Серікбай қажы Ораз "Ұлы дала төсіндегі ислам"

 Жаркент қаласындағы мешіт  Мечеть в городе Жаркент.  Mosque in Zharkent. 251

 Орал облыстық орталық мешіті.  Уральская областная центральная мечеть.  The Ural regional central mosque.  «Қызылжар» облыстық орталық мешіті.  Областная центральная мечеть «Кызылжар».  Regional central mosque «Kyzylzhar». 252

 Қызылорда облыстық «Ақмешіт-Сырдария» мешіті.  Кызылординская областная мечеть «Акмешит-Сырдарья».  Kyzylorda regional mosque «Akmeshit-Syrdarya». 253

254

 Атырау облыстық «Иманғали» мешіті.  Атырауская областная мечеть «Имангали».  Atyrau regional mosque «Imangali». 255

 Ақтөбе облыстық орталық «Нұр ғасыр» мешіті.  Актюбинская областная мечеть «Нур-Гасыр».  Aktobe regional mosque «Nur-Gasyr». 256

 Ақтау қаласындағы «Бекет ата» мешіті.  Мечеть «Бекет ата» в городе Актау.  The mosque «Becket ata» in Aktau. 257

 Жамбыл облыстық орталық «Һибатулла Тарази» мешіті.  Жамбылская областная мечеть «Хибатулла Тарази».  Zhambyl regional mosque «Hibatulla Tarazi». 258

 Тараз қаласындағы «Кеңесхан қажы» мешіті.  Мечеть «Кенесхан Кажы» в городе Тараз.  Mosque «Keneskhan Kazhy» in Taraz. 259

 Қостанай облыстық орталық мешіті.  Костанайская областная центральная мечеть.  Kostanay regional central mosque.  Қостанай қаласындағы «Аймағанбет қажы» мешіті.  Мечеть «Аймаганбет кажы» в городе Костанай.  Mosque «Aimaganbet kazy» in Kostanay.  Қарағанды облысының Орталық мешіті  Карагандинская областная центральная мечеть.  The Karaganda regional central mosque. 260

 Шығыс Қазақстан облыстық «Халифа Алтай» орталық мешіті.  Центральная мечеть «Халифа Алтай» в Восточно-Казахстанской области.  The central mosque of «Khalifa Altai» in the East Kazakhstan region. 261

262

 Түркістандағы «Ахмет Яссауи» мешіті.  Мечеть «Ахмет Яссауи» в Туркестане.  Mosque «Ahmed Yasawi» in Turkestan. 263

РУХАНИ БІЛІМ ОШАҚТАРЫ - КОЛЛЕДЖДЕР МЕН МЕДРЕСЕЛЕР ЦЕНТРЫ ДУХОВНЫХ ЗНАНИЙ – МЕДРЕСЕ И КОЛЛЕДЖИ MADRASAHS AND COLLEGES – CENTRES OF THEOLOGICAL AND RELIGIOUS EDUCATION ҚМДБ-ға қарасты 9 ме- ВКазахстане функциони- There are 9 madrasahs of the дресе-колледж бар. Онда руют 9 медресе ДУМК, SBMK in Kazakhstan, five жалпы 1717 студент пять из них получили of them received a state білім алуда. Олардың 5-уі колледж государственную лицензию кол- license of colleges. They have 1717 лецензиясын алған. Колледж ме- леджей. В них обучается 1717 сту- students. All madrasahs and colleges дреселеріміздің мемлекеттік ли- дентов. Все медресе и колледжи have a state license that allows them цензиясы бар, білім саласындағы имеют государственную лицен- to teach students on the specialty бақылау департаментінің білім зию, позволяющую обучать слуша- “0112000 – Islamic Studies”, беру қызметін жүргізу құқығына телей по специальности «0112000 “0112013 - Imam Khatib”. The period берген лицензиясы мен қосымша- - Исламоведение», квалификация of study is 2 years and 10 months and сы «0112000 - Исламтану» маман- «0112013 – Имам Хатиб». Срок об- 3 years and 10 months consequently. дығы бойынша, «0112013 – Имам учения 2 года 10 месяцев и 3 года Graduates of madrasah colleges Хатиб» біліктілігі. Оқу мерзімі 2 10 месяцев. Выпускникам медре- receive a diploma of technical and жыл 10 ай, 3 жыл 10 ай. 9 се-колледжей выдается диплом о secondary education. ИлммМедресе-колледж түлек- техническом и среднем образова- теріне Техникалық және орта кәсі- нии. би білімі туралы диплом беріледі. 264

 «Әбу Ханифа медресесі» колледжі. 145 студент. Алматы қаласы.  Медресе-колледж «Абу Ханифа». 145 студентов, г. Алматы.  Madrasah College «Abu Hanifa». 145 students, Almaty. 265

 «Әбу Бәкір Сыддық» медресесі. Павлодар қаласы.  Медресе «Абу Бакр Сыддык». Павлодарская область.  Madrasah «Abu BakrSyddyk». Pavlodar region. 266

 «Астана» медресесі. Астана қаласы.  Медресе «Астана». Город Астана.  Madrasah «Astana». Astana. 267

 «Ақтөбе медресесі» колледжі. Ақтөбе облысы.  Медресе-колледж «Актобе». Актюбинская область.  Madrasah College «Aktobe». Aktobe region. 268

 «Орал» медресесі. Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы.  Медресе «Уральск». Западно-Казахстанская область.  Madrasah «Uralsk». West Kazakhstan region. 269

 «Үшқоңыр медресесі» колледжі. Алматы облысы.  Медресе-колледж «Ушконыр». Алматинская область.  Madrasah College «Ushkonyr». Almaty region. 270

 «Һибатулла Тарази» медресесі. Жамбыл облысы, Тараз қаласы.  Медресе «Хибатулла Тарази». Город Тараз, Жамбылская область.  Hibatullah Tarazi Madrasah. Сity of Taraz, Zhambyl region. 271

 «Сарыағаш медресесі» колледжі. ОҚО, Сарыағаш ауданы.  Медресе-колледж «Сарыагаш». Сарыагашский район, ЮКО.  Madrasah College «Saryagash». Saryagash district, South Kazakhstan region. 272

 «Шымкент медресесі» колледжі. ОҚО, Шымкент қаласы.  Медресе-колледж «Шымкент». Город Шымкент, ЮКО.  Madrasah College Shymkent. Shymkent, South Kazakhstan. 273

 «Қауам ад-Дин әл-Итқани әл-Фараби әт-Түркістани» қарилар дайындау орталығы. Ақмола облысы.  Центр по подготовке чтецов Корана «Кауам ад-Дин аль-Иткани аль-Фараби ат-Туркистани». Акмолинска область.  Center for the preparation of the Qur’an reciters «Kauam ad-Din al-Itkani al-Farabi at-Turkistani». Akmola region. 274

 «Ықылас» қарилар дайындау орталығы. ОҚО, Шымкент қаласы.  Центр по подготовке чтецов Корана «Ыкылас». Город Шымкент, ЮКО.  Center for the preparation of reciters of the Koran «Ykylas». Shymkent, SKO. 275

Сонымен қатар, ҚМДБ-ға қа- Кроме того, при областных, In addition, constant courses of расты облыс, қала, аудан орта- городских и районных мечетях religious literacy are conducted at лық мешіттері жанынан ашылған ведутся постоянные курсы рели- regional, city and district mosques. тұрақты діни сауат ашу курстары гиозной грамотности. Всего по In total there are 966 mosques with жұмыс жасайды. Республика бой- республике насчитывается 966 similar courses in the country. In ынша діни сауат ашу курсы бар мечетей с подобными курсами. В 2017, 58 320 men and 27 630 women мешіттер саны 966. 2017 жылы 2017 году курсы религиозной гра- underwent religious literacy courses. жалпы еліміз бойынша 58320 ер мотности прошли 58 320 мужчин и кісі, 27630 әйел кісілер сауатын 27 630 женщин. ашқан. 276

Ал мектеп оқушыларының В целях продуктивного прове- With the purpose of productive жаздық демалысын тиімді пайда- дения школьниками летних кани- holding by schoolchildren of summer лану мақсатында орталық мешіт- кул при мечетях открыты допол- holidays at mosques, additional тер жанынан қосымша арнайы нительные религиозные курсы. religious courses are opened. In курстар жұмыс атқарады. Онда В 2017 году их посетили 21 870 2017, they were attended by 21 870 2017 жылы 21870 мектеп оқушы- школьников. schoolchildren. сы діни сауат ашып, тәлім-тәрбие алды. 277

АЛҒЫСНАМА Аталмыш еңбекті құрастыруға өз үлесін қосып, құнды мәлімет- терімен бөліскен жандардың баршасына алғыс білдіреміз. Тарихи суреттер қорын ұсынған төмендегі ұйымдардың еңбегін айрықша бағалап, өз құрметімізді жеткіземіз: ҚР Ұлттық кітапханасына ҚР Ұлттық академиялық кітапханасына «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітаханасына ҚР Мемлекеттік Орталық мұражайына ҚР Ұлттық мұражайына Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтына Пайдаланылған әдебиеттер: Жинақты дайындау барысында Әбсаттар қажы Дербісәлі, Ал- сабеков Мухаммад-Хусайн қажы Усманұлы, Мұхан Исахан, Ершат Оңғаров, Ислам Жеменей, Досай Кенжетай, Болат Мүрсәлім, Серік- бол Хасан, Дихан Қамзабек, Бекен Қайратұлы, Жамбыл Артықба- ев, Бейбіт Қойшыбаев, Зәуре Қартова, Қойшығара Салғара, Назира Нұртазина, Берекет Кәрібаев, Асқар Абдуалы, Дария Қожамжарова, Надежда Кириллова және т.б. тарихшыларымыз бен ғалымдары- мыздың еңбектері мен суреттері пайдалынылды. Авторлардың баршасына алғысымызды білдіреміз! Сондай-ақ, National Digital History, e-history.kz, vsobolev.com, Muftyat.kz, Muslim.kz, Azan.kz және т.б ақпарат көздерінен түрлі мәліметтер алынды. 278

БЛАГОДАРНОСТИ ACKNOWLEDGMENTS Составители альбома благодарят всех, кто принял The compilers of the album would like to thank all участие в его наполнении ценными иллюстрациями. those who took part in filling these pages with precious Особую благодарность хотим выразить в адрес: illustations. We want to express special gratitude to the following people: Национальная библиотека РК Национальная академическая библиотека РК The Natinal Library of the Respublic of Kazakhstan Центральная научная библиотека РГП The Natinal Academic Library of the Republic of «Ғылым ордасы» Kazakhstan Центральный государственный музей РК The Central Scientific LibraryRSE «Ғылым Ордасы» Национальный музей РК The Central state museum of the Republic of Kazakhstan Институт истории и этнологии имени Ч.Ч. The Natinal Museum of the Respublic of Kazakhstan Валиханова The Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology Используемая литература: Reference list: В процессе подготовки сборника использовались During compiliation of the digest the works and drawings работы и рисунки наших историков и ученых, of our historians and scientists Absattar haji Derbisali, таких как: Абсаттар кажы Дербисали, Алсабеков Alsabekov Muhammad-Husayin haji Usmanuly, Мухаммад-Хусайн кажы Усманулы, Мухан Исахан, Mukhan Issakhan, Yershat Ongarov, Islam Zhemenei, Ершат Онгаров, Ислам Жеменей, Досай Кенжетай, Dossai Kenzhetai, Bolat Mursalim, Serikbol Khassan, Болат Мүрсалим, Серикбол Хасан, Дихан Камзабек, Dikhan Kamzabek, Dikhan Kamzabek, Beken Kairatuly, Бекен Кайратулы, Жамбыл Артыкбаев, Бейбит Zhambyl Artykbayev, Beibit Koishybayev, Zaure Kartova, Койшыбаев, Зауре Картова, Койшыгара Салгара, Koishygara Salgara, Nazira Nurtazina, Bereket Karibayev, Назира Нуртазина, Берекет Карибаев, Аскар Абдуалы, Askar Abdualy, Dariya Kozhamzharova, Nadezhda Дария Кожамжарова, Надежда Кириллова и др. Kirillova and others have been used. We express our Выражаем благодарность всем авторам! gratitude to all authors! Также использовались сведения с сайтов National We also used the data from National Digital History, Digital History, e-history.kz, vsobolev.com, Muftyat.kz, e-history.kz, vsobolev.com, Muftyat.kz, Muslim.kz, Azan. Muslim.kz, Azan.kz и другие источники информации. kz and other sources of information. 279

РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ: Көркемдеуші, беттеуші: Дәурен Шілдебаев Діни мәтінін тексерген: Мұхан Исахан, Алау Әділбаев Тарихи мәтінін тексерген: Жұмамұрат Шәмші Орыс тіліне аударған: Нұрымов Бақтияр Ағылшын тіліне аударған: Жансая Наурызбай, Назерке Ниятбек, Әділжан Анай РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ Дизайн, верстка: Даурен Шильдебаев Консультант по религиозным вопросам: Мухан Исахан, Алау Адильбаев Консультант по историческим вопросам: Жумамурат Шамши Перевод на русский язык: Нурумов Бахтияр Перевод на английский язык: Жансая Наурызбай, Назерке Ниятбек, Адильжан Анай EDITORIAL BOARD Design and proofs: Dauren Shildebayev Religious consultant: Muhan Isahan, Alau Adilbayev Historical consultant: Zhumamurat Shamshi Translation into Russian: Nurumov Bakhtyar Translation into English: Zhansaya Naurizbay, Nazerke Nyatbek, Adilzhan Anay 280