การให้ยา

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 1 อ า จ า ร ย์ นั น ท ย า เ ส นี ย์ วิ ท ย า ลั ย พ ย า บ า ล บ ร ม ร า ช ช น นี ต รั งอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) วตั ถุประสงคท์ วั่ ไป 1. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจเกี่ยวกับวธิ กี ารบรหิ ารยาได้ถกู ตอ้ ง 2. มีความรู้เกี่ยวกบั บทบาทของพยาบาลในการใหย้ าได้ถกู ต้อง 3. ตระหนกั ถงึ ความรบั ผดิ ชอบในขอบเขตหน้าทข่ี องพยาบาลใน การใหย้ าผู้ปวุ ยได้ถูกตอ้ ง 4. นาความรู้ทีไ่ ด้ไปปฏบิ ัติในการใหย้ าผู้ปุวยโดยคานึงถึงสทิ ธิ มนษุ ยชนและเอ้อื อาทรในการใหย้ าผู้ปวุ ยได้อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 2

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)วัตถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม 1. จาแนกประเภทและรูปแบบของยาไดถ้ ูกตอ้ ง 2. แปลความหมายคาย่อและคาสง่ั เก่ยี วกบั การให้ยาได้ 3. คดิ คานวณขนาดยาจากสถานการณ์ตัวอย่างได้ 4. บอกวิธกี ารใหย้ าแบบวธิ กี ารตา่ งๆได้ 5. ระบุการเลอื กใช้อุปกรณ์ ตาแหน่ง และการทามมุ ปกั เข็มในการฉดี ยา แต่ละชนดิ ได้ 6. บอกแนวทางการปูองกันอนั ตรายท่ีเกดิ จากการใหย้ าได้ 7. ปฏิบตั ิการสาธติ ยอ้ นกลับในการให้ยาได้อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 3

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังใครเกีย่ วข้องกบั การใชย้ าBoromarajonani collegeofNursing,Trang(BCNT) 4แพทย์ เภสัชกร พยาบาล ผู้ปวุ ยอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังใครเก่ียวขอ้ งกบั การใชย้ าBoromarajonani collegeofNursing,Trang(BCNT) 5แพทย์ เภสัชกร พยาบาล ผู้ปวุ ยอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง บทบาทของพยาบาลBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 6กฎระทรวงมหาดไทยออกตามความในพระราชบัญญตั ิควบคุมการประกอบโรคศิลปะ พ.ศ. 2479 (ฉบบั ที่ 3) หมวด 3 ข้อ 19 “ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะในสาขาการพยาบาล จะใหย้ าคนเจ็บไข้ได้เฉพาะผทู้ ี่ประกอบโรคศลิ ปะซงึ่ เป็นผบู้ าบดั โรคคนเจบ็ ไขน้ นั้ ไดส้ งั่ ไว้ หรือเม่อื เปน็ การปฐมพยาบาล”อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง บทบาทของพยาบาลBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 7ขอ้ บังคับสภาการพยาบาลว่าดว้ ยข้อจากัดและเง่ือนไขในการประกอบวิชาชพี การพยาบาลและการผดุงครรภ์และการรักษาจรยิ ธรรมแหง่ วิชาชพี พ.ศ.2530 ขอ้ 16 “ ในการปฏิบัตกิ ารพยาบาล จะให้ยาผู้ปว่ ยไดเ้ ฉพาะผูท้ ีป่ ระกอบวิชาชพี เวชกรรม หรอื ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะซึง่ เป็นผ้บู าบดั โรคได้สัง่ ไว้หรือเม่ือเปน็ การปฐมพยาบาล”อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ความหมาย “การบรหิ ารยา”Boromarajonani collegeofNursing,Trang(BCNT) 8การจดั การใหผ้ ปู้ ว่ ยไดร้ ับยา โดยคานงึ ถงึ ความถกู ตอ้ งตามหลกั การใหย้ า และประสิทธิภาพของระบบการบรหิ ารยาสอดคลอ้ งกับวัตถุประสงคข์ องหน่วยงานอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง กระบวนการ “การบรหิ ารยา”Boromarajonani collegeof Nursing,Trang(BCNT) 9 คัดลอกคาส่งั การรักษา การส่งเบกิ ยาจากห้องยา การรับยาจากห้องยา การเกบ็ ยา การเตรยี มยา การใหย้ า การดแู ลหลังให้ยาอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ยา ( Medication or Drug ) หมายถึง สารหรอื สารเคมชี นดิ ใดชนดิ หนึ่งมฤี ทธ์ติ อ่ สิ่งมีชวี ิต ไม่ใชอ่ าหาร แต่เพื่อให้เกิดผลทางการรกั ษา วินิจฉัยและปอู งกันโรคอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 10

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)ปจั จยั สาคญั ท่มี ีผลต่อการออกฤทธิ์ของยา 1. อายุ 2. นา้ หนกั 3. เพศ 4. สภาพรา่ งกาย อาการ และโรคของผ้ปู ุวยจะทาให้ ความไวตอ่ ยาตา่ งออกไปได้ 5. วถิ ีทางของการให้ยาและเวลาให้ 6. ธรรมชาตแิ ละลักษณะของยาอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 11

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)ปัจจยั สาคญั ท่มี ผี ลตอ่ การออกฤทธิ์ของยา 7. ความเคยชินและการทนต่อการใช้ยา 8. การคิดเป็นนสิ ัย 9. การตอบสนองตอ่ ยาบางอย่างแตกตา่ งกันในแต่ ละบุคคล 10. ความสามารถในการแสดงฤทธิข์ องยา 11. การใหย้ ามากกวา่ หน่ึงชนิดในเวลาเดียวกนั 12. การขับถ่ายยาอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 12

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)1. ยาท่ีใชก้ บั อวยั วะภายในร่างกาย ได้แก่ 1.1 ยานา้ ชนดิ ต่างๆ 1.2 ยาเมด็ ( Tablet ) 1.3 แคปซลู ( Capsule ) 1.4 ยาฉดี ( Injection )อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 13

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)2. ยาทใ่ี ช้กับอวัยวะภายนอกร่างกาย ได้แก่2.1 ยาตา ยาหยอดตา ( eye drop )2.2 ยาพ่น ( spray )2.3 ยาดม ( inhalant )2.4 ยาดมไอระเหย ( inhalation)2.5 ยาถนู วด ( liniment )2.6 ยานา้ ใชท้ าภายนอก ( lotion )อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 14

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)2.7 ขีผ้ ้งึ ใสแ่ ผล ( Ointment )2.8 ผ้ายางปดิ แผล ( Plaster )2.9 Paste ยาสาหรับแตง่ แผล เช่น Zinc oxide paste2.10 ยาเหนบ็ ( Suppositories ) แบ่งเป็น 3 ชนดิ - ยาเหนบ็ ทางทวารหนกั - ยาเหนบ็ ทางชอ่ งคลอด - ยาเหน็บทางชอ่ งปสั สาวะอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 15

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)1. การเก็บยา ตอ้ งแยกประเภทของยายาที่ใช้กับอวยั วะภายนอก อวัยวะภายใน (ยารบั ประทาน , ยาฉีด)2. การจัดตู้ยาเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย ขวดยาขนาดเดียวกัน แยกยาเม็ดและยานา้ วางเรยี งตามตวั อกั ษรอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 16

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) * ยาเสพตดิ เป็นยาอนั ตรายตอ้ งแยกไว้ตา่ งหากใสต่ มู้ ีกญุ แจติด หวั หน้าเวรรับผิดชอบ เม่อื นายาไปใช้จะต้องลงบญั ชีไว้อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 17

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)สทิ ธิทางกฎหมายของพยาบาลเกยี่ วกบั การให้ยาตามท่ไี ด้ขน้ึ ทะเบียนและใบอนุญาตเป็นผ้ปู ระกอบวชิ าชพี โรคศิลป์ พระราชบญั ญตั คิ วบคุมการประกอบโรคศิลปะพุทธศักราช 2479 หมวด 3 ข้อ 19 ระบุว่าผปู้ ระกอบวชิ าชีพการพยาบาลจะใหย้ าผปู้ ุวยไดเ้ ฉพาะผู้ที่ประกอบวิชาชพี เวชกรรมหรอื ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะซงึ่ เปน็ ผ้บู าบัดโรคได้สงั่ ไว้หรือเมือ่ เปน็ การปฐมพยาบาลอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 18

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 19

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง คาย่อเก่ียวกบั คาส่ังการให้ยาBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 20

อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 21

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ประเภทของคาสงั่ ( Types of orders )1. คาสั่งการรักษาตอ่ เนื่อง (Standing orders)เปน็ คาสั่งการรกั ษาใหย้ าตอ่ เนอ่ื งไปจนกวา่ จะมี คาสง่ัยกเลกิ หรือจนครบตามจานวนทสี่ ัง่- Streptomycin sulfate 1 Vial I.M. OD- Gentamycin 80 mg. I.M. q 8 hrs. 3 doseอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 22

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)2. คาสั่งการรักษาครั้งเดียว ( Single order) เปน็ คาสง่ัการรักษาทใี่ ห้ปฏิบตั ิเพยี งคร้งั เดียวในเวลาทเ่ี หมาะสมหรอื ตามเวลาที่กาหนดให้ เช่น Valium 10 mg. I.M. On Call to OR3. คาสง่ั การรกั ษาทนั ที (Stat order) เปน็ คาสง่ั การรกั ษาทใ่ี ห้ปฏิบัตเิ พียงคร้ังเดยี วในทนั ที เชน่ Apresoline 10 mg. I.M. Stat 4. คาสั่งการรักษาเม่ือจาเปน็ ( PRN order) เป็นคาสง่ั การรกั ษาทพ่ี ยาบาล เป็นผตู้ ดั สนิ ในการปฏิบตั ิ ซง่ึ จะขนึ้ กับอาการของผู้ปุวย โดยแพทยจ์ ะกาหนด ระยะเวลาความหา่ งของการใหย้ านน้ั ไว้ เช่น Paracetamal (500 mg.) 2 tabs. O q 4-6 hrs. prn for painอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 23

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 24

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง 1. ชือ่ และนามสกลุ ผู้ปวุ ย Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 2. วนั เดอื น ปีและเวลาทีส่ งั่ ยา 3. ชื่อยาอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 4. ขนาดของยาทีจ่ าเป็นตอ้ งให้ 5. ทางให้ยา 6. เวลาและความถขี่ องการให้ ยา 72.5 ลายเซน็ ช่อื ผ้สู ั่งยา

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)การคานวณขนาดยา ( Dosage calculation ) 1. การคานวณหาขนาดยาหรอื หาจานวนยาจาก ขนาดที่มี (ขนาดยาต้องมหี นว่ ยเดียวกนั ) ขนาดยาทม่ี ี = ขนาดยาทตี่ ้องการ จานวนยาทม่ี ี จานวนยาทีต่ ้องการอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 26

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) ตวั อย่าง1. ยา Amoxycillin 250 mg ละลายในสารละลาย 5 ml ถา้ ตอ้ งการยา 625 mg จะต้องใชย้ าเทา่ ไร แทนค่าสตู ร 250 = 5 625 y Y = 625*5 250 ดงั นัน้ จะต้องใช้ยา = 12.2 mlอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 27

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)2. การคานวณขนาดยาในเดก็ ( Pediatric calculation)ขนาดยาของเด็ก = BSA (เดก็ ) x ขนาดยาของผู้ ใหญ่ BSA( ผู้ใหญ่ )อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง โดยเฉลย่ี BSA ผใู้ หญ่ = 1.73 m2 28

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)การคานวณสามารถประมาณคา่ พนื้ ทีผ่ ิวได้จากนา้ หนัก ดงั แสดงในตาราง น้าหนัก พ้นื ทผ่ี วิ กาย 0.15ปอนด์ กโิ ลกรัม 0.25 4.4 2 0.45 11 5 0.60 22 10 0.80 33 15 1.05 44 20 1.30 66 30 1.50 88 40 1.65110 50132 60อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 29

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ,2.2 กฎของคลา๊ ก ( Clark s rule )Boromarajonani collegeof Nursing,Trang(BCNT)ขนาดยาของเดก็ =นา้ หนกั ตวั เดก็ (ปอนด์)xขนาดยาของผใู้ หญ่ 150ขนาดยาของเด็ก = นา้ หนักตวั เด็ก(ก.ก.) x ขนาดยาของผู้ใหญ่อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 70 30

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง แบบฝกึ หดัBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)คาถาม : จงคานวณหาขนาดของยาทีจ่ ะใหเ้ ด็ก นา้ หนัก 40 ปอนด์ เมอื่ ผูใ้ หญใ่ ห้ 15 ซี.ซี.อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 31

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง2.3 กฎของยงั ( Young s rule)Boromarajonani college of Nursing,Trang (BCNT), ใชอ้ ายุเปน็ ตวั คานวณใชใ้ นเด็กท่มี ีอายุมากกว่า 1 ปี แต่ไมเ่ กนิ 12 ปคี รึ่งขนาดยาของเด็ก = ขนาดยาของผูใ้ หญ่ x อายขุ องเดก็ (ป)ี อายุของเด็ก (ปี) + 12คาถาม : ถา้ เดก็ อายุ 6 ขวบจะใชย้ าเทา่ ไร เมื่อขนาดยา ปกตขิ องผใู้ หญ่ = 15 ซ.ี ซี.อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 32

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 2.4 กฎของฟรายด์ (Fried , s rule) ใชอ้ ายุเปน็ ตัวคานวณแตใ่ ชใ้ นเด็กที่มีอายุต่ากวา่ 1 ปีขนาดยาของเดก็ = อายุของเดก็ (เดือน) x ขนาดยาของผใู้ หญ่ 150คาถาม : เด็กอายุ 15 เดือนจะไดร้ บั ยากีม่ ก.เมือ่ ผ้ใู หญ่ ไดร้ ับยา 50 มก.อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 33

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 3. การผสมนา้ ยา(Solution from stock solution)เปอร์เซ็นต์ที่ต้องการ = จานวนน้ายาทตี่ อ้ งใช้ผสม เปอรเ์ ซน็ ตเ์ ดมิ จานวนน้ายาท่ีผสมเสรจ็ แล้วคาถาม : จะผสมแอลกอฮอล์ 50 % จานวน 500 ซี.ซี. จากแอลกอฮอล์ 70%จะต้องใชแ้ อลกอฮอล์ 70% กซ่ี ี.ซี.อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 34

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ถูกขนาดยา(Right dose)Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 35 ถูกชนิดยา (Right drug)ถูกเทคนิค หลกั การให้ยา 6 R(Right Technique)ถกู เวลา (Right time) ถูกคน (Right Person) ถูกวถิ ีทาง (Right Method)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังถูกชนิดยา (Right drug)Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 36การเรยี กชือ่ ยา ยาชนดิ เดยี วกนั จะมไี ด้ 4 ช่ือ คอื 1. ช่อื เริม่ ตน้ (Generic name) 2. ชื่อทางการ (Official name) 3. ชือ่ ทางเคมี (Chemical name) 4. ชอื่ ทางการคา้ (Trademark name)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรังBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 37ตวั อยา่ งชื่อทางการ อะมอกซีลลิน (Amoxycillin)ชื่อการค้า เอมอกซลิ เบนคาร์ด (Amoxil bencard) หรอื ไอบเิ อมอกซ์ (Ibiamox)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง แบง่ ไดเ้ ป็น 3 กลุ่มใหญ่ ดังน้ีลักษณะของรูปแบบยาBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)ยาเมด็ 38 Tablet (Tab) ยาผงอัดให้เป็นเม็ด ไมเ่ คลอื บ แตกหกั ได้ง่ายPill (Pil.) ยาเม็ดเลก็ เคลือบนา้ ตาลCapsule (Cap.) ยาผงของเหลว หรือน้ามันท่หี ุม้ ด้วยเปลือกท่ีทาจากเจลลาตินSuppository ยาที่มสี ่วนผสมของเจลลาตนิ เป็นแท่งปลายดา้ นหนง่ึ มนทาให้แขง็ ในอุณหภมู หิ ้อง และเหลวในอณุ หภูมิร่างกาย ใชเ้ หนบ็ ในชอ่ งคลอดและทวารหนักTroche/Lozenge ยาท่ีทาเป็นรปู กลมหรือรปู ไข่ ละลายไดใ้ นชอ่ งปาก เช่น ยาแก้ไออาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ยานา้Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT)Solution (Sol.) ถา้ ฉดี เข3า้9รา่ งกายจะตอ้ งผ่านการฆา่ เช้อืก่อนElixir (Elix) สารละลายท่ีใสมีรสหวาน มักมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ 4-40%Syrup (Syr.) ยาทีป่ รุงขนึ้ ใหม้ รี สหวานTincture (Tr.) สว่ นผสมของยาที่มีแอลกอฮอล์อยู่มากอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ยานา้Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 40Emulsion ยาน้าทม่ี ีส่วนผสมของนา้ มนั และนา้ ทไี่ มผ่ สมเป็นเน้ือเดยี วกนั มลี กั ษณะเปน็ ละอองเลก็ ๆ กระจายทั่วไป Mixture ยาผสมระหว่างของแข็งกบั นา้ หรือของเหลว กบั ของเหลว ต้องเขยา่ ขวดกอ่ นใช้อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ยากึง่ ของแข็งBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 41 Ointment ยากึ่งของแข็ง ใชเ้ ป็นยาทาภายนอกเช่น ใช้ทา ผวิ หนงั หรือเยื่อบุ Cream ยากง่ึ ของแข็ง เปน็ ยาแขวนตะกอนหรอืสารละลาย ที่อยูใ่ นสารละลายทเ่ี ปน็ น้าหรอื น้ามันอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ลกั ษณะยาหมดอายุBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 42ยาเมื่อหมดอายุ สกี ลิ่นจะเปลย่ี นแปลงไปจากเดิม อาจตรวจสอบวนั หมดอายุของยาจากขวดหรอื กล่องยา วิธกี ารจดั ยาให้ถูกชนดิ ต้องตรวจเชค็ ชือ่ ยาในการด์ ยากับชื่อยาบนภาชนะใส่ยา ใหต้ รงกนั ถงึ สามครั้ง ครั้งแรกคอื กอ่ นหยิบภาชนะใสย่ าออกจากทเ่ี ก็บ ครัง้ ทส่ี อง ก่อนเอายาออกจากภาชนะใสย่ า ครง้ั สดุ ทา้ ย ก่อนเก็บภาชนะใสย่ าเขา้ ท่ีหรือกอ่ น ท้ิงภาชนะใสย่ าอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ถูกขนาดยาBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 43 มาตราตวงยา มีอยู่ 3 ระบบ ระบบเมตรกิ (metric system) น้าหนกั ปรมิ าตร กรัม (gm)ลติ ร (L)มลิ ลกิ รัม (mg.) มิลลลิ ติ ร (ml.) ระบบอโพทีคารี (Apothecary system) Grain (gr.)Minim (m) Fluid Ounce (f ) การตวงวัดประจาบา้ น(Household measurement)หยด (drop ตวั ย่อ gtt)ช้อนชา (teaspoon ตัวย่อ tsp.)ชอ้ นโตะ๊ (tablespoon ตัวย่อ tbsp)ถว้ ยแก้ว (Glassful)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังระบบการชงั่ น้าหนกั และการตวงBoromarajonani collegeof Nursing,Trang(BCNT)ระบบ วัดความยาว วดั ปริมาตร วดั น้าหนกั1. ระบบเมตรกิ เมตร ลิตร กรมั (lite) (gram)( Metric system ) 2. ระบบอโพทีคารี เกรน (grain) มนิ ิม (minim)( Apothecary system) แดรม(dramp) ควอต (quart) ออนซ์ แกลลอน (gallon)3.ระบบการตวงวดั ในบ้าน (ounce) ชอ้ นชา , ชอ้ นโตะ๊ , ถว้ ย , หยด (Household system)อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 44

ตารางเปรียบเทียบขนาดของมาตราเมตริกกบั อะโพธีแครีใน ของเหลวอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 45

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรังการเปรยี บเทยี บมาตราตวงยาทใี่ ช้บอ่ ยBoromarajonani collegeof Nursing,Trang(BCNT) 46อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง 1.0 gm. = 1000 mg. 60 mg. = 1 gr. 1 ml. = 15 m = 15 drop 4-5 ml. = 1 tsp. 1 tbsp = 3 tsps. 15 ml. = 1 tbsp. 30 ml. = 1 f = 2 tbsps. 1.0 L. = 1000 ml.

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ตัวอย่างการคานวณยาBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 47 ยาเม็ดชนดิ หน่ึงมขี นาด 30 mg. แตม่ แี ผนการรักษาให้ยา gr. 1/4พยาบาลตอ้ งเตรยี มยาอย่างไรวธิ ีการ 1 gr = 60 mg 1/4 gr. = 60 x (1/4) มียาขนาด 30 mg 30 mg = 1 เม็ด 15 mg = 1/2 เมด็ดังน้นั พยาบาลต้องเตรียมยาจานวนครง่ึ เม็ดอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ถูกคนBoromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 48การใหย้ าต้องตรวจสอบว่าเป็นผปู้ วุ ยท่ตี อ้ งได้รับยา โดยใช้วธิ ีการถามช่อื นามสกุล โดยไม่ถามนา หากผู้ปุวยหมดสตติ รวจสอบจาก ปาู ยช่อื นามสกุลทข่ี อ้ มือ ให้ตรงกับชื่อ นามสกุลบนการ์ดยาอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง

วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ถูกเวลา Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 49 A.C. , a.c. ก่อนอาหาร ตวั ยอ่ ความหมาย P.C. , p.c. หลังอาหาร O.D. , o.d. วนั ละคร้ังอาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง B.I.D. , b.i.d. วันละ 2 คร้ัง T.I.D. , t.i.d. วันละ 3 ครงั้ Q.I.D. , q.i.d. วันละ 4 ครั้ง h.s. ก่อนนอน P.R.N. เปน็ คร้ังคราวเมอ่ื ตอ้ งการ STAT. , stat ทันทที นั ใด q. ทกุ q.d. ทกุ วนั q.h. ทุกช่วั โมง q 2 h. ทุก 2 ชว่ั โมง

วทิ ยาลยั พยาบาลบรมราชชนนี ตรัง ถกู วิถีทาง Boromarajonani college of Nursing, Trang (BCNT) 50อาจารย์นนั ทยา เสนีย์ วพบ.ตรัง วถิ ีทางการใหย้ า ตวั ย่อ การใหย้ าทางปาก P.O , . การใหย้ าอมใต้ลิน้ S.L. การฉีดยาเข้าช้นั ผิวหนัง I.D. การฉีดยาเขา้ ทางใตผ้ วิ หนงั H , Sc. การฉดี ยาเข้ากล้ามเนื้อ I.M. M การฉดี ยาเขา้ หลอดเลือดดา I.V., V การฉีดยาเข้าหลอดเลอื ดแดง I.A.