แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ออนไลน์ม.ต้นแก้ไข2

248 แผนการจดั กจิ กรรมการเรยี นรรู้ ายวิชาแบบออนไลน์ รายวิชา ประวัติศาสตรช์ าติไทย สค22020 จานนวน 3 หน่วยกิต ระดบั มัธยมศึกษาตอนต้น จานวน 120 ชั่วโมง บทเรียน หวั เรอ่ื ง วัตถุประสงค์เชิง กจิ กรรมการเรียนรู้ จานวน ส่อื /แหลง่ เรยี นรู้ การวัดและ กศน.4 ผลการเรียนรทู้ ่ี ออนไลน์ พฤติกรรม ชว่ั โมง ประเมินผล คาดหวัง ท่ี 5 ความสมั พนั ธ์ 1.อธบิ ายความสมั พนั ธ์ 1. ผเู฾ รียนศึกษาเรียนรู฾จาก 10 1. หนังสือเรยี นวิชา -บทเรยี น ชอ฽ ง 4 1.อธิบาย กบั กับตา฽ งประเทศในสมยั หนงั สอื แบบเรียน หรือ ชม. ประวัติศาสตรช์ าติไทย ออนไลน์ที่ 5 ความสมั พันธ์กับ ต฽างประเทศ กรงุ ศรีอยธุ ยาและสมัย อนิ เทอรเ์ นต็ เรือ่ ง สค 22020 ต฽างประเทศใน ในสมัยกรงุ ศรี กรงุ ธนบุรีได฾ ความสัมพันธก์ ับ 2. สอ่ื อนิ เทอรเ์ น็ต สมยั กรงุ ศรี อยุธยาและ 2. วเิ คราะห์ ต฽างประเทศในสมัยกรงุ ศรี http://203.159.251.144/ อยุธยาและสมยั กรุงธนบุรี ความสมั พนั ธก์ ับ อยธุ ยาและสมัยกรงุ ธนบุรี pattana/download/g.6/ กรงุ ธนบรุ ี ต฽างประเทศในทวีป 2. วเิ คราะห์ความสัมพันธ์ 22.%20History/History% 2. วเิ คราะห์ เอเชียและทวปี ยุโรป กับตา฽ งประเทศในสมยั 201,2,3/ 2..pdf ความสมั พันธ์กับ ท่ีส฽งผลตอ฽ ความม่นั คง กรงุ ศรีอยุธยาและ 3. Google Site ตา฽ งประเทศใน ของประเทศได฾ กรุงธนบรุ ี บทเรียนออนไลนท์ ี่ 5 ทวปี เอเชยี และ 3. ทําใบงานความสัมพันธ์ ทวีปยุโรปที่ส฽งผล กับต฽างประเทศในสมยั กรุง ต฽อความม่ันคง ศรอี ยธุ ยาและกรงุ ธนบุรี ของประเทศ 248

249 ภาคผนวก : สอ่ื เอกสารบทเรยี นออนไลน์ 1-5 วิชาประวตั ิศาสตร์ (สค22020)

250 ใบกิจกรรม บทเรียนออนไลน์ท่ี 1 เรื่องความภูมใิ จในความเปน็ ไทย และ มรดกไทยในสมยั อยธุ ยาและกรุงธนบรุ ี ใหผ฾ เ฾ู รยี นศึกษาเรียนรจ฾ู ากหนังสอื แบบเรียน หรืออนิ เทอรเ์ นต็ และดูคลิปวดี โิ อจาก Youtube เร่อื ง ความภูมใิ จในความเปน็ ไทย และ มรดกไทยในสมยั อยธุ ยาและกรงุ ธนบุรี จาก 1. หนงั สอื เรียนวิชาประวิติศาสตรช์ าติไทย สค22020 http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/22.%20History/History%201,2,3/2..pdf

251 ใบงาน บทเรียนออนไลน์ที่ 1 เรอื่ งความภูมใิ จในความเปน็ ไทย และ มรดกไทยในสมัยอยธุ ยาและกรุงธนบุรี ให้ผเู้ รยี นศึกษา เรือ่ ง ความภูมิใจในความเป็นไทย 1. สถาบันหลักของชาติ 1.1 สถาบันชาติ ชนชาติไทย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.2 สถาบันศาสนา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.3 สถาบันพระมหากษัตริย์ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. บญุ คณุ ของแผน฽ ดนิ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2.1 บญุ คุณของพระมหากษัตรยิ ไ์ ทยตั้งแตส฽ มยั กรุงสุโขทัย กรุงศรีอยธุ ยา กรุงธนบุรี และกรงุ รตั นโกสินทร์ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.2 พระมหากษัตรยิ ไ์ ทยในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยาและกรุงธนบรุ ี ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.3 วรี กษตั ริยไ์ ทยสมัยกรุงศรอี ยุธยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.4 วีรกษัตริย์ไทยสมยั กรุงธนบรุ ี ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.5 วีรบรุ ุษและวรี สตรไี ทยในสมัยกรงุ ศรีอยุธยาและกรุงธนบุรี ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

252 ให฾ผเ฾ู รยี นศึกษา เรื่อง มรดกไทยในสมัยอยธุ ยาและกรุงธนบรุ ี 1. ความหมาย นิยาม “มรดกไทย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ประเพณีไทย 2.1 พระราชพิธพี ยุหยาตราทางชลมารค ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2.2 พระราชพิธจี รดพระนงั คลั แรกนาขวญั ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.3 ประเพณสี งกรานต์ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.4 ประเพณีลงแขกทํานา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.5 ประเพณีเดือน 11 การแข฽งเรอื ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.6 ประเพณเี ดือน 12 พธิ จี องเปรยี งตามประทีป (ชักโครม) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. วัฒนธรรมไทย 3.1 วัฒนธรรมการแต฽งกายในสมัยกรุงศรีอยธุ ยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.2 ภาษาในสมัยกรงุ ศรีอยุธยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

253 3.3 อาหารไทยสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.4 การละเลน฽ สมัยกรงุ ศรีอยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ศลิ ปะไทย 4.1 วรรณกรรมสมัยกรุงศรีอยุธยา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4.2 สถาปตั ยกรรม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. การอนรุ ักษม์ รดกไทย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

254 แบบทดสอบกอ่ นเรยี น บทเรยี นออนไลนท์ ่ี 2 เรือ่ ง สงครามชา้ งเผือก 1. ข฾อใดเป็นรปู แบบการปกครองส฽วนภูมิภาคในสมัยอยุธยาตอนกลาง ก. เวยี ง วงั คลัง นา ข. หัวเมืองชนั้ ใน หัวเมอื งชัน้ นอก เมืองประเทศราช ค. เมอื งหนา฾ ดา฽ น หัวเมืองช้นั ใน หวั เมืองช้นั นอก ง. เมอื งลูกหลวง หัวเมอื งช้ันใน เมอื งพระยามหานคร เมอื งประเทศราช 2. เมอื งในข฾อใดท่เี ปรยี บเสมือนกาํ แพงชัน้ ในในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยาตอนต฾น ก. หวั เมอื งช้ันใน ข. หัวเมอื งชั้นนอก ค. เมืองลูกหลวง ง. เมอื งพระยามหานคร 3. เศรษฐกจิ หลกั ทส่ี ําคญั ของอาณาจักรอยธุ ยาข้นึ อย฽ูกับอาชีพใด ก. อุตสาหกรรม ข. เกษตรกรรม ค. หตั ถกรรม ง. พาณชิ ยกรรม 4. กรุงศรีอยธยุ าเสยี กรุงคร้ังแรกใหแ฾ ก฽พมา฽ ปีใด ก. ปี พ.ศ. 2111 ข. ปี พ.ศ. 2112 ค. ปี พ.ศ. 2117 ง. ปี พ.ศ. 2135 5. ข฾อใดคือเหตุการณ์ของสงครามชา฾ งเผือก ก. กรุงหงสาวดเี ล้ียงช฾างเผือก ข. กรงุ ศรีอยธุ ยาขอช฾างเผือก ค. สมเดจ็ พระมหาจักรพรรดิไม฽ทรงยอมมอบช฾างเผอื ก ง. พระมหาอปุ ราชาส่งั กองทัพทง้ั หมดเข฾าจโู฽ จมตที ัพไทยท่ีออกมาตัง้ รบั นอกพระนคร 6. บคุ คลใดทถ่ี ูกนาํ ตัวไปเปน็ ตวั ประกันท่ีกรุงหงสาวดใี นคร้ังสงครามช฾างเผือก ก. สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ข. สมเดจ็ พระนเรศวนมหาราช ค. สมเด็จพระมหนิ ทราธิราช ง. สมเด็จพระมหาธรรมราชา

255 7. สภาพสังคมในสมยั อยุธยามลี ักษณะเป็นแบบใด ก. มฐี านะเป็นตวั กาํ หนด ข. มีพระพทุ ธศาสนาเปน็ ตัวกําหนด ค. มรี ะบบวรรณะเป็นตวั กําหนด ง. มรี ะบบศกั ดินาเป็นตัวกําหนด 8. พระราชกรณียกจิ ที่สําคัญของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช คอื ข฾อใด ก. การต฽างประเทศ ข. การปกครอง ค. การศาสนา ง. การสาธารณสขุ 9. พระบรมราชานุสรณด์ อนเจดีย์ เกย่ี วข฾องกบั เหตกุ ารณ์สําคัญในข฾อใด ก. สงครามช฾างเผือก ข. สงครามยทุ ธหัตถี ค. สงครามเสียกรุงศรอี ยธุ ยา ครง้ั ท่ี 1 ง. สงครามเสยี กรงุ ศรีอยุธยา คร้ังที่ 2 10. ข฾อใดท่ีเป็นอิทธพิ ลของพระพุทธศาสนาในสมัยอยุธยา ก. กษตั รยิ ท์ รงมีฐานะเปน็ เจ฾าชวี ติ ข. กษัตรยิ ท์ รงทศพิธราชธรรม ค. กษตั รยิ ป์ ระทบั อย฽ูในพระราชวังทถ่ี ือเปน็ เขตศักด์สิ ทิ ธ์ิ ง. กษตั รยิ ์ทรงมีอํานาจสงู สุดในการปกครองอาณาจักร

256 เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน บทเรยี นออนไลน์ที่ 2 เรือ่ ง สงครามช้างเผอื ก 1. ข 2. ค 3. ข 4. ข 5. ค 6. ค 7. ง 8. ก 9. ค 10. ข

257 ใบกิจกรรม บทเรียนออนไลนท์ ี่ 2 เรื่อง สงครามชา้ งเผือก ใหผ฾ ฾ูเรียนศกึ ษาเรยี นร฾จู ากหนังสอื แบบเรยี น หรืออนิ เทอรเ์ น็ต และดคู ลิปวดี ิโอจาก Youtube จาก คลิปวีดีโอสรุปเหตกุ ารณส์ งครามช฾างเผือกจาก 1. หนังสอื เรียนวชิ าประวติ ศิ าสตร์ชาตไิ ทย สค22020 http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/22.%20History/History%201,2,3/2..pdf 2. Youtube https://www.youtube.com/ watch?v=KU7VakfY1w4 https://www.youtube.com/watch?v=KU7VakfY1w4&t=1s

258 ใบความรู้ บทเรียนออนไลนท์ ี่ 2 เร่ือง สงครามช้างเผอื ก สงครามช฾างเผือก เป็นสงครามก฽อนการเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังท่ีหนึ่ง สงครามมีสาเหตุมาจาก ในปีพ.ศ. 2106 พระเจ฾าบุเรงนอง ทรงส฽งเครื่องราชบรรณาการมาถวายสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เพ่ือทูลขอ ช฾างเผือก 2 ช฾าง เน่ืองจากกรุงศรีอยุธยาในขณะน้ันมีช฾างเผือกอยู฽ท้ังหมด 7 ช฾าง ฝุาย ขุนนางจึงมีความเห็นเป็นสองฝุาย ฝุายหน่ึงต฾องการให฾ส฽งช฾างเผือกไปถวายแก฽พระเจ฾าบุเรงนอง เพื่อหลีกเล่ียงสงคราม ส฽วนอีกฝุาย อันได฾แก฽พระราเมศวร พระยาจักรีพระสุนทรสงครามไม฽เห็นด฾วย กับการส฽งชา฾ งเผือกไป เนื่องจากจะเปน็ การอ฽อนข฾อให฾หงสาวดีในทีส่ ุดสมเดจ็ พระมหาจักรพรรดิก็ทรงมี พระบรมราชโองการไม฽ประทานช฾างเผือก แล฾วมีพระราชสาสน์ตอบกลับไปดังน้ี \"ช฾างเผือกย฽อมเกิด สําหรับบุญบารมีของพระเจ฾าแผ฽นดินผู฾เป็นเจ฾าของ เมื่อพระเจ฾าหงสาวดีได฾บําเพ็ญธรรมให฾ไพบูรณ์ คงจะได฾ช฾างเผือกมาส฽ูบารมีเป็นม่ันคงอย฽าได฾ทรงวิตกเลย\" รับส่ังให฾เตรียมไพร฽พลพร฾อมรับศึกอย฽าง เข฾มแข็ง ทางฝุายพระเจ฾าบุเรงนองได฾ยกทัพรวมพลที่เมืองเมาะตะมะ จัดทัพใหญ฽ออก เป็น 5 ทัพ มีเจ฾าเมืองเชียงใหม฽ควบคุมกองเรือเสบียง ล฽องลงมาถึงเมืองตาก รวมไพล฽พลเป็นจํานวนประมาณ 500,000 คน ส฽วนทางอยุธยาได฾เตรียมพลพร฾อมรบและเรือรบจํานวนมาก เพื่อปูองกันการโจมตีจาก ทัพหลวงของหงสาวดีทางด฽านเจดีย์สามองค์ แต฽เหตุการณ์ไม฽เป็นดังที่คาดไว฾ กองทัพพม฽ากลับยกทัพ มาทางด฽านแม฽ละเมา และเข฾าตีกําแพงเพชรจนชนะ แล฾วแยกทัพไปตีสุโขทัย เนื่องด฾วยทางสุโขทัย มีกําลังน฾อยกว฽ามากแต฽ก็ส฾ูรบอย฽างเต็มความสามารถ แต฽ท฾ายท่ีสุดก็ถูกพม฽ายึดเมืองได฾สําเร็จ จากน้ัน พม฽าจึงล฾อมเมืองพิษณุโลก พระมหาธรรมราชาก็ต฽อส฾ูเป็นสามารถเช฽นกัน แต฽เกิดไข฾ทรพิษข้ึนในเมือง และเสบียงอาหารก็หมดจึงยอมจํานน หลังจากที่พม฽าได฾หัวเมืองฝุายเหนือแล฾วจึงบังคับให฾ พระมหาธรรมราชาและเจ฾าเมืองถือนํ้ากระทําสัตย์ให฾อย฽ูใต฾บังคับของพม฽า พร฾อมท้ังสั่งให฾ยกทัพ ตามลงมาเพอ่ื ตกี รุงศรีอยธุ ยาด฾วย ในเวลาต฽อมา กองทัพพม฽าก็ยกมาประชิดเขตเมืองใกล฾ท฽ุงลุมพลีพระมหาจักรพรรดิทรง ให฾กองทัพบก กองทัพเรือ ระดมยิงใส฽พม฽าเป็นสามารถ แต฽สู฽ไม฽ได฾จึงถอย ทางพม฽าจึงยึดได฾ปูอม พระยาจักรี (ท฽ุงลุมพลี) ปูอมจําปา ปูอมพระยามหาเสนา (ทุ฽งหันตรา) แล฾วล฾อมกรุงศรีอยุธยาอย฽ูนาน พระมหาจกั รพรรดทิ รงเหน็ วา฽ พม฽ามกี ําลงั มาก การทจี่ ะออกไปรบเพ่ือเอาชัยคงจะยากนัก จึงทรงสั่งให฾ เรือรบนําปนื ใหญล฽ ฽องไปยิงทหารพม฽าเป็นการถ฽วงเวลาให฾ เสบียงอาหารหมดหรือเข฾าฤดูนํ้าหลากพม฽า คงจะถอยไปเอง แต฽พม฽าได฾เตรียมเรือรบ และปืนใหญ฽มาจํานวนมากยิงใส฽เรือรบไทยพังเสียหาย หมดแล฾วตั้งปืนใหญ฽ยิงเข฾ามา ในพระนครทุกวัน ถูกชาวบ฾านล฾มตาย บ฾านเรือน วัด เสียหายมาก ทาง พระเจ฾าบุเรงนองจึงมีพระราชสาสนม์ าว฽า จะรบต฽อไปหรือยอมเป็นไมตรี เน่ืองด฾วยทางไทยเสียเปรียบ มากพระมหาจักรพรรดิจึงทรงยอมเป็นไมตรี ทําให฾ฝุายไทยต฾องเสียช฾างเผือกจาก 2 ช฾าง เป็น 4 ช฾าง และทุกปีต฾องส฽งช฾างให฾ 30 เชือก พร฾อมเงิน 300 ช่ัง จับตัวพระยาจักรี ไปเป็นตัวประกัน นอกจากน้ี ยังจะขอเก็บภาษีอากรจากเมอื งมะริดที่ขึ้นกบั ไทยอีกด฾วย ขณะน้ันสมเด็จพระนเรศวรทรงพระชมมายุ ได฾ 9 พรรษาถูกนําเสด็จไปประทบั ทกี่ รงุ หงสาวดีเพ่ือเปน็ องคป์ ระกันด฾วย

259 ใบงาน บทเรียนออนไลน์ท่ี 2 เร่ือง สงครามชา้ งเผอื ก 1. ให฾ผ฾ูเรียนอธบิ ายเหตุการณ์สงครามช฾างเผือก โดยจัดทําเปน็ คลปิ วดี โี อสรุปสนั้ ๆ ความยาว 5 นาที สง฽ ในไลน์กล฽มุ กศน.ตาํ บล ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………. คลิปวดี โี อ 5 นาที

260 แบบทดสอบหลงั เรียน บทเรียนออนไลน์ที่ 2 เรอื่ ง สงครามช้างเผอื ก 1. ข฾อใดเป็นรูปแบบการปกครองส฽วนภูมภิ าคในสมัยอยธุ ยาตอนกลาง ก. เวยี ง วัง คลงั นา ข. หัวเมืองชัน้ ใน หัวเมืองชนั้ นอก เมืองประเทศราช ค. เมืองหน฾าดา฽ น หัวเมืองชั้นใน หวั เมอื งชน้ั นอก ง. เมืองลูกหลวง หวั เมืองชั้นใน เมืองพระยามหานคร เมืองประเทศราช 2. เมืองในขอ฾ ใดที่เปรยี บเสมือนกาํ แพงช้ันในในสมยั กรุงศรีอยุธยาตอนตน฾ ก. หวั เมอื งชั้นใน ข. หัวเมืองชนั้ นอก ค. เมืองลกู หลวง ง. เมืองพระยามหานคร 3. เศรษฐกิจหลักท่สี าํ คัญของอาณาจักรอยุธยาขึน้ อย฽ูกบั อาชพี ใด ก. อตุ สาหกรรม ข. เกษตรกรรม ค. หตั ถกรรม ง. พาณชิ ยกรรม 4. กรุงศรอี ยธยุ าเสียกรุงครัง้ แรกใหแ฾ ก฽พม฽าปีใด ก. ปี พ.ศ. 2111 ข. ปี พ.ศ. 2112 ค. ปี พ.ศ. 2117 ง. ปี พ.ศ. 2135 5. ข฾อใดคือเหตุการณ์ของสงครามช฾างเผอื ก ก. กรงุ หงสาวดีเลีย้ งช฾างเผือก ข. กรงุ ศรอี ยธุ ยาขอช฾างเผือก ค. สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิไม฽ทรงยอมมอบช฾างเผือก ง. พระมหาอปุ ราชาสั่งกองทพั ทงั้ หมดเขา฾ จู฽โจมตีทพั ไทยทอ่ี อกมาตง้ั รับนอกพระนคร 6. บคุ คลใดทถี่ ูกนาํ ตวั ไปเปน็ ตวั ประกันที่กรุงหงสาวดใี นครั้งสงครามช฾างเผือก ก. สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ข. สมเดจ็ พระนเรศวนมหาราช ค. สมเดจ็ พระมหินทราธิราช ง. สมเดจ็ พระมหาธรรมราชา

261 7. สภาพสงั คมในสมัยอยุธยามีลักษณะเปน็ แบบใด ก. มฐี านะเป็นตัวกาํ หนด ข. มพี ระพุทธศาสนาเป็นตัวกําหนด ค. มีระบบวรรณะเปน็ ตวั กําหนด ง. มรี ะบบศักดินาเปน็ ตวั กําหนด 8. พระราชกรณยี กิจท่สี ําคัญของสมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช คอื ข฾อใด ก. การต฽างประเทศ ข. การปกครอง ค. การศาสนา ง. การสาธารณสขุ 9. พระบรมราชานสุ รณด์ อนเจดีย์ เกี่ยวข฾องกับเหตกุ ารณ์สําคัญในข฾อใด ก. สงครามชา฾ งเผือก ข. สงครามยุทธหัตถี ค. สงครามเสียกรุงศรอี ยธุ ยา ครงั้ ท่ี 1 ง. สงครามเสยี กรุงศรอี ยุธยา ครง้ั ที่ 2 10. ข฾อใดท่เี ปน็ อิทธพิ ลของพระพทุ ธศาสนาในสมยั อยุธยา ก. กษตั รยิ ท์ รงมฐี านะเปน็ เจ฾าชวี ติ ข. กษัตรยิ ์ทรงทศพธิ ราชธรรม ค. กษัตรยิ ป์ ระทับอยใ฽ู นพระราชวังที่ถือเปน็ เขตศกั ดิส์ ิทธ์ิ ง. กษตั ริย์ทรงมีอํานาจสูงสดุ ในการปกครองอาณาจักร

262 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น บทเรยี นออนไลน์ที่ 2 เรือ่ ง สงครามชา้ งเผอื ก 1. ข 2. ค 3. ข 4. ข 5. ค 6. ค 7. ง 8. ก 9. ค 10. ข

263 แบบทดสอบกอ่ นเรียน บทเรยี นออนไลน์ที่ 3 เรื่อง การเสยี กรุงศรีอยุธยา คร้งั ท่ี1-2 1. กรงุ ศรอี ยธุ ยาเสียกรุงครง้ั แรกเม่ือปีใด ก. พ.ศ.2111 ข. พ.ศ.2112 ค. พ.ศ.2127 ง. พ.ศ.2135 2. ผก฾ู อบก฾ูอสิ รภาพให฾ไทยในการเสียกรงุ ครั้งแรก คือใคร ก. พระองค์ขาว ข. เจ฾าฟูาไชย ค. พระองค์ดาํ ง. เจ฾าทองลนั 3. กรงุ ศรอี ยุธยาเสยี แกพ฽ มา฽ คร้งั ที่ 2 เม่ือปีใด ก. 2310 ข. 2112 ค. 2230 ง. 2309 4. พระเจ฾าตากสินมหาราชใช฾เวลากอบกเู อกราชครง้ั ที่ 2 เทา฽ ไหร฽ ก. 3 เดือน ข. 5 เดอื น ค. 7 เดอื น ง. 1 ปี 2 เดอื น 5. กรงุ ศรีอยุธยาลม฽ สลายลงเพราะเหตุใดสําคัญที่สุด ก. การขาดความสามคั คขี องคนในชาติ ข. ไส฾ศึกพม฽าแฝงตวั เข฾ามา ค. การขาดการฝกึ ซ฾อมรบ ง. การขาดกาํ ลังทหารสนับสนุนจากเมอื งต฽างๆ

264 6. กษตั ริย์อยุธยามีท้ังสน้ิ กร่ี าชวงศ์ ก. 3 ราชวงศ์ ข. 4 ราชวงศ์ ค. 5 ราชวงศ์ ง. 6 ราชวงศ์ 7. เมืองท่ีมีความเจรญิ ร฽งุ เรืองในดนิ แดนแถบนม้ี าก฽อน กรุงศรอี ยธุ ยา คือเมืองใด ก. สุโขทัย ข. ลพบรุ ี ค. สพุ รรณบรุ ี ง. อโยธยา 8. หลกั ฐานชนิ้ ใดยืนยนั ไดว฾ ฽ามดี ินแดนท่ีเจริญร฽ุงเรือง มาก฽อนการสถาปนากรงุ ศรีอยธุ ยา ก. หลวงพอ฽ โต วัดพนัญเชิง ข. หลวงพอ฽ โต วัดปุาเลไลยก์ ค. หลวงพอ฽ โต วดั เล฽งเนง฽ ย่ี ง. หลวงพอ฽ โต วดั ระฆงั โฆสิตาราม 9. ปฐมกษัตริย์พระองค์แรกของอยธุ ยาคอื ใคร ก. สมเดจ็ พระมหาธรรมราชา ข. สมเดจ็ พระเจา฾ ปราสาททอง ค. สมเด็จพระเจา฾ ทองลัน ง. สมเดจ็ พระเจ฾าอ฽ูทอง 10. สงครามครงั้ แรกของไทยกบั พม฽าคืออะไร ก. สงครามคราวเสยี กรงุ ครง้ั ท่ี 1 ข. สงครามกลางเมอื ง ค. สงครามยทุ ธหตั ถี ง. สงครามเมืองเชียงกราน

265 เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน บทเรียนออนไลนท์ ่ี 3 เรือ่ ง การเสยี กรงุ ศรีอยุธยา ครัง้ ท่ี1-2 1. ข 2. ค 3. ก 4. ค 5. ก 6. ค 7. ง 8. ก 9. ง 10. ง

266 ใบกจิ กรรม บทเรยี นออนไลน์ที่ 3 เรอ่ื ง การเสยี กรุงศรอี ยธุ ยาครงั้ ท่ี 1 และ สงครามยทุ ธหัตถขี องสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ให฾ผู฾เรยี นศึกษาเรียนร฾ูจากหนังสอื แบบเรยี น หรอื อินเทอร์เนต็ และดูคลิปวดี ิโอจาก Youtube เรอ่ื ง การเสยี กรงุ ศรีอยธุ ยาคร้ังท่ี 1 และ สงครามยุทธหตั ถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช 1. หนังสือเรยี นวิชาประวิตศิ าสตรช์ าติไทย สค22020 http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/22.%20History/History%201,2,3/2..pdf 2. Youtube 2.1 การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งท่ี 1https://www.youtube.com/watch?v=2--YYKWEfA0

267 2.2 สงครามยุทธหตั ถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช https://www.youtube.com/watch?v=oDwjOFfgQKM

268 ใบความรู้ บทเรียนออนไลนท์ ่ี 3 เร่อื ง สงครามเสียกรุงศรีอยุธยาครัง้ ท่ี 1 การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งท่ีหนึ่ง เป็นส฽วนหน่ึงของความขัดแย฾งระหว฽างอาณาจักรพม฽าและ อาณาจักรอยุธยา อันเป็นผลมาจากความต฾องการของพระเจ฾าบุเรงนองซ่ึงต฾องการได฾กรุงศรีอยุธยา เป็นประเทศราช และอาจถือได฾ว฽าเป็นผลสืบเนื่องมาจากสงครามช฾างเผือก ในปี พ.ศ. 2106 ท่ีทรงตี กรุงศรีอยุธยาไม฽สําเร็จ ความขัดแย฾งภายในกรุงศรีอยุธยาระหว฽างสมเด็จพระมหาจักรพรรดิกับเจ฾า เมืองพษิ ณโุ ลก พระมหาธรรมราชา ซึ่งมีพระทัยฝักใฝุพม฽า ได฾นําไปสู฽ความพินาศของกรุงศรีอยุธยาใน ทส่ี ดุ จนกระทั่ง สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอิสรภาพให฾กับอาณาจักรอยุธยาในอีก 15 ปี ต฽อมา พระเจา฾ บเุ รงนองทรงนําทพั เข฾ารุกรานกรุงศรีอยุธยาในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2111 ยกเข฾ามาทางด฽านแม฽ ละเมา เมืองตาก รวมทั้งหมด 7 ทัพ ประกอบด฾วย พระมหาอุปราชา เจ฾าเมืองแปร เจ฾าเมืองตองอู เจ฾าเมืองอังวะ เจ฾าเมืองเชียงใหม฽ และเชียงตุง เข฾ามาทางเมืองกําแพงเพชร โดยได฾เกณฑ์หัวเมืองทาง เหนอื รวมทง้ั เมืองพิษณโุ ลกมาร฽วมสงครามด฾วย รวมจํานวนได฾กว฽า 500,000 นาย ยกทัพลงมาถึงพระ นครในเดือนธันวาคมปีเดียวกัน โดยให฾พระมหาธรรมราชาเป็นกองหลังดูแลคลังเสบียง ทัพพระเจ฾า บเุ รงนองก็ตัง้ ค฽ายรายลอ฾ มพระนครอย฽ูไมห฽ า฽ ง การตง้ั รับภายในพระนครส฽งผลให฾มีการระดมยิงปืนใหญ฽ ของขา฾ ศึกทําลายอาคารบา฾ นเรอื นอย฽ตู ลอด ทาํ ให฾ไดร฾ บั ความเสียหายอย฽างมาก ฝุายกรุงศรีอยุธยาเม่ือทราบว฽าหัวเมืองทางเหนือเป็นของพม฽าแล฾ว จึงเตรียมรบ อยู฽ท่ีพระนคร นําปืน นารายณ์สังหารยิงไปยังกองทัพพระเจ฾าหงสาวดีที่ตั้งอยู฽บริเวณท฽ุงลุมพลี ถูกทหาร ช฾าง ม฾าล฾มตาย จํานวนมาก พม฽าจึงถอยทัพมาต้ังที่บ฾านพราหมณ์ให฾พ฾นทางปืน แล฾วพระเจ฾าหงสาวดีจึงเรียกประชุม การศึก พระมหา อุปราชเห็นสมควรให฾ยกทัพเข฾าตีไทยทุกด฾านเพราะมีกําลังมากกว฽า แต฽พระเจ฾าหงสาวดี ไม฽เห็นด฾วยเพราะกรุงศรีอยุธยามีทําเลดีมีนํ้าล฾อมรอบ จึงส่ังให฾ตีเฉพาะด฾านตะวันออกเพราะคูเมือง แคบท่ีสุด พม฽าพยายามจะทําสะพานข฾ามคูเมืองโดยนําดินมาถมเป็นสะพาน พระมหาเทพนายกอง รักษาด฽านอย฽างเต็มสามารถ โดยให฾ทหารไทยใช฾ปืนยิงทหารพม฽าท่ีขนดินถมเป็นสะพานเข฾ามา ทําใหพ฾ ม฽าล฾มตายจํานวนมากจึงถอยข฾ามคูกลับไป พระเจ฾าบุเรงนองทรงพยายยามโจมตีอย฽ูนานจนถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2112 ก็ยังไม฽ได฾กรุงศรีอยุธยา อีกทั้งยังสูญเสียกําลังพลเป็นจํานวนมาก พระองค์ทรงพยายามเปลี่ยนที่ตั้งค฽ายอย฽ูหลายระยะ โดยใน ภายหลังทรงย฾ายค฽ายเข฾าไปใกล฾กําแพงเมืองจนทําให฾สูญเสียพลอย฽างมาก ระหว฽างการสงครามสมเด็จ พระมหาจักรพรรดิประชวรและสวรรคตในเวลาต฽อมา สมเด็จพระมหินทร์ข้ึนครองราชและทรง บัญชาการรบแทน พระเจ฾าบุเรงนองจึงถามพระมหาธรรมราชาว฽าจะ ทําอย฽างไรให฾ชนะศึกโดยเร็ว พระมหาธรรมราชา ทรงแนะว฽าพระยารามเป็นแม฽ทัพสําคัญหากได฾ตัวมาการยึดพระนครจักสําเร็จ จึงมีสาสน์มาถึงพระ อัครชายาว฽า \"...การศึกเกิดจากพระยารามท่ียุยงให฾พ่ีน฾องต฾องทะเลาะกัน ถ฾าส฽งตัวพระยารามมา ใหพ฾ ระเจา฾ หงสาวดีจะยอมเป็นไมตร.ี ..\" สมเด็จพระมหินทร์ฯทรงอ฽านสาสน์แล฾ว ปรึกษากับข฾าราชการ

269 ต฽างๆจึงเห็นสมควรสงบศึกเพราะผ฾ูคนล฾มตายกันมากแล฾ว สมเด็จพระมหินทร์ฯมีรับสั่งให฾ส฽ง พระสังฆราชออกไปเจรจาและส฽งตัวพระยารามให฾พระเจ฾าบุเรงนองเพื่อเป็นไมตรี แต฽พระเจ฾า บุเรงนองตบัตสัตย์ไม฽ยอมเป็นไมตรี ทําให฾สมเด็จพระมหินทร์ฯทรงพิโรธโกรธแค฾นในการกลับกลอก ของพระเจ฾าบุเรงนองอย฽างมาก มีรับสั่งให฾ขุนศึกทหารท้ังปวงรักษาพระนครอย฽างเข฾มแข็ง พระเจ฾า บุเรงนองเห็นว฽ายังไม฽สามารถตีกรุงศรีอยุธยาไม฽ได฾ จึงส฽งพระมหาธรรมราชามาเกล้ียกล฽อมให฾ยอมแพ฾ แตถ฽ กู ทหารไทยเอาปืนไลย฽ งิ จนตอ฾ งหนกี ลับไป พระเจา฾ หงสาวดีจึงคิดอุบายจะใชพ฾ ระยาจักรีที่จับตัวได฾เป็นประกันเม่ือคร้ังสงครามช฾างเผือก เป็นไสศ฾ ึก จึงให฾พระมหาธรรมราชาทรงเกล้ียกลอ฽ มพระยาจกั รใี หเ฾ ป็นไส฾ศึกในกรุงศรีอยุธยา แล฾วแกล฾ง ปล฽อยตัวออกมา ร฽ุงเช฾าพม฽าทําทีเป็นตามหาแต฽ไม฽พบเลยจับตัวผู฾คุมมาตัดหัวเสียบไว฾ริมแม฽นํ้าเพื่อให฾ ไทยหลงกล สมเด็จพระมหินทร์ฯทรงดีพระทัยท่ีพระยาจักรีหนีมาได฾จึงทรงแต฽งตั้งให฾เป็นผู฾บังคับบัญชา การรบแทนที่พระยาราม ครั้นพระยาจักรีได฾รับแต฽งตั้งให฾ดํารงตําแหน฽งรักษาพระนครแล฾วจึง ดาํ เนินการสบั เปลี่ยนหนา฾ ทข่ี องฝุายตา฽ ง ๆ จนกระท่ังการปูองกันพระนครอ฽อนแอลง พระยาจักรีได฾ใส฽ ร฾ายให฾พระศรสี าวราชว฽าเป็นกบฏจึงถูกสาํ เร็จโทษ เมือ่ เห็นว฽าได฾เวลาอันควรพระยาจักรีจึงให฾สัญญาณ แก฽พม฽าเข฾าตีกรุงศรีอยุธยาทุกด฾าน และทําให฾กองทัพพม฽าเข฾าส฽ูพระนครสําเร็จโดยใช฾เวลาเพียง 1 เดือน ในวันท่ี 7 สิงหาคม พ.ศ. 2112 (เดือน๙ไทย) พระยาจักรีจึงให฾สัญญาณแก฽พม฽าเข฾าตีกรุงศรี อยุธยาและเปิดประตูเมือง ทําให฾ทัพพม฽าเข฾ายึดพระนครสําเร็จ กรุงศรีอยุธยาจึงตกเป็นเมืองข้ึนของ พมา฽ หลงั สงคราม พระเจ฾าบุเรงนองประทับอย฽ูท่ีกรุงศรีอยุธยาจนกระท่ัง วันศุกร์ขึ้นหกคํ่า เดือนสิบสอง ปีมะเส็ง พ.ศ. 2112 ได฾อภิเษกให฾สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช ข้ึนเป็นกษัตริย์ครองกรุงศรีอยุธยา ในฐานะประเทศราช ทรงพระนามวา฽ สมเด็จพระสรรเพชญท่ี 1 บางแห฽งเรียก ''พระสุธรรมราชา'' สมเด็จพระมหินทราธิราช พระบรมวงศานุวงศ์ และขุนนางน฾อยใหญ฽ ได฾ถูกนําไปกรุงหงสาวดีด฾วยแต฽ สมเดจ็ พระมหินทร์ประชวรและสวรรคตระหวา฽ งทางไปกรงุ หงสาวดี พม฽าเข฾ายึดทรัพย์สินและกวาดต฾อนผ฾ูคนกลับไปพม฽าเป็นจํานวนมาก โดยเหลือให฾รักษาเมืองเพียง 1,000 คน คนท่ีเหลือก็หนีไปหลบอาศัยอยู฽ท่ีอ่ืน บ฾านเรือนและสิ่งปลูกสร฾างทั้งหลายได฾รับความ เสยี หายเปน็ อันมาก อาณาจักรอยธุ ยาจงึ ตกเปน็ เมืองขนึ้ ของพม฽าเปน็ เวลานาน 15 ปี สาเหตุ 1. เกิดความแตกสามัคคีกันระหว฽างสมเด็จพระมหินทราธิราชกับพระมหาธรรมราชาเนื่องมาจากการ ยุยงของข฾าศกึ 2. ไทยขาดกาํ ลังใจต฽อส฾เู นือ่ งจากสมเดจ็ พระมหาจักรพรรดสิ วรรคตในขณะบญั ชาการศึก 3. พระยาจกั รซี ง่ึ เปน็ แมท฽ ัพไทยเป็นไส฾ศึกให฾แก฽พม฽า

270 สงครามยทุ ธหตั ถขี องสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ในปี พ.ศ.๒๑๓๕พระเจ฾านันทบุเรง โปรดให฾พระมหาอุปราชา นํากองทัพทหารสองแสนส่ีหม่ืนคน มาตีกรุงศรีอยุธยาหมายจะชนะศึกในคร้ังน้ี สมเด็จพระนเรศวร ทรงทราบว฽า พม฽าจะยกทัพใหญ฽มาตี จึงทรงเตรยี มไพร฽พล มกี ําลังหนึ่งแสนคนเดนิ ทางออกจากบา฾ นปุาโมกไปสุพรรรบุรีข฾ามนํ้าตรงท฽าท฾าวอ฽ู ทอง และตงั้ ค฽ายหลวงบริเวณหนองสาหรา฽ ย เช฾าของวนั จันทร์ แรม ๒ คาํ่ เดือนยี่ ปีมะโรง พ.ศ.๒๓๒๕ สมเด็จพระนเรศวรและสมเด็จพระ เอกาทศรถทรงเคร่ืองพิชัยยุทธ สมเด็จพระนเรศวรทรงช฾าง นามว฽า เจ฾าพระยาไชยานุภาพส฽วนพระ สมเดจ็ พระเอกาทศรถ ทรงช฾างนามว฽า เจ฾าพระยาปราบไตรจักร ช฾างทรงของท้ังสองพระองค์น้ันเป็น ช฾างชนะงา คือช฾างมีงาที่ได฾รับการฝึกให฾ร฾ูจักการต฽อส฾ูมาแล฾วหรือเคยผ฽านสงครามชนช฾าง ชนะช฾างตัว อื่นมาแล฾ว ซึ่งเป็นช฾างท่ีกําลังตกมัน ในระหว฽างการรบจึงว่ิงไล฽ตามพม฽าหลงเข฾าไปในแดนพม฽า มีเพียง ทหารรักษาพระองคแ์ ละจาตุรงค์บาทเท฽านน้ั ท่ีติดตามไปทนั สมเด็จพระนเรศวรทอดพระเนตรเห็นพระมหาอุปราชาทรงพระคชสารอย฽ูในร฽มไม฾กับเหล฽า ท฾าวพระยา จึงทราบได฾ว฽าช฾างทรงของสองพระองค์หลงถลําเข฾ามาถึงกลางกองทัพ และตกอย฽ูในวง ล฾อมข฾าศึกแล฾ว แต฽ด฾วยพระปฏิภาณไหวพริบของสมเด็จพระนเรศวร ทรงเห็นว฽าเป็นการเสียเปรียบ ข฾าศึกจึงไสช฾างเข฾าไปใกล฾ แล฾วตรัสถามด฾วยคุ฾นเคยมาก฽อนแต฽วัยเยาว์ว฽า \"พระเจ฾าพี่เราจะยืนอย฽ูใยใน ร฽มไม฾เล฽า เชิญออกมาทํายุทธหัตถีด฾วยกัน ให฾เป็นเกียรติยศไว฾ในแผ฽นดินเถิด ภายหน฾าไปไม฽มีพระเจ฾า แผ฽นดินที่จะได฾ยุทธหตั ถแี ล฾ว\" พระมหาอปุ ราชาได฾ยินดงั น้นั จึงไสชา฾ งนามว฽า พลายพัทธกอเข฾าชนเจ฾าพระยาไชยานุภาพเสีย หลัก พระมหาอปุ ราชาทรงฟันสมเด็จพระนเรศวรด฾วย พระแสงของ฾าวแต฽สมเด็จพระนเรศวรทรงเบี่ยง หลบทัน จึงฟันถูกพระมาลาหนังขาด จากนั้นเจ฾าพระยาไชยานุภาพชนพลายพัทธกอเสียหลัก สมเด็จ พระนเรศวรทรงฟันด฾วยพระแสงของ฾าวถกู พระมหาอปุ ราชาเข฾าท่ีอังสะขวา สิน้ พระชนม์อยูบ฽ นคอช฾าง สว฽ นสมเด็จพระเอกาทศรถทรงฟันเจ฾าเมืองจาปะโรเสียชีวิตเช฽นกัน ทหารพม฽าเห็นว฽าแพ฾แน฽แล฾ว จึงใช฾ ปืนระดมยิงใส฽สมเด็จพระนเรศวรได฾รับบาดเจ็บ ทันใดนั้น ทัพหลวงไทยตามมาช฽วยทัน จึงรับทั้งสอง พระองค์กลับพระนคร พม฽าจึงยกทัพกลับกรุงหงสาวดีไป นับแต฽น้ันมาก็ไม฽มีกองทัพใดกล฾ายกมา กล้าํ กรายกรงุ ศรีอยธุ ยาอกี เปน็ ระยะเวลาอกี ยาวนาน

271 ใบงาน บทเรยี นออนไลน์ท่ี 3 เร่ือง การเสียกรงุ ศรอี ยธุ ยา คร้ังที่ 1 และ สงครามยทุ ธหัตถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ให฾ผู฾เรยี นสรปุ เนื้อหาดังต฽อไปนี้ 1. การเสยี กรงุ ศรีอยุธยา คร้งั ที่ 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สงครามยุทธหัตถีของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ให฾ผ฾ูเรยี นบอกแนวทางในการนาํ บทเรียนจากเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ท่ไี ด฾มาปรบั ใช฾ในการ ดําเนินชีวิต ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

272 ใบกิจกรรม บทเรยี นออนไลน์ท่ี 4 เรอ่ื ง การเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังที่ 2 และ การกอบก้เู อกราชของสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช ให฾ผูเ฾ รยี นศกึ ษาเรียนรจู฾ ากหนังสือ แบบเรียน หรอื อินเทอรเ์ น็ต และดูคลิปวดี โิ อจาก Youtube เร่ือง การเสยี กรุงศรีอยธุ ยาครั้งท่ี 2 และ การกอบก฾เู อกราชของสมเด็จพระเจา฾ ตากสนิ มหาราช 1. หนงั สือเรียนวชิ าประวิตศิ าสตร์ชาติไทย สค22020 http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/22.%20History/History%201,2,3/2..pdf 2. Youtube 2.1 การเสียกรุงศรีอยธุ ยาครั้งท่ี 2 https://www.youtube.com/watch?v=Xyv5x2pHv54&t=12s 2

273 2. การกอบก฾เู อกราชของสมเดจ็ พระเจา฾ ตากสินมหาราช https://www.youtube.com/watch?v=TpvB19zDaNo

274 ใบความรู้ บทเรียนออนไลน์ที่ 4 การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งท่ี 2 และ การกอบกเู้ อกราชของสมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช การเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังท่ีสอง หรือ สงครามคราวเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังท่ีสอง เป็นความ ขัดแยง฾ ทางทหารครัง้ ทสี่ อง ระหวา฽ งราชวงศอ์ ลองพญาแหง฽ พม฽า กับราชวงศ์บ฾านพลูหลวงแห฽งสยามใน สมัยอาณาจักรอยธุ ยา ในการทัพคร้ังนี้ กรุงศรีอยุธยาซ่ึงเป็นราชธานีสยามยาวนานเกือบส่ีศตวรรษได฾ เสียแก฽พม฽าและถึงกาลส้ินสุดลงไปด฾วย เหตุการณ์ได฾เกิดขึ้นเมื่อวันอังคาร ข้ึน 9 คํ่า เดือน 5 ปีกุน ตรงกับวันท่ี 7 เมษายน พ.ศ. 2310 ในรัชกาลสมเด็จพระเจ฾าเอกทัศแห฽งอาณาจักรอยุธยา และ พระเจ฾ามังระแหง฽ อาณาจกั รพมา฽ ยุทธนาการนี้เป็นผลพวงของสงครามพระเจ฾าอลองพญาเมื่อ พ.ศ. 2303 และก฽อตัวขึ้นใน พ.ศ. 2308 เมื่อพม฽าส฽งกองทัพเข฾ารุกรานอยุธยาเป็นสองทางแบบคีม ทัพพม฽าพิชิตการปูองกันของ ฝุายอยุธยาที่ประกอบด฾วยกําลังอันเหนือกว฽าแต฽ขาดการประสานงานกันได฾ และเร่ิมปิดล฾อมกรุงศรี อยธุ ยานาน 14 เดอื นจนกระท่งั เดอื นมีนาคม พ.ศ. 2310 พระเจา฾ เอกทศั ทรงยอมเป็นประเทศราชของ พม฽า แต฽พม฽าประสงค์ให฾ยอมแพ฾อย฽างไม฽มีเง่ือนไข ในท่ีสุดกองทัพพม฽าหักเข฾าพระนครได฾เป็นคร้ังท่ี สองในประวัติศาสตร์ แล฾วทําลายล฾างพระนคร ทําให฾ความสัมพันธ์ระหว฽างไทย-พม฽าเสื่อมลงจนถึง ปจั จุบนั การเสียกรุงครั้งนี้ นอกจากจะส฽งผลให฾อาณาจักรอยุธยาล฽มสลายลงแล฾ว ตะนาวศรีตอนใต฾ยังได฾ตก เปน็ ของพมา฽ เปน็ การถาวร และเกิดความขัดแย฾งระหว฽างกล฽ุมการเมืองในระดับต฽าง ๆ จนแทบนําไปสู฽ การล฽มสลายของรัฐไทย อย฽างไรก็ดี พม฽าจําต฾องถอนกําลังส฽วนใหญ฽ในอาณาจักรอยุธยาเดิมกลับคืน ประเทศไปเม่ือถูกจีนรุกราน จึงเป็นเหตุให฾สมเด็จพระเจ฾ากรุงธนบุรีทรงเถลิงอํานาจ ในรัชสมัยของ พระองค์ ชาติก็ฟ้ืนกลับเป็นปึกแผ฽นและรุ฽งโรจน์อีกคร้ัง ทั้งสยามยังสามารถขับพม฽าออกจากแคว฾น ลา฾ นนาไดน฾ บั แต฽บดั น้ัน สาเหตทุ างสงั คมและการเมอื ง พงศาวดารไทยในอดีตส฽วนใหญ฽มักจะกล฽าวถึงความอ฽อนแอของกษัตริย์ ขุนนางและระบบ ราชการ วา฽ เปน็ ประเด็นสําคัญประเด็นหน่ึงที่นําไปส฽ูการเสียกรุงศรีอยุธยา ประเด็นดังกล฽าวนับว฽าเป็น กรอบความคดิ ที่สง฽ ต฽อกนั มาผ฽านทางจารตี การจดบันทึกและการบอกเล฽า โดยเฉพาะอย฽างย่ิง พระเจ฾า เอกทัศ ซ่ึงถูกมองว฽า \"เป็นผู฾ปกครองท่ีมีความอ฽อนแอเหลวไหล...พร฾อมกับแสวงหาความฟูุงเฟูอ สนุกสนานส฽วนตัวแม฾ในยามศึก\" จากมุมมองเดียวกัน ในสงครามสยาม-ฝร่ังเศส ร.ศ. 112 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล฾าเจ฾าอย฽ูหัวทรงตรอมพระทัยจนประชวรหนัก เพราะทรงเห็นว฽า พระองคไ์ มส฽ ามารถปกปูองแผ฽นดินสยามจากฝร่ังเศสได฾ และทรงเกรงว฽าจะถูกติฉินนินทาสืบไป ดุจด่ัง

275 พระเจ฾าอุทุมพรและพระเจ฾าเอกทัศท่ีไม฽คิดปูองกันจึงเสียเมืองและเป็นที่ครหาไม฽หยุดหย฽อน โดยทรง พระราชนพิ นธว์ า฽ \"เจบ็ นานนกึ หน฽ายนิตย์ มะนะเรื่องบํารุงกาย สว฽ นจติ บ฽มีสบาย ศริ ะกลุ฾มอุราตรึง แม฾หายกพ็ ลนั ยาก จะลาํ บากฤทยั พงึ ตริแตจ฽ ะถูกรงึ อุระรดั และอัตรา กลัวเป็นทวริ าช บ฽ตริปอู งอยุธยา เสียเมอื งจึงนินทา บล฽ ะเวน฾ ฤๅวา฽ งวาย\" นอกจากนี้ ต฾นกรุงรัตนโกสินทร์ สมเด็จพระบวรราชเจ฾ามหาสุรสิงหนาท พระราชภาตาใน พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟูาจุฬาโลก ยังได฾ทรงพระราชนิพนธ์เพลงยาวสะท฾อนความรู฾สึกคับแค฾น พระทยั ในพระเจ฾าเอกทศั ดว฾ ย ความตอนหนึง่ ว฽า \"ทง้ั นเี้ ป็นต฾นดว฾ ยผลเหตุ จะอาเพศกษตั ริยผ์ ฾ูเปน็ ใหญ฽ มิได฾พจิ ารณาพวกขา฾ ไท เคยใชก฾ ็เลีย้ งด฾วยเมตตา ไมร฽ ฾รู อบประกอบในราชกจิ ประพฤตกิ ารแตท฽ ผ่ี ิดด฾วยอิจฉา สภุ าษติ ท฽านกลา฽ วเป็นราวมา จะแตง฽ ตัง้ เสนาธบิ ดี ไม฽ควรอย฽าใหอ฾ คั รฐาน จะเสยี การแผ฽นดินกรงุ ศรี เพราะไมฟ฽ งั ตาํ นานโบราณมี จงึ เสยี ทีเสียวงศ์กษัตรา เสยี ยศเสยี ศักด์นิ คเรศ เสยี ทง้ั พระนเิ วศน์วงศา เสยี ท้งั ตระกูลนานา เสียทงั้ ไพรฟ฽ าู ประชากร สารพัดจะเสียสิ้นสดุ ทั้งการยุทธกไ็ ม฽เตรยี มฝกึ สอน จงึ ไม฽รก฾ู ฾ูแก฾พระนคร เหมือนหนอนเบยี นให฾ประจํากรรม\" อย฽างไรก็ตาม แนวคดิ ซ่ึงปรากฏในงานเขยี นทางประวตั ิศาสตรส์ มัยใหม฽ได฾พยายามมองประเด็น ทีต่ ฽างออกไปวา฽ พระองคม์ ใิ ช฽กษัตริยท์ อี่ อ฽ นแอ หากแต฽เป็นกษัตริย์ชาตินักรบพระองค์หน่ึง และมองว฽า ประวัติศาสตร์ซ่ึงยึดถือกันมานี้ถูกครอบงําจากเงื่อนไขทางการเมืองของชนช้ันผ฾ูปกครองในภายหลัง แต฽ก็มีข฾อเท็จจริงปรากฏว฽า ผู฾ปกครองในสมัยอยุธยาตอนปลายต฽างก็แย฽งชิงความเป็นใหญ฽กันเอง บ฾านเมืองสูญเสียกําลังพลและขุนนางเป็นจํานวนมากในสงครามกลางเมือง ดังที่สมเด็จกรมพระยา ดํารงราชานภุ าพ ทรงสรปุ ว฽า \"ไทยอ฽อนกําลังลงด฾วยการจลาจลในประเทศ ไทยด฾วยกันมุ฽งหมายกําจัด พวกเดียวกันเอง เนื่องจากการชิงราชสมบัติมาหลายซับซ฾อนนับตั้งแต฽ส้ินสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ เปน็ ต฾นมา กรงุ ศรอี ยุธยาจงึ ทรุดโทรมลงเปน็ ลําดบั \"[93] การที่รัฐบาลกลางของอยุธยามีการควบคุมอํานาจท฾องถิ่นอย฽างหละหลวม ทําให฾กรุงศรีอยุธยา มีอํานาจและความสามารถในการปูองกันตนเองท่ีจํากัด เพราะไม฽ได฾รับการช฽วยเหลือจากกองทัพ

276 หัวเมือง ที่ไม฽ปฏิบัติตามคําส่ังของรัฐบาลกลาง ซึ่งแนวคิดดังกล฽าว นิธิ เอียวศรีวงศ์ ได฾เน฾นเป็นพิเศษ และกล฽าวว฽าการเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังที่สอง \"เป็นความล฾มเหลวของระบบปูองกันตนเองของ อาณาจักรมากกว฽าความผิดของบุคคลหรือกล฽ุมบุคคลหนึ่งเท฽าน้ัน\" ความเส่ือมโทรมของระบบการ ปอู งกันตนเองของอาณาจักรอยุธยาอกี ประการหนึ่ง คือ จาํ นวนไพร฽ที่สามารถเรียกเกณฑ์เข฾าส฽ูกองทัพ มีน฾อย เพราะรัฐบาลได฾สูญเสียไพร฽ให฾กับเจ฾านายและขุนนางไปเป็นอันมาก และอีกจํานวนหนึ่งก็ หลีกเล่ียงการข้ึนทะเบียน เช฽น ชาวบ฾านบางระจัน นอกจากนี้ หากจะใช฾วิธีการกวาดต฾อนไพร฽มายัง ภาคกลางเพ่อื ต้ังกองทัพขนาดใหญ฽อยา฽ งสมยั สมเดจ็ พระนเรศวรก็จะกอ฽ ให฾เกดิ จลาจลขึ้นอกี สุเนตร ชุตินธรานนท์ได฾เสนอแนวคิดว฽า จํานวนประชากรที่เติบโตหลังจากการค฾าขายกับต฽างชาติใน สมัยอยุธยาตอนปลาย ซึ่งมีการขัดกับจารีตการปกครองเดิมจนทําให฾เกิดความป่ันปุวน อันทําให฾การ จัดระเบยี บและควบคมุ เกิดความย฽งุ ยาก สาเหตุทางยุทธศาสตรแ์ ละยทุ ธวธิ ี สงครามครั้งนี้เกิดในช฽วงที่อํานาจทางทหารของราชวงศ์คองบองร฽ุงเรืองเกือบถึงขีดสุด โดยนัก ประวัติศาสตร์ถือว฽าชัยชนะเหนือจีนเป็นช฽วงท่ีอํานาจทางทหารของราชวงศ์คองบองรุ฽งเรืองถึงขีดสุด สาเหตุหลักท่ีพม฽ารบชนะอยุธยาและจีนน้ัน มิใช฽เพราะกําลังพลหรืออาวุธท่ีเหนือกว฽า แต฽ทหารพม฽า กรําศึก และมีผู฾บังคับบัญชาทหารท่ีมีความมั่นใจและได฾พิสูจน์ความสามารถมาแล฾ว ขณะที่ฝุายผ฾ูนํา อยุธยามีประสบการณ์สงครามเพียงเล็กน฾อยในสงครามพระเจ฾าอลองพญาเท฽านั้น ซ้ําแม฾ว฽าจะมีการ เตรียมการสงครามอย฽างกว฾างขวาง แต฽เมื่อสงครามมาถึง ผ฾ูบังคับบัญชาอยุธยากลับล฽าช฾าและไม฽ ประสานงานกัน ในสงครามคราวนี้ ฝุายอยุธยาประสบกับความพ฽ายแพ฾ทางยุทธศาสตร์อย฽างเห็นได฾ชัด เพราะ ยุทธวธิ ีของฝุายพม฽าสามารถรับมือกับยุทธวิธีนํ้าหลากท่ีฝุายอยุธยามักใช฾ได฾เป็นผลสําเร็จหลายครั้งใน ประวัติศาสตร์การสงคราม นอกจากน้ี พม฽ายังได฾โจมตีหัวเมืองทางเหนือเพื่อปูองกันการตีกระหนาบ ก฽อนกองทัพเหนือและใต฾เข฾าปิดล฾อมพระนครพร฾อมกัน ซึ่งช฽วยแก฾ปัญหาการขาดแคลนเสบียงได฾อีกด฾วย ดังนั้น ฝุายอยุธยาจึงไม฽เหลือยุทธศาสตร์อื่นใดที่จะส฾ูกับพม฽าได฾อีก ส฽วนการท่ีฝุายอยุธยาพยายาม ปูองกันมิให฾ข฾าศึกเข฾าประชิดพระนคร แต฽ได฾มีการจัดวางกําลังกระจัดกระจายกันเกินไป อันแสดงให฾ เห็นถึงข฾อผิดพลาดทางด฾านการข฽าวอีกด฾วย เพราะมีท่ีตั้งทัพหลายแห฽งที่พม฽ามิได฾ยกเข฾ามาเลย ส฽วน ทางที่พบกับพม฽านั้นก็ปราชัยทุกทิศทางสมเด็จพระเจ฾าเอกทัศไม฽แสดงความสามารถด฾านการ บัญชาการรบ เนอื่ งจากทรงมอบหมายการปูองกันบ฾านเมืองแก฽คณะลูกขุน ณ ศาลาตามคําให฾การของ ชาวกรุงเก฽า ได฾ระบุว฽ามีคนไทยทรยศ ช่ือว฽า พระยาพลเทพ ความว฽า \"...มีคนไทยช่ือ พระยาพลเทพ ข฾าราชการในกรุงศรีอยธุ ยาเอาใจออกหา฽ ง ลอบสง฽ ศาสตราวุธเสบียงอาหารให฾แก฽พม฽า สัญญาว฽าจะเปิด ประตู [ด฾านทิศตะวันออก] คอยรับเม่ือพม฽าเข฾าโจมตี เข฾าใจว฽าเป็นบริเวณหัวรอหรือใกล฾เคียง

277 ซึ่งพม฽าก็ได฾ระดมเข฾าตีกรุงศรีอยุธยาทางด฾านนี้ ตามท่ีพระยาพลเทพนัดหมายไว฾... และนายพีวัน เดอวูร์ท ชาวฮอลันดา ก็ได฾บันทึกในลักษณะใกล฾เคียงกัน แต฽บอกว฽าไส฾ศึกเป็นชาวพม฽าที่อาศัยอย฽ูใน พระนคร

278 การกอบกูเ้ อกราชของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พระเจ฾าตากสินมหาราช มพี ระนามเดิมว฽า สิน มีชาติกําเนิดเป็นสามัญชน บิดาช่ือขุนพิพัฒน์ (ไหฮอง-เชื้อชาติจีน) มารดาชื่อ นางนกเอ้ียง ได฾รับการศึกษาอบรม จนได฾รับราชการเป็นขุนนางใน ตําแหน฽ง เจ฾าเมืองตาก พระยาตาก มีฝีมือในการรบแข฾มแข็ง จึงถูกเกณฑ์มาช฽วยรักษากรุงศรีอยุธยา แต฽เกิดความท฾อใจจึงนําพรรคพวกประมาณ 500 คน ตีฝุากองทัพพม฽าออกไป พระยาตากได฾ รวบรวมหวั เมืองทะเลตะวันออก แล฾วต้ังท่ีม่ันที่เมืองจันทบุรี เพราะเป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด฾วยข฾าว ปลาอาหาร เมื่อต฽อเรือและรวบรวมผ฾ูคนได฾พร฾อมแล฾ว พระยาตากจึงได฾เคลื่อนทัพเรือ ม฽ุงเข฾าตี กองทัพพม฽า ท่ีค฽ายโพธิ์สามต฾น สุกี้พระนายกองได฾ต฽อสู฾จนตายในที่รบ หลังจากกอบก฾ูเอกราชได฾แล฾ว เจ฾านายและขา฾ ราชการ ไดพ฾ รอ฾ มใจกันอญั เชิญให฾พระยาตาก ข้ึนเป็นพระเจ฾าแผ฽นดิน ทรงพระนามว฽า สมเด็จพระรามาธบิ ดที ี่ 4 แต฽ประชาชนทัว่ ไปนิยมเรยี กว฽า พระเจ฾าตากสิน หรอื พระเจา฾ กรงุ ธนบุรี ภายหลังก฾ูเอกราชแล฾ว พระเจ฾าตากสินมหาราชทรงพิจารณาว฽า สภาพของรุงศรีอยุธยา ได฾เส่ือมโทรมลงไปมาก ท้ังน้ี เพราะได฾รับความเสียหายจากการรบแบบกองโจรของพม฽ากรุงศรี อยุธยา มีอาณาเขตกว฾างขวาง เกินกําลังของพระยาตาก ท่ีจะรักษาไว฾ได฾ข฾าศึกษาร฾ูจักภูมิประเทศเป็น อย฽างดี ทําให฾ฝุายไทยเสียเปรียบท่ีตั้งของกรุงศรีอยุธยา ข฾าศึกษาสามารถโจมตีนได฾ท้ังทางบกและ ทางน้ํากรุงศรีอยุธยา ต้ังอยู฽ห฽างจากปากน้ํามาก ไม฽เหมาะในการค฾าทางทะเล พระเจ฾ากรุงธนบุรี ทรงเลือกกรงุ ธนบุรเี ป็นราชธานี ดว฾ ยสาเหตดุ ังต฽อไปนี้ กรุงธนบุรีเป็นเมืองขนาดเล็ก ตั้งอย฽ูปากแม฽นํ้าเจ฾าพระยา สะดวกในการติดต฽อค฾าขาย สะดวก ในการควบคุมกําลัง ลําเลียงอาวุธและเสบียงต฽าง ๆ ถ฾าไม฽อาจต฾านทานข฾าศึกได฾ สามารถย฾ายท่ีมั่นไป อยู฽ท่ีจนั ทบรุ ไี ด฾ ธนบรุ ี มีปูอมปราการท่ีเคยสร฾างไวต฾ ้ังแตส฽ มยั อยุธยา

279 ใบงาน บทเรยี นออนไลน์ท่ี 4 เร่ือง การเสียกรุงศรอี ยธุ ยา คร้งั ท่ี 2 และ การกอบกู้เอกราชของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ใหผ฾ ู฾เรียนสรุปเนอ้ื หาดังต฽อไปน้ี 1. การเสยี กรงุ ศรีอยุธยา ครง้ั ท่ี 2 คอื ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. การกอบกเู฾ อกราชของสมเดจ็ พระเจา฾ ตากสนิ มหาราช คือ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ใหผ฾ เ฾ู รียนบอกแนวทางในการนาํ บทเรยี นจากเหตุการณ์ทางประวตั ิศาสตร์ที่ได฾มาปรบั ใชใ฾ นการ ดําเนินชีวติ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

280 แบบทดสอบหลงั เรยี น บทเรยี นออนไลนท์ ่ี 4 เรอ่ื ง การเสยี กรงุ ศรีอยธุ ยา คร้ังท่ี1-2 1. กรงุ ศรอี ยธุ ยาเสียกรุงครง้ั แรกเมือ่ ปีใด ก. พ.ศ.2111 ข. พ.ศ.2112 ค. พ.ศ.2127 ง. พ.ศ.2135 2. ผูก฾ อบกู฾อสิ รภาพให฾ไทยในการเสยี กรุงครั้งแรก คือใคร ก. พระองค์ขาว ข. เจ฾าฟาู ไชย ค. พระองคด์ ํา ง. เจา฾ ทองลนั 3. กรุงศรอี ยธุ ยาเสียแก฽พม฽าครงั้ ท่ี 2 เม่ือปีใด ก. 2310 ข. 2112 ค. 2230 ง. 2309 4. พระเจ฾าตากสนิ มหาราชใชเ฾ วลากอบกเู อกราชคร้ังท่ี 2 เทา฽ ไหร฽ ก. 3 เดอื น ข. 5 เดือน ค. 7 เดือน ง. 1 ปี 2 เดอื น 5. กรงุ ศรอี ยธุ ยาล฽มสลายลงเพราะเหตุใดสาํ คัญท่ีสุด ก. การขาดความสามัคคีของคนในชาติ ข. ไส฾ศึกพม฽าแฝงตวั เข฾ามา ค. การขาดการฝึกซ฾อมรบ ง. การขาดกาํ ลงั ทหารสนับสนุนจากเมืองต฽างๆ

281 6. กษัตริย์อยธุ ยามีทง้ั ส้ินก่ีราชวงศ์ ก. 3 ราชวงศ์ ข. 4 ราชวงศ์ ค. 5 ราชวงศ์ ง. 6 ราชวงศ์ 7. เมอื งที่มคี วามเจรญิ ร฽ุงเรืองในดนิ แดนแถบน้ีมาก฽อนกรุงศรอี ยธุ ยาคอื เมืองใด ก. สโุ ขทยั ข. ลพบรุ ี ค. สพุ รรณบุรี ง. อโยธยา 8. หลักฐานช้ินใดยืนยันได฾วา฽ มีดนิ แดนท่ีเจรญิ ร฽ุงเรอื งมาก฽อนการสถาปนากรงุ ศรีอยุธยา ก. หลวงพอ฽ โต วดั พนญั เชิง ข. หลวงพอ฽ โต วัดปาุ เลไลยก์ ค. หลวงพอ฽ โต วัดเล฽งเนง฽ ยี่ ง. หลวงพ฽อโต วัดระฆงั โฆสิตาราม 9. ปฐมกษตั ริยพ์ ระองค์แรกของอยธุ ยาคือใคร ก. สมเดจ็ พระมหาธรรมราชา ข. สมเดจ็ พระเจ฾าปราสาททอง ค. สมเดจ็ พระเจ฾าทองลัน ง. สมเดจ็ พระเจา฾ อู฽ทอง 10. สงครามคร้ังแรกของไทยกับพม฽าคืออะไร ก. สงครามคราวเสยี กรุงครง้ั ท่ี 1 ข. สงครามกลางเมอื ง ค. สงครามยุทธหัตถี ง. สงครามเมอื งเชียงกราน

282 เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น บทเรียนออนไลน์ที่ 4 เรื่อง การเสยี กรงุ ศรอี ยธุ ยา ครง้ั ท่ี1-2 1. ข 2. ค 3. ก 4. ค 5. ก 6. ค 7. ง 8. ก 9. ง 10. ง

283 แบบทดสอบก่อนเรียน บทเรยี นออนไลน์ที่ 5 เร่อื ง ความสัมพนั ธก์ บั ตา่ งประเทศ ในสมยั กรุงศรีอยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี 1. “ความสมั พันธ์แบบเมอื งพี่เมืองน฾อง” หมายถึงประเทศใด ก. พมา฽ ข. ลาว ค. กัมพชู า ง. จีน 2. ความสมั พนั ธก์ ับต฽างประเทศในสมยั กรงุ ศรีอยุธยา ขอ฾ ใดไม฽เก่ียวขอ฾ ง ก. ญปี่ ุน ข. ลาว ค. จนี ง. พมา฽ 3. ล฾านนา แควน฾ ล฾านนามศี นู ย์กลางการปกครองอย฽ูท่ีใด ก. กรงุ เทพมหานคร ข. กรุงศรอี ยุธยา ค. เชียงใหม฽ ง. นครศรีธรรมราช 4. หลักฐานสําคญั ทีแ่ สดงถึงสัมพันธไมตรีอนั ดีระหว฽างไทยและลาวสมยั สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ และพระเจา฾ ไชยเชษฐา คอื ก. พระธาตุสสี องรัก ข. พระธาตพุ นม ค. พระธาตุดอยสุเทพ ง. องคพ์ ระปฐมเจดีย์ 5. แขง฽ อิทธิพลและการขยายอํานาจจึงทําใหเ฾ กิดสงครามตลอดมาเป็นความสมั พนั ธ์ระหวา฽ ง ประเทศใด ก. ไทย-จนี ข. ไทย-ลาว ค. ไทย-อังกฤษ ง. ไทย-พม฽า 6. จีน มคี วามสัมพนั ธ์ระหวา฽ งประเทศกบั อาณาจักรอยุธยา เรมิ่ ต้งั แต฽สมยั ของใคร ก. พระเจ฾าหงหว฽หู รือหงอ฽ู ข. พระเจ฾าหงสาวดี ค. พระเจา฾ ตากสนิ มหาราช ง. พระเจา฾ สุมาลี

284 7. สมัยกรงุ ธนบรุ ีการทําสงครามระหว฽างไทยกบั พมา฽ มีการทําสงครามทั้งหมดก่ีครั้ง ก. 7 ครงั้ ข. 8 คร้งั ค. 9 คร้ัง ง. 10 ครัง้ 8. อาณาจกั รล฾านช฾าง ได฾แบ฽งเปน็ 3 อาณาจักร ได฾แก฽ ก. หลวงพระบาง เวียงจันทน์ และ คงคาศกั ด์ิ ข. หลวงพระบาง เวียงจนั ทน์ และ จําปาศกั ด์ิ ค. หลวงพระบาง เวยี งนา และ จําปาศักด์ิ ง. ล฾านช฾าง เวยี งจนั ทน์ และ จาํ ปาศักดิ์ 9. ความสมั พนั ธ์ระหว฽างกรุงธนบุรีกับประเทศในทวีปยุโรป ขอ฾ ใดไมเ฽ กี่ยวข฾อง ก. ฮอลันดา ข. นิวซแี ลนด์ ค. อังกฤษ ง. . โปรตุเกส 10. แขกเมืองตรังกานู ได฾เข฾าเฝาู ฯ สมเดจ็ พระเจา฾ ตากสินมหาราช เพื่อถวายสิ่งใด ก. ทองคํา และ น้าํ มัน ข. ปืนคาบศลิ า และ โอ฽งมังกร ค. ปนื คาบศลิ า และ ตน฾ ไมเ฾ งินต฾นไม฾ทอง ง. ขา฾ ว และ มันส่ําปะหลัง

285 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน บทเรียนออนไลนท์ ่ี 5 เรอ่ื ง ความสมั พนั ธ์กับต่างประเทศในสมยั กรุงศรอี ยธุ ยา และกรุงธนบรุ ี 1. ข 2. ก 3. ค 4. ก 5. ง 6. ก 7. ง 8. ข 9. ข 10. ค

286 ใบกจิ กรรม บทเรยี นออนไลน์ที่ 5 เรอื่ ง ความสมั พนั ธ์กับต่างประเทศ ในสมัยกรงุ ศรีอยุธยาและกรุงธนบุรี ให฾ผ฾ูเรียนศึกษาเรยี นรู฾จากหนังสือ แบบเรียน หรอื อนิ เทอร์เน็ต เร่อื ง ความสมั พนั ธ์กบั ตา฽ งประเทศในสมยั อยธุ ยาและกรุงธนบุรี 1. หนังสอื เรยี นวิชาประวิติศาสตร์ชาติไทย สค22020 http://203.159.251.144/pattana/download/g.6/22.%20History/History%201,2,3/2..pdf 2. วเิ คราะห์ความสมั พันธ์กบั ตา฽ งประเทศในสมัยกรงุ ศรีอยุธยาและสมยั กรุงธนบรุ ี 3. ทําใบงานเรือ่ ง ความสัมพันธ์กบั ต฽างประเทศในสมยั กรุงศรีอยุธยาและสมัยกรุงธนบรุ ี

287 ใบความรู้ บทเรียนออนไลน์ที่ 5 เร่ือง ความสัมพันธก์ ับต่างประเทศในสมยั กรงุ ศรอี ยุธยา และสมยั กรุงธนบุรี 1.1 ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งกรุงศรีอยธุ ยากบั รัฐเพ่ือนบ้าน ความสัมพันธ์ระหว฽างอยุธยากับเพื่อนบ฾านมีทั้งลักษณะท่ีเป็นไมตรีต฽อกัน และมีความขัดแย฾ง จนต฾องทําสงครามกัน ท้ังน้ีเพราะอยุธยามีนโยบายในการขยายอํานาจเข฾าไปปกครองในดินแดนของ รัฐเพ่ือนบ฾าน จึงทําให฾ความสัมพันธ์ดําเนินไปในลักษณะการรุกรานซ่ึงกันและกัน โดยเฉพาะกับพม฽าท่ีมี การทําสงครามกันตลอดในสมัยอยธุ ยา 1. ล฾านนา แคว฾นล฾านนามีศูนย์กลางการปกครองอยู฽ที่เมืองเชียงใหม฽ อยุธยาไม฽ได฾มีอาณาเขต ตดิ ต฽อกบั ลา฾ นนาโดยตรงเน่ืองจากมีอาณาจักรสุโขทัยค่ันอยู฽ ความสัมพันธ์ระหว฽างอยุธยากับล฾านนามี ลักษณะเป็นการทําสงครามกันมากกว฽าการเป็นไมตรีต฽อกัน สงครามกับอยุธยากับล฾านนาได฾เกิดขึ้น หลายครั้งในรัชสมัยพระยาติโลกราชแห฽งล฾านนากับสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถแห฽งกรุงศรีอยุธยา หลังจากน้ันอยุธยากับล฾านนาจึงเป็นไมตรีต฽อกัน ในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ อยุธยาติดทํา สงครามกับพม฽าจึงไม฽ยกกองทัพไปช฽วยเมืองเชียงใหม฽ซึ่งถูกพม฽ารุกรานเช฽นเดียวกัน จะเห็นว฽าต้ังแต฽ รัชสมัยสมเด็จพระไชยราชาธิราชจนถึงรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ล฾านนาตกอยู฽ใต฾อิทธิพล ทางการเมืองของไทยเป็นบางช฽วง และบางช฽วงอยู฽ใต฾อิทธิพลของพม฽า เม่ือสิ้นรัชสมัยสมเด็จพระ นารายณ์แล฾ว ล฾านนาเป็นอิสระได฾ระยะหนึ่งจนกระท่ังมาถึงสมัยอยุธยาตอนปลาย เชียงใหม฽ตก เป็นเทศราชของพมา฽ จนเสยี กรุงศรอี ยธุ ยาคร้งั ที่ 2 ใน พ.ศ. 2310 2. ลาว ในสมัยพระเจ฾าฟูางุ฾มได฾ทรงรวบรวมดินแดนลาวเข฾าเป็นอันหน่ึงเดียวกันแล฾วสถาปนา เป็นอานาจักรล฾านช฾างซ่ึงขณะนั้นตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (อู฽ทอง) แห฽งอยุธยา กษัตริย์ทั้งสองพระองค์ได฾แบ฽งดินแดนกันโดยใช฾แนวทิวเขาเพชรบูรณ์และทิวเขาดงพญาเย็นเป็น เขตแดนระหว฽างกัน หลักฐานสําคัญที่แสดงถึงสัมพันธไมตรีอันดีระหว฽างไทยและลาวสมัยสมเด็จพระ มหาจักรพรรดิและพระเจ฾าไชยเชษฐา คือ การร฽วมกันสร฾างพระธาตุสีสองรัก มีศิลาจารึกเป็นตัวอักษร ทางภาษาลาว อีกด฾านหนึ่ง เป็นอักษรของภาษาไทย เมื่อฝรั่งเศสเข฾ามายึดเมืองด฽านซ฾ายใน พ.ศ. 2449 ได฾นาํ ศิลาจารึกนไี้ ปเวียงจนั ทร์ เน้ือความในศิลาจารึกกล฽าวถึงกษัตริย์ทั้งสองนครว฽า จะรัก ใคร฽กลมเกลียวกันจนชั่วลูปช่ัวหลาน หลังจากไทยเสียกรุงศรีอยุธยาให฾กับพม฽าคร้ังท่ี 1 แล฾วไม฽ปรากฏ หลักฐานความเป็นมิตรไมตรรี ะหวา฽ งไทยกับลาวตาอย฽างใด 3. พม฽า ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับพม฽าส฽วนใหญ฽เป็นการแข฽งอิทธิพลและการขยายอํานาจ จึงทําให฾เกดิ สงครามตลอดมา สาเหตุสาํ คญั มาจากการท่พี ม฽าได฾เป็นใหญ฽ในเหนือดินแดนมอญและไทย ใหญแ฽ ล฾วก็พยายามขยายอาํ นาจเข฾ามายงั อาณาจกั รอยุธยา การท่พี มา฽ ยกทัพมารบกับอยุธยาหลายครั้ง แสดงให฾เห็นถึงความต฾องการเป็นใหญ฽ในดินแดนแถบนี้แล฾วพม฽าต฾องการแสดงความเป็นเอกภาพใน ดินแดนพม฽าโดยการรวบรวมชนกล฽ุมน฾อยให฾เป็นหนึ่งเดียวกันแต฽อุปสรรคสําคัญของพม฽า ในสมัย

288 อยุธยาไทยกับพม฽าได฾ทําสงครามกันถึง 24 ครั้ง ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับพม฽าจึงเป็นลักษณะ ความสัมพันธ์ทางการเมอื งและการทาํ สงครามเกือบตลอดเวลา 4. เขมร ในสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชท่ี 2 (เจ฾าสามพระยา) ได฾โปรดเกล฾าฯได฾ยกทัพไป ตีเขมรไดส฾ ําเรจ็ แตป฽ กครองอยไ฽ู ด฾ไม฽นานเขมรประกาศตนเป็นอสิ ระไมข฽ ้ึนตอ฽ กรงุ ศรอี ยุธยาจนถึงรัชสมัย สมเด็จพระนเรศวรมหาราช จงึ ยกทพั ไปตีเขมร เขมรจึงตกเปน็ เมืองข้นึ ของอยุธยา แต฽ภายหลังรัชสมัย สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เขมรก็ต้ังตัวเป็นอิสระแม฾ไทยจะส฽งกองทัพไปปราบแต฽ก็ไม฽สําเร็จ ความสัมพันธ์ระหว฽างอยุธยากับเขมรมีทั้งลักษณะเป็นไมตรีต฽อกัน มีความขัดแย฾งหรือทําสงครามกัน 1.2 ความสมั พันธ์ระหว่างกรงุ ศรอี ยธุ ยากบั ประเทศในทวีปเอเชีย ในสมัยกรงุ ศรอี ยุธยานอกจากจะมีความสัมพันธ์กับประเทศเพ่ือนบ฾านใกล฾เคียงแลว฾ กรงุ ศรีอยุธยา ยังมีความสมั พันธ์กับประเทศตา฽ งๆ ในทวีปเอเชยี หลายประเทศโดยมปี ระเทศสาํ คญั ไดแ฾ ก฽ 1. จีน มีความสัมพันธ์ระหว฽างประเทศกับอาณาจักรอยุธยา เริ่มต้ังแต฽ พระเจ฾าหงหว฽ูหรือหงอู฽ (หรือจูหยวงจาง) ซ่ึงเป็นจักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์หมิงขึ้นปกครองจีนได฾ทรงส฽งทูตไปยัง อาณาจักรต฽างๆ รวมทั้งกรุงศรีอยุธยาด฾วยโดยในพ.ศ.1913ได฾ทรงส฽งราชทูตอัญเชิญพระบรมราช โองการมายัง กรุงศรีอยุธยา ซึ่งตรงกับสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชท่ี 1(ขุนหลวงพะงั่ว) ในปีต฽อมา คือพ.ศ. 1914 ทางกรุงศรีอยุธยาได฾ส฽งคณะราชฑูตไทยได฾อัญเชิญพระราชสาสน์และบรรณาการไป ถวาย ซึ่งนับได฾ว฽าเป็นความสัมพันธ์ทางการฑูตครั้งแรกระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับจีน หลังจากน้ัน ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับจีนเป็นไปด฾วยความราบร่ืนปรากฏว฽าไทยได฾ส฽งทูตไปเมืองจีนเป็นประจํา ทุกปีและบางปีมากกว฽าหนึ่งครั้งคือ ระหว฽าง 1914 - 2054 ทางอยุธยาส฽งทูตไปเมืองจีนถึง 89 ครั้ง เป็นต฾น อยุธยาค฽อนข฾างให฾ความสําคัญกับประเทศจีนมาก ความสัมพันธ์กับจีนเป็นรูปแบบ รัฐบรรณาการ อยุธยาต฾องการตลาดสินค฾าใหญ฽อย฽างจีน และไม฽ต฾องเสียภาษีขาเข฾าเพียงแต฽ยอมอ฽อน นอ฾ มกับจีนซ่ึง จีนถือตัวเองเป็นศูนย์กลางแห฽งจักรวาลใครมายอมอ฽อนน฾อมจะได฾รับการค฾ุมครอง และ ได฾ผลประโยชน์กลับบ฾านมากกว฽าที่อยุธยาส฽งบรรณาการไปถวายเสียอีกสินค฾าท่ีเราส฽ งไปจีนการที่ไทย ได฾ส฽งคณะฑูตบรรณาการไปจีนบ฽อยครั้งน้ันผลที่ได฾ คือเราได฾สิทธิพิเศษทางการค฾ากับจีนเพราะคณะ ฑูตน้ันจะนําสินค฾าจากอยุธยามาขายที่จีนด฾วยและตอนขากลับก็จะนําสินค฾าจากจีนไปขายที่อยุธยา ด฾วย ในการติดต฽อค฾าขายระหว฽างอยุธยากับจีนน้ันต฽างก็มีความต฾องการสินค฾าของกันและกันสินค฾าท่ี ไทย ต฾องการจากจีน ได฾แก฽ ผ฾าไหม ผ฾าแพร เคร่ืองกระเบื้อง เป็นต฾น ส฽วนสินค฾าท่ีจีนต฾องการจากไทย เช฽น เคร่ืองเทศ รังนก ข฾าวพริกไทย ต฽อมาชาวตะวันตกได฾เข฾ามาติดต฽อค฾าขายกับอยุธยามีสินค฾า บางอย฽างที่จนี ซ้อื สนิ ค฾าของชาตติ ะวนั ตกจากอยธุ ยาไปดว฾ ย เช฽น เครือ่ งแกว฾ เครือ่ งหอม พรม เป็นต฾น 2. ญ่ีปุน ชาวญ่ีปุนได฾เข฾ามาตั้งบ฾านเรือนและเข฾ามาทํามาหากินอยู฽ในกรุงศรีอยุธยามาต้ังแต฽ พ.ศ. 2083 ซึ่งตรงกับปลายรัชกาลของสมเด็จพระไชยราชาธิราช และชาวญ่ีปุนได฾อาสาสมัครในคร้ัง สมเด็จพระนเรศวรมหาราชยกองทัพไปรบกับพม฽าในสงครามยุทธหัตถีในพ.ศ.2135ความสัมพันธ์

289 ระหว฽างไทยกับญี่ปุนเร่ิมอย฽าง เป็นทางการในสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ ( พ.ศ.2148 -2153 ) กับ โชกนุ โตกุงาวะ อเิ อยาสุ ในพ.ศ.2149 ญ่ีปนุ ไดส฾ ง฽ สาสนม์ าเจรญิ สัมพนั ธ์ไมตรีกับสมเด็จพระเอกาทศรถ พร฾อมด฾วยดาบ เสอ้ื เกราะเป็นเคร่ืองราชบรรณาการและในขณะเดียว กันได฾ทูลขอปืนใหญ฽และไม฾หอม จากไทย สมเด็จพระเอกาทศรถจึง ส฽งสาสน์ตอบไปญ่ีปุนเป็นการตอบแทน ซึ่งนับได฾ว฽าเป็นจุดเริ่มต฾น ของความสมั พันธ์ท่ดี รี ะหวา฽ งไทยกบั ญป่ี ุน ความสัมพันธ์ทางการทตู ระหวา฽ งไทยกับญี่ปุนเจริญสูงสุดใน สมยั สมเด็จพระเจา฾ ทรงธรรม (พ.ศ.2153 - 2171 ) เพราะในสมัยน้ที างการกรุงศรีอยธุ ยาได฾ส฽งคณะทูต ไปเจริญสัมพันธไมตรีกับญี่ปุนถึง 4 ครั้งคือใน พ.ศ.2159 , 2164 , 2166 , 2168 ส฽วนความสัมพันธ์ ทางด฾านการค฾าระหว฽างไทยกับญี่ปุนซ่ึงนับว฽ามีความสําคัญมากนั้น โดยท่ีญี่ปุนต฾องการสินค฾าจากไทย คอื ขา฾ ว ดีบกุ นํ้าตาล ไม฾ หนังกวาง สินค฾าท่ีไทยต฾องการจากญ่ีปุน คือทองแดง เงินเหรียญ ของญี่ปุน ฉากลบั แล เปน็ ตน฾ ชาวญป่ี นุ ทีเ่ ข฾ามาอยู฽ในกรุงศรีอยุธยานอกจากเป็นทหารอาสาแล฾วมี ชาวญ่ีปุนบาง คนเข฾ารับราชการในอยุธยาในตําแหน฽งที่สูงคือ ยามาดา นางามาซา ซ่ึงต฽อมาได฾รับพระราชทาน บรรดาศักด์ิเป็นออกญาเสนาภิมุข ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับญี่ปุนหลังจากสิ้นสุดสมัยพระเจ฾าทรง ธรรมแล฾วเริ่มเสื่อมลง เช฽นในสมัยสมเด็จพระเจ฾าปราสาททองส฽งคณะฑูตไปญ่ีปุน 5 คร้ัง แต฽ไม฽ได฾รับ การต฾อนรับจากญี่ปุน เพราะญ่ีปุนมีนโยบายที่จะอย฽ูอย฽างโดดเด่ียว และปิดประเทศต้ังแต฽ พ.ศ.2182 ทําใหค฾ วามสมั พนั ธร์ ะหว฽างไทยกบั ญป่ี ุนสนิ้ สดุ ลง 3. อิหร฽าน ชาวอิหร฽านหรือชาวอาหรับได฾เข฾ามาติดต฽อค฾าขายกับอยุธยาและเข฾ารับราชการในราช สํานักไทยต้ังแต฽สมัยสมเด็จพระเจ฾าทรงธรรม เช฽นเฉกอะหมัด หรือต฽อมาเป็นต฾นตระกูลบุนนาค ความสัมพันธ์ระหว฽างอยุธยากับอิหร฽านนั้นไทยได฾ส฽งทูตมาเจริญสัมพันธไมตรีกับอยุธยาแต฽ไม฽ค฽อย ราบร่ืนนักเพราะถูกออกญาวิไชเยนทร์ (คอนสแตนตินฟอลคอน) กีดกันลังกา ในสมัยกรุงศรีอยุธยามี ความสัมพันธ์กับลังกาเพราะทางลังกาได฾ส฽งทูตมาขอพระสงฆ์จากไทยเพ่ือไปฟ้ืนฟูพระพุทธศาสนาใน ลังกาสมัยสมเด็จพระเจ฾าอย฽ูหัวบรมโกศทางลังกาจึงเรียกพระสงฆ์ท่ีไปปฏิบัติพระธรรมที่ลังกาว฽าลัทธิ สยามวงศ์ 1.3 ความสัมพันธร์ ะหว่างกรงุ ศรีอยุธยากับชาตติ ะวันตก 1. โปรตุเกส ส฽งทูตมาเจรจาทําสัญญาฉบับแรกกับกรุงศรีอยุธยา ใน พ.ศ. 2059 ตรงกับสมัย สมเดจ็ พระรามาธบิ ดีที่ 2 ทําใหช฾ าวโปรตุเกส ได฾สิทธิพิเศษด฾านการค฾า การตั้งถ่ินฐานในกรุงศรีอยุธยา การทําสัญญาดังกล฽าวทําให฾การค฾าระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับโปรตุเกสเฟื่องฟูข้ึน จนกรุงศรีอยุธยา กลายเปน็ แหลง฽ สินค฾าสําคญั สาํ หรบั พอ฽ ค฾าโปรตเุ กส 2. สเปน ความสัมพันธ์ระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับสเปนเริ่มต฾นในสมัยสมเด็จพระนเรศวร มหาราช ได฾มีทตู ของสเปนเดินทางมายังกรุงศรีอยุธยาเพื่อทําสัญญาสัมพันธไมตรีและการค฾า โดยฝุาย กรงุ ศรอี ยธุ ยาอนุญาตให฾สเปนตั้งสถานีการค฾าบนฝ่ังแม฽น้ําเจ฾าพระยา แต฽การค฾าระหว฽างกรุงศรีอยุธยา กับสเปน

290 3. ฮอลันดา พ.ศ. 2146 ฮอลนั ดาได฾เข฾ามาตั้งสถานีการค฾าท่ีปัตตานี ซึ่งเป็นเมืองประเทศราช ของกรุงศรีอยุธยาในขณะนั้น ฮอลันดาจึงส฽งทูตเข฾ามาติดต฽อกับกรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จ พระนเรศวรมหาราช เพ่ือขอต้ังสถานีการค฾า แต฽การค฾าและความสัมพันธ์ระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับ ฮอลนั ดาในระยะหลัง ไม฽ค฽อยราบรนื่ นัก ทําให฾ความสัมพนั ธ์ระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับฮอลันดาเส่ือมลง ตามลาํ ดับ จนฮอลนั ดาต฾องปดิ สถานีการค฾าไปในทส่ี ุด 4. อังกฤษ อังกฤษเร่ิมเข฾ามาติดต฽อกับกรุงศรีอยุธยา ใน พ.ศ. 2155 ตรงกับสมัยสมเด็จ พระเจ฾าทรงธรรม โดยต฾องการเจริญสัมพันธไมตรีและการค฾ากับไทย แต฽การค฾าของอังกฤษไม฽ค฽อย ประสบผลสําเร็จมากนัก ถึงแม฾ว฽าสมเด็จพระนารายณ์มหาราชจะทรงให฾อังกฤษเข฾ามาค฾าขายเพื่อ ถ฽วงดุลอํานาจของฮอลันดาก็ตาม ในปลายสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช อังกฤษมีเรื่องบาดหมาง กับไทย เพราะอังกฤษไม฽พอใจออกญาวิไชเยนทร์ (คอนสแตนติน ฟอลคอน) ขุนนางไทยเชื้อสายกรีก จึงมีอํานาจควบคุมพระคลังสินค฾า อังกฤษกล฽าวหาว฽าออกญาวิไชเยนทร์ทําการค฾าแข฽งกับอังกฤษ ใน ท่ีสุดเกิดสงครามระหว฽างไทยกับอังกฤษ เม่ือ พ.ศ. 2230 ความสัมพันธ์ระหว฽างกรุงศรีอยุธยากับ อังกฤษจงึ ยุตลิ ง 5. ฝร่ังเศส สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงต฾องการให฾ฝร่ังเศสเป็นพันธมิตรกับกรุงศรี อยุธยา เพื่อถ฽วงดุลอํานาจของฮอลันดา ซ่ึงมีท฽าทีคุกคามไทย จึงมีการติดต฽อทางการค฾าและทางการ ทูตกัน พ฽อค฾าฝร่ังเศสได฾เข฾ามาตั้งสถานีการค฾าในอยุธยาเป็นคร้ังแรก ทางฝรั่งเศสได฾จัดส฽งคณะทูต ชุดใหญ฽ ซ่ึงมี เชอวาเลีย เดอ โชมองต์ เป็นหัวหน฾าเดินทางมาเยือนกรุงศรีอยุธยา ต฽อมาภายหลังกรุง ศรีอยุธยาได฾ส฽งออกพระวิสุทธสุนทร (โกษาปาน) ราชทูตไทยไปเจริญสัมพันธไมตรีกับฝร่ังเศสและได฾ เข฾าเฝูาพระเจ฾าหลุยส์ท่ี 14 ที่พระราชวังแวร์ซายส์ เมื่อเดินทางกลับกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. 2230 ฝรั่งเศสไดจ฾ ดั ส฽งกองทหารมาประจาํ ท่ีเมืองมะริดและบางกอก มีจุดประสงค์ท่ีจะยึดเมืองทั้งสองไว฾ แต฽ สมเด็จพระเพทราชาได฾ทาํ การต฽อต฾านจนมีการส฾ูรบกับทหารของฝร่ังเศส ต฽อมามีการเจรจาสงบศึกกัน ไดโ฾ ดยทหารและชาวฝรง่ั เศสต฾องออกไปนอกอาณาจกั ร ความสมั พันธ์กับต่างประเทศในสมยั กรงุ ธนบรุ ี 2.1 ความสัมพันธ์ระหว่างกรุงธนบรุ ีกับรัฐเพ่ือนบา้ น 1. พม฽า ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับพม฽าในสมัยกรุงธนบุรี จะปรากฏในรูปของความขัดแย฾ง การทําสงคราม โดยไทยเป็นฝุายตั้งรับการรุกรานของพม฽า หลังจากได฾รับเอกราช ต฾องทําสงครามกับ พม฽าถึง 9 ครั้ง ส฽วนใหญ฽พม฽าเป็นฝุายปราชัย ครั้งสําคัญที่สุด คือ ศึกอะแซหว฽ุนกี้ตีเมืองเหนือ พ.ศ. 2318 คร้ังน้ันเจ฾าพระยาจักรี (รัชกาลท่ี 1) และเจ฾าพระยาสุรสีห์ สองพี่น฾องได฾ร฽วมกันปูองกัน เมอื งพษิ ณุโลกอย฽างสุดความสามารถ แต฽พม฽ามีกําลังไพร฽พลเหนือกว฽าจึงตีหักเอาเมืองได฾ความขัดแย฾ง นั้น เกดิ ข้ึนตลอดรัชกาล โดยเรมิ่ จากการรบครง้ั แรกทโี่ พธ์ิสามตน฾ เป็นต฾นไปรวม 10 คร้งั 2. กัมพชู า กัมพูชาเป็นเมืองข้ึนของไทยมาตั้งแต฽สมัยกรุงศรีอยุธยา ครั้งกรุงศรีอยุธยาแตก กัมพูชาก็ต้ังตนเป็นอิสระ แต฽คร้ันเวลาล฽วงมา 2 ปี กัมพูชาก็เกิดจลาจลข้ึน สมเด็จพระนารายณ์ราชา

291 (นักองตน) กษัตริย์กัมพูชาในขณะน้ันเกิดการแย฽งอํานาจกันขึ้นกับ สมเด็จพระรามราชา (นักองนน) พระมหาอุปราช พระนารายณ์ราชาขอกาํ ลังจากญวนมาช฽วยปราบ สมเด็จพระรามราชาส฾ูไม฽ได฾ จึงหนี มาขอความช฽วยเหลอื จากไทย 3. ล฾านช฾าง (ลาว) สมัยล฾านช฾างแตกพักพวก ในสมัยนั้น อาณาจักรล฾านช฾าง ได฾แบ฽งเป็น 3 อาณาจักร ได฾แก฽ หลวงพระบาง เวียงจันทน์ และ จําปาศักด์ิ สาเหตุ เนื่องจากล฾านช฾างมีปัญหา ภายในราชวัง ล฾านช฾างได฾แตกพักพวก จึงเกิดมี 3 อาณาจักร ท่ีขัดแย฾งกัน ทําให฾อาณาจักร ล฾านช฾าง อ฽อนกําลังลง พระเจ฾าตากสินได฾ท฽า ก็เลยหาข฾ออ฾างทําศึกกับล฾านช฾าง การทําศึกเกิดข้ึนจากการทําศึก 2 ครั้ง ดังนี้ การตีเมืองจําปาศักดิ์ในปี พ.ศ. 2319 สาเหตุเนื่องจากพระยานางรอง (คาดว฽าเมือง นครนายก) เกิดขัดใจกับ เจ฾าเมืองนครราชสีมา จึงคิดกบฏต฽อไทย ไปขอข้ึนกับ เจ฾าโอ เจ฾าเมือง จําปาศักด์ิ สมเด็จพระเจ฾าตากสินจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล฾าฯให฾ เจ฾าพระยาจักรีไปปราบ เจ฾าเมือง นางรองถูกจับประหารชีวิต ทําให฾เมืองจําปาศักดิ์ เมืองอัตตะปือ และดินแดนตอนใต฾ของประเทศลาว ตกลงมาเป็นของไทย หลังจากจบศึก สมเด็จพระเจ฾าตากสินมหาราชทรงพระกรุณาโปรดเกล฾าฯ ให฾ เจ฾าพระยาจักรี เป็น สมเด็จเจ฾าพระยามหากษัตริย์ศึก พิลึกมหึมา ทุกนัคราระเดช นเรศวรราช สุริยวงศ์ดาํ รงตาํ แหน฽งสมุหนายก นับเปน็ การพระราชทานยศสูงที่สุดเท฽าท่ีเคยมีการตีเมืองเวียงจันทน์ ในปี พ.ศ. 2321 พระวอ เสนาบดีของ เจ฾าสิริบุญสาร เกิดวิวาทกับเจ฾าสิริบุญสาร เจ฾าผู฾ครองนครเวียง จัทน์ พระวอจึงหนีมาอยู฽ที่ ตําบลดอนมดแดน จังหวัดอุบลราชธานี และ ขอสวามิภักด์ิต฽อไทย เจ฾าสิริบุญสารได฾ส฽งกองทัพมาปราบ และจับพระวอฆ฽าเสีย สมเด็จพระเจ฾าตากสินจึงทรงส฽ง สมเดจ็ เจ฾าพระยามหากษัตริยศ์ ึก และ พระยาสรุ สีห์ เป็นแม฽ทัพยกไปตีเมืองเวียงจันทน์ ขณะท่ีไทยยก ทัพไปนั้น เจ฾าร฽มขาว เจ฾าผ฾ูครองหลวงพระบางมาขอสวามิภักด์ิต฽อไทย และส฽งกองทัพมาช฽วยตี เวียงจันทน์ด฾วย เจ฾าสิริบุญสารสู฾ไม฽ได฾จึงหลบหนีไป สมเด็จเจ฾าพระยามหากษัตริย์ศึกจึงได฾อัญเชิญ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร กับ พระบาง ซ่งึ ประดิศฐานอยู฽ท่ีเวียงจันทน์กลับมากรุงธนบุรีด฾วยล฾าน ชา฾ งกเ็ ลยกลายเป็นประเทศราชของไทย 4. ล฾านนา ไทยพยายามขับไล฽พม฽าออกไปจากล฾านนาได฾สําเร็จ แต฽ไม฽สามารถรักษาล฾านนาไว฾ได฾ เพราะเม่ือทัพกรุงธนบุรีออกจากล฾านนา ทัพพม฽าก็เข฾ามาคุกคามล฾านนาอีก สมเด็จพระเจ฾าตากสิน มหาราชคงทรงพิจารณาเห็นว฽าล฾านนาเป็นเมืองซ่ึงพม฽าใช฾เป็นฐานทัพเสมอ ทุกครั้งที่พม฽ายกทัพมาตี เมืองไทย ทุกครั้งที่พม฽ามารบไทย ก็ใช฾ล฾านนาเป็นคลังเสบียงอาหาร จึงต฾องทรงยกทัพไปตีเชียงใหม฽ ในปี พ.ศ. 2317 หลังจากนัน้ ล฾านนากเ็ ปน็ อิสระ โดยมีกรุงธนบรุ ีคุ฾มกนั อยู฽ 5. มลายู หวั เมอื งมลายู ได฾แก฽ เมอื งปัตตานี ไทรบุรี กลันตัน และ ตรังกานู เคยเป็นเมืองข้ึนของ ไทยมาตลอดสมัยกรุงศรีอยุธยา เพ่ิงมาแยกตัวเม่ือกรุงศรีอยุธยาแตก เมื่อปี พ.ศ. 2310 ส฽วนเมือง ปัตตานี และไทรบุรี ในตอนต฾นสมัยกรุงธนบุรีนั้น ยังสวามิภักด์ิอยู฽ เพิ่งมาแข็งข฾อทีหลัง สมเด็จ พระเจ฾าตากสินมหาราชทรงตีได฾เมืองนครศรีธรรมราช สงขลา พัทลุง แต฽มิได฾ยกทัพไปตีเมืองมลายู มีแต฽คิดอุบายให฾เจ฾าพระยานครศรีธรรมราชไปยืมเงินเมืองปัตตานี และไทรบุรี สําหรับท่ีจะซื้อเคร่ือง ศัตราวุธเมืองละ 1,000 ชั่ง เพ่ือหยั่งท฽าทีพระยาไทรบุรี และ พระยาปัตตานี ดูว฽าจะทําประการใด

292 แตท฽ งั้ สองเมอื งไมย฽ อมใหข฾ อยืม สมเดจ็ พระเจา฾ ตากสนิ ก็มิได฾ทรงยกทัพไปตี เพราะทรงพิจารณาเห็นว฽า ขณะนัน้ เป็นการเกนิ กําลงั ของพระองคท์ ีจ่ ะยกทัพไปปราบ จงึ ปลอ฽ ยให฾หวั เมืองมลายเู ป็นอิสระ 6. จีน หลังจากเสยี กรุงศรีอยุธยา การติดต฽อการค฾าไทยกับจีนได฾หยุดชะงักลง แต฽ก็ได฾มาเร่ิมใหม฽ เม่ือจีนยอมรบั เครื่องราชบรรณาการจากกรุงธนบุรี ปพี .ศ.2324 สมเด็จพระเจ฾าตากสินมหาราชทรงส฽ง ราชทูตไปกรุงปักก่ิง โดยมี เจ฾าพระยาศรีธรรมาธิราช เป็นหัวหน฾าราชทูต ความสัมพันธ์ด฾านการค฾า ระหว฽างไทยกับจีนเริ่มต฾นจากการค฾าข฾าวเป็นสําคัญ ต฽อมาได฾ขยายเพิ่มข้ึน โดยประเทศจีนได฾ส฽งสินค฾า พน้ื เมืองจากแต฾จิ๋วมาขาย ที่สําคัญ คือ เคร่ืองลายคราม ผ฾าไหม ผักดอง และเส่ือ เป็นต฾น เที่ยวกลับก็ จะซอื้ สินคา฾ จากไทย อาทิ ข฾าว เครอื่ งเทศ ไม฾สกั ดีบกุ ตะกั่ว กลับไปยังเมอื งจีนดว฾ ย เช฽นกนั 2.2 ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งกรุงธนบรุ ีกับประเทศในทวีปยุโรป 1. ฮอลันดาปี พ.ศ. 2313 ชาวฮอลันดาจากเมืองปัตตาเวีย (จาการ์ตา) และ พวกแขกเมืองตรัง กานู ได฾เข฾าเฝูาฯ สมเด็จพระเจ฾าตากสินมหาราช เพ่ือถวายปืนคาบศิลาจํานวน 2,200 กระบอก และ ตน฾ ไมเ฾ งนิ ตน฾ ไมท฾ อง 2. อังกฤษ ในปี พ.ศ. 2319 มีพ฽อค฾าชาวอังกฤษจากเกาะปีนังช่ือ ร฾อยเอก ฟรานซิส ไลท์หรือ ชาวไทยเรียกว฽า กปิตันเหล็ก ซึ่งไทยได฾ติดต฽อซ้ือปืนนกสับ จํานวน 1,400 กระบอก มาส฾ูกับพม฽า พร฾อมกับส่ิงของเคร่ืองราชบรรณาการต฽างๆ ต฽อมามีการแลกเปลี่ยนพระราชสาส์นกัน และเมื่อ พ.ศ. 2320 นายยอร์จ สแตรตัน ผู฾สําเร็จราชการแห฽งมัทราสในขณะนั้นได฾ส฽งสาส์นพร฾อม กับดาบ ทองคําประดับพลอย มาถวายสมเด็จพระเจ฾าตากสินส฽วนร฾อยเอกกปิตัน ได฾รับพระราชทานยศว฽า พระยาราชกปิตนั 3. โปรตุเกส ในปี พ.ศ. 2322 แขกมวั ร์จากเมือง สรุ าต ในประเทศอินเดยี ไดน฾ าํ สนิ คา฾ เขา฾ มาขาย ในกรุงธนบุรี และไทยไดส฾ ฽งสําเภาหลวงไปค฾าขายท่อี ินเดยี ด฾วย

293 ใบงาน บทเรยี นออนไลน์ท่ี 5 เรอื่ ง ความสัมพันธก์ ับต่างประเทศในสมยั กรงุ ศรอี ยุธยา และกรงุ ธนบุรี คาส่ัง ให้นกั ศกึ ษาตอบคาถามต่อไปนีใ้ ห้ถกู ต้อง 1. ความสมั พนั ธร์ ะหวา฽ งไทยกับลาวมีลกั ษณะเฉพาะ เป็นเอกลักษณ์ท่แี ตกต฽างจากเมืองอ่ืน ๆ คือ ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ในสมยั อยธุ ยาความลกั ษณะความสัมพันธแ์ บบรฐั บรรณาการจะใช฾กับประเทศใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ปจั จัยสาํ คญั ที่สุดที่ทําให฾ต฽างชาติเข฾ามาคา฾ ขายกบั อาณาจักรอยธุ ยาเปน็ จํานวนมากคือ ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ความสัมพนั ธร์ ะหว฽างไทยกับพมา฽ ส฽วนใหญเ฽ ปน็ แบบใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. ในสมยั ธนบุรีไทยทาํ สงครามกบั พมา฽ รวมทิ้งสน้ิ ก่ีครงั้ ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. กัมพูชา เป็นเมืองขึน้ ของไทยมาตงั้ แตส฽ มยั ใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. ในสมัยกรงุ ธนบุรีลา฾ นชา฾ งกลายเป็นประเทศราชของไทยได฾ เพราะเหตุใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. พวกแขกเมืองตรงั กานู ได฾เข฾าเฝาู ฯ สมเดจ็ พระเจา฾ ตากสินมหาราชเพ่ือถวายสง่ิ ใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………

294 เฉลยใบงาน บทเรยี นออนไลนท์ ่ี 5 เรอื่ ง ความสัมพนั ธ์กบั ต่างประเทศในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา และกรงุ ธนบุรี คาส่ัง ใหน้ ักศกึ ษาตอบคาถามตอ่ ไปนใ้ี ห้ถูกต้อง 1. ความสมั พันธร์ ะหว฽างไทยกับลาวมีลักษณะเฉพาะ เปน็ เอกลกั ษณ์ท่แี ตกตา฽ งจากเมืองอื่น ๆ คือ เปน็ ลกั ษณะความสัมพนั ธ์แบบเมืองพีเ่ มืองน฾อง 2. ในสมัยอยธุ ยาความลกั ษณะความสัมพนั ธแ์ บบรฐั บรรณาการจะใช฾กับประเทศใด ประเทศจนี 3. ปัจจัยสาํ คญั ทีส่ ุดที่ทําให฾ตา฽ งชาติเขา฾ มาค฾าขายกบั อาณาจักรอยุธยาเป็นจํานวนมากคือ อยธุ ยาเป็นศูนย์กลางการคา฾ และมสี ินค฾าท่ีชาติตะวนั ตกตอ฾ งการมากมาย 4. ความสัมพันธร์ ะหว฽างไทยกับพมา฽ สว฽ นใหญ฽เป็นแบบใด ความสัมพันธ์ระหว฽างไทยกับพม฽าส฽วนใหญ฽เป็นการแข฽งอิทธิพลและการขยายอํานาจจึงทํา ให฾เกิด สงครามตลอดมา 5. ในสมยั ธนบุรไี ทยทําสงครามกบั พม฽ารวมท้ิงสน้ิ กคี่ รั้ง รวมทง้ั สน้ิ 10 ครั้ง 6. กัมพชู า เปน็ เมืองขนึ้ ของไทยมาตงั้ แตส฽ มยั ใด กมั พูชาเปน็ เมืองข้ึนของไทยมาตัง้ แต฽สมัยกรงุ ศรีอยุธยา 7. ในสมยั กรงุ ธนบรุ ีล฾านชา฾ งกลายเปน็ ประเทศราชของไทยได฾ เพราะเหตุใด สมเดจ็ เจ฾าพระยามหากษัตรยิ ์ศกึ และ พระยาสรุ สหี ์ เป็นแม฽ทัพยกไปตีเมืองเวียงจันทน์ ขณะที่ไทย ยกทัพไปน้ัน เจ฾าร฽มขาว เจ฾าผู฾ครองหลวงพระบางมาขอสวามิภักดิ์ต฽อไทย และส฽งกองทัพมาช฽วยตี เวียงจันทน์ด฾วย เจ฾าสิริบุญสารส฾ูไม฽ได฾จึงหลบหนีไป สมเด็จเจ฾าพระยามหากษัตริย์ศึกจึงได฾อัญเชิญ พระพุทธมหามณีรัตน ปฏิมากร กับ พระบาง ซ่ึงประดิศฐานอย฽ูที่เวียงจันทน์กลับมากรุงธนบุรีด฾วย ล฾านชา฾ งกเ็ ลยกลายเป็น ประเทศราชของไทย 8. 8. พวกแขกเมอื งตรงั กานู ได฾เขา฾ เฝาู ฯ สมเด็จพระเจ฾าตากสินมหาราชเพอื่ ถวายสิ่งใด เพ่อื ถวายปืนคาบศลิ าจํานวน 2,200 กระบอก และ ต฾นไมเ฾ งินต฾นไม฾ทอง

295 แบบทดสอบหลังเรยี น บทเรียนออนไลน์ท่ี 5 เร่อื ง ความสัมพนั ธ์กับตา่ งประเทศในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา และกรงุ ธนบรุ ี 1. “ความสัมพันธ์แบบเมอื งพ่ีเมืองน฾อง” หมายถึงประเทศใด ก. พม฽า ข. ลาว ค. กัมพชู า ง. จีน 2. ความสัมพนั ธก์ บั ต฽างประเทศในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยา ข฾อใดไมเ฽ กีย่ วข฾อง ก. ญ่ีปุน ข. ลาว ค. จนี ง. พมา฽ 3. ลา฾ นนา แคว฾นล฾านนามีศนู ยก์ ลางการปกครองอยู฽ที่ใด ก. กรุงเทพมหานคร ข. กรงุ ศรีอยธุ ยา ค. เชยี งใหม฽ ง. นครศรีธรรมราช 4. หลักฐานสาํ คญั ทีแ่ สดงถึงสัมพันธไมตรอี ันดี ระหวา฽ งไทยและลาวสมัยสมเด็จพระมหาจกั รพรรดิ และพระเจา฾ ไชยเชษฐา คือ ก. พระธาตุสสี องรกั ข. พระธาตพุ นม ค. พระธาตดุ อยสุเทพ ง. องค์พระปฐมเจดีย์ 5. แข฽งอิทธิพลและการขยายอาํ นาจจงึ ทาํ ใหเ฾ กิดสงครามตลอดมา เป็นความสัมพันธ์ระหว฽างประเทศใด ก. ไทย-จนี ข. ไทย-ลาว ค. ไทย-องั กฤษ ง. ไทย-พม฽า 6. จนี มคี วามสัมพนั ธร์ ะหวา฽ งประเทศกบั อาณาจักร อยุธยา เร่ิมต้งั แต฽สมยั ของใคร ก. พระเจา฾ หงหว฽ูหรอื หงอู฽ ข. พระเจา฾ หงสาวดี ค. พระเจา฾ ตากสนิ มหาราช ง. พระเจา฾ สมุ าลี

296 7. สมยั กรงุ ธนบรุ กี ารทาํ สงครามระหวา฽ งไทยกบั พม฽ามีการทําสงครามท้ังหมดก่ีครงั้ ก. 7 ครั้ง ข. 8 คร้งั ค. 9 ครั้ง ง. 10 ครงั้ 8. อาณาจกั รลา฾ นชา฾ ง ได฾แบ฽งเป็น 3 อาณาจักร ไดแ฾ ก฽ ก. หลวงพระบาง เวียงจันทน์ และ คงคาศักด์ิ ข. หลวงพระบาง เวยี งจนั ทน์ และ จําปาศักดิ์ ค. หลวงพระบาง เวียงนา และ จําปาศักดิ์ ง. ล฾านช฾าง เวียงจันทน์ และ จาํ ปาศกั ด์ิ 9. ความสมั พนั ธ์ระหวา฽ งกรงุ ธนบรุ ีกับประเทศในทวีปยุโรป ข฾อใดไม฽เกีย่ วข฾อง ก. ฮอลันดา ข. นิวซแี ลนด์ ค. องั กฤษ ง. โปรตุเกส 10. แขกเมืองตรังกานู ได฾เข฾าเฝูาฯ สมเด็จพระเจ฾าตากสนิ มหาราช เพื่อถวายสง่ิ ใด ก. ทองคาํ และ นาํ้ มนั ข. ปืนคาบศลิ า และ โอ฽งมงั กร ค. ปืนคาบศิลา และ ตน฾ ไมเ฾ งนิ ต฾นไมท฾ อง ง. ข฾าว และ มนั ส่ําปะหลัง

297 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น บทเรียนออนไลนท์ ่ี 5 เรอ่ื ง ความสมั พนั ธ์กบั ต่างประเทศในสมยั กรุงศรอี ยธุ ยา และกรุงธนบรุ ี 1. ข 2. ก 3. ค 4. ก 5. ง 6. ก 7. ง 8. ข 9. ข 10. ค