Серікбай қажы Ораз "Ұлы дала төсіндегі ислам"

 Тұңғыш имамдар форумына арнайы шақырылған көршілес мемлекет дінбасылары.  Религиозные лидеры соседних государств, приглашенные на первый форум имамов.  The religious leaders of the neighboring countries that were invited to the First Imam Forum. 201

Аталмыш құжаттар негізінде На II Республиканском форуме On the basis of these documents, еліміздің дін саласындағы қыз- болезненные вопросы не остались the ideal personality of the country’s меткерлердің тұлғалық келбеті в стороне. Учитывая процесс по- religious workers was drawn up, түзіліп, әдебі мен мәнері үйлескен, вышения работы ДУМК на новый ethics and style were harmonized, білімі мен біліктілігі жарасқан, уровень на II Республиканском knowledge and skills were improved, заман талабына сай зайырлы форуме имамов были рассмотре- and ideal experts with a profound білімі де терең мамандар идеалы ны два исторических документа, knowledge of secular education of қалыптасқан болатын. «Ұстазы которые получили одобрение всех the present were formed. The second мықтының ұстамы мықты» бола- присутствующих. Republican Imam Forum, orga- тынын анық аңғарған ҚМДБ-ның nized by the Religious Directorate ұйымдастыруымен өткен ІІ Респу- of Muslims of the Republic of бликалық имамдар форумында да Kazakhstan, has clearly understand осы бағыттағы олқылықтар орны- that «having a good teacher, means на келтіріліп, бірқатар бастамалар having a good endurance» in this көтерілді. regard the gaps in this direction have been replaced and a number of initiatives have been raised.  Дін істері және азаматтық қоғам министрі Нұрлан Ермекбаев.  Министр по делам религии и гражданского общества Нурлан Ермекбаев.  The Minister of Religious Affairs and Civil Society Nurlan Yermekbayev. 202

Атап айтқанда, Қазақстан мұ- О полезности и оказании по- In particular, as a legitimate сылмандары діни басқармасының мощи с концепцией: «Лучший continuation of these historical жұмыс үдерісін жаңа белестерге интелектуальный имам» высту- documents, which brought the work көтерген бұл тарихи құжаттардың пил главный имам мечети «Хаз- of the RAMK to a new level, two заңды жалғасы ретінде ІІ Респу- рет Султан» и наиб-муфтий ДУМК historical documents were discussed бликалық имамдар форумында Серикбай кажы Ораз. Также свои and unanimously approved by the екі бірдей тарихи құжат талқыла- мнения выразили и гости форума participants, at the II Forum of нып, қатысушылардың бірауыз- о специалистах с высокими рели- Imams. Naib mufti of the RAMK, дан мақұлдауына ие болды. ҚМДБ- гиозными знаниями и высокой chief imam of the mosque «Hazret ның наиб мүфтиі, «Әзірет Сұлтан» квалификацией, умеющие разъ- Sultan», Serikbay Haji Oraz мешітінің бас имамы Серікбай яснять различные религиозные presented the concept of «The best қажы Ораз «Үздік зияткер имам» вопросы, основанием которого яв- intellectual imam» and explained тұжырымдамасын таныстырып, ляется данный документ. Упомя- the benefits of the unique document. бірегей құжаттың берер пайдасы нутый документ станет основным Guests expressed their positive мен тигізер көмегі жайында кеңі- требованием для карьерного роста opinions about the document and нен түсіндіріп өтті. Ел аумағын- религиозных служителей. Следу- expressed their loyalty to the work of дағы мешіттерде діни білімі мен ющий документ принятый на II the forum, which is the basis of the біліктілігі жоғары, жасампаз, діни Республиканском форуме имамов formation of exemplary, enlightening мәселелерді үйлестіруді шебер - это документ уточняющий ос- specialists, in the mosques on the меңгерген үлгілі, іскер, ағартушы новные принципы деятельности territory of the country, who have мамандар қалыптастыруға негізгі ДУМК «Традиционный ислам - mastered religious knowledge тірек болатын құжат жайында өзге мазхаб Абу Ханафи и школа веры and competence. The concept of де қонақтар оң пікірлерін білдіріп, Матуриди». «the best intellectual imam» will форум жұмысына ниеттестіктерін introduce a new discipline to career жеткізді. «Үздік зияткер имам» Основная цель принятия этих appointments in the field of religion. тұжырымдамасы дін саласын- документов - формирование об- дағы қызметкерлердің мансаптық разованных, опытных, освоивших тағайындауларына тың тәртіп ен- несколько профессий имамов, гізетін болмақ. и пропаганда среди населения, особенно среди молодежи, наше- го традиционного ханафитского мазхаба.  ІI Республикалық имамдар форумы.  ІI республиканский форум имамов.  The II Republican Forum of Imams. 203

ІІ Республикалық имамдар форумында қабыл- The second document, adopted by the II Forum данған келесі құжат – Қазақстан мұсылмандары діни of Imams, is under the title «Hanafi madhhab and басқармасының ұстанымын айқындайтын «Ханафи Maturidi School of Faith is a traditional way of Islam in мәзһабы мен Матуриди сенім мектебі – Қазақстан- Kazakhstan», which defines the position of the RAMK. дағы Исламның дәстүрлі жолы». Бұл құжаттарды The main purpose of these documents is to form a қабылдаудағы негізгі мақсат – бүгінгі ХХІ ғасыр та- comprehensive group of imams, who have knowledge, лабына жауап беретін білімді, тәжірибелі, бірнеше experience, who have mastered several specialties, who мамандықты меңгерген білімі жан-жақты имамдар have knowledge and skills that meet the needs of the тобын қалыптастыру, сонымен қатар дәстүрлі мәзһа- 21st century, as well as to propagandize the traditional бымыз – Әбу Ханифа мәзһабын жалпы халық ара- madhhab - the Abu Hanifah madhhab among the general сында, әсіресе, жастар арасында көбірек насихаттау population, especially among the youth. болып табылады. 204

 РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ИМАМДАР ФОРУМЫНА ҚАТЫСУШЫЛАР – «ӘЗІРЕТ СҰЛТАН» МЕШІТІНДЕ  УЧАСТНИКИ РЕСПУБЛИКАНСКОГО ФОРУМА ИМАМОВ - В МЕЧЕТЕ «ХАЗРЕТ СУЛТАН»  THE PARTICIPANTS OF THE STATE IMAMS FORUM - IN THE MOSQUE «HAZRET SULTAN» 2015 2017 205

ЖАҢА МУФТИ ЖӘНЕ ТЫҢ БЕЛЕСТЕР НОВЫЙ МУФТИЙ И НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ NEW MUFTI AND NEW HORIZONS 2017 жылы Қазақстан мұ- На очередном VIII курул- Serikbay Khazhy Oraz was сылмандарының кезек- тае мусульман Казах- elected the chairman of the ті VIII құрылтайында стана в 2017 году пред- Spiritual Board of Muslims Қазақстан мұсылмандары діни седателем Духовного управления of Kazakhstan and the Supreme басқармасының төрағасы, Бас мусульман Казахстана и Верхов- Mufti at the 8th Kurultai of Muslims мүфти лауазымына Серікбай қажы ным муфтием избран Серикбай of Kazakhstan in 2017. Ораз сайланды. кажы Ораз. He was born on April 12, 1975. Ол 1975 жылы 12 сәуірде дү- Родился 12 апреля 1975 года. В In 1990-1992 he graduated from the ниеге келген. 1990-1992 жылдары 1990-1992 г. окончил медресе по madrassa for the preparation of the Ташкент қаласында қарилар дай- подготовке чтецов Корана в Таш- Qur’an reciters in Tashkent. In 1992- ындайтын медресені тәмамда- кенте. В 1992-1994 г. обучался в 1994, he studied at the Egyptian ды. 1992-1994 жылдары Мысыр- египетском университете аль-Аз- University of Al-Azhar and in he дағы әл-Азһар университетінде хар, а в 1995-1996 г. получил зна- received his knowledge at the World оқып, 1995-1996 жылдары Исла- ния в Мировом университете Ис- University of Islamabad in 1995-96. мабад Әлемдік университетінде ламабада. В 2012-2014 г. окончил In 2012-2014, he accomplished his білім алды. 2012-2014 жылдары магистратуру по специальности Master’s Degree in Management М.Дулатов атындағы Қостанай «Менеджмент» Костанайского at the Kostanay Engineering and инженерлік-экономикалық уни- инженерно-экономического уни- Economic University named after. M. верситетінің «Менеджмент» ма- верситета им. М.Дулати. В 2014- Dulati. In 2014-2016, he was enrolled мандығы бойынша магистратура- 2016 г. обучался по специальности at the faculty of «Islamic Studies» at сын бітірді. Ал 2014-2016 жылдары «Исламоведение» в Египетском the Egyptian University of Islamic «Нұр Мүб฀рак» университетінің университете исламской культуры Culture «Nur-Mubarak» in Almaty Исламтану мамандығы бойынша «Нур-Мубарак» и получил акаде- and received a Master’s Degree. магистрі академиялық дәрежесін мическую степень магистра. алды. 206

207

Серікбай қажы Сатыбалдыұлы- Трудовую деятельность в сфере He began his career in religion ның діни саладағы жұмысы Алма- религии начал с должности наиб from the position of the highest ты Орталық мешітінің наиб има- имама Центральной мечети г. Ал- representative of the Central Mosque мы қызметінен басталған. Кейін маты, а также занимал должность in Almaty, and also held the position Ислам институтының ұстазы, рек- преподавателя, ректора Ислам- of lecturer, and then, the rector of торы, ҚМДБ-ның Ақмола облы- ского института, уполномоченно- the Islamic Institute. He worked as сы бойынша өкіл имамы, Алматы го имама ДУМК по Акмолинской the authorized imam of the SBMK қаласы әкімшілігінің діни істер области, заведующего сектором in Akmola region and as the head бөлімінің сектор меңгерушісі, отдела религии Акимата г. Алма- of the department of religion of the ҚР Президенті Іс басқармасында ты, директора Дирекции админи- Akimat of Almaty. In addition, he дирекция директоры қызметін стративных зданий Управления also held the position of the director атқарды. делами Президента РК. Являлся of the Directorate of Administrative заместителем первого Верховного Buildings of the Office of the Ол Қазақстанның тұңғыш мүф- муфтия независимого Казахстана President of the Republic of тиі Рәтбек қажы Нысанбайұылы- Ратбека кажы Нысанбайулы, заме- Kazakhstan. ның, одан кейінгі мүфти Әбсаттар стителем муфтиев Абсаттара кажы қажы Дербісәлінің, мүфти Ержан Дербисали и Ержана кажы Мал- He was deputy to the first Supreme қажы Малғажыұлының орын- гажыулы. В 2013 году заместитель Mufti of independent Kazakhstan басары, наиб мүфти қызметін председателя ДУМК, наиб муфтий, Ratbek kazhi Nysanbayuly, deputy атқарды. 2013 жылы «Әзірет Сұл- Главный имам мечети «Хазрет of muftis Absattarakazhi Derbisali тан» мешітінің Бас имамы болып Султан». and Erzhanakazhi Malgazhyuly. He бекітілді. became the deputy chairman of the Находясь в должности предсе- SAMK, naib Mufti and the Chief Серікбай қажы Сатыбалдыұлы дателя ДУМК Серикбай кажы Са- Imam of the mosque «Hazret Sultan». лауазымды қызмет барысында тыбалдыулы организовал работу ҚМДБ-ның жалпы жұмысындағы ДУМК по четырем основным на- Being the chair of the SBMK негізгі төрт бағытты (көркем уағыз, правлениям (улучшение качества Serikbay Haji Satybaldyuly organized оқу-ағарту, жат ағыммен жұмыс, проповедей, просветительская де- the work of the board in four main қайырымдылық) бекітіп, аталған ятельность, работа с деструктив- areas (improving the quality of бағыттарға басымдық берді. Қа- ными течениями, благотворитель- sermons, enlightening, working зақстандағы бірыңғай діни рәсім- ность). Выдвинув инициативу по with destructive currents, charity). дер жүйесін қалыптастыру туралы формированию единой системы Having put forward the initiative to бастама көтеріп, «Жаназа және религиозных обрядов в Казахста- form a unified system of religious жерлеу рәсімдері» атты еңбекке не, выступил руководителем про- rites in Kazakhstan, he was the head жетекшілік етті. ҚМДБ пәтуала- екта по созданию труда «Жаназа и of the project on the creation of рының ортақ базасын жасау мақ- похоронные обряды». Способство- labor «Zhanaza and Funeral Rites». сатында www.fatua.kz сайтының вал открытию сайта www.fatua.kz, He contributed to the opening of the ашылуына ықпал етті. Сонымен являющийся единой базой фетв site www.fatua.kz, which is a unified қатар, елімізде тұңғыш рет өткен І ДУМК. Стоял во главе таких исто- base of religious resolutions, fatwa. республикалық имамдар форумы, рически значимых проектов, как І He was the head of such historically І Еуразия мұсылман ғұламалары- significant projects as the First 208

209

ның форумы тарихи іс-шаралары- республиканский форум имамов и Republican Forum of Imams and І Евразийский форум мусульман- the First Eurasian Forum of Muslim на бастамашыл болды. Осынау игі ских ученых. Эти добрые начина- Scientists. These steps contributed to ния способствовали повышению raising the authority of the Muftiate жобалар мүфтияттың қоғамдағы авторитета Муфтията в обществе. in society. беделін арттыруға ықпал етті. Серикбай кажы Ораз выдви- Serikbaykazhy Oraz put forward нул в СМИ идею повышения роли the idea of increasing the role of the Бұқаралық ақпарат құралда- среднеазиатской религиозной Central Asian religious school, which школы, которая соответствует на- corresponds to our traditions, nature рында дәстүрімізбен, болмысы- шим традициям, природе и под- and approach in the field of religion ходу в области религии. Идея по and promoted it in the media. The мызбен, діни саладағы жолымы- формированию единого мусуль- idea of forming a single Muslim манского сообщества Казахстана community in Kazakhstan and збен үйлесетін орта азиялық діни и Средней Азии нашла широкую Central Asia has found wide support поддержку у зарубежных духов- among foreign spiritual figures and мектептің рөлін қайта жаңғырту ных деятелей и видных ученых. prominent scientists. The religious Религиозная школа, которая с дав- school, which for a long time existed туралы бастама көтерді. Қазақстан них пор существовала в казахском in the Kazakh Islam and merged with мусульманстве и слилась с нату- the mentality of the steppe peoples және Орталық Азияда біртұтас рой степных народов, призывает calls for the common goal of the к общей цели мусульман древнего Muslims of ancient Maverannahr. мұсылман үмбетін қалыптасты- Мавераннахра. ру идеясынан туған бұл бастама шетелдегі дін қайраткерлері мен ғұлама-ғалымдар тарапынан қол- дауға ие болды. Қазақ мұсылмандығын- да бұрыннан қалыптасып, дала халқының табиғатымен бітеқай- насып кеткен мектеп ежелгі Мәуәреннахр мұсылмандарын ор- тақ мақсатқа үндеп келеді. 210

211

Бас мүфти Серікбай қажы Книга «Хазрет Султан» – Пу- The book «Khazret Sultan» - The теводная звезда великой степи», Guiding Star of the Great Steppe «, Ораздың жетекшілік етуімен жа- вышедшая под руководством Вер- published under the leadership of ховного муфтия Серикбай кажы the Supreme Mufti Serikbaykazhy рық көрген «Әзірет Сұлтан» – Ұлы Ораза, привлекла огромный инте- Oraz, attracted the immense interest рес представителей интеллиген- of intellectuals. It tells the story дала темірқазығы» атты еңбек зи- ции. Она повествует об истории of the development of Islam in развития Ислама в Казахстане и Kazakhstan and is useful to a wide ялы қауымның қызығушылығын полезна широкому кругу чита- range of readers, especially young телей, в особенности молодежи. people. The author’s work of the тудырды. Қазақстандағы Ислам Авторская работа Верховного Supreme Mufti on the interpretation муфтия по толкованию смыслов of the Qur’an in the Kazakh language тарихынан сыр шертетін кітаптың аятов Корана на казахском языке «Тәпсір тұнығы» (28,29,30 parts) «Тәпсір тұнығы» (28,29,30 жузы) became a valuable work for the жастарға, жалпы оқырманға берер стала для воспитанников рели- pupils of religious institutions and гиозных учреждений и всего ре- the entire religious community. тағылымы мол. лигиозного сообщества ценным трудом. С момента вступления Since the moment he was Бас мүфтидің қасиетті Құран на высокую должность Серикбай assigned at this position, кажы Сатыбалдыулы выдвинул Serikbaykazhy Satybaldyuly has put аяттарының қазақша түсініктемесі лозунг для всех священнослужите- forward a slogan for all clergymen лей «Хочешь изменить мир — нач- “If you want to change the world мен тәпсірі туралы жазған «Тәпсір ни с себя!». В настоящее время по - start with yourself!”. At present, инициативе Верховного муфтия the project “The best intellectual тұнығы» (28,29,30-паралар) ғылы- реализуется проект «Лучший ин- Imam of the 21st century” aimed теллектуальный имам ХХІ», на- at a comprehensive increase of ми кітабы шәкірттер мен жалпы правленный на всестороннее по- knowledge and experience among вышение знаний и опыта среди Muslim clerics is implemented. діни қауым үшін құнды еңбекке мусульманских священнослужи- телей. айналды. Серікбай Сатыбалдыұлы жоға- ры лауазымды жұмысына кіріскен сәтте еліміздегі барша дін қыз- меткерлеріне «Өзгеруді өзіңнен баста!» деген ұран тастады. Бү- гінде ҚМДБ төрағасының баста- масымен имам-молдалардың білімі мен тәжірибесін жан-жақты шыңдау мақсатында «ХХІ ғасыр- дың үздік зияткер имамы» жобасы жүзеге асуда. 212

213

ҚАЗАҚСТАН МҰСЫЛМАНДАР ДІНИ БАСҚАРМАСЫНЫҢ КӘЗІРГІ КЕЛБЕТІ ДУХОВНОЕ УПРАВЛЕНИЕ МУСУЛЬМАН КАЗАХСТАН НА СЕГОДНЯШНИЙ ДЕНЬ TODAY’S THE SPIRITUAL BOARD OF MUSLIMS OF KAZAKHSTAN Қазақстан мұсылманда- Духовное Управление сту- The Spiritual Administration рының қара шаңырағы пив на новую ступень that is home to the Kazakh болған Діни басқарма жұ- развития сегодня, осу- Muslims, stepping into a мысы бұл күндің дамудың жаңа са- ществляет работу, соответству- new stage of development today, тысына аяқ басып, заман ағымына ющую требованиям времени. В carries out the work that meets the сай жұмыс жасап келеді. Ел жүре- течение последних трех лет после requirements of the time. Over the гі болған Астана төріне ауысқан переезда в сердце страны, Астану, past three years following the move соңғы үш жыл ішінде ауқымды были осуществлены масштабные to the heart of the country, Astana, жобалар жүзеге асып, бірқатар планы, а также приняты важные it implemented ambitious plans маңызды меморандумдар қа- меморандумы. Все молитвенные and adopted important memoranda. былданды. Имамдар форумында места страны, начав работать на All the country’s temples, starting қабылданған құжаттар негізінде основе документов, принятых на working according to documents жұмыс барысы бірізділікке түсіп, форуме имамов, действуют в че- adopted by the Imam Forum, operate еліміздің барлық құлшылық ор- тырех направлениях, утвержден- in four directions approved by the далары ҚМДБ бекіткен төрт бағыт ных ДУМК. SAMK. бойынша қызмет жасап келеді. 214

215

Сондай-ақ, заман талабына сай Діни басқарма бөлімдерінің де қа- тары артып, жұмыс ауқымы кеңейе түскен. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бері қалтқысыз қыз- мет жасап келе жатқан Діни істер, Шариғат және пәтуа, Мешіт істері, Халықаралық байланыс, Уағыз- насихат, Ғылым және білім, Жал- пы және жастар ісі, Баспасөз және ғаламтор бөлімдеріне қатарына соңғы жылдары Қажылық істері мен Халал өнімдерін стандарттау бөлімдері, Әйелдер-қыздар сек- торының қосылғаны көп жайтты аңғартса керек. Также согласно требованиям времени увеличи- In addition, the number of Spiritual Administration лось количество отделов Духовного управления и divisions and the volume of its work has increased объем его работы. Добавление в последние годы к according to the time requirements. The addition ряду отделов, ведущих неустанную работу с первых in recent years of the Divisions of the Hajj and лет независимости — отделам по делам религии, ша- Standardization of Halal Products, the Women’s Sector риата и фетв, по делам мечетей, международных от- to a number of divisions that have worked tirelessly ношений, проповеди и пропаганды, образования и since the first years of independence — the Divisions науки, по делам молодежи, пресс-службы и по работе of Religious Affairs, Sharia and fatwa, Mosques Affairs, с интернетом — отделов хаджа и стандартизации ха- International Relations, Sermons and Propaganda, ляльной продукции, женского сектора дает объясне- Education and Science, Youth Affairs, Press Services and ние по многим вопросам. the Internet, explains many issues. 216

Еліміз бойынша Ислам дінін оқытып-үйрететін мамандар даярлау жұмыстары жолға қой- ылып, шет елдік діни ұйымдар- мен, іргелі оқу оқу орындары- мен қарым-қатынас орнатылған. ҚМДБ-ның Ғұламалар Кеңесі мен Жоғарғы Төралқа мүшелерінің басқосуында мемлекет мүддесін, заң нормаларын ескере отырып, мұсылман қауымының арасында орын алған мәселелерді кешен- ді түрде шешуге арналған Діни басқарманың 2020 жылға дейінгі білім беруді дамыту Тұжырымда- масы қабылданды. ҚМДБ-ға қа- расты медреселердегі 32 діни пәндердің типтік оқу бағдарлама- лары жасалды. Түркия, Мысыр, Ре- сей, Татарстан, Малайзия сияқты бірқатар елдердегі діни оқу орын- дарымен келісім шарттар жасал- Work on preparing teachers of Islam in our country has begun; relations with foreign religious associations and best educational institutions in this field have ды. Жаңа Тұжырымдамаға сәйкес, been established. At a meeting, taking into account the interests of the state and legal norms, the members of the Council of Scholars and the Supreme Presidium 2016 жылы Сарыағаш, Шымкент, adopted the Concept of the Development of Religious Education up to the year 2020 of the Spiritual Administration, designed to deal comprehensively with Алматы, Ақтөбе қалаларындағы the problems arising in Muslim society. Model curricula for 32 spiritual subjects for the madrassas of the SAMK have been prepared. Agreements with religious медреселері колледж статусына educational institutions in countries such as Turkey, Egypt, Russia, Tatarstan, Malaysia have been adopted. According to the new Concept in 2016, the madrassas көтерілді. of the cities of Saryagash, Shymkent, Almaty, Aktobe were granted college status. Начата работа по подготовке специалистов, преподающих ис- лам в нашей стране, установле- ны отношения с иностранными религиозными объединениями и лучшими учебными заведениями в этой области. На встрече чле- нов Совета ученых и Высшего Президиума с учетом интересов государства, норм закона была принята Концепция развития ре- лигиозного образования до 2020 года Духовного управления, пред- назначенная для комплексного решения проблем, имеющих ме- сто в мусульманском обществе. Для медресе, подведомственных ДУМК, составлены типовые учеб- ные программы по 32 духовным предметам. Приняты соглашения с религиозными учебными заве- дениями таких стран как Турция, Египет, Россия, Татарстан, Малай- зия. В соответствии в новой Кон- цепцией в 2016 году медресе горо- дов Сарыагаш, Шымкент, Алматы, Актобе получили статус колледжа. 217

218

219

Осы орайда діни басқарма жа- В связи с этим была образова- In this regard, the Republican нынан Бас мүфти бастамасымен на авторитетная Республиканская Information and Propaganda Group құрылған Республикалық ақпарат- группа информации и пропаганды (RIPG) initiated by the Supreme тық-насихат тобының да (РАНТ) при ДУМК. Сформированная из Mufti in the religious administration атқарған еңбегі ұшан-теңіз деуге самых продвинутых специалистов was very useful. The members of болады. Еліміздегі ең білікті ма- группа, начиная с государствен- the most prominent information мандардан жасақталған ақпарат- ных работников и заканчивая ис- and propaganda group of the тық-насихат тобының мүшелері правительными учреждениями, country have been conducting a мемлекеттік мекеме қызметкер- организовывала мероприятия на series of explanatory work in public лерінен бастап, түзеу колонияла- тему борьбы с экстремизмом и institutions and in the penal colony, рында да түсіндірме жұмыстарын терроризмом. contributing to the prevention of жүргізіп, экстремизм мен терро- extremism and terrorism. ризмнің алдын алу шараларына айтарлықтай үлес қосып келеді.  РАНТ мүшесі Ершат Оңғаровтың жұмыс жоспарын таныстыру сәті.  Во время ознакомления с рабочим планом члена РАНТ Ершата Онгарова.  The moment of presenting the work plan of the RIPG (Republican information and propaganda group) member, Ershat Ongarov. 220

 РАНТ мүшесі Сансызбай Құрбанұлы.  Член РАНТ Сансызбай Курбанулы.  Member of the RIPG Sansyzbay Kurbanovich.  РАНТ мүшелерінің Астана қаласындағы халықпен кездесуі.  Встреча членов РАНТ с жителями Астаны.  Meeting of the RIPG members with the people of Astana.  РАНТ мүшелерінің жиналысы. 2018 жыл.  Собрание членов РАНТ, 2018 год.  Meeting of the RIPG members, 2018. 221

 ҚМДБ Ғұламалар Кеңесінің отырыстары.  Заседания Совета Улемов ДУМК.  The meetings of the Governing Council of the Spiritual Administration of Muslims. Ержан қажы Малғажыұлы- Один из плодотворных про- One of the most successful ның бастамасымен жүзеге асқан ектов под руководством Ержана projects initiated by Yerzhan Haji жемісті жобалардың бірі ретінде кажы Малгажыулы был проект по Malgazhyuly is the council of 2013 жылдың 25-желтоқсанында созданию 25 декабря 2015 года scientists established on December құрылған Ғұламалар Кеңесін ай- Совета улемов ДУМК. Основная 25, 2013. рықша атап өткен жөн. Кеңестің цель совета – изучать проблем- негізгі мақсаты – Ислам негіздері- ные вопросы общества и выносить The main purpose of the Council не сүйене отырып, қоғам өмірінде своевременные решения (фетва), was to discuss urgent issues arising мұсылмандық ұстанымға қатысты основываясь на принципах Исла- from the life of the society in relation туындаған көкейкесті мәселелерді ма, согласовывать решения, вы- to the Muslim position according to талқылап, дер кезінде шешім- двинутые отделом шариата и фетв the Islamic principles, in order to дер шығару, пәтуалар мен тұжы- ДУМК. Работа Ученого совета рас- make timely decisions, to accept рымдамалы құжаттар қабылдау. ценивается как бесценный вклад fatwa and conceptual documents. Қоғамдағы түйткілді діни мәсе- в развитии исламской религии The Council of Scientists, who in due лелерге дер кезінде түсінік беріп, и духовного процветания нашей time make a serious contribution in ҚМДБ-ның Шариғат және пәтуа страны. solution of the religious issues in the бөлімі шығарған пәтуаларды қа- society and do a great job, accepting былдап, ауқымды жұмыс атқарып the fatwa issued by the Sharia and келе жатқан Ғұламалар кеңесі fatwa department of the RAMK, and еліміздегі ислам діні мен рухани- has made a significant contribution яттың дамуына сүбелі үлес қосып to the development of the Islamic отыр. religion and spirituality in our country. 222

Қазіргі таңда Кеңестің құра-  Ғұламалар Кеңесі дайындаған пәтуа кітаптарының таныстырылымы. мында 17 ғалым жұмыс істейді.  Презентация книг по фетвам, подготовленные Советом Улемов. Кеңестің бүгінгі күнге дейін өткен  The presentation of the books of the fatua prepared by the Scientists Council. 16 отырысында 100-ден аса мәсе- ле қаралып, 14 тұжырымдамалы құжат қабылданып, 30 діни тер- мин түзетіліп, 42 пәтуа бекітіл- ді. Кеңестің талқылауынан өтіп, бекітілген «шариғи», «әлеуметтік», «медицина», «отбасы мәселелері» бағытындағы 20 пәтуа таңдалып, «Пәтуа жинағы» деген атпен ба- сылып шықты. На сегодняшний день в соста- ве совета работают 17 ученых. На проведенных к этому времени 16 заседаниях было рассмотрено око- ло 100 актуальных проблем, при- нято 14 соответвующих докумен- тов, исправлены 30 религиозных терминов, утверждены 42 фетвы. По предъявленным 20 фетвам по направлениям «законы шариата», «общественность», «медицина», «проблемы семьи» были проведе- ны обсуждения и внесены в изда- нии «Собрание фетв». At present, the Council consists of 17 scientists. At the 16thmeeting of the Council, more than 100 issues were considered, 14 conceptual documents were adopted, 30 religious terms were revised and 42 fatwa was approved. Following the Council’s discussion, it adopted 20 fatwas’ in the field of «Sharia», «Social», «Medicine», and «Family Problems» and was published under the title of «The collection of the fatwa». 223

«АСЫЛ АРНА» РУХАНИ-АҒАРТУШЫЛЫҚ ТЕЛЕАРНАСЫ ИСЛАМСКИЙ ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИЙ ТЕЛЕВИЗИОННЫЙ КАНАЛ «АСЫЛ АРНА» THE ISLAMIC EDUCATIONAL TV CHANNEL «ASYL ARNA» Діни басқарма тарихын- Еще одним значитель- Another significant event in дағы тағы бір елеулі ным событием в истории the history of the Spiritual оқиғалардың бірі ретін- Духовного управления Administration is the де ҚМДБ-сы мен ҚР Мәдениет можно назвать принятие мемо- adoption of the Memorandum of және спорт министрлігі Дін істер рандума о взаимодействии меж- Cooperation between the SAMK, the комитеті және «Асыл арна» исла- ду ДУМК, Комитетом по делам Committee for Religious Affairs of ми-ағартушылық телеарнасы ара- религий Министерства культуры the Ministry of Culture and Sport of сында өзара қабылданған ықпал- и спорта РК и Исламским просве- the Republic of Kazakhstan and the дастық меморандумын айтып өтсе тительским телевизионным ка- Islamic educational TV channel «Asyl болады. Бас мүфти Ержан қажы налом «Асыл Арна». Трехсторон- Arna». The trilateral memorandum, Малғажыұлы, Дін істері коми- ний меморандум, подписанный signed by the Supreme Mufti Yerzhan тетінің төрағасы Ғалым Шойкин, Верховным муфтием Ержан кажы kazhy Malgazhyuly, the Chairman «Асыл арна» ислами-ағартушылық Малгажыулы, председателем Ко- of the Committee for Religious телеарнасының Бас директоры митета по делам религий Галы- Affairs Galym Shoykin and the Мұхамеджан Тазабек қол қойған мом Шойкиным и Гендиректором C.E.O. of the Islamic educational TV үш жақты меморандум Қазақстан- Исламского просветительского те- channel «Asyl Arna» Muhamedzhan да дәстүрлі Исламды, оның ішінде левизионного канала «Асыл Арна» Tazabek, aims to bring the canons of Әбу Ханифа мәзһабын, халыққа Мухамеджаном Тазабеком, своей traditional Islam, within it — Mazhab жалпы діни қағидаларды дұрыс целью ставит правильное донесе- of Imam Abu Hanifa, to the people of жеткізуді көздейді. ние до народа Казахстана канонов Kazakhstan correctly. традиционного ислама, внутри него — мазхаба имама Абу Хани- фы. 224

«Асыл арна» рухани-ағартушылық телеарнасы 2007 жылы қыркүйек айында Қазақстан Мұсылман- дары Діни Басқармасының, Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінің тікелей қолдауымен студия ретінде құрылған. 2008 жылы маусым айында Қа- зақстан Республикасы Мәдениет және Ақпарат Мини- стрлігінің Ақпарат және Мұрағат Комитетінде Бұқа- ралық ақпарат құралы (БАҚ) ретінде тіркеуден өткен. Исламский просветительский телевизионный ка-  «Асыл арна» телеарнасының негізін қалаушы және Бас директоры нал «Асыл Арна» с непосредственной поддержкой Ду- – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Мұхамеджан Тазабек ховного управления мусульман Казахстана и Мини- Оразбайұлы. стерства юстиции Республики Казахстан в сентябре 2007 года образовался как студия. В июне 2008 года  Основатель и главный директор телеканала «Асыл арна» – зарегистрировался как Средство массовой информа- Заслуженный деятель Казахстана Мухамеджан Тазабек Оразбайулы. ции (СМИ) в Комитете информации и архивов Мини- стерства культуры и информации Республики Казах-  The founder and chief director of the TV channel «Asyl Arna» – стан. Honored worker of Kazakhstan Muhamedzhan Tazabek Orazbaiuly. The Islamic educational TV channel «Asyl Arna», with direct support from the Spiritual Administration of Muslims of Kazakhstan and the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, was formed as a studio in September 2007. In June 2008, it registered as the mass media in the Information and Archives Committee of the Ministry of Culture and Information of the Republic of Kazakhstan. 225

Арна ұжымы бүгінде өз көрер- Коллектив канала сегодня на- The canal team has now begun меніне танымдық, тағылымдық чал предлагать своему зрителю to offer to its viewers a number of сипаттағы бірнеше бөлімді бағдар- программы, состоящие из не- programs consisting of several parts ламалар мен бірнеше сериялы скольких частей, и художествен- and fictional and documentary films көркем және деректі фильмдерді ные и документальные фильмы, consisting of several series, has ұсынуды жолға қойды, түрлі әле- состоящие из нескольких серий, achieved much in the production уметтік тақырыптарды қамтитын достиг многого в производстве ро- of clips on various social themes. роликтер жасауда үлкен жетістік- ликов на различные социальные Since 2013, for the first time in the терге қол жеткізді. 2013 жылдан темы. Начиная с 2013 года впервые country’s history, live broadcasts бастап ел тарихында тұңғыш рет в истории страны каждый день from Mecca have been conducted қажылық маусымында күн сайын в течение месяца хаджа ведется every day of the month of the Hajj. Мекке қаласынан тікелей эфир та- прямой эфир из города Мекка. ратып келеді. 226

«Асыл арна» телеарнасын- На программах «Бас мүфти The «Bas Mufti Bagany» («The дағы «Бас мүфти бағаны» және бағаны» («Слово Верховного муф- word of the Supreme Mufti») «Жұма уағызы» бағдарлама- тия») и «Жұма уағызы» («Пятнич- and «Friday Uagyzy» («Friday ларында ҚМДБ төрағасы, Бас мүф- ное наставление») телеканала Guidance») of the TV channel «Asyl ти Ержан қажы Малғажыұлы және «Асыл арна» выступают предсе- Arna» host the Chairman of the Діни басқарманың басшылары датель ДУМК, Верховный муфтий SAMK, the Supreme Mufti Yerzhan мен білікті мамандары мінберге Ержан кажы Малгажаулы и главы kazhy Malgazhauly and the heads шығып келеді. Телеарна эфирінен и специалисты Духовного управ- and specialists of the Spiritual беріліп келе жатқан «Матуриди ления. В программе «Матуриди Administration. In the program мектебі» бағдарламасында Ерсін мектебі» («Школа матуриди»), иду- «Maturidi mektebi» («Maturidi Әміре, Ризабек Батталов, Сансыз- щей в эфире телеканала лекции School») on air of the channel, бай Құрбанұлы секілді бірқатар ға- читают такие ученые и препода- lectures are given by such scientists лымдар мен ұстаздар дәріс оқиды. ватели как Ерсин Амире, Ризабек and teachers as Ersin Amire, Rizabek «Әдеп әліппесі», «Иман мен имам» Батталов, Сансызбай Курбанулы. Battalov, Sansyzbay Kurbanuly. бағдарламаларында да ҚМДБ-на В программах «Әдеп әліппесі» In the programs «Adep Alipesi» қарасты мешіттердің имамдары («Азбука вежливости»), «Иман мен («The Alphabet of Courtesy»), пікір білдіріп, ой бөліседі. Сон- имам» («Вера и имам») также сво- «Iman men Imam» («Faith and дай-ақ, еліміздегі 2 500-ден астам им мнением делятся имамы мече- Imam») the imams of the mosques мешіттердің ізгілікті жұмыстарын тей, относящихся к ДУМК. Также belonging to the SAMK also share насихаттау бағытында «Қазақстан для пропаганды добродетельной their opinions. Also to promote the мешіттері» атты бағдарлама работы более 2 500 мечетей на- virtuous work of more than 2 500 of тұрақты түрде эфирге шығып ке- шей страны в эфир на постоянной our country’s mosques, a program леді. «Хикмет» телерадио студия- основе выходит программа под called «Kazakhstan Meshіtterі» сының «Иман шуағы» және «Жұма названием «Қазақстан мешіттері» («The Mosques of Kazakhstan») is мүбәрәк» бағдарламалары да те- («Мечети Казахстана»). Кроме being broadcast on a continuous ларна эфиірнен апта сайын көре- того, каждую неделю зритель мо- basis. In addition, each week, рменге көрсетіліп келеді. жет смотреть в эфире телеканала viewers can watch the broadcast программы «Иман шуағы» («Луч of the «Iman Shuagy» («Beam of веры») и «Жұма мүбәрәк» («Свя- faith») and «Friday Mubarak» («The щенная пятница») телерадиосту- Holy Friday») by teleradiostudio дии «Хикмет». «Hikmet». 227

ҚАЗАҚ МҰСЫЛМАНДЫҒЫНЫҢ ЖАҢА БЕЛЕСІ – «ӘЗІРЕТ СҰЛТАН» МЕШІТІ НОВАЯ СТУПЕНЬ КАЗАХСКОГО МУСУЛЬМАНСТВА – МЕЧЕТЬ «ХАЗРЕТ СУЛТАН» THE NEW STAGE OF KAZAKH ISLAM – «HAZRAT SULTAN» MOSQUE 228

Егемендігіміздің 25 жыл- К25-летнему юбилею Не- Meanwhile, many places дық ғұмырында есігін зависимости Казахстана of worship have been жамағатқа айқара ашқан тысячи мечетей подня- opened throughout the мыңдаған мешіттер ұлттық ру- ли национальный дух и казахское country and training of qualified ханиятымызды биік деңгейге мусульманство на новый уровень. personnel has been undertaken. көтеріп, қазақ мұсылмандығы- В этом строю особое место по- Thousands of mosques have opened ның жаңа белесіне айналды. Со- клонения, которому нет равных their door to the 25th anniversary лардың көш басында Орталық в Средней Азии, занимает мечеть of our independence, bringing our Азия бойынша теңдесі жоқ құл- «Хазрет Султан» в Астане. Постро- national spirit to a high level and шылық ордасы – «Әзірет Сұлтан» енная под покровительством пер- becoming a new part of the Kazakh мешіті тұр. Қазақ елінің тұңғыш вого Президента РК Н.Назарбаева identity.The leading one is the президенті Н.Ә.Назарбаевтың колоссальное строение прослави- «Hazret Sultan» mosque, which is тікелей қамқорлығымен бой кө- лось не только во всех уголках на- unique in Central Asia. Build directly терген алып құлшылық ордасы- шего государства, но и в близком и under the aegis of the first president ның даңқы бұл күнде еліміздің дальнем зарубежье. Занимающая of the Kazakhstan N.A.Nazarbayev, түкпір-түкпіріне кеңінен тарап, приличную площадь мечеть с ее the glory of the mosque was widely алыс-жақын шет елдерге асқақтай золотистыми и величественными spread throughout the country and жайылды. Атшаптырым аумақты минаретами притягивает издали spread to far and near abroad. The алып жатқан құлшылық ордасы- взоры, возвышая авторитет и сла- dome and towers of the mosque, ның күн нұрына шомылған күм- ву исламской религии. Эта мечеть which occupies a large area, attracts безі мен менмұндалаған мұна- является не только гордостью сто- attention from afar. This mosque лары алыстан көз тартып, Ислам лицы, но и всего казахского наро- has increased the status of Islamic дінінің мәртебесін асқақтата түсті. да. religion. It’s not accidental that this Еліміздің бас шаһары Астана қала- mosque became a pride of not only сының ғана емес, күллі қазақ жұр- Astana but of all Kazakh people, by тының мақтанышына айналған recieving such love and affection in алып мешіттің аз ғана уақыт ішін- a short time! де осыншалықты ықылас-құрмет пен сүйіспеншілікке бөленуі тегін- нен тегін емес! 229

 Қазақстан Республикасының премьер-министрі Кәрім Мәсімов пен «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ басшылары «Әзірет Сұлтан» мешітінің құрылысы мәселелерін талқылау үстінде.  Премьер-министр Республики Казахстан Карим Масимов и руководители АО «Фонд «The Corporate Fund for национального благосостояния «Самрук-Қазына» в процессе обсуждения строительства мечети the Design of a New «Хазрет Султан». Mosque» has been created by the order of our President  Prime Minister of the Republic of Kazakhstan Karim Masimov and heads of Samruk-Kazyna National N.A.Nazarbayev, who brought the Welfare Fund JSC in the discussion of the construction of the Hazret Sultan Mosque. nation that was «thousand times murdered and a thousand times «Мың өліп, мың Невзирая на различные newly reborn» through all this тірілген» қазақ невзгоды и трудности difficulties. The mosque which was халқын сан түрлі нашим Елбасы Н. На- built on the basis of the national соқпақтар мен бұралаң белестер- зарабаевым был издан указ «О architecture of the Kazakh people, on ден бүгінгі күнге бүтін жеткізген создании корпоративного фонда the reccomendation of the Head of Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың проектной компании о строитель- the State, was named after the great бұйрығымен «Жаңа мешіт салу стве новой мечети». 29 июня 2009 thinker of the East «Hazret Sultan», жөніндегі жобалау компаниясы года глава государства лично за- the name of the historical figure, the корпоративтік қоры» құрылған ложив памятную капсулу, задал spiritual master of the whole Turkic болатын. 2009 жылдың 29-маусы- тон строительству новой мечети world. At the ceremony of setting мында мемлекет басшысы өз қо- в Астане. Построенная в тради- the memo box, N.A.Nazarbayev лымен «Әзірет Сұлтан» мешітінің циях национального казахского expressed confidence that the new естелік құтысын орнатып, құл- искусства она была названа по mosque would be «one of the most шылық ордасының құрылысын инициативе Елбасы в честь вели- magnificent buildings reflecting бастап берген еді. Қазақ халқының кого мыслителя Востока Ходжи the spiritual wealth, historical glory ұлттық сәулет өнері негізінде са- Ахмеда Яссауи, которого в народе and unity of the people of лынған алып құлшылық ордасына называли «Хазрет Султан». В ходе Kazakhstan in Astana», and Елбасы ұсынысымен Шығыстың церемонии закладки памятной was a new symbol of the Kazakh ұлы ойшылы «Әзірет Сұлтан» ата- капсулы Н.Назарбаев выразил identity. уы беріліп, күллі түркі әлемінің надежду, что новая мечеть ста- рухани ұстазы болған тарихи тұлға нет олицетворением духовно- есімі ел жадында қайта жаңғырды. го богатства, исторического Естелік құтысын орнату рәсімін- величия и единства народа Ка- де Н.Ә.Назарбаев жаңа мешіттің захстана, архитектурным зда- «Астана қаласындағы рухани бай- нием современности, а также лықты, тарихи ұлылықты және высотой достижений казах- Қазақстан халқының бірлігін бей- ского мусульманства. нелейтін сәулетті ғимараттардың бірі» болатынына сенім білдіріп, қазақ мұсылмандығының жаңа бе- лесі екенін айрықша атап өтті. 230

231

232

233

234

235

Күллі қазақ жұрты асыға күт- Ожидаемое всеми великое со- An important event, the opening кен айтулы оқиға – «Әзірет Сұл- бытие – торжественнное открытие of the mosque «Hazret Sultan» took тан» мешітінің ашылу салтанаты мечети «Хазрет Султан» прошло place in the heart of the Kazakhstan, ел жүрегі – Астана шаһарының ме- в сердце Казахстана. Церемония in the city of Astana. The good рейлі мерекесінде орын алды. Сүй- официального открытия мечети news spread to the Kazakh steppes інші хабар қазақ даласына құстай состоялась в День города Астаны. and delighted all people. The ұшып жайылып, күллі жұрттың Президент страны Н.Назарбаев celebration of this joyous event, on көңілін көкке шарықтатты. Исі отметил важность исторического the «City Day», also highlighted the мұсылман баласының мерейін момента и эта радость стал общей importance of the «Hazret Sultan» тасытқан қуанышты оқиғаның для всех казахстанцев. mosque. «қала күніне» орайластырылуы да «Әзірет Сұлтан» мешітінің маңы- здылығын айқындай түскендей. Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаев бұл күннің тарих жадында мәңгіге сақталатынын атап өтіп, бұл қу- аныштың күллі қазақ еліне ортақ екенін жеткізді. 236

Елбасы өз сөзінде: «Әзірет Елбасы в своей речи отметил The Head of State, Nursultan Сұлтан» тек қана құлшылық орны и выразил надежду, что «Хазрет Nazarbayev, noted that this day емес. Бұл мешітте кітапханалар Султан» станет не только местом will remain in the history, and that мен дәрісханалар бар. Ендеше, поклонения. В этой мечети есть this joy is shared among the whole Бас мешіт ірі рухани және мәде- библиотеки и аудитории для уче- Kazakh people. He also noted that ни-ағарту орталығы болуы тиіс», бы. Поэтому она должна быть ду- «Haziret Sultan» is not only a place – деп, үлкен үміті мен сенімін ховным и культрурно-просвети- of worship. There are libraries and сенімін қоса білдірген еді. Со- тельским центром. Также можно auditoriums in this mosque. Thus, дан бері халық игілігіне қалтқы- отметить, что мечеть «Хазрет Сул- the head of the state, expressing сыз қызмет жасап келе жатқан тан» в настоящее время беззавет- his high hopes and confidence in «Әзірет Сұлтан» мешіті міндетте- но служит на благо народа, дости- his beliefssaid: «the main mosque ген межені бағындырып, артылған гая при этом намеченных целей и should be a large spiritual and сенімді артығымен орындады десе оправдывая возложенное доверие. cultural center». Since then, «Hazret де болғандай. Астана аспанын Sultan» mosque has been working азанымен әлдилеп, тұрғындарын for the good of the people, and тура жолға жетелеген «Әзірет Сұл- has fulfilled its commitment and тан» мешітіне бұл күнде Астана- exceeded it. The residents of the мызға ат басын тіреген еліміздің country and guests from near and far тұрғындары мен алыс-жақын ше- abroad will not leave without visiting телдерден келген қонақтардың бас the «Hazret Sultan» mosque, which сұқпай кететіні кемде-кем. leads the people of Astana to the right path. 237

238

239

240

241

ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН МЕШІТТЕРІ МЕЧЕТИ НЕЗАВИСИМОГО КАЗАХСТАНА MOSQUES OF INDEPENDENT KAZAKHSTAN Тәуелсіздіктің алғашқы Впервые годы независи- In the first years of жылдарында Қазақстан- мости в Казахстане было independence, there were only да барлығы 63 мешіт всего 63 мечети, в насто- 63 mosques in Kazakhstan, болса, қазіргі кезде олардың саны ящее время их количество при- now their number has increased to 3000-ға жуықтайды. Қазақстан близилась к 3000. Учитывая, что 3000. Considering that 70 percent халқының 70 пайызынан астамы 70 процентов населения Казахста- of the population of Kazakhstan өзін мұсылман ретінде танитын- на признают себя мусульманами, recognize themselves as Muslims, дығын ескерсек, елдегі мешіттер данное количество может увели- this number may increase. санының әлі де арта түсуі заңды. читься.  «Нұр Астана» Орталық мешіті.  Центральная мечеть «Нур Астана».  Nur-Astana Central Mosque. 242

243

244

 Павлодар қаласындағы «Мәшһүр Жүсіп» облыстық орталық мешіті.  Областная мечеть «Машхур Жусупа» в городе Павлодар.  «Mashhur Zhusup» Mosque, Pavlodar. 245

 Оңтүстік Қазақстан облысының Орталық мешіті.  Центральная мечеть Южно-Казахстанской области.  Central mosque of South Kazakhstan region. 246

247

 Шымкент қаласындағы Қаттани мешіті.  Мечеть «Каттани» в городе Шымкент.  Kattani Regional Mosque, Shymkent. 248

249

 Алматы Орталық мешіті.  Центральная мечеть Алматы.  Central Mosque Almaty.  Алматы қаласындағы «Байкен» мешіті.  Мечеть «Байкен» в городе Алматы.  Mosque «Baiken» in the city of Almaty. 250