ວິຊາການບັນຊີ ການເງິນ

-135- ตัวอย่างท่ี 4.13 กิจการ “สุขใจการบญั ชี” มีขอ้ มูลในงบทดลอง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 ซ่ึงเป็ นงบ ทดลองก่อนรายการปรบั ปรุง ดงั น้ี สุขใจการบญั ชี งบทดลอง (ก่อนปรับปรุง) ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท ชื่อบัญชี เลขทบ่ี ัญชี เดบติ เครดติ 101 90,800 - 200 - เงินสด 102 82,000 - ลูกหน้ีการคา้ 102.1 50,000 - ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 103 - 40,000 - วสั ดุส้ินเปลือง 104 8,000 - 500,000 - คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ 111 16,000 - 177,600 - ทีด่ ิน 112 240,000 - 767,800 - อาคาร 112.1 250,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม-อาคาร 113 อุปกรณ์สานกั งาน 201 30,000 - เจา้ หน้ีการคา้ 301 ทุน-นางสุขใจ 302 20,000 - ถอนใชส้ ่วนตวั 401 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 501 24,000 - เงินเดือน 502 7,000 - ค่าสาธารณูปโภค 767,800 - กิจการปิ ดบญั ชีทกุ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม ของทกุ ปี และมีขอ้ มูลเพม่ิ เตมิ ดงั น้ี 1. กิจการคิดค่าเสื่อมราคาสินทรัพยไ์ ม่หมุนเวยี น 10% ตอ่ ปี อุปกรณ์สานกั งานซ้ือมาเมื่อ 1 ส.ค. 25x1 2. วสั ดุส้ินเปลืองตรวจนบั ณ วนั สิ้นงวดบญั ชีมียอดคงเหลือ 3,500 บาท 3. ณ วนั สิ้นงวดบญั ชี กิจการคา้ งจา่ ยเงินเดือนพนกั งาน 5,000 บาท 4. กิจการมีนโยบายต้งั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 2% ของยอดลูกหน้ีปลายงวด 5. ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จ่ายสาหรบั การคุม้ ครอง 10 เดือน โดยเริ่มมีผลวนั ที่ 1 ตลุ าคม 25x1

-136- การบนั ทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวนั ทว่ั ไป บนั ทกึ ไดด้ งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป เลขท่ี หนา้ 3 ว.ด.ป. รายการ บัญชี เดบิต เครดิต 503 25x1 112.1 25,000 - ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา - อาคาร 25,000 - (1) ¤ ค่าเสื่อมราคาสะสม – อาคาร 504 113.1 1,250 - ¤ปรับปรุงคา่ เส่ือมราคาอาคาร ¤250,000 x 10% = 25,000 505 1,250 - ค่าเสื่อมราคา – อุปกรณ์สานกั งาน 103 ¤ ค่าเสื่อมราคาสะสม – อุปกรณ์สานกั งาน 4,500 - ¤ปรบั ปรุงค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์สานกั งาน 501 (30,000 x 10%) x 5/12 = 1,250 202 4,500 - (2) ¤วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป ¤ วสั ดุส้ินเปลือง 506 5,000 - ปรบั ปรุงวสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป 102.1 ¤8,000 – 3,500 = 4,500 5,000 - (3) ¤เงินเดือน 507 ¤ เงนิ เดือนคา้ งจา่ ย 104 1,440 - ปรบั ปรุงเงินเดือนคา้ งจ่าย (4) ¤หน้ีสงสยั จะสูญ 1,440 - คา่ เผอ่ื หน้ีสงสัยจะสูญ 4,800 - ¤บนั ทกึ การต้งั คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ ¤(82,000 x 2%) – 200 = 1,440 4,800 (5) ค่าเบ้ียประกนั ภยั คา่ เบ้ียประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ ¤ปรบั ปรุงค่าเบ้ียประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ ¤16,000 x 3/10 = 4,800

-137- การจดั ทากระดาษทาการในข้นั ตอนการเขียนหัวกระดาษทาการ การเขียนช่ือบญั ชี และจดั ทา ช่องงบทดลอง แสดงไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขที่ งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะ บัญชี หลงั ปรับปรุง เดบิต เครดิต การเงนิ เงินสด เดบติ เครดติ ลกู หน้ีการคา้ เดบิต เครดิต เดบิต เครดิต เดบติ เครดติ ค่าเผอื่ หน้ีสงสัยจะสูญ วสั ดสุ ิ้นเปลอื ง 101 90,800 คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั จ่าย ล่วงหน้า 102 82,000 ที่ดนิ อาคาร 102.1 200 ค่าเสื่อมราคาสะสม- อาคาร 103 8,000 อปุ กรณ์สานกั งาน เจา้ หน้ีการคา้ 104 16,000 ทุน-นางสุขใจ ถอนใชส้ ่วนตวั 111 240,000 50,000 รายไดจ้ ากการให้บริการ 112 250,000 เงินเดือน 112.1 ค่าสาธารณูปโภค 113 30,000 201 40,000 301 500,000 302 20,000 401 177,600 501 24,000 502 7,000 767,800 767,800

-138- การจดั ทากระดาษทาการในข้นั ตอนการจดั ทาช่องรายการปรับปรุง แสดงไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี ส้ินสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขท่ี งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะ บัญชี หลงั ปรับปรุง เดบิต เครดติ การเงนิ เงินสด เดบิต เครดิต เดบติ เครดติ เดบติ เครดิต ลูกหน้ีการคา้ เดบิต เครดติ ค่าเผอื่ หน้ีสงสัยจะสูญ วสั ดุสิ้นเปลอื ง 101 90,800 คา่ เบ้ียประกนั ภยั จ่าย ล่วงหนา้ 102 82,000 ทด่ี ิน อาคาร 102.1 200 (4) 1,440 คา่ เส่ือมราคาสะสม- อาคาร 103 8,000 (2) 4,500 อุปกรณ์สานกั งาน เจา้ หน้ีการคา้ 104 16,000 (5) 4,800 ทนุ -นางสุขใจ ถอนใชส้ ่วนตวั 111 240,000 50,000 (1) 25,000 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 112 250,000 เงินเดอื น 112.1 คา่ สาธารณูปโภค 113 30,000 201 40,000 301 500,000 302 20,000 401 177,600 501 24,000 (3) 5,000 502 7,000 767,800 767,800 ค่าเส่ือมราคา - อาคาร 503 (1) 25,000 504 (1) 1,250 ค่าเส่ือมราคา – อุปกรณ์ สานกั งาน 113.1 (1) 1,250 ค่าเส่ือมราคาสะสม - 505 (2) 4,500 (3) 5,000 อปุ กรณ์สานักงาน 202 41,990 506 (4) 1,440 วสั ดสุ ิ้นเปลอื งใชไ้ ป 507 (5) 4,800 เงนิ เดอื นคา้ งจา่ ย 41,990 หน้ีสงสัยจะสูญ ค่าเบ้ียประกนั ภยั

-139- การจดั ทากระดาษทาการในข้นั ตอนการจดั ทาช่องงบทดลองหลงั ปรับปรุง แสดงไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขที่ งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทนุ งบแสดงฐานะ บัญชี หลังปรับปรุง เดบติ เครดติ การเงิน เงินสด เดบติ เครดิต เดบิต เครดิต เดบติ เครดิต ลูกหน้ีการคา้ เดบิต เครดติ คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ วสั ดสุ ิ้นเปลอื ง 101 90,800 90,800 คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั จา่ ย ล่วงหน้า 102 82,000 82,000 ท่ีดิน อาคาร 102.1 200 (4) 1,440 1,640 คา่ เส่ือมราคาสะสม- อาคาร 103 8,000 (2) 4,500 3,500 อุปกรณ์สานกั งาน เจา้ หน้ีการคา้ 104 16,000 (5) 4,800 11,200 ทนุ -นางสุขใจ ถอนใชส้ ่วนตวั 111 240,000 240,000 รายไดจ้ ากการให้บริการ 112 250,000 250,000 เงนิ เดอื น 112.1 คา่ สาธารณูปโภค 50,000 (1) 25,000 75,000 113 30,000 30,000 40,000 201 40,000 500,000 301 500,000 20,000 177,600 302 20,000 29,000 401 177,600 7,000 501 24,000 (3) 5,000 502 7,000 767,800 767,800 คา่ เส่ือมราคา - อาคาร 503 (1) 25,000 25,000 504 (1) 1,250 1,250 ค่าเสื่อมราคา – อปุ กรณ์ สานักงาน 113.1 (1) 1,250 1,250 ค่าเส่ือมราคาสะสม - 505 (2) 4,500 (3) 5,000 4,500 5,000 อปุ กรณ์สานักงาน 202 41,990 800,490 506 (4) 1,440 1,440 วสั ดสุ ิ้นเปลืองใชไ้ ป 507 (5) 4,800 4,800 เงินเดอื นคา้ งจ่าย 800,490 41,990 หน้ีสงสัยจะสูญ ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั

-140- การจดั ทากระดาษทาการในข้นั ตอนการจดั ทาช่องงบกาไรขาดทนุ แสดงไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี ส้ินสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขท่ี งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะ บัญชี หลังปรับปรุง เดบิต เครดิต การเงิน เงนิ สด เดบิต เครดิต เดบิต เครดติ เดบติ เครดิต ลูกหน้ีการคา้ 177,600 เดบติ เครดติ คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 29,000 วสั ดสุ ิ้นเปลอื ง 101 90,800 90,800 7,000 ค่าเบ้ียประกนั ภยั จ่าย ล่วงหน้า 102 82,000 82,000 ท่ีดิน อาคาร 102.1 200 (4) 1,440 1,640 คา่ เส่ือมราคาสะสม- อาคาร 103 8,000 (2) 4,500 3,500 อุปกรณ์สานักงาน เจา้ หน้ีการคา้ 104 16,000 (5) 4,800 11,200 ทุน-นางสุขใจ ถอนใชส้ ่วนตวั 111 240,000 240,000 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 112 250,000 250,000 เงนิ เดือน 112.1 ค่าสาธารณูปโภค 50,000 (1) 25,000 75,000 113 30,000 30,000 40,000 201 40,000 500,000 301 500,000 20,000 177,600 302 20,000 29,000 401 177,600 7,000 501 24,000 (3) 5,000 502 7,000 767,800 767,800 คา่ เส่ือมราคา - อาคาร 503 (1) 25,000 25,000 25,000 504 (1) 1,250 1,250 1,250 ค่าเส่ือมราคา – อุปกรณ์ สานักงาน 113.1 (1) 1,250 1,250 ค่าเสื่อมราคาสะสม - 505 (2) 4,500 (3) 5,000 4,500 5,000 4,500 อุปกรณ์สานักงาน 202 41,990 800,490 506 (4) 1,440 1,440 1,440 วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป 507 (5) 4,800 4,800 4,800 เงินเดอื นคา้ งจา่ ย 800,490 72,990 177,600 41,990 หน้ีสงสัยจะสูญ คา่ เบ้ียประกนั ภยั 104,610 177,600 177,600

-141- การจดั ทากระดาษทาการในข้นั ตอนการจดั ทาช่องงบแสดงฐานะการเงนิ แสดงไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี สิ้นสุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขที่ งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทนุ งบแสดงฐานะ บัญชี หลังปรับปรุง เดบติ เครดติ การเงิน เงินสด เดบติ เครดติ เดบติ เครดิต เดบิต เครดิต ลูกหน้ีการคา้ 177,600 เดบติ เครดติ ค่าเผอ่ื หน้ีสงสัยจะสูญ 101 90,800 90,800 29,000 90,800 วสั ดุสิ้นเปลอื ง 7,000 คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั จา่ ย 102 82,000 82,000 82,000 ลว่ งหนา้ 1,640 ท่ีดนิ 102.1 200 (4) 1,440 1,640 อาคาร 3,500 ค่าเส่ือมราคาสะสม- 103 8,000 (2) 4,500 3,500 11,200 อาคาร อปุ กรณ์สานักงาน 104 16,000 (5) 4,800 11,200 เจา้ หน้ีการคา้ ทนุ -นางสุขใจ 111 240,000 240,000 240,000 ถอนใชส้ ่วนตวั 112 250,000 250,000 250,000 รายไดจ้ ากการให้บริการ 112.1 เงินเดอื น 50,000 (1) 25,000 75,000 75,000 คา่ สาธารณูปโภค 113 30,000 30,000 30,000 40,000 40,000 201 40,000 500,000 500,000 301 500,000 20,000 20,000 177,600 302 20,000 29,000 401 177,600 7,000 501 24,000 (3) 5,000 502 7,000 767,800 767,800 ค่าเสื่อมราคา - อาคาร 503 (1) 25,000 25,000 25,000 504 (1) 1,250 1,250 1,250 ค่าเสื่อมราคา – อปุ กรณ์ สานกั งาน 113.1 (1) 1,250 1,250 1,250 คา่ เส่ือมราคาสะสม - 505 (2) 4,500 (3) 5,000 4,500 5,000 4,500 อปุ กรณ์สานักงาน 202 41,990 800,490 5,000 506 (4) 1,440 1,440 วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป 507 (5) 4,800 4,800 1,440 เงินเดือนคา้ งจา่ ย 800,490 4,800 41,990 72,990 177,600 727,500 622,890 หน้ีสงสัยจะสูญ คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั 104,610 104,610 177,600 177,600 727,500 727,500

-142- การจดั ทางบการเงนิ หลงั จากจดั ทากระดาษทาการแลว้ ข้นั ตอนต่อไปคือการจดั ทางบการเงิน โดยกิจการสามารถนา ขอ้ มูลจากกระดาษทาการมาใชใ้ นการจดั ทางบการเงินไดอ้ ยา่ งสะดวกและรวดเร็ว ท้งั น้ีงบการเงินหลกั ท่ี ทกุ กิจการตอ้ งจดั ทา คือ งบกาไรขาดทุนและงบแสดงฐานะทางการเงิน โดยท่ีงบกาไรขาดทุนเป็ นงบที่ แสดงถึงผลการดาเนินงานของกิจการสาหรับงวดบญั ชีใดบญั ชีหน่ึง ส่วนงบแสดงฐานะทางการเงินเป็ น งบท่ีแสดงฐานะทางการเงินของกิจการ ณ วนั ใดวนั หน่ึง เพอื่ ให้ทราบวา่ กิจการ มีสินทรพั ย์ หน้ีสิน และ ส่วนของเจา้ ของเป็นจานวนเทา่ ใด ตัวอย่างท่ี 4.14 งบกาไรขาดทุนและงบแสดงฐานะทางการเงินของกิจการ “สุขใจการบญั ชี” แสดงได้ ดงั น้ี สุขใจการบญั ชี งบกาไรขาดทนุ สาหรับปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท รายได้ : รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 177,600 ค่าใช้จ่าย : เงนิ เดือน 29,000 คา่ สาธารณูปโภค 7,000 ค่าเส่ือมราคา – อาคาร 25,000 ค่าเส่ือมราคา – อุปกรณ์สานกั งาน 1,250 วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป 4,500 หน้ีสงสยั จะสูญ 1,440 ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั 4,800 72,990 กาไรสุทธิ 104,610

-143- สุขใจการบัญชี งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 สินทรัพย์ หน่วย : บาท สินทรัพย์หมนุ เวยี น 90,800 เงนิ สด 80,360 3,500 ลูกหน้ีการคา้ 82,000 11,200 หกั คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 1,640 185,860 วสั ดุสิ้นเปลือง 240,000 คา่ เบ้ียประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ 175,000 รวมสินทรัพยห์ มุนเวยี น 28,750 443,750 สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน 629,610 ท่ดี ิน อาคาร 250,000 หกั คา่ เส่ือมราคาสะสม – อาคาร 75,000 อุปกรณ์สานกั งาน 30,000 หกั คา่ เส่ือมราคาสะสม – อุปกรณ์สานกั งาน 1,250 รวมสินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวยี น รวมสินทรัพย์

-144- สุขใจการบัญชี งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท หนี้สิ นและส่ วนของเจ้ าของ หนี้สินหมุนเวียน 40,000 เจา้ หน้ีการคา้ เงินเดือนคา้ งจ่าย 5,000 รวมหน้ีสินหมุนเวยี น 45,000 ส่ วนของเจ้ าของ 500,000 ทุน – นางสุขใจ 20,000 หกั ถอนใชส้ ่วนตวั 480,000 104,610 บวก กาไรสุทธิ รวมส่วนของเจา้ ของ 584,610 629,610 รวมหนีส้ ินและส่วนของเจ้าของ การปิ ดบัญชี การปิ ดบัญชี (Closing Entry) เป็ นข้นั ตอนที่กิจการจะทาในวนั ส้ินงวดบญั ชี หลงั จากที่ได้ บนั ทึกรายการปรับปรุงในวนั สิ้นงวด และจดั ทางบทดลองหลงั รายการปรับปรุงเรียบร้อยแลว้ โดยใน การวดั ผลการดาเนินงานของแตล่ ะรอบระยะเวลาบญั ชี จะตอ้ งนาบญั ชีประเภทรายไดม้ าเปรียบเทียบกบั บญั ชีประเภทค่าใชจ้ ่าย เพอ่ื พิจารณาวา่ เกิดกาไรหรือขาดทุน หากกิจการมีรายไดม้ ากกว่าค่าใชจ้ ่ายแสดง วา่ กิจการมีผลกาไร ในทางกลบั กนั หากกิจการมีคา่ ใช่จ่ายมากกวา่ รายไดแ้ สดงว่ากิจการมีผลขาดทนุ ใน การปิ ดบญั ชีจะตอ้ งทาการปิ ดบญั ชีประเภทรายไดแ้ ละค่าใช้จ่าย รวมถึงบญั ชีถอนใชส้ ่วนตวั ให้มียอด เป็ นศูนย์ ในขณะท่ีบญั ชีประเภทสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ จะไม่ถูกปิ ดบญั ชี แต่จะทาการ หายอดคงเหลือของบญั ชีดงั กล่าวเพอื่ นาไปแสดงเป็ นยอดคงเหลือตน้ งวดของบญั ชีเหล่าน้นั ในงวดบญั ชี ถดั ไป

-145- 1. ข้นั ตอนการปิ ดบญั ชี ในที่น้ีจะกล่าวถึงข้นั ตอนการปิ ดบญั ชีสาหรับกิจการเจา้ ของคนเดียว โดยกิจการจะทาการปิ ด บญั ชี ณ วนั สิ้นงวด หลงั จากทไี่ ดบ้ นั ทกึ รายการปรบั ปรุงในวนั สิ้นงวด และจดั ทางบทดลองหลงั รายการ ปรบั ปรุงเรียบรอ้ ยแลว้ ซ่ึงมีข้นั ตอนดงั น้ี 1.1 โอนปิ ดบญั ชีรายไดไ้ ปยงั บญั ชีกาไรขาดทุน บญั ชีรายไดม้ ียอดดุลทางดา้ นเครดิตใหโ้ อน ปิ ดทางดา้ นเดบติ โดยบนั ทกึ บญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป ดงั น้ี เดบิต รายได้ xx เครดิต กาไรขาดทนุ xx เม่ือบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปแลว้ ใหผ้ ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภทรายไดท้ ี่ เก่ียวขอ้ ง และบญั ชีแยกประเภทกาไรขาดทุน ท้งั น้ีบญั ชีกาไรขาดทุน ถือเป็ นบญั ชีประเภทส่วนของ เจา้ ของ เน่ืองจากกาไรหรือขาดทนุ ทเ่ี กิดข้ึนส่งผลโดยตรงไปยงั ส่วนของเจา้ ของของกิจการ 1.2 โอนปิ ดบญั ชีค่าใชจ้ ่ายไปยงั บญั ชีกาไรขาดทุน บญั ชีค่าใชจ้ ่ายมียอดดุลทางดา้ นเดบิตให้ โอนปิ ดทางดา้ นเครดิต โดยบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ดงั น้ี เดบติ กาไรขาดทุน xx เครดิต ค่าใชจ้ า่ ย xx เมื่อบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปแลว้ ให้ผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภทค่าใชจ้ า่ ยที่ เก่ียวขอ้ ง และบญั ชีแยกประเภทกาไรขาดทุน 1.3 โอนปิ ดบญั ชีผลต่างกาไรขาดทุนเขา้ บญั ชีทุน หลงั จากท่ีกิจการบนั ทึกปิ ดบญั ชีรายได้ และบญั ชีค่าใชจ้ ่ายไปยงั บญั ชีกาไรขาดทุน และผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภทเรียบร้อยแลว้ ให้ คานวณหายอดดุลคงเหลือของบญั ชีกาไรขาดทุน วา่ มีบญั ชียอดดุลอยดู่ ้านใด โดยส่วนใหญ่เกิดข้ึน 2 กรณีคือ กรณีท่ี 1 มียอดดุลดา้ นเดบิต แสดงว่ากิจการมีผลขาดทุนสุทธิ ให้โอนปิ ดบญั ชีทางดา้ น เครดิต โดยบนั ทกึ บญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป ดงั น้ี เดบติ ทนุ xx เครดิต กาไรขาดทนุ xx เมื่อบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปแลว้ ใหผ้ ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททุน และ บญั ชีแยกประเภทกาไรขาดทุน กรณีท่ี 2 มียอดดุลดา้ นเครดิต แสดงว่ากิจการมีผลกาไรสุทธิ ใหโ้ อนปิ ดบญั ชีทางดา้ นเด บิตโดยบนั ทกึ บญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ดงั น้ี เดบิต กาไรขาดทนุ xx เครดิต ทุน xx

-146- เม่ือบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไปแลว้ ใหผ้ ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททุน และ บญั ชีแยกประเภทกาไรขาดทนุ 1.4 โอนปิ ดบญั ชีถอนใช้ส่วนตวั เขา้ บญั ชีทุน ในกรณีท่ีมีการถอนใชส้ ่วนตวั ตอ้ งปิ ดบญั ชี ถอนใชส้ ่วนตวั ดว้ ย โดยบญั ชีถอนใชส้ ่วนตวั มียอดดุลดา้ นเดบิต ให้โอนปิ ดทางดา้ นเครดิต โดยบนั ทึก บญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ดงั น้ี เดบิต ทุน xx เครดิต ถอนใชส้ ่วนตวั xx เม่ือบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไปแลว้ ให้ผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภททุน และ บญั ชีแยกประเภทถอนใชส้ ่วนตวั 2. การหายอดดลุ คงเหลือของบัญชีทยี่ ังไม่ได้ปิ ด เนื่องจากบญั ชีประเภทสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ เป็ นบญั ชีท่ีเก่ียวขอ้ งมากกวา่ หน่ึงงวดบญั ชี ดงั น้นั ในการปิ ดบญั ชีเพอื่ หาผลการดาเนินงาน บญั ชีดงั กล่าวจะไม่ถูกปิ ดไปยงั บญั ชีกาไร ขาดทุน แต่กิจการจะคานวณหายอดคงเหลือของบญั ชีดงั กล่าวเพอ่ื แสดงเป็ นยอดคงเหลือในบญั ชีถดั ไป ข้นั ตอนในการหายอดดุลคงเหลือของบญั ชีต่างๆ จะทาในบญั ชีแยกประเภทของแต่ละบญั ชี โดยมีข้นั ตอน ดงั น้ี (ธารี หิรญั รัศมี และคณะ, 2558: 94) 2.1 รวมยอดดุลคงเหลือทางดา้ นเดบติ ของแต่ละบญั ชี 2.2 รวมยอดดุลคงเหลือทางดา้ นเครดิตของแตล่ ะบญั ชี 2.3 หาผลต่างของยอดดุลทางด้านเดบิตและด้านเครดิตของแต่ละบญั ชี แล้วใส่ผลต่าง ดงั กล่าวในช่องดา้ นเดบิตหรือดา้ นเครดิตทมี่ ีค่าผลรวมนอ้ ยกวา่ แสดงรายการเป็ น ยอดดุลยกไป (Carried Forward Balance) ซ่ึงยอดดุลดังกล่าวจะแสดงเป็ น ยอดดุลยกมา (Brought Forward Balance ) ของงวด บญั ชีถดั ไป และใส่เครื่องหมายในช่องหนา้ บญั ชี 2.4 รวมยอดดุลท้งั สองดา้ น ซ่ึงตอ้ งมียอดดุลท่ีเทา่ กนั 2.5 แสดงยอดดุลยกมาของงวดบญั ชีใหม่ โดยเขียนวนั ที่เป็ นวนั เริ่มตน้ ของงวดบญั ชีน้นั ๆ และใส่เคร่ืองหมาย  ในช่องหนา้ บญั ชี โดยปกติแลว้ บญั ชีแต่ละประเภทจะมียอดดุลคงเหลือ ดงั น้ี  สินทรพั ยม์ ียอดดุลยกมาทางดา้ นเดบิต  หน้ีสิน มียอดดุลยกมาทางดา้ นเครดิต  ส่วนของเจา้ ของ มียอดดุลยกมาทางดา้ นเครดิต

-147- ตวั อย่างท่ี 4.15 ต่อไปน้ีเป็นตวั อยา่ งของการปิ ดบญั ชี และการหายอดดุลคงเหลือของบญั ชีท่ยี งั ไมไ่ ดป้ ิ ด ของกิจการ “สุขใจการบญั ชี” สุขใจการบัญชี งบทดลองหลังการปรับปรุง ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบญั ชี เลขที่ เดบิต เครดติ บญั ชี บาท สต. บาท สต. เงนิ สด 101 90,800 - ลูกหน้ีการคา้ 102 82,000 - คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 102.1 1,640 - วสั ดุส้ินเปลือง 103 3,500 - ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จ่ายล่วงหนา้ 104 11,200 - ทด่ี ิน 111 240,000 - อาคาร 112 250,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม-อาคาร 112.1 75,000 - อุปกรณ์สานกั งาน 113 30,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์สานกั งาน เจา้ หน้ีการคา้ 113.1 1,250 - เงนิ เดือนคา้ งจ่าย 201 40,000 - ทนุ -นางสุขใจ 201 5,000 - ถอนใชส้ ่วนตวั 301 500,000 - รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 302 20,000 - 401 177,600 - เงินเดือน 501 29,000 - ค่าสาธารณูปโภค คา่ เส่ือมราคา – อาคาร 502 7,000 - คา่ เส่ือมราคา – อุปกรณ์สานกั งาน 503 25,000 - วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป 504 1,250 - หน้ีสงสยั จะสูญ 505 4,500 - ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั 506 1,440 - 507 4,800 - 800,490 - 800,490 -

-148- การบนั ทกึ รายการปิ ดบญั ชีของ “สุขใจการบญั ชี” ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป บนั ทึกไดด้ งั น้ี สมดุ รายวนั ท่ัวไป หนา้ 4 ว.ด.ป. รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต บญั ชี บาท สต. บาท สต. 25x1 401 177,600 - 303 177,600 - ธ.ค. 31 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ ¤ กาไรขาดทนุ 303 72,990 - ¤ปิ ดบญั ชีรายไดเ้ ขา้ บญั ชีกาไรขาดทนุ 501 29,000 - ¤กาไรขาดทนุ 502 7,000 - ¤ เงนิ เดือน 503 25,000 - ¤ คา่ สาธารณูปโภค 504 1,250 - ¤ คา่ เส่ือมราคา – อาคาร 505 4,500 - ค่าเสื่อมราคา – อุปกรณ์สานกั งาน 506 1,440 - ¤ วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป 507 4,800 - ¤ หน้ีสงสยั จะสูญ ค่าเบ้ียประกนั ภยั 303 104,610 - ¤ปิ ดบญั ชีคา่ ใชจ้ ่ายเขา้ บญั ชีกาไรขาดทุน 301 104,610 - ¤กาไรขาดทุน ¤ ทุน 301 20,000 - ปิ ดบญั ชีกาไรขาดทุนเขา้ บญั ชีทนุ 302 20,000 - ¤ทุน ถอนใชส้ ่วนตวั ¤ปิ ดบญั ชีถอนใชส้ ่วนตวั เขา้ บญั ชีทนุ ¤ ¤ ¤

-149- การผา่ นรายการปิ ดบญั ชีไปยงั บญั ชีแยกประเภททวั่ ไปและการหายอดดุลคงเหลือของบญั ชีท่ยี งั ไม่ไดป้ ิ ดของ “สุขใจการบญั ชี” แสดงไดด้ งั น้ี เงินสด เลขท่ี 101 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 25x1 รว.1 20,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา  73,200 - เม.ย. 4 ถอนใชส้ ่วนตวั รว.1 6,000 - รว.1 10,000 - พ.ค. 12 ลูกหน้ีการคา้ รว.1 26,000 - พ.ค. 6 วสั ดสุ ิ้นเปลือง รว.1 5,000 - รว.2 15,000 - ส.ค. 6 รายไดจ้ ากการให้บริการ รว.2 65,000 - ม.ิ ย. 30 เงนิ เดอื น รว.2 16,000 - ต.ค. 20 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ รว.2 14,600 - คา่ สาธารณูปโภค รว.2 14,000 - รว.2 2,000 - ก.ย. 30 เจา้ หน้ีการคา้  90,800 - ต.ค. 1 ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จา่ ย ลว่ งหน้า 178,000 - ธ.ค. 31 เงินเดือน ค่าสาธารณูปโภค ยอดยกไป 178,800 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา  90,800 - ลูกหน้ีการคา้ เลขที่ 102 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 25x1 รว.1 26,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา  10,000 - พ.ค. 4 เงนิ สด  82,000 - เม.ย. 1 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ รว.1 98,000 - ธ.ค. 31 ยอดยกไป 108,000 - 108,000 - 25x2  82,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา

-150- คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ เลขท่ี 102.1 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต 25x1 บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 ยอดยกไป 25x1  200 -  1,640 - ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.3 1,440 - 1,640 - ธ.ค. 31 หน้ีสงสยั จะสูญ  1,640 - 1,640 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา วสั ดุสิ้นเปลือง เลขท่ี 103 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี 25x1 บัญชี บาท สต. บาท สต. ม.ค. 1 ยอดยกมา พ.ค. 6 เงนิ สด 25x1 4,500 - 25x2  2,000 - ธ.ค. 31 วสั ดุสิ้นเปลอื งใชไ้ ป รว.3 3,500 - ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.1 6,000 -  8,000 - ยอดยกไป 8,000 -  3,500 - ค่าเบ้ียประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ เลขที่ 104 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ 25x1 บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. ต.ค. 1 เงนิ สด 25x1 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.2 16,000 - ธ.ค. 31 คา่ เบ้ยี ประกนั ภยั รว.3 4,800 -  ยอดยกไป 11,200 - 16,000 - 16,000 -  11,200 -

-151- ท่ดี ิน เลขที่ 111 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ม.ค. 1 ยอดยกมา 25x1  240,000 - 25x2  240,000 - ธ.ค. 31 ยอดยกไป 240,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 240,000 -  240,000 - อาคาร เลขที่ 112 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ม.ค. 1 ยอดยกมา 25x1  250,000 - 25x2  250,000 - ธ.ค. 31 ยอดยกไป 250,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 250,000 -  250,000 - คา่ เส่ือมราคาสะสม - อาคาร เลขที่ 112.1 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ธ.ค. 1 ยอดยกไป 25x1  50,000 -  75,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.3 25,000 - ธ.ค. 31 ค่าเส่ือมราคา - อาคาร 75,000 - 75,000 -  75,000 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา

-152- อุปกรณ์สานกั งาน เลขท่ี 113 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ 25x1 บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. ส.ค. 1 ยอดยกมา 25x2 25x1  30,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 30,000 - รว.2 30,000 - ธ.ค. 31 ยอดยกไป ว.ด.ป. รายการ 30,000 - 25x1  30,000 - ธ.ค. 31 ยอดยกไป ค่าเสื่อมราคาสะสม - อุปกรณ์สานกั งาน เลขที่ 113.1 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต 25x1 ก.ย. 30 เงินสด บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 ยอดยกไป 25x1 ว.ด.ป. รายการ  1,250 - ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา-อุปกรณ์ฯ รว.3 1,250 - 25x1 ธ.ค. 31 ยอดยกไป 1,250 - 1,250 - 25x2  1,250 - ม.ค. 1 ยอดยกมา เจา้ หน้ีการคา้ เลขที่ 201 หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1  25,000 - รว.2 30,000 - รว.2 15,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา 55,000 -  40,000 ส.ค. 1 อุปกรณ์สานักงาน  40,000 - 55,000 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา เงนิ เดือนคา้ งจ่าย เลขท่ี 202 หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 รว.3 5,000 - 5,000 -  5,000 - ธ.ค. 31 เงนิ เดือน 5,000 -  5,000 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา

-153- ทนุ – นางสุขใจ เลขที่ 301 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 ถอนใชส้ ่วนตวั 25x1 ธ.ค. 31 ยอดยกไป  500,000 - รว.4 20,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา รว.4 104,610 -  584,610 ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 604,610 - 604,610 -  584,610 - 25x2 ม.ค. 1 ยอดยกมา ถอนใชส้ ่วนตวั เลขที่ 302 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. เม.ย 4 เงินสด 25x1 รว.4 20,000 - รว.1 20,000 - ธ.ค. 31 ทุน-นางสุขใจ 20,000 - 20,000 - กาไรขาดทนุ เลขที่ 303 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 25x1 ธ.ค. 31 เงินเดอื น รว.4 29,000 - ธ.ค. 31 รายไดจ้ ากการให้บริการ 177,600 - ค่าสาธารณูปโภค รว.4 7,000 - 177,600 - คา่ เสื่อมราคา-อาคาร รว.4 25,000 - คา่ เส่ือมราคา-อุปกรณ์ฯ รว.4 1,250 - วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป รว.4 4,500 - หน้ีสงสยั จะสูญ รว.4 1,440 - คา่ เบ้ียประกนั ภยั รว.4 4,800 - ทนุ -นางสุขใจ รว.4 104,610 - 177,600 -

-154- รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ เลขท่ี 401 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ 25x1 บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 25x1 รว.1 98,000 - ว.ด.ป. รายการ รว.2 65,000 - รว.4 177,600 - เม.ย. 1 ลูกหน้ีการคา้ รว.2 14,600 - 25x1 ส.ค. 6 เงินสด มิ.ย. 30 เงนิ สด ต.ค. 30 เงินสด 177,600 - ธ.ค. 31 เงนิ สด 177,600 - เลขท่ี 501 เงินเดอื นคา้ งจา่ ย เงินเดือน หน้า เครดิต หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. รว.4 29,000 - 25x1 29,000 - รว.1 10,000 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน เลขที่ 503 รว.2 14,000 - หน้า เครดิต รว.3 5,000 - บัญชี บาท สต. 29,000 - รว.4 25,000 - คา่ เสื่อมราคา - อาคาร 25,000 - ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ บัญชี บาท สต. เลขท่ี 504 25x1 25x1 หน้า เครดติ ธ.ค. 31 ค่าเส่ือมราคาสะสม- รว.3 25,000 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน บัญชี บาท สต. อาคาร 25,000 - รว.4 1,250 - ค่าเส่ือมราคา - อุปกรณ์สานกั งาน 1,250 - ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ 25x1 บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 คา่ เส่ือมราคาสะสม- 25x1 อปุ กรณ์ฯ รว.3 1,250 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 1,250 -

-155- วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป เลขที่ 505 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบิต ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดติ บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 วสั ดสุ ิ้นเปลือง 25x1 รว.4 4,500 - รว.3 4,500 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 4,500 - 4,500 - หน้ีสงสยั จะสูญ เลขที่ 506 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. บัญชี บาท สต. 25x1 รว.3 25x1 ธ.ค. 31 ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ รว.4 1,440 - 1,440 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 1,440 - 1,440 - ค่าเบ้ียประกนั ภยั เลขที่ 507 ว.ด.ป. รายการ หน้า เดบติ ว.ด.ป. รายการ หน้า เครดิต บัญชี บาท สต. 25x1 บัญชี บาท สต. ธ.ค. 31 ค่าเบ้ียประกนั ภยั จา่ ย 25x1 รว.3 4,800 - ธ.ค. 31 กาไรขาดทุน รว.4 4,800 - ลว่ งหน้า 4,800 - 4,800 - 3. งบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชี หลังจากกิจการบนั ทึกรายการปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป และผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยก ประเภท รวมท้งั หายอดดุลคงเหลือของบญั ชีที่ยงั ไม่ไดป้ ิ ดเรียบร้อยแลว้ กิจการอาจจดั ทางบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชี เพ่ือเป็ นการตรวจสอบว่า ยอดดุลรวมดา้ นเดบิตและดา้ นเครดิตของบญั ชีแยกประเภทของ บญั ชีต่างๆท่ียงั ไม่ไดป้ ิ ดมีจานวนเงนิ ท่ีเท่ากนั ตามหลกั การบญั ชีคู่ นอกจากน้ีงบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชียงั สามารถช่วยใหก้ ิจการทราบว่ามีบญั ชีใดบา้ งที่มียอดคงเหลือยกไปในงวดบญั ชีถดั ไป ซ่ึงงบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชีจะประกอบดว้ ยบญั ชีท่ียงั ไม่ไดป้ ิ ดเทา่ น้ัน ไดแ้ ก่ บญั ชีประเภทสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของ เจา้ ของในส่วนของบญั ชีทนุ

-156- ตัวอย่างที่ 4.16 จากยอดดุลคงเหลือของบญั ชีแยกประเภทของกิจการ “สุขใจการบญั ชี” ในตวั อยา่ งที่ 4.15 สามารถจดั ทางบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชี ไดด้ งั น้ี สุขใจการบญั ชี งบทดลองหลงั ปิ ดบัญชี ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x1 หน่วย : บาท ชื่อบัญชี เลขท่ี เดบติ เครดิต บัญชี บาท สต. บาท สต. เงนิ สด ลูกหน้ีการคา้ 101 90,800 - คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ วสั ดุส้ินเปลือง 102 82,000 - ค่าเบ้ยี ประกนั ภยั จา่ ยล่วงหนา้ ทดี่ ิน 102.1 1,640 - อาคาร ค่าเสื่อมราคาสะสม-อาคาร 103 3,500 - อุปกรณ์สานกั งาน คา่ เสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์สานกั งาน 104 11,200 - เจา้ หน้ีการคา้ เงนิ เดือนคา้ งจา่ ย 111 250,000 - ทนุ -นางสุขใจ 112 240,000 - 112.1 75,000 - 113 30,000 - 113.1 1,250 - 201 40,000 - 202 5,000 - 301 584,610 - 707,500 - 707,500 -

-157- บทสรุป รายการปรับปรุงเป็ นการบนั ทึกรายการทางบญั ชีเพื่อใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ แสดงยอดคงเหลือท่ีถูกต้องตามเกณฑ์คงคา้ งในวนั ส้ินงวดก่อนการจัดทางบการเงิน โดยรายการ ปรับปรุงสามารถจาแนกได้ 7 ประเภท คือ ค่าใช้จ่ายคา้ งจ่าย รายไดค้ ้างรับ ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า รายไดร้ ับล่วงหน้า หน้ีสงสัยจะสูญ ค่าเสื่อมราคา และวสั ดุส้ินเปลืองใช้ไป ท้งั น้ีกิจการอาจจดั ทา กระดาษทาการ เพื่อเป็ นเคร่ืองมือช่วยในการจดั ทารายการปรับปรุง และจดั ทางบการเงิน โดยกิจการ สามารถนาขอ้ มูลในกระดาษทาการมาจดั ทางบการเงนิ ไดอ้ ยา่ งสะดวกและรวดเร็วข้ึน งบการเงินหลกั ที่ กิจการตอ้ งจดั ทา คอื งบกาไรขาดทุน และงบแสดงฐานะการเงิน หลงั จากจดั ทางบการเงินแลว้ กิจการจะ ทาการปิ ดบญั ชีและหายอดคงเหลือของบญั ชีที่ยงั ไม่ไดป้ ิ ดเพอื่ ยกยอดไปยงั งวดบญั ชีถดั ไปเพอ่ื เร่ิมวงจร บญั ชีใหม่ตามกระบวนการบญั ชีตอ่ ไป

-158- แบบฝึ กหดั ท้ายบท ข้อ 1. จงอธิบายความหมายของรายการปรับปรุง ข้อ 2. รายการปรับปรุงมีท้งั หมดกี่ประเภท พร้อมท้งั อธิบายความหมายของรายการปรับปรุงแต่ละ ประเภท ข้อ 3. จงบอกถึงสาเหตุทก่ี ิจการตอ้ งจดั ทารายการปรบั ปรุง ณ วนั สิ้นรอบระยะเวลาบญั ชี ข้อ 4. กระดาษทาการคืออะไร พร้อมท้งั ยกตวั อยา่ งรูปแบบกระดาษทาการมา 2 ประเภท ข้อ 5. บริษทั ครบเคร่ือง จากดั มีขอ้ มูลในการจดั ทารายการปรบั ปรุง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x8 ดงั น้ี 1. มีคา่ เสื่อมราคาอุปกรณ์สาหรับปี 25x8 จานวน 6,700 บาท 2. ทาการประมาณการหน้ีสงสยั จะสูญจากยอดขายเชื่อ โดยตอ้ งบนั ทึกหน้ีสงสัยจะสูญ จานวน 2,000 บาท 3. คา่ น้าและคา่ ไฟฟ้าเดือนธนั วาคม 25x8 จานวน 4,000 บาท ยงั ไม่ไดช้ าระเงิน 4. ค่าเช่าจ่ายล่วงหน้าที่บนั ทึก ณ วนั ที่ 1 กันยายน 25x8 จานวน 30,000 บาท เป็ นค่าเช่า สาหรบั ระยะเวลา 6 เดือน 5. วสั ดุสานกั งานมียอดคงเหลือในบญั ชี ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x8 จานวน 2,700 บาท แต่ จากการตรวจนบั ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x8 วสั ดุสานกั งานทอี่ ยจู่ ริงมีจานวน 1,250 บาท คาส่ัง ใหบ้ นั ทกึ รายการปรับปรุง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x8 ในสมุดรายวนั ทว่ั ไป ข้อ 6. ต่อไปน้ีเป็ นขอ้ มูลเพอื่ ใช้ในการบนั ทึกรายการปรับปรุงของกิจการ โดยรายการในแต่ละขอ้ ไม่ เก่ียวขอ้ งกนั และทกุ กิจการในแตล่ ะขอ้ เร่ิมดาเนินกิจการเมื่อวนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 และปิ ดบญั ชีวนั ท่ี 31 ธนั วาคม ของทุกปี 1. เม่ือวนั ที่ 31 ธันวาคม 25x1 กิจการยงั ไม่ไดจ้ ่ายเงินเดือนพนักงาน 1 เดือน จานวน 8,000 บาท ใหบ้ นั ทึกรายการปรบั ปรุง ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 2. กิจการให้บุคคลภายนอกกู้ยืมเงิน จานวน 60,000 บาท เมื่อวนั ที่ 1 สิงหาคม 25x1 ดอกเบ้ีย 4% ต่อปี กาหนดชาระเงินตน้ พร้อมดอกเบ้ีย คือ วนั ท่ี 31 กรกฎาคม 25x2 ให้บนั ทึกรายการ ปรบั ปรุง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 3. กิจการจ่ายค่าโฆษณาเม่ือวนั ที่ 1 ตุลาคม 25x1 เป็ นเงิน 40,000 บาท สาหรับระยะเวลา การโฆษณา 4 เดือน ใหบ้ นั ทึกรายการปรับปรุง ณ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x1 โดยในวนั ที่ชาระเงินมีการ บนั ทึกบญั ชี ดงั น้ี

-159- 3.1 กิจการบนั ทึกเป็ นค่าใชจ้ ่ายจา่ ยล่วงหนา้ ท้งั จานวน ดงั น้ี 25x1 40,000 40,000 ต.ค. 1 เดบิต คา่ โฆษณาจา่ ยล่วงหนา้ เครดิต เงนิ สด 3.2 กิจการบนั ทึกเป็ นค่าใชจ้ ่ายท้งั จานวน ดงั น้ี 25x1 ต.ค. 1 เดบิต คา่ โฆษณา 40,000 เครดิต เงนิ สด 40,000 4. กิจการให้บุคคลภายนอกเช่าอาคารส่วนหน่ึง โดยคิดค่าเช่าเดือนละ 3,500 บาท เป็ น ระยะเวลา 1 ปี เริ่มทาสญั ญาเช่าเมื่อวนั ท่ี 1 มิถุนายน 25x1 และกิจการไดร้ ับค่าเช่าแลว้ 42,000 บาท ให้ บนั ทึกรายการปรับปรุง ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1โดยในวนั ทีไ่ ดร้ ับชาระเงนิ กิจการบนั ทึกบญั ชี ดงั น้ี 4.1 กิจการบนั ทกึ เป็นรายไดร้ ับล่วงหนา้ ท้งั จานวน ดงั น้ี 25x1 มิ.ย. 1 เดบติ เงินสด 42,000 เครดิต รายไดค้ า่ เช่ารบั ล่วงหนา้ 42,000 4.2 กิจการบนั ทกึ เป็นรายไดท้ ้งั จานวน ดงั น้ี 25x1 มิ.ย. 1 เดบติ เงินสด 42,000 เครดิต รายไดค้ ่าเช่า 42,000 5. กิจการมีขอ้ มูลยอดขายเช่ือสุทธิ และยอดลูกหน้ีการคา้ ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1, 25x2 และ 25x3 ดงั น้ี ปี ยอดขายเชื่อสุทธิ ยอดลูกหนี้การค้า 25x1 200,000 40,000 25x2 230,000 44,000 25x3 250,000 48,000

-160- 5.1 กิจการมีนโยบายต้งั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 1% ของยอดขายเช่ือสุทธิ ใหบ้ นั ทึก รายการปรบั ปรุงคา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1, 25x2 และ 25x3 5.2 กิจการมีนโยบายต้ังค่าเผื่อหน้ีสงสัยจะสูญ 5% ของยอดลูกหน้ีการค้า ให้ บนั ทึกรายการปรับปรุงค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1, 25x2 และ 25x3 6. เมื่อวนั ท่ี 1 สิงหาคม 25x1 กิจการซ้ือรถยนต์ราคา 500,000 บาท คาดว่ามีอายุการให้ ประโยชน์ 5 ปี และเม่ือหมดอายกุ ารให้ประโยชน์แลว้ จะมีมูลค่าคงเหลือเทา่ กบั 20,000 บาท ให้บนั ทึก รายการปรบั ปรุง ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 และ 25x2 7. ระหว่างปี 25x1 กิจการได้ซ้ือวสั ดุสิ้นเปลืองมาไวใ้ ช้รวมจานวน 5,800 บาท และ ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 กิจการตรวจนับวสั ดุส้ินเปลืองคงเหลือ พบว่ามียอดคงเหลือ 3,500 บาท ให้ บนั ทกึ รายการปรบั ปรุง ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1

-161- ข้อ 7. ต่อไปน้ีคือขอ้ มูลในงบทดลองก่อนรายการปรับปรุง ณ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x2 ของกิจการ “สมหวงั คาร์แคร์” สมหวังคาร์แคร์ งบทดลอง (ก่อนปรับปรุง) ณ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x2 หน่วย : บาท ชื่อบัญชี เลขทบี่ ัญชี เดบติ เครดติ เงนิ สด 101 84,340 - ลูกหน้ีการคา้ 102 62,000 - คา่ เผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 102.1 - 1,200 - วสั ดุลา้ งรถ 103 4,000 - คา่ เช่าจา่ ยล่วงหนา้ 104 84,000 - อุปกรณ์ลา้ งรถ 111 153,000 - คา่ เสื่อมราคาสะสม – อุปกรณ์ลา้ งรถ 111.1 30,000 - เจา้ หน้ีการคา้ 201 70,000 - ทุน-นายสมหวงั ถอนใชส้ ่วนตวั 301 200,000 - รายไดจ้ ากการบริการลา้ งรถ 302 15,000 - เงนิ เดือน 401 152,670 - ค่าโฆษณา 501 37,500 - ค่าสาธารณูปโภค 502 9,750 503 4,280 - 453,870 - 453,870 -

-162- กิจการปิ ดบญั ชีทกุ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม ของทกุ ปี และมีขอ้ มูลเพมิ่ เตมิ ดงั น้ี 1. กิจการคดิ ค่าเสื่อมราคาสินทรัพยไ์ ม่หมุนเวยี น 20% ตอ่ ปี 2. กิจการคา้ งจา่ ยค่าน้าและคา่ ไฟฟ้าเดือนธนั วาคม 25x2 จานวน 1,700 บาท 3. กิจการมีนโยบายต้งั คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 4% ของยอดลูกหน้ีปลายงวด 4. คา่ เช่าจ่ายล่วงหนา้ สาหรบั การเช่า 1 ปี โดยเริ่มเช่าในวนั ที่ 1 มีนาคม 25x2 5. วสั ดุลา้ งรถตรวจนบั ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x2 มียอดคงเหลือ 800 บาท คาสั่ง 1. ใหจ้ ดั ทากระดาษทาการ 10 ช่อง 2. ใหบ้ นั ทกึ รายการปรบั ปรุงในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 3. ใหบ้ นั ทกึ รายการปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป 4. ใหจ้ ดั ทางบแสดงฐานะการเงิน และงบกาไรขาดทุน ข้อ 8. หา้ งหุน้ ส่วนจากดั ดาวเรือง ประกอบกิจการใหบ้ ริการซกั อบรีด มีขอ้ มูลงบทดลอง (ก่อนปรบั ปรุง) ณ วนั ท่ี 30 มิถุนายน 25x3 ดงั น้ี ห้างหุ้นส่วนจากดั ดาวเรือง งบทดลอง (ก่อนปรบั ปรุง) ณ วนั ที่ 30 มิถนุ ายน 25x3 หน่วย : บาท ชื่อบัญชี เลขท่ี เดบติ เครดติ บญั ชี เงินสดและเงินฝากธนาคาร 101 117,520 - ลูกหน้ีการคา้ 102 184,600 - ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 102.1 - 8,370 - วสั ดุสิ้นเปลือง 103 16,000 - ท่ีดิน 111 721,000 - อาคาร 112 420,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม – อาคาร 112.1 28,000 อุปกรณ์ซกั อบรีด 113 180,000 - เจา้ หน้ีการคา้ 201 320,000 - เงินกูธ้ นาคาร 202 400,000 ทนุ -นางสาวดาว 301 250,000 - ทุน-นายเรือง 302 250,000 - เดินสะพดั -นายเรือง 303 37,000 -

ช่ือบญั ชี -163- หน่วย : บาท เดบิต เครดติ รายไดจ้ ากการบริการซกั อบรีด ห้างหุ้นส่วนจากัด ดาวเรือง เงินเดือน งบทดลอง (ก่อนปรบั ปรุง) 26,600 - 394,930 - ค่าน้าและค่าไฟฟา้ ณ วันที่ 30 มถิ นุ ายน 25x3 14,820 1,688,300 - ค่าใชจ้ ่ายเบด็ เตล็ด 7,760 - เลขที่ - บญั ชี 1,688,300 401 501 502 503 กิจการปิ ดบญั ชีทกุ วนั ท่ี 30 มิถุนายน ของทุกปี และมีขอ้ มูลเพม่ิ เตมิ ดงั น้ี 1. กิจการคิดค่าเสื่อมราคาสินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวยี น 10% ตอ่ ปี อุปกรณ์ซกั อบรีด ซ้ือมาเมื่อวนั ที่ 1 ธนั วาคม 25x2 2. วสั ดุส้ินเปลืองตรวจนบั ณ วนั ที่ 30 มิถุนายน 25x3 มียอดคงเหลือ 7,230 บาท 3. กิจการมีนโยบายต้งั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 5% ของยอดลูกหน้ีปลายงวด 4. เงินกูธ้ นาคารเร่ิมกยู้ มื เม่ือวนั ที่ 1 กรกฎาคม 25x2 ระยะเวลากูย้ มื 5 ปี อตั ราดอกเบ้ีย 7% ต่อ ปี ชาระดอกเบ้ยี ทุกวนั ท่ี 1 กรกฎาคม ของทุกปี 5. วนั ท่ี 1 กุมภาพนั ธ์ 25x3 กิจการทาสัญญาบริการซักอบรีดให้กบั โรงแรมกินอ่ิมนอนหลับ เป็ นระยะเวลา 1 ปี โดยโรงแรมไดจ้ ่ายค่าบริการล่วงหนา้ ท้งั จานวนเป็ นเงิน 90,000 บาท กิจการบนั ทึก บญั ชีเป็นรายไดจ้ ากการบริการซกั อบรีดท้งั จานวน คาส่ัง 1. ใหจ้ ดั ทากระดาษทาการ 10 ช่อง 2. ใหบ้ นั ทกึ รายการปรบั ปรุงในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 3. ใหจ้ ดั ทางบแสดงฐานะการเงนิ และงบกาไรขาดทุน

-164- ข้อ 9. ต่อไปน้ีคอื ขอ้ มูลบางส่วนในกระดาษทาการ 10 ช่อง ของรา้ นยนิ ดีบริการ ยนิ ดีบริการ กระดาษทาการ สาหรับงวด 1 ปี ส้ินสุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 หน่วย : บาท ช่ือบัญชี เลขท่ี งบทดลอง รายการปรับปรุง งบทดลอง งบกาไรขาดทนุ งบแสดงฐานะ บัญชี หลังปรับปรุง การเงนิ เดบติ เครดิต เดบิต เครดิต เดบติ เครดิต เดบติ เครดติ เดบติ เครดติ เงนิ สด 101 80,000 ลกู หน้ีการคา้ 102 42,000 ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ วสั ดสุ ิ้นเปลือง 102.1 500 (5) 340 ทีด่ ิน 103 6,000 (3) 4,500 อาคาร ค่าเส่ือมราคาสะสม-อาคาร 111 200,000 112 100,000 112.1 20,000 (1)10,000 อุปกรณ์สานกั งาน 113 70,000 (2) 5,000 คา่ เสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ 113.1 15,000 สานักงาน เจา้ หน้ีการคา้ 201 70,000 รายไดค้ ่าเชา่ รับลว่ งหนา้ 202 30,000 (6)12,000 ทุน-นางสุขใจ 301 300,000 302 40,000 ถอนใชส้ ่วนตวั 401 139,300 รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 501 30,000 (4) 9,000 502 6,800 เงินเดอื น ค่าสาธารณูปโภค ค่าเส่ือมราคา - อาคาร 574,800 574,800 คา่ เสื่อมราคา – อปุ กรณ์ฯ วสั ดุสิ้นเปลืองใชไ้ ป 503 เงนิ เดอื นคา้ งจ่าย 504 505 หน้ีสงสยั จะสูญ 203 รายไดค้ ่าเชา่ 506 402 คาส่ัง 1. ใหจ้ ดั ทากระดาษทาการ 10 ช่อง ใหค้ รบถว้ น ถูกตอ้ ง 2. ใหบ้ นั ทึกรายการปรบั ปรุงในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 3. ใหบ้ นั ทกึ รายการปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 4. ใหจ้ ดั ทางบแสดงฐานะการเงิน และงบกาไรขาดทุน

-165- ข้อ 10. ตอ่ ไปน้ีคืองบทดลองหลงั รายการปรับปรุงของกิจการ “รุ่งเรืองเฟื่ องฟู” ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x4 รุ่งเรืองเฟื่ องฟู งบทดลองหลงั การปรับปรุง ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x4 หน่วย : บาท ช่ือบญั ชี เลขท่บี ญั ชี เดบิต เครดติ 101 120,000 - เงินสด 67,000 - 1,250 - ลูกหน้ีการคา้ 102 คา่ เผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 102.1 4,500 - 180,000 - วสั ดุส้ินเปลือง 103 500,000 - 76,000 - ทดี่ ิน 450,000 - 400,000 - อาคาร 111 600,000 - ค่าเสื่อมราคาสะสม-อาคาร 180,000 - 209,400 - อุปกรณ์สานกั งาน 112 ค่าเส่ือมราคาสะสม-อุปกรณ์สานกั งาน 112.1 50,000 - เจา้ หน้ีการคา้ 113 ทุน-นางสุขใจ 113.1 38,000 - ถอนใชส้ ่วนตวั 201 14,000 - 25,000 - รายไดจ้ ากการใหบ้ ริการ 301 12,000 - เงนิ เดือน 5,400 - ค่าสาธารณูปโภค 302 คา่ เสื่อมราคา – อาคาร 750 - ค่าเส่ือมราคา – อุปกรณ์สานกั งาน 401 วสั ดุส้ินเปลืองใชไ้ ป หน้ีสงสยั จะสูญ 501 502 503 504 505 506 1,466,650 1,466,650 คาส่ัง 1. ใหบ้ นั ทึกรายการปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 2. ใหจ้ ดั ทางบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชี

-166- เอกสารอ้างองิ ดวงสมร อรพนิ ท์ และคณะ. (2557). การบัญชีการเงนิ . พมิ พค์ ร้ังท่ี 10. กรุงเทพฯ: สานกั พมิ พแ์ ห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . ธารี หิรญั รัศมี และคณะ. (2558). การบัญชีการเงนิ . พมิ พค์ ร้ังท่ี 4. กรุงเทพฯ: วทิ ยพฒั น.์ สภาวชิ าชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ.์ มาตรฐานการบัญชี ฉบบั ท่ี 1 (ปรับปรุง 2558) เร่ืองการ นาเสนองบการเงิน. สืบคน้ เมื่อ 12 มีนาคม 2559, จาก http://www.fap.or.th/images/column _1450924281/TAS%201%20revised%202558+.pdf. สภาวชิ าชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ.์ มาตรฐานการบัญชี ฉบบั ที่ 101 เร่ืองหนี้สงสัยจะสูญ และ หนีส้ ูญ. สืบคน้ เม่ือ 9 เมษายน 2559, จาก http://www.fap.or.th/images/pulldown_14328 72056/TAS101.pdf. สภาวชิ าชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ.์ มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 16 (ปรับปรุง 2558) เร่ืองทด่ี นิ อาคาร และอุปกรณ์. สืบคน้ เมื่อ 3 พฤษภาคม 2559, จากhttp://www.fap.or.th/images/column_ 14509281/TAS%2016-revised%202558+.pdf.

แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 5 การบญั ชีสาหรับธุรกจิ ซื้อขายสินค้า หัวข้อเนื้อหาประจาบท 1. ลกั ษณะของธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 2. เอกสารทเี่ ก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 3. รายการคา้ ทีเ่ ก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 4. ระบบการบนั ทึกบญั ชีสาหรบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 5. วธิ ีการบนั ทกึ บญั ชีในระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบส้ินงวดและแบบตอ่ เน่ือง 6. งบการเงินสาหรับธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 7. การปิ ดบญั ชีสาหรบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ 8. บทสรุป 9. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 10.เอกสารอา้ งอิง วตั ถปุ ระสงค์เชิงพฤตกิ รรม 1. ผเู้ รียนสามารถอธิบายถึงลกั ษณะของธุรกิจซ้ือขายสินคา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2. ผเู้ รียนสามารถบอกถึงรายการคา้ ท่เี กี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 3. ผเู้ รียนสามารถบนั ทึกบญั ชีตามระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวดและแบบต่อเนื่องได้ อยา่ งถูกตอ้ ง 4. ผเู้ รียนสามารถจดั ทางบการเงินสาหรับธุรกิจซ้ือขายสินคา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 5. ผเู้ รียนสามารถบนั ทึกบญั ชีการปิ ดบญั ชีและจดั ทางบทดลองหลงั ปิ ดบญั ชีสาหรับธุรกิจซ้ือขาย สินคา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง

-168- วธิ ีการสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอน 1. แนะนาเน้ือหารายวชิ าในบท นาเสนอเน้ือหาเขา้ สู่บทเรียน 2. บรรยายเน้ือหาในแต่ละหัวข้อ พร้อมยกตวั อยา่ งประกอบ โดยใช้เอกสารและโปรแกรม คอมพวิ เตอร์ 3. ยกตวั อยา่ งและวเิ คราะห์สถานการณ์ร่วมกนั ในช้นั เรียน 4. มอบหมายใหน้ กั ศกึ ษาทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท พร้อมแจง้ กาหนดการส่งงาน สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. สื่อประกอบการสอนทางคอมพวิ เตอร์ โปรแกรม Power Point 3. หนงั สือ ตารา และเอกสารทีเ่ ก่ียวขอ้ ง 4. แบบฝึกหดั ทา้ ยบท การวดั และประเมนิ ผล 1. การเขา้ ช้นั เรียนตรงเวลา 2. สงั เกตความสนใจในช้นั เรียนขณะบรรยาย 3. การมีส่วนร่วมในกิจกรรมในช้นั เรียน 4. การถามและตอบคาถามในช้นั เรียน 5. ส่งแบบฝึกหดั ตามกาหนดเวลา และทาแบบฝึกหดั ถูกตอ้ งร้อยละ 80

บทท่ี 5 การบัญชีสาหรับธุรกจิ ซื้อขายสินค้า ประเภทของธุรกิจจาแนกไดเ้ ป็น 3 ประเภท คอื ธุรกิจใหบ้ ริการ ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ และธุรกิจ ผลิตสินคา้ และเน้ือหาท่ผี ่านมาไดอ้ ธิบายถึงการบญั ชีสาหรับธุรกิจใหบ้ ริการไปแลว้ น้นั ต่อไปจะเป็ น การบญั ชีสาหรับธุรกิจอีกประเภทหน่ึง คือ ธุรกิจซ้ือขายสินค้า ซ่ึงลักษณะที่แตกต่างจากธุรกิจ ใหบ้ ริการอยา่ งชดั เจน คือ มีสินคา้ ไวเ้ พื่อขาย ดงั น้นั รายไดจ้ ากการขายสินคา้ จึงเป็ นรายไดห้ ลักของ ธุรกิจประเภทน้ี ส่วนค่าใชจ้ ่ายหลกั ของกิจการ คือ ตน้ ทุนขาย โดยในบทน้ีจะอธิบายถึงลกั ษณะของ ธุรกิจ การบนั ทึกบญั ชี ตลอดจนถึงการปิ ดบญั ชีของธุรกิจซ้ือขายสินคา้ ลกั ษณะของธุรกจิ ซื้อขายสินค้า ธุรกจิ ซื้อขายสินค้า (Merchandising Businesses) จะมีลกั ษณะ คือ เป็ นกิจการที่มีการซ้ือขาย สินคา้ เป็นการดาเนินงานหลกั โดยสินคา้ ทก่ี ิจการมีไวข้ ายน้นั กิจการไม่ไดเ้ ป็ นผผู้ ลิตเอง อาจจะทาการ ซ้ือสินคา้ สาเร็จรูปจากธุรกิจผลิต หรือซ้ือจากผปู้ ระกอบการธุรกิจขายส่ง ซ่ึงธุรกิจการซ้ือขายสินคา้ น้ัน สามารถเป็นไดท้ ้งั ผคู้ า้ ส่ง (Wholesalers) และผคู้ า้ ปลีก (Retailers) วงจรการดาเนินธุรกิจของกิจการประเภทซ้ือขายสินคา้ เริ่มตน้ จากกิจการซ้ือสินคา้ จากผขู้ าย ซ่ึงอาจจะซ้ือเป็นเงินสดหรือเงินเชื่อกไ็ ด้ และเมื่อกิจการไดร้ ับสินคา้ ก็จะบนั ทึกบญั ชีรายการซ้ือสินคา้ ทนั ที โดยหากซ้ือสินคา้ เป็ นเงินเชื่อ เมื่อครบกาหนดชาระ กิจการจะจ่ายชาระเงินให้แก่ผูข้ ายและ บนั ทึกบญั ชีรายการจ่ายชาระหน้ี ในดา้ นการขายสินคา้ เมื่อมีลูกคา้ ซ้ือสินคา้ ซ่ึงลูกคา้ อาจจะซ้ือเป็ นเงิน สดหรือเงินเช่ือ เมื่อกิจการส่งมอบสินคา้ ใหก้ บั ลูกคา้ กิจการจะบนั ทึกบญั ชีรายการขายสินคา้ ดงั กล่าว ทนั ที และในกรณีขายสินคา้ เป็ นเงินเชื่อ เมื่อครบกาหนดชาระและลูกคา้ นาเงินมาชาระใหก้ บั กิจการ กิจการก็จะบนั ทกึ บญั ชีรายการรับชาระเงนิ จากลูกคา้

-170- วงจรการดาเนินธุรกิจของกิจการซ้ือขายสินคา้ แสดงไดด้ งั ภาพที่ 5.1 ส่งสินคา้ ส่งสินคา้ ผผู้ ลิต/ผขู้ าย กิจการ ลูกคา้ จ่ายชาระ จ่ายชาระ ภาพที่ 5.1 วงจรการดาเนินธุรกิจของกิจการซ้ือขายสินคา้ ท่ีมา : ปรับปรุงจาก ธารี หิรญั รศั มี และคณะ (2557 : 100) เอกสารทเ่ี กยี่ วข้องกบั ธุรกจิ ซื้อขายสินค้า ธุรกิจประเภทซ้ือขายสินคา้ จะมีเอกสารท่ีเก่ียวขอ้ ง ดงั น้ี 1. ใบขอซื้อ (Purchase Requisition) เป็ นเอกสารท่ีจดั ทาข้ึนใชภ้ ายในกิจการเพื่อแจง้ ความ ตอ้ งการสง่ั ซ้ือสินคา้ โดยพนกั งานท่ีมีหนา้ ที่ดูแลคลงั สินคา้ หรือพนกั งานควบคุมสินคา้ ที่คอยตรวจนบั สินคา้ เป็นผจู้ ดั ทาและส่งใหก้ บั แผนกจดั ซ้ือ เม่ือพบวา่ สินคา้ ชนิดใดอยใู่ นปริมาณทใ่ี กลจ้ ะหมดหรือถึง จดุ สง่ั ซ้ือ เพอ่ื ใหส้ ินคา้ อยใู่ นปริมาณทเ่ี พยี งพอตอ่ การจาหน่าย ตวั อยา่ งใบขอซ้ือ แสดงไดด้ งั ภาพที่ 5.2 บริษทั ........................................... จากดั เลขที่ ........................ ใบขอซื้อ (Purchase Requisition) วนั ท่ี ..................................... จาก แผนกคลงั สินคา้ ถึง แผนกจดั ซ้ือ กรุณาสัง่ ซ้ือสินคา้ ตามจานวนต่อไปน้ี โดยให้จดั ส่งมาภายในวนั ที่ .................................. ลาดบั ที่ รายการ จานวน ................................................. .................................................. ผขู้ อซ้ือ ผอู้ นุมตั ิ ภาพที่ 5.2 ตวั อยา่ งใบขอซ้ือ

-171- 2. ใบส่ังซื้อ (Purchase Order) เมื่อแผนกจดั ซ้ือไดร้ ับใบขอซ้ือจากแผนกคลังสินคา้ แผนก จดั ซ้ือจะจดั ทาใบสงั่ ซ้ือ เพอ่ื ส่งใหก้ บั ผผู้ ลิตหรือผขู้ ายสินคา้ ใบสัง่ ซ้ือตอ้ งระบุรายละเอียดเกี่ยวกบั การ สง่ั ซ้ือใหช้ ดั เจน เช่น ประเภทของสินคา้ ปริมาณสินคา้ ราคา เง่ือนไข ต่าง ๆ โดยใบสั่งซ้ือจะลงนาม โดยผมู้ ีอานาจในการสงั่ ซ้ือ ตวั อยา่ งใบสงั่ ซ้ือ แสดงไดด้ งั ภาพท่ี 5.3 บริษทั ........................................... จากดั เลขท่ี ........................ ใบสั่งซื้อ (Purchase Order) วนั ท่ี .......................................... ช่ือผขู้ าย .................................................. ท่ีอยู่ ............................................................................................ กรุณาส่งสินคา้ ตามรายการต่อไปน้ี มาให้ทางบริษทั ฯ ภายในวนั ท่ี .................................. ลาดับท่ี รายการ จานวน ราคาต่อหน่วย จานวนเงิน รวม ......................................... รายการ รวม (บาท) หมายเหตุ : โปรดเขียนเลขท่ีใบสง่ั ซ้ือในใบกากบั สินคา้ และบนหีบห่อทท่ี า่ นส่งมาใหบ้ ริษทั ฯดว้ ยทุกคร้ัง ................................................. .................................................. พนกั งานจดั ซ้ือ ผอู้ นุมตั ิ ภาพที่ 5.3 ตวั อยา่ งใบสง่ั ซ้ือ

-172- 3. ใบกากบั สินค้า (Invoice) เป็ นเอกสารท่ผี ูข้ ายจดั ทาข้นึ และนาส่งใหก้ บั ผซู้ ้ือพรอ้ มกบั สินคา้ ตามใบสัง่ ซ้ือ ผูซ้ ้ือจะตรวจรับสินคา้ กบั ใบกากบั สินคา้ และใบส่งั ซ้ือ ว่าสินคา้ ที่ไดร้ ับถูกตอ้ งตรงตาม ปริมาณ ประเภท ราคาทส่ี ง่ั ซ้ือหรือไม่ ถา้ ถูกตอ้ งตรงกนั ผูซ้ ้ือจะนาใบกากบั สินคา้ เป็ นหลกั ฐานในการ บนั ทึกบญั ชีรายการซ้ือสินคา้ สาหรับผขู้ ายก็ใชส้ าเนาใบกากบั สินคา้ เป็ นหลกั ฐานบนั ทึกบญั ชีรายการ ขายสินคา้ เช่นเดียวกนั ตวั อยา่ งใบกากบั สินคา้ แสดงไดด้ งั ภาพท่ี 5.4 บริษทั ............................................. จากดั เลขท่ี ........................ ใบกากบั สินค้า (Invoice) วนั ที่ ............................................ ตามใบสัง่ ซ้ือ เลขท่ี ..................................... ช่ือลูกคา้ /ผซู้ ้ือ .................................................. ทอ่ี ยู่ ............................................................................................ เงื่อนไขการชาระเงิน .......................................................................... ลาดบั ที่ รายการ จานวน ราคาต่อหน่วย จานวนเงนิ ยอดเงินรวม ................................................. .................................................. ผสู้ ่งสินคา้ ผรู้ ับสินคา้ ภาพท่ี 5.4 ตวั อยา่ งใบกากบั สินคา้

-173- 4. ใบขอลดหนี้ หรือใบส่งคนื สินค้า (Debit Note or Debit Memorandum) เป็ นเอกสารที่ผซู้ ้ือ จดั ทาข้ึนเพ่อื แจง้ ให้ผขู้ ายทราบ ในกรณีที่ผูซ้ ้ือไดร้ ับของผดิ ประเภท สินคา้ ชารุดเสียหาย หรือไดร้ ับ สินคา้ ไม่ตรงกับใบสั่งซ้ือ และขอให้ผูข้ ายลดหน้ีจานวนดงั กล่าวให้ ท้งั น้ีผูซ้ ้ืออาจส่งคืนสินคา้ น้ัน กลบั ไปใหผ้ ขู้ าย รายการน้ีเรียกว่า การส่งคนื สินคา้ (Purchase Return) หลงั จากน้นั ผซู้ ้ือจะนาสาเนาใบ ขอลดหน้ีหรือใบส่งคืนสินคา้ ไปบันทึกบญั ชีการส่งคืนสินคา้ ตัวอย่างใบขอลดหน้ี แสดงได้ดัง ภาพที่ 5.5 บริษทั ............................................. จากดั เลขที่ ........................ ใบขอลดหนี้ (Debit Note) วนั ท่ี ............................................ ผขู้ าย .................................................. ทีอ่ ยู่ ............................................................................................ บริษทั ฯไดเ้ ดบิตบญั ชีของท่านตามรายการดงั ต่อไปน้ี หมายเหตุ จานวน รายการ ราคาต่อหน่วย จานวนเงนิ ตามใบกากบั สินคา้ เลขท่ี....... รวมเงนิ (บาท) ................................................. .................................................. ผจู้ ดั ทา ผอู้ นุมตั ิ ภาพท่ี 5.5 ตวั อยา่ งใบขอลดหน้ี

-174- 5. ใบลดหนี้ หรือใบรับคืนสินค้า (Credit Note or Credit Memorandum) เป็นเอกสารทีผ่ ขู้ าย จดั ทาข้ึน เพือ่ ลดหน้ีใหก้ บั ผูซ้ ้ือ ในกรณีที่ผูซ้ ้ือไดร้ ับของผดิ ประเภท สินคา้ ชารุดเสียหาย หรือไดร้ ับ สินคา้ ไม่ตรงกบั ใบสงั่ ซ้ือ โดยในใบลดหน้ีจะมีรายละเอียดของสินคา้ และจานวนเงินท่ีลดให้ หลงั จาก น้ันผูซ้ ้ือจะนาสาเนาใบลดหน้ีหรือใบรับคืนสินคา้ ไปบนั ทึกบญั ชีการรับคืนสินคา้ ตวั อยา่ งใบลดหน้ี แสดงไดด้ งั ภาพท่ี 5.6 บริษทั ............................................. จากดั เลขที่ ........................ ใบลดหนี้ (Credit Note) วนั ที่ ............................................ ช่ือลูกคา้ /ผซู้ ้ือ .................................................. ทีอ่ ยู่ ............................................................................................ บริษทั ฯไดเ้ ครดิตบญั ชีของทา่ นตามรายการดงั ต่อไปน้ี จานวน รายการ ราคาต่อหน่วย จานวนเงิน หมายเหตุ ตามใบกากบั สินคา้ เลขท่.ี ...... รวมเงิน (บาท) ................................................. .................................................. ผจู้ ดั ทา ผอู้ นุมตั ิ ภาพท่ี 5.6 ตวั อยา่ งใบลดหน้ี

-175- 6. ใบเสร็จรับเงิน (Receipt) เป็ นเอกสารทีผ่ ขู้ ายจดั ทาข้ึนเพอื่ เป็ นหลกั ฐานวา่ ไดร้ บั ชาระเงนิ คา่ สินคา้ จากผูซ้ ้ือแลว้ ท้งั ในกรณีขายสดและขายเชื่อ โดยดา้ นผขู้ ายจะนาสาเนาใบเสร็จรับเงินไปบนั ทึก บญั ชีการรับชาระเงิน ส่วนผูซ้ ้ือจะนาใบเสร็จรับเงินไปบันทึกบัญชีการจ่ายชาระเงิน ตัวอย่าง ใบเสร็จรบั เงิน แสดงดงั ภาพที่ 5.7 บริษทั ............................................. จากดั เลขท่ี ........................ ใบเสร็จรับเงนิ (Receipt) วนั ท่ี .......................................... อา้ งถึงใบกากบั สินคา้ /ใบกากบั ภาษี เลขที่ ................ ชื่อลูกคา้ /ผซู้ ้ือ ........................................................... ที่อยู่ ............................................................................................ ลาดบั ท่ี รายการ จานวน ราคาต่อหน่วย จานวนเงนิ ยอดเงนิ รวม .................................................. ผรู้ ับเงิน ภาพท่ี 5.7 ตวั อยา่ งใบเสร็จรบั เงิน

-176- รายการค้าทเี่ กย่ี วข้องกบั ธุรกจิ ซื้อขายสินค้า ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ จะมีสินคา้ คงเหลือ (Merchandise Inventory) ไวท้ ่กี ิจการ เพอื่ ใชส้ าหรับขาย ใหก้ บั ลูกคา้ ในการซ้ือขายสินคา้ จะมีรายการคา้ เพ่ิมเติมท่ีแตกต่างจากธุรกิจการใหบ้ ริการ เช่น มีการ ขนส่งสินคา้ มีส่วนลดท่ีเกิดจากการซ้ือขายสินคา้ เป็ นตน้ โดยรายการคา้ ที่เกิดข้ึนเป็ นประจาสาหรับ ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ มีดงั น้ี 1. ส่วนลดการค้าและส่วนลดเงนิ สด การใหส้ ่วนลดเป็ นหน่ึงในกลยทุ ธ์ที่กิจการส่วนใหญ่ใชเ้ พอ่ื จูงใจให้ผูซ้ ้ือทาการซ้ือสินคา้ ของกิจการ ซ่ึงส่วนลด (Discount) สามารถจาแนกไดเ้ ป็น 2 ประเภท ดงั น้ี 1.1 ส่วนลดการคา้ (Trade Discounts) หมายถึง ส่วนลดที่ผขู้ ายสินคา้ ยนิ ดีจะใหก้ บั ผูซ้ ้ือ ทนั ทีท่ีตกลงซ้ือขาย โดยไม่สนใจวา่ ผูซ้ ้ือจะซ้ือสินคา้ เป็ นเงินเช่ือหรือเงินสด โดยจะหักออกจากราคา สินคา้ ตามรายการ (List Price) หรือตามหนังสือแจง้ ราคาสินคา้ (Catalog) เพอื่ เป็ นการจูงใจใหผ้ ูซ้ ้ือทา การซ้ือสินคา้ เป็นจานวนมาก หรืออาจจะซ้ือเป็ นเงินสดทนั ที ส่วนลดการคา้ จะไม่มีการบนั ทึกบญั ชี แต่ จะหักส่วนลดในใบกากบั สินคา้ การใหส้ ่วนลดการคา้ เช่น สินคา้ A จานวน 5,000 หน่วย ราคาหน่วย ละ 100 บาท ให้ส่วนลดการคา้ 5% ของราคาสินคา้ ดงั น้ัน จานวนท่ีจะนาไปบนั ทึกบญั ชีจะเท่ากับ 500,000 – 25,000 = 475,000 บาท 1.2 ส่วนลดเงนิ สด (Cash Discounts) หมายถึง ส่วนลดท่ีเกิดจากการขายเป็ นเงินเช่ือ โดย ผขู้ าย (เจา้ หน้ี) ยอมลดให้แก่ผูซ้ ้ือ (ลูกหน้ี) เมื่อผซู้ ้ือนาเงินมาชาระหน้ีภายในระยะเวลาท่กี าหนด การ ให้ส่วนลดเงินสดน้ี เป็ นการจงู ใจให้ผูซ้ ้ือสินคา้ ที่ซ้ือไปเป็ นเงินเช่ือ นาเงินสดมาชาระหน้ีเร็วข้ึน โดย การใหส้ ่วนลดเงินสดจะมีการกาหนดเงอื่ นไขในการชาระเงนิ (Term of Payment) เช่น n/30 หมายความวา่ กาหนดการชาระเงินตามราคาในใบกากบั สินคา้ ภายใน 30 วนั นับ จากวนั ที่ซ้ือ ไม่มีส่วนลดเงนิ สด 2/10, n/30 หมายความวา่ กาหนดการชาระเงินตามราคาในใบกากบั สินคา้ ภายใน 30 วนั นบั จากวนั ท่ีซ้ือ ถา้ หากชาระภายใน 10 วนั จะไดร้ ับส่วนลด 2% จากราคาในใบกากบั สินคา้ 2/E.O.M., n/90 หมายความวา่ กาหนดการชาระเงินตามราคาในใบกากบั สินคา้ ภายใน 90 วนั นับจากวนั ทซี่ ้ือ ถา้ หากชาระหน้ีภายในส้ินเดือน (E.O.M : End of Month) ท่ีมีการซ้ือสินคา้ จะ ไดร้ ับส่วนลด 2%

-177- การบนั ทกึ บญั ชีเกี่ยวกบั ส่วนลดเงนิ สดจะถูกบนั ทึกในช่ือบญั ชีตอ่ ไปน้ี ส่วนลดรับ (Purchase Discounts) เป็ นส่วนลดท่ีเกิดข้ึนจากการซ้ือสินคา้ หรือบริการ เมื่อกิจการได้ซ้ือสินคา้ เป็ นเงินเชื่อ และเมื่อมีการชาระหน้ีค่าสินคา้ ให้แก่ผูข้ ายภายในระยะเวลาที่ กาหนดที่จะไดร้ บั ส่วนลด ส่วนลดจ่าย (sale discounts) เป็ นส่วนลดท่ีเกิดข้ึนจากการขายสินคา้ หรือบริการ เม่ือ กิจการได้ขายสินคา้ เป็ นเงินเช่ือ และเม่ือมีการไดร้ ับชาระหน้ีจากผูซ้ ้ือภายในระยะเวลาท่ีกิจการให้ ส่วนลด 2. ค่าขนส่งสินค้า การซ้ือขายสินคา้ ยอ่ มตอ้ งมีการขนส่งสินคา้ จากผขู้ ายไปยงั ผซู้ ้ือ หากสถานท่ีต้งั ของผูข้ าย กบั ของกิจการอยหู่ ่างกนั เป็ นระยะทางไกล ยอ่ มตอ้ งมีการขนส่งเกิดข้ึน ค่าใชจ้ ่ายในการขนส่งน้ีอาจ เป็นจานวนเงนิ ทสี่ ูงมาก เช่น การขนส่งระหวา่ งประเทศทางเรือ หรือทางอากาศ เป็นตน้ ดงั น้นั ในการ ขนส่งสินคา้ แต่ละคร้ังผูซ้ ้ือและผูข้ ายจะตกลงกนั ในการกาหนดเง่ือนไขการขนส่งสินคา้ (Term of Transportation) ระหวา่ งกนั โดยเงื่อนไขการขนส่งสินคา้ ท่ีสาคญั คอื 2.1 F.O.B. shipping point (Free on board at the shipping point) หมายความว่า การส่ ง มอบสินคา้ จะกระทา ณ ตน้ ทาง กรรมสิทธ์ิของสินคา้ จะเป็ นของผูซ้ ้ือ ณ จุดตน้ ทาง ผูซ้ ้ือจะตอ้ งเป็ น ผรู้ ับผิดชอบค่าขนส่งสินคา้ ที่ซ้ือเอง ดงั น้ัน ค่าขนส่งจึงถือเป็ นตน้ ทุนของสินคา้ โดยผูซ้ ้ือจะนาไป บนั ทึกไวใ้ นบญั ชี ค่าขนส่งเขา้ หรือคา่ ขนส่งเมื่อซ้ือ (Transportation – in or Freight - in) 2.2 F.O.B. destination (Free on board at the destination) หมายความว่า การส่งมอบ สินคา้ จะกระทา ณ จุดปลายทาง กรรมสิทธ์ิของสินคา้ จะเป็ นของผขู้ ายจนกวา่ สินคา้ จะถึงมือผซู้ ้ือ ผขู้ าย จะเป็ นผูร้ ับผิดชอบในการจ่ายค่าขนส่ง จากโรงงานของผูข้ ายจนถึงท่ีทาการของผูซ้ ้ือ โดยผูข้ ายจะ บนั ทึกบญั ชีค่าขนส่งน้ี เป็นคา่ ขนส่งออก หรือคา่ ขนส่งเม่ือขาย (Transportation – out or Freight - out) 2.3 C.I.F. (Cost insurance and freight) หมายความว่า ราคาตน้ ทุนสินคา้ บวกค่าประกนั และค่าขนส่งสินคา้ โดยเง่ือนไขน้ีจะตอ้ งระบุค่าขนส่งไวอ้ ยา่ งชดั เจน เช่น ค่าขนส่งน้ีผูข้ ายจะส่งให้ ท่านถึงท่าเรือคลองเตย ในส่วนที่เหลือจนถึงสถานทีข่ องผซู้ ้ือ ผซู้ ้ือตอ้ งเป็ นผจู้ า่ ยเอง

-178- 3. การส่งคนื สินค้าและการได้รับส่วนลด การส่งคืนสินคา้ และการได้รับส่วนลด (Purchases Returns and Allowances) เกิดข้ึนใน กรณีที่ผซู้ ้ือไดร้ ับสินคา้ ไม่ถูกตอ้ งตามท่ีสัง่ ซ้ือ เช่น สินคา้ ชารุด สินคา้ ผิดประเภท เป็ นตน้ ถา้ สินคา้ ที่ ไดร้ ับไม่ถูกตอ้ งจากท่ีส่งั ซ้ือจนผูซ้ ้ือส่งคืนสินคา้ น้ันไปให้ผขู้ าย รายการน้ีเรียกว่า การส่งคืนสินคา้ (Purchases Returns) ถา้ สินคา้ ทีไ่ ดร้ บั ผดิ ประเภทหรือชารุดเลก็ นอ้ ย และผขู้ ายเสนอลดราคาให้ ถา้ ผซู้ ้ือ ยอมรับ ราคาที่ผูข้ ายลดให้น้ีเรียกว่า ส่วนลด (Allowances) ในการส่งคืนสินคา้ หรือขอส่วนลด ทาได้ โดย ผซู้ ้ือจะออกใบขอลดหน้ี (Debit Note or Debit Memorandum) ใหแ้ ก่ผูข้ าย เพอื่ แจง้ ใหผ้ ขู้ ายทราบ ส่วนผูข้ ายจะส่งใบลดหน้ี (Credit Note or Credit Memorandum) ให้ผูซ้ ้ือ เพ่ือเป็ นหลักฐานว่าผูข้ าย ยอมลดหน้ีให้ ซ่ึงผซู้ ้ือจะใชใ้ บลดหน้ีเป็ นหลกั ฐานในการบนั ทึกบญั ชีการส่งคืนสินคา้ และการไดร้ ับ ส่วนลดท่ีเกิดข้ึน 4. การรับคนื สินค้าและส่วนลด การรับคืนสินคา้ และส่วนลด (Sales Returns and Allowances) เกิดข้ึนในกรณีท่ีผูข้ ายส่ง สินคา้ ไปให้ผูซ้ ้ือไม่ตรงตามรายการในใบสั่งซ้ือ ซ่ึงผซู้ ้ืออาจส่งสินคา้ คืนกลบั มาหรือขอส่วนลดเพื่อ ทดแทน เม่ือผู้ขายยินยอมรับคืนหรือให้ส่วนลด ผู้ขายจะส่งใบลดหน้ี (Credit Note or Credit Memorandum) ใหผ้ ซู้ ้ือ และทาการบนั ทึกบญั ชีการรับคืนสินคา้ และส่วนลดทีเ่ กิดข้ึน ระบบการบันทกึ บัญชีสาหรับธุรกจิ ซื้อขายสินค้า การบนั ทึกบญั ชีของธุรกิจซ้ือขายสินคา้ จะมีวิธีการบนั ทึกบญั ชีสินคา้ คงเหลือ 2 ระบบ โดย กิจการแตล่ ะแห่งจะเลือกใชร้ ะบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือตามความเหมาะสมกบั ลกั ษณะธุรกิจของกิจการ 1. ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด (Periodic Inventory System) การบนั ทึกบญั ชีของระบบน้ีจะไม่มีการบนั ทึกบญั ชีความเคล่ือนไหวของสินคา้ เมื่อมีการ ซ้ือขายสินคา้ จะบนั ทกึ บญั ชีซ้ือ บญั ชีขาย ไม่มีการบนั ทึกบญั ชีสินคา้ คงเหลือและบญั ชีตน้ ทนุ ขาย และ เม่ือส้ินรอบระยะเวลาบญั ชีจะทาการตรวจนบั สินคา้ คงเหลือ วา่ มียอดคงเหลือจานวนเท่าไร แลว้ นามา บนั ทกึ เป็นสินคา้ คงเหลือ เพอ่ื แสดงในงบแสดงฐานะการเงนิ และนามาใชใ้ นการคานวณตน้ ทนุ ขายใน งบกาไรขาดทุน ระบบน้ีจึงเป็ นที่นิยมในกิจการทม่ี ีสินคา้ ไวข้ ายจานวนมาก และราคาตน้ ทุนต่อหน่วย ไม่สูงนกั เช่น รา้ นคา้ ปลีก หา้ งสรรพสินคา้ เป็ นตน้

-179- 2. ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง (Perpetual Inventory System) ระบบน้ีจะมีการบนั ทึกบญั ชีความเคลื่อนไหวของสินคา้ เม่ือมีการซ้ือขายสินคา้ จะบนั ทึก บญั ชีสินคา้ คงเหลือ และบนั ทึกบญั ชีตน้ ทุนขาย ทาให้ทราบถึงมูลค่าสินคา้ คงเหลือและตน้ ทุนขายได้ ทนั ที ระบบน้ีจึงเหมาะสมกบั กิจการที่มีการจาหน่ายสินคา้ ท่ีมีจานวนไม่มากนกั และราคาตน้ ทุนต่อ หน่วยค่อนขา้ งสูง ทาใหม้ ีความจาเป็ นทตี่ อ้ งควบคุมและตรวจสอบจานวนสินคา้ คงเหลืออยา่ งละเอียด เช่น กิจการขายรถยนต์ กิจการจาหน่ายเครื่องจกั ร เป็ นตน้ วธิ กี ารบนั ทกึ บญั ชีในระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและแบบต่อเน่ือง วิธีการบนั ทึกบญั ชีระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบส้ินงวดและแบบต่อเน่ือง มีวิธีปฏิบัติ ดงั ตอ่ ไปน้ี 1. การซื้อสินค้า การซ้ือสินคา้ จากผขู้ ายสามารถซ้ือไดท้ ้งั เป็ นเงนิ สดหรือเงนิ เช่ือ ในการบนั ทึกบญั ชีกิจการ ตอ้ งบนั ทึกรายการซ้ือสินคา้ ทนั ทเี ม่ือไดร้ บั สินคา้ หรือมีกรรมสิทธ์ิในสินคา้ มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 2 (ปรับปรุง 2558) เรื่อง สินคา้ คงเหลือ ระบุว่า สินคา้ คงเหลือ หมายถึง สินทรัพยซ์ ่ึงมีลกั ษณะใดลกั ษณะหน่ึงต่อไปน้ี ไดแ้ ก่ ถือไวเ้ พื่อขายตามลกั ษณะการประกอบ ธุรกิจตามปกติของกิจการ หรืออยใู่ นระหวา่ งกระบวนการผลิตเพ่อื ใหเ้ ป็ นสินคา้ สาเร็จรูปเพอื่ ขาย หรือ มีไวเ้ พือ่ ใชใ้ นการผลิตสินคา้ หรือบริการ ดงั น้นั กิจการตอ้ งจาแนกให้ไดว้ า่ ส่ิงที่ซ้ือมาเป็ นสินคา้ หรือ สินทรพั ยป์ ระเภทอื่นหาก เช่น กิจการประกอบธุรกิจขายรถยนต์ หากกิจการซ้ือรถยนตม์ าไวเ้ พอื่ ใชง้ าน ในกิจการ แสดงวา่ รถยนตด์ งั กล่าวไม่จดั เป็ นสินคา้ คงเหลือของกิจการ แต่รถยนตท์ ซี่ ้ือมาเพอื่ จาหน่าย ใหล้ ูกคา้ จะจดั เป็ นสินคา้ คงเหลือ โดยกิจการจะบนั ทึกมูลค่าสินคา้ ที่ซ้ือมาน้นั ดว้ ยราคาสุทธิหลงั จาก หกั ส่วนลดการคา้ แลว้ เม่ือมีการซ้ือสินคา้ กิจการจะบนั ทึกบญั ชี ดงั น้ี ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด เดบติ ซ้ือสินคา้ xx เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบติ สินคา้ คงเหลือ xx เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx

-180- 2. การจ่ายค่าขนส่งสินค้าในการซื้อ เม่ือมีการขนส่งสินค้ามายงั กิจการ และมีเงื่อนไขการขนส่ง F.O.B. shipping point หมายความวา่ กิจการตอ้ งจ่ายคา่ ขนส่ง กิจการจะบนั ทึกบญั ชี ดงั น้ี ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด เดบิต ค่าขนส่งเขา้ /คา่ ขนส่งเม่ือซ้ือ xx เครดิต เงินสด/เจา้ หน้ีการคา้ xx ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบติ สินคา้ คงเหลือ xx เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx 3. การส่งคนื สินค้าหรือการได้รับส่วนลด เม่ือผูซ้ ้ือไดร้ ับสินคา้ ไม่ถูกตอ้ งตามท่ีส่ังซ้ือ ทาให้มีการส่งคืนสินคา้ หรือได้รับส่วนลด กิจการจะบนั ทกึ บญั ชี ดงั น้ี ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือสิ้นงวด เดบติ เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต สินคา้ ส่งคืนและส่วนลด xx ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบติ เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ xx 4. การจ่ายชาระหนี้ หากกิจการซ้ือสินคา้ มาไวเ้ พอื่ จาหน่ายเป็ นเงินเชื่อ เม่ือกิจการชาระเงนิ ใหก้ บั เจา้ หน้ี กิจการ จะบนั ทึกบญั ชีการจ่ายชาระหน้ีน้นั โดยหากชาระภายในเง่ือนไขการชาระเงินที่ไดร้ ับส่วนลดเงินสด กิจการจะจ่ายชาระด้วยจานวนหน้ีท้งั หมดหักส่วนลดเงินสดท่ีได้รับ และบนั ทึกส่วนลดที่ไดร้ ับเขา้ บญั ชีส่วนลดรับ ดงั น้ี ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด เดบิต เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต เงินสด xx ส่วนลดรับ xx (กรณีไดร้ บั ส่วนลดเงินสด)

-181- ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบิต เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต เงนิ สด xx 5. การขายสินค้า สินคา้ คงเหลือ xx (กรณีไดร้ ับส่วนลดเงินสด) สาหรับธุรกิจซ้ือขายสินคา้ การขายสินคา้ เป็นรายไดห้ ลกั ของกิจการ ไม่ว่ากิจการจะไดร้ ับ เงินสดทนั ทีที่มีการขายหรือไม่ก็ตาม การบนั ทึกบญั ชีท้งั สองระบบจะมีการความแตกต่างกนั ระบบ บัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดจะบันทึกการขายสินค้าเท่าน้ัน แต่ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือ แบบตอ่ เนื่อง จะบนั ทึกบญั ชีการขายสินคา้ เป็นหน่ึงรายการ และบนั ทึกอีกหน่ึงรายการเป็นการบนั ทึก รายการลดยอดบญั ชีสินคา้ คงเหลือเพ่ือเป็ นต้นทุนขาย (cost of goods sold) ซ่ึงเป็ นบญั ชีประเภท คา่ ใชจ้ ่าย ดงั น้ี ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือสิ้นงวด เดบิต เงนิ สด/ลูกหน้ีการคา้ xx เครดิต ขายสินคา้ xx ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบติ เงนิ สด/ลูกหน้ีการคา้ xx เครดิต ขายสินคา้ xx เดบิต ตน้ ทนุ ขาย xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ xx 6. การจ่ายค่าขนส่งสินค้าเมอื่ ขาย เมื่อมีการขายสินคา้ และมีเงอ่ื นไขการขนส่ง F.O.B. destination หมายความว่า กิจการตอ้ ง จ่ายค่าขนส่งท่ีเกิดข้ึนจากการขายคร้งั น้ี กิจการจะบนั ทึกบญั ชี ดงั น้ี ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง เดบติ คา่ ขนส่งออก/คา่ ขนส่งเม่ือขาย xx เครดิต เงนิ สด/คา่ ขนส่งออกคา้ งจ่าย xx

-182- 7. การรับคืนหรือการให้ส่วนลด กรณีที่ผขู้ ายส่งสินคา้ ไปใหผ้ ูซ้ ้ือไม่ตรงตามรายการในใบสง่ั ซ้ือ มีการรบั คนื และใหส้ ่วนลด จะพิจารณาเป็ น 2 กรณี คือ กรณีแรก มีการให้ส่วนลดแต่ลูกคา้ ไม่ไดส้ ่งสินคา้ คืน การบนั ทึกบญั ชี สินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองจะเหมือนกบั ระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวด โดยบนั ทึกการให้ ส่วนลดน้ันเป็ นค่าใช้จ่ายในช่ือบญั ชีสินคา้ รับคืนและส่วนลด แต่อีกกรณีท่ีมีการรับคืนสินคา้ ดว้ ย กิจการตอ้ งทาการบนั ทึกสินคา้ ที่รบั คืนมาในระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองดว้ ย ดงั น้ี 7.1 กรณีใหส้ ่วนลด ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง เดบติ สินคา้ รบั คนื และส่วนลด xx เครดิต เงนิ สด/ลูกหน้ีการคา้ xx 7.2 กรณีการรบั คนื สินคา้ ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด เดบิต สินคา้ รบั คนื และส่วนลด xx เครดิต เงินสด/ลูกหน้ีการคา้ xx ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง xx เดบติ สินคา้ รับคืนและส่วนลด เครดิต เงนิ สด/ลูกหน้ีการคา้ xx เดบิต สินคา้ คงเหลือ xx เครดิต ตน้ ทนุ ขาย xx 8. การรับชาระหนี้ เม่ือถึงกาหนดในการชาระหน้ี และลูกหน้ีการคา้ นาเงินมาจ่ายชาระหน้ี กิจการจะบนั ทึก บญั ชีการรบั ชาระหน้ีน้นั โดยหากชาระภายในเงื่อนไขการชาระเงินที่ลูกหน้ีจะไดร้ ับส่วนลดเงินสด ก็ จะรับชาระดว้ ยจานวนหน้ีท้งั หมดหกั ดว้ ยส่วนลดเงนิ สดทล่ี ดใหล้ ูกหน้ี และบนั ทึกส่วนลดท่ีให้ไปเขา้ บญั ชีส่วนลดจ่าย ดงั น้ี ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง เดบิต เงินสด xx ส่วนลดจ่าย xx (กรณีลูกหน้ีไดร้ บั ส่วนลดเงินสด) เครดิต ลูกหน้ีการคา้ xx

-183- 9. การนาสินค้าไปจ่ายค่าใช้จ่ายอื่นๆ กรณีที่กิจการนาสินคา้ ไปจ่ายค่าใชจ้ ่ายต่างๆของกิจการ เช่น นาสินคา้ ไปจ่ายค่าโฆษณา เป็นตน้ การบนั ทึกบญั ชีจะเป็นดงั น้ี ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือสิ้นงวด เดบติ ค่าใชจ้ า่ ย xx เครดิต ซ้ือสินคา้ xx ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง เดบติ ค่าใชจ้ า่ ย xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ xx 10. การนาสินค้าไปใช้ส่วนตวั กรณีที่เจา้ ของกิจการนาสินคา้ ไปใชส้ ่วนตวั การบนั ทึกบญั ชีจะเป็ นดงั น้ี ระบบบญั ชีสินค้าคงเหลือสิ้นงวด เดบิต ถอนใชส้ ่วนตวั xx เครดิต ซ้ือสินคา้ xx ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง เดบิต ถอนใชส้ ่วนตวั xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ xx 11. การจ่ายค่าใช้จ่ายอ่ืนๆ การประกอบธุรกิจซ้ือขายสินคา้ กิจการยอ่ มมีค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การขายและ บริหารเกิดข้ึน เช่น เงินเดือนพนักงานขาย ค่าเช่า ค่าสาธารณูปโภค เป็ นตน้ การบนั ทึกบญั ชีจะเป็ น ดงั น้ี ระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและระบบบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง เดบติ ค่าใชจ้ ่าย xx เครดิต เงินสด/คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย xx จากวธิ ีการบนั ทึกบญั ชีสาหรบั ธุรกิจซ้ือขายสินคา้ สามารถเปรียบเทียบการบนั ทกึ บญั ชีของท้งั 2 ระบบ ไดด้ งั ตารางที่ 5.1

-184- ตารางที่ 5.1 เปรียบเทียบการบนั ทึกบญั ชีระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวดและระบบบญั ชีสินคา้ คงเหลือแบบตอ่ เนื่อง แบบสิ้นงวด (Periodic Method) แบบต่อเน่ือง (Perpetual Method) 1. การซื้อสินค้า เดบติ สินคา้ คงเหลือ เดบติ ซ้ือสินคา้ xx xx เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต เงินสด/เจา้ หน้ีการคา้ xx 2. การจ่ายค่าขนส่งสินค้าในการซื้อ เดบิต สินคา้ คงเหลือ เดบิต ค่าขนส่งเขา้ /คา่ ขนส่งเม่ือซ้ือ xx เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx xx 3. การส่งคืนสินค้าหรือการได้รับส่วนลด เครดิต เงนิ สด/เจา้ หน้ีการคา้ xx เดบติ เงินสด/เจา้ หน้ีการคา้ xx xx เครดิต สินคา้ ส่งคืนและส่วนลด xx เดบติ เงินสด/เจา้ หน้ีการคา้ xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ 4. การจ่ายชาระหนี้ เดบติ เจา้ หน้ีการคา้ เดบิต เจา้ หน้ีการคา้ xx xx เครดิต เงนิ สด xx เครดิต เงินสด xx ส่วนลดรับ xx สินคา้ คงเหลือ xx 5. การขายสินค้า เดบติ เงนิ สด/ลูกหน้ีการคา้ xx เดบิต เงินสด/ลูกหน้ีการคา้ xx เครดิต ขายสินคา้ xx เครดิต ขาย สินคา้ xx (บนั ทกึ การขายสินคา้ ในราคาขาย) เดบิต ตน้ ทุนขาย xx เครดิต สินคา้ คงเหลือ xx 6. การจ่ายค่าขนส่งเม่ือขาย (บนั ทึกตน้ ทนุ สินคา้ ท่ีขายในราคาทุน) เดบติ คา่ ขนส่งออก/คา่ ขนส่งเมื่อขาย xx เดบติ ค่าขนส่งออก/คา่ ขนส่งเมื่อขาย xx เครดิต เงินสด/คา่ ขนส่งออกคา้ งจ่าย xx เครดิต เงินสด/ค่าขนส่งออกคา้ งจา่ ย xx