รายงาน การสำรวจสุขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจร่างกาย

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้งั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 37 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายคร้ังที่ 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายคร้งั ที่ 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 ขนาดตัวอย่าง จำ� แนกตามเขตการปกครอง เพศ กล่มุ อายุ จงั หวัดตวั อยา่ ง และภาค (54 Domains) (ตอ่ ) นอกเขตเทศบาล รวม จงั หวดั จำ� นวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อย่าง ตัวอย่าง ภาคเหนอื 392 224 เชยี งใหม่ 14 840 224 252 144 ลำ� พนู 9 540 144 308 176 แพร่ 11 660 176 476 272 พิษณุโลก 17 1,020 272 252 144 กำ� แพงเพชร 9 540 144 1,680 960 รวมภาคเหนือ 60 3,600 960 นอกเขตเทศบาล หญงิ ชาย จงั หวัด รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ภาคเหนอื 420 112 196 112 420 112 196 112 เชยี งใหม่ 270 72 126 72 270 72 126 72 ล�ำพนู 330 88 154 88 330 88 154 88 แพร่ 510 136 238 136 510 136 238 136 พิษณุโลก 270 72 126 72 270 72 126 72 กำ� แพงเพชร 1,800 480 840 480 1,800 480 840 480 รวมภาคเหนอื

38 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย คร้งั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครัง้ ท่ี 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งท่ี 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 ขนาดตัวอยา่ ง จำ� แนกตามเขตการปกครอง เพศ กลมุ่ อายุ จงั หวดั ตัวอยา่ ง และภาค (54 Domains) รวม รวม จังหวดั ตัวอยา่ ง จ�ำนวนอ�ำเภอ จ�ำนวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ตวั อยา่ ง 1,380 23 1,080 ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ 18 1,380 23 1,980 บึงกาฬ 3 33 1,380 368 644 368 23 7,200 288 504 288 เลย 4 120 368 644 368 528 924 528 ขอนแกน่ 5 368 644 368 1,920 3,360 1,920 บรุ ีรมั ย์ 5 อุบลราชธานี 5 รวม 22 ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื รวม หญงิ ชาย จงั หวดั รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อย่าง ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื 690 184 322 184 690 184 322 184 บึงกาฬ 540 144 252 144 540 144 252 144 690 184 322 184 690 184 322 184 เลย 990 264 462 264 990 264 462 264 ขอนแกน่ 690 184 322 184 690 184 322 184 บุรรี ัมย์ 3,600 960 1,680 960 3,600 960 1,680 960 อุบลราชธานี รวม ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครงั้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 39 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายคร้ังที่ 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครงั้ ท่ี 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 ขนาดตัวอยา่ ง จ�ำแนกตามเขตการปกครอง เพศ กลุม่ อายุ จังหวดั ตัวอยา่ ง และภาค (54 Domains) ในเขตเทศบาล รวม จังหวัด จำ� นวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ตัวอยา่ ง 364 208 ภาค 308 176 ตะวันออกเฉยี งเหนือ 364 208 504 288 บึงกาฬ 13 780 208 140 80 660 176 1,680 960 เลย 11 780 208 1,080 288 ขอนแก่น 13 300 80 3,600 960 บุรีรัมย์ 18 อบุ ลราชธานี 5 รวม 60 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในเขตเทศบาล หญงิ ชาย จงั หวดั รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อยา่ ง 104 182 104 ภาค 88 154 88 ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 104 182 104 144 252 144 บงึ กาฬ 390 40 70 104 390 104 182 40 480 840 88 330 88 154 480 เลย 330 104 390 104 182 144 540 144 252 ขอนแก่น 390 40 150 40 70 480 1,800 480 840 บุรีรมั ย์ 540 อบุ ลราชธานี 150 รวม 1,800 ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ

40 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครง้ั ที่ 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครัง้ ท่ี 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 ขนาดตัวอยา่ ง จ�ำแนกตามเขตการปกครอง เพศ กล่มุ อายุ จงั หวัดตัวอย่าง และภาค (54 Domains) (ตอ่ ) นอกเขตเทศบาล รวม จงั หวัด จ�ำนวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อย่าง ตวั อยา่ ง 280 160 ภาค 196 112 ตะวนั ออกเฉียงเหนอื 280 160 420 240 บึงกาฬ 10 600 160 504 288 420 112 1,680 960 เลย 7 600 160 900 240 ขอนแกน่ 10 1,080 288 3,600 960 บรุ ีรัมย์ 15 อบุ ลราชธานี 18 รวม 60 ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ นอกเขตเทศบาล หญิง ชาย จังหวดั รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อย่าง 80 300 80 140 80 ภาค 56 210 56 98 56 ตะวันออกเฉยี งเหนือ 80 300 80 140 80 120 450 120 210 120 บงึ กาฬ 300 80 140 144 540 144 252 144 480 1,800 480 840 480 เลย 210 56 98 ขอนแก่น 300 80 140 บุรีรัมย์ 450 120 210 อบุ ลราชธานี 540 144 252 รวม 1,800 480 840 ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 41 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครง้ั ท่ี 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครัง้ ท่ี 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 ขนาดตัวอย่าง จำ� แนกตามเขตการปกครอง เพศ กลุ่มอายุ จังหวดั ตวั อย่าง และภาค (54 Domains) รวม รวม จังหวัด จ�ำนวนอ�ำเภอ จ�ำนวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ตวั อย่าง ตวั อยา่ ง ภาคใต้ 1,740 464 812 464 สุราษฎร์ธานี 29 780 208 364 208 กระบ่ี 4 13 660 176 308 176 พัทลุง 3 11 896 1,568 896 สงขลา 4 56 3,360 176 308 176 ยะลา 4 11 660 1,920 3,360 1,920 รวมภาคใต้ 3 120 8,640 15,120 8,640 18 7,200 รวม 32,400 หญงิ 540 รวม ชาย จังหวัด รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ภาคใต้ 870 232 406 232 870 232 406 232 สรุ าษฎร์ธานี 390 104 182 104 390 104 182 104 กระบ่ี 330 88 154 88 330 88 154 88 พัทลงุ 1,680 448 784 448 1,680 448 784 448 สงขลา 330 88 154 88 330 88 154 88 ยะลา 3,600 960 1,680 960 3,600 960 1,680 960 รวมภาคใต้ 16,200 4,320 7,560 4,320 16,200 4,320 7,560 4,320 รวม

42 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายครงั้ ท่ี 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายคร้ังที่ 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 ขนาดตวั อยา่ ง จ�ำแนกตามเขตการปกครอง เพศ กลมุ่ อายุ จังหวัดตัวอย่าง และภาค (54 Domains) ในเขตเทศบาล รวม จงั หวดั จ�ำนวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอย่าง ตัวอยา่ ง ภาคใต้ 1,080 288 504 288 สุราษฎร์ธานี 120 32 56 32 กระบ่ี 18 180 48 84 48 พัทลงุ 2 544 952 544 สงขลา 3 2,040 48 84 48 ยะลา 34 180 960 1,680 960 รวมภาคใต้ 3 4,800 8,400 4,800 รวม 60 3,600 300 18,000 ในเขตเทศบาล หญิง ชาย จงั หวดั รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตวั อย่าง ภาคใต้ 540 144 252 144 540 144 252 144 สุราษฎร์ธานี 60 16 28 16 60 16 28 16 กระบ่ี 90 24 42 24 90 24 42 24 พัทลุง 1,020 272 476 272 1,020 272 476 272 สงขลา 90 24 42 24 90 24 42 24 ยะลา 1,800 480 840 480 1,800 480 840 480 รวมภาคใต้ 9,000 2,400 4,200 2,400 9,000 2,400 4,200 2,400 รวม

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 43 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกายคร้งั ที่ 6 ประจ�ำปี พ.ศ. 2562 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายคร้ังที่ 6 ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 ขนาดตวั อยา่ ง จำ� แนกตามเขตการปกครอง เพศ กลมุ่ อายุ จงั หวดั ตัวอย่าง และภาค (54 Domains) (ตอ่ ) นอกเขตเทศบาล รวม จังหวดั จ�ำนวน SITE รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอย่าง ตวั อย่าง ภาคใต้ สรุ าษฎร์ธานี กระบ่ี พัทลงุ 11 660 176 308 176 สงขลา ยะลา 11 660 176 308 176 รวมภาคใต้ รวม 8 480 128 224 128 22 1,320 352 616 352 8 480 128 224 128 60 3,600 960 1,680 960 240 14,400 3,840 6,720 3,840 นอกเขตเทศบาล หญงิ ชาย จงั หวัด รวม 1 - 14 15 - 59 60+ รวม 1 - 14 15 - 59 60+ ตัวอยา่ ง ภาคใต้ 330 88 154 88 330 88 154 88 สรุ าษฎร์ธานี 330 88 154 88 330 88 154 88 กระบ่ี 240 64 112 64 240 64 112 64 พัทลงุ 660 176 308 176 660 176 308 176 สงขลา 240 64 112 64 240 64 112 64 ยะลา 1,800 480 840 480 1,800 480 840 480 รวมภาคใต้ 7,200 1,920 3,360 1,920 7,200 1,920 3,360 1,920 รวม

44 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563

การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย คร้งั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 45 3บทท่ี ลักษณะทางประชากร สังคม และเศรษฐกิจ

46 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 47 3บทที่ ลแลกั ะษเศณรษะทฐากงจิ ประชากร สังคม บทนกี้ ลา่ วถงึ ลกั ษณะทางประชากร เศรษฐกจิ สงั คม และสงิ่ แวดลอ้ มของกลมุ่ ตวั อยา่ งทศ่ี กึ ษา ซง่ึ มคี วามสมั พนั ธ์ กับสุขภาพ ลักษณะเหลา่ นไ้ี ดแ้ ก่ เพศ อายุ เขตการปกครอง ภาคท่ีอยอู่ าศัย การศกึ ษา การนับถอื ศาสนา สถานภาพ สมรส การทำ� งาน และอาชีพ เปน็ ตน้ 3.1 โครงสรา้ งอายุ เพศ ทอ่ี ยูต่ ามเขตการปกครองและภาคของตวั อย่างที่ส�ำรวจ ตารางที่ 3.1.1 แสดงจ�ำนวนตวั อยา่ งจำ� แนกตามเพศ กลุ่มอายุ เขตการปกครอง และภาคทอี่ ยอู่ าศัย การส�ำรวจ ครง้ั นก้ี ลมุ่ อายุ 15 ปขี นึ้ ไป มจี ำ� นวนตวั อยา่ งทงั้ สน้ิ 22,698 คน เปน็ ชาย 9,493 คน (รอ้ ยละ 41.8) และหญงิ 13,205 คน (ร้อยละ 58.2) อยู่ในเขตเทศบาล ร้อยละ 55.7 และนอกเขตเทศบาล ร้อยละ 44.3 จ�ำนวนตัวอย่างกระจายตาม ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ภาคเหนือ และภาคกลาง ร้อยละ 23.7 20.7 และ 22.3 ตามล�ำดบั ในกรงุ เทพฯ รอ้ ยละ 12.2 และภาคใต้ ร้อยละ 21.1 ของตวั อย่าง ตารางที่ 3.1.1 รอ้ ยละของตวั อยา่ ง จ�ำแนกตามอายุ เพศ เขตการปกครองและภาค (unweight) ชาย หญงิ รวม จ�ำนวน ร้อยละ จำ� นวน ร้อยละ จำ� นวน ร้อยละ อายุ 1,707 18.0 2,094 15.9 3,801 16.8 15 - 29 1,627 17.1 2,378 18.0 4,005 17.6 30 - 44 2,078 21.9 3,580 27.1 5,658 24.9 45 - 59 2,485 26.2 3,237 24.5 5,722 25.2 60 - 69 1,164 12.3 1,417 10.7 2,581 11.4 70 - 79 80+ 432 4.6 499 3.8 931 4.1

48 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครงั้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางที่ 3.1.1 ร้อยละของตวั อยา่ ง จ�ำแนกตามอายุ เพศ เขตการปกครองและภาค (unweight) (ตอ่ ) ชาย หญงิ รวม จ�ำนวน ร้อยละ จ�ำนวน รอ้ ยละ จำ� นวน รอ้ ยละ เขตการปกครอง ในเขต 4,892 51.5 7,757 58.7 12,649 55.7 นอกเขต 4,601 48.5 5,448 41.3 10,049 44.3 ภาค เหนือ 2,172 22.9 2,520 19.1 4,692 20.7 กลาง 2,029 21.4 3,035 23.0 5,064 22.3 ตะวันออกเฉยี งเหนือ 2,440 25.7 2,946 22.3 5,386 23.7 ใต้ 2,011 21.2 2,781 21.1 4,792 21.1 กรงุ เทพมหานคร 841 8.9 1,923 14.6 2,764 12.2 รวม 9,493 41.8 13,205 58.2 22,698 100.0 *หมายเหต:ุ ร้อยละทแ่ี สดงเป็นสดั สว่ นที่ยงั ไม่ไดถ้ ่วงนำ้� หนัก ตามความน่าจะเปน็ ของการส่มุ ตวั อยา่ ง ส�ำหรบั ข้อมูลทน่ี �ำเสนอต่อไปนี้ ค่าสถิตมิ ีการถว่ งน้�ำหนกั ตามท่ีได้กลา่ วในบทที่ 2 3.2 การศกึ ษา ระบบการศกึ ษาภาคบังคับของประเทศไทยมีการเปลย่ี นแปลงตงั้ แตป่ ี 2503 จากภาคบังคับประถมศึกษาปีท่ี 4 เปน็ ประถมปีท่ี 6 ในปี 2520 และเพ่มิ เปน็ 9 ปี ตง้ั แตป่ ี 2545 ตามพระราชบัญญตั ิการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ. 25451 ซ่ึงมาตรา 4 ในพระราชบัญญัติน้ี “การศึกษาภาคบังคับ” หมายความว่า “การศึกษาชั้นปีท่ีหนึ่งถึงชั้นปีที่เก้าของการ ศึกษาขั้นพ้ืนฐานตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติ” การส�ำรวจคร้ังนี้ มีการสอบถามเกี่ยวกับระดับการศึกษา ทจี่ บสูงสุด และระยะเวลาเปน็ ปที ใี่ ช้ศกึ ษาในสถานศกึ ษาของบคุ คลตวั อยา่ ง จ�ำนวนปีที่ไดร้ บั การศึกษาในระบบ จำ� นวนปีทมี่ กี ารศกึ ษาของประชาชนไทยอายุ 15 ปีขน้ึ ไป ทงั้ ประเทศโดยเฉลยี่ คือ 9.1 ปี จ�ำนวนปศี กึ ษาเฉลยี่ ของผู้ชายสูงกว่าของผู้หญิง คนที่อาศัยอยู่ในเขตเทศบาลมีจ�ำนวนปีท่ีศึกษามากกว่าคนที่อาศัยอยู่นอกเขตเทศบาล ท้ังชายและหญิง (ชายในเขตเทศบาล 10.0 ปี และนอกเขตเทศบาล 8.9 ปี หญิงในเขตฯ 9.5 และนอกเขตฯ 8.7 ปตี ามล�ำดับ) (ตารางท่ี 3.2.1) กล่มุ อายุ 15 - 29 ปี มีจำ� นวนปที ่ศี กึ ษามากทสี่ ดุ เฉลยี่ 11.3 ปี จ�ำนวนปที ี่มกี ารศึกษาน้ลี ดลงเม่ืออายมุ ากขึน้ และนอ้ ยทส่ี ุดในกลมุ่ อายุ 80 ปีขน้ึ ไป ซ่งึ อยใู่ นการศกึ ษาเฉลยี่ 5.2 ปี (ตารางที่ 3.2.2) 1 พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาภาคบงั คับ พ.ศ. 2545

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 49 ตารางที่ 3.2.1 จำ� นวนปีโดยเฉลย่ี ท่ีได้รบั การศึกษาในระบบ จำ� แนกตามอายุ เพศ และเขตการปกครอง เขตการปกครอง ชาย หญงิ รวม ในเขตเทศบาล 15 - 29 n Mean S.E. n Mean S.E. n Mean S.E. 30 - 44 794 11.4 0.1 1,055 12.1 0.1 1,849 11.7 0.1 45 - 59 800 11.5 0.2 1,262 11.8 0.2 2,062 11.7 0.1 60 - 69 1,079 9.3 0.2 2,326 8.7 0.2 3,405 9.0 0.2 70 - 79 1,300 8.1 0.2 1,940 7.2 0.2 3,240 7.6 0.2 80+ 665 7.7 0.3 859 6.7 0.3 1,524 7.2 0.3 รวม 225 6.5 0.2 286 5.2 0.2 511 5.7 0.1 นอกเขตเทศบาล 15 - 29 4,863 10.0 0.1 7,728 9.5 0.1 12,591 9.7 0.1 30 - 44 902 10.7 0.1 1,031 11.5 0.1 1,933 11.1 0.1 45 - 59 819 10.4 0.2 1,108 10.5 0.1 1,927 10.4 0.1 60 - 69 989 8.0 0.2 1,248 7.3 0.2 2,237 7.6 0.2 70 - 79 1,176 6.6 0.1 1,285 5.9 0.1 2,461 6.2 0.1 80+ 494 6.1 0.1 554 5.8 0.1 1,048 5.9 0.1 รวม 206 5.9 0.1 210 4.3 0.2 416 5.0 0.1 4,586 8.9 0.1 5,436 8.7 0.1 10,022 8.8 0.1 เม่ือพิจารณาจ�ำนวนปีที่ได้รับการศึกษาจ�ำแนกตามภาค พบว่าจ�ำนวนปีที่ได้รับการศึกษาของประชาชนใน ภาคใต้ มจี �ำนวนปเี ฉลย่ี สูงสดุ 10.1 ปี รองลงมาคือ กรงุ เทพฯ (9.9 ป)ี ภาคกลาง (9.2 ป)ี ภาคเหนอื (9.0 ป)ี และ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ (8.6 ป)ี ตามล�ำดับ (ตารางท่ี 3.2.2) ตารางที่ 3.2.2 จำ� นวนปีโดยเฉล่ยี ทีไ่ ดร้ ับการศกึ ษาในระบบ จำ� แนกตามภาค กลุ่มอายุ (ป)ี ภาค 15 - 29 30 - 44 45 - 59 60 - 69 70 - 79 80+ รวม เหนือ n 852 905 1,007 1,210 506 207 4,687 Mean 11.5 11.2 8.0 6.2 6.0 4.8 9.0 S.E. 0.3 0.3 0.5 0.3 0.3 0.3 0.3 กลาง n 803 864 1,388 1,246 554 184 5,039 Mean 11.5 11.1 8.1 6.6 6.4 5.1 9.2 S.E. 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 ตะวันออกเฉียงเหนอื n 960 957 1,321 1,306 604 231 5,379 Mean 10.8 9.9 7.5 6.4 5.9 5.5 8.6 S.E. 0.1 0.2 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1

50 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครงั้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางท่ี 3.2.2 จ�ำนวนปีโดยเฉลีย่ ท่ไี ดร้ ับการศึกษาในระบบ จ�ำแนกตามภาค (ต่อ) ภาค กลุม่ อายุ (ป)ี 80+ รวม 15 - 29 30 - 44 45 - 59 60 - 69 70 - 79 ใต ้ 197 4,779 n 935 961 995 1,193 498 5.0 10.1 Mean 11.7 11.8 9.2 7.2 6.1 0.2 0.1 กรุงเทพมหานคร 108 2,729 S.E. 0.1 0.2 0.3 0.1 0.2 6.3 9.9 n 232 302 931 746 410 0.3 0.1 รวม 927 22,613 Mean 11.6 11.4 9.5 8.7 8.7 5.2 9.1 S.E. 0.2 0.2 0.1 0.2 0.3 0.1 0.1 n 3,782 3,989 5,642 5,701 2,572 Mean 11.3 10.8 8.2 6.7 6.4 S.E. 0.1 0.1 0.2 0.1 0.2 ระดับการศกึ ษาสงู สดุ ประชาชนไทยอายุ 15 ปขี น้ึ ไป รอ้ ยละ 42.0 มีการศกึ ษาสงู สุดระดับประถมศกึ ษา รองลงมาคอื มัธยมศกึ ษา ตอนปลาย /ปวช. (รอ้ ยละ 21.6) ระดบั การศกึ ษาสงู สดุ มกี ารเปลยี่ นแปลงตามกลมุ่ อายโุ ดยกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี มสี ดั สว่ น ของคนที่จบระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. มากท่ีสุดคือ ร้อยละ 40.9 และมัธยมศึกษาตอนต้น ร้อยละ 30.3 ในขณะที่กลุ่มอายุ 30 ปีข้ึนไปส่วนใหญ่จบการศึกษาสูงสุดระดับประถมศึกษา (ร้อยละ 21.0 - 79.4) และสัดส่วน ของคนท่ีจบระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. และปวส./อนุปริญญา มีลดน้อยลงตามล�ำดับเม่ืออายุเพ่ิมขึ้น (ร้อยละ 26.7 - 0.2) ส�ำหรับสัดส่วนของคนท่ีไม่ได้เรียนมีร้อยละ 0.7 ในกลุ่มอายุ 15 - 29 ปี สัดส่วนน้ีเพิ่มข้ึน เมื่ออายมุ ากขึน้ และสูงสดุ ในกลุ่มอายุ 80 ปีขนึ้ ไป มีรอ้ ยละ 17.4 (ตารางท่ี 3.2.3) ตารางท่ี 3.2.3 ระดบั การศกึ ษาสูงสุดในแตล่ ะชว่ งอายุ ของประชาชนไทย อายุ 15 ปีขนึ้ ไป ระดบั การศกึ ษา 15 - 29 30 - 44 45 - 59 อายุ (ป)ี 70 - 79 80+ รวม 3,762 3,979 5,614 60 - 69 2,556 923 22,507 จำ� นวนตวั อย่าง (คน) 5,673 17.4 3.0 ไม่ได้เรียน (%) 0.7 1.2 3.0 7.4 77.3 42.0 ประถมศึกษา (%) 5.6 21.0 58.4 5.7 79.4 1.5 17.3 มัธยมศกึ ษาตอนตน้ (%) 30.3 24.0 12.2 78.1 3.7 2.9 21.6 มัธยมศึกษาตอนปลาย/ปวช. (%) 40.9 26.7 15.2 4.5 5.2 0.2 5.7 ปวส./อนุปริญญา (%) 8.8 10.1 3.4 5.7 1.3 0.7 10.4 ปรญิ ญาตรีและสูงกว่า (%) 13.5 16.9 7.8 1.5 3.0 0.0 0.0 เปรยี ญ 1 - 3 (%) 0.0 0.0 0.0 4.5 0.0 0.0 0.0 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.1 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 51 ระดับการศกึ ษาสูงสดุ ตามเขตการปกครอง ประชาชนที่อาศัยในเขตเทศบาลมีสัดส่วนของการจบการศึกษาระดับมัธยมขึ้นไป (ร้อยละ 59.8) มากกว่า คนท่อี าศัยนอกเขตเทศบาล (ร้อยละ 52.5) กลุม่ อายุ 15 - 29 ปี ท่ีอาศัยในเขตเทศบาลจบการศกึ ษาต้ังแตม่ ธั ยมศกึ ษา ขึ้นไปร้อยละ 95.0 สูงกว่าวัยเดียวกันที่อยู่นอกเขตเทศบาล (ร้อยละ 93.1) โดยในเขตเทศบาลมีผู้ท่ีจบการศึกษา ระดับปริญญาตรีขึน้ ไปร้อยละ 15.2 ในขณะที่คนอาศัยอยู่นอกเขตเทศบาลจบปรญิ ญาตรรี ้อยละ 7.8 (ตารางที่ 3.2.4) ตารางที่ 3.2.4 ระดับการศกึ ษาสูงสดุ ในแตล่ ะช่วงอายุ จ�ำแนกตามเขตการปกครอง เขตการปกครอง ระดบั การศึกษา อายุ (ป)ี 80+ รวม 15 - 29 30 - 44 45 - 59 60 - 69 70 - 79 508 12,533 14.9 2.2 ในเขตเทศบาล จ�ำนวนตวั อยา่ ง (คน) 1,839 2,059 3,389 3,226 1,512 74.1 38.1 2.8 16.1 ไม่ไดเ้ รยี น (%) 0.6 1.2 1.5 3.9 7.3 6.1 21.4 0.6 7.1 ประถมศึกษา(%) 4.4 15.4 50.8 68.6 68.4 1.6 15.1 0.0 0.0 มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ (%) 25.9 21.4 13.5 7.2 6.1 0.0 0.1 415 9,974 มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 40.6 23.7 17.0 9.5 9.4 18.7 3.4 78.9 44.1 ปวส./อนปุ ริญญา (%) 9.1 12.1 5.7 2.8 3.1 0.8 18.0 1.4 21.7 ปรญิ ญาตรีและสูงกวา่ (%) 19.3 26.1 11.5 8.0 5.6 0.0 5.0 0.2 7.8 เปรียญ 1 - 3 (%) 0.0 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 นอกเขตเทศบาล จ�ำนวนตวั อย่าง (คน) 1,923 1,920 2,225 2,447 1,044 ไม่ได้เรยี น (%) 0.8 1.3 4.1 6.7 7.4 ประถมศึกษา (%) 6.1 23.7 63.4 83.3 86.2 มัธยมศึกษาตอนตน้ (%) 32.3 25.3 11.3 3.1 2.3 มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 41.1 28.1 14.0 3.6 2.5 ปวส./อนปุ รญิ ญา (%) 8.7 9.1 1.8 0.7 0.2 ปริญญาตรแี ละสงู กว่า (%) 11.0 12.6 5.4 2.6 1.4 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 การศึกษาสูงสุดตามภาค ภาคใตม้ สี ัดสว่ นของคนทจี่ บระดบั มธั ยมข้ึนไปสงู สุด ร้อยละ 64.0 รองลงมาคอื กรุงเทพมหานคร รอ้ ยละ 61.9 ภาคกลาง ร้อยละ 54.5 ภาคเหนือ ร้อยละ 54.2 และต่�ำสุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ร้อยละ 50.4 โดยสัดส่วน ของคนท่ีจบระดับปริญญาตรีมีสูงสุดในกรุงเทพฯ ร้อยละ 18.0 รองลงมาคือ ภาคใต้ (ร้อยละ 16.3) ภาคเหนือ (รอ้ ยละ 11.6) ภาคกลาง (ร้อยละ 11.2) และภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื (ร้อยละ 4.8) (ตารางที่ 3.2.5)

52 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางที่ 3.2.5 ระดบั การศึกษาสูงสดุ จ�ำแนกตามรายภาค และอายุ ภาค ระดบั การศึกษา อายุ (ปี) รวม 15 - 29 30 - 44 45 - 59 60 - 69 70 - 79 80+ เหนอื จ�ำนวนตวั อยา่ ง (คน) 842 903 997 1,203 505 207 4,657 ไม่ได้เรียน (%) 2.1 2.9 8.9 11.7 11.0 23.3 6.9 ประถมศึกษา (%) 5.2 14.4 52.5 74.4 79.1 72.0 38.9 มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ (%) 20.3 19.7 8.4 3.5 2.3 3.2 12.4 กลาง มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 45.7 33.8 16.1 5.2 2.5 1.3 23.7 ปวส./อนุปริญญา (%) 11.2 12.7 2.8 1.5 0.8 0.0 6.6 ปรญิ ญาตรแี ละสงู กว่า (%) 15.6 16.5 11.3 3.6 4.2 0.3 11.6 เปรียญ 1 - 3 (%) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 เปรียญ 4 - 6 (%) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 ตะวนั ออก- เฉยี งเหนอื จ�ำนวนตวั อยา่ ง (คน) 800 858 1,377 1,236 549 183 5,003 ไมไ่ ด้เรยี น (%) 0.2 1.2 3.1 6.3 7.6 21.2 3.1 ประถมศึกษา (%) 6.7 18.9 59.1 77.6 78.6 73.3 42.4 มัธยมศึกษาตอนตน้ (%) 26.3 26.4 12.5 5.4 4.1 0.7 17.0 ใต ้ มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 39.4 20.7 15.0 5.2 6.2 3.4 19.6 ปวส./อนุปริญญา (%) 11.0 12.6 3.5 1.2 0.9 0.4 6.7 ปริญญาตรีและสูงกวา่ (%) 16.1 20.0 6.7 4.4 2.6 1.0 11.1 เปรียญ 1 - 3 (%) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.3 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 จ�ำนวนตัวอย่าง (คน) 960 957 1,317 1,301 600 231 5,366 ไมไ่ ดเ้ รียน (%) 0.5 0.8 1.1 2.4 4.8 10.4 1.4 ประถมศกึ ษา (%) 5.1 29.2 69.6 89.7 91.3 87.7 48.2 มัธยมศึกษาตอนต้น (%) 40.2 27.0 12.0 2.0 1.3 0.3 20.5 มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 41.0 28.2 13.4 3.7 2.1 1.2 21.7 ปวส./อนุปริญญา (%) 6.4 6.7 1.2 0.1 0.0 0.1 3.6 ปริญญาตรแี ละสงู กวา่ (%) 6.8 8.0 2.7 2.1 0.4 0.3 4.7 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 จ�ำนวนตวั อยา่ ง (คน) 930 960 994 1,191 496 196 4,767 ไมไ่ ดเ้ รยี น (%) 0.6 0.4 1.2 4.0 11.4 23.3 2.1 ประถมศึกษา (%) 6.3 16.8 49.4 74.3 74.8 69.9 33.9 มัธยมศึกษาตอนต้น (%) 24.2 18.5 13.0 6.7 5.2 0.6 16.0 มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 40.2 25.8 18.7 6.8 4.9 6.1 23.9

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 53 ตารางท่ี 3.2.5 ระดับการศึกษาสูงสุด จ�ำแนกตามรายภาค และอายุ (ต่อ) ภาค ระดบั การศึกษา อายุ (ปี) 15 - 29 30 - 44 45 - 59 60 - 69 70 - 79 80+ รวม ปวส./อนุปรญิ ญา (%) 9.7 11.0 6.4 3.1 1.3 0.0 7.7 ปรญิ ญาตรแี ละสูงกว่า (%) 19.1 27.5 11.4 5.1 2.5 0.3 16.3 กรุงเทพมหานคร จำ� นวนตวั อยา่ ง (คน) 230 301 929 742 406 106 2,714 ไมไ่ ดเ้ รยี น (%) 1.4 0.5 1.6 3.3 3.3 11.9 2.0 ประถมศึกษา (%) 3.0 16.7 43.5 54.4 53.4 69.3 36.1 มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ (%) 31.4 26.1 16.3 10.3 10.5 6.1 18.6 มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวช. (%) 35.2 21.6 16.2 13.1 16.0 8.8 19.2 ปวส./อนปุ ริญญา (%) 4.8 7.1 6.9 4.3 6.8 1.1 6.2 ปริญญาตรแี ละสูงกว่า (%) 24.3 27.5 15.5 14.3 10.0 2.9 17.9 เปรียญ 1 - 3 (%) 0.0 0.0 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 เปรยี ญ 4 - 6 (%) 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 3.3 สถานภาพสมรส สถานภาพสมรส ผ้ชู ายมสี ภาพแตง่ งานและอยดู่ ว้ ยกันร้อยละ 61.4 อยู่ในสถานะ หม้าย ร้อยละ 2.4 หย่า/เลิก ร้อยละ 3.7 ส�ำหรับผู้หญิงแต่งงาน ร้อยละ 58.7 และอยู่ในสถานะ หม้าย ร้อยละ 11.3 หย่า/เลิก ร้อยละ 5.9 (รปู ที่ 3.3.1) รปู ท่ี 3.3.1 สถานภาพสมรสของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึน้ ไป จ�ำแนกตามเพศ

54 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 สถานภาพสมรสตามเขตการปกครอง สัดส่วนของคนโสดของคนในเขตเทศบาลสูงกว่าคนนอกเขตเทศบาล แต่สัดส่วนของคนแต่งงานนอกเขต เทศบาลสูงกว่าในเขตเทศบาล ส�ำหรับสัดส่วนของคนที่เป็นหม้าย หย่า/เลิกในเขตเทศบาลสูงกว่าคนนอกเขตเทศบาล (รูปท่ี 3.3.2) รปู ที่ 3.3.2 สถานภาพสมรสของประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้นึ ไป จ�ำแนกตามเพศ และเขตการปกครอง สถานภาพสมรสตามภาค สถานภาพสมรสจ�ำแนกตามภาคมีลักษณะคล้ายคลึงกันตามภาค ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีสัดส่วนของ คนที่แตง่ งานแลว้ สงู สดุ ภาคกลางมสี ัดส่วนของคนโสดสงู สดุ รองลงมาคือ กรงุ เทพฯ ภาคใต้ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ และภาคเหนือ ตามล�ำดับ (รูปท่ี 3.3.3) รปู ที่ 3.3.3 สถานภาพสมรสของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี นึ้ ไป จำ� แนกตามภาค

การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครัง้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 55 3.4 สถานภาพทางเศรษฐกจิ รายได้ การมงี านทำ� 7 ใน 10 คน ของประชาชนไทยอายุ 15 - 59 ปี ทำ� งาน (ชายรอ้ ยละ 82.5 และหญิง ร้อยละ 70.4) กลุ่มอายุ ท่ีทำ� งานมากทสี่ ดุ คือ อายุ 30 - 44 ปี (ชายร้อยละ 94.3 และหญิง รอ้ ยละ 81.6) (รูปที่ 3.4.1) รปู ที่ 3.4.1 ภาวะการมงี านทำ� ในปัจจบุ ัน จ�ำแนกตามเพศและอายุ การมงี านท�ำตามเขตการปกครอง การมีงานท�ำของคนนอกเขตเทศบาลและในเขตเทศบาล เท่ากับ ร้อยละ 77.8 และ 73.9 ตามล�ำดับ ผู้ชาย มีสัดส่วนของการมีงานท�ำสูงกว่าผู้หญิงท้ังในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล (ร้อยละ 82.5 และ 70.4 ตามล�ำดับ) (รูปท่ี 3.4.2) รปู ท่ี 3.4.2 ภาวะการมงี าน จำ� แนกตามเพศ และเขตการปกครอง

56 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้งั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 การมีงานท�ำตามภาค เม่ือพจิ ารณาการมงี านท�ำตามภาค พบว่าทุกภาคมีงานท�ำมากกว่าร้อยละ 70 ของประชาชนอายุ 15 - 59 ปี ในทุกภาคมีงานท�ำ โดยภาคเหนือจึงมสี ดั ส่วนของคนทท่ี ำ� งานสงู สดุ ร้อยละ 79.9 รองลงมาคอื ภาคกลาง ร้อยละ 77.4 สว่ นกรุงเทพฯ มสี ดั ส่วนของคนทำ� งานต่ำ� สุด รอ้ ยละ 70.8 (รปู ท่ี 3.4.3) รูปท่ี 3.4.3 ภาวะการมงี านทำ� ของประชาชนอายุ 15 - 59 ปี จำ� แนกตามเพศ และภาค สถานภาพการทำ� งาน ประชาชนไทยอายุ 15 ข้ึนไป ท่ีตอบว่ามีงานท�ำ ร้อยละ 61.9 มีสถานภาพการท�ำงานเป็นเจ้าของหรือ ด�ำเนินการเอง รองลงมาเป็นลูกจ้างเอกชน ร้อยละ 26.4 ไม่ได้ปฏิบัติงานเชิงเศรษฐกิจ ร้อยละ 1.3 ลูกจ้างรัฐบาล หรือรฐั วสิ าหกิจรอ้ ยละ 8.7 โดยกลมุ่ อายุ 60 ปีขึน้ ไป ร้อยละ 78.0 ขึ้นไปเป็นเจา้ ของหรือดำ� เนินการเอง (รปู ท่ี 3.4.4) รูปท่ี 3.4.4 รอ้ ยละของตวั อยา่ งจ�ำแนกตามสถานภาพการท�ำงานและกลมุ่ อายุ

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 57 อาชพี อาชพี ของประชาชนไทย ชายอายุ 15 ปีขึน้ ไป ท่ีพบบอ่ ยท่สี ุดในการส�ำรวจน้คี อื แรงงาน (รอ้ ยละ 28.4) รองลง มาคือ เกษตรกร (รอ้ ยละ 26.6) ไม่มอี าชพี (รอ้ ยละ 14.5) บริการฯ (ร้อยละ 9.3) งานฝมี ือในธรุ กิจ (5.6) ตามลำ� ดับ ส่วนในผหู้ ญิงเปน็ ไมม่ อี าชีพ (รอ้ ยละ 30.5) รองลงมาคือ แรงงาน (รอ้ ยละ 22.6) เกษตรกร ร้อยละ 19.1 และบริการฯ (รอ้ ยละ 13.9) ตามลำ� ดับ (รปู ที่ 3.4.5) รูปท่ี 3.4.5 ร้อยละของตวั อย่างอายุ 15 ปขี ึ้นไป จำ� แนกตามอาชพี และเพศ จ�ำแนกตามเขตการปกครอง อาชพี ทีม่ มี ากทส่ี ุดของคนในเขตเทศบาล คอื ไมม่ ีอาชีพ (ร้อยละ 26.6) รองลงมาคอื แรงงาน (ร้อยละ 22.4) และบรกิ ารฯ (ร้อยละ 18.0) ส่วนคนอาศัยนอกเขตเทศบาลเปน็ เกษตรกรมากที่สุด (ร้อยละ 29.7) รองลงมาคือ แรงงาน (ร้อยละ 27.0) และไม่มีอาชพี (รอ้ ยละ 20.7) ตามล�ำดบั (รูปที่ 3.4.6) รูปที่ 3.4.6 ร้อยละของประชาชนไทยที่มอี ายุ 15 ปขี ึ้นไป จำ� แนกตามอาชพี และเขตการปกครอง

58 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 อาชพี จำ� แนกตามภาค อาชีพของประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป จ�ำแนกตามภาคพบว่า มีสัดส่วนท่ีคล้ายกันคือ ภาคเหนือ และ ภาคกลาง อาชพี ทม่ี มี ากสดุ คอื แรงงาน รองลงมาคอื ไมม่ อี าชพี และเกษตรกร ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื และภาคใตส้ ว่ น มากมอี าชีพเกษตรกร รองลงมาคือ แรงงาน และไม่มีอาชพี ส่วนกรงุ เทพฯ อาชพี ที่มมี ากสดุ คอื ไมม่ อี าชีพ รองลงมาคือ แรงงาน และบริการฯ ตามลำ� ดบั (รูปท่ี 3.4.7) รปู ที่ 3.4.7 ร้อยละของประชาชนไทยทม่ี อี ายุ 15 ปขี ้นึ ไป จ�ำแนกตามอาชพี และภาค

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 59 3.5 การนับถือศาสนา จากบุคคลตัวอย่าง รอ้ ยละ 94.7 นบั ถือศาสนาพทุ ธ รองลงมาคอื ศาสนาอิสลาม รอ้ ยละ 4.2 และศาสนาคริสต์ ร้อยละ 1.1 สว่ นบุคคลตัวอย่างท่ไี มน่ บั ถอื ศาสนาหรือนบั ถอื ศาสนาอืน่ ๆ มรี อ้ ยละ 0.0 รูปที่ 3.5.1 ร้อยละของประชาชนไทยทม่ี อี ายุ 15 ปีขน้ึ ไป 3.6 ภาวะพิการทางกาย การด�ำเนินการส�ำรวจครั้งนี้ บุคคลตัวอย่างได้รับการนัดหมายให้มายังสถานท่ีสัมภาษณ์และตรวจร่างกาย ของโครงการฯ ในชมุ ชน ณ วนั และเวลาทไ่ี ดก้ ำ� หนดไวล้ ว่ งหนา้ โดยพนกั งานสมั ภาษณ์ เปน็ ผสู้ งั เกตลกั ษณะรา่ งกายทว่ั ไป ทางกายภาพมีภาวะพิการหรือไม่ ถามประเภทของความพิการ และการมีบัตรผ้พู ิการ ซงึ่ พบรอ้ ยละ 3.2 มบี ตั รผ้พู ิการ (ชายรอ้ ยละ 4.1 หญงิ รอ้ ยละ 2.4) กลมุ่ อายุ 15 - 59 ปี มบี ตั รผูพ้ กิ ารรอ้ ยละ 2.3 (ชายรอ้ ยละ 3.2 หญิงร้อยละ 1.5) กลุ่มอายุ 60 ปขี ึน้ ไป มบี ตั รผูพ้ ิการร้อยละ 6.7 (ชายรอ้ ยละ 7.8 หญงิ ร้อยละ 5.8) ตารางที่ 3.6.1 สัดส่วนร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 - 59 ปี ตามประเภทของความพิการ (ตอบได้มากกว่า 1 ค�ำตอบ) ความพกิ าร ชาย (ร้อยละ) อายุ (ป)ี รวม จ�ำนวนตวั อยา่ ง 146 หญิง (รอ้ ยละ) 242 พิการทางการมองเหน็ 11 (0.2) 0.2 พกิ ารทางการไดย้ นิ หรอื สื่อความหมาย 15 (0.3) 96 0.3 พกิ ารทางกายหรอื การเคลื่อนไหว 69 (1.4) 11 (0.1) 1.0 พกิ ารทางจิตใจหรือพฤตกิ รรม 10 (0.4) 14 (0.3) 0.3 พกิ ารทางสติปัญญาหรอื การเรียนร ู้ 41 (0.9) 38 (0.6) 0.6 11 (0.2) 22 (0.3)

60 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้งั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางที่ 3.6.2 สัดส่วนรอ้ ยละของประชาชนไทยอายุ 60 ปขี ้ึนไป ตามประเภทของความพิการ (ตอบไดม้ ากกว่า 1 คำ� ตอบ) ความพกิ าร ชาย (รอ้ ยละ) หญงิ (รอ้ ยละ) รวม จ�ำนวนตัวอย่าง 314 248 562 พกิ ารทางการมองเห็น 40 (0.9) 31 (0.4) 0.7 พิการทางการได้ยนิ หรือส่อื ความหมาย 92 (2.5) 65 (1.4) 1.9 พกิ ารทางกายหรอื การเคลื่อนไหว 161 (4.2) 131 (3.6) 3.9 พิการทางจิตใจหรอื พฤตกิ รรม 12 (0.3) 10 (0.1) 0.2 พกิ ารทางสตปิ ัญญาหรือการเรียนรู้ 9 (0.3) 11 (0.2) 0.2

การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 61 4บทที่ พสฤุขตภกิ ารพรม

62 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 63 4บทท่ี พฤตกิ รรมสขุ ภาพ 4.1 การสูบบุหรี่ สรปุ • บทนี้รายงานผลการส�ำรวจเกี่ยวกับการสูบบุหร่ีของประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป โดยครอบคลุม ความชุกของผู้สบู บุหร่ีในปัจจบุ นั ผู้สบู บุหรเี่ ปน็ ประจำ� ผู้เลกิ บหุ รแี่ ลว้ ผ้บู ริโภคยาสบู ไมม่ คี วัน และผ้ไู ด้รับ ควนั บหุ ร่ีมอื สอง • ความชุกของการสูบบุหร่ีในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ในการส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ลดลง จากการส�ำรวจครั้งที่ 5 เล็กน้อยคือ ในผู้ชายที่สูบบุหร่ีเป็นประจ�ำลดลงจาก ร้อยละ 31.1 เป็นร้อยละ 29.5 ในผู้หญิงท่ีสูบบุหร่ีเป็นประจ�ำคงเดิมคือร้อยละ 1.8 จ�ำนวนมวนบุหรี่ ทส่ี บู ในผชู้ ายลดลงจากเฉลย่ี วนั ละ 11.2 มวน เปน็ วนั ละ 9.7 มวน และในผหู้ ญงิ ลดจากเฉลย่ี วนั ละ 7.7 มวน เปน็ วันละ 5.7 มวน • ผู้ชายท่ีอาศัยนอกเขตเทศบาลมีสัดส่วนของผู้สูบบุหร่ีเป็นประจ�ำ (ร้อยละ 31.8) มากกว่าในเขตฯ (รอ้ ยละ 25.0) และสดั ส่วนของผ้หู ญงิ ในและนอกเขตเทศบาลที่สูบบหุ รเี่ ป็นประจำ� มเี ทา่ กนั (ร้อยละ 1.8) • อายุทเี่ รม่ิ สูบบุหรใ่ี นกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี เรมิ่ เมอื่ อายุเฉลยี่ นอ้ ยทีส่ ดุ คือเมอ่ื อายุเฉล่ีย 15.7 ปี ในผู้ชาย และผ้หู ญิง เมือ่ อายุ 16.8 ปี • ร้อยละ 1.1 ของประชาชนไทย ปจั จบุ นั ใช้ยาสบู แบบไม่มีควนั ผูช้ ายใชร้ อ้ ยละ 1.4 และผู้หญงิ ใช้ร้อยละ 0.7 • รอ้ ยละ 3.5 ของประชาชนไทย เคยใชบ้ ุหรี่ไฟฟา้ ผชู้ ายเคยใช้ร้อยละ 6.7 ส่วนผู้หญิงใช้รอ้ ยละ 0.5 • การใช้บุหร่ีไฟฟ้าใน 30 วันท่ีผ่านมา มีร้อยละ 1.0 (ชายร้อยละ 1.9 หญิงร้อยละ 0.3) ความชุกสูงสุด ในกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี ร้อยละ 3.6 (ชายร้อยละ 5.8 หญิงรอ้ ยละ 1.2) • ผู้สูบบหุ รร่ี อ้ ยละ 13.5 คดิ จะเลกิ สบู บหุ รใี่ น 30 วัน และอีกร้อยละ 19.6 คิดจะเลิกใน 12 เดอื นข้างหนา้ แต่ยังมีอีก ร้อยละ 38.6 ที่ยังไม่คิดจะเลิก ร้อยละ 69.9 ของผู้ที่ไม่สูบบุหร่ี เคยได้รับควันบุหร่ีจากผู้อ่ืน ใน 30 วนั ทผ่ี า่ นมา • สถานท่ีได้รับควันบุหร่ีของผู้ได้รับควันบุหร่ีบ่อยท่ีสุดคือ ที่บ้าน (ร้อยละ 57.6) รองลงมาคือ ท่ีท�ำงาน (ร้อยละ 37.2) ท่ีร้านอาหาร (ร้อยละ 23.0) สถานที่ขนส่งสาธารณะ (ร้อยละ 18.2) และสถานศึกษา (รอ้ ยละ 6.2)

64 การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครงั้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 • การสูบบุหร่ีในผู้ท่ีมีโรคเรื้อรังประจ�ำตัว ได้แก่ ผู้มีประวัติโรคปอดอุดก้ันเรื้อรัง (ร้อยละ 28.6) เคยเป็น โรคหลอดเลือดสมอง (ร้อยละ 17.1) โรคความดันโลหิตสูง (ร้อยละ 14.6) ประวัติโรคหลอดเลือดหัวใจ (กล้ามเนอ้ื หัวใจตาย) (ร้อยละ 11.0) และโรคเบาหวาน (รอ้ ยละ 10.2) ค�ำจำ� กัดความ คำ� จำ� กดั ความท่ีใช้ในการสำ� รวจและวเิ คราะห์ขอ้ มลู ไดแ้ ก่ การบรโิ ภคยาสูบ การสบู บุหร่ี ไปป์ ซกิ าร์ ยาเสน้ มวนเอง และการบรโิ ภคยาสบู ไม่มคี วัน การสบู บุหร ี่ การเคยสูบบุหรี่ ไปป์ ซิการ์ หรอื บุหรี่มวนเอง ผ้สู ูบบหุ รี่ในปจั จุบัน ผู้ท่ีปัจจบุ นั มีการสูบบหุ รี่ ซง่ึ รวมทง้ั ผู้ที่สบู เปน็ ประจ�ำทุกวนั และสูบเปน็ ครัง้ คราว (current smokers) ผสู้ ูบบุหร่ีเปน็ ประจ�ำ ผทู้ ่ีปจั จบุ ันสูบบหุ รี่ สูบไปป์ ซิการ์ หรอื บหุ ร่ีมวนเอง เปน็ ประจ�ำทุกวนั (regular/daily smokers) ผทู้ เี่ คยใช้/สูบบหุ รี่ไฟฟา้ ผทู้ เ่ี คยใช้/สบู บหุ ร่ีไฟฟ้า (เปน็ บหุ ร่ที ่ตี ้องใช้แบตเตอรใ่ี ส่น้�ำยานิโคติน) (ครง้ั เดียวก็นบั ว่าเคย) ผู้เลกิ สบู บหุ รี่แลว้ ผูท้ ี่เคยสูบบหุ รี่ ไปป์ ซกิ าร์ หรือบหุ รม่ี วนเอง เปน็ ประจำ� ทกุ วนั (ex-smokers) แตป่ จั จุบันเลิกสบู บหุ รีแ่ ล้ว ผู้ไม่เคยสูบบุหร่ ี ผูท้ ต่ี ลอดชีวิตจนถงึ ปจั จุบนั น้ี ไมเ่ คยสบู บุหรเ่ี ลย หรือเคยสูบบุหรี่ (non-smokers) สบู ไปป์ ซิการ์ หรอื บหุ รม่ี วนเอง ผู้ท่บี รโิ ภคยาสบู ผู้ท่ีใช้ยาสูบ ประเภทยาฉนุ หมากผสมยาเส้น โดยรวมผ้ใู ช้ประจ�ำ ไม่มคี วนั ในปจั จบุ นั และใช้เป็นครัง้ คราว ผ้ทู ีบ่ รโิ ภคยาสูบ ผูท้ ใ่ี ช้ยาสูบ ประเภทยาฉุน หมากผสมยาเสน้ โดยบรโิ ภคเปน็ ประจ�ำทุกวัน ไมม่ ีควันเปน็ ประจ�ำ ผูท้ ี่ได้รบั ควันบหุ ร่มี ือสอง ผทู้ ีไ่ ม่สบู บุหรี่ แต่ไดร้ บั ควนั บุหรจี่ ากผู้อื่น การสบู บหุ ร่ใี นปจั จบุ ัน และการสบู เป็นประจำ� ความชุกของการสูบบุหรี่ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ผู้ที่สูบบุหรี่ในปัจจุบันมีร้อยละ 18.7 ผู้สูบบุหร่ี เป็นประจ�ำมีร้อยละ 15.2 และผู้เคยสูบบุหรี่มีร้อยละ 15.2 โดยเพศชายมีผู้สูบบุหรี่ในปัจจุบัน, ผู้สูบเป็นประจ�ำ และ ผู้เคยสูบบุหร่ี ร้อยละ 35.5, 29.5 และ 27.0 ตามล�ำดับ ส่วนในเพศหญิง มีร้อยละ 2.8, 1.8 และ 4.2 ตามล�ำดับ ในเพศชายกลุ่มที่สูบบุหรี่เป็นประจ�ำมีความชุกเริ่มตั้งแต่ร้อยละ 30.7 ในกลุ่มอายุ 15 - 29 ปี และเพ่ิมขึ้นตามอายุ สูงสุดในกลุ่มอายุ 30 - 44 ปี จากนั้นความชุกลดลงเมื่ออายุมากขึ้น อย่างไรก็ตามประมาณหนึ่งในส่ีของผู้สูงอายุชาย ยงั คงสูบบุหรี่อยู่ สว่ นในเพศหญิงความชุกของการสบู บหุ รสี่ ูงขนึ้ ตามอายุ โดยสูงสดุ ในกลุ่มอายุ 80 ปีข้ึนไป (รอ้ ยละ 3.6) และความชุกของคนทเี่ คยสบู บุหรีน่ นั้ เพิ่มขึน้ ตามอายทุ เี่ พมิ่ ข้ึน (รูปที่ 4.1.1 - 4.1.3)

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครงั้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 65 รูปที่ 4.1.1 ร้อยละของผูส้ ูบบหุ ร่ีในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้นึ ไป รวมท้ังชายและหญิง จำ� แนกตามอายุ รูปที่ 4.1.2 รอ้ ยละของผู้สบู บหุ รี่ในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี น้ึ ไป เพศชาย จ�ำแนกตามอายุ

66 การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รูปที่ 4.1.3 รอ้ ยละของผสู้ ูบบุหรใี่ นประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึน้ ไป เพศหญิง จำ� แนกตามอายุ การสบู บหุ รเ่ี ปน็ ประจำ� พิจารณาความชุกของการสูบบุหรี่เป็นประจ�ำ จ�ำแนกตามเขตการปกครอง พบว่านอกเขตเทศบาลมีความชุก ของการสูบบุหรี่เป็นประจ�ำสูงกว่าในเขตเทศบาล และมีความแตกต่างระหว่างเพศ โดยเพศชายท่ีอยู่นอกเขตฯ มคี วามชุกการสูบบุหรเ่ี ป็นประจำ� สูงกว่าเพศชายในเขตฯ (ร้อยละ 31.8 และ 25.0 ตามล�ำดบั ) ส�ำหรบั ผู้หญงิ ทอ่ี าศยั อยู่ ในเขตฯ และนอกเขตฯ มคี วามชุกของการสบู บุหรีเ่ ทา่ กนั (รอ้ ยละ 1.8) (รปู ที่ 4.1.4 - 4.1.5) เมื่อจำ� แนกตามภาค พบวา่ ผู้ชายภาคใตม้ คี วามชกุ การสูบบหุ ร่ีเป็นประจ�ำสงู ที่สุด รองลงมาคอื ภาคตะวันออก- เฉียงเหนือ ภาคกลาง กรุงเทพฯ และภาคเหนือ ส่วนผู้หญิงในภาคเหนือสูบบุหรี่สูงสุด รองลงมาคือ กรุงเทพฯ และ ภาคกลาง (รปู ท่ี 4.1.5) รปู ที่ 4.1.4 ร้อยละของผ้สู ูบบหุ รีเ่ ป็นประจ�ำในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป จ�ำแนกตามเพศ และเขตการปกครอง

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครงั้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 67 รปู ท่ี 4.1.5 ร้อยละของผ้สู ูบบหุ รี่เปน็ ประจ�ำในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป จ�ำแนกตามเพศ และภาค อายุที่เร่มิ สูบบหุ ร่ ี อายุทีเ่ รมิ่ สบู บุหรี่ พบวา่ ในกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี เร่ิมสบู บหุ รีเ่ มอ่ื อายุนอ้ ยทีส่ ดุ เมอื่ เทียบกับกล่มุ ท่มี ีอายุมากกวา่ และกลุ่มท่ีมีอายุมากข้ึนเริ่มสูบบุหร่ีเม่ืออายุมากข้ึน โดยเฉลี่ยในเพศชายรวมทุกกลุ่มอายุเริ่มสูบเมื่ออายุเฉล่ีย 17.6 ปี ชายกลุ่มอายุ 15 - 29 ปี เร่ิมสูบเม่ือมีอายุเฉลี่ย 15.7 ปี ส่วนผู้หญิงรวมทุกกลุ่มอายุเร่ิมสูบเมื่อมีอายุเฉล่ีย 22.2 ปี โดยผหู้ ญงิ กลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี สบู เมือ่ มอี ายุเฉลี่ย 16.8 ปี (ตารางที่ 4.1.1) ตารางท่ี 4.1.1 อายทุ ีเ่ รมิ่ สูบบุหร่ี กลมุ่ อายุ ชาย หญิง รวม 15 - 29 จำ� นวน อายุเฉลยี่ (SD) จำ� นวน อายเุ ฉลย่ี (SD) จำ� นวน อายเุ ฉลีย่ (SD) 30 - 44 ตัวอยา่ ง ตัวอย่าง ตัวอย่าง 45 - 59 60 - 69 803 15.7 2.3 131 16.8 3.4 934 15.8 2.4 70 - 79 ≥ 80 1,025 17.6 3.1 135 19.4 5.7 1,160 17.7 3.4 รวม 1,396 18.2 4.3 198 24.5 11.3 1,594 18.7 5.1 1,762 18.4 9.0 224 24.0 15.6 1,986 19.1 10.6 801 18.3 9.9 132 27.1 19.0 933 19.9 13.5 292 19.0 11.5 70 26.8 16.7 362 20.8 13.8 6,079 17.6 5.0 890 22.2 11.7 6,969 18.1 6.0 จ�ำนวนบหุ รท่ี ีส่ บู ตอ่ วัน จำ� นวนมวนบหุ รเี่ ฉลยี่ ทสี่ บู ตอ่ วนั ในคนทสี่ บู เปน็ ประจำ� พบวา่ ในผชู้ ายสบู เฉลย่ี 9.7 มวนตอ่ วนั สว่ นในผหู้ ญงิ สบู เฉล่ีย 5.7 มวนต่อวัน กลุ่มที่สูบมากท่ีสุดในผู้ชายคือ กลุ่มอายุ 80 ปีขึ้นไป (เฉลี่ย 13.4 มวน) ส่วนผู้หญิงสูบมากสุด ในกลมุ่ อายุ 30 - 44 ปี (เฉลี่ย 6.1 มวน) (ตารางที่ 4.1.2)

68 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครัง้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางที่ 4.1.2 จำ� นวนมวนบุหรท่ี สี่ ูบเฉลยี่ ต่อวนั ในกลุ่มทส่ี ูบบุหรเ่ี ป็นประจำ� บหุ รซี่ อง ชาย หญิง รวม 15 - 29 จำ� นวน จ�ำนวน (SD) จำ� นวน จำ� นวน (SD) จำ� นวน จ�ำนวน (SD) 30 - 44 ตวั อยา่ ง มวนเฉล่ยี ตวั อยา่ ง มวนเฉลย่ี ตวั อย่าง มวนเฉลี่ย 45 - 59 60 - 69 552 8.6 6.1 39 5.7 10.2 591 8.5 6.3 70 - 79 ≥ 80 695 10.3 6.9 42 6.1 6.4 737 10.0 6.9 รวม 728 10.0 7.4 90 5.7 8.2 818 9.7 7.6 641 9.4 9.6 50 5.3 5.6 691 9.0 9.4 218 7.8 9.8 18 4.5 5.3 236 7.6 9.7 72 13.4 24.8 4 1.5 1.2 76 12.3 23.7 2,906 9.7 7.8 243 5.7 8.1 3,149 9.4 7.9 การบรโิ ภคยาสูบไมม่ คี วนั หมายถึงการบริโภคยาสูบ ประเภทยาฉุน หมากผสมยาเส้น โดยไม่ได้สูบ แต่เคี้ยวและอม พบว่าโดยเฉลี่ย มกี ารใชย้ าสูบไม่มีควันในปจั จุบันร้อยละ 1.1 (รูปท่ี 4.1.6) และใช้เป็นประจ�ำรอ้ ยละ 0.7 เมอื่ พิจารณาตามเพศ ผชู้ าย ใช้เปน็ ประจ�ำรอ้ ยละ 0.8 ส่วนผู้หญิงใชป้ ระจ�ำร้อยละ 0.7 และกล่มุ อายทุ ีใ่ ชม้ ากคอื ต้ังแต่อายุ 70 ปขี ึ้นไป ซึ่งผูห้ ญงิ ในวัยน้ีใช้เปน็ ประจำ� มีร้อยละ 4.8 - 5.0 (รูปท่ี 4.1.7) รูปที่ 4.1.6 ร้อยละของผู้บริโภคยาสบู ไม่มีควันในปจั จุบนั ในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี นึ้ ไป จำ� แนกตามเพศ และกลมุ่ อายุ

การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 69 รูปที่ 4.1.7 รอ้ ยละของผทู้ ่ีบริโภคยาสูบไมม่ คี วนั เป็นประจำ� ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป จำ� แนกตามเพศ และกลุม่ อายุ ความชุกของการใช้ยาสูบไม่มีควันในปัจจุบันและใช้เป็นประจ�ำของคนที่อาศัยนอกเขตเทศบาลสูงกว่าใน เขตเทศบาลท้ังในชายและหญิง ส�ำหรับผู้ชายในภาคกลาง มีความชุกของการบริโภคเป็นประจ�ำสูงกว่าภาคอื่นๆ ส่วน ผู้หญิงในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีการบริโภคมากท่ีสุด รองลงมาคือ ภาคเหนือ ภาคกลาง กรุงเทพฯ และภาคใต้ ตามล�ำดับ (รปู ที่ 4.1.8 - 4.1.11) รูปที่ 4.1.8 รอ้ ยละของผ้ทู ่บี รโิ ภคยาสบู ไม่มีควันในปจั จุบนั ในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี นึ้ ไป จำ� แนกตามเพศ และเขตการปกครอง

70 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รปู ที่ 4.1.9 รอ้ ยละของผ้ทู ่บี รโิ ภคยาสูบไม่มคี วนั ในปัจจุบันในประชาชนไทยอายุ 15 ปีขนึ้ ไป จ�ำแนกตามเพศ และภาค รูปท่ี 4.1.10 รอ้ ยละของผูท้ บี่ ริโภคยาสบู ไมม่ คี วันเปน็ ประจ�ำในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ้นึ ไป จำ� แนกตามเพศ และเขตการปกครอง

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครัง้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 71 รปู ที่ 4.1.11 ร้อยละของผู้ทบ่ี ริโภคยาสูบไม่มีควันเป็นประจำ� ในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป จ�ำแนกตามเพศ และภาค การเคยใชบ้ ุหรี่ไฟฟา้ ประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไปเคยใชบ้ หุ รไ่ี ฟฟา้ ร้อยละ 3.5 (ชายรอ้ ยละ 6.7 หญงิ รอ้ ยละ 0.5) ความชกุ สงู สุด ในกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี ร้อยละ 10.1 (ชายรอ้ ยละ 17.8 หญงิ รอ้ ยละ 1.9) และลดลงในกลุ่มอายุมากข้ึน (รูป 4.1.11.1) นอกเขตเทศบาลมีความชกุ ของการเคยใชบ้ ุหร่ีไฟฟา้ มากกว่าในเขตฯ (ร้อยละ 3.7 และ 3.2 ตามล�ำดบั ) (รปู 4.1.11.2) ความชุกการเคยใช้บุหรี่ไฟฟ้าสูงสุดในภาคกลาง (ร้อยละ 4.8) รองลงมาคือภาคเหนือ (ร้อยละ 3.6) กรุงเทพฯ (ร้อยละ 3.4) ภาคใต้ (รอ้ ยละ 3.1) และภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื (ร้อยละ 2.6) ตามลำ� ดบั (รปู 4.1.11.3) รูปที่ 4.1.11.1 ร้อยละของผทู้ เี่ คยใช้บุหรี่ไฟฟา้ ในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป จำ� แนกตามเพศ และกลมุ่ อายุ

72 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รูปท่ี 4.1.11.2 ร้อยละของผู้ท่ีเคยใชบ้ ุหร่ีไฟฟ้าในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป จำ� แนกตามเพศ และเขตการปกครอง รูปที่ 4.1.11.3 ร้อยละของผูท้ ี่เคยใช้บุหรไี่ ฟฟ้าในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้นึ ไป จ�ำแนกตามเพศ และภาค การใช้บหุ รี่ไฟฟา้ ใน 30 วนั ท่ผี ่านมา ประชาชนไทยอายุ 15 ปขี น้ึ ไปใชบ้ ุหรีไ่ ฟฟ้าใน 30 วันท่ีผ่านมา ร้อยละ 1.0 (ชายร้อยละ 1.9 หญิงรอ้ ยละ 0.3) ความชกุ สูงสุดในกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี รอ้ ยละ 3.6 (ชายรอ้ ยละ 5.8 หญงิ รอ้ ยละ 1.2) และลดลงในกลุ่มอายมุ ากข้ึน (รปู 4.1.11.4) ในและนอกเขตเทศบาลมคี วามชกุ ของการใชบ้ หุ รไ่ี ฟฟา้ ใน 30 วนั ทผี่ า่ นมาใกลเ้ คยี งกนั (รอ้ ยละ 1.0 - 1.1) (รูป 4.1.11.5) ความชุกการใช้บุหร่ีไฟฟ้าใน 30 วันท่ีผ่านมา สูงสุดในภาคใต้ (ร้อยละ 1.7) รองลงมาคือกรุงเทพ (ร้อยละ1.4) ภาคกลาง (ร้อยละ 1.2) ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ (ร้อยละ 0.8) และภาคเหนอื (รอ้ ยละ 0.6) ตามล�ำดับ (รปู 4.1.11.6)

การสำ� รวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 73 รูปท่ี 4.1.11.4 รอ้ ยละของผู้ทใี่ ชบ้ หุ รีไ่ ฟฟ้าใน 30 วนั ท่ีผา่ นมาในประชาชนไทยอายุ 15 ปีขน้ึ ไป จ�ำแนกตามเพศ และกลุ่มอายุ รูปที่ 4.1.11.5 รอ้ ยละของผทู้ ่ีใช้บหุ รี่ไฟฟา้ ใน 30 วันทผ่ี า่ นมาในประชาชนไทยอายุ 15 ปีขึน้ ไป จ�ำแนกตามเพศ และเขตการปกครอง

74 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รูปท่ี 4.1.11.6 ร้อยละของผทู้ ่ใี ชบ้ หุ รไ่ี ฟฟา้ ใน 30 วนั ทผ่ี ่านมาในประชาชนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป จำ� แนกตามเพศ และภาค การเลิกสบู บุหร่ี ผู้ใชย้ าสูบปัจจุบันทีค่ ดิ จะเลกิ ใช้ยาสบู ใน 30 วันและคิดจะเลกิ ในอีก 12 เดือน มรี ้อยละ 13.5 และ ร้อยละ 19.6 ตามลำ� ดบั อกี รอ้ ยละ 28.3 คดิ จะเลกิ แตไ่ ม่ใชภ่ ายในใน 12 เดอื นนี้ และรอ้ ยละ 38.6 ยงั ไม่คดิ จะเลิก (รปู ท่ี 4.1.12) รูปท่ี 4.1.12 ร้อยละของการพยายามเลิกใช้ยาสูบ

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 75 การไดร้ บั ควันบหุ ร่ีมือสอง ความชุกของการได้รับควันบุหร่ีมือสองในคนที่ไม่สูบบุหร่ีใน 30 วันที่ผ่านมา โดยรวมมีร้อยละ 69.9 กล่มุ อายุ 30 - 44 ปี มีความชกุ สูงทสี่ ุด (รอ้ ยละ 76.6) จากนน้ั ความชุกลดลงตามอายทุ ่ีเพมิ่ ขึน้ (รูปท่ี 4.1.13) รปู ที่ 4.1.13 รอ้ ยละของผู้ทเ่ี คยไดร้ บั ควันบหุ รีจ่ ากผู้อนื่ ใน 30 วันท่ีผา่ นมาของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี น้ึ ไป (ในคนไม่สูบบุหรีใ่ นปัจจบุ นั ) จ�ำแนกตามเพศ และกล่มุ อายุ สถานที่ได้รบั ควันบหุ รี่ สถานทไี่ ดร้ บั ควนั บหุ รขี่ องผไู้ ดร้ บั ควนั บหุ รบี่ อ่ ยทส่ี ดุ คอื ทบ่ี า้ น (รอ้ ยละ 57.6) รองลงมาคอื ทที่ ำ� งาน (รอ้ ยละ 37.2) ท่ีร้านอาหาร (ร้อยละ 23.0) สถานท่ขี นส่งสาธารณะ (ร้อยละ 18.2) และสถานศึกษา (รอ้ ยละ 6.2) ผชู้ ายได้รบั ควนั บหุ ร่ี จากท่ีท�ำงานมากกว่าผู้หญิง (ร้อยละ 49.4 และ 25.2 ตามล�ำดับ) ส่วนผู้หญิงได้รับควันบุหร่ีท่ีบ้านมากกว่าผู้ชาย (รอ้ ยละ 68.2 และ 46.9 ตามลำ� ดบั ) รูปที่ 4.1.14 รูปท่ี 4.1.14 รอ้ ยละของผทู้ ่เี คยไดร้ บั ควันบุหรี่จากสถานทตี่ า่ งๆในประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป จ�ำแนกตามเพศ

76 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย คร้งั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 การสบู บหุ ร่ใี นผู้ทเี่ ปน็ โรคเรอ้ื รัง ในประชาชนไทยทมี่ ีโรคเรอ้ื รงั ประจ�ำตวั ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดนั โลหิตสูง (รวมผทู้ ่ีไม่เคยไดร้ ับวนิ จิ ฉยั และผู้ท่ีเคยได้รับการวินิจฉัย) ผู้ท่ีมีประวัติเคยได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคปอดอุดก้ันเรื้อรัง ประวัติโรคหลอดเลือดหัวใจ (กลา้ มเนอื้ หวั ใจตาย) และเคยเปน็ โรคหลอดเลือดสมอง พบวา่ ยงั มผี ทู้ สี่ บู บหุ รเี่ ปน็ ประจำ� รอ้ ยละ 10.2, 14.6, 28.6, 11.0 และ 17.1 ตามล�ำดับ โดยผู้ชายมีสัดส่วนของการสูบบุหรี่สูงกว่าผู้หญิงทุกโรค (รูปที่ 4.1.15) เมื่อจ�ำแนกตาม ผู้ท่ีรู้ว่าตัวเป็นเบาหวานหรือความดันโลหิตสูง และผู้ท่ีไม่รู้ตัว (ไม่เคยได้รับการวินิจฉัยภาวะดังกล่าว) ผู้ที่ไม่เคยได้ รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวานหรือวินิจฉัยเป็นความดันโลหิตสูงมีความชุกของการสูบบุหรี่ใกล้เคียงกับคนท่ีไม่เป็น โรคเบาหวาน/ความดนั ฯ แตผ่ ทู้ รี่ ตู้ วั วา่ เปน็ โรคดงั กลา่ วมคี วามชกุ ของการสบู บหุ รต่ี ำ่� กวา่ ผทู้ ไ่ี มร่ ตู้ วั (รปู ที่ 4.1.16 - 4.1.17) รูปท่ี 4.1.15 รอ้ ยละของการสูบบุหรป่ี ระจำ� ในผ้ทู เี่ ปน็ โรคเรอื้ รัง หมายเหตุ โรคปอดอุดก้ันเรื้อรัง และโรคหลอดเลือดหัวใจ หมายถึงประวัติที่เคยได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ ส่วนโรคหลอดเลือดสมอง เป็นประวตั ทิ ี่เคยมอี าการเปน็ อมั พฤต หรืออมั พาต รปู ที่ 4.1.16 ร้อยละของการสูบบุหรเ่ี ปน็ ประจ�ำในผ้ทู เี่ ปน็ โรคเบาหวาน จ�ำแนกตามสถานะการวนิ ิจฉัย

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 77 รปู ที่ 4.1.17 รอ้ ยละของการสบู บุหรี่เปน็ ประจ�ำในผู้ทีเ่ ป็นโรคความดนั โลหิตสงู จำ� แนกตามสถานะการวินจิ ฉยั

78 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย คร้ังที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 4.2 การดื่มเครอ่ื งดม่ื ทีม่ ีแอลกอฮอล์ สรปุ • บทน้ีรายงานผลเกี่ยวกับพฤติกรรมการด่ืมเครื่องด่ืมที่มีแอลกอฮอล์ของประชาชนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป โดยครอบคลุมเน้ือหา ความชุกของการด่ืมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ประเภทเคร่ืองดื่ม ปริมาณแอลกอฮอล์ เฉล่ียท่ีด่ืม ความชุกของการดื่มแอลกอฮอล์ตามระดับความเส่ียงต่อสุขภาพ และการด่ืมอย่างหนัก (binge drinking) การสัมภาษณ์ใช้แบบสอบถามที่ดัดแปลงมาจากแบบส�ำรวจขององค์การอนามัยโลก STEP survey ผลการส�ำรวจพบข้อมูลดังน้ี • การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ใน 12 เดือนที่ผ่านมา ด่ืมร้อยละ 44.6 (ชายร้อยละ 59.0 และหญิงรอ้ ยละ 31.0) มีสดั ส่วนของผู้ด่มื ใกลเ้ คียงกนั ทุกกล่มุ อายุ กลุม่ อายุ 15 - 29 ปี ดื่มร้อยละ 50.9 (ชายร้อยละ 60.2 หญิงร้อยละ 41.0) และสัดส่วนนี้สูงสุดในกลุ่มอายุ 30 - 44 ปี ถงึ รอ้ ยละ 55.6 ชายรอ้ ยละ 71.3 และหญงิ รอ้ ยละ 40.9) • ความชุกของการดื่มเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ใน 12 เดือนที่ผ่านมาของคนนอกเขตเทศบาลสูงกว่าคนใน เขตเทศบาล (รอ้ ยละ 45.6 และ 42.8) ทงั้ ในชายและหญิง • ความชุกของการด่ืมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ใน 12 เดือนที่ผ่านมาสูงสุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ร้อยละ 53.0) รองลงมาคอื ภาคเหนอื ภาคกลาง กรงุ เทพฯ และภาคใต้ • ในช่วง 30 วันที่ผ่านมา ปริมาณแอลกอฮอล์ท่ีดื่มเฉล่ียในชาย 30.1 กรัมต่อวัน ในหญิง 8.0 กรัมต่อวัน ในเขตเทศบาลมีปริมาณการดื่มเฉล่ียต่อวันมากกว่านอกเขตฯ เม่ือพิจารณาปริมาณแอลกอฮอล์ที่ดื่ม พบวา่ ในกรงุ เทพฯมปี รมิ าณการดมื่ เฉลยี่ สงู กวา่ ภาคอนื่ ความชกุ การดม่ื เครอื่ งดม่ื แอลกอฮอลใ์ น 30 วนั ทผี่ า่ นมา ร้อยละ 32.5 (ชายรอ้ ยละ 47.3 หญงิ รอ้ ยละ 18.6) • ความชุกการด่ืมอย่างหนัก (binge drinking) ใน 30 วันที่ผ่านมา ชายร้อยละ 18.0 หญิงร้อยละ 8.2 จ�ำนวนครัง้ การดื่มอยา่ งหนักใน 30 วันท่ีผ่านมา เฉลี่ย 5.9 ครั้ง (มัธยฐาน 2 คร้ัง (ชาย 3 คร้งั หญิง 2 ครั้ง) ชว่ งอายทุ ม่ี จี ำ� นวนครงั้ และความชกุ ของการดม่ื อยา่ งหนกั มากทสี่ ดุ คอื กลมุ่ อายุ 30 - 44 ปี (ชาย คา่ มธั ยฐาน จำ� นวน 4 ครงั้ ตอ่ เดอื น และความชกุ รอ้ ยละ 19.8 สว่ นในหญงิ 2 ครงั้ และความชกุ รอ้ ยละ 10.0 ตามลำ� ดบั ) • ความชุกของการเสี่ยงต่อการติดสุรา (AUDIT) พบว่าร้อยละ 84.7 เป็นกลุ่มผู้ดื่มแบบเส่ียงต่�ำ (low risk drinker) และแบบเสยี่ ง (hazardous drinker) รอ้ ยละ 12.9 แบบอันตราย (harmful use) รอ้ ยละ 1.6 และแบบติดสุรา (alcohol dependence) รอ้ ยละ 0.7 เมอื่ เปรยี บเทียบกับผลการสำ� รวจฯคร้งั ที่ 6 พศ. 2562-63 นีก้ ับการส�ำรวจฯคร้ังที่ 5 พศ. 2557 พบว่า • การส�ำรวจครัง้ ท่ี 5 และ 6 มีความแตกต่างกนั ในเรื่องการถามเก่ยี วกับปรมิ าณการดม่ื ระยะเวลาท่ีผา่ นมา ดังนั้นจึงอาจมีข้อจำ� กดั แตพ่ อเปรียบเทียบได้บ้าง ดงั นี้ • ความชกุ ของการดื่มเครอื่ งด่ืมแอลกอฮอล์ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีขึน้ ไป ใน 12 เดือนท่ผี ่านมาเพ่ิมขึน้ คือร้อยละ 44.6 (ชายรอ้ ยละ 59.0 และหญงิ ร้อยละ 31.0) เพ่ิมจากการสำ� รวจครงั้ ที่ 5 ซึง่ มีร้อยละ 38.9 (ชายรอ้ ยละ 55.9 และหญิงร้อยละ 23.0)

การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 79 • ความชุกการดืม่ ใน 30 วันท่ีผ่านมาเพิม่ ขึน้ จากการส�ำรวจครัง้ ท่ี 5 ร้อยละ 27.5 (ชายร้อยละ 43.2 และ หญงิ ร้อยละ 12.7) เป็น รอ้ ยละ 32.5 (ชายร้อยละ 47.3 และหญิงรอ้ ยละ 18.6) • ปรมิ าณการบริโภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ (กรมั /วัน) ในผชู้ ายไทยต้ังแต่อายุ 15 ปขี ึ้นไป ของการส�ำรวจฯ ครง้ั ท่ี 6 น้ี บริโภคแอลกอฮอล์ ใน 30 วันทผ่ี า่ นมา ปริมาณมธั ยฐาน 8.3 กรัม/วัน ซึ่งเท่ากบั ผลการสำ� รวจฯ คร้ังที่ 5 เท่ากบั 8.3 กรัม/วนั ส่วนในผู้หญิงพบว่าการส�ำรวจฯ ครัง้ ที่ 6 นี้บริโภคปริมาณมัธยฐานน้อยกวา่ การส�ำรวจฯครงั้ ท่ี 5 เล็กนอ้ ย (1.2 และ 1.6 กรมั /วนั ตามล�ำดบั ) • ความชกุ ของการดมื่ เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลอ์ ยา่ งหนกั (binge drinking) ใน 30 วนั ทผ่ี า่ นมา พบวา่ การสำ� รวจฯ คร้ังท่ี 5 (ชายร้อยละ 19.4 หญิงร้อยละ 2.9) ส่วนความชุกของการส�ำรวจฯครั้งท่ี 6 มีความชุกใน ผู้ชายใกล้เคียง เดิมเปน็ ชายร้อยละ 18.0 แต่ในผู้หญิงเพม่ิ เปน็ รอ้ ยละ 8.2) การส�ำรวจการบรโิ ภคเครือ่ งดื่มแอลกอฮอล์ในประชากร การสำ� รวจการบรโิ ภคเครอ่ื งดม่ื แอกอฮลใ์ นครง้ั นใี้ ชแ้ บบสอบถามทปี่ รบั จากแบบขององคก์ ารอนามยั โลกโครงการ STEP survey ซึง่ มีการถามการดื่มเครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์ใน 12 เดือนที่ผ่านมา การด่ืมใน 30 วันทผ่ี า่ นมา และปริมาณ ที่ดื่มหน่วยเป็นด่ืมมาตรฐานใน 30 วันที่ผ่านมา สามารถค�ำนวณปริมาณแอลกอฮอล์ที่ด่ืมต่อวันใน 30 วันที่ผ่านมา และการด่ืมอย่างหนักใน 30 วันท่ีผ่านมา น�ำมาจัดกลุ่มระดับความเสี่ยงของการบริโภคแอกอฮอล์ตามปริมาณน้�ำหนัก ethanol ทด่ี มื่ และการประเมนิ ปญั หาการดมื่ สรุ าโดยแบบประเมนิ Alcohol Use Disorders Indentification (AUDIT) และนำ� มาจดั ระดับปัญหาการด่มื สุรา ส�ำหรับการประเมินปริมาณน้�ำหนัก (gram) ethanol ท่ีดื่มโดยการสัมภาษณ์และการค�ำนวณมีข้ันตอน ท่สี ำ� คญั ดังนี้ 1. ขน้ั ตอนการเก็บข้อมูล การค�ำนวณจ�ำนวนดื่มมาตรฐานของเครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์แตล่ ะชนิด ปริมาณของแอลกอฮอล์ที่ดื่มใช้วิธีการประเมินเป็นด่ืมมาตรฐาน (standard drink) ซึ่ง 1 ด่ืมมาตรฐาน ของเครอ่ื งดม่ื แตล่ ะชนดิ มปี รมิ าตรของสรุ าไมเ่ ทา่ กนั ทงั้ นขี้ น้ึ กบั ดกี รี (%) ของแอลกอฮอลใ์ นเครอ่ื งดม่ื นนั้ โดยแตล่ ะ มล. ของ ethanol จะมี นำ้� หนกั 0.79 กรมั ดงั นนั้ การทจี่ ะทราบวา่ ปรมิ าตรของเครอ่ื งดม่ื ประเภทใดมปี รมิ าณ ethanol = 1 ดม่ื ขน้ึ กบั degree แอลกอฮอล์ของเคร่ืองด่ืมนั้นและปริมาตรเครื่องดืม่ ตวั อย่าง ดื่มเบยี ร์ ลีโอ 1 ขวดใหญ่ (640 มล.) ดีกรีความเข็มขน้ 5% มี ethanol แอลกอฮอล์รวม = 640 x 0.05 x 0.79 = 25.3 กรัม โดยก�ำหนดให้ 1 ดมื่ มาตรฐาน = ethanol แอลกอฮอล์ 10 กรัม ดังนั้น เบยี รล์ โี อ 640 มล. = 25.3/10 = 2.53 ด่ืมมาตรฐาน ในการสำ� รวจภาคสนาม การสมั ภาษณจ์ งึ ตอ้ งถามเพอื่ ทราบชนดิ ของเครอ่ื งดม่ื และปรมิ าตรทผ่ี ใู้ หส้ มั ภาษณ์ ดืม่ ในชว่ งเวลาที่ผ่านมา แล้วแปลงเปน็ จ�ำนวนดม่ื มาตรฐาน

80 การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 2. ขน้ั ตอนการวิเคราะหข์ อ้ มลู การค�ำนวณปริมาณแอลกอฮอล์ที่ดื่มเป็นกรัมเม่ือทราบจ�ำนวนดืม่ มาตรฐาน ข้อถามในแบบสอบถามเป็นการถามจ�ำนวนครั้งของการดื่มใน 30 วันที่ผ่านมา (สมมติเป็น a คร้ัง) และถามว่าโดยเฉลี่ยแล้วด่ืมเท่าใดต่อครั้งซึ่งปริมาณการดื่มในแต่ละคร้ัง ในที่น้ีหมายจ�ำนวนดื่มมาตรฐาน (standard drink) ตามทกี่ ำ� หนดให้ 1 ดมื่ มาตรฐาน = ethanol แอลกอฮอล์ 10 กรมั สมมตดิ ่มื ครง้ั ละ b ดมื่ มาตรฐาน (standard drink) ปรมิ าณ ethanol แอลกอฮอล์ (กรัม) ของการดืม่ แต่ละครง้ั = b x 10 กรัม = 10b กรมั ถ้าจำ� นวนคร้งั ทด่ี ่มื ใน 30 วัน = a ครง้ั ปริมาณ ethanol แอลกอฮอล์ (กรมั ) ทีด่ ่มื ในชว่ ง 30 วัน = 10a x b =10ab ตัวอยา่ ง เหลา้ แดง 35 ดกี รี : 2 ฝาใหญ่ หรือ 30 cc = 1 ดมื่ มาตรฐาน, หาก 1 แบนมี 350 cc : ¼ แบน = 3 ดม่ื มาตรฐาน, ½ แบน = 6 ดม่ื มาตรฐาน, 1 แบน = 12 ดม่ื มาตรฐาน หาก 1 ขวดมี 700 cc : ¼ ขวด = 6 ดื่มมาตรฐาน, ½ ขวด = 12 ดม่ื มาตรฐาน, 1 ขวด = 24 ด่ืมมาตรฐาน เหลา้ ขาว 40 ดีกรี : 1 เป๊ก หรอื 50 cc = 1.5 ดืม่ มาตรฐาน เบยี ร์ 5% เชน่ สิงห์ ไฮเนเกน ลีโอ เชียร์ ไทเกอร์ ช้างดราฟ : ¾ กระป๋อง/ขวดเล็ก = 1 ด่ืมมาตรฐาน 1 ขวดใหญ่ 660 cc = 2.5 ดม่ื มาตรฐาน เบยี ร์ 6.4% เช่น ชา้ ง : ½ กระป๋อง หรอื 1/3 ขวดใหญ่ = 1 ด่มื มาตรฐาน ไวน์ 12 % : 1 แกว้ 100 cc = 1 ด่ืมมาตรฐาน, ไวน์คเู ลอร์ 1 ขวด = 1 ดื่มมาตรฐาน นำ�้ ขาว อุ กระแช่ 10% : 3 เป๊ก/ตอง/ก๊ง หรอื 150 cc = 1 ดืม่ มาตรฐาน สาโท สรุ าแช่ สรุ าพ้นื เมือง 6% : 4 เป๊ก/ตอง/กง๊ หรือ 200 cc = 1 ดืม่ มาตรฐาน ตารางท่ี 4.2.1 การจดั กลมุ่ ระดบั ความเส่ียง1 ผ้บู ริโภคแอลกอฮอลต์ ามปริมาณแอลกอฮล์ทบ่ี รโิ ภคเฉล่ยี ตอ่ วัน กล่มุ ผู้บริโภคแอลกอฮอล์ ปรมิ าณแอลกอฮอล์ (Ethanol) บรโิ ภคต่อวนั (กรมั ) กลุ่ม 1 ไมด่ ื่ม (Abstainer) ชาย หญงิ กลุ่ม 2 ดม่ื อยา่ งมีสติ เสย่ี งน้อย (responsible drinker, Low risk) กลุ่ม 3 ความเสยี่ งปานกลาง (Medium risk) 0 0 กลุ่ม 4 ความเส่ยี งรุนแรง (High risk) 1 - 40 1 - 20 กลุ่ม 5 เส่ยี งรุนแรงมาก (Very high risk) 41 - 60 21 - 40 61 - 100 41 - 60 ≥101 ≥ 61 1 International guide for monitoring alcohol consumption and related harm. Department of Mental Health and Substnace Dependence Noncommunicable Diesaes and Mental Health Cluster. World Health Organization. 2000.

การส�ำรวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครง้ั ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 81 การประเมิน AUDIT 10 ขอ้ มคี ะแนนรวม 40 โดยสามารถแบ่งระดับปญั หาการดม่ื สรุ าเปน็ 4 กลุม่ ดังนี้ ตารางที่ 4.2.2 การจดั กลมุ่ ระดบั ความเสย่ี ง2 ผดู้ ม่ื สรุ าตามการประเมนิ ปญั หาการดมื่ สรุ าโดยใชแ้ บบประเมนิ AUDIT คะแนนรวม AUDIT ระดบั ความเสยี่ ง 0 - 7 ผู้ดืม่ แบบเสยี่ งตำ�่ (Low risk drinker) 8 - 15 ผู้ดืม่ แบบเสยี่ ง (Hazardous drinker) 16 - 19 ผู้ดม่ื แบบอนั ตราย (Harmful use) > 20 ผู้ดมื่ แบบติด (Alcohol dependence) การด่ืมเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอล์ใน 12 เดอื นท่ผี า่ นมา การดื่มเครื่องด่ืมท่ีมีแอลกอฮอล์ของประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ในช่วง 12 เดือนที่ผ่านมาร้อยละ 44.6 ความชุกของผู้ด่ืมในเพศชายมากกว่าเพศหญิง (ร้อยละ 59.0 และ 31.0 ตามล�ำดับ) เม่ือพิจารณาตามอายุพบว่า กลุ่มอายุ 30 - 44 ปี มีความชุกการด่ืมสูงที่สุด ร้อยละ 55.6 รองมาคือ กลุ่มอายุ 15 - 29 ปี ร้อยละ 50.9 และ กลุ่มอายุ 45 - 59 ปี ร้อยละ 45.3 ความชกุ ในการดมื่ ของผู้ชายนอกเขตเทศบาลมากกว่าผชู้ ายในเขตเทศบาลเลก็ นอ้ ย (ร้อยละ 60.8 และ55.6 ตามล�ำดบั ) ผู้ชายในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีความชุกของการด่ืมเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์สูงสุดคือ ร้อยละ 68.1 รองลงมาคือ ภาคเหนือ ร้อยละ 58.8 ภาคกลาง ร้อยละ 58.5 กรุงเทพฯ ร้อยละ 47.0 และภาคใต้ ร้อยละ 45.1 ส�ำหรับผู้หญิงใน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีความชุกของการด่ืมเคร่ืองด่ืมที่มีแอลกอฮอล์สูงสุดคือ ร้อยละ 38.3 รองลงมาคือ ภาคเหนือ ร้อยละ 36.7 ภาคกลาง ร้อยละ 28.8 กรุงเทพฯ ร้อยละ 23.2 และภาคใต้ ร้อยละ 15.5 (รูปท่ี 4.2.1 - 4.2.3) รปู ท่ี 4.2.1 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี น้ึ ไป ท่เี คยด่มื เครอ่ื งดื่มท่มี แี อลกอฮอลใ์ น 12 เดอื นผ่านมา จ�ำแนกตามเพศ และอายุ 2 International guide for monitoring alcohol consumption and related harm. Department of Mental Health and Substnace Dependence Noncommunicable Diesaes and Mental Health Cluster. World Health Organization. 2000.

82 การส�ำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รปู ท่ี 4.2.2 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปีขนึ้ ไป ทเี่ คยด่มื เครอื่ งด่มื ท่มี แี อลกอฮอลใ์ น 12 เดือนทีผ่ ่านมา จำ� แนกตามเพศ และเขตการปกครอง รปู ที่ 4.2.3 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปีขนึ้ ไป ท่เี คยดม่ื เคร่ืองดื่มท่ีมแี อลกอฮอลใ์ น 12 เดอื นที่ผา่ นมา จำ� แนกตามเพศ และภาค

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 83 การดม่ื เครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์ใน 30 วนั ทผี่ ่านมา การด่ืมใน 30 วันท่ีผ่านมา ร้อยละ 32.5 ของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ดื่มเคร่ืองด่ืมท่ีมีแอลกอฮอล์ (ชายร้อยละ 47.3 หญงิ รอ้ ยละ 18.6) อายทุ ่ดี ม่ื มากที่สุดคือ 30 - 44 ปี รอ้ ยละ 41.1 รองมาคือ 15 - 29 ปี รอ้ ยละ 34.8 และอายุ 45 - 59 ปี รอ้ ยละ 34.1 ตามล�ำดับ ผู้ชายในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือมีสดั สว่ นการดืม่ สูงทส่ี ุด รอ้ ยละ 56.2 รองลงมาคอื ภาคเหนือ รอ้ ยละ 49.2 ภาคกลาง กรงุ เทพ และภาคใต้ ตามล�ำดับ ผหู้ ญงิ ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ มสี ัดสว่ นการดื่มสงู ทสี่ ุด ร้อยละ 23.8 รองลงมาคือ ภาคเหนือ รอ้ ยละ 22.9 ภาคกลาง กรุงเทพ และภาคใต้ ตามล�ำดับ (รปู ท่ี 4.2.4 - 4.2.6) รปู ที่ 4.2.4 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ท่เี คยดืม่ เครื่องดื่มทม่ี แี อลกอฮอล์ใน 30 วันทีผ่ ่านมา จำ� แนกตามอายุ รูปที่ 4.2.5 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึน้ ไป ท่เี คยดมื่ เครอ่ื งดม่ื ท่มี ีแอลกอฮอลใ์ น 30 วนั ท่ีผา่ นมา จำ� แนกตามเขตการปกครอง

84 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครัง้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 รูปท่ี 4.2.6 ร้อยละของประชาชนไทยอายุ 15 ปขี ึ้นไป ทีเ่ คยดม่ื เครือ่ งดื่มท่มี ีแอลกอฮอล์ใน 30 วนั ที่ผ่านมา จำ� แนกตามภาค ปรมิ าณแอลกอฮอล์ที่ด่มื ต่อวนั ใน 30 วนั และ 1 สปั ดาห์ และตอ่ วันท่ดี ื่ม ในชว่ ง 30 วนั ทผ่ี า่ นมา ประชาชนชายดมื่ เครอ่ื งดมื่ ทมี่ แี อลกอฮอลเ์ ฉลย่ี 30.1 กรมั ตอ่ วนั (มธั ยฐาน 8.3 กรมั /วนั ) สูงกว่าประชาชนหญงิ ซงึ่ ดมื่ เฉลี่ยเพียง 8.0 กรัมต่อวัน (มธั ยฐาน 1.2 กรมั /วนั ) เมอ่ื พิจารณาตามอายุ ผ้ชู ายกลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี และ 30 - 44 ปี ด่ืมในปริมาณต่อวันใน 30 วนั สูงสดุ (9.4 - 9.5 กรมั /วัน) ผหู้ ญงิ กลมุ่ อายุ 15 - 29 ปี และ 30 - 44 ปี มปี รมิ าณ การดม่ื มธั ยฐานตอ่ วนั ใน 30 วนั สูงกว่ากลุ่มอายุอ่นื ๆ (2.1 กรัม/วัน) (ตารางที่ 4.2.3a) ประชาชนในเขตเทศบาลด่ืมปริมาณแอลกอฮอล์เฉลี่ยต่อวันใน 30 วันมากกว่าประชาชนนอกเขตเทศบาล เมื่อจ�ำแนกตามภูมิภาคปริมาณดืม่ ต่อวนั ใน 30 วนั ของผชู้ ายในกรุงเทพฯ เฉลย่ี สูงทส่ี ุด และภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ดืม่ ปรมิ าณเฉลี่ยน้อยทสี่ ุด (ตารางที่ 4.2.3a)

การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครงั้ ท่ี 6 พ.ศ. 2562 - 2563 85 ตารางที่ 4.2.3a ปริมาณแอลกอฮอล์ (กรัม) เฉลี่ยท่ีบริโภคต่อวันใน 30 วัน ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ท่ดี ืม่ เครอ่ื งด่ืมท่ีมแี อลกอฮอล์ จำ� แนกตามเขตการปกครอง กลุ่มอายุ เพศ และภาค ชาย อายุ จ�ำนวน Mean SD Median (Min,Max) 15 - 29 209 24.0 48.8 9.5 (0.1,414.8) 30 - 44 255 31.1 95.4 9.4 (0.0,1935.1) 45 - 59 235 34.3 74.6 7.3 (0.0,891.3) 60 - 69 (0.0,237.0) 70 - 79 166 18.5 37.1 3.0 (0.1,3164.0) 80 ปขี นึ้ ไป 52 64.9 387.1 1.5 เขตการปกครอง (0.3,3.1) 5 1.3 0.9 1.2 ในเขต (0.0,3164.0) นอกเขต (0.0,2449.0) ภาค 449 35.9 112.3 9.4 (0.1,3164.0) (0.0,616.2) เหนือ 473 27.2 78.5 7.8 (0.0,252.8) กลาง (0.1,2449.0) ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื (0.2,1935.1) ใต้ (0.0,3164.0) กรุงเทพฯ 92 31.9 122.0 10.9 รวม 185 33.1 55.6 11.7 250 11.9 18.0 3.5 378 48.0 120.7 13.0 17 81.0 341.6 3.7 922 30.1 91.4 8.3 หญิง อายุ จ�ำนวน Mean SD Median (Min,Max) 15 - 29 107 13.2 31.3 2.1 (0.1,180.1) 30 - 44 (0.0,170.4) 45 - 59 109 9.6 21.8 2.1 (0.0,290.4) 60 - 69 (0.0,122.9) 70 - 79 142 3.5 14.5 0.6 (0.2,4.0) 80 ปขี น้ึ ไป (0.5,0.5) เขตการปกครอง 53 2.6 10.0 0.4 (0.0,180.1) ในเขต 10 0.9 1.2 0.4 (0.0,290.4) นอกเขต 2 0.5 0.0 0.5 (0.1,138.3) ภาค (0.0,114.4) (0.0,36.5) เหนือ (0.1,290.4) กลาง 251 9.7 26.8 1.4 (0.1,53.9) ตะวันออกเฉยี งเหนือ (0.0,290.4) ใต้ 172 7.0 19.9 1.1 กรงุ เทพฯ รวม 45 17.9 32.2 3.2 104 9.7 21.7 1.4 138 2.2 4.3 0.4 120 15.4 38.7 2.8 16 15.8 21.2 5.9 423 8.0 22.8 1.2

86 การสำ� รวจสขุ ภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรา่ งกาย ครงั้ ที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563 ตารางท่ี 4.2.3a ปริมาณแอลกอฮอล์ (กรัม) เฉลี่ยท่ีบริโภคต่อวันใน 30 วัน ในประชาชนไทยอายุ 15 ปีข้ึนไป ท่ดี มื่ เครื่องดื่มทม่ี แี อลกอฮอล์ จำ� แนกตามเขตการปกครอง กลมุ่ อายุ เพศ และภาค (ตอ่ ) รวม อายุ จำ� นวน Mean SD Median (Min,Max) 15 - 29 316 20.7 44.4 5.7 (0.1,414.8) 30 - 44 364 25.6 83.5 7.3 (0.0,1935.1) 45 - 59 377 25.5 65.1 3.2 (0.0,891.3) 60 - 69 (0.0,237.0) 70 - 79 219 14.5 33.2 2.1 (0.1,3164.0) 80 ปขี ้นึ ไป 62 50.5 341.3 1.0 เขตการปกครอง (0.3,3.1) 7 0.8 0.6 0.5 ในเขต (0.0,3164.0) นอกเขต (0.0,2449.0) ภาค 700 28.0 95.7 5.0 (0.1,3164.0) (0.0,616.2) เหนือ 645 21.8 68.6 4.7 (0.0,252.8) กลาง (0.1,2449.0) ตะวันออกเฉยี งเหนือ (0.1,1935.1) ใต้ (0.0,3164.0) กรุงเทพฯ 137 28.6 107.9 7.3 รวม 289 26.7 49.8 7.8 388 8.7 15.7 1.6 498 41.1 109.4 9.4 33 57.0 269.9 3.7 1,345 24.0 79.2 4.9