ວິຊາການບັນຊີ ການເງິນ

-85- งบทดลอง งบทดลอง (Trial Balance) เป็นงบท่ีจดั ทาข้ึนเพอ่ื แสดงยอดคงเหลือของบญั ชีแยกประเภททุก บญั ชี ณ วนั ใดวนั หน่ึง โดยปกติแลว้ งบทดลองจะถูกจดั ทาข้ึน ณ วนั สิ้นงวดบญั ชี และบญั ชีต่างๆ ท่ี ปรากฏในงบทดลองจะเรียงลาดบั ตามเลขท่ีบญั ชี โดยแสดงยอดดุลคงเหลือทางดา้ นเดบิตหรือดา้ น เครดิต โดยผลรวมของจานวนเงินดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิตจะตอ้ งเท่ากนั เสมอ เพ่ือเป็ นการยนื ยนั ว่า การบนั ทึกบญั ชีน้ันไดท้ าตามหลกั การบญั ชีคู่ นอกจากน้ีแลว้ การจดั ทางบทดลองยงั ช่วยตรวจสอบ ขอ้ ผดิ พลาดท่ีอาจเกิดข้ึนในการบนั ทึกรายการและการผ่านรายการไดง้ ่ายยิง่ ข้ึน และยงั ช่วยให้การ จดั ทางบการเงนิ ของกิจการสะดวกยง่ิ ข้นึ อีกดว้ ย (ธารี หิรญั รัศมี และคณะ, 2558: 61) ชื่อกิจการ............................... งบทดลอง ณ วนั ท่ี .................................. ชื่อบัญชี เลขท่ี เดบติ หน่วย : บาท บัญชี เครดิต บาท สต. บาท สต. ภาพที่ 3.7 รูปแบบงบทดลอง 1. ข้นั ตอนการจัดทางบทดลอง 1.1 หายอดดุลคงเหลือของทุกบญั ชี โดยคานวณผลรวมของจานวนเงินดา้ นเดบิตและดา้ น เครดิต หลงั จากน้นั หาผลต่างของยอดดุลท้งั สอง และใส่ผลต่างเป็ นดินสอไวท้ างดา้ นท่ีมีผลรวมของ จานวนเงินท่ีมากกว่า โดยหากยอดคงเหลือมียอดรวมดา้ นเดบติ มากกว่าดา้ นเครดิต แสดงวา่ มียอดดุล ดา้ นเดบิต (Debit Balance) แตถ่ า้ มียอดรวมดา้ นเครดิตมากกวา่ ยอดรวมดา้ นเดบิต แสดงวา่ บญั ชีมียอด ดุลดา้ นเครดิต (Credit Balance) ซ่ึงตามปกติยอดดุลคงเหลือของบญั ชีในหมวดตา่ งๆ เป็ นดงั น้ี

-86- บญั ชีหมวดสินทรัพย์ มียอดดุลคงเหลือดา้ นเดบติ บญั ชีหมวดหน้ีสิน มียอดดุลคงเหลือดา้ นเครดิต บญั ชีหมวดส่วนของเจา้ ของ มียอดดุลคงเหลือดา้ นเครดิต บญั ชีหมวดรายได้ มียอดดุลคงเหลือดา้ นเครดิต บญั ชีหมวดคา่ ใชจ้ ่าย มียอดดุลคงเหลือดา้ นเดบิต ตัวอย่างที่ 3.9 จากการผา่ นรายการคา้ ของร้านโชคคาร์แคร์ ในเดือนธนั วาคม 25x1 ไปยงั บญั ชีแยก ประเภททวั่ ไป สามารถหายอดดุลคงเหลือของแต่ละบญั ชี ไดด้ งั น้ี เงนิ สด เลขที่ 101 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บญั ชี บาท สต. 25x1 บาท สต. ธ.ค. 1 ทนุ -นายโชค รว.1 รว.2 7,000 - รว.2 25x1 รว.2 14,000 - 9 รายไดจ้ ากการบริการ รว.2 รว.2 30,000 - 25 เงินกธู้ นาคาร รว.2 60,000 - ธ.ค. 12 วสั ดุในการลา้ งรถ รว.2 12,000 - 27 ลูกหน้ีการคา้ 26,000 - 20 ถอนใชส้ ่วนตวั รว.2 8,000 - 80,000 - 22 เจา้ หน้ีการคา้ 71,000 7,500 - 31 เงินเดือน ค่าเช่า 102,500 173,500 ลูกหนี้การค้า เลขที่ 102 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บัญชี บาท สต. 25x1 บาท สต. เงนิ สด ธ.ค. 16 รายไดจ้ ากการบริการ รว.2 25x1 รว.1 7,500 - 18,000 - ธ.ค. 27 10,500

ว.ด.ป. รายการ -87- รายการ เลขท่ี 103 25x1 วสั ดุในการล้างรถ หน้า เครดิต ธ.ค. 12 เงนิ สด บัญชี บาท สต. หน้า เดบติ ว.ด.ป. 7,000 บัญชี บาท สต. รว.2 7,000 - ว.ด.ป. รายการ อุปกรณ์สานักงาน รายการ เลขที่ 111 25x1 หน้า เดบิต ว.ด.ป. หน้า เครดติ ธ.ค. 3 เจา้ หน้ีการคา้ บัญชี บาท สต. บาท สต. 80,000 รว.1 80,000 - ว.ด.ป. รายการ เครื่องมือล้างรถ รายการ เลขที่ 112 25x1 หน้า เดบติ ว.ด.ป. หน้า เครดติ ธ.ค. 1 ทุน-นายโชค บัญชี บาท สต. บาท สต. 58,000 รว.1 58,000 - เจ้าหนีก้ ารค้า เลขที่ 201 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 22 เงินสด 25x1 รว.1 80,000 - รว.2 30,000 - ธ.ค. 3 อุปกรณ์สานักงาน 50,000

-88- เงินกู้ธนาคาร เลขที่ 202 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 รว.2 80,000 - ธ.ค. 25 เงินสด 80,000 ทุน-นายโชค เลขท่ี 301 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 1 เงนิ สด รว.1 60,000 - เคร่ืองมอื ลา้ งรถ รว.1 58,000 - 118,000 ว.ด.ป. รายการ ถอนใช้ส่วนตัว รายการ เลขท่ี 302 25x1 หน้า เดบิต ว.ด.ป. หน้า เครดิต ธ.ค. 20 เงินสด บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 14,000 รว.2 14,000 - รายได้จากการให้บริการ เลขที่ 401 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 9 เงนิ สด รว.2 26,000 - 16 ลกู หน้ีการคา้ รว.2 18,000 - 44,000

ว.ด.ป. รายการ -89- รายการ เลขที่ 501 25x1 เงินเดือน หน้า เครดิต ธ.ค. 31 เงนิ สด หน้า เดบติ ว.ด.ป. บาท สต. 12,000 บญั ชี บาท สต. รว.2 12,000 - ว.ด.ป. รายการ ค่าเช่า รายการ เลขท่ี 502 25x1 หน้า เดบิต ว.ด.ป. หน้า เครดิต ธ.ค. 31 เงนิ สด บัญชี บาท สต. บาท สต. 8,000 รว.2 8,000 1.2 จดั ทางบทดลอง โดยในส่วนของหัวงบทดลองให้เขียนชื่อกิจการ และคาวา่ งบทดลอง รวมท้งั เขียนวนั ทที่ ่จี ดั ทางบทดลอง ตามรูปแบบของงบทดลองในภาพท่ี 3.7 1.3 เขียนช่ือบญั ชีลงในช่อง “ช่ือบญั ชี” โดยเรียงตามลาดับเลขท่ีบญั ชีในผงั บญั ชีของ กิจการ 1.4 เขยี นเลขทบี่ ญั ชีสาหรับแต่ละบญั ชีในช่อง “เลขที่บญั ชี” 1.5 เขียนจานวนเงินในแต่ละบญั ชี ตามยอดคงเหลือท่ีหามาไดจ้ ากข้นั ตอนที่ 1.1 ในบญั ชี แยกประเภทแต่ละบญั ชี โดยท่ีถา้ เป็ นยอดดุลเดบิตใหใ้ ส่ในช่อง “เดบิต” และถา้ เป็ นยอดดุลเครดิตให้ ใส่ในช่อง “เครดิต” ท้งั น้ีหากบญั ชีใดไม่มียอดคงเหลือเลย กล่าวคือ มียอดรวมดา้ นเดบิตเท่ากบั ดา้ น เครดิต ก็ไม่ตอ้ งนามาเขียนลงในงบทดลองท้งั ช่ือบญั ชีและเลขท่ีบญั ชี 1.6 หาผลรวมจานวนเงินของยอดดุลทางดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต ซ่ึงผลรวมจานวนเงิน ของท้งั สองดา้ นตอ้ งเทา่ กนั เสมอ

-90- ตัวอย่างที่ 3.10 จากยอดดุลคงเหลือในแต่ละบญั ชีของร้านโชคคาร์แคร์ตามตวั อยา่ งที่ 3.9 สามารถ จดั ทางบทดลอง ไดด้ งั น้ี ร้านโชคคาร์แคร์ งบทดลอง ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขท่ี เดบติ เครดติ เงนิ สด บัญชี บาท สต. บาท สต. 101 102,500 - ลูกหน้ีการคา้ 102 10,500 - วสั ดุในการลา้ งรถ 103 7,000 - อุปกรณ์สานกั งาน 111 80,000 - เครื่องมือลา้ งรถ 112 58,000 - เจา้ หน้ีการคา้ 201 50,000 - เงินกธู้ นาคาร 202 80,000 - ทุน-นายโชค 301 118,000 - ถอนใชส้ ่วนตวั 302 14,000 - รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 401 44,000 - เงนิ เดือน 501 12,000 - คา่ เช่า 502 8,000 - 292,000 - 292,000 -

-91- 2. การตรวจสอบข้อผดิ พลาดเมื่องบทดลองไม่ลงตวั เม่ือรวมยอดในงบทดลองดา้ นเดบิตและเครดิตแล้วพบว่ายอดรวมของท้งั สองด้านไม่ เท่ากัน แสดงว่ามีขอ้ ผิดพลาดเกิดข้ึน ดังน้ันหากงบทดลองไม่ลงตวั สามารถทาการตรวจสอบ ขอ้ ผดิ พลาด ไดด้ งั น้ี 2.1 ตรวจสอบการบวกเลขในงบทดลองท้งั ดา้ นเดบติ และดา้ นเครดิตใหม่อีกคร้ัง 2.2 หากตรวจสอบการบวกเลขแลว้ ยงั ไม่ลงตวั เช่นเดิม ให้นายอดคงเหลือดา้ นเดบิต ลบ ดว้ ยดา้ นเครดิต ไดผ้ ลตา่ งเทา่ ใด ใหน้ า 9 ไปหาร ถา้ หารลงตวั แสดงวา่ ขอ้ ผดิ พลาดน้ันอาจเกิดจากการ เขยี นตวั เลขสลบั กนั เช่น จานวนเงนิ ทถ่ี ูกตอ้ งที่คือ 890 แต่ลงในงบทดลองเป็น 980 บาท เป็นตน้ 2.3 ตรวจสอบยอดคงเหลือของบญั ชีแยกประเภทต่างๆ ที่นามาใส่ในช่องเดบิตและเครดิต ของงบทดลอง วา่ ยอดคงเหลือแสดงถูกตอ้ งหรือไม่ เช่น สินทรัพยม์ ียอดคงเหลือดา้ นเดบิต หน้ีสินมี ยอดคงเหลือดา้ นเครดิต เป็นตน้ 2.4 คานวณหายอดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภทต่างๆอีกคร้ัง โดยเฉพาะบญั ชีท่ีมีตวั เลข และจานวนรายการมากๆ 2.5 ถา้ ยงั ไม่พบขอ้ ผิดพลาดให้ตรวจสอบการบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไปและการ ผา่ นรายการมายงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป วา่ บนั ทึกรายการถูกตอ้ งหรือไม่ 3. ประโยชน์ของงบทดลอง 3.1 ช่วยในการพสิ ูจน์ความถูกตอ้ งของการบนั ทึกบญั ชีตามหลกั การบญั ชีคู่ 3.2 ช่วยใหส้ ามารถทราบและแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาดไดท้ นั เวลา 3.3 ช่วยอานวยความสะดวกในการนาขอ้ มูลไปจดั ทางบการเงิน เช่น งบกาไรขาดทุน งบ แสดงฐานะการเงิน เป็นตน้ 3.4 ใชเ้ ป็นขอ้ มูลในการปิ ดบญั ชี เม่ือสิ้นรอบระยะเวลาบญั ชี 4. ข้อจากัดของงบทดลอง จากประโยชน์ของงบทดลองท่ีสามารถช่วยพิสูจน์ความถูกตอ้ งของการบนั ทึกบญั ชีตาม หลกั การบญั ชีคู่ แต่อยา่ งไรก็ตามอาจมีขอ้ ผดิ พลาดบางอยา่ ง ซ่ึงไม่อาจตรวจพบไดใ้ นงบทดลอง ดงั น้ี 4.1 ความผดิ พลาดทเ่ี กิดจากการบนั ทกึ บญั ชี เช่น การจ่ายชาระหน้ีใหก้ บั เจา้ หน้ีการคา้ ตาม หลกั การบนั ทึกบญั ชี จะตอ้ งเดบิตเจา้ หน้ีการคา้ เครดิตเงินสด แต่กลับบนั ทึกบญั ชีเป็ นเดบิตลูกหน้ี การคา้ เครดิตเงินสด ซ่ึงเมื่อจดั ทางบทดลองก็ไดง้ บทดลองที่ลงตวั เนื่องจากความผดิ พลาดน้ีไม่มีผล ต่อจานวนเงนิ

-92- 4.2 ความผดิ พลาดที่อาจชดเชยแทนกนั ได้ เช่น บญั ชีเจา้ หน้ีมียอดคงเหลือซ่ึงอยดู่ า้ นเครดิต 8,000 บาทแต่หาออกมาได้ 9,500 บาท ซ่ึงสูงไป 1,500 บาท ในขณะเดียวกนั หายอดคงเหลือของบญั ชี เงินสดซ่ึงอยดู่ า้ นเดบิต 24,000 บาท แต่หาออกมาได้ 25,500 บาท ซ่ึงสูงไป 1,500 บาทเช่นกนั ดงั น้ันก็ ทาใหย้ อดรวมในงบทดลองลงตวั ไดเ้ ช่นกนั 4.3 ความผดิ พลาดท่ีเกิดจากการลืมบนั ทึกรายการท้งั ดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต ซ่ึงมีผลทา ใหย้ อดรวมในงบทดลองลงตวั ไดเ้ ช่นเดียวกนั บทสรุป กระบวนการทางบญั ชี เริ่มตน้ จากการเกิดรายการคา้ กิจการตอ้ งทาการวเิ คราะหร์ ายการคา้ วา่ มี ผลกระทบอยา่ งไรต่อสมการบญั ชี แลว้ นามาผลวเิ คราะห์ทไ่ี ดม้ าบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไปตาม หลกั การบญั ชีคู่ โดยหลกั สาคญั ของการบญั ชีคู่ คือ เม่ือมีรายการคา้ เกิดข้ึนทุกรายการ จะตอ้ งนามา บนั ทึกไวใ้ นบญั ชีสองดา้ นเสมอ คือ ดา้ นเดบิต และดา้ นเครดิต ดว้ ยจานวนเงินที่เท่ากนั ท้งั สองดา้ น แต่จานวนบญั ชีที่ใช้บนั ทึกไม่จาเป็ นตอ้ งเท่ากนั จากน้นั ผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป เม่ือส้ินงวดบญั ชีก็จะทาการหายอดคงเหลือของแต่ละบญั ชี แลว้ นายอดคงเหลือทไ่ี ดไ้ ปจดั ทางบทดลอง เพื่อตรวจสอบความถูกตอ้ งของการบนั ทึกบัญชีว่าเป็ นไปตามหลักการบัญชีคู่หรือไม่ หากพบ ข้อผิดพลาดจะได้ทาการแก้ไขให้ถูกต้องและทันเวลา เพ่ือจะนาไปสู่ข้ันตอนต่อไปจนครบท้ัง วงจรบญั ชี

-93- แบบฝึ กหดั ท้ายบท ข้อ 1. จงเขยี นภาพแสดงวงจรบญั ชี พรอ้ มอธิบายแตล่ ะข้นั ตอนพอสงั เขป ข้อ 2. สมุดบญั ชีสามารถแบง่ ไดเ้ ป็นก่ีประเภท และประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง ข้อ 3. งบทดลองคืออะไร และมีประโยชนอ์ ยา่ งไรบา้ ง ข้อ 4. จากสมการบญั ชี สินทรัพย์ = หนีส้ ิน + ส่วนของเจ้าของ จงเตมิ จานวนเงินในช่องวา่ ง สินทรัพย์ = หนีส้ ิน + ส่วนของเจ้าของ ตวั อย่าง 50,000 = 28,000 + 22,000 1. 78,000 = + 40,000 2. = 5,600 + 2,500 3. 18,000 = 9,800 + 4. 120,000 = + 50,000 5. 64,500 = 35,000 + 37,800 6. = 22,000 + 7. 80,000 = 0 + 8. 200,000 = + 137,000 9. = 8,500 + 6,500 10. 97,000 = 46,200 + ข้อ 5. จงอธิบายความหมายของรายการคา้ พรอ้ มท้งั ยกตวั อยา่ งรายการคา้ มาอยา่ งนอ้ ย 5 รายการ ข้อ 6. จากรายการคา้ ต่อไปน้ี จงวิเคราะห์ผลกระทบของรายการคา้ ที่มีต่อสมการบญั ชีในตารางท่ี กาหนดให้ รายการที่ 1 นายภมู ินาเงินสด 80,000 บาท มาลงทนุ ในกิจการ รายการที่ 2 ซ้ืออุปกรณ์สานกั งานจานวน 85,000 บาท เป็นเงินเชื่อ รายการท่ี 3 นาเงินสดฝากธนาคาร 20,000 บาท รายการท่ี 4 จา่ ยเงินเดือนพนกั งานดว้ ยเช็ค 15,000 บาท รายการท่ี 5 ส่งบลิ เรียกเก็บค่าบริการจากลูกคา้ 27,000 บาท รายการที่ 6 นายภูมินาเงนิ สดของกิจการไปใชส้ ่วนตวั 4,000 บาท รายการที่ 7 ไดร้ บั เงินสดจากการใหบ้ ริการจานวน 20,000 บาท รายการที่ 8 จ่ายชาระหน้ีคา่ อุปกรณ์สานกั งาน 40,000 บาท

-94- รายการท่ี 9 จ่ายค่าน้า และคา่ ไฟฟ้า เป็ นเงนิ สด จานวน 3,500 บาท รายการที่ 10 รับชาระหน้ีคา่ บริการจากลูกคา้ จานวน 17,000 บาท เงนิ สด สินทรัพย์ = หนสี้ ิน + ส่วนของเจ้าของ +80,000 เงนิ ฝาก ลกู หนี้ อุปกรณ์ เจ้าหนกี้ ารค้า ทุน-นายภูมิ ธนาคาร การค้า สานักงาน +80,000 รายการที่ 1 รายการท่ี 2 = รายการที่ 3 = รายการที่ 4 = รายการที่ 5 = รายการท่ี 6 = รายการที่ 7 = รายการที่ 8 = รายการที่ 9 = รายการที่ 10 = = รวม ข้อ 7. นายชัดเจน ได้เปิ ดกิจการเป็ นที่ปรึกษาทางกฎหมาย ช่ือสานักงานกฎหมายชดั เจน เมื่อวนั ท่ี 1 สิงหาคม 25x1 โดยมีรายการคา้ ในเดือนสิงหาคม 25x1 ดงั น้ี 25x1 ส.ค. 1 นายชดั เจนนาเงนิ สด 118,000 บาท และกูเ้ งินจากธนาคาร 60,000 บาทมาลงทนุ ในกิจการ 4 ซ้ือวสั ดุสิ้นเปลืองจากร้านสารพดั จานวน 20,000 บาท เป็นเงินเช่ือ 8 ไดร้ ับเงนิ สดจากการใหบ้ ริการปรึกษาทางกฎหมายจานวน 38,000 บาท 14 นาเงินสดไปฝากธนาคารจานวน 100,000 บาท 15 จา่ ยค่าเช่าสานกั งานจานวน 15,000 บาทดว้ ยเช็ค 18 ส่งบิลเรียกเก็บเงินจากการให้คาปรึกษาดา้ นกฎหมายกับ บริษัท ต้งั ตน้ จากัด จานวน 42,000 บาท 24 จ่ายชาระหน้ีใหร้ า้ นสารพดั ท้งั จานวน 26 นายชดั เจนนาเงินของกิจการไปทอ่ งเทย่ี วส่วนตวั 8,000 บาท 28 รับชาระหน้ีจากบริษทั ต้งั ตน้ จากดั จานวน 25,500 บาท 31 จา่ ยเงินเดือนพนกั งานจานวน 35,000 บาท และคา่ สาธารณูปโภค 3,800 บาท เป็นเงินสด

-95- คาส่ัง ให้แสดงการวิเคราะห์รายการคา้ โดยระบชุ ่ือบญั ชี จานวนเงนิ ที่ทาใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ ของ รายได้ และคา่ ใชจ้ า่ ย เพมิ่ ข้นึ หรือลดลง พร้อมท้งั แสดงการนารายการไปบนั ทกึ บญั ชี ว.ด.ป. สินทรัพย์ หนสี้ ิน ส่วนของเจ้าของ รายได้ ค่าใช้จ่าย การบนั ทกึ บัญชี เพ่ิม ลด เพม่ิ ลด เพมิ่ ลด เพ่มิ ลด เพ่ิม ลด เดบิต เครดิต 25x1 เงินกู้ ทุน-นาย เงินสด ทุน-นาย ส.ค. 1 เงินสด ธนาคาร ชดั เจน 178,000 ชดั เจน 60,000 118,000 118,000 178,000 เงินกู้ ธนาคาร 60,000 4 8 14 15 18 24 26 28 31

-96- ข้อ 8. ต่อไปน้ีเป็นรายการคา้ ท่เี กิดข้นึ ในเดือนตลุ าคม 25x1 ของสานกั งาน “ปิ ญะธิดาการบญั ชี” 25x1 ต.ค. 1 นางปิ ญะธิดานาเงินสด 250,000 บาท และอุปกรณ์สานักงาน 90,000 บาท มาลงทุนใน กิจการ 2 นาเงนิ สดฝากธนาคารจานวน 120,000 บาท 6 ซ้ือวสั ดุสานกั งานจานวน 7,600 บาท 12 ไดร้ ับเงินสดจากการใหบ้ ริการทาบญั ชีจานวน 30,000 บาท 15 ซ้ือรถยนตเ์ พอ่ื ใชใ้ นกิจการราคา 90,000 บาท เป็นเงนิ สด 19 ส่งใบแจง้ หน้ีเรียกเกบ็ คา่ บริการทาบญั ชีใหบ้ ริษทั ขายดี จากดั จานวน 24,000 บาท 21 ซ้ือคอมพวิ เตอร์เพอ่ื ใชใ้ นสานกั งานจานวน 46,000 บาท เป็นเงินเชื่อ 24 นางปิ ญะธิดานาเงนิ ของกิจการไปส่วนตวั 17,000 บาท 25 ไดร้ บั ชาระหน้ีค่าบริการทาบญั ชีจากบริษทั ขายดี จากดั จานวน 20,000 บาท 27 จา่ ยคา่ เช่าสานกั งานจานวน 12,000 บาท 29 จา่ ยชาระหน้ีค่าคอมพวิ เตอร์ท้งั จานวน 31 จา่ ยเงินเดือนพนกั งานจานวน 40,000 บาทดว้ ยเชค็ คาสั่ง 1. ใหก้ าหนดผงั บญั ชีของสานกั งาน “ปิ ญะธิดาการบญั ชี” 2. ใหบ้ นั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 3. ใหผ้ า่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป

-97- ข้อ 9. นายพูนและนายผล ได้ร่วมกันเปิ ดกิจการอู่ซ่อมรถยนต์ โดยจดั ต้งั เป็ นห้างหุ้นส่วนจากดั ช่ือ “หา้ งหุน้ ส่วนจากดั พนู ผล” ต้งั แตว่ นั ที่ 1 มีนาคม 25x1 มีรายการคา้ เกิดข้ึนในเดือนมีนาคม 25x1 ดงั น้ี 25x1 มี.ค. 1 นายพนู นาเงินสด 400,000 บาท ส่วนนายผลนาท่ีดินมูลค่า 200,000 บาท และอาคารมูลค่า 280,000บาท มาลงทุนในกิจการ 3 ซ้ือน็อต กาว และเทปกาว เพอ่ื ใชเ้ ป็ นวสั ดุในการซ่อม จานวน 6,300 บาท 6 บริการซ่อมรถใหน้ ายสมชายคิดค่าซ่อม 23,000 บาท ยงั ไม่ไดร้ บั ชาระเงนิ 11 ไดร้ ับเงินสดจากการใหบ้ ริการซ่อมรถจานวน 42,000 บาท 14 ซ้ือเครื่องยกรถ เพ่อื ใชเ้ ป็ นเคร่ืองมือในการซ่อม ราคา 87,600 บาท จากร้านทวรี ุ่ง เป็ นเงิน เช่ือ 18 นาเงินสดฝากธนาคารจานวน 50,000 บาท 22 ไดร้ บั เชค็ ค่าซ่อมรถจากนายสมชายจานวน 15,000 บาท 25 จา่ ยชาระหน้ีใหร้ ้านทวรี ุ่ง จานวน 60,000 บาท 28 จ่ายค่าโฆษณาใหบ้ ริษทั ซนั ไชน์ จากดั จานวน 18,000 บาทดว้ ยเชค็ 30 จา่ ยค่าสาธารณูปโภคจานวน 7,700 บาท และจา่ ยเงินเดือนพนกั งานจานวน 18,000 บาท 31 จ่ายเงินเดือนให้กับผูเ้ ป็ นหุ้นส่วน โดยจ่ายให้นายพูน 30,000 บาท และจ่ายให้นายผล 22,000 บาท ท้งั น้ี “หา้ งหุน้ ส่วนจากดั พนู ผล” มีผงั บญั ชี ดงั น้ี เลขทบ่ี ัญชี ช่ือบญั ชี เงนิ สด 101 เงินฝากธนาคาร 102 วสั ดุในการซ่อม 103 เคร่ืองมือในการซ่อม 111 ทด่ี ิน 112 อาคาร 113 เจา้ หน้ีการคา้ 201

-98- เลขที่บัญชี 301 ชื่อบัญชี 302 ทนุ -นายพนู 303 ทนุ -นายผล 304 เดินสะพดั -นายพนู 401 เดินสะพดั -นายผล 501 รายไดจ้ ากการซ่อมรถ 502 คา่ โฆษณา 503 ค่าสาธารณูปโภค เงนิ เดือน คาสั่ง 1. ใหบ้ นั ทกึ รายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 2. ใหผ้ า่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป 3. หายอดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปและจดั ทางบทดลอง ณ วนั ที่ 31 มีนาคม 25x1 ข้อ 10. ร้าน รักษ์สะอาด ได้ดาเนินธุรกิจรับทาความสะอาดอาคาร หรือสานกั งาน มาต้งั แต่วนั ท่ี 1 เมษายน 25x1 ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 1 มกราคม 25x3 กิจการมียอดคงเหลือยกมาดงั น้ี เงนิ สด 54,200 บาท ลูกหน้ีการคา้ 10,800 บาท วสั ดุทาความสะอาด 3,800 บาท อุปกรณ์ทาความสะอาด 78,600 บาท เงนิ กูธ้ นาคาร 58,500 บาท ทุน-นางรกั ษ์ 88,900 บาท รายการคา้ ที่เกิดข้นึ ในเดือนมกราคม 25x3 มีดงั น้ี 25x3 ม.ค. 1 ไดร้ บั เงนิ จากการใหบ้ ริการทาความสะอาด 42,000 บาท 4 ซ้ือน้ายาทาความสะอาด ฟองน้า ผา้ ขนหนู เพอ่ื ใชเ้ ป็นวสั ดุทาความสะอาด 8,900 บาท 6 ไดร้ บั ชาระหน้ีจากลูกหน้ีการคา้ จานวน 6,000 บาท 12 ใหบ้ ริการทาความสะอาดแก่บริษทั จริงจงั จากัด คิดเป็ นเงิน 17,000 บาท บริษทั จริงจงั จากดั จะชาระเงนิ ภายใน 30 วนั 18 ซ้ืออุปกรณ์ทาความสะอาดจานวน 20,000 บาท เป็นเงนิ เชื่อ 26 จ่ายคา่ เช่าสานกั งานจานวน 16,000 บาท

-99- 28 จ่ายชาระหน้ีค่าอุปกรณ์ทาความสะอาดจานวน 8,000 บาท 30 จา่ ยชาระหน้ีเงนิ กธู้ นาคาร 30,000 บาท พร้อมดอกเบ้ีย 4,000 บาท 31 จ่ายเงนิ เดือนพนกั งาน 24,000 บาท คาส่ัง 1. ใหก้ าหนดผงั บญั ชีของรา้ น รักษส์ ะอาด 2. ใหบ้ นั ทกึ รายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 3. ใหผ้ า่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป 4. หายอดคงเหลือในบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปและจดั ทางบทดลอง ณ วนั ท่ี 31 มีนาคม 25x1

-100- เอกสารอ้างองิ ธารี หิรัญรศั มี และคณะ. (2558). การบญั ชีการเงนิ . พมิ พค์ ร้ังที่ 4. กรุงเทพฯ: วทิ ยพฒั น์. นิพนั ธ์ เห็นโชคชยั ชนะ และศิลปพร ศรีจน่ั เพชร. (2554). ทฤษฎกี ารบญั ชี. กรุงเทพฯ: ทพี เี อ็น เพรส. พชั ราณี อุดมวฒุ ิกาจร. (2555). หลกั การบญั ชี. กรุงเทพฯ: เสมาธรรม. วฒั นา ศวิ ะเก้ือ ดุษฎี สงวนชาติ และนนั ทพร พทิ ยะ. (2556). การบญั ชีข้นั ต้น. พมิ พค์ ร้ังที่ 7. กรุงเทพฯ: สานกั พมิ พแ์ ห่งจุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . สมจิตร จงึ สงวนพรสุข. (2552). การบญั ชี 1. พมิ พค์ ร้ังที่ 6. ขอนแก่น: ภาควชิ าการเงนิ และบญั ชี คณะ วทิ ยาการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น.

แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 4 รายการปรับปรุงบญั ชี การจดั ทางบการเงนิ และการปิ ดบัญชี หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. ความหมายของรายการปรับปรุงบญั ชี 2. รายการปรับปรุงบญั ชี 3. การกลบั รายการปรบั ปรุง 4. กระดาษทาการ 5. การจดั ทางบการเงิน 6. การปิ ดบญั ชี 7. บทสรุป 8. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 9. เอกสารอา้ งอิง วตั ถุประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. ผเู้ รียนสามารถอธิบายความหมายของรายการปรับปรุงไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2. ผเู้ รียนสามารถบนั ทึกรายการปรับปรุงไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 3. ผเู้ รียนสามารถบนั ทึกการกลบั รายการไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 4. ผเู้ รียนสามารถจดั ทากระดาษทาการไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 5. ผเู้ รียนสามารถจดั ทางบกาไรขาดทนุ และงบแสดงฐานะการเงนิ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 6. ผเู้ รียนสามารถบนั ทึกรายการปิ ดบญั ชีและหายอดดุลคงเหลือของบญั ชีที่ยงั ไม่ไดป้ ิ ดไดอ้ ยา่ ง ถูกตอ้ ง

-102- วธิ ีการสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอน 1. แนะนาเน้ือหารายวชิ าในบท นาเสนอเน้ือหาเขา้ สู่บทเรียน 2. บรรยายเน้ือหาในแต่ละหัวข้อ พร้อมยกตวั อยา่ งประกอบ โดยใช้เอกสารและโปรแกรม คอมพวิ เตอร์ 3. ยกตวั อยา่ งและวเิ คราะห์สถานการณ์ร่วมกนั ในช้นั เรียน 4. มอบหมายใหน้ กั ศกึ ษาทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท พร้อมแจง้ กาหนดการส่งงาน สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. ส่ือประกอบการสอนทางคอมพวิ เตอร์ โปรแกรม Power Point 3. หนงั สือ ตารา และเอกสารทีเ่ ก่ียวขอ้ ง 4. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท การวดั และประเมนิ ผล 1. การเขา้ ช้นั เรียนตรงเวลา 2. สงั เกตความสนใจในช้นั เรียนขณะบรรยาย 3. การมีส่วนร่วมในกิจกรรมในช้นั เรียน 4. การถามและตอบคาถามในช้นั เรียน 5. ส่งแบบฝึกหดั ตามกาหนดเวลา และทาแบบฝึกหดั ถูกตอ้ งร้อยละ 80

บทท่ี 4 รายการปรับปรุงบญั ชี การจดั ทางบการเงนิ และการปิ ดบัญชี เน้ือหาท่ีผา่ นมาไดก้ ล่าวถึงกระบวนการทางการบญั ชีต้งั แต่การวเิ คราะห์รายการคา้ การบนั ทึก รายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป การผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป จนถึงการจดั ทางบทดลอง ในบทน้ีจะกล่าวถึงข้นั ตอนที่ต่อเน่ืองจากบทที่แลว้ ในส่วนของรายการปรับปรุง การจดั ทางบการเงิน จนกระทงั่ การปิ ดบญั ชีและยกยอดคงเหลือไปงวดบญั ชีถดั ไป ความหมายของรายการปรับปรุงบัญชี รายการปรับปรุงบัญชี (Adjusting Entries) หมายถึง การบันทึกรายการทางบัญชีเพ่ือให้ สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของผูถ้ ือหุน้ ของกิจการแสดงยอดคงเหลือท่ีถูกตอ้ งตามเกณฑค์ งคา้ งในวนั ส้ินงวดก่อนการจดั ทางบการเงิน รายการปรบั ปรุงจะกระทาในวนั ส้ินงวดโดยกระบวนการปรับปรุงน้นั กิจการตอ้ งมีการวิเคราะห์บญั ชีทุกบญั ชีว่ามีรายการคา้ ใดเกิดข้ึนภายในกระบวนการบญั ชีเหล่าน้ันที่ จะตอ้ งทาการปรบั ปรุง (ดวงสมร อรพนิ ท์ และคณะ, 2557: 97-98) เกณฑ์คงค้าง (Accrual Basis) หมายถึง เกณฑใ์ นการวดั ผลการดาเนินงานของแต่ละงวดบญั ชี โดยพิจารณาวา่ เมื่อรายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ ่ายเกิดข้ึนในงวดบญั ชีใด ให้ถือวา่ เป็ นรายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายของงวด บญั ชีน้นั ๆ โดยไม่คานึงวา่ จะมีการรับหรือการจ่ายเงินสดไปแลว้ หรือไม่ ท้งั น้ีการบนั ทึกบญั ชีตามเกณฑ์ คงคา้ งน้ีไม่ได้ใชเ้ ฉพาะการรับรู้รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายเท่าน้นั หากแต่จะตอ้ งนามาใชเ้ ป็ นเกณฑใ์ นการ บนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั องคป์ ระกอบของงบการเงินท้งั หมดไม่วา่ จะเป็ นสินทรัพย์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ ของ รายได้ และค่าใชจ้ ่าย รายการปรับปรุงบัญชี มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ที่ 1 (ปรับปรุง 2558) กาหนดวา่ กิจการตอ้ งจดั ทางบการเงินตาม เกณฑค์ งคา้ ง เวน้ แต่เป็ นขอ้ มูลกระแสเงินสด ดงั น้นั กิจการตอ้ งรับรู้รายการเป็ นสินทรัพย์ หน้ีสิน ส่วน ของเจา้ ของ รายได้ และค่าใชจ้ ่าย เมื่อเกิดเหตุการณ์ข้ึนแมว้ ่ากิจการจะยงั ไม่ไดร้ ับจ่ายเงินสดก็ตาม จาก การใชเ้ กณฑค์ งคา้ งทาให้ ณ วนั สิ้นงวด กิจการตอ้ งมีการปรับปรุงบญั ชีเกี่ยวกบั รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่าย เพอื่ ใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของแสดงยอดคงเหลือท่ีถูกตอ้ ง โดยการบนั ทึกบญั ชีรายการ ปรับปรุงจะเริ่มจากกิจการตอ้ งตรวจสอบว่ามีรายการใดบา้ งท่ีตอ้ งปรับปรุงรายการ ทาการวิเคราะห์

-104- รายการ หลังจากน้ันบันทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ท่วั ไป และผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยก ประเภทที่เก่ียวขอ้ ง รายการปรับปรุงของแต่ละกิจการจะเป็ นอยา่ งไรน้ัน ข้ึนอยู่กบั รายการคา้ ที่เกิดข้ึนและการ บนั ทึกบญั ชี ณ วนั ท่ีเกิดรายการวา่ บนั ทกึ ไวอ้ ยา่ งไร โดยทวั่ ไปรายการปรับปรุงสามารถจาแนกไดเ้ ป็ น 7 ประเภท ได้แก่ 1) ค่าใช้จ่ายคา้ งจ่าย 2) รายได้คา้ งรับ 3) ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหน้า 4) รายได้รับล่วงหน้า 5) หน้ีสงสัยจะสูญ 6) ค่าเสื่อมราคา และ 7) วสั ดุส้ินเปลืองใช้ไป รายการปรับปรุงท้งั หมดสามารถ อธิบายไดด้ งั น้ี 1. ค่าใช้ จ่ายค้างจ่าย (Accrued Expense) หมายถึง ค่าใช้จ่ายที่เกิดข้ึนและกิจการได้รับ ประโยชน์ไปแลว้ ระหว่างงวดบญั ชี แต่ยงั ไม่ไดช้ าระเงินและยงั ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชี เช่น ค่าเช่าคา้ งจ่าย เงินเดือนคา้ งจ่าย ค่าสาธารณูปโภคคา้ งจ่าย เป็ นตน้ ดังน้ันเพอ่ื ท่ีจะใหง้ บกาไรขาดทุนแสดงค่าใชจ้ ่าย อยา่ งถูกตอ้ ง ตอ้ งมีการบนั ทึกรับรู้ค่าใช้จ่ายดงั กล่าว และในขณะเดียวกนั ก็ตอ้ งรับรู้ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย ท้งั น้ีค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่ายที่เกิดข้ึนน้ีถือเป็ นภาระหน้ีสินของกิจการท่ีจะตอ้ งชาระในอนาคต ค่าใชจ้ ่ายคา้ ง จ่ายจงึ เป็นหน้ีสินของกิจการ โดยจดั เป็นหน้ีสินหมุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงิน การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วันสิ้นงวด เดบิต ค่าใชจ้ ่าย xx เครดิต คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย xx บญั ชีคา่ ใชจ้ ่าย จะแสดงเป็น คา่ ใชจ้ ่าย ในงบกาไรขาดทนุ บญั ชีคา่ ใชจ้ า่ ยคา้ งจ่าย จะแสดงเป็ น หน้ีสินหมุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงนิ

-105- ตัวอย่างท่ี 4.1 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการยงั ไม่ไดจ้ ่ายเงนิ เดือนพนกั งานของเดือนธนั วาคม จานวน 15,000 บาท การบนั ทึกรายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันทั่วไป หนา้ .... เครดิต ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบติ บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x1 5xx 15,000 - ธ.ค. 31 เงินเดือน 2xx 15,000 - เงินเดือนคา้ งจ่าย ปรับปรุงรายการเงนิ เดือนคา้ งจา่ ย เม่ือผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 5xx เงนิ เดือน หน้า เครดิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 เงินเดือนคา้ งจา่ ย 15,000 - 15,000 เงินเดือนค้างจ่าย เลขที่ 2xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 เงนิ เดือน 15,000 - 15,000

-106- 2. รายได้ค้างรับ (Accrued Revenue) หมายถึง รายได้ที่เกิดข้ึนแลว้ ในระหว่างงวดบญั ชี แต่ กิจการยงั ไม่ไดร้ ับชาระเงิน และกิจการยงั ไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชี โดยรายไดด้ ังกล่าวจะเป็ นรายไดอ้ ื่นๆซ่ึง ไม่ใช่รายไดจ้ ากการดาเนินงานตามปกติของกิจการ เช่น รายไดค้ ่าเช่าคา้ งรับ ดอกเบ้ียคา้ งรับ เป็ นตน้ ดงั น้นั เพอ่ื ทจี่ ะใหง้ บกาไรขาดทุนแสดงรายไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ตอ้ งมีการบนั ทกึ รับรูร้ ายไดด้ งั กล่าว และใน ขณะเดียวกัน ก็ตอ้ งรับรู้รายไดค้ า้ งรับที่เกิดข้ึน ท้งั น้ีรายไดค้ า้ งรับจะมีสถานภาพคลา้ ยกบั ลูกหน้ีของ กิจการ เน่ืองจากกิจการมีสิทธิเรียกร้องทจี่ ะไดร้ ับชาระเงิน รายไดค้ า้ งรับจงึ ถือเป็ นสินทรัพยข์ องกิจการ โดยจดั เป็นสินทรพั ยห์ มุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงิน การบนั ทึกรายการปรับปรุงบัญชี ณ วันสิ้นงวด เดบติ รายไดค้ า้ งรับ xx เครดิต รายได้ xx บญั ชีรายไดค้ า้ งรับ จะแสดงเป็น สินทรพั ยห์ มุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงิน บญั ชีรายได้ จะแสดงเป็น รายได้ ในงบกาไรขาดทนุ ตัวอย่างที่ 4.2 กิจการไดแ้ บ่งพ้ืนที่อาคารสานักงานช้นั 2 ใหบ้ ุคคลภายนอกเช่า โดยคิดค่าเช่าเดือนละ 6,000 บาท ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการยงั ไม่ไดร้ บั คา่ เช่าของเดือนธนั วาคม การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันทวั่ ไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดติ บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 6,000 - ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เช่าคา้ งรับ 4xx 6,000 - รายไดค้ ่าเช่า ปรบั ปรุงรายการรายไดค้ า่ เช่าคา้ งรบั

-107- เม่ือผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี ว.ด.ป. รายการ รายได้ค่าเช่าค้างรับ รายการ เลขท่ี 1xx 25x1 หน้า เดบิต ว.ด.ป. หน้า เครดติ ธ.ค. 31 รายไดค้ ่าเช่า บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 6,000 6,000 - รายได้ค่าเช่า เลขที่ 4xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เชา่ คา้ งรับ 6,000 - 6,000 3. ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า (Prepaid Expense) หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายท่ีกิจการจ่ายเงินสดออกไป แลว้ ในงวดบญั ชีปัจจุบนั แต่ยงั ไม่ไดใ้ ชป้ ระโยชน์จนหมดในงวดปัจจุบนั และมีสิทธิท่ีจะไดป้ ระโยชน์ ในงวดบญั ชีถดั ไป เช่น คา่ เบ้ียประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ ค่าโฆษณาจ่ายล่วงหนา้ ค่าเช่าจ่ายล่วงหนา้ เป็ น ตน้ ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ น้ีเป็นสิทธิของกิจการทีจ่ ะไดร้ ับประโยชน์ในอนาคต จึงถือเป็ นสินทรพั ยข์ อง กิจการ โดยจดั เป็นสินทรัพยห์ มุนเวยี นในงบแสดงฐานะการเงิน ณ วนั ที่กิจการจ่ายเงินสดดังกล่าวออกไป กิจการอาจบนั ทึกไวเ้ ป็ นค่าใชจ้ ่ายท้งั จานวน หรือ บนั ทกึ ไวเ้ ป็นค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ ท้งั จานวนกไ็ ด้ และเม่ือถึงวนั สิ้นงวดบญั ชี หากกิจการพบวา่ เงินสดที่ จา่ ยออกไปไม่ไดเ้ ป็ นค่าใชจ้ ่ายหรือค่าใชจ้ ่ายจา่ ยล่วงหนา้ ท้งั จานวน กล่าวคือ ยงั มีสิทธิทจ่ี ะไดป้ ระโยชน์ ในงวดบญั ชีถดั ไป กิจการจะตอ้ งทาการปรับปรุงบญั ชี โดยแยกพจิ ารณาไดด้ งั น้ี

-108- กรณที ่ี 1 บนั ทกึ เป็น ค่าใชจ้ า่ ยจา่ ยล่วงหนา้ ณ วนั ทเ่ี กิดรายการ การบนั ทกึ รายการ ณ วันที่เกดิ รายการ เดบติ คา่ ใชจ้ า่ ยจ่ายล่วงหนา้ xx เครดิต เงนิ สด xx การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด เดบิต ค่าใชจ้ า่ ย xx เครดิต คา่ ใชจ้ า่ ยจ่ายล่วงหนา้ xx บญั ชีค่าใชจ้ า่ ย จะแสดงเป็น คา่ ใชจ้ า่ ย ในงบกาไรขาดทุน บญั ชีค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ จะแสดงเป็ น สินทรัพยห์ มุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงิน กรณที ่ี 2 บนั ทกึ เป็น ค่าใชจ้ า่ ย ณ วนั ท่ีเกิดรายการ การบนั ทึกรายการ ณ วันทเี่ กดิ รายการ เดบิต คา่ ใชจ้ ่าย xx เครดิต เงินสด xx xx การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด เดบติ คา่ ใชจ้ ่ายจา่ ยล่วงหนา้ xx เครดิต คา่ ใชจ้ ่าย ตัวอย่างที่ 4.3 วนั ที่ 1 กนั ยายน 25x1 กิจการจ่ายคา่ เบ้ยี ประกนั ภยั สาหรบั 1 ปี เป็นเงิน 36,000 บาท กรณที ี่ 1 บนั ทึกเป็น ค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหนา้ ณ วนั ที่เกิดรายการ การบนั ทกึ บญั ชี ณ วนั ท่ีเกิดรายการ บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันทวั่ ไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต เครดติ บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 36,000 - ก.ย. 1 ค่าเบ้ียประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ 1xx 36,000 - เงินสด จ่ายคา่ เบ้ียประกนั ภยั เป็นเงินสด

-109- ณ วนั สิ้นงวด คือวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการตอ้ งพจิ ารณาว่าค่าเบ้ียประกนั ภยั ดงั กล่าว เป็ นค่าใชจ้ ่ายที่ไดร้ ับประโยชน์หมดไปแลว้ ในปี 25x1 จานวนเท่าใด และยงั มีสิทธิไดร้ ับประโยชน์ใน งวดตอ่ ไปจานวนเท่าใด ดงั น้ี วนั เร่ิมตน้ วนั ส้ินงวด วนั ส้ินสุด ประกนั ภยั ประกนั ภยั 4 เดอื น 8 เดอื น 1 ก.ย. x1 36,000 x 4/12 = 12,000 31 ธ.ค. x1 36,000 x 8/12 = 24,000 31 ส.ค. x2 จากเสน้ เวลาขา้ งตน้ จะเห็นวา่ จากวนั ท่ีเกิดรายการจนถึงวนั ส้ินงวด กิจการไดร้ ับประโยชน์จาก การประกันภยั หมดไปแลว้ 4 เดือน คือ เดือน กนั ยายน – ธันวาคม 25x1 คิดเป็ นเงิน 36,000 x 4/12 = 12,000 บาท ซ่ึงถือเป็ นค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้ึนในปี 25x1 และจะเห็นวา่ ยงั คงเหลือสิทธิที่จะไดร้ ับประโยชน์ จากการประกนั ภยั อีก 8 เดือน ในปี 25x2 คอื เดือน มกราคม – สิงหาคม 25x2 คิดเป็ นเงิน 36,000 x 8/12 = 24,000 บาท กิจการจึงตอ้ งทาการปรับปรุงบญั ชี โดยตอ้ งบนั ทึกรายการค่าเบ้ียประกันภยั ท่ีเกิดข้ึน จานวน 12,000 บาท และปรบั ปรุงยอดคา่ เบ้ียประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ ใหค้ งเหลือ 24,000 บาท ดงั น้ี การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมดุ รายวนั ทว่ั ไป หนา้ .... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x1 5xx 12,000 - ธ.ค. 31 คา่ เบ้ียประกนั ภยั 1xx 12,000 - คา่ เบ้ียประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ ปรบั ปรุงรายการค่าเบ้ียประกนั ภยั จา่ ย ล่วงหนา้

-110- เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขท่ี 1xx ค่าเบยี้ ประกนั ภัยจ่ายล่วงหน้า หน้า เครดิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 12,000 - ก.ย. 1 เงนิ สด 25x1 เลขท่ี 5xx 36,000 - ธ.ค. 31 ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั หน้า เครดติ 24,000 บญั ชี บาท สต. ว.ด.ป. รายการ หน้า ค่าเบยี้ ประกนั ภยั รายการ บญั ชี 25x1 เดบิต ว.ด.ป. ธ.ค. 31 ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จา่ ย บาท สต. ล่วงหนา้ 12,000 - 12,000 กรณที ี่ 2 บนั ทกึ เป็น ค่าใชจ้ ่าย ณ วนั ที่เกิดรายการ เลขท่ี เดบิต หนา้ .... การบนั ทึกบญั ชี ณ วนั ท่เี กิดรายการ บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี บญั ชี เครดิต บาท สต. สมดุ รายวนั ทั่วไป 5xx บาท สต. ว.ด.ป. รายการ 1xx 36,000 - 25x1 36,000 - ก.ย. 1 ค่าเบ้ียประกนั ภยั เงินสด จ่ายคา่ เบ้ียประกนั ภยั เป็นเงนิ สด ณ วนั สิ้นงวด คือวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการตอ้ งพิจารณาว่าค่าเบ้ียประกนั ภยั ดงั กล่าว เป็ นค่าใชจ้ ่ายท่ีไดร้ ับประโยชน์หมดไปแลว้ ในปี 25x1 จานวนเท่าใด และยงั มีสิทธิไดร้ ับประโยชน์ใน งวดตอ่ ไปจานวนเท่าใด ดงั น้ี

-111- วนั เร่ิมตน้ วนั ส้ินงวด วนั ส้ินสุด ประกนั ภยั ประกนั ภยั 4 เดอื น 8 เดอื น 36,000 x 8/12 = 24,000 1 ก.ย. x1 36,000 x 4/12 = 12,000 31 ส.ค. x2 31 ธ.ค. x1 จากเส้นเวลาขา้ งตน้ จะเห็นวา่ จากวนั ท่ีเกิดรายการจนถึงวนั ส้ินงวด กิจการไดร้ บั ประโยชน์จาก การประกนั ภยั หมดไปแลว้ 4 เดือน คือ เดือน กนั ยายน – ธันวาคม 25x1 คิดเป็ นเงิน 36,000 x 4/12 = 12,000 บาท ซ่ึงถือเป็ นค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้ึนในปี 25x1 และจะเห็นวา่ ยงั คงเหลือสิทธิที่จะไดร้ ับประโยชน์ จากการประกนั ภยั อีก 8 เดือน ในปี 25x2 คอื เดือน มกราคม – สิงหาคม 25x2 คิดเป็ นเงิน 36,000 x 8/12 = 24,000 บาท กิจการจึงตอ้ งทาการปรับปรุงบญั ชี โดยตอ้ งบนั ทึกรายการค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จ่ายล่วงหน้า จานวน 24,000 บาท และปรบั ปรุงยอดคา่ เบ้ียประกนั ภยั ใหค้ งเหลือ 12,000 บาท ดงั น้ี การบนั ทึกรายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวันทว่ั ไป หนา้ .... เครดิต ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 24,000 - ธ.ค. 31 ค่าเบ้ียประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ 5xx 24,000 - ค่าเบ้ียประกนั ภยั ปรบั ปรุงรายการคา่ เบ้ียประกนั ภยั จ่าย ล่วงหนา้ เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขท่ี 5xx ค่าเบยี้ ประกนั ภยั หน้า เครดติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 24,000 - ก.ย. 1 เงินสด 25x1 12,000 36,000 - ธ.ค. 31 คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั จ่าย ล่วงหน้า

-112- ค่าเบยี้ ประกันภยั จ่ายล่วงหน้า เลขท่ี 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 ค่าเบ้ียประกนั ภยั 24,000 - 24,000 4. รายได้รับล่วงหน้า (Unearned Revenue) หมายถึง รายได้ที่กิจการไดร้ ับเงินสดหรือ สินทรัพยอ์ ่ืนตอบแทนแลว้ ในงวดบญั ชีปัจจุบนั แต่กิจการยงั ไม่ไดส้ ่งมอบสินคา้ หรือใหบ้ ริการเป็ นการ ตอบแทนท้งั หมดในงวดบญั ชีปัจจุบนั ยงั คงมีภาระตอ้ งให้ประโยชน์ตอบแทนลูกคา้ ไปจนถึงงวดบญั ชี ถดั ไปดว้ ย เช่น รายไดค้ ่าเช่ารับล่วงหนา้ ดอกเบ้ียรับล่วงหน้า เป็ นตน้ ภาระที่กิจการตอ้ งใหป้ ระโยชน์ ตอบแทนลูกคา้ ไปจนถึงงวดบญั ชีถดั ไปถือวา่ กิจการมีหน้ีสินหรือภาระผกู พนั เกิดข้ึน รายไดร้ ับล่วงหนา้ จงึ ถือเป็นหน้ีสินของกิจการ โดยจดั เป็นหน้ีสินหมุนเวยี นในงบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ท่ีกิจการไดร้ ับเงินสดหรือสินทรัพยอ์ ื่นดงั กล่าว กิจการอาจบนั ทกึ ไวเ้ ป็ นรายไดท้ ้งั จานวน หรือบนั ทึกไวเ้ ป็นรายไดร้ ับล่วงหน้าท้งั จานวนก็ได้ และเมื่อถึงวนั สิ้นงวดบญั ชี หากกิจการพบวา่ เงินสด หรือสินทรัพยอ์ ื่นท่ีไดร้ ับและบนั ทึกบญั ชีไวแ้ ลว้ น้ันไม่ไดเ้ ป็ นรายไดห้ รือรายไดร้ ับล่วงหนา้ ท้งั จานวน กล่าวคือ ยงั คงมีภาระตอ้ งใหป้ ระโยชน์ตอบแทนลูกคา้ ไปจนถึงงวดบญั ชีถดั ไป กิจการจะตอ้ งทาการ ปรบั ปรุงบญั ชี โดยแยกพจิ ารณาไดด้ งั น้ี กรณที ่ี 1 บนั ทึกเป็น รายไดร้ ับล่วงหนา้ ณ วนั ท่ีเกิดรายการ การบนั ทึกรายการ ณ วันทเ่ี กดิ รายการ เดบิต เงนิ สด xx เครดิต รายไดร้ ับล่วงหนา้ xx การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบัญชี ณ วันสิ้นงวด เดบิต รายไดร้ บั ล่วงหนา้ xx เครดิต รายได้ xx บญั ชีรายได้ จะแสดงเป็น รายได้ ในงบกาไรขาดทุน กรณบที ญั่ี 2ชบีรนาั ยทไกึดเร้ปบั็นล่วรงาหยไนดา้ ้ จณะแวสนั ดทงเี่เปก็ิดนรหายนก้ีสาินร หมุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงิน

-113- กรณที ่ี 2 บนั ทกึ เป็น รายได้ ณ วนั ทเ่ี กิดรายการ การบนั ทกึ รายการ ณ วันท่ีเกดิ รายการ เดบติ เงินสด xx เครดิต รายได้ xx xx การบนั ทึกรายการปรับปรุงบัญชี ณ วันสิ้นงวด เดบติ รายได้ xx เครดิต รายไดร้ ับล่วงหนา้ ตัวอย่างท่ี 4.4 วนั ที่ 1 พฤศจิกายน 25x1 กิจการรับเงินสดเป็ นค่าเช่าอาคารสาหรับระยะเวลา 6 เดือน จานวน 42,000 บาท กรณที ี่ 1 บนั ทกึ เป็น รายไดร้ บั ล่วงหนา้ ณ วนั ทเี่ กิดรายการ การบนั ทกึ บญั ชี ณ วนั ที่เกิดรายการ บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวันท่วั ไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบติ เครดติ บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 42,000 - พ.ย. 1 เงินสด 2xx 42,000 - รายไดค้ า่ เช่ารบั ล่วงหนา้ รบั เงนิ สดเป็นค่าเช่าอาคาร ณ วนั สิ้นงวด คือวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการตอ้ งพิจารณาว่ารายไดค้ ่าเช่าดงั กล่าวเป็ น รายไดท้ ี่ให้ประโยชน์ตอบแทนหมดไปแลว้ ในปี 25x1 จานวนเท่าใด และยงั มีภาระตอ้ งใหป้ ระโยชน์ ตอบแทนในงวดต่อไปจานวนเท่าใด ดงั น้ี วนั เร่ิมตน้ วนั ส้ินงวด วนั ส้ินสุด การเชา่ การเชา่ 2 เดอื น 4 เดอื น 30 เม.ย. x2 1 พ.ย. x1 42,000 x 2/6 = 14,000 31 ธ.ค. x1 42,000 x 4/6 = 28,000

-114- จากเสน้ เวลาขา้ งตน้ จะเห็นวา่ จากวนั ที่เกิดรายการจนถึงวนั ส้ินงวด กิจการให้ประโยชน์จากการ เช่าอาคารหมดไปแลว้ 2 เดือน คอื เดือน พฤศจกิ ายน – ธนั วาคม 25x1 คดิ เป็นเงนิ 42,000 x 2/6 = 14,000 บาท ซ่ึงถือเป็ นรายไดท้ ่ีเกิดข้ึนในปี 25x1 และจะเห็นว่ายงั คงเหลือภาระท่ีจะตอ้ งให้ประโยชน์จากการ เช่าอาคารกบั ผูเ้ ช่าอีก 4 เดือน ในปี 25x2 คือ เดือน มกราคม – เมษายน 25x2 คิดเป็นเงิน 42,000 x 4/6 = 28,000 บาท กิจการจึงตอ้ งทาการปรบั ปรุงบญั ชี โดยตอ้ งบนั ทกึ รายการรายไดค้ ่าเช่าจานวน 14,000 บาท และปรบั ปรุงยอดรายไดค้ า่ เช่ารบั ล่วงหนา้ ใหค้ งเหลือ 28,000 บาท ดงั น้ี การบนั ทึกรายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวนั ทั่วไป หนา้ .... เครดิต ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 2xx 14,000 - 4xx 14,000 - ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เช่ารบั ล่วงหนา้ รายไดค้ า่ เช่า ปรบั ปรุงรายการรายไดค้ า่ เช่ารบั ล่วงหนา้ เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 2xx รายได้ค่าเช่ารับล่วงหน้า หน้า เครดติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 42,000 - ธ.ค. 31 รายไดค้ ่าเชา่ 25x1 14,000 - พ.ย. 1 เงินสด 28,000 รายได้ค่าเช่า เลขที่ 4xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 - ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เช่ารับลว่ งหน้า 14,000 - 12,000

-115- กรณที ี่ 2 บนั ทึกเป็น รายได้ ณ วนั ทเี่ กิดรายการ การบนั ทึกบญั ชี ณ วนั ท่ีเกิดรายการ บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทั่วไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 42,000 - พ.ย. 1 เงนิ สด 4xx 42,000 - รายไดค้ ่าเช่า รบั เงินสดเป็นคา่ เช่าอาคาร ณ วนั ส้ินงวด คือวนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 กิจการตอ้ งพิจารณาวา่ รายได้ค่าเช่าดงั กล่าวเป็ น รายไดท้ ่ีให้ประโยชน์ตอบแทนหมดไปแลว้ ในปี 25x1 จานวนเท่าใด และยงั มีภาระตอ้ งใหป้ ระโยชน์ ตอบแทนในงวดต่อไปจานวนเท่าใด ดงั น้ี วนั เร่ิมตน้ วนั ส้ินงวด วนั ส้ินสุด การเชา่ การเช่า 2 เดอื น 4 เดือน 30 เม.ย. x2 1 พ.ย. x1 42,000 x 2/6 = 14,000 31 ธ.ค. x1 42,000 x 4/6 = 28,000 จากเสน้ เวลาขา้ งตน้ จะเห็นวา่ จากวนั ท่ีเกิดรายการจนถึงวนั สิ้นงวด กิจการให้ประโยชน์จากการ เช่าอาคารหมดไปแลว้ 2 เดือน คือ เดือน พฤศจกิ ายน – ธนั วาคม 25x1 คิดเป็นเงิน 42,000 x 2/6 = 14,000 บาท ซ่ึงถือเป็ นรายไดท้ ่ีเกิดข้ึนในปี 25x1 และจะเห็นวา่ ยงั คงเหลือภาระท่ีจะตอ้ งให้ประโยชน์จากการ เช่าอาคารกบั ผูเ้ ช่าอีก 4 เดือน ในปี 25x2 คือ เดือน มกราคม – เมษายน 25x2 คิดเป็นเงิน 42,000 x 4/6 = 28,000 บาท กิจการจึงตอ้ งทาการปรับปรุงบญั ชี โดยตอ้ งบนั ทึกรายการรายไดค้ า่ เช่ารับล่วงหนา้ จานวน 28,000 บาท และปรบั ปรุงยอดรายไดค้ ่าเช่าใหค้ งเหลือ 14,000 บาท ดงั น้ี

-116- การบนั ทึกรายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวนั ท่ัวไป หนา้ .... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบติ บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x1 4xx 28,000 - ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เช่า 2xx 28,000 - รายไดค้ ่าเช่า รบั ล่วงหนา้ ปรบั ปรุงรายการรายไดค้ า่ เช่ารับล่วงหนา้ เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 4xx รายได้ค่าเช่า หน้า เครดิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 42,000 - ธ.ค. 31 รายไดค้ า่ เช่ารับ 25x1 ลว่ งหนา้ 28,000 - พ.ย. 1 เงนิ สด 14,000 รายได้ค่าเช่ารับล่วงหน้า เลขท่ี 2xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 รายไดค้ ่าเช่า 28,000 - 28,000

-117- 5. หนี้สงสัยจะสูญ มาตรฐานการบญั ชี ฉบับท่ี 101 เร่ือง หน้ีสงสัยจะสูญ และหน้ีสูญ ได้ให้คานิยามศพั ท์ท่ี เก่ียวขอ้ งไว้ ดงั น้ี หนี้สงสัยจะสูญ (Bad Debts Expense) หมายถึง ลูกหน้ีท่ีคาดวา่ จะเรียกเก็บเงินไม่ได้ และ ถือเป็นค่าใชจ้ า่ ยของรอบระยะเวลาบญั ชีน้นั ค่าเผื่อหนี้สูญ หรือ ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ (Allowance for Bad Debts Accounts) หมายถึง จานวนท่ีกนั ไวส้ าหรับลูกหน้ีที่คาดวา่ จะเรียกเก็บไม่ได้ และถือเป็ นบญั ชีปรับมูลค่าท่ีต้งั ข้ึนเพ่ือแสดง เป็ นรายการหกั จากบญั ชีลูกหน้ีในงบการเงิน เพอ่ื ใหค้ งเหลือเป็ นมูลค่าสุทธิของลูกหน้ีทค่ี าดหมายวา่ จะ เก็บได้ หนี้สูญ (Bad Debts) หมายถึง ลูกหน้ีที่ไดต้ ิดตามทวงถามจนถึงที่สุดแล้ว แต่ไม่ไดร้ ับชาระ หน้ีและไดต้ ดั ออกจากบญั ชี 5.1 การบนั ทึกลูกหน้ีท่เี ก็บเงินไม่ได้ โดยทว่ั ไปมี 2 วธิ ี คือ วิธีท่ี 1 วธิ ีตดั จาหน่ายโดยตรง (The Direct Write-off Method) วธิ ีน้ีกิจการจะไม่บนั ทกึ รายการจนกวา่ จะมีลูกหน้ีที่เกบ็ เงนิ ไม่ไดเ้ กิดข้นึ จริง โดยบนั ทกึ บญั ชี ดงั น้ี การบันทึกรายการ ณ วันทีเ่ กดิ หนีส้ ูญ เดบิต หน้ีสูญ xx เครดิต ลูกหน้ี xx บญั ชีหน้ีสูญ จะแสดงเป็น คา่ ใชจ้ ่าย ในงบกาไรขาดทุน บญั ชีลูกหน้ี จะแสดงเป็น สินทรพั ยห์ มุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงนิ วธิ ีตดั จาหน่ายโดยตรงไม่ค่อยเป็ นทีย่ อมรบั นาไปปฏิบตั ิ เนื่องจากมีขอ้ เสีย ดงั น้ี 1. สินทรพั ยแ์ สดงมูลคา่ สูงเกินไป ไม่เป็ นไปตามหลกั ความระมดั ระวงั 2. ไม่เป็นไปตามหลกั การจบั คูร่ ายไดก้ บั คา่ ใชจ้ ่ายในรอบระยะเวลาบญั ชีเดียวกนั

-118- วธิ ีที่ 2 วธิ ีต้งั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ (The Allowance Method) วิธีน้ีจะประมาณการลูกหน้ี ท่คี าดวา่ จะเก็บไม่ไดแ้ ลว้ บนั ทึกเป็ นค่าใชจ้ ่ายในงวดที่เกิดรายได้ โดยจดั ทารายการปรับปรุง ณ วนั สิ้น งวดบญั ชี ดงั น้ี การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วันสิ้นงวด เดบติ หน้ีสงสยั จะสูญ xx เครดิต คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ xx บญั ชีหน้ีสงสยั จะสูญ จะแสดงเป็ น ค่าใชจ้ า่ ย ในงบกาไรขาดทนุ บญั ชีค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ จะแสดงเป็ น รายการปรับมูลค่า บญั ชีลูกหน้ี ในงบแสดง ฐานะการเงนิ วิธีต้งั ค่าเผื่อหน้ีสงสัยจะสูญ จะทาให้บญั ชีลูกหน้ี ณ วนั สิ้นงวดบญั ชีแสดงมูลค่า ใกลเ้ คียงกบั ความเป็ นจริง ซ่ึงเป็ นไปตามหลกั ความระมัดระวงั ที่ว่าสินทรัพยไ์ ม่ควรแสดงมูลค่าสูง เกินไป และเป็นวธิ ีทถ่ี ูกตอ้ งตามหลกั การจบั คูร่ ายไดแ้ ละค่าใชจ้ า่ ยในรอบระยะเวลาบญั ชีเดียวกนั 5.2 วธิ ีการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญ มี 2 วธิ ี คอื วธิ ีท่ี 1 คิดเป็ นร้อยละของยอดขาย (Percentage of Sales) เป็ นวธิ ีที่กิจการจะประมาณ หน้ีสงสยั จะสูญเทียบเป็ นค่ารอ้ ยละกบั ยอดขาย โดยวเิ คราะห์จากประสบการณ์และขอ้ มูลในอดีตที่ผ่าน มา เมื่อไดค้ า่ ร้อยละดงั กล่าวออกมาแลว้ จะสามารถคานวณหน้ีสงสยั จะสูญไดโ้ ดยคูณคา่ ร้อยละดงั กล่าว กบั ยอดขายในปี ท่ีตอ้ งการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญ ท้งั น้ีสามารถคานวณได้ท้งั จากยอดขายรวมหรือ ยอดขายเช่ือ ข้ึนอย่กู บั นโยบายการบญั ชีของกิจการ แต่โดยทวั่ ไปกิจการมกั คานวณจากยอดขายเชื่อ เน่ืองจากมีความสมั พนั ธโ์ ดยตรงกบั การก่อใหเ้ กิดลูกหน้ี ตัวอย่างท่ี 4.5 ปี 25x1 กิจการมียอดขายเชื่อท้งั ปี จานวน 5,000,000 บาท และมีนโยบายต้งั ค่าเผื่อหน้ี สงสยั จะสูญเป็น 2% ของยอดขายเชื่อ การคานวณหน้ีสงสยั จะสูญสาหรบั ปี 25x1 คานวณไดด้ งั น้ี หน้ีสงสยั จะสูญ = ยอดขายเชื่อ x อตั ราค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ = 5,000,000 x 2 % = 100,000 บาท

-119- การบนั ทึกรายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวันท่ัวไป หนา้ .... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 5xx 100,000 - ธ.ค. 31 หน้ีสงสยั จะสูญ 1xx 100,000 - คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ ต้งั ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 5xx หนี้สงสัยจะสูญ หน้า เครดติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 ค่าเผอ่ื หน้ีสงสัยจะสูญ 100,000 - 100,000 ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ เลขที่ 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 หน้ีสงสัยจะสูญ 100,000 - 100,000

-120- วธิ ีที่ 2 คดิ เป็นร้อยละของยอดลูกหน้ีการคา้ (Percentage of Accounts Receivable) เป็นวธิ ี ที่กิจการจะทาการประมาณหน้ีสงสัยจะสูญเทียบเป็ นค่าร้อยละของยอดลูกหน้ีการคา้ ปลายงวด โดย วเิ คราะห์จากประสบการณ์และขอ้ มูลในอดีตที่ผ่านมา และเม่ือไดค้ ่าร้อยละดงั กล่าวออกมาแลว้ จะ สามารถคานวณหน้ีสงสัยจะสูญได้โดยคูณค่าร้อยละดงั กล่าวกับยอดลูกหน้ีการคา้ ปลายงวดในปี ท่ี ตอ้ งการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญ วธิ ีน้ีจะเนน้ แสดงใหเ้ ห็นถึงจานวนเงินทีค่ าดวา่ จะไดร้ ับจากยอดลูกหน้ี การคา้ ทีป่ รากฏในงบแสดงฐานะการเงิน เป็ นการแสดงยอดลูกหน้ีการคา้ หักดว้ ยจานวนหน้ีที่คาดว่าจะ เรียกเก็บไม่ได้ ซ่ึงในการคานวณดงั กล่าวผลลพั ธส์ ุดทา้ ยของจานวนคา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญทแ่ี สดงในงบ แสดงฐานะการเงินน้นั ตอ้ งคิดเป็ นร้อยละของยอดลูกหน้ีการคา้ ตามท่ีกาหนดในนโยบายของบริษทั ดงั น้นั ถา้ มียอดค่าเผ่อื หน้ีสงสัยจะสูญคงเหลือมาก่อน ตอ้ งทาการปรบั ปรุงยอดค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญให้ เทา่ กบั จานวนที่คานวณไดต้ ามนโยบายในรอบระยะเวลาบญั ชีน้ี ตวั อย่างท่ี 4.6 กิจการมียอดลูกหน้ีการคา้ ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x2 จานวน 2,000,000 บาท บาท และมี นโยบายต้งั คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญเป็น 4% ของยอดลูกหน้ีการคา้ การคานวณหน้ีสงสยั จะสูญสาหรับปี 25x2 คานวณไดด้ งั น้ี หน้ีสงสยั จะสูญ = ยอดลูกหน้ีการคา้ x อตั ราค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ = 2,000,000 x 4 % = 80,000 บาท กรณที ี่ 1 กิจการไม่มียอดค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญยกมา การบนั ทึกรายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั ส้ินงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวันทว่ั ไป หนา้ .... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x2 5xx 80,000 - ธ.ค. 31 หน้ีสงสยั จะสูญ 1xx 80,000 - คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ ต้งั คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ

-121- เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 5xx หนีส้ งสัยจะสูญ หน้า เครดติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ บญั ชี บาท สต. บัญชี 25x2 บาท สต. ธ.ค. 31 คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 80,000 - 80,000 ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ เลขที่ 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x2 ธ.ค. 31 หน้ีสงสยั จะสูญ 80,000 - 80,000 กรณที ่ี 2 กิจการมียอดค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญยกมาดา้ นเครดิต 60,000 บาท การบนั ทกึ รายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันทั่วไป หนา้ .... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ บัญชี บาท สต. บาท สต. 20,000 - 25x2 5xx 20,000 - ธ.ค. 31 หน้ีสงสยั จะสูญ 1xx คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ ต้งั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ

-122- เม่ือผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป จะแสดงดงั น้ี เลขท่ี 5xx หนีส้ งสัยจะสูญ หน้า เครดิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บญั ชี บาท สต. บญั ชี 25x2 บาท สต. ธ.ค. 31 ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 20,000 - 20,000 ค่าเผ่ือหนี้สงสัยจะสูญ เลขท่ี 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา 60,000 - ธ.ค. 31 หน้ีสงสัยจะสูญ 80,000 - 80,000 กรณที ี่ 3 กิจการมียอดคา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญยกมาดา้ นเครดิต 95,000 บาท กรณีน้ีจะปรบั ปรุงรายการ ณ วนั สิ้นงวด โดยบนั ทึกลดคา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ ดงั น้ี สมุดรายวันท่ัวไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x2 1xx 15,000 - ธ.ค. 31 คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 5xx 15,000 - หน้ีสงสยั จะสูญ ต้งั ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ

-123- เม่ือผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขที่ 5xx หนี้สงสัยจะสูญ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x2 ธ.ค. 31 คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 15,000 - 15,000 ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ เลขที่ 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x2 ธ.ค. 31 หน้ีสงสัยจะสูญ 25x2 95,000 - 15,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 80,000 6. ค่าเสื่อมราคา มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 16 (ปรับปรุง 2558 ) เรื่อง ทด่ี ิน อาคาร และอุปกรณ์ ไดใ้ หค้ วามหมาย ค่าเส่ือมราคา ดงั น้ี ค่าเส่ือมราคา (Depreciation) หมายถึง การปันส่วนจานวนท่ีคดิ ค่าเสื่อมราคาของสินทรัพยอ์ ยา่ ง มีระบบตลอดอายกุ ารใหป้ ระโยชนข์ องสินทรพั ยน์ ้นั เนื่องจากในการประกอบธุรกิจกิจการมกั จะมีสินทรัพยท์ ี่มีอายกุ ารใชง้ านมากกวา่ 1 ปี หรือ มากกว่า 1 รอบระยะเวลาบญั ชีอยใู่ นครอบครอง เช่น อาคาร เคร่ืองจกั ร อุปกรณ์สานกั งาน เป็ นตน้ ในระหวา่ งงวดกิจการกจ็ ะมีการใชง้ านสินทรพั ยด์ งั กล่าว ซ่ึงทาใหส้ ินทรพั ยเ์ ส่ือมสภาพลงเรื่อยๆ ดงั น้นั จึงควรมีการทยอยรับรู้ประโยชน์ส่วนที่หมดไปเป็ นค่าใชจ้ ่ายในงวดบญั ชีทมี่ ีการใชส้ ินทรัพยน์ ้นั ๆ จงึ ทา ใหเ้ กิดรายการปรบั ปรุงค่าเสื่อมราคาข้นึ การคานวณค่าเสื่อมราคาของสินทรพั ยน์ ้นั มีหลายวธิ ี เช่น วธิ ีเสน้ ตรง วธิ ียอดคงเหลือลดลง วธิ ี จานวนผลผลิต เป็ นตน้ ซ่ึงกิจการจะเลือกใช้วิธีใดน้ันข้ึนอยกู่ ับความเหมาะสมและลักษณะการ ดาเนินงานของกิจการ แต่ในที่น้ีจะกล่าวถึงเฉพาะวธิ ีเสน้ ตรง (Straight-line Method) ซ่ึงเป็ นวิธีทนี่ ิยม ใชก้ นั มากท่สี ุด เน่ืองจากง่ายและสะดวกในการคานวณ

-124- การคานวณค่าเสื่อมราคาโดยวธิ ีเสน้ ตรงน้นั สามารถคานวณไดด้ งั น้ี คา่ เส่ือมราคา = ราคาทุน−มลู คา่ คงเหลือ อายกุ ารให้ประโยชน์ หรือ คา่ เสื่อมราคา = (ราคาทนุ – มูลคา่ คงเหลือ) x อตั ราค่าเส่ือมราคา โดยท่ี ราคาทนุ (Cost Price) หมายถึง ราคาซ้ือสินทรัพย์ รวมถึงตน้ ทนุ ทเี่ ก่ียวขอ้ งโดยตรงกบั การจดั หาสินทรพั ยเ์ พือ่ ใหส้ ินทรัพยน์ ้นั อยใู่ นสภาพท่พี ร้อมจะใชง้ าน เช่น ตน้ ทุนการขนส่ง ตน้ ทุนการ ตดิ ต้งั และประกอบ เป็นตน้ มูลค่าคงเหลือ (Residual Value) หมายถึง จานวนเงินที่กิจการคาดว่าจะได้รับใน ปัจจุบนั จากการจาหน่ายสินทรัพยห์ ลงั จากหกั ตน้ ทุนท่ีคาดว่าจะเกิดข้ึนจากการจาหน่ายสินทรัพยน์ ้ัน หากสินทรัพยน์ ้นั มีอายแุ ละสภาพทค่ี าดวา่ จะเป็ น ณ วนั ส้ินสุดอายกุ ารใหป้ ระโยชน์ อายุการให้ประโยชน์ (Useful life) หมายถึง ระยะเวลาทก่ี ิจการคาดว่าจะมีสินทรัพยไ์ ว้ ใช้ หรือจานวนผลผลิตหรือจานวนหน่วยในลกั ษณะอื่นท่ีคลา้ ยคลึงกันซ่ึงกิจการคาดว่าจะไดร้ ับจาก สินทรัพย์ ค่าเสื่อมราคาที่คานวณได้จะเป็ นค่าเส่ือมราคาต่อปี ในกรณีที่ได้สินทรัพยม์ าครอบครอง ระหวา่ งปี กล่าวคอื ใชง้ านในปี แรกไม่เตม็ ปี ตอ้ งคานวณเป็ นสดั ส่วนเฉพาะส่วนทีใ่ ชป้ ระโยชน์จริงๆใน งวดบญั ชีน้นั กิจการจะทาการคานวณค่าเสื่อมราคาสินทรัพยท์ ี่มีอายกุ ารใชง้ านมากกว่า ปี หรือ 1 รอบ ระยะเวลาบญั ชีทกุ ชนิด ยกเวน้ ทีด่ ิน เน่ืองจากท่ีดินไม่ไดล้ ดประโยชน์ที่คาดวา่ จะไดร้ บั หลงั จากทีใ่ ชง้ าน การบนั ทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วันสิ้นงวด เดบิต คา่ เสื่อมราคา – สินทรัพย์ xx เครดิต คา่ เสื่อมราคาสะสม – สินทรพั ย์ xx บญั ชีคา่ เส่ือมราคา จะแสดงเป็น รายได้ ในงบกาไรขาดทุน บญั ชีค่าเส่ือมราคาสะสม จะแสดงเป็ น รายการปรับมูลค่า บญั ชีสินทรัพย์ ในงบแสดง ฐานะการเงิน

-125- ตวั อย่างที่ 4.7 วนั ที่ 1 เมษายน 25x1 กิจการซ้ือเคร่ืองจกั รราคา 80,000 บาท เป็ นเงินสด คาดวา่ จะมี อายกุ ารใหป้ ระโยชน์ 5 ปี และเมื่อหมดอายกุ ารใหป้ ระโยชน์แลว้ จะมีมูลค่าคงเหลือเทา่ กบั 5,000 บาท การคานวณค่าเสื่อมราคาโดยวธิ ีเสน้ ตรงน้นั สามารถคานวณไดด้ งั น้ี คา่ เสื่อมราคาต่อปี = 80,000−5,000 5 = 15,000 บาท/ปี ณ วนั ส้ินงวด คือ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการใชเ้ คร่ืองจกั รมาเป็ นเวลา 9 เดือนในงวด บญั ชีน้ี ดงั น้นั กิจการตอ้ งคานวณคา่ เสื่อมในปี น้ีดว้ ยระยะเวลา 9 เดือน ดงั น้ี ค่าเส่ือมราคา ปี 25x1 = 15,000 x 9/12 = 11,250 บาท การบนั ทกึ รายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวันทั่วไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ เครดติ 25x1 บญั ชี บาท สต. บาท สต. ธ.ค. 31 คา่ เส่ือมราคา – เคร่ืองจกั ร 5xx 11,250 - คา่ เสื่อมราคาสะสม – เครื่องจกั ร 1xx 11,250 - ปรับปรุงรายการคา่ เส่ือมราคาเครื่องจกั ร เมื่อผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไป จะแสดงดงั น้ี เลขท่ี 5xx ค่าเสื่อมราคา – เคร่ืองจักร หน้า เครดติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 ค่าเสื่อมราคาสะสม- 11,250 - เครื่องจกั ร 11,250

-126- ค่าเส่ือมราคาสะสม – เคร่ืองจักร เลขที่ 1xx ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บญั ชี บาท สต. บญั ชี บาท สต. 25x1 ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา-เคร่ืองจกั ร 11,250 - 11,250 7. วัสดุสิ้นเปลืองใช้ไป วัสดุสิ้นเปลือง (Supplies) หมายถึง วสั ดุต่างๆท่ีเป็ นสินทรัพยข์ องกิจการ โดยซ้ือมาไวใ้ ช้ใน กิจการ วสั ดุเหล่าน้ีจะมีราคาค่อนขา้ งต่าและเม่ือใชแ้ ลว้ จะหมดไป เช่น ดินสอ กระดาษ กาว เป็ นตน้ โดยทว่ั ไปกิจการจะซ้ือคร้ังละมากๆและใหท้ ยอยเบิกใช้ ดงั น้นั เมื่อซ้ือมาจะบนั ทึกรวมกนั เป็ นสินทรพั ย์ ในบญั ชีเดียวกนั ก็คอื วสั ดุส้ินเปลือง และเมื่อเบกิ ใชจ้ ะไม่มีการบนั ทกึ บญั ชี แต่เมื่อสิ้นงวดบญั ชีจะมี การตรวจนบั วสั ดุส้ินเปลืองคงเหลือ แลว้ มาคานวณหาวา่ กิจการใชไ้ ประหวา่ งงวดเท่าไหร่ โดยจะบนั ทึก ยอดที่ใช้ไปเขา้ บญั ชี วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป (Supplies Used or Supplies Expense ) ซ่ึงถือเป็ นค่าใช่จ่าย ในงบกาไรขาดทุนของกิจการ วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป สามารถคานวณไดด้ งั น้ี วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป = วสั ดุส้ินเปลืองตน้ งวด + ซ้ือระหวา่ งงวด - วสั ดุส้ินเปลืองปลายงวด การบันทึกรายการ ณ วนั ทซ่ี ื้อวสั ดุสิ้นเปลือง เดบิต วสั ดุสิ้นเปลือง xx เครดิต เงินสด xx การบันทกึ รายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด เดบิต วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป xx เครดิต วสั ดุสิ้นเปลือง xx บญั ชีวสั ดุสิ้นเปลือง จะแสดงเป็ น สินทรัพย์ ในงบแสดงฐานะการเงนิ บญั ชีวสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป จะแสดงเป็ น ค่าใชจ้ ่าย ในงบกาไรขาดทนุ

-127- ตัวอย่างท่ี 4.8 ในวนั ตน้ งวดบญั ชี คอื วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 กิจการมีวสั ดุส้ินเปลืองคงเหลือยกมา 1,000 บาท วนั ท่ี 8 กมุ ภาพนั ธ์ 25x1 กิจการซ้ือวสั ดุส้ินเปลืองมาไวใ้ ชจ้ านวน 6,000 บาท และ ณ วนั ส้ินงวด บญั ชี คอื วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการตรวจนบั วสั ดุสิ้นเปลืองได้ 2,000 บาท การบนั ทึกรายการ ณ วนั ที่ซ้ือวสั ดุสิ้นเปลือง บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมดุ รายวนั ท่ัวไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 1xx 6,000 - 1xx 6,000 - ก.พ. 8 วสั ดุสิ้นเปลือง เงนิ สด ซ้ือวสั ดุสิ้นเปลืองเป็นเงินสด วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป ปี 25x1 สามารถคานวณไดด้ งั น้ี วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป = 1,000 + 6,000 – 2,000 = 5,000 บาท การบนั ทึกรายการปรับปรุงบญั ชี ณ วนั สิ้นงวด บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันท่ัวไป หนา้ ....... เครดติ ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x1 5xx 5,000 - ธ.ค. 31 วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป 1xx 5,000 - วสั ดุสิ้นเปลือง ปรบั ปรุงรายการวสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป

-128- เม่ือผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป จะแสดงดงั น้ี เลขท่ี 1xx วสั ดุสิ้นเปลือง หน้า เครดิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 5,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 25x1 ก.พ. 8 เงินสด 1,000 - ธ.ค. 31 วสั ดุสิ้นเปลอื งใชไ้ ป 2,000 6,000 - ว.ด.ป. รายการ วสั ดสุ ิ้นเปลอื งใช้ไป รายการ เลขที่ 5xx 25x1 หน้า เดบิต ว.ด.ป. หน้า เครดิต ธ.ค. 31 วสั ดสุ ิ้นเปลอื ง บญั ชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 5,000 5,000 - การกลบั รายการปรับปรุง การกลับรายการปรับปรุง (Reversing Entries) หมายถึง การบนั ทึกกลบั รายการปรับปรุงท่ีได้ ปรบั ปรุงไวใ้ นวนั สิ้นงวดบญั ชี โดยบนั ทึกการกลบั รายการในวนั ตน้ งวดบญั ชีต่อมา การกลบั รายการปรับปรุง มีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือยกเลิกรายการปรบั ปรุงทเ่ี คยบนั ทกึ ไว้ ซ่ึงจะทาให้ การบนั ทกึ บญั ชีในงวดบญั ชีถดั ไปสะดวกข้ึน และป้องกนั การบนั ทึกบญั ชีผิดพลาดหรือบนั ทึกบญั ชีไม่ ครบถว้ นในงวดต่อไป ท้งั น้ีการกลบั รายการปรับปรุงจะมีการบนั ทึกกลบั รายการเฉพาะบางรายการ เทา่ น้นั โดยรายการปรับปรุงท่คี วรบนั ทกึ กลบั รายการมีดงั น้ี 1. ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย (Accrued Expense) การบันทกึ กลับรายการปรับปรุง ณ วนั ต้นงวดบัญชีใหม่ เดบติ ค่าใชจ้ า่ ยคา้ งจา่ ย xx เครดิต ค่าใชจ้ า่ ย xx

-129- ตัวอย่างที่ 4.9 จากตวั อยา่ งที่ 4.1 การบนั ทึกกลบั รายการปรับปรุงค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย ณ วนั ตน้ งวดบญั ชี ใหม่ บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมุดรายวันทว่ั ไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x2 2xx 15,000 - 5xx 15,000 - ม.ค. 1 เงินเดือนคา้ งจ่าย เงนิ เดือน กลบั รายการปรบั ปรุงเงินเดือนคา้ งจา่ ย 2. รายได้ค้างรับ (Accrued Revenue) การบันทึกกลับรายการปรับปรุง ณ วันต้นงวดบญั ชีใหม่ เดบติ รายได้ xx เครดิต รายไดค้ า้ งรับ xx ตัวอย่างท่ี 4.10 จากตวั อยา่ งที่ 4.2 การบนั ทึกกลบั รายการปรับปรุงรายไดค้ า้ งรับ ณ วนั ตน้ งวดบญั ชีใหม่ บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ท่ัวไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x2 4xx 6,000 - ม.ค. 1 รายไดค้ ่าเช่า 1xx 6,000 - รายไดค้ ่าเช่าคา้ งรบั กลบั รายการปรับปรุงรายไดค้ ่าเช่าคา้ งรับ

-130- 3. ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า (Prepaid Expense) กลบั รายการเฉพาะเมื่อบนั ทึกบญั ชี ณ วนั ที่เกิด รายการเป็นค่าใชจ้ ่ายเท่าน้นั การบันทึกกลบั รายการปรับปรุง ณ วนั ต้นงวดบัญชีใหม่ เดบติ คา่ ใชจ้ า่ ย xx เครดิต ค่าใชจ้ ่ายจา่ ยล่วงหนา้ xx ตัวอย่างที่ 4.11 จากตวั อยา่ งท่ี 4.3 การบนั ทึกกลบั รายการปรับปรุงค่าใชจ้ ่ายจ่ายล่วงหน้า ณ วนั ตน้ งวด บญั ชีใหม่ กรณีบนั ทึกบญั ชีในวนั ทเี่ กิดรายการเป็ นค่าใชจ้ ่าย บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันทว่ั ไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ เครดติ บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x2 ม.ค. 31 ค่าเบ้ียประกนั ภยั 5xx 12,000 - ค่าเบ้ียประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ 1xx 12,000 - กลบั รายการปรับปรุงคา่ ใชจ้ า่ ยจา่ ยล่วงหนา้ 4. รายได้รับล่วงหน้า (Unearned Revenue) กลบั รายการเฉพาะเมื่อบนั ทึกบญั ชี ณ วนั ที่ เกิดรายการเป็นรายไดเ้ ท่าน้นั การบันทึกกลบั รายการปรับปรุง ณ วนั ต้นงวดบัญชีใหม่ เดบิต รายไดร้ ับล่วงหนา้ xx เครดิต รายได้ xx

-131- ตัวอย่างที่ 4.12 จากตวั อยา่ งที่ 4.4 การบนั ทึกกลบั รายการปรับปรุงรายได้ ณ วนั ตน้ งวดบญั ชีใหม่ กรณี บนั ทึกบญั ชีในวนั ท่เี กิดรายการเป็นรายได้ บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวันท่ัวไป หนา้ .... ว.ด.ป. รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. 25x2 ม.ค. 1 รายไดค้ า่ เช่ารับล่วงหนา้ 2xx 28,000 - รายไดค้ า่ เช่า กลบั รายการปรบั ปรุงรายไดค้ ่าเช่ารบั ล่วงหนา้ 4xx 28,000 - กระดาษทาการ กระดาษทาการ (Working Paper or Work Sheet) เป็ นแบบฟอร์มหรือกระดาษร่างท่ีกิจการ จดั ทาข้ึนเพ่ือช่วยในการจดั เตรียมข้อมูลสาหรับการจดั ทางบการเงินในวนั ส้ินงวดบญั ชีให้ง่ายและ รวดเร็วข้ึน ท้งั น้ีกระดาษทาการไม่ได้เป็ นส่วนหน่ึงของการบนั ทึกรายการทางการบญั ชีหรือเป็ นงบ การเงินท่ีจะนาแสดงตอ่ บุคคลภายนอกแต่อยา่ งใด นกั บญั ชีถือว่า การจดั ทากระดาษทาการเป็ นสิ่งที่ช่วย ในการเตรียมการจดั ทางบการเงนิ ใหเ้ ป็นไปอยา่ งสะดวก รวดเร็ว และไม่ผดิ พลาด 1. รูปแบบกระดาษทาการ กระดาษทาการสามารถจดั ทาไดห้ ลายแบบข้ึนอยกู่ บั ความจาเป็ นและความเหมาะสมของแต่ละ กิจการ โดยจะเรียกชื่อกระดาษทาการตามจานวนช่องที่ตอ้ งการแสดงรายละเอียด ไดแ้ ก่ กระดาษทาการ 6 ช่อง กระดาษทาการ 8 ช่อง กระดาษทาการ 10 ช่อง และกระดาษทาการ 12 ช่อง ดงั น้ี 1.1 กระดาษทาการ 6 ช่อง ช่ือกิจการ................................ กระดาษทาการ สาหรับงวด..........ส้ินสุดวนั ท.่ี ........................................................... ชื่อบัญชี เลขท่ี งบทดลอง งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะการเงิน บัญชี เดบิต เครดติ เดบิต เครดติ เดบิต เครดิต

-132- 1.2 กระดาษทาการ 8 ช่อง ช่ือกิจการ................................ กระดาษทาการ สาหรบั งวด..........ส้ินสุดวนั ท่ี............................................................ ช่ือบัญชี เลขที่ งบทดลอง รายการปรับปรุง งบกาไรขาดทนุ งบแสดงฐานะ บัญชี การเงนิ เดบิต เครดติ เดบิต เครดิต เดบิต เครดิต เดบิต เครดติ 1.3 กระดาษทาการ 10 ช่อง ช่ือกิจการ................................ กระดาษทาการ สาหรบั งวด..........ส้ินสุดวนั ที.่ ........................................................... ชื่อบัญชี เลขท่ี งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะ บัญชี หลงั ปรับปรุง การเงนิ เดบติ เครดติ เดบิต เครดิต เดบิต เครดิต เดบิต เครดิต เดบิต เครดติ 1.4 กระดาษทาการ 12 ช่อง ช่ือกิจการ................................ กระดาษทาการ สาหรบั งวด..........ส้ินสุดวนั ท่.ี ........................................................... ชื่อบัญชี เลขท่ี งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบต้นทนุ งบกาไรขาดทนุ งบแสดงฐานะ บัญชี เดบติ เครดติ หลังปรับปรุง การผลติ เดบิต เครดิต การเงิน เดบิต เครดติ เดบติ เครดิต เดบติ เครดิต เดบติ เครดติ

-133- 2. ข้นั ตอนการจดั ทากระดาษทาการ ในบทน้ีจะอธิบายข้นั ตอนในการจดั ทากระดาษทาการประเภทกระดาษทาการ 10 ช่อง ดงั น้ี 2.1 เขียนหัวกระดาษทาการ ประกอบด้วย 3 บรรทดั คือ บรรทัดแรกเขียนชื่อกิจการ บรรทดั ที่สองเขียนคาวา่ กระดาษทาการ บรรทดั ทส่ี ามเขียนรอบระระยะเวลาทจ่ี ดั ทากระดาษทาการ 2.2 เขียนช่ือบญั ชีและเลขที่บญั ชีของบญั ชีแยกประเภททุกบญั ชี ในช่อง “ช่ือบญั ชี” และใน ช่อง “เลขทบ่ี ญั ชี” 2.3 จดั ทาช่อง “งบทดลอง” โดยใส่จานวนเงินจากงบทดลองในดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต ตามยอดคงเหลือของแต่ละบญั ชีใหถ้ ูกตอ้ ง จากน้นั รวมจานวนเงนิ ทางดา้ นเดบิตและเครดิตของช่องงบ ทดลอง ซ่ึงหากจดั ทาถูกตอ้ งจะตอ้ งมียอดรวมทเ่ี ทา่ กนั 2.4 จดั ทาช่อง “รายการปรับปรุง” โดยตรวจสอบรายการที่ตอ้ งปรบั ปรุงในวนั สิ้นงวด แลว้ บนั ทึกรายการปรับปรุงลงในช่อง “รายการปรับปรุง” โดยหากบญั ชีท่ีตอ้ งปรับปรุงมีอยใู่ นงบทดลอง แลว้ ให้เขียนเฉพาะจานวนเงินที่จะปรับปรุงในดา้ นเดบิตหรือเครดิตของช่องรายการปรับปรุง แต่ถ้า บญั ชีใดไม่มีในงบทดลอง ใหเ้ ขียนชื่อบญั ชีและเลขท่ีบญั ชีเพม่ิ ต่อทา้ ยชื่อบญั ชีสุดทา้ ยทม่ี ีอยู่ ตามดว้ ยใส่ จานวนเงินที่จะปรับปรุงลงในช่องรายการปรับปรุง และเม่ือปรบั ปรุงครบทุกรายการแลว้ ให้รวมจานวน เงินทางด้านเดบิตและด้านเครดิตของช่องรายการปรับปรุง ซ่ึงหากจดั ทาถูกตอ้ งจะตอ้ งมียอดรวมที่ เท่ากนั 2.5 จดั ทาช่อง “งบทดลองหลงั ปรับปรุง” จานวนเงินที่จะนามาใส่ในช่องงบทดลองหลัง ปรบปรุงไดม้ าจากการนาจานวนเงนิ จากช่องงบทดลองมาปรบั ดว้ ยช่องรายการปรบั ปรุง โดยหากจานวน เงินในช่องงบทดลองและจานวนเงินในช่องรายการปรับปรุงอยูด่ า้ นเดียวกนั ให้นามาบวกกัน และใส่ ผลรวมที่ได้ในดา้ นน้ัน แต่หากอย่คู นละดา้ นให้นามาลบกนั โดยนาผลต่างที่ไดใ้ ส่ไวใ้ นดา้ นท่ีมียอด มากกวา่ เม่ือทาครบทุกบญั ชีแลว้ ใหร้ วมจานวนเงนิ ทางดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิตของช่องงบทดลองหลงั ปรับปรุง ซ่ึงหากจดั ทาถูกตอ้ งจะตอ้ งมียอดรวมทีเ่ ทา่ กนั 2.6 จดั ทาช่อง “งบกาไรขาดทุน” โดยการนาจานวนเงินของบญั ชีในหมวดรายได้และ หมวดคา่ ใชจ้ า่ ยจากช่องงบทดลองหลงั ปรบั ปรุงไปใส่ในช่องงบกาไรขาดทุน โดยถา้ มียอดดา้ นเดบิตให้ ใส่ในช่องเดบติ และถา้ มียอดดา้ นเครดิตใหใ้ ส่ในช่องเครดิต เม่ือใส่จานวนเงินของบญั ชีในหมวดรายได้ และหมวดค่าใชจ้ า่ ยครบแลว้ ใหร้ วมจานวนเงินทางดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต แลว้ เปรียบเทียบวา่ ดา้ นใดมี จานวนมากกว่ากนั ผลต่างดงั กล่าวจะแสดงให้เห็นผลการดาเนินงานของกิจการ ซ่ึงส่วนใหญจ่ ะเกิดได้ 2 กรณี ดงั น้ี

-134- 2.6.1 กรณีผลรวมจานวนเงินดา้ นเครดิตมากกว่าด้านเดบิต แสดงวา่ กิจการมีกาไร สุทธิ ใหน้ าผลต่างที่ไดใ้ ส่บรรทดั ถดั มาในดา้ นเดบิต เพ่ือใหย้ อดรวมทางดา้ นเดบิตและเครดิตมีจานวน เทา่ กนั 2.6.2 กรณีผลรวมจานวนเงนิ ดา้ นเดบิตมากกว่าดา้ นเครดิต แสดงวา่ กิจการมีขาดทุน สุทธิ ใหน้ าผลตา่ งท่ีไดใ้ ส่บรรทดั ถดั มาในดา้ นเครดิต เพอื่ ใหย้ อดรวมทางดา้ นเดบิตและเครดิตมีจานวน เท่ากนั 2.7 จดั ทาช่อง “งบแสดงฐานะการเงิน” โดยการนาจานวนเงินของบญั ชีหมวดสินทรัพย์ หมวดหน้ีสิน และหมวดส่วนของเจา้ ของจากช่องงบทดลองหลงั ปรับปรุงไปใส่ในช่องงบแสดงฐานะ การเงิน โดยถา้ มียอดดา้ นเดบิตใหใ้ ส่ในช่องเดบิต และถา้ มียอดดา้ นเครดิตใหใ้ ส่ในช่องเครดิต เมื่อใส่ จานวนเงินของบญั ชีท้งั 3 หมวดดงั กล่าวครบแลว้ ใหร้ วมจานวนเงินทางดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิต ซ่ึง โดยปกติยอดท้งั สองดา้ นจะไม่เทา่ กนั โดยจะมีผลต่างเท่ากบั ผลต่างท่ีหาไดใ้ นงบกาไรขาดทุน เน่ืองจาก ผลต่างท่เี กิดข้นึ จะเกิดจากผลการดาเนินงานในรอบระยะเวลาบญั ชีน้ี ซ่ึงก็คอื กาไรหรือขาดทุนท่ีเกิดข้ึน นน่ั เอง ซ่ึงส่วนใหญ่จะเกิดได้ 2 กรณี ดงั น้ี 2.7.1 กรณีผลต่างเป็นกาไรสุทธิ ให้นาไปใส่ช่องงบแสดงฐานะการเงินทางดา้ นเครดิต เน่ืองจากกาไรสุทธิส่งผลให้ส่วนของเจา้ ของเพมิ่ ข้ึน และรวมจานวนเงินในช่องงบแสดงฐานะการเงิน ทางดา้ นเดบติ และเครดิต ซ่ึงหากจดั ทาถูกตอ้ งจะตอ้ งมียอดรวมทเ่ี ท่ากนั 2.7.2 กรณีผลต่างเป็ นขาดทุนสุทธิ ให้นาไปใส่ช่องงบแสดงฐานะการเงินทางด้าน เดบิต เน่ืองจากขาดทุนสุทธิส่งผลให้ส่วนของเจา้ ของลดลง และรวมจานวนเงินในช่องงบแสดงฐานะ การเงนิ ทางดา้ นเดบิตและเครดิต ซ่ึงหากจดั ทาถูกตอ้ งจะตอ้ งมียอดรวมทเี่ ท่ากนั