(4) เรื่องที่คณะกรรมาธิการพิจารณาเสร็จแล้ว

นิตยสาร Forbes จัดอันดับ “190 สถานทีทีเหมาะกับการทําธุรกิจทีสุด” โดย มี 5 เมืองในรัฐ โคโลราโดทตี ิดอนั ดับดีทสี ดุ 50 อนั ดับแรก ซึงเมือง เดนเวอร์ (เมืองหลวงของรัฐโคโลราโด) ติดอนั ดับ 1 ใน การจดั อนั ดบั นี ในปี 2558 โคโลราโดยงั คงเป็นมลรัฐทเี ป็นจุดหมายยอดนิยมในการเดนิ ทางเพือสนั ทนาการและธุรกจิ ทาํ ลายสถติ จิ าํ นวนผู้มาเยอื นและจาํ นวนเงนิ ทมี กี ารจับจ่ายใช้สอย 5 ปี ซ้อน CoreLogic ซึงติดตามแนวโน้มอสังหาริมทรัพย์ พบว่าระหว่างปี 2555 และ 2559 โคโลราโดเป็นรัฐ หนึงทรี าคาบ้านเพิมขนึ ในอตั รารวดเรว็ ทสี ดุ ภาพที 18 รายได้จากการปลูกกญั ชา เปรียบเทยี บพืชอนื ๆ 3.10.3 การแกก้ ฎหมายกญั ชา เพมิ อตั ราการจา้ งงานทีเกียวขอ้ งกบั กญั ชาโดยตรงและโดยออ้ ม จากการศึกษาทมี ลรัฐโคโลราโด สหรัฐอเมริกา หลังจากแก้กฎหมายให้มีการใช้กญั ชาทางการแพทย์ได้ และต่อมาขยายเป็นสามารถใช้แบบสนั ทนาการได้ พบว่า จากข้อมูลกรมสรรพากรระบุว่า ภายในเดือนกนั ยายน 2559 จาํ นวนผู้ได้รับใบอนุญาตทางวชิ าชีพเพือทาํ งานในธุรกจิ ทเี กยี วข้องโดยตรงกบั กญั ชาในโคโลราโด มีมาก ถงึ 28,247 คน ทงั นี ธุรกจิ กญั ชาเป็นธุรกจิ ทชี ่วยรักษาอตั ราการจ้างงาน และใช้บริการจากธุรกจิ ต่อเนืองภาค อนื ๆ เช่น การก่อสร้าง วศิ วกรรม ความปลอดภยั กฎหมาย ประกนั ภยั อสงั หาริมทรัพย์ และค้าปลีก เป็นต้น96 การศึกษาทปี ระเทศแคนาดา ประมาณการณ์ว่า หลังจากแก้กฎหมายให้มีการใช้กญั ชาทางการแพทย์ ได้และต่อมาขยายเป็ นสามารถใช้แบบสันทนาการได้ พบว่าจะสร้างรายได้ประชาชาติสูงถึง 22,600 ล้าน เหรียญแคนาดาต่อปี (533,000 ล้านบาท) ประกอบด้วย มูลค่าการบริโภคกัญชา 4,900 – 8,700 ล้าน เหรียญ, มูลค่าธุรกรรมอนื ๆทเี กยี วเนืองกบั การผลิตกญั ชา เช่น การปลูก การทาํ เป็นผลิตภัณฑ์ การตรวจทาง ห้องปฏิบัติการ ระบบความปลอดภัย เป็ นเงิน 12,700 – 20,000 ล้านเหรียญ, ยังไม่รวมมูลค่าจากธุรกิจ เกยี วเนืองอนื ๆ เช่น การทอ่ งเทยี ว ค่าใบอนุญาต ภาษีธุรกจิ ธุรกจิ การค้าอนื ๆทเี ติบโตขนึ 97 3.10.4 รฐั บาลเกบ็ ภาษีไดม้ ากขึน 20

จากการศึกษาทมี ลรัฐโคโลราโด สหรัฐอเมริกา หลังจากแก้กฎหมายให้มกี ารใช้กญั ชาทางการแพทย์ได้ และต่อมาขยายเป็ นสามารถใช้แบบสันทนาการได้ พบว่า จากข้อมูลของกรมสรรพากร (Department of Revenue) ระบุว่าในปี 2559 การขายกญั ชาอย่างถูกกฎหมายในโคโลราโดสร้างรายได้ให้กับรัฐถึง 200 ล้าน เหรียญ จากการจัดเกบ็ ภาษีและค่าธรรมเนียมใบอนุญาตต่างๆ และจนถึงฤดูใบไม้ร่วงของปี 2559 รัฐได้ แจกจ่ายเงินจากกองทุนภาษีกัญชาไปแล้วถึง 220.8 ล้านเหรียญ โดยส่วนหนึงถูกนําไปใช้เป็ นค่าใช้จ่ายที เกยี วกบั การควบคุมกญั ชาตามกฎหมายซึงน้อยกว่า 10% ของเงนิ ก้อนดังกล่าว (ภาพที 19) ภาพที 19 รายได้จากภาษีเพิมขนึ ทรี ัฐโคโลราโด ขณะที 138.3 ล้านเหรียญถูกจ่ายให้แก่กรมการศึกษาของมลรัฐเพือใช้ประโยชน์ในโรงเรียนต่างๆ ใน จาํ นวนนีรวมถงึ 115 ล้านเหรียญสาํ หรับการก่อสร้างโรงเรียน นอกจากนีรายได้จากภาษีกญั ชาของมลรัฐ ยังถูก นาํ ไปใช้ในการบังคับใช้กฎหมายอืนๆ สาธารณะสุข โครงการบาํ บัดผู้ติดสารเสพติด เป็นต้น ขณะเดียวกัน เมืองน้อยใหญ่ในรัฐโคโลราโด กม็ รี ายได้เพิมขนึ หลายล้านเหรียญจากการจัดเกบ็ ภาษีและค่าธรรมเนียมระดับ ท้องถนิ ทาํ ให้สามารถใช้รายได้นันไปกบั การสร้างซ่อมบาํ รงุ โครงสร้างพืนฐานทจี าํ เป็น จัดการกบั ปัญหาคนไร้ บ้าน และให้ทุนการศึกษาระดบั อดุ มศกึ ษา เป็นต้น 98 21

ภาพที 20 การนาํ ภาษจี ากกญั ชาไปอุดหนุนระบบการศกึ ษา ทรี ัฐโคโลราโด 3.10.5 ระบบการศึกษาดีขึน ระบบเศรษฐกิจดีขึน รัฐเกบ็ ภาษีได้มากขึน นาํ ไปอุดหนุนโรงเรียน เดก็ นักเรียนจบการศึกษาเพิมขึน สถิตกิ ารตกออกกลางครันลดลง99 ภาพที 21 จาํ นวนนักเรียนในมลรัฐโคโลราโดทสี าํ เรจ็ การศกึ ษาและตกออกกลางครัน 3.10.6 ลดผลกระทบต่อสุขภาพจากการบริโภคสุรา 22

หลังจากทรี ัฐโคโลราโด สหรัฐอเมริกา แก้กฎหมายให้สามารถใช้กญั ชาเพือสนั ทนาการได้ ทาํ ให้อตั รา การมาห้องฉุกเฉินจากสรุ าลดลงจาก อัตรา 40 ต่อพัน ในปี ค.ศ. 2011 เป็น อตั รา 37.5 ต่อพัน ในปี ค.ศ. 2014 100 เพราะคนใช้กญั ชาทดแทนสรุ า และลดอาการลงแดงจากสรุ า (ภาพที 22) ภาพที 22 สถติ กิ ารป่ วยเพราะสรุ าจนต้องมาห้องฉุกเฉิน ทโี คโลราโด 3.10.7 อตั ราตายจากมอรฟ์ ี นลดลง รัฐทแี ก้กฎหมายแล้ว อตั ราตายจากมอร์ฟี นลดลง 101 ภาพที 23 สถติ ิการตายจากยามอร์ฟี นลดลง ในรัฐทแี ก้กฎหมายแล้ว 3.10.8 การตายจากอุบตั ิเหตุลดลง 23

การศึกษาทีมลรัฐโคโลราโด พบว่า ในปี 2558 และ 2559 สถิติการเสียชีวิตบนท้องถนนในรัฐ โคโลราโดเพิมขึนเลก็ น้อย ซึงเจ้าหน้าทีระบุว่ามาจากการเพิมขึนของอุบัติเหตุมอเตอร์ไซค์ การขับรถโดย ประมาท และการไม่คาดเขม็ ขัดนิรภัย แต่ไม่ได้ระบุว่ากญั ชาเป็นปัจจยั ร่วม ขณะเดียวกนั ในบางรัฐทกี ญั ชายังไม่ถูกกฎหมาย พบว่าอตั ราการเสยี ชีวิตบนท้องถนนกลับเพิมสงู กว่า โคโลราโด และในรัฐวอชิงตันซึงกญั ชาถูกกฎหมายตงั แต่ปี 2555 พบว่าสถติ เิ ดยี วกนั ลดลงเลก็ น้อย ในเดือนกุมภาพันธ์ 2560 สาํ นักบริหารความปลอดภัยในการจราจรบนทางด่วนแห่งชาติ (National Highway Traffic Safety Administration) รายงานว่าอัตราการเสียชีวิตบนท้องถนนในช่วงปี 2558 และ 2559 เพิมขึนทวั ประเทศ ซึงระบุว่าเป็นผลจากการทเี ศรษฐกจิ ดีขึนและราคานาํ มันทลี ดลง โดยหมายเหตุว่า คนจาํ นวนมากขนึ ขบั รถในระยะทางไกลขนึ 102 ดังนันเมือคาํ นวณโดยใช้จาํ นวนไมล์ของการเดินทางเป็นตัวหาร จะพบว่าอตั ราตายจากอุบัติเหตุในรัฐ ทแี ก้กฎหมายแล้วมีจาํ นวนลดลง 103 104 ภาพที 24 อตั ราตายจากอบุ ตั ิ ทคี าํ นวณโดยใช้จาํ นวนไมล์ของการเดินทางเป็นตวั หาร 3.10.9 การใชส้ ารเสพติดรา้ ยแรงอย่างอืนลดลง การใช้กญั ชาและสารเสพติดอนื ๆ ในช่วง 30 วันทผี ่านมา ของนักเรียนระดับมัธยมที 2, 4 และ 6 ใน มลรัฐจาํ นวน 21 มลรัฐ ทีออกกฎหมายกัญชาทางการแพทย์ จนถึง ปี ค.ศ.2015 พบว่า อัตราการใช้กัญชา และสารเสพติดอนื ๆ ลดลง 105 (ตารางที 2) ตารางที 2 การใช้กญั ชาและสารเสพติดอนื ๆ ในช่วง 30 วันทผี ่านมา ของนักเรียนระดับมัธยมที 2, 4 และ 6 ในรัฐต่างๆ จาํ นวน 21 มลรัฐ ทอี อกกฎหมายกญั ชาทางการแพทย์ จนถงึ ปี ค.ศ.2015 ใชใ้ นช่วง 30 วนั ทีผ่านมา ความชุก p-value 24

กญั ชา มัธยมที 2 ก่อนแกก้ ฎหมาย หลงั แกก้ ฎหมาย < 0.0001 สารเสพติดอืนๆ มัธยมที 4 7.9 5.8 0.9375 มธั ยมที 6 17.3 17.3 0.6204 มัธยมที 2 21.9 21.3 < 0.0001 มัธยมที 4 4.4 3.4 0.5518 มัธยมที 6 6.2 6.1 0.1567 8.2 8.7 เช่นเดียวกับการศึกษาอีกงานทรี ัฐโคโลราโด ทีพบว่า หลังการแก้กฎหมาย เยาวชน อายุ 12-17 ปี ไม่ไดไ้ ปใช้สารเสพติดอย่างอืนเพิมขึน แต่กลับพบว่าบริโภคสุราและบุหรีลดลง106 (ภาพที 25) นันกค็ ือ กญั ชาไม่ได้เป็น Gateway drug แต่เป็น Exit drug ภาพที 25 อตั ราการบริโภคสารเสพติดของเยาวชน อายุ 12-17 ปี รฐั โคโลราโด ปี ค.ศ.2005-2015 3.10.10 ลดอาชญากรรม ในสหรัฐอเมริกา พบว่ามลรัฐทแี ก้กฎหมายแล้ว คดีความเกยี วกบั กญั ชาลดลง ทาํ ให้ตาํ รวจและระบบ ยุตธิ รรมมเี วลาไปทาํ งานอนื ๆ ทสี าํ คัญได้มากขนึ ส่งผลทาํ ให้อาชญากรรมลดลง 107 นายจอห์น สปี ซซ์ นายอาํ เภอเขต Chaffee County ของรัฐโคโลราโด ให้สัมภาษณ์สือท้องถิน The Mountain Mail ไว้ในเดือนสิงหาคม ว่า “เท่าทผี มเหน็ ยังไม่พบประเดน็ อะไรเป็นพิเศษเกียวกับการ บังคับใช้กฎหมายเกียวกับกัญชา” และนายจิมมี ทิดเวลล์ หัวหน้าตาํ รวจหน่วย Buena Vista เสริมว่า “กับ 25

กญั ชา คุณจะไม่เจอประเดน็ พฤติกรรมรนุ แรงหรือการใช้ความรนุ แรงในครอบครัว เหมอื นทเี ป็นปัญหาจากคน ใช้แอลกอฮอล์หรือยาเสพติดร้ายแรง”108 รัฐบาลของมลรัฐโคโลราโดและเจ้าหน้าทบี ังคับใช้กฎหมาย ได้กล่าวซาํ หลายครังว่า มีข้อมูลไม่เพียง พอทีจะสรุปได้ว่ากฎหมายเกียวกับกัญชาของมลรัฐส่งผลกระทบหรือไม่-อย่างไรบ้าง กับอัตราการเกิด อาชญากรรม; ไม่มีหลักฐานว่าการใช้กัญชาเป็ นปัจจัยให้เกิดอาชญากรรมเพิมขึน และสถิติอาชญากรรมใน ภาพรวมของมลรัฐกค็ ่อนข้างคงทีและในบางกรณีลดลงเล็กน้อย; ฝ่ ายตํารวจรายงานว่า อาชญากรรมที เกียวเนืองกับอุตสาหกรรมกัญชา ถือเป็ นสัดส่วนเพียงเล็กน้อยมากเมือเทียบกับสถิติอาชญากรรมใน ภาพรวม109 ภาพที 26 สถติ ิการก่ออาชญากรรมลดลง ในรัฐทแี ก้กฎหมายแล้ว 3.10.11 สถติ ิการฆ่าตวั ตายลดลง การศึกษาทปี ระเทศสหรัฐอเมริกาพบว่า รัฐทแี ก้กฎหมายให้นาํ กัญชามาใช้ในทางการแพทย์ได้ จะมี อตั ราการฆ่าตัวตายลดลง มากกว่ารัฐทยี ังไม่ได้แก้กฎหมาย 110 เพราะยากญั ชามีฤทธิในการลดความเครียด ภาวะป่ วยทางจติ หลังเหตุการณร์ นุ แรง (PTSD) และลดอาการปวดทรมานได้ดี 111 26

ภาพที 27 สถติ ิการฆ่าตวั ตายลดลง ในรัฐทแี ก้กฎหมายแล้ว 3.10.12 ลดค่าใชจ้ ่ายของกระบวนการยตุ ิธรรม จากการศกึ ษาทมี ลรัฐโคโลราโด สหรัฐอเมริกา หลังจากแก้กฎหมายให้มีการใช้กญั ชาทางการแพทย์ได้ และต่อมาขยายเป็นสามารถใช้แบบสนั ทนาการได้ พบว่า คดคี วามเกยี วกบั กญั ชาทไี ปถงึ ชันศาล ลดลงถงึ 81% คือจาก 10,340 คดีในปี 2555 เป็ น 1,954 คดีในปี 2558 112 เจ้าพนักงานผู้บังคับใช้กฎหมายไม่ต้อง เสยี เวลาในการจับกุม เขียนบันทกึ หรือไปขึนศาลในคดีการกระทาํ ผิดเลก็ ๆ น้อยๆ ทเี กยี วกบั กญั ชาอกี ต่อไป ซึงหมายความว่าเจ้าหน้าทสี ามารถให้เวลามากขนึ กบั คดอี าชญากรรมร้ายแรง (ภาพที 28) 113 ศาสตราจารย์เจฟฟรี ไมรอน แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์เวิร์ด ศึกษาวิจัยพบว่า ถ้าสหรัฐอเมริกามีการแก้ กฎหมายทงั ประเทศจะประหยัดงบประมาณทีต้องสญู เสยี ไปกับค่าใช้จ่ายในกระบวนการยุติธรรมได้ทงั หมด 7,000 ล้านเหรียญสหรัฐต่อปี และมีโอกาสทจี ะได้ภาษีจากการค้าขายกัญชาและธุรกรรมทเี กียวข้อง 2,400 ล้านเหรียญสหรัฐต่อปี และถ้าคิดอตั ราภาษีเท่ากบั เหล้าบุหรี จะได้ภาษี 6,200 ล้านเหรียญสหรัฐต่อปี ดังนัน ถ้ารวม 2 หมวด จะคดิ เป็นผลประโยชน์ทางเศรษฐกจิ เทา่ กบั 9,400 ถงึ 13,200 ล้านเหรียญสหรัฐต่อปี 114 ภาพที 28 คดเี กยี วกบั กญั ชาลดลง หลังแก้กฎหมาย 27

4. เป้ าหมายการแกป้ ัญหา 4.1 เป้ าหมายสูงสดุ คือ การสร้างความมันคง ความมังคัง อย่างยังยืน ให้กับคนไทยถ้วนหน้า (ไม่ใช่แค่บาง คนบางกลุ่ม) 4.2 คนไทยเจบ็ ป่ วยน้อยลง ตายน้อยลง ทงั เดก็ และผู้ใหญ่ รวมถงึ คนทอี ยู่ในครรภ์มารดา 4.3 คนไทยมีคุณภาพชีวติ ทดี ี มีกาํ ลังวงั ชาไปดูแลครอบครัวและสงั คม 4.4 ระบบต่างๆ หน่วยงานต่างๆในสังคม มีความสามารถในการปกป้ องคนไทยจากภยันตรายต่างๆ เช่น สารพิษ และมีศักยภาพในการทาํ สงิ ต่างๆ ด้วยตนเอง พึงตนเองมากขึน มีความเป็นไท ไม่เอาอธิปไตยของ ไทยไปให้ชาติอนื ๆ 5. การดาํ เนินงานทางนติ ิบญั ญตั ิ เพอื ให้ “กญั ชา” เกิดประโยชนส์ ูงสุดต่อคนไทย “แก้กฎหมายเก่าหรือออกกฎหมายใหม่” ทบี ัญญัตใิ ห้... 5.1 คนื อาํ นาจให้คนไทยทุกคนมสี ทิ ธปิ ลูกกญั ชา โดยไม่จาํ กดั จาํ นวน และไม่ต้องขออนุญาตใคร 5.2 บรรจุยากญั ชาไว้ในบญั ชียาหลักแห่งชาติ ทที งั สถานพยาบาลภาครัฐและภาพเอกชนสามารถใช้ได้ 5.3 ส่งเสริมการทาํ ธุรกจิ กญั ชา มากกว่าควบคุมจาํ กดั 5.4 ป้ องกนั การผูกขาด 5.5 ห้ามการนาํ เข้า การจาํ หน่าย การใช้กญั ชาสงั เคราะห์ 6. สรุปปิ ดทา้ ย ถ้าทาํ ได้ตามข้อเสนอข้างต้น ปัญหาสุขภาพของคนไทยจะลดลง ลดค่าใช้จ่ายทางการแพทย์และ สาธารณสขุ ประเทศไทยจะพึงตนเองด้านยาได้มากขึน มีศักยภาพทางเศรษฐกิจเพิมขึน ประเทศไทยจะเป็น ศนู ย์กลางกญั ชาทางแพทย์ของโลก รัฐสภาอนั ศักดิสิทธิแห่งนี มีโอกาสอย่างสงู มากในปัจจุบัน ทจี ะฝากมรดกอนั ลาํ ค่านีให้กบั คนในชาติ และสมาชิกรัฐสภาทุกคนชุดนี จะได้รับการยกย่องจากสงั คมว่า “เป็นผู้มีส่วนทาํ ให้ประชาธปิ ไตยแก้ปัญหาของ ประชาชนได้” 28

ภาพที 29 กญั ชาขึนทวั ไปในประเทศอนิ เดีย มีการปลูกใน 400 เมืองจาก 640 เมือง ชาวอินเดียใช้ กญั ชาบชู าพระศวิ ะมานานนบั พันปี 115 116 เอกสารอา้ งอิง 1 วรวรรณ ชาญด้วยวิทย์, พสิษฐ์ พัจนา. สถานการณ์การใช้บริการสุขภาพ: ความแตกต่างระหว่างเพศ อายุ และพืนที. ส ถ า บั น วิ จั ย เ พื อ ก า ร พั ฒ น า ป ร ะ เ ท ศ . 10 ม ก ร า ค ม 2562. Available from https://tdri.or.th/2019/01/ [https://tinyurl.com/ydh8kp5o] 2 คุณวิศรุต จารุอนันตพงษ์. 5 กลุ่มโรคร้ายแรง ทคี นไทยเสยี ชีวิตสงู สดุ . อ้างใน สาํ นักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คม แห่งชาติ. 13 มกราคม 2563. Available from https://www.tisco.co.th/th/advisory/top5-deadliest-group-diseases- thailand.html 3 โชษิตา ภาวสุทธิไพศิฐ, ลือชัย ศรีเงินยวง, ณรงค์ฤทธิ อัศวรงค์พิภพ, ธนั วรุจน์ บูรณสุขสกุล, วนิดา ชนินทยุทธวงศ์, วิมล วรรณ ปัญญาว่อง, ธวัลรัตน์ ศรีวิลาส. สถานการณค์ วามพิการและการเข้าถึงบริการสขุ ภาพและบริการทจี าํ าเป็นของรัฐสาํ หรับ เดก็ พิการในชุมชน. วารสารวิจัยระบบสาธารณสขุ . 2561;12(3):469-79. 4 ณฐั นันท์ วิจติ รอกั ษร, อลงกรณ์ ฉลาดสขุ , พิมพ์ชนก เกอื รอด, ภทั ร อภิวัฒนกุล, ขวัญกมล ถนัดค้า. ประมาณการค่าใช้จ่าย สาธารณะด้านสขุ ภาพในอกี 15 ปี ข้างหน้า. กรุงเทพฯ: สถาบนั วิจยั เพือการพัฒนาประเทศไทย. 2561. 5 วิโรจน์ ตังเจริญเสถียร, วรณนั วิทยาพิภพสกุล, วริศา พานิชเกรียงไกร, วลัยพร พัชรนฤมล, แอนน์ มิลส.์ การพัฒนาระบบ สุขภาพในประเทศไทย: รากฐานสําคัญของการบรรลุหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ า.(แปลจาก) Lancet. 2018 Mar 24;391(10126):1205-1223. doi: 10.1016/S0140-6736(18)30198-3. 6 แหล่งข้อมูลทนี าํ มาคาํ นวณ: www.fda.moph.go.th และ www.bot.or.th 7 https://www.thaipan.org/highlights/1311 8 Pertwee RG (Ed.). Endocannabinoids. London: Springer International Publishing Switzerland 2015. 9 Russo EB. Clinical endocannabinoid deficiency reconsidered: current research supports the theory in migraine, fibromyalgia, irritable bowel, and other treatment-resistant syndromes. Cannabis Cannabinoid Res. 2016 Jul 1;1(1):154-165. doi: 10.1089/can.2016.0009. 29

10 Sicard C. The Unholy Trinity: Anslinger, Hearst and Rockefeller – Cannabis History. (October 14, 2015) Available at: https://www.seniorstoner.com/education/anslinger-hearst-rockefeller-cannabis-history/ [Accessed 2019-12- 03] 11 Hui-Lin L. An archaeological and historical account of cannabis in China. Econ Bot 1974;28:437-48. 12 วีรยา ถาอุปชิต, นุศราพร เกษสมบูรณ์. การใช้กัญชาทางการแพทย์. วารสารเภสัชศาสตร์อีสาน. 2560; 13 (Suppl.): 228-40. 13 Hand A, Blake A, Kerrigan P et al. History of medical cannabis. J Pain Manage 2016;9(4):387-94. 14 Reynolds JR. On the therapeutic uses and toxic effects of cannabis indica. The Lancet 1890; March 22,637-38. 15 Osler W. The Principles and Practice of Medicine. (Second Edition) New York: D Appleton and Company. 1895. 16 Hempshopper. Marijuana is listed in the U.S. Pharmacopoeia. Available at http://www.hempshopper.com/en/19th- century/94-1851. [Accessed 2019-04-22] 17 Holland J (Ed.). The Pot Book: A Complete Guide to Cannabis – Its Role in Medicine, Politics, Science and Culture. Rochester: Park Street Press. 2010. 18 Merck. Materia Medica: A Ready Reference Pocket Book for The Physician and Surgeon. Published by E. Merck Daemstad (Germany). 1899. Available at https://www.gutenberg.org/ebooks/41697 [Accessed 2019-12-03] 19 Starfield B. Is US Health Really the Best in the World? JAMA. 2000 Jul 26;284(4):483-5. doi: 10.1001/jama.284.4.483. 20 https://www.bmj.com/content/353/bmj.i2139 21 Concheiro M, Chesser R, Pardi J, Cooper G. Postmortem Toxicology of New Synthetic Opioids. Front Pharmacol. 2018 Oct 26;9:1210. doi: 10.3389/fphar.2018.01210. 22 Helmerhorst GT, Teunis T, Janssen SJ, Ring D. An epidemic of the use, misuse and overdose of opioids and deaths due to overdose, in the United States and Canada: is Europe next? Bone Joint J. 2017 Jul;99-B(7):856-64. doi: 10.1302/0301-620X.99B7.BJJ-2016-1350.R1. 23 Jeong S, Tchoe HJ, Li J, Shin JY. All-Cause Mortality Associated with Tramadol Use: A Case-Crossover Study. Drug Saf. 2019 Jun;42(6):785-796. doi: 10.1007/s40264-018-00786-y. 24 Zeng C, Dubreuil M, LaRochelle MR, Lu N, Wei J, Choi HK, Lei G, Zhang Y. Association of Tramadol With All- Cause Mortality Among Patients With Osteoarthritis. JAMA. 2019 Mar 12;321(10):969-982. doi: 10.1001/jama.2019.1347. 25 Lee J, Pilgrim J, Gerostamoulos D, Robinson J, Wong A. Increasing rates of quetiapine overdose, misuse, and mortality in Victoria, Australia. Drug Alcohol Depend. 2018 Jun 1;187:95-9. doi: 10.1016/j.drugalcdep.2018.03.002. 26 https://en.wikipedia.org/wiki/Legality_of_cannabis 30

27 McCormick M (eds). The Health Effects of Cannabis and Cannabinoids: The Current State of Evidence and Recommendations for Research. 2017. Available at http://www.nationalacademies.org/hmd/Reports/2017/health- effects-of-cannabis-and-cannabinoids.aspx [Accessed 2019-04-25] 28 Landschaft Y. Medical Grade Cannabis. The Israeli Medical Cannabis Agency (IMCA), Ministry of Health. 2017. 29 ปัตพงษ์ เกษสมบูรณ์. ขนาดยาจากกญั ชา. เอกสารประกอบการบรรยาย เรือง กญั ชาทางการแพทย์. จัดโดยกรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ . วันที 23-24 พฤษภาคม 2562. ณ โรงแรมรามาการ์เด้นท์ กรุงเทพมหานคร. 30 Broers B, Patà Z, Mina A et al. Prescription of a THC/CBD-Based Medication to Patients with Dementia: A Pilot Study in Geneva. Med Cannabis Cannabinoid. 2019. DOI: 10.1159/000498924 31 Russo EB. Cannabis Therapeutics and the Future of Neurology. Frontier in Integrative Neuroscience 2018. doi: 10.3389/fnint.2018.00051 32 International Association for Cannabinoid Medicines. Available at https://www.cannabis-med.org [Accessed 2019- 12-03] 33 Granny Storm Crow (penned name). Available at https://grannystormcrowslist.wordpress.com/the-list/ [Accessed 2019-12-03] 34 Simpson R. The Rick Simpson Story. Available at http://phoenixtears.ca [Accessed 2019-04-23] 35 Sulak D. Strategies for Non-Psychoactive Cannabis Use. Available at www.healer.com [Accessed on 2019-04-22] 36 Fishbein-Kaminietsky M, Gafni M, Sarne Y. Ultralow doses of cannabinoid drugs protect the mouse brain from inflammation-induced cognitive damage. J Neurosci Res 2014;92:1669–77. 37 https://patents.google.com/patent/US6630507B1/en 38 Shelef A, Barak Y, Berger U, Paleacu D, Tadger S, Plopsky I, Baruch Y. Safety and efficacy of medical cannabis oil for behavioral and psychological symptoms of dementia: An-open label, add-on, pilot study. J Alzheimers Dis. 2016;51(1):15-9. doi: 10.3233/JAD-150915. 39 Kozela E, Juknat A, Vogel Z. Modulation of astrocyte activity by cannabidiol, a nonpsychoactive cannabinoid. Int J Mol Sci. 2017 Jul 31;18(8):1669. doi: 10.3390/ijms18081669. 40 Rajavashisth TB, Shaheen M, Norris KC, Pan D, Sinha SK, Ortega J, Friedman TC. Decreased prevalence of diabetes in marijuana users: cross-sectional data from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) III.BMJ Open. 2012 Feb 24;2:e000494. 41 Nugent SM, Morasco BJ, O'Neil ME, et al. The effects of cannabis among adults with chronic pain and an overview of general harms: A systematic review. Ann Intern Med. 2017 Sep 5;167(5):319-331. 42 Carl Hart. Why research is biased against pot to focus on its harm and not its benefits. Available at https://www.dallasnews.com/opinion/commentary/2014/09/11/why-research-is-biased-against-pot-to-focus- on-its-harm-and-not-its-benefits [Accessed 2019-04-24] 43 Kirkbride JB, Errazuriz A, Croudace TJ, Morgan C, Jackson D, McCrone P, Murray RM, Jones PB. Systematic Review of the Incidence and Prevalence of Schizophrenia and Other Psychoses in England. Conducted for the Department of Health Policy Research Programme. 2012. 31

44 Hickman M, Vickerman P, Macleod J, Kirkbride J, Jones PB. Cannabis and schizophrenia: model projections of the impact of the rise in cannabis use on historical and future trends in schizophrenia in England and Wales. Addiction. 2007;102(4):597–606. 45 Kirkbride JB et al. Systematic review of the incidence and prevalence of Schizophrenia and other psychoses in England. 2012. Available at https://www.psychiatry.cam.ac.uk/files/2014/05/Final-report-v1.05-Jan-12.pdf [Accessed 2019-12-03] 46 Ksir C, Hart CL. Cannabis and Psychosis: a Critical Overview of the Relationship. Curr Psychiatry Rep. 2016 Feb;18(2):12. doi: 10.1007/s11920-015-0657-y. 47 Leweke FM, Piomelli D, Pahlisch F, et al. Cannabidiol enhances anandamide signaling and alleviates psychotic symptoms of schizophrenia. Transl Psychiatry. 2012;2:e94. doi:10.1038/tp.2012.15. 48 McGuire P, Robson P, Cubala WJ, et al. Cannabidiol (CBD) as an adjunctive therapy in schizophrenia: A multicenter randomized controlled trial. AJP in Advance. doi: 10.1176/appi.ajp.2017.17030325. 49 Lucas P, Walsh Z, Crosby K, Callaway R, Belle-Isle L, Kay R, Capler R, Holtzman S. Substituting cannabis for prescription drugs, alcohol and other substances among medical cannabis patients: The impact of contextual factors. Drug Alcohol Rev. 2016 May;35(3):326-33. doi: 10.1111/dar.12323. 50 Lucas P, Baron EP, Jikomes N. Medical cannabis patterns of use and substitution for opioids & other pharmaceutical drugs, alcohol, tobacco, and illicit substances; results from a cross-sectional survey of authorized patients. Harm Reduct J. 2019 Jan 28;16(1):9. doi: 10.1186/s12954-019-0278-6. 51 Camchong J, Lim KO, Kumra S. Adverse Effects of Cannabis on Adolescent Brain Development: A Longitudinal Study. Cereb Cortex. 2017;27(3):1922-1930. doi: 10.1093/cercor/bhw015. 52 Weiland BJ, Thayer RE, Depue BE, Sabbineni A, Bryan AD, Hutchison KE. Daily marijuana use is not associated with brain morphometric measures in adolescents or adults. J Neurosci. 2015 Jan 28;35(4):1505-12. doi: 10.1523/JNEUROSCI.2946-14.2015. 53 Mokrysz C, Landy R, Gage S, Munafò M, Roiser J, Curran H. Are IQ and educational outcomes in teenagers related to their cannabis use? A prospective cohort study. J Psychopharmacol. 2016 Feb;30(2):159-68. doi: 10.1177/0269881115622241. 54 Meier MH, Caspi A, Danese A, Fisher HL, Houts R, Arseneault L et al. Associations between adolescent cannabis use and neuropsychological decline: a longitudinal co-twin control study. Addiction 2018; 113: 257–65. doi:10.1111/add.13946. 55 Tzadok M, Uliel-Siboni S, Linder I, Kramer U, Epstein O, Menascu S, Nissenkorn A, Yosef OB, Hyman E, Granot D, Dor M, Lerman-Sagie T, Ben-Zeev B. CBD-enriched medical cannabis for intractable pediatric epilepsy: The current Israeli experience. Seizure. 2016 Feb;35:41-4. doi: 10.1016/j.seizure.2016.01.004. 56 Deher MC, Nugent K, Hudgins R. Prenatal marijuana exposure and neonatal outcomes in Jamaica: an ethnographic study. Pediatrics. 1994 Feb;93(2):254-60. PMID:8121737 32

57 Ravi D, Ghasemiesfe M, Korenstein D, Cascino T, Keyhani S. Associations between marijuana use and cardiovascular risk factors and outcomes: A systematic review. Ann Intern Med. 2018 Feb 6;168(3):187-94. doi: 10.7326/M17- 1548. 58 Rajavashisth TB, Shaheen M, Norris KC, Pan D, Sinha SK, Ortega J, Friedman TC. Decreased prevalence of diabetes in marijuana users: cross-sectional data from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) III. BMJ Open. 2012 Feb 24;2:e000494. 59 Burt JR, Agha AM, Yacoub B, Zahergivar A, Pepe J. Marijuana use and coronary artery disease in young adults. PLoS One. 2020 Jan 29;15(1):e0228326. doi: 10.1371/journal.pone.0228326. 60 López-Cardona AP, Ibarra-Lecue I, Laguna-Barraza R, Pérez-Cerezales S, Urigüen L, Agirregoitia N, Gutiérrez- Adán A, Agirregoitia E. Effect of chronic THC administration in the reproductive organs of male mice, spermatozoa and in vitro fertilization.Biochem Pharmacol. 2018;157:294-303. doi: 10.1016/j.bcp.2018.07.045. 61 Wikipedia. List of cannabis companies. Available at https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_cannabis_companies. [Accessed on 2019-04-22] 62 Sam AH, Salem V, Ghatei MA. Rimonabant: From RIO to Ban. J Obes. 2011;2011:432607. doi: 10.1155/2011/432607. 63 Wikipedia. Cannabinoid. Available at https://en.wikipedia.org/wiki/Cannabinoid [Accessed 2019-12-03] 64 Di Forti M, Marconi A, Carra E, et al. Proportion of patients in south London with first-episode psychosis attributable to use of high potency cannabis: a case-control study. Lancet Psychiatry. 2015 Mar;2(3):233-8. 65 Mensen VT, Vreeker A, Nordgren J, Atkinson A, de la Torre R, Farré M, Ramaekers JG, Brunt TM. Psychopathological symptoms associated with synthetic cannabinoid use: a comparison with natural cannabis. Psychopharmacology (Berl). 2019 Sep;236(9):2677-2685. doi: 10.1007/s00213-019-05238-8. 66 Boland DM, Reidy LJ, Seither JM, Radtke JM, Lew EO. Forty-Three Fatalities Involving the Synthetic Cannabinoid, 5-Fluoro-ADB: Forensic Pathology and Toxicology Implications. J Forensic Sci. 2020 Jan;65(1):170-182. doi: 10.1111/1556-4029.14098. 67 Bradford AC, Bradford WD. Medical marijuana law reduce prescription medication use in Medicare Part D. https://doi.org/10.1377/hlthaff.2015.1661 68 http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/Gazette.aspx 69 Neurology Asia 2016; 21(1) : 41 – 46 70 Lotan I, Treves TA, Roditi Y, Djaldetti R. Cannabis (medical marijuana) treatment for motor and non-motor symptoms of Parkinson disease: an open-label observational study. Clin Neuropharmacol. 2014 Mar-Apr;37(2):41- 4. doi: 10.1097/WNF.0000000000000016. 71 www.neurology-asia.org/articles/19971_007.pdf 72 Devinsky O, Patel AD, Thiele EA, et al.Randomized, dose-ranging safety trial of cannabidiol in Dravet syndrome. Neurology. 2018 Apr 3;90(14):e1204-e1211. doi: 10.1212/WNL.0000000000005254. 73 http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/Gazette.aspx 33

74 วิชัย เอพลากรและคณะ. รายงานการสาํ รวจสุขภาพคนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครังที . นนทบุรี: สาํ นักงานสาํ รวจ สขุ ภาพประชากรไทย. 2559. 75 van den Elsen GAH, Ahmed AIA, Verkes RJ et al. Tetrahydrocannabinol for neuropsychiatric symptoms in dementia A randomized controlled trial. Neurology 2015;84(9):2338-46. 76 Kopetz PB, Endowed ED: Autism worldwide: prevalence, perceptions, acceptance, action. J Soc Sci. 2012; 8(2): 196–201 77 Barchel D, Stolar O, De-Haan T, et al. Oral Cannabidiol Use in Children With Autism Spectrum Disorder to Treat Related Symptoms and Co-morbidities. Front Pharmacol. 2019 Jan 9;9:1521. doi: 10.3389/fphar.2018.01521. 78 www.neurology-asia.org/articles/19971_007.pdf 79 Flacheneckera P, Saccàb F, Vilac C. Variability of Multiple Sclerosis Spasticity Symptoms in Response to THC:CBD Oromucosal Spray: Tracking Cases through Clinical Scales and Video Recordings. Case Rep Neurol 2018;10:169– 76. DOI: 10.1159/000490376 80 Kitisomprayoonkul W. Validation study of the Thai ID Pain Scale. J Med Assoc Thai 2011; 94 (5): 610-5. 81 Nugent SM, Morasco BJ, O'Neil ME, et al. The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review. Ann Intern Med. 2017 Sep 5;167(5):319-331. doi: 10.7326/M17-0155. 82 Aekplakorn W, Chariyalertsak S, Kessomboon P, Assanangkornchai S, Taneepanichskul S, Putwatana P.Prevalence of Diabetes and Relationship with Socioeconomic Status in the Thai Population: National Health Examination Survey, 2004-2014.J Diabetes Res. 2018 Mar 1;2018:1654530. doi: 10.1155/2018/1654530. eCollection 2018. 83 Jadoon KA, Ratcliffe SH, Barrett DA, et al. Efficacy and Safety of Cannabidiol and Tetrahydrocannabivarin on Glycemic and Lipid Parameters in Patients With Type 2 Diabetes: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel Group Pilot Study. Diabetes Care. 2016 Oct;39(10):1777-86. 84 WHO. International Agency for Research on Cancer. Cancer Today. https://gco.iarc.fr/ [https://tinyurl.com/y579b349] 85 Rocha FM, Stefano SC, De Cassia Haiek R, Oliveira LR, Silveira DD. Therapeutic use of Cannabis sativa on chemotherapy-induced nausea and vomiting among cancer patients: systematic review and meta-analysis. Eur J Cancer Care. 2008;17:431–43. 86 Bar-Lev Schleider L, Mechoulam R, Lederman V, Hilou M, Lencovsky O, Betzalel O, Shbiro L, Novack V. Prospective analysis of safety and efficacy of medical cannabis in large unselected population of patients with cancer. Eur J Intern Med. 2018 Mar;49:37-43. doi: 10.1016/j.ejim.2018.01.023. 87 Dumitru CA, Sandalcioglu IE, Karsak M. Cannabinoids in Glioblastoma Therapy: New Applications for Old Drugs. Front Mol Neurosci. 2018; 11: 159. doi: 10.3389/fnmol.2018.00159 88 http://social.nesdb.go.th/ 89 Bedi G, Foltin RW, Gunderson EW. Efficacy and Tolerability of High-Dose Dronabinol Maintenance in HIV-Positive Marijuana Smokers: A Controlled Laboratory Study. Psychopharmacology (Berl). 2010; 212(4): 675–86. 90 กรมสขุ ภาพจติ . ฐานข้อมูลป้ องกนั ปัญหาสขุ ภาพจิต. http://mpis.srithanya.go.th/MHC/prevalence.aspx 34

91 Shannon S, Lewis N, Lee H, Hughes S. Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. Perm J. 2019;23:18-041. doi: 10.7812/TPP/18-041. 92 กรมสขุ ภาพจติ . ฐานข้อมูลป้ องกนั ปัญหาสขุ ภาพจติ . http://mpis.srithanya.go.th/MHC/prevalence.aspx 93 Kleczkowska P, Smaga I, Filip M, Bujalska-Zadrozny M. Cannabinoid Ligands and Alcohol Addiction: A Promising Therapeutic Tool or a Humbug? Neurotox Res. 2016; 29: 173–196. doi: 10.1007/s12640-015-9555-7 94 www.frontierdata.com 95 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 96 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 97 https://www.huffingtonpost.ca/2016/10/27/marijuana-legalization-market-size-canada_n_12676754.html 98 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 99 Reed JK. Impacts of Marijuana Legalization in Colorado: A Report Pursuant to Senate Bill 13‐283. Denver: Colorado Department of Public Safety. 2018. 100 Howell A. Will Marijuana Legalization Increase Hospitalizations and Emergency Visits? Reason Foundation. 2018. Available at: www.reason.org/topics/drugpolicy 101 Bachhuber MA, Saloner B, Cunningham CO, Barry CL. Medical cannabis laws and opioid analgesic overdose mortality in the United States, 1999-2010. JAMA 2014. Intern Med; 174:1668–73. 102 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 103 Caulkin JP, Kilmer B, Kleiman MAR. Marijuana Legalization: What Everyone Needs to Know (Second Edition). New York: Oxford University Press. 2016. 104 Reed JK. Impacts of Marijuana Legalization in Colorado: A Report Pursuant to Senate Bill 13‐283. Denver: Colorado Department of Public Safety. 2018. 105 Cerdá M, Sarvet AL, Wall M, Feng T, Keyes KM, Galea S, Hasin DS. (2018). Medical marijuana laws and adolescent use of marijuana and other substances: Alcohol, cigarettes, prescription drugs, and other illicit drugs. Drug and Alcohol Dependence. 2018;183(December 2017), 62–68. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2017.10.021 106 Reed JK. Impacts of Marijuana Legalization in Colorado: A Report Pursuant to Senate Bill 13‐283. Denver: Colorado Department of Public Safety. 2018. 107 Reed JK. Impacts of Marijuana Legalization in Colorado: A Report Pursuant to Senate Bill 13‐283. Denver: Colorado Department of Public Safety. 2018. 108 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 109 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/ 110 Anderson DM, Rees DI, Sabia JJ. Medical marijuana laws and suicides by gender and age. Am J Public Health. 2014 Dec;104(12):2369-76. doi: 10.2105/AJPH.2013.301612. Epub 2014 Jan 16. 111 Shannon S, Lewis N, Lee H, Hughes S. Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. Perm J. 2019;23:18-041. 35 112 https://www.mpp.org/issues/legalization/regulationworks/

113 http://www.drugpolicy.org/legalization-status-report 114 Miron J. The Budgetary Implications of Marijuana Prohibition. In: Pot Politics: Marijuana and the Costs of Prohibition. Oxford University Press, Inc. 2006. 115 Johnson W. Cannabis in Spiritual Practice. Vermont: Inner Traditions and Bear Company. 2018. 116 https://www.catdumb.com/romesh-bhattacharji-007/ 36

ภาคผนวก จ ภาพประกอบการประชุมของคณะอนกุ รรมาธิการ



ภาพประกอบการประชุมของคณะอนกุ รรมาธกิ าร



ภาคผนวก ฉ ภาพประกอบการศกึ ษาดูงานของคณะอนกุ รรมาธกิ าร



ภาพประกอบการศกึ ษาดูงานของคณะอนุกรรมาธกิ าร



ผนวก ข รายงานของคณะอนุกรรมาธกิ ารพจิ ารณาศึกษา หาแนวทางการแกไ้ ขปัญหาเกย่ี วกับการใชก้ ัญชง อยา่ งเปน็ ระบบ ในคณะกรรมาธิการวสิ ามัญพจิ ารณาศึกษาหาแนวทาง การแกไ้ ขปัญหาเก่ียวกบั การใชก้ ัญชา กัญชง และกระทอ่ ม อยา่ งเปน็ ระบบ สภาผู้แทนราษฎร



รายงานผลการพิจารณาศึกษา เร่อื ง “การแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชง (Hemp) อย่างเปน็ ระบบ” ของ คณะอนุกรรมาธกิ ารพจิ ารณาศกึ ษาหาแนวทางการแกไ้ ขปญั หา เกีย่ วกบั การใชก้ ญั ชงอยา่ งเป็นระบบ ในคณะกรรมาธิการวสิ ามัญพจิ ารณาศกึ ษา หาแนวทางการแก้ไขปญั หาเกย่ี วกบั การใชก้ ญั ชา กญั ชง และกระทอ่ มอย่างเปน็ ระบบ สภาผู้แทนราษฎร กลุม่ งานคณะกรรมาธกิ ารการแรงงาน สานกั กรรมาธิการ ๓ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร กันยายน ๒๕๖๓



ก รายนามคณะอนกุ รรมาธิการพจิ ารณาศกึ ษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเกีย่ วกบั การใช้ กญั ชงอย่างเป็นระบบ ในคณะกรรมาธิการวิสามญั พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการใช้ กญั ชา กัญชง และกระทอ่ มอยา่ งเป็นระบบ นางพรรณสิริ กลุ นาถศิริ ประธานคณะอนุกรรมาธิการ นายณฐั พล สบื ศักด์ิวงศ์ นายสาคร เกยี่ วขอ้ ง นายคมสัณห์ ฐานะโชตพิ นั ธ์ุ รองประธานคณะอนุกรรมาธกิ าร คนทหี่ น่ึง รองประธานคณะอนกุ รรมาธิการ คนทีส่ อง รองประธานคณะอนกุ รรมาธิการ คนท่สี าม นายมารุต มัสยวาณิช นายธรี ะยทุ ธ วานชิ ชงั นายลอย ชุนพงษ์ทอง ทป่ี รกึ ษาคณะอนุกรรมาธิการ ที่ปรกึ ษาคณะอนุกรรมาธิการ ทป่ี รึกษาคณะอนุกรรมาธิการ นายวีระชยั ณ นคร นายวิฑูร เนตวิ ิวฒั น์ นายนติ ิ สันแสนดี อนกุ รรมาธิการ อนกุ รรมาธิการ เลขานกุ ารคณะอนุกรรมาธิการ



ข บทสรุปผู้บริหาร “กัญชง (Hemp)” พืชเศรษฐกิจสาคัญของโลกที่มีคุณค่ามหาศาล ท้ังในด้านการแพทย์ เภสัชกรรม ผลิตภัณฑ์บริโภค อุปโภค สุขภาพ และเคร่ืองสาอาง อันยังประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจ ทงั้ ภาคเกษตรกรรม พาณิชยกรรม และอุตสาหกรรมให้แกท่ กุ ประเทศ กัญชง (Hemp) แต่เดิมเป็นพืช ให้เส้นใย ท่ีปัจจุบันสามารถนาทุกส่วนของพืชมาประยุกต์ใช้ในด้านต่าง ๆ อย่างหลากหลาย โดยเฉพาะสารสาคัญจากดอก คือ CBD (Cannabidiol : C21H30O2) และเมล็ดกัญชง (Hemp Seed) ทน่ี บั วนั จะมมี ลู คา่ สงู อยา่ งตอ่ เนอ่ื งในอนาคต ในการพิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการใช้กัญชงอย่างเป็นระบบ ครั้งนี้ คณะอนุกรรมาธิการฯ ได้กาหนดขอบเขตการศึกษาไว้ ๓ ด้าน คือ ๑) ด้านเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และด้านพาณิชยกรรม ๒) ด้านเศรษฐกิจภายในประเทศและต่างประเทศ และ ๓) ด้านการควบคุม ติดตามและดแู ลการใชก้ ัญชง (Hemp) พืชเศรษฐกิจ ทั้งน้ี พบว่ามีปัญหาและอุปสรรคทั้งในด้านกฎหมายและทางปฏิบัติ ในการใช้พืชกัญชง (Hemp) ให้เป็นพืชเศรษฐกิจ ซ่ึงประเทศไทยมีความเหมาะสมอย่างย่ิงต่อการปลูกพืชกัญชง (Hemp) ทั้งในด้านภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ความเช่ียวชาญด้านเกษตรกรรม แรงงานเกษตรกร ช่ือเสียงในการ เป็ น แห ล่ งผลิ ต อาห ารขอ งโลก และค วาม พ ร้อม ของเท ค โน โลยีส มั ยให ม่ ใน ก ารผ ลิ ต ทางเกษตรกรรม และการแปรรูปผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ทางอุตสาหกรรม เช่น มีสถาบันอุดมศึกษา และหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนท่ีมีศักยภาพเข้าร่วมศึกษา ค้นคว้าวิจัย ต่อยอด เพ่ือขับเคล่ือน การผลิตและการพัฒนาอย่างมีประสิทธิภาพ ในด้านเศรษฐกิจโลก จากสถิติ พ.ศ. ๒๕๖๒ พบว่า กัญชง (Hemp) มียอดจาหน่ายทางการตลาดทั่วโลกอันมีมูลค่าสูงถึง ๑๒๐,๐๐๐ ล้านบาท ท้ังนี้ ประเทศไทยมีความเชี่ยวชาญจากการค้นคว้า วิจัยข้อมูลพืช และมีประสบการณ์จากนโยบาย และแนวปฺฏิบัติจากภาครัฐท้ังส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ในด้านการผลิต การเก็บเกี่ยว การแปรรูป การควบคุม ติดตามและดูแลเก่ียวกับพืชกัญชง (Hemp) ในพื้นที่นาร่องอย่างเป็นระบบอย่างดี จึงเป็นท่ีเชื่อม่ันว่าจะขับเคลื่อนกัญชง (Hemp) ให้เป็นพืชเศรษฐกิจมูลค่าสูงชนิดใหม่ของประเทศ ต่อไป รวมทั้งให้เป็นพืชทางเลือกหรือพืชทดแทนชนิดใหม่ให้กับเกษตรกรไทย เพื่อเข้าไปมีส่วนแบ่ง ของมลู ค่าตลาดโลกทค่ี าดว่าจะเพมิ่ ขึ้นอย่างตอ่ เน่ือง อย่างไรก็ตาม ความท้าทายใหม่นี้ยังมีปัญหาและอุปสรรคอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้าน กฎหมายที่เป็นกลไกขับเคล่ือนสาคัญลาดับแรกของกัญชง (Hemp) ต่อการแก้ปัญหาและการพัฒนา ท่ียั่งยืนอย่างเป็นระบบ ซ่ึงประกอบด้วยกฏหมายสาคัญ ดังน้ี ๑) พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ และฉบับแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๖๒ ๒) ประกาศคณะกรรมการ ควบคุมยาเสพติด ให้โทษ เร่ือง กาหนดลักษณะกัญชง (Hemp) พ.ศ. ๒๕๖๒ ๓) ประกาศกระทรวงสาธารณสุข

ค เร่ือง ระบุช่ือยาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ๔) กฎกระทรวง การขออนุญาต และการอนุญาตผลิต จาหน่ายหรือมีไว้ในครอบครอง ซ่ึงยาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ เฉพาะเฮมพ์ พ.ศ. ๒๕๕๙ และ ๕) (ร่าง) กฎกระทรวง การขออนุญาตและการอนุญาตผลิต นาเข้า ส่งออก จาหน่ายหรือมีไว้ในครอบครอง ซึ่งยาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ เฉพาะกัญชง (Hemp) พ.ศ. .... ตลอดจน กฎระเบียบ คาส่ัง และหลักปฏบิ ตั ิท่เี กยี่ วขอ้ ง ท้ังน้ี คณะอนุกรรมาธิการฯ ได้พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับ การใช้กัญชงอย่างเป็นระบบเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เพ่ือนาไปสู่การเพิกถอนกัญชงจากบัญชียาเสพติด ให้โทษประเภท ๕ สู่การเป็นพืชเศรษฐกิจมูลค่าสูงของไทยในอนาคตต่อไป จึงได้สรุปเป็นข้อสังเกต และข้อเสนอแนะ ดงั น้ี ๑. เสนอให้แก้ไข (ร่าง) กฎกระทรวง การขออนญุ าตและการอนุญาตผลิต นาเข้าส่งออก จาหนา่ ยหรอื มีไว้ในครอบครอง ซ่ึงยาเสพตดิ ให้โทษในประเภท ๕ เฉพาะกัญชง (Hemp) พ.ศ. .... ดงั น้ี ๑.๑ ให้เพ่ิมเติม คานิยามพืชกัญชง (Hemp) ในพฤกษศาสตร์ (Botany) ด้วยวิธีจาแนก ทางวิทยาศาสตร์ (Scientific Classification) ว่า Cannabis sativa L., และในกฎหมาย (Law) ด้วยวิธีกาหนดค่าทางชีวเคมี (Biochemistry) ของสาร Tetrahydrocannabinol (THC) ในช่อดอกแห้ง ไมเ่ กนิ ร้อยละ ๑.๐๐ ๑.๒ ให้แก้ไข “คานิยามในบททั่วไป” เป็น “ข้อ ๔ ในกฎกระทรวงน้ี “ประโยชน์ ครัวเรือน” หมายความว่า การใช้ประโยชน์จากทุกส่วนของพืช ตามวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต ดง้ั เดิม สามารถปลูกได้ครัวเรือนละไม่เกิน ๒๐ ไร่ แต่การอนุญาตให้ผู้ปลูกเอาช่อดอก ดอก ให้เป็นไป ตามใบอนญุ าตปลกู เทา่ น้นั ” ๑.๓ ให้แก้ไขใน “หมวด ๑ การขออนญุ าตข้อ ๕ (๒)” เป็น “ข้อ ๕ วัตถุประสงค์ในการขออนุญาตผลิต จาหน่าย หรือมีไว้ในครอบครอง ซึง่ ยาเสพตดิ ใหโ้ ทษในประเภท ๕ เฉพาะกัญชง (Hemp) มี ๗ ประเภท ดังต่อไปนี้ เพ่ือผลิต สาหรับใช้ประโยชน์ในครัวเรือน ทัง้ นี้ ให้ยกเว้นการผลิตภายในอาคาร ในร่ม (Indoors) หรือภายนอกอาคาร กลางแจ้ง (Outdoors) ภายใต้สภาวะแวดล้อมที่มีการควบคุม ปัจจัยต่าง ๆ ในการเจริญเติบโตของพืช ไม่ว่าท้ังในลักษณะใต้ถุน (Basement) ระเบียง ดาดฟ้า เรอื นกระจก (Greenhouse, Glasshouse) หรอื รูปแบบใด ๆ ก็ตาม” เพอ่ื ผลิต สาหรบั ใช้ประโยชนใ์ นเชงิ พาณิชย์ หรืออตุ สาหกรรม ๑.๔ เสนอใหแ้ ก้ไข “หมวด ๑ การขออนญุ าต ... ข้อ ๗ (๒)” เป็น “ข้อ ๗ (๒) กรณีผู้ขอรับใบอนุญาตเป็นนิติบุคคล ... ข้อ ๗ (๒) (ค) แก้ไขใน ๒ แนวทางคอื

ง ๑.๔.๑ กรรมการของนิติบุคคล หรือหุ้นส่วน หรือผู้ถือหุ้นอย่างน้อยสองในสาม เป็นผมู้ ีสัญชาติไทย หรอื ๑.๔.๒ การประกอบกิจการให้ดาเนินการตามพระราชบัญญัติการประกอบ ธรุ กจิ ของคนต่างดา้ ว พ.ศ. ๒๕๔๒” ๑.๕ ให้แก้ไข หมวด ๓ การอนญุ าต การดาเนนิ การ ขอ้ ๒๑ (๘) และ ขอ้ ๒๔ (๘) ๒. เสนอให้แก้ไข ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุช่ือยาเสพติดให้โทษ ในประเภท ๕ (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ข้อ ๒ ลาดบั ท่ี ๕ ชอื่ ยาเสพตดิ ใหโ้ ทษ กัญชง (Hemp) เง่ือนไข ยกเวน้ ๑. ๒. ๓. ๔. และ ๕. ในประเด็นสาคัญ คือ “สารสกัดหรือผลิตภัณฑ์จากสารสกัดที่มีสารแคนนาบิไดออล (Cannabidiol, CBD) รวมท้ังสารสกัดอื่น ๆ เช่น CBC CBN CBG Terpene หรือสารอื่น ๆ ที่เก่ียวข้อง และมี สารเตตราไฮโดรแคนนาบินอล (Tetrahydrocannabinol, THC) ไม่เกินร้อยละ ๐.๓ โดย น้าหนัก ให้พิจารณาระบุตามกฎหมายประกอบการใช้ประโยชน์ของ สารแคนนาบิไดออล (Cannabidiol, CBD) รวมท้ังสารสกัดอ่ืน ๆ เช่น CBC CBN CBG Terpene หรือสารอ่ืน ๆ ที่ เกี่ยวข้อง เป็นต้น ซ่ึงเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพร หรืออาหาร หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือ เคร่ืองด่ืม หรือเครื่องสาอาง ตามกฎหมายว่าด้วยผลิตภัณฑ์สมุนไพร หรืออาหาร หรือผลิตภัณฑ์ เสริมอาหาร หรอื เครือ่ งดมื่ หรือเครื่องสาอาง” ๓. เสนอให้ต้ังหน่วยงานกลางในรูปแบบ “คณะกรรมการกัญชง (Hemp) พืชเศรษฐกิจ แห่งชาติ” ข้ึน ประกอบด้วยผู้แทนจากหน่วยงานที่เก่ียวข้อง ท้ังส่วนราชการและภาคเอกชน รวมถึง ผู้เช่ียวชาญ เพ่ือกาหนดนโยบายแผนและยุทธศาสตร์การพัฒนาส่งเสริมการควบคุมและกากับดูแล การผลักดันเพ่ือให้ใช้กัญชงอย่างเป็นระบบ ครบวงจรและสร้างโอกาสให้เกษตรกร ผู้ประกอบการ พาณชิ ยกรรมและอตุ สาหกรรมทกุ คนเขา้ ถงึ โอกาสอย่างเปน็ ธรรม” ๔. ข้อสงั เกตและข้อเสนอแนะอื่น ๆ ๔.๑ ควรเร่งดาเนินการให้มีการนากัญชงพันธ์ุพ้ืนเมืองหรือพันธ์ุพ้ืนบ้านด้ังเดิม เพื่อมาข้ึนทะเบียนพันธ์ุพืชตามพระราชบัญญัติพันธ์ุพืช พ.ศ. ๒๕๑๘ และท่ีแก้ไขเพิ่มเติม และ ส่งเสริม จูงใจใหม้ ีการผสมพนั ธุแ์ ละปรับปรุงพนั ธุ์เพื่อสร้างพันธุก์ ัญชงพันธุ์ใหม่ท่ีให้ผลผลติ เส้นใย เปลือก แกนลาต้น เมล็ดพันธ์ุ ช่อดอกท่ีมสี ารสาคัญ CBD สูง โดยมีสาร THC ต่า และให้ผลผลิตเมล็ด ท่ีมีคุณค่าทางโภชนาการสูง เพ่ือให้สามารถขอยื่นจดทะเบียนคุ้มครองเป็นพันธุ์พืชใหม่ ตาม พระราชบัญญัติคุ้มครองพันธ์ุพืช พ.ศ. ๒๕๔๒ เพื่อให้การผลิตและอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์กัญชง สามารถแขง่ ขันในตลาดโลกไดต้ ่อไปอยา่ งไม่จากัด ๔.๒ เสนอให้มีการขออนุญาตและการอนุญาตท่ีเข้าถึงได้ง่าย สะดวกรวดเร็ว สอดคล้องกับการกากบั ติดตาม และการส่งเสรมิ ให้เป็นพืชเศรษฐกิจมูลค่าสูง โดยใหม้ ีความครอบคลุม

จ วัตถุประสงค์ในการขออนุญาตผลิต รวมทั้งการขออนุญาตปลูก จาหน่าย หรือมีไว้ในครอบครอง ซึ่งยาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ เฉพาะกัญชง (Hemp) รวมท้ังปรับปรุงแก้ไขประกาศ กฎกระทรวงฯ ประกาศคณะกรรมการฯ และคาสั่งอ่ืน ๆ ทางกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องมารองรับให้ทันกาลและรวดเร็ว ท้งั ตอ้ งมกี ารแก้ไขปรบั ปรุงเพ่ือความเหมาะสมแก่เวลาและสภาพการณ์ปจั จบุ ัน ๔.๓ เสนอให้ระบพุ ืชกญั ชง (Hemp) เป็นพืชเศรษฐกิจ โดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ส่งเสริมและสนับสนุนภาคเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และพาณิชยกรรม ในด้านองค์ความรู้ ปัจจัยการผลิต และการแปรรูปกัญชง (Hemp) การรับรองมาตรฐานพืชการจดทะเบียนพันธ์ุพืชใหม่ โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ การรับรอง มาตรฐานผลิตภัณฑ์ การผลักดันการจัดตั้งสมาคม วิสาหกิจชุมชน สหกรณ์ องค์กรอื่น ๆ เพื่อเอกชนและสาธารณะ ตลอดจนสนับสนุนแหล่งเงินทุน การเข้าถึงแหล่งเงินทุนทุกรูปแบบ ตลอดจนการสนับสนุนจากสานักงานคณะกรรมการส่งเสรมิ การลงทุน (BOI) ในการส่งเสริมพืชกัญชง และสรา้ งโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่นใี้ หป้ ระชาชนอยา่ งทั่วถงึ และเป็นธรรม ๔.๔ ควรส่งเสริมกระบวนการวิจัยและพัฒนาด้านการผลิต แปรรูป แปรสภาพ การประยุกต์ใช้เทคโนโลยี ท้ังภาคเกษตรกรรม และอุตสาหกรรม ตลอดจนควรสนับสนุน ภาคพาณิชยกรรม ด้านการตลาดภายในประเทศและต่างประเทศจากหน่วยงานรัฐทั้งหมด การรักษา ส่ิงแวดล้อม ความรับผิดชอบต่อสังคม เพื่อการส่งเสริมให้กัญชง (Hemp) เป็นพืชเศรษฐกิจส่งออก ชนิดใหม่ทเ่ี ขม้ แขง็ ข้ึนมาในเรว็ วันอย่างเตม็ ที่ ทั้งนี้ เพื่อประโยชน์ทางเศรษฐกิจของพืชกัญชง (Hemp) - “พืชเศรษฐกิจ (Cash Crop)” ที่มีความหมายตามตัวอักษรและตามเจตนารมณ์ว่า “พืชวิเศษที่สร้างรายได้งาม” ชนิดใหม่ ของประเทศไทยใหส้ ามารถแขง่ ขนั เขา้ สตู่ ลาดโลกไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ เขม้ แขง็ ยัง่ ยนื และเตบิ โตต่อไป

ฉ สารบัญ หนา้ ก รายนามคณะอนกุ รรมาธิการ ข บทสรุปผบู้ ริหาร ฉ สารบัญ ๒ ๓ ๑. การดาเนนิ การ ๔ ๒. วิธีการพจิ ารณาศึกษา ๕ ๓. หนว่ ยงานท่เี กี่ยวข้อง ๖ ๔. ผลการพิจารณา ๖ ๗ ๔.๑ ดา้ นข้อมลู พชื กญั ชง (Hemp) ๘ ๔.๑.๑ ขอ้ มลู ดา้ นพฤกษศาสตร์ ๔.๑.๒ ขอ้ มลู ด้านองค์ประกอบทางเคมี ๑๑ ๔.๑.๓ ด้านคุณค่าประโยชน์ ๑๑ ๑๑ ๔.๒ ด้านปัญหาและแนวทางการแกไ้ ขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชง (Hemp) ๑๘ อยา่ งเปน็ ระบบ ๒๐ ๔.๒.๑ ดา้ นเกษตรกรรม อุตสาหกรรมและพาณชิ ยกรรม ๒๐ ๔.๒.๑.๑ ดา้ นเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ๒๔ ๔.๒.๑.๒ ดา้ นพาณิชยกรรม ๔.๒.๒ ดา้ นเศรษฐกจิ ภายในประเทศและต่างประเทศ ๓๐ ๔.๒.๒.๑ ดา้ นเศรษฐกิจภายในประเทศ ๓๐ ๔.๒.๒.๒ ดา้ นเศรษฐกจิ ต่างประเทศ ๓๑ ๔.๒.๓ ดา้ นการกากับ ดแู ลและติดตามการใชก้ ญั ชง (Hemp) อย่างเปน็ ระบบ ๓๓ ๔.๒.๓.๑ กระบวนการควบคมุ และกากับดแู ลตามทางกฎหมาย ๓๓ ๔.๒.๓.๒ การใชร้ ะบบเทคโนโลยีในการกากบั ดูแลและติดตาม ๓๖ ๔๑ ๔.๓ กฎหมายท่ีเกยี่ วข้องในการแก้ไขปญั หาเก่ยี วกับการใชก้ ัญชง (Hemp) อยา่ งเป็นระบบ ๔.๓.๑ กฎหมายตา่ งประเทศ ๔.๓.๒ กฎหมายในประเทศ ๕. ขอ้ สงั เกตและข้อเสนอแนะ

ช บรรณานุกรม ภาคผนวก ๑. (ร่าง) กฎกระทรวงการขออนุญาตและการอนุญาตผลติ นาเข้า สง่ ออก จาหนา่ ย หรือมีไว้ ในครอบครอง ซ่ึงยาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ เฉพาะกัญชง (Hemp) พ.ศ. .... ๒. ประกาศกระทรวงสาธารณสขุ เรอื่ ง ระบชุ ือ่ ยาเสพตดิ ให้โทษในประเภท ๕ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒

รายงานการพิจารณาศกึ ษา เรอ่ื ง “การแก้ไขปัญหาเกีย่ วกบั การใชก้ ัญชง (Hemp) อยา่ งเป็นระบบ” ของคณะอนกุ รรมาธิการพิจารณาศกึ ษาหาแนวทางการแกไ้ ขปัญหา เกีย่ วกบั การใชก้ ัญชงอยา่ งเป็นระบบ ในคณะกรรมาธิการวิสามญั พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแกไ้ ขปญั หาเกีย่ วกับ การใชก้ ญั ชา กัญชง และกระทอ่ มอย่างเปน็ ระบบ สภาผแู้ ทนราษฎร ---------------------------------------------- ตามที่ที่ประชุมคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหา เกี่ยวกับการใช้กัญชา กัญชง และกระท่อมอย่างเป็นระบบ สภาผู้แทนราษฎร คร้ังท่ี ๒ วันพุธท่ี ๒๒ มกราคม ๒๕๖๓ และครั้งที่ ๖ วันพุธที่ ๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓ ท่ีประชุมได้มีมติตั้งคณะอนุกรรมาธิการ พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชงอย่างเป็นระบบน้ัน คณะอนุกรรมาธิการฯ คณะน้ีประกอบด้วย ๑. นางพรรณสริ ิ กุลนาถศริ ิ เป็นอนุกรรมาธกิ าร ๒. นายณัฐพล สบื ศักดิ์วงศ์ เป็นอนกุ รรมาธิการ ๓. นายสาคร เก่ยี วข้อง เปน็ อนุกรรมาธิการ ๔. นายมารุต มัสยวาณชิ เป็นอนกุ รรมาธกิ าร ๕. นายคมสัณห์ ฐานะโชติพันธุ์ เป็นอนกุ รรมาธิการ ๖. นายธีระยุทธ วานชิ ชัง เป็นอนุกรรมาธิการ ๗. นายนิติ สนั แสนดี เป็นอนุกรรมาธิการ ๘. นายลอย ชุนพงษ์ทอง เปน็ อนกุ รรมาธกิ าร ๙. นายวิฑูร เนตวิ วิ ัฒน์ เป็นอนกุ รรมาธิการ ๑๐. นายวรี ะชัย ณ นคร เป็นอนุกรรมาธกิ าร บัดน้ี คณะอนุกรรมาธิการฯ ได้ดาเนินการพิจารณาศึกษาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับ การใช้กัญชงอย่างเป็นระบบเสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงขอรายงานผลการศึกษาต่อคณะกรรมาธิการ วสิ ามัญฯ ดังนี้

๒ ๑. การดาเนนิ การ ตามท่ีคณะอนุกรรมาธิการฯ พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้ กัญชงอย่างเป็นระบบ ได้รับมอบหมายให้พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการใช้ กัญชงอย่างเป็นระบบ กระทาการอื่นใดตามหน้าท่ีและอานาจสามารถกระทาได้ตามที่กฎหมาย ก า ห น ด แ ล ะ จั ด ท า ร า ย ง า น ก า ร ศึ ก ษ า ก า ร แ ก้ ไข ปั ญ ห า เกี่ ย ว กั บ ก า ร ใช้ กั ญ ช ง อ ย่ า ง เป็ น ร ะ บ บ และดาเนนิ การตามทค่ี ณะกรรมาธิการวสิ ามัญฯ มอบหมาย นัน้ คณะอนกุ รรมาธกิ ารฯ จงึ ไดม้ มี ตแิ ต่งตงั้ ตาแหน่งตา่ ง ๆ คณะอนุกรรมาธิการฯ ประกอบด้วย ๑. นางพรรณสริ ิ กลุ นาถศิริ ประธานคณะอนุกรรมาธิการ ๒. นายณฐั พล สืบศกั ดวิ์ งศ์ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนทห่ี น่ึง ๓. นายสาคร เกย่ี วขอ้ ง รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนที่สอง ๔. นายคมสัณห์ ฐานะโชติพนั ธุ์ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ คนทสี่ าม ๕. นายมารตุ มสั ยวาณิช ท่ปี รกึ ษาคณะอนุกรรมาธิการ ๖. นายธรี ะยทุ ธ วานิชชงั ทป่ี รกึ ษาคณะอนุกรรมาธิการ ๗. นายลอย ชนุ พงษท์ อง ท่ีปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ๘. นายวรี ะชัย ณ นคร อนกุ รรมาธิการ (ดา้ นพฤกษศาสตร์) ๙. นายวิฑูร เนติวิวฒั น์ อนุกรรมาธิการ (ด้านเศรษฐกิจ) ๑๐. นายนิติ สนั แสนดี เลขานกุ ารคณะอนกุ รรมาธกิ าร ทีป่ รึกษาประจาคณะอนุกรรมาธกิ ารฯ ประกอบด้วย ๑. นายวนิ ยั สมประสงค์ ผเู้ ชยี่ วชาญด้านคุ้มครองพนั ธ์ุพชื กรมวชิ าการเกษตร ๒. นายสมยศ กิตติมนั่ คง ขา้ ราชการบานาญ กระทรวงสาธารณสขุ ๓. นายวิทยา มิตรศรทั ธา นกั วชิ าการอสิ ระ สถาบัน CANNHEALTH ๔. นายธีรเดช เลศิ สฒั นนนท์ ผู้เช่ยี วชาญดา้ นวศิ วกรรมเคมี ๕. นายสรชน บุญสอง ท่ปี รึกษากฎหมาย บริษทั เบเคอร์แอนด์ แมค็ เคน็ ซี่ จากดั ๖. นายจกั รัตน์ พว้ั ชว่ ย สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร จงั หวัดเพชรบรู ณ์ ๗. นายหสั ดร เขม้นกสิกรรม เภสัชกร ฝา่ ยผลิต ๘. นายวรกนั ต์ ธนโชตวิ รพงษ์ ผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นผลิตภัณฑ์อาหารสขุ ภาพ ๙. นายแสนศักด์ิ ศริ ิพานชิ ข้าราชการการเมอื งประจาสานกั เลขาธิการ นายกรฐั มนตรี

๓ ๑๐. นายพชรธัช โกรตั นะ ผู้เชย่ี วชาญการบรหิ ารจดั การนา้ ๑๑. นางสาวอุไรวรรณ์ สิริวัฒนาถาวรชยั ผเู้ ชย่ี วชาญด้านอตุ สาหกรรมการแปรรปู กัญชง กญั ชา ครบวงจรมาตราฐานสากล ๑๒. นายอนุรกั ษ์ นรษี ผ้ชู านาญการสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร จงั หวดั สโุ ขทัย ๑๓. นายสมนึก สุชยั ธนาวนชิ ที่ปรึกษากรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก ๑๔. พนั เอก ชาตวิ ฒั น์ คงอทุ ยั สกุล ประจาสานกั ปลัดกระทรวงกลาโหม บัดนี้ คณะอนุกรรมาธิการฯ ได้ดาเนินการพิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหา เก่ียวกับการใช้กัญชง (Hemp) อย่างเป็นระบบเสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงขอนาเสนอต่อคณะกรรมาธิการ วสิ ามญั พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแกไ้ ขปญั หาเกีย่ วกับการใชก้ ญั ชา กัญชง และกระท่อมอย่างเป็น ระบบ สภาผแู้ ทนราษฎร เพื่อพจิ ารณาต่อไป ๒. วิธกี ารพจิ ารณาศกึ ษา คณะอนุกรรมาธิการฯ พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชง อย่างเป็นระบบได้พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชงอย่างเป็นระบบ โดยเชิญหน่วยงานที่เก่ียวข้องมาร่วมประชุมและศึกษาข้อมูล ข้อเท็จจริง ตลอดจนแสดงความคิดเห็น จานวน ๑๖ คร้งั และการเดนิ ทางไปศึกษาดงู าน จานวน ๑ คร้ัง ดงั น้ี ครง้ั ที่ ๑ วนั องั คารท่ี ๒๘ มกราคม ๒๕๖๓ คร้งั ท่ี ๒ วันอังคารที่ ๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓ ครั้งที่ ๓ วันพฤหสั บดที ี่ ๖ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๓ ครง้ั ที่ ๔ วันองั คารท่ี ๑๑ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ ครง้ั ท่ี ๕ วันองั คารที่ ๑๘ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ ครั้งที่ ๖ วนั อังคารที่ ๓ มนี าคม ๒๕๖๓ คร้ังที่ ๗ วนั อังคารที่ ๑๐ มนี าคม ๒๕๖๓ ครง้ั ท่ี ๘ วันศุกร์ที่ ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๓ ครั้งท่ี ๙ วันจนั ทรท์ ี่ ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๓ ครง้ั ที่ ๑๐ วันอังคารท่ี ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๓ ครง้ั ที่ ๑๑ วนั อังคารที่ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๓ ครง้ั ท่ี ๑๒ วันอังคารที่ ๙ มถิ ุนายน ๒๕๖๓ ครั้งที่ ๑๓ วันองั คารที่ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๖๓ ครง้ั ท่ี ๑๔ วนั อังคารท่ี ๓๐ มถิ นุ ายน ๒๕๖๓ ครั้งท่ี ๑๕ วันอังคารที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๓ คร้ังท่ี ๑๖ วันจนั ทร์ที่ ๒๑ กันยายน ๒๕๖๓

๔ การศึกษาดูงาน ศึกษาดูงานและประชุมเรื่อง “การพัฒนาผลิตภัณฑ์กัญชงสู่การผลิตในระบบ อุตสาหกรรม” วันอังคารที่ ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๖๓ ณ กระทรวงอุตสาหกรรม ๓. หนว่ ยงานท่ีเก่ียวข้อง คณะอนุกรรมาธิการฯ พิจารณาศึกษาหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเก่ียวกับการใช้กัญชง อย่างเป็นระบบ ได้ดาเนินการเชิญหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องมาร่วมประชุมและศึกษาข้อมูล ข้อเท็จจริง ตลอดจนแสดงความคดิ เหน็ จานวน ๑๐ หนว่ ยงาน ดงั น้ี ๓.๑ หนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวข้อง ๑) กรมวชิ าการเกษตร - นางณัฏฐพร อทุ ัยมงคล ผเู้ ชี่ยวชาญด้านกักกนั พืช ๒) โรงพยาบาลเจา้ พระยาอภยั ภูเบศร - นางสาวผกากรอง ขวัญข้าว เภสชั กรเชย่ี วชาญ หวั หน้ากลมุ่ งาน เภสัชกรรม ๓) กรมการค้าตา่ งประเทศ ๑. นางทิพย์ ยามาโมโตะ นักวชิ าการพาณิชยช์ านาญการพิเศษ ๒. นางศภุ กาญจน์ บุณรักษ์ ๔) กรมส่งเสริมการคา้ ระหว่างประเทศ ๑. นางวรรณี ม่งิ วานิช นักวชิ าการพาณชิ ยช์ านาญการพิเศษ ๒. นางสาวทัณฑมิ า รัตนสมบูรณ์ ๕) สานักงานคณะกรรมการปอ้ งกันและปราบปรามยาเสพติด กระทรวงยุตธิ รรม ๑. นายวชิ ัย ไชยมงคล ท่ีปรึกษาการป้องกันและปราบปรามยา เสพติด ๒. นายมานะ ศิรพิ ทิ ยาวฒั น์ ผู้อานวยการกองกฎหมาย ๓. นายธรี ศักด์ิ แสนวรางกลุ ๔. นางสาวปลุ พร พานชิ การ ๕. นางสาวพรรณพิไล ไอยวรรณ ๖) กรมศุลกากร - นายเดชา วชิ ยั ดษิ ฐ ผอู้ านวยการส่วนสบื สวนปราบปราม ๓

๕ ๗) กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๑. นายสมนกึ สชุ ยั ธนาวนชิ ที่ปรกึ ษากรมการแพทยแ์ ผนไทย และการแพทย์ทางเลอื ก ๒. นายพรประสทิ ธ์ิ สบี ญุ เรอื ง ๘) สถาบนั พฒั นาวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดย่อม ๑. นางสาวชอ่ ทิพย์ วิเศษพงษพ์ นั ธุ์ ผอู้ านวยการฝ่ายพัฒนาสมรรถนะธุรกจิ ๒. นางสุภาวดี บญุ งอก ผเู้ ช่ียวชาญพฒั นาโครงการ ฝา่ ยพฒั นาสมรรถนะธุรกิจ ๙) การยาสบู แห่งประเทศไทย ๑. นายภานพุ ล รตั นกาญจนภัทร ผ้วู า่ การการยาสบู แหง่ ประเทศไทย ๒. นายอัฏฐเดช ดีสวาท รองผู้ว่าการด้านใบยา ๓. นายสมชาย กองกลม รองผูอ้ านวยการฝ่ายใบยา ๔. นายเขม็ เพชร ไชยมาตย์ ผู้ชานาญการใบยา ๕. นางนริสา ชัยอานาจ หัวหนา้ สานกั กฎหมาย ๖. นายอัศวนิ ทองเจริญ ผูช้ ่วยหวั หน้าสานกั กฎหมาย ๗. นางสาวพิชญานี สิงหข์ ร ผชู้ ่วยหวั หน้ากองมาตรฐานใบยา ฝ่ายใบยา ๑๐) องคก์ ารสุรา กรมสรรพสามิต นายสมควร จารุสมบตั ิ รองผอู้ านวยการฝา่ ยผลติ องค์การสุรา ๔. ผลการพิจารณา คณะอนุกรรมาธิการฯ ได้กาหนดเป้าหมายของการพิจารณาศึกษากัญชง (Hemp) เพื่อให้สามารถนากัญชง (Hemp) มาใช้ประโยชน์ได้อย่างเป็นระบบ มุ่งเน้นการเป็นพืชเศรษฐกิจ สาคัญของไทยที่ควรได้รับการส่งเสริมสนับสนุนจากภาครัฐและทุกภาคส่วน ตลอดจนการผลักดันให้ “กญั ชง (Hemp)” ออกจากบัญชียาเสพติดให้โทษในประเภท ๕ แห่งพระราชบัญญตั ิยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ และพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๖๒ ท้ังน้ี จะได้รวบรวม ขอ้ เสนอแนะและข้อคิดเห็นเสนอต่อสภาผู้แทนราษฏรต่อไปในอนาคต โดยปัจจุบันคณะอนุกรรมาธิการฯ ไดก้ าหนดกรอบการพจิ ารณาศึกษาแบง่ เป็น ๓ ดา้ น คอื ๑. ดา้ นข้อมลู พืชกัญชง (Hemp) ๒. ด้านปัญหาและแนวทางการแก้ไขปญั หาการใชก้ ญั ชง (Hemp) อย่างเป็นระบบ ๓. กฎหมายทีเ่ กยี่ วข้องในการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการใชก้ ัญชง (Hemp) อย่างเป็นระบบ โดยมผี ลการศกึ ษาดังน้ี

๖ ๔.๑ ดา้ นขอ้ มลู พืชกัญชง (Hemp) จากการศึกษาขอ้ มลู ดา้ นพืชกัญชง (Hemp) ไดจ้ าแนกข้อมูลออกเปน็ ๓ ดา้ น ดังนี้ ๔.๑.๑ ขอ้ มูลดา้ นพฤกษศาสตร์ กัญชง (Hemp) เป็นพืชล้มลุกอยู่ในวงศ์ (Family) : Cannabaceae; สกุล (Genus) : Cannabis; ชนิด (Species) : C. sativa มีช่ือวิทยาศาสตร์แบบทวินาม (Binomial nomenclature) วา่ Cannabis sativa L. กัญชง (Hemp) เป็นพืชชอบแสงแดด มีอายุเพียงปีเดียว (Annual Plant) ตน้ (Stem) ต้ังตรง สีออกเขียว แตกกง่ิ เป็นพุ่มในธรรมชาติ จะสูงประมาณ ๑-๕ เมตร เปลอื ก (Bark) มีลักษณะพิเศษคือ สามารถลอกออกได้เป็นเส้นตามยาวและมีความเหนียวมาก แกนลาต้น (Stalk) มีสีขาวนวล ผิวเรียบ น้าหนักเบา ราก (Root) เป็นระบบรากเช่นเดียวกับพืชช้ันสูงท่ัวไป มีรากแก้ว (Primary Root) รากแขนง (Secondary Root) และรากฝอย (Tertiaryroot) ทาหน้าท่ีหลักในการดูดน้า และอาหารส่งข้ึนไปเลี้ยงลาต้นและค้าจุนต้นพืชไม่ให้โค่นล้ม ใบ (Leaf) เป็นใบเดี่ยวรูปฝ่ามือ แผ่นใบ แยกเปน็ แฉกมี ๓-๙ (๑๑) ใบย่อย ขอบใบจักเป็นฟนั เล่ือย ผิวใบด้านบนเป็นร่องตามเสน้ ใบ ใบประดับ (Floral Bract) ในช่วงออกดอกจะมีใบประดับทั้งท่ีมีรูปร่างคล้ายใบขนาดเล็กและท่ีเป็นเส้นเล็ก ๆ จานวนมากอยู่หนาแน่นบนช่อดอก แต่ในช่อดอกตัวเมียจะมีความหนาแน่นมากจนช่อดอกมีลักษณะ คล้ายเป็นรวง บริเวณ ผิวใบประดับจะมีขนต่อม (Capitate-Stalked Glandular Trichome) อยู่หนาแน่นท่ัวไป ดอกกัญชง (Flower) เป็นพืชแยกเพศ มีดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่แยกกันคนละต้น (Dioecious) เมล็ด (Seed) เป็นเมล็ดเด่ียว สีเทารูปไข่ป้อม ด้านข้างแบน ส่วนโคนมน และปลาย แหลมผิวเรียบเป็นมัน และมีลายประสีน้าตาลทั่วไป ขนาดกว้างประมาณ ๓-๔ มิลลิเมตร ยาว ๔-๖ มลิ ลิเมตร กัญชง (Hemp) และกัญชาเดิมทางพฤกษศาสตร์จัดเป็นพืชพันธ์ุเดียวกัน จนเม่ือ พ.ศ. ๒๕๔๑ จึงมีการแยกจากกันเป็นระดับ Subspecies (subsp.) และต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๔๘ จึงแยกกันชัดเจนเป็นระดับ Species คือ กัญชง (Cannabis sativa L.) และกัญชา (Cannabis indica Lam.) โดยพันธ์ุพืชทั้งสองชนิดในธรรมชาติยังคงมีลักษณะภายนอกท่ีคล้ายคลึงกันมาก จงึ ยงั คงมคี วามสบั สนในการจาแนกพืชทงั้ สองชนดิ น้ีเกิดข้ึนทั่วโลก ในพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๖๒ ได้จาแนก ความเป็น (พืช) ยาเสพติดของกัญชง (Hemp) และกัญชาจากปริมาณสาร ∆9-Tetrahydrocannabinol (THC) ที่มีอยู่ในต้นพืชโดยกาหนดกัญชง (Hemp) เป็นพืชท่ีปลูกเพ่ือใช้เส้นใย ไม่เป็น (พืช) ยาเสพติด อันมีสาร THC ต่ากว่า ๑% และอนุญาตให้ส่วนราชการและวิสาหกิจชุมชนปลูกเพื่อใช้ประโยชน์ ทางอตุ สาหกรรมได้ ส่วนกัญชาเป็นพืชมีสารยาเสพตดิ ออกฤทธต์ิ ่อจิตประสาทมีสาร THC สงู กวา่ ๑% ต้องขออนญุ าตปลูกเป็นกรณีพเิ ศษ

๗ ๔.๑.๒ ข้อมูลด้านองค์ประกอบทางเคมี สารประกอบเคมใี นกัญชง (Hemp) และกัญชามีมากมายหลายชนิด แต่มี ๒ ชนิด ที่โดดเด่น ได้แก่ สาร Tetrahydrocannabinol (THC) และสาร Cannabidiol (CBD) และมีสูตร ทางเคมี คือ C21H30O2 เป็นโมเลกุลที่มีสูตรทางเคมีเหมือนกัน แต่มีโครงสร้างของโมเลกุล และคุณสมบัติแตกต่างกัน โดยที่ THC นั้นหมายถึง Delta-9-Tetrahydrocannabinol (∆9-THC) สาหรบั ∆9-THC ท่มี ีฤทธเิ์ ปน็ กรด คือ Delta-9-Tetrahydrocannabinolic Acid (∆9-THCA) สาร Tetrahydrocannabinol (THC): Delta-9-Tetrahydrocannabinol สาร Cannabidiol (CBD) จากงานวิจัยพบว่า สารท้ัง ๒ ชนิดมีประโยชน์หากนามาใช้ให้ถูกต้อง ในประเทศไทยกาหนดให้กัญชง (Hemp) ในส่วนของดอกและใบแห้ง มีสาร THC ไม่เกินร้อยละ ๑.๐ ซ่ึงเป็นปริมาณท่ีไม่สามารถทาให้ผู้บริโภคเกิดอาการเมาหรือมีฤทธ์ิต่อประสาท ในขณะท่ีกัญชา (Marijuana) ส่วนใหญ่มีสาร THC ประมาณร้อยละ ๕–๒๐ กัญชาที่คุณภาพสูงมีสาร THC สูงถึง ร้อยละ ๒๕–๓๐ ทาให้กัญชามีฤทธิ์ต่อระบบประสาททาให้เกิดอาการเมาและถือเป็นสารเสพติด สาร THC สง่ ผลต่อรา่ งกายเกิดการเปลีย่ นแปลงประสาทสมั ผัส การมองเห็น การไดก้ ลน่ิ การไดย้ นิ อย่างไรก็ดี การศึกษาวิจัยทางการแพทย์พบว่าสาร THC อาจสามารถนามา ช่วยรักษาอาการและโรคต่าง ๆ เช่น ลดอาการข้างเคียงจากการทาเคมีบาบัด โรคปลอกหุ้ม เส้นประสาทอักเสบ เพิ่มความอยากอาหารในผู้ป่วยมะเร็งและเอดส์ ลดอาการคล่ืนไส้อาเจียน ลดอาการปวดแบบเร้อื รัง ชว่ ยในเรื่องระบบยอ่ ยอาหาร ลดอาการบาดเจ็บท่ีกระดูกสนั หลงั เปน็ ต้น สาหรับสาร CBD สามารถนามาช่วยรักษาอาการและโรคต่าง ๆ อาทิ อาการ ปวดกล้ามเนื้อ การเคลื่อนไหวช้า การเคล่ือนไหวกล้ามเนื้อลาบาก โรคไขข้ออักเสบ โรคลมชัก ลมบ้าหมู โรคปลอกหุ้มเส้นประสาทอักเสบ โรคกล้ามเน้ืออ่อนแรง โรคพาร์กินสัน ลดการอักเสบ

๘ ลดอาการซึมเศร้า ลดอาการวิตกกังวล ลดอาการสมาธิสั้น ลดอาการคลื่นไส้อาเจียน และโรคลาไส้ แปรปรวน เพราะกัญชง (Hemp) มีสาร THC ในปริมาณไม่มาก สารประกอบที่สกัดได้จากกัญชง (Hemp) จึงไม่ส่งผลกระทบต่อระบบประสาท สาร CBD ท่ีสกัดจากกัญชง (Hemp-Derived CBD) จึงกลายเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ตั้งแต่ น้ามัน อาหาร เครื่องด่ืม ไปจนถึงเครื่องสาอาง และกาลัง ได้รับความนยิ มมากข้นึ เรือ่ ย ๆ จากหลายประเทศทัว่ โลก ๔.๑.๓ ด้านคุณค่าประโยชน์ กัญชง (Hemp) เป็นพืชท่ีสามารถใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน ได้แก่ เปลือก แกนลาตน้ เสน้ ใย ราก ใบ ชอ่ ดอก ดอก และเมลด็ สามารถจาแนกออกได้ ดงั น้ี ๑) ประโยชน์จากเส้นใยและแกนลาต้น เส้นใยกัญชง เป็นเส้นใยท่ีมี คุณภาพสูง มีความเหนียวยืดหยุ่นแข็งแรงและทนทานต่อแรงดึงได้ถึง ๑๘,๐๐๐ ปอนด์ต่อตารางนิ้ว และรับแรงกระแทกสูง มีน้าหนักเบา และมีงานวิจัยรายงานคุณสมบัติของเส้นใยในการป้องกันเชื้อ แบคทีเรีย เชื้อรา สามารถใช้เป็นวัตถุดิบที่เก่ียวกับผลิตภัณฑ์เส้นใยได้กว่า ๕,๐๐๐ ชนิด ตั้งแต่เส้นด้าย ขนาดเล็กท่ีเป็นใยละเอียดใบเรือจนถึงเส้นเชือกเรือใบ และเส้นเชือกเรือเดินทะเลขนาดใหญ่ กระทั่ง รม่ ชูชีพ เส้ือเกราะและธนบัตร ส่วนกากเส้นใยหรือเส้นใยคุณภาพต่าซึ่งประกอบไปด้วยเซลลูโลสกว่า รอ้ ยละ ๗๗ นน้ั สามารถใชใ้ นการทาผลิตภัณฑต์ ่าง ๆ ไดก้ ว่า ๒๕,๐๐๐ ชนดิ การใช้ประโยชน์หลักในปัจจุบันคือ ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตเส้นใย ทาเส้อื ผา้ และเย่ือกระดาษ กระดาษเพ่อื ใช้เขยี นท่วั ไป ทารม่ ทากล่องใสข่ อง เม่ือนามาผสมกับเส้นใยฝา้ ย และลินินในอัตราส่วนต่าง ๆ สามารถใช้ทอเป็นเสื้อผ้าได้สวยงาม เส้นใยกัญชงยังแข็งแรงกว่าใยฝ้าย ดูดซับความช้ืนได้ดีกว่าไนลอนและอบอุ่นกว่าลินิน ทาให้เส้นใยกัญชงเร่ิมเข้ามาเป็นคู่แข่ง และมบี ทบาทท่ีสาคัญในตลาดเส้นใยธรรมชาตแิ ละคาดว่าจะทวคี วามสาคัญข้ึนอีกในอนาคต แต่กาลัง การผลติ ยงั มปี รมิ าณไมเ่ พยี งพอกบั ความตอ้ งการของตลาดโลก ๒) ประโยชน์จากโปรตีนในเมล็ดกัญชง เมล็ดกัญชงจะประกอบไปด้วย โปรตีนซ่ึงมีคุณค่าทางโภชนาการสูงจากธรรมชาติ ใช้ทดแทนผลิตภัณฑ์ท่ีทาจากถั่วเหลือง ที่มักถูกดัดแปลงทางพันธุกรรมได้ดี เช่น เต้าหู้โปรตีนเกษตร เนย ชีส น้ามัน สลัด ไอศกรีม และนมถ่ัวเหลือง เป็นต้น นอกจากน้ียังสามารถนาเมล็ดกัญชง (Hemp Seed) มาผลิตเป็นแป้งเพ่ือใช้ เปน็ วตั ถดุ บิ สาหรับการประกอบอาหาร เชน่ พลาสต้า คกุ กี้ ขนมปงั ตลอดจนอาหารสตั ว์ เป็นต้น ๓) ประโยชน์จากน้ามันในเมล็ดกัญชงถูกนามาใช้ในอุตสาหกรรม หลายประเภท เช่น อุตสาหกรรมสี น้ามันขัดชักเงาพื้นไม้ ส่วนผสมของหมึกพิมพ์ และใช้ใน อุตสาหกรรมเคร่ืองสาอางเป็นครีมทาให้ผิวหนังชุ่มช้ืน แชมพูทาให้ผมอ่อนนุ่ม ทาสบู่และลิบบาล์ม เป็นต้น เมล็ดกัญชงมีส่วนประกอบน้ามันถึง ๓๐% โดยประกอบด้วยกรดไขมัน ไม่อิ่มตัว

๙ ที่สาคัญหลายชนิด เช่น linolenic acid (Omega-3) และ linoleic acid (Omega-6) ในอัตราส่วน ๑ : ๓ ซึ่งเป็นอัตราส่วนท่ีนักโภชนาการถือว่าเหมาะสมกับสุขภาพของมนุษย์ โดยมีรายงานวิจัย ทางการแพทย์สนับสนนุ เป็นจานวนมาก เปน็ ต้น ๔) ประโยชน์สารประกอบ CBD ในทางการแพทย์ สารประกอบ CBD ที่ผลิตได้จากชอ่ ดอก ดอกและใบของกัญชง (Hemp) และเม่อื ใช้ร่วมกับสาร THC ท่ีจากช่อดอก ดอก ของกัญชาไดม้ ีการนาไปใชเ้ ปน็ ยารักษา เชน่ โรคที่เก่ียวกับการผดิ ปกตทิ างสมองหลายโรค การพัฒนา เป็นตัวยาและผลิตภัณฑ์มีหลายรูปแบบ ท้ังใช้ได้ในรูปแบบเป็นควัน สารระเหยสเปรย์ และน้า และการสกัดเป็น CBD Oil ใช้หยดใต้ลิ้นเป็นยารักษาโรคท่ีเก่ียวกับการกระวนกระวาย การเคลื่อนไหว ผดิ ปกติ การรับรู้ทางสมองทีผ่ ิดปกติ การระงบั ความเจ็บปวด เปน็ ตน้ ทางด้านประโยชน์ทางการแพทย์ องค์การอาหารและยาของ สหรัฐอเมริกา (FDA) ได้อนุมัติและรับรองให้ยาท่ีมีส่วนผสมหลักของ Cannabidiol (CBD) เป็นยา รักษาโรคทางการค้าได้โดยเป็นยาน้าชื่อ Epidiolex ใช้ในการรักษาโรคชักเกร็งและโรคลมชักรุนแรง ท่ีใช้ในเด็กได้อย่างปลอดภัย และยามารินอล (Marinol ) เป็นสารสังเคราะห์ของ THC ในรูปยาเม็ด ใช้แก้อาเจียน กระต้นุ ความอยากอาหาร ยาซาติเวกซ์ (Sativex) เป็นสารสงั เคราะห์ของ THC ใช้แบบ สเปรย์พ่นเข้าปากและหยดใต้ล้ิน ใช้ลดการปวดประสาทรักษาอาการนอนไม่หลับ และอาการปวด เสน้ ประสาทอย่างรุนแรง ๕) ประโยชน์ในการเป็นพืชพลังงาน กัญชง (Hemp) เป็นพืชอายุส้ัน เจริญเติบโตได้รวดเร็วจงึ มนี ้าหนักมวลรวม (Biomass) สูง สามารถนามาใชเ้ ป็นวัตถดุ ิบในการก่อสรา้ ง และเป็นเช้ือเพลิงได้ ด้วยเชื้อเพลิงชีวภาพ (Biofuel) โดยสารสกัดได้จากน้ามันจากเมล็ด และน้ามัน (ยาง) จากใบและดอกของกัญชง (Hemp) พบว่ามสี ารซลั เฟอร์น้อยกวา่ น้ามนั ธรรมชาติ (Fossil Fuel) จึงเป็นพลังงานสะอาด ช่วยลดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศและยังเป็นพลังงานหมุนเวียน (Renewable Energy) ที่สร้างข้ึนใหมไ่ ด้อีก ๖) ประโยชน์ในการเป็นวัสดุทดแทน แกนลาต้นของต้นกัญชงเป็นวัสดุ ป่นใยส้ัน (เรียกว่า Hurd หรือ Shive) ท่ีแตกต่างจากเปลือกที่เป็นวัสดุใยยาว (เรียกว่า Bast Fiber) ที่มีน้าหนักเบาสามารถนามาใช้เป็นวัสดุก่อสร้างและผลิตภัณฑ์ทดแทนไม้ได้เป็นอย่างดี อาทิ อัดเป็นแผ่นฉนวนบุในตัวอาคารห้องเก็บเสียงโรงภาพยนตร์ หรือบุในโครงสร้างตัวถังรถยนต์ ใช้เป็น ส่วนผสมของไม้เทียมย่อยสลายได้ท่ีเรียกว่า พลาสติกชีวภาพย่อยสลายได้ (Biodegradable Plastics) ขี้เถ้าท่ีได้จากการเผาแกนลาต้นยังสามารถนามาปั้นเป็นภาชนะดินเผา เม่ือนามาผสมกับสารหินปูน และน้าเรียกว่า เฮ้มพ์กรีต (Hempcrete) เม่ือนามาผสมกับสารซิเมนต์ มวลรวมอ่ืนและน้าเรียกว่า คอนกรีตเฮ้มพ์ (Hemp Concrete) ใช้เป็นวัสดุก่อสร้างบ้านเรือน นอกจากน้ีวัสดุทดแทนจากกัญชง

๑๐ Hemp) ถือเป็นวัสดุท่ีทดแทนขึ้นใหม่ได้ (Renewable Materials) เรียกว่า วัสดุท่ีเป็นมิตรกับ ส่ิงแวดล้อม (Eco-Friendly Materials) อกี ด้วย ๗) ประโยชน์ทางด้านการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม การปลูกกัญชง (Hemp) เพื่อใช้ประโยชน์ในการทากระดาษเป็นตัวอย่างหนึ่งในการรักษาส่ิงแวดล้อม เพราะพืชท่ใี ชท้ ากระดาษ อาทิ สน ยูคาลิปตัส และปอกระสา ล้วนเป็นพืชยืนต้น เจริญเติบโตช้า ต้องปลูกเป็นลักษณะสวนป่า ใชเ้ วลานานหลายปี ปอกระสาประมาณไมน่ อ้ ยกว่า ๓ ปี ยูคาลิปตสั และสนประมาณ ๖-๘ ปี การปลูก ต้องใช้พ้ืนท่ีมากและเมื่อตัดไม้แล้ว พ้ืนท่ีจะฟ้ืนคืนคุณภาพได้ยากโดยจะมีเหง้าและตออยู่ ทาให้เป็น ลักษณะทาลายสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ เพราะกัญชง (Hemp) เป็นพืชที่มีเปลือกเป็นเส้นใยยาว ๒ ชนิด (primary and secondary bast fibers) จึงสามารถนาแต่ละชนิดมาประยุกต์ใช้ทดแทนต้นไม้ใน อุตสาหกรรมกระดาษได้เป็นอย่างดี สามารถปลูกซ้าได้ในพ้ืนท่ีเดิม ไม่ต้องให้การดูแลรักษามาก และไม่ต้องใช้ปุ๋ยสารเคมี หรือยาปราบศัตรูพืช จะเป็นการช่วยลดการใช้ไม้ ช่วยฟ้ืนคืนความสมดุล ของระบบนเิ วศน์ และสามารถช่วยลดโลกรอ้ นได้อีกสว่ นหนึง่ ดว้ ย จากการศกึ ษาด้านขอ้ มลู พชื กัญชง (Hemp) เหน็ สมควรดาเนินการ ดังนี้ ๑. ควรเร่งดาเนินการให้มีการกาหนด ควบคุม รับรอง ข้ึนทะเบียน และหรือ จดทะเบียน พันธ์พุ ืชกัญชง (Hemp Plant Varieties) ทัง้ พันธุ์พืชพ้ืนเมือง พันธุพ์ ืชท่ีผสมขึ้นใหม่ ที่ไม่ใช่การตดั ต่อ ทางพันธุกรรมจากทุกภาคส่วนท้ังภาครัฐและภาคเอกชน อันถือเป็นพันธ์ุพืชใหม่เพ่ือการรับรองจาก กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองพันธ์ุพืช พ.ศ. ๒๕๔๒ (ท่ีมุ่งเน้นเร่ืองการ “จดทะเบียน” เพ่ือคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา) และพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. ๒๕๑๘ (ท่ีมุ่งเน้นเร่ืองการ “ขึ้นทะเบียน” เป็นหลักฐาน) และควรเร่งส่งเสริม จูงใจ ให้แข่งขันให้มี การผสมพันธ์ุพืชกัญชง (Hemp) ของประเทศไทย และพันธ์ุกัญชง (Hemp) ของประเทศไทยสายพันธ์ุ ใหม่ เพ่ือผลิตเส้นใย เปลือก แกนลาต้น เมล็ด ช่อดอก ดอก CBD และสารสาคัญอ่ืน ๆ ที่จะได้เกิดข้ึน จากความเพียรพยายามของนักพฤกษศาสตร์ท้ังมืออาชีพและมือสมัครเล่นอย่างเต็มท่ี เพื่อให้ได้พันธุ์ พืชใหม่ที่ให้สารสกัดสาคัญ CBD ท่ีมี % สูงและสารสกัด THC ท่ีมี % ต่าเพ่ือให้พืชกัญชง (Hemp) ท้ังพันธุ์พืชเดิมหรือใหม่สามารถแข่งขันและเป็นท่ีต้องการในตลาดโลกได้ ทั้งในด้านผลผลิต (Produce) และผลิตภัณฑ์ (Product) ต่อไปอย่างไม่จากัด และได้รับการสนับสนุนด้านสิทธิประโยชน์ด้านต่าง ๆ ของสานักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ในฐานะพืชกัญชง (Hemp) เป็นพืชเศรษฐกิจ ท่ี ได้ รั บ ก า ร ร ย อ ม รั บ จ า ก ห น่ ว ย ง า น ภ า ค รั ฐ ท้ั ง ก ร ะ ท ร ว ง ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๒. ควรส่งเสริมและขอความร่วมมือร่วมใจให้มีการเก็บรวบรวมข้อมูลทางเศรษฐศาสตร์ ในปัจจุบันของกัญชง (Hemp) พืชเศรษฐกิจเกี่ยวกับราคาซ้ือ ราคาขาย ต้นทุน ความต้องการตลาด ปริมาณของผลผลิต ตลอดจนผลิตภัณฑ์แปรรูปต่าง ๆ และการจาหน่ายภายในประเทศ นอกเหนือจาก

๑๑ ขอ้ มูลในการปลูก การเกบ็ เก่ียว การแปรสภาพหรือแปรรูป (ท่ีมีอยู่แล้ว) อย่างเป็นระบบจากหนว่ ยงาน ควบคุม กากับดูแลและหน่วยงานพ่ีเล้ียงต่าง ๆ ที่เก่ียวพันร่วมกันกับเกษตรกรพื้นที่สูง ผู้มีประสบการณ์ในจังหวัดต่าง ๆ มาแล้วเป็นอย่างดี อาทิ สานักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) ที่ทาหน้าทคี่ วบคุม กากบั ดูแล การปลูก เก็บเกี่ยว และสถาบันวจิ ัยและพัฒนาพืน้ ท่สี งู (องค์การ มหาชน) หรือ สวพส. ที่ทาหน้าท่ีวิจัย ๕ เร่ืองหลัก คือ การปรับปรุงพันธุ์ การเพาะปลูกที่เหมาะสม และถูกกฎหมาย การแปรรูป การส่งเสริมการปลูก และการแก้ไขกฎหมายเพ่ือประโยชน์ต่อคนพื้นท่ีสูง เป็นสาคัญ หากหน่วยงานรัฐต่าง ๆ เหล่าน้ีได้มีการรวบรวมข้อมูลเศรษฐกิจภายในประเทศของกัญชง (Hemp) พืชเศรษฐกิจไว้เพ่ือศึกษาหรืออ้างอิงให้แก่เกษตรกรรุ่นหลังและรุ่นต่อ ๆ ไป ดังเช่น ข้อมูล จากสานักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ที่ได้รวบรวมข้อมูลของพืชเศรษฐกิจ ต่าง ๆ ของประเทศหลายชนิดไว้แล้วเป็นอย่างดี จะเป็นคุณค่าและคุณูปการต่อทุกคนที่เริ่มเข้ามา บุกเบิกกัญชง (Hemp) พืชเศรษฐกิจใหมเ่ ป็นอย่างย่ิง ๓. ควรขอความร่วมมือและการสนับสนุนเพ่ือรับการถ่ายทอดความรู้ ความเช่ียวชาญ ประสบการณ์ และทรัพยากรท้ังหลายจากหน่วยงานต่าง ๆ อาทิ “กระทรวงเกษตรและสหกรณ์” “กระทรวงพาณิชย์” และ “กระทรวงอุตสาหกรรม” เก่ียวกับการผลิต นาเข้า ส่งออก และจาหน่าย พืชเศรษฐกิจส่งออกหลัก ๑๓ ชนิดของประเทศไทย (จากอดีตจนถึงปัจจุบัน) ท่ีมีอยู่แล้ว อันเป็น วิทยาทาน และเป็นครูต้นแบบในการเข้าช่วยเหลือ บุกเบิก ผลักดันกัญชง (Hemp) ให้เป็นพืช เศรษฐกิจใหม่ชนิดท่ี ๑๔ ในอนาคตให้แก่เกษตรกรทุกคนได้อย่างดี ทั้งควรกาหนดบทบาท ภาระหน้าท่ี และความรับผิดชอบใหแ้ กห่ นว่ ยงานตา่ ง ๆ ของกระทรวงฯ ท่ีเขา้ ช่วยเหลือและสนบั สนุน อย่างชดั เจน เพ่ือระดมสรรพกาลัง ตลอดจนทรัพยากรทัง้ หลายทีม่ ีอย่เู ข้าช่วยเหลือเกษตรกรทุกคนจน บรรลุผลสาเร็จใหไ้ ด้ ๔.๒ ด้านปัญหาและแนวทางการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการใช้กัญชง (Hemp) อยา่ งเป็นระบบ ๔.๒.๑ ดา้ นเกษตรกรรม อตุ สาหกรรมและด้านพาณชิ ยกรรม ๔.๒.๑.๑ ด้านเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ประกอบด้วย ด้านการผลิต ดา้ นอุตสาหกรรมการผลิต และดา้ นการศกึ ษาวจิ ยั ดงั นี้ ๑) ด้านการผลิต หมายถึง การปลูก การคัดเลือกพันธุ์ การแปรรูป การสกัดสารสาคญั ดงั นี้ - การปลูกพืชกัญชง (Hemp) ในปัจจุบันเป็นการปลูก เพ่ือผลิตเส้นใยต้องปลูกให้ชิดกันโดยระยะประมาณ ๑๐ เซนติเมตร เพื่อให้มีลาต้นสูง ไม่มีการแตก กิ่งก้าน แต่หากเป็นการปลูกเพ่ือผลิตเมล็ด ต้องปลูกให้มีระยะห่างมากข้ึน เพ่ือให้การแตกกิ่งมาก และต้องดูแลให้มีการเจริญเติบโตและผลผลิตเพิ่มข้ึน ช่วงระยะเวลาการปลูกท่ีเหมาะสมสาหรับพื้นท่ี

๑๒ นามาศึกษาเป็นตัวอย่างของบ้านรวมไทยพัฒนา (๙) ณ ตาบลคีรีราษฎร์ อาเภอพบพระ จังหวัดตาก ได้แก่ ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม แต่ปัญหาที่พบคือ ต้นอ่อนโดนแรงลม ลาต้นงอ ซ่ึงทาให้ยาก ในการลอกเปลือก ในปัจจุบันจะปลูกในเดือนมกราคมถึงมีนาคม ใช้การรดน้าแทนน้าฝน มีการปลูก ในภาคเหนือเป็นการส่งเสริมรายได้ให้เกษตรกรในพื้นท่ีเสื่อมสภาพท่ีถูกทิ้งร้าง หรือการปลูกทดแทน พชื ชนดิ เดมิ ท่มี ีผลตอบแทนต่าพนื้ ทถี่ กู บกุ รกุ ทาลายตา่ ง ๆ - การคัดเลือกเมล็ดพันธ์ุ มูลนิธิโครงการหลวงและสถาบันวิจัย และพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ สวพส. ได้เร่ิมศึกษาวิจัยและพัฒนากัญชง (Hemp) ต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๔๗ เป็นต้นมา โดยในช่วงแรกให้ความสาคัญกับการวิจัยพัฒนาข้อมูลพ้ืนที่ฐานของกัญชง (Hemp) โดยเฉพาะมุ่งคัดเลือกพันธ์ุพืชกัญชง (Hemp) ให้มี THC (∆9-Tetrahydrocannabinol) หรือสารเสพติดต่าเพ่ือให้แตกต่างจากกัญชา ท้ังมูลนิธิฯ และ สวพส. ได้ขึ้นทะเบียนพันธุ์พืชกัญชง (Hemp) ต่อกรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เม่ือวันท่ี ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๔ จานวน ๔ สายพันธ์ุ คือ ช่ือพันธ์ุหรือสายพันธุ์ RPF1 RPF2 RPF3 และสายพันธุ์ RPF4 ซ่ึงได้รับการคัดเลือก พันธุ์พืชด้วยวิธีการคัดเลือกรวม (Mass Selection) ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๔ โดยทั้ง ๔ สายพันธ์ุน้ี ได้ขนึ้ ทะเบยี นพันธ์ุพชื กัญชงเป็นครั้งแรกตามกฎหมายของประเทศไทย อันเป็นประโยชน์ในการนาไป ผลิตเพื่อการส่งเสริมแก่เกษตรกรอย่างถูกต้องต่อไป รวมถึงการจดทะเบียนพืชสายพื้นเมืองของกลุ่ม ชาตพิ ันธ์ุมง้ ตามสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ของสานกั เครือ่ งหมายการคา้ กรมทรัพยส์ ินทางปัญญา - การแปรรูป นับแต่อดีตถงึ ปัจจุบัน มีการทอเส้นใยโดยนาเสน้ ใย สองเส้นมาผสานรวมกันให้มีความเหนียวแน่นแข็งแรง (ค่าจ้างแรงงานราคา ๓ ขีด - ๓๐๐ กรัม ประมาณ ๑๐๐ บาท) แล้วเก็บเส้นใยเป็นม้วน รดน้าให้ชุ่ม หลังจากนั้นนาไปป่ัน จัดระเบียบเส้นใยให้เข้าไป อยู่ในหลอดด้ายที่ทาจากไม้ไผ่บางท่ีอาจจะเป็นแท่งเหล็ก (ค่าจ้างแรงงานวันละ ๓ กิโลกรัม - ๑๐๐ บาท ต่อวัน) แลว้ นาไปถกั ทอเปน็ ผืนผา้ ต่อไป กระทรวงอุตสาหกรรมได้มีแผนงานแนวทางการพัฒนาอุตสาหกรรม แปรรูปกัญชง (Hemp) ตามศักยภาพโดยนาเสนอข้อมูลจากรายงานวิจัยนาเสนอสถาบันคุณวุฒิ วิชาชีพ (องคก์ ารมหาชน) หรือ สคช. สรุปได้ว่า กญั ชง (Hemp) ยงั เป็น (พืช) ยาเสพติดที่ต้องควบคุม การปลูกและการแปรรูปให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์การขออนุญาต ดังนั้น รูปแบบที่ปลอดภัยรัดกุม และเกิดประโยชน์สงู สุด จึงเสนอให้มีการรวมกนั ของผู้เกี่ยวข้องในระดับต่าง ๆ ในรูปแบบของ “กลุ่ม” หรือต่อไปเรียกว่า “คลัสเตอร์ (Cluster)” ที่จะช่วยให้หน่วยงานของรัฐที่มีหน้าท่ีในการพิจารณา อนุญาตตรวจ ติดตาม กากบั ดูแลสามารถทางานได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ คลสั เตอร์จึงต้อง มีความชัดเจนโดยการกาหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมายในการดาเนินงานร่วมกัน มีผู้รับผิดชอบ และบทบาทหน้าท่แี ตกตา่ งกันไปตามภารกิจดังน้ี

๑๓ ๑) คลสั เตอร์เมล็ดพันธุ์ (ระยะเวลาปลกู ๑๘๐ วนั ) เป็นจุดเร่ิมต้น ของทกุ คลัสเตอรใ์ นการทาหนา้ ทผ่ี ลติ เมล็ดพนั ธ์ุทไี่ ด้รับการข้นึ ทะเบียนรบั รองพันธ์พุ ชื กบั กรมวชิ าการเกษตร ๒) คลัสเตอร์เส้นใย (ระยะเวลาปลูก ๙๐ วัน) เป้าหมายเพ่ือการปลูก และแปรรูปเบื้องต้นเป็นวัตถุดิบท่ีมีคุณสมบัติและคุณลักษณะตามท่ีอุตสาหกรรมต้องการและส่งต่อให้ อตุ สาหกรรมชน้ั กลางนาไปแปรรูปตอ่ ไป ๓) คลัสเตอร์สาร CBD และสาระสาคัญอื่น ๆ เพื่อปลูกเอายอด และดอก (ระยะเวลาปลูก ๑๒๐ วัน) เพ่ือการปลูกให้ได้ยอดของต้นกัญชง และแปรรูปเบ้ืองต้น เป็นยอดแห้งแล้วส่งต่อให้อุตสาหกรรมชั้นกลางนาไปสกัดสาร CBD และสาระสาคัญอื่น ๆ สิ่งสาคัญ คือ ระบบการควบคุมการปลูก การเก็บเก่ียวผลผลิตส่วนยอด การขนส่ง การสกัดสาร CBD และสาระสาคัญอ่ืน ๆ และการเก็บรักษา รวมถึงการตรวจสอบย้อนกลับเพ่ือการควบคุมอย่างรัดกุม และครบวงจร รวมท้ังนา้ มันยางที่สกดั สารออกไปแล้วด้วย ๔) คลัสเตอร์น้ามันจากเมล็ดกัญชง (Hemp Seed) (ระยะเวลา ปลูก ๑๘๐ วัน) เน่ืองจากปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีสายพันธุ์กัญชง (Hemp) ที่เหมาะสาหรับการนา เมล็ดมาทาเป็นอาหารในรูปของน้ามันกัญชง (Hemp Seed Oil) และอาหารเสริมอ่ืน ๆ ในอนาคต หากมีงานวิจัยที่สามารถพิสูจน์ให้เห็นศักยภาพของคลัสเตอร์น้ามันจากเมล็ดกัญชง (Hemp Seed) แล้วจะเป็นคลัสเตอร์ที่มีมูลค่าเพ่ิมสูงในอนาคต แต่ประเด็นสาคัญท่ีต้องพิจารณาคือ ประเด็น ดา้ นกฎหมาย ๕) คลัสเตอร์ครัวเรือน (ระยะเวลาปลูก ๗๕ วัน) เป็นคลัสเตอร์ ที่ต้องการรักษาและสืบทอดภูมิปัญญาท้องถ่ินและประเพณีของชาวไทยกลุ่มชาติพันธ์ุม้งในการใช้ สิง่ ทอจากกญั ชง (Hemp) ในงานพิธีกรรมสาคัญตา่ ง ๆ กระทรวงอุตสาหกรรมได้จัดตั้งโครงการสนับสนุนอุตสาหกรรม แปรรูปพืชกัญชง (Hemp) เพื่อตอบสนองเศรษฐกิจชีวภาพ (Bioeconomy) โดยหน่วยงานเครือข่าย สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (ISMED) สถาบันอาหาร (NFI) สถาบันพัฒนา อุตสาหกรรมส่ิงทอ (THTI) นาเสนอโครงการสนับสนุนอุตสาหกรรมแปรรูปพืชกัญชง (Hemp) เพ่ือตอบสนองเศรษฐกิจชีวภาพ (Bioeconomy) ผ่านสานักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรมภายใต้ แผนงานบูรณาการพัฒนาอุตสาหกรรมและบริการแห่งอนาคต แผนย่อยอุตสาหกรรมชีวภาพ เพ่ือส่งเสริมการเช่ือมโยงให้เกิดการถ่ายทอดเทคโนโลยีการแปรรูปกัญชง (Hemp) เทคโนโลยกี ารสกัด สารและน้ามัน (ยาง) จากช่อดอก ดอกและใบ เทคโนโลยีการผลิตเส้นใยจากเปลือกและแกนลาต้น ในระดับอุตสาหกรรมกลางน้า และการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ต้นแบบในอุตสาหกรรมปลายน้า จากวัตถดุ บิ กญั ชง (Hemp)