สุภาษิตสะกิดใจ

หลวงพอ่ พระงาม พระประธานในพระอโุ บสถ 2

หลวงพอ่ เพชรมชี ยั 3 พระประธานในวหิ ารหลวง

สมั โมทนยี กถา พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ไดต้ รสั ไวว้ า่ “ดกู อ่ นภกิ ษทุ งั้ หลาย เราไม่ เลง็ เหน็ เหตอุ น่ื แมอ้ ยา่ งหนง่ึ ทเ่ี ปน็ ไปเพอ่ื ประโยชนใ์ หญ่ เหมอื นความ เปน็ ผมู้ มี ติ รดี เมอื่ บคุ คลมมี ติ รดี กศุ ลธรรมทยี่ งั ไมเ่ กดิ ยอ่ มเกดิ ขนึ้ และอกศุ ลธรรมทเ่ี กดิ ขนึ้ แลว้ ยอ่ มเสอื่ มไป” พระเดชพระคณุ พระราช- พชั ราภรณ์ เจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ นบั เปน็ พระแทผ้ รู้ กั ในการฝกึ ฝน อบรมตนเอง เพียบพร้อมท้ังด้านปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวธ เทศนา และการปกครอง เปน็ พทุ ธบตุ รผรู้ กั ในการเทศนส์ อนและอบรม ชท้ี าง สวรรค์นิพพานแก่เหล่าพุทธบริษัท โดยไม่เห็นแก่ความเหน่ือยยาก ลำบาก นบั เปน็ พทุ ธบตุ รผดู้ ำเนนิ ตามรอยบาทพระบรมศาสดาโดยแท ้ นอกจากน้ี พระเดชพระคณุ นบั เปน็ พระตน้ บญุ ตน้ แบบ ผเู้ ปน็ ทง้ั มติ รดแี ละมติ รแท้ ทท่ี มุ่ เทชวี ติ จติ ใจในการพดู ใหจ้ ำ ทำใหด้ ู ทำหนา้ ท่ี ทิศเบื้องบนแก่เหล่าสาธุชนทั้งหลาย โดยไม่ขาดตกบกพร่อง นั่นคือ พระเดชพระคุณได้อนุเคราะห์พุทธบริษัท ด้วยการห้ามจากความช่ัว ใหต้ ง้ั อยใู่ นความดี ไดท้ ำการอนเุ คราะหท์ งั้ ดา้ นธรรมทานและวตั ถทุ าน ดว้ ยจติ ใจทง่ี ดงาม เทศนส์ อนญาตโิ ยมใหไ้ ดฟ้ งั สง่ิ ทยี่ งั ไมเ่ คยฟงั ทำสงิ่ ท่ี เคยฟังแล้วให้แจ่มแจ้ง และบอกทางสวรรค์ให้เหล่าสาธุชน โดยการ เทศน์สอน แสดงปาฐกถาตามสถานที่ต่างๆ มีการเขียนบทความ บทกลอนสอนใจมากมาย ตลอดชีวิตในเพศสมณะของพระเดชพระคุณน้ัน ได้ทำหน้าท่ี เผยแผ่ความจริงของชีวิต หมั่นเทศน์สอนแนะนำหนทางสวรรค์แก ่ พทุ ธบรษิ ทั เรอื่ ยมา แมว้ า่ ในภาวะโลกปจั จบุ นั กระแสกเิ ลสจะลกุ ทว่ มใจ ของชาวโลก แต่หัวใจของยอดกัลยาณมิตรของพระเดชพระคุณกลับ 4

โชตชิ ว่ งยงิ่ กวา่ เปน็ ผกู้ ลา้ ทจี่ ะชถี้ กู ชผี้ ดิ ดว้ ยตระหนกั วา่ พระคอื ผนู้ ำ จติ วญิ ญาณ มหี นา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบตอ่ เพอ่ื นมนษุ ยโลก ดว้ ยการทำหนา้ ท ่ี ชท้ี างสวา่ ง ชว่ ยปดิ อบาย นำไปสสู่ วรรคแ์ ละนพิ พานแกม่ นษุ ยชาตโิ ดยเอา ชวี ติ เปน็ เดมิ พนั ดังนั้น การได้รับพระมหากรุณาพระราชทานเล่ือนสมณศักดิ์ เปน็ พระราชาคณะชนั้ เทพ ที่ “พระเทพรตั นกว”ี จากพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ในครงั้ น้ี นบั วา่ เปน็ พยานยนื ยนั การทำความดแี ละบง่ บอก ถึงผลงานอันโดดเด่นท่ีทรงเกียรติที่สุด ท่ีนำความปลื้มปีติใจมาส ู่ เหลา่ บรรพชติ และคฤหสั ถผ์ เู้ ปน็ ศษิ ยานศุ ษิ ยก์ นั ถว้ นหนา้ กระผมในนามตัวแทนของคณะสงฆ์วัดพระธรรมกาย และ มูลนิธิธรรมกาย จึงถือโอกาสขอแสดงมุทิตาสักการะ ด้วยการขอ อนญุ าตจดั พมิ พห์ นงั สอื “พทุ ธภาษติ สะกดิ ใจ เลม่ ๑” เพอ่ื เปน็ สว่ นหนง่ึ ในการขยายธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่พระเดช- พระคุณได้แสดงเอาไว้ในวาระต่างๆ มาให้สาธุชนได้มีโอกาสอ่านและ น้อมนำไปปฏิบัติ จะได้เป็นพุทธบริษัทผู้มีสัมมาทิฏฐิครบถ้วนบริบูรณ์ และเกดิ ศรทั ธาเลอ่ื มใสในพระรตั นตรยั ยง่ิ ๆ ขน้ึ ไป ขอกราบมทุ ติ าสกั การะดว้ ยความปติ ยิ นิ ดยี งิ่ พระราชภาวนาวสิ ทุ ธิ์ เจา้ อาวาสวดั พระธรรมกาย ประธานมลู นธิ ธิ รรมกาย 5

คำนำ 6

7

สารบญั ประวตั ิ พระเทพรตั นกวี (สรุ นิ ทร์ ชตุ นิ ธฺ โร ป.ธ.๗) พทุ ธภาษติ สะกดิ ใจ ๑ คนอน่ื ชนะงา่ ยแตใ่ จชนะยาก ๒ คนอน่ื ชอบฝกึ ฝน แตใ่ จตนไมช่ อบฝกึ ๓ อบรมดี สงั คมจะมแี สงสวา่ ง ๔ ปา่ พง่ึ ฝน คนพง่ึ หลกั ๕ เกดิ เปน็ คน ตอ้ งฝนใหถ้ งึ ด ี ๖ รกั ตวั ตอ้ งกลวั เสยี ๗ คนอยทู่ คี่ า่ ราคาอยทู่ ส่ี ำเรจ็ ๘ อนั ความดี จะมไี ดท้ ใ่ี จเรา ๙ รกั ดตี อ้ งหนชี ว่ั รกั ตวั ตอ้ งอบรม ๑๐ เหน็ แกต่ น เปน็ คนสกปรก ๑๑ จะเปน็ บณั ฑติ ตอ้ งตดิ ฝกึ ตน ๑๒ ทพ่ี ง่ึ สห่ี ลกั ตอ้ งประจกั ษแ์ กต่ น ๑๓ หนุ่ เหมอื นกาย ใจเหมอื นคนเชดิ ๑๔ รกั ตวั ใหผ้ กู รกั ถกู ใหต้ ี ๑๕ บรสิ ทุ ธเ์ิ ปน็ บณั ฑติ ผดิ เปน็ พาล ๑๖ สอนเขา เราตอ้ งทำ ๑๗ ตดิ กี อ่ ตวั ตชิ ว่ั ทำลาย ๑๘ พจิ ารณาตน จะไมเ่ ปน็ คนถกู หลอก ๑๙ อบายมขุ สขุ ตดิ จะลอ่ จติ ใหต้ กหลม่ ๒๐ คนดตี อ้ งฝกึ ตน เกดิ เปน็ คนตอ้ งพยายาม ๒๑ คนชวั่ รา้ ย คอื ตายทงั้ เปน็ ๒๒ สตติ ามคอื ยามใจ ๒๓ คนดี ตอ้ งไมม่ ปี ลอ่ ยใจ ๒๔ นกั เสยี สละ ตอ้ งละชว่ั 8

๒๕ ลมื ตนลมตาย เหน็ อบายเปน็ ของด ี ๒๖ ชวั่ เขาชอบสน ชวั่ ตนไมส่ นใจ ๒๗ รกั ดตี อ้ งแกไ้ ข ถา้ ปลอ่ ยไปจะแกต้ วั ๒๘ ตติ วั ได้ จะใชต้ วั เปน็ ๒๙ โรคประมาท จะระบาดถงึ ตาย ๓๐ ความไมป่ ระมาท เปน็ สมบตั เิ ศรษฐ ี ๓๑ ถา้ มสี ตู รวดั จะมดั ใหเ้ ปน็ คนด ี ๓๒ คนเมอ่ื ตาย จะไปทชี่ อบ ๓๓ อายชว่ั กลวั บาป เปน็ เครอื่ งประดบั คนด ี ๓๔ ดหี รอื ไมด่ ี เปน็ วธิ แี กป้ ญั หา ๓๕ บณั ฑติ ปรากฏ ทปี่ ระโยชนส์ องทาง ๓๖ ทำดตี ามวยั ทำใจตามฝกึ ๓๗ คนบาปหนา เทวดากช็ ว่ ยไมไ่ ด ้ ๓๘ เครอ่ื งหมายดี อยทู่ กี่ ลวั บาป ๓๙ หลกั ทำงาน อยทู่ กี่ ารเอาจรงิ ๔๐ คนไมก่ ลวั จะชว่ั ตลอดชาต ิ ๔๑ ทำยากใหง้ า่ ย จะสบายทงั้ ชาต ิ ๔๒ ดสี ามประเภท จะสรา้ งประเทศรงุ่ เรอื ง ๔๓ บาปกลน่ิ เหมน็ แตค่ นเหน็ วา่ ด ี ๔๔ ราคาของคน อยทู่ ต่ี นไมท่ ำชวั่ ๔๕ โกงชาตนิ ้ี จะใชห้ นช้ี าตหิ นา้ ๔๖ โตต้ อบชวั่ เปน็ ตวั ศตั ร ู ๔๗ สขุ ลวง คอื บว่ งอบาย ๔๘ คนดมี รี าคา ชวั่ ชา้ ราคาตก ๔๙ เปน็ ใหเ้ ปน็ จะเหน็ ประโยชน ์ ๕๐ สขุ ไมม่ ผี ล แกค่ นทำชวั่ ๕๑ กรรมสรา้ งทนุ คณุ สรา้ งคน ๕๒ กรรมลขิ ติ เราขดี กนั เอง 9

๕๓ สตติ วั นำ ตงั้ ใจทำตวั สำเรจ็ ๕๔ แผลกรรม ทำคนื ไมไ่ ด ้ ๕๕ คนชง่ั ผลดั จะตดั ประโยชน ์ ๕๖ ทำจรงิ พงึ่ พงิ ได ้ ๕๗ เชอื่ ไมด่ ี จะมกี รรมเวร ๕๘ ปากไวใจโกรธ จะหมดความด ี ๕๙ เรว็ ชา้ ถา้ ดี ตอ้ งมสี ต ิ ๖๐ ถา้ ดจี รงิ ตอ้ งดตี อบจะขอบยงิ่ ๖๑ ซอื่ ปญั ญา จะพาเจรญิ ๖๒ เสอื เปน็ เหตุ ใหก้ เิ ลสเขา้ บา้ น ๖๓ โรคไมก่ ลวั จะเกดิ ชวั่ รา้ ยแรง ๖๔ ถา้ ปลอ่ ยตามใจ จะอยากไดไ้ มร่ จู้ บ ๖๕ ถา้ เชอื่ สาม ก. จะพอไมเ่ ปน็ ๖๖ ความพอดี จะมตี รงกลาง ๖๗ ถา้ หลงกาม จะไดน้ ามวา่ หลงกล ๖๘ รจู้ กั พอ จะกอ่ สขุ ๖๙ มทุ ติ า จะพาสบาย ๗๐ คนโลภมาก จะอยากไมห่ ยดุ ๗๑ อำนาจเสพตดิ มพี ษิ สารพดั ๗๒ ชวั่ ในใจ คอื ไฟเผาผลาญ ๗๓ โลภโรครา้ ย ทำลายโลก ๗๔ ถา้ ไรน้ ำ้ ใจ จะกลายเปน็ เศษคน ๗๕ หลงเหยอื่ ตณั หา จะเหมอื นปลาตดิ เบด็ ๗๖ หลงกบั ตดิ เปน็ มติ รกบั คนเมา ๗๗ อยากพรอ่ งบญุ คณุ พรอ่ งเวร ๗๘ บญุ เปน็ ของเรา ถา้ เวน้ เขาทง้ั ส ี่ ๗๙ หลงเพราะรู้ นา่ อดสยู งิ่ นกั ๘๐ โกรธไวเหมอื นไฟชอรต์ 10

๘๑ สนมิ ใจ เกดิ ไดจ้ ากความโกรธ ๘๒ จดุ ระเบดิ จะเกดิ ทโี่ กรธ ๘๓ เศษไฟกเิ ลส เปน็ เหตหุ ายนะ ๘๔ ยกั ษส์ ามหนา้ ผฆู้ า่ ตวั เรา ๘๕ จะหมดเหตรุ า้ ย ดว้ ยโซใ่ จขนั ต ี ๘๖ ปญั ญาพาคนใหพ้ น้ ทกุ ข ์ ๘๗ ทะเลาะววิ าท คอื ประกาศความชว่ั ๘๘ ยกั ษย์ มิ้ เมอ่ื คนยอม ๘๙ รถู้ กู รผู้ ดิ แตต่ ดิ ทพ่ี ดู ไมไ่ ด ้ ๙๐ ครอบครวั ดเี ดน่ จะเปน็ วมิ าน ๙๑ อารมณเ์ กบ็ กด จะมกี ำหนดระเบดิ ๙๒ โกรธมี ความดหี มด ๙๓ จน ทกุ ข์ โทษ ลดคนใหห้ มน่ หมอง ๙๔ ทกุ ขด์ หี มดภยั ทกุ ขร์ า้ ยเสยี คน ๙๕ คนใจไวนสิ ยั เสยี ๙๖ โกรธพาหลง โกงพาโลภ ๙๗ เมาโกรธ ยศพนิ าศ ๙๘ จนกบั โกรธ ระวงั โทษจะเกดิ ม ี ๙๙ รใู้ จเขา้ ใจ คอื สายใยครอบครวั ๑๐๐ กเิ ลสเขา้ สงิ ของจรงิ จะไมเ่ หน็ 11



ประวตั ิ พระเทพรตั นกวี (สรุ นิ ทร์ ชตุ นิ ธฺ โร ป.ธ.๗) เจา้ อาวาสวดั มหาธาต ุ เจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ R ๑. ตำแหนง่ ชอื่ พระเทพรตั นกวี ฉายา ชตุ นิ ธฺ โร อายุ ๗๒ พรรษา ๕๐ วทิ ยฐานะ น.ธ.เอก ป.ธ.๗ วดั มหาธาตุ (พระอารามหลวง) ตำบลในเมอื ง อำเภอเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ์ ปจั จบุ นั ดำรงตำแหนง่ ๑. เจา้ อาวาสวดั มหาธาตุ (พระอารามหลวง) ๒. เจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ ๓. พระอปุ ชั ฌาย ์ ๒. สถานะเดมิ ๑๕ ชอ่ื สรุ นิ ทร์ นามสกลุ แยม้ สขุ เกดิ ๓ ฯ ๓ คำ่ ปฉี ลู ตรง กบั วนั ที่ ๑๕ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ.๒๔๘๐ บดิ า นายนาค แยม้ สขุ มารดา นางมณี แยม้ สขุ บา้ นเลขที่ ๓๗ หมทู่ ี่ ๑ ตำบลพยหุ ะ อำเภอพยหุ ะครี ี จงั หวดั นครสวรรค ์ 13

๓. บรรพชา วนั ๒ ๑ฯ๓๑ คำ่ ปเี ถาะ วนั ท่ี ๑๑ เดอื น ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ วดั เนนิ เหลก็ ตำบลเนนิ เหลก็ อำเภอเมอื ง จงั หวดั อทุ ยั ธานี พระอปุ ชั ฌาย์ พระอดุ มธรรมาภาณ (สม สนุ ทฺ รธมโฺ ม) วดั ทบั ทนั ตำบลทบั ทนั จงั หวดั อทุ ยั ธานี ๔. อปุ สมบท ๔ฯ ๕ วนั ที่ ๑ คำ่ ปเี ถาะ วนั ท่ี ๒๗ เดอื น เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๒ ณ วัดเนินเหล็ก ตำบลเนินเหล็ก อำเภอเมือง จังหวัด อทุ ยั ธาน ี พระอปุ ชั ฌาย์ พระครอู ทุ ยั ธรรมวนิ จิ (จว๋ิ สขุ าจาโร ป.ธ.๓) วดั เนนิ เหลก็ ตำบลโนนเหลก็ อำเภอเมอื ง จงั หวดั อทุ ยั ธานี พระกรรมวาจาจารย์ พระครอู กุ กฤตสตุ การ (อำนวย ป.ธ.๔) วดั หนองเตา่ จงั หวดั อทุ ยั ธานี พระอนสุ าวนาจารย์ พระสมหุ บ์ ญุ ธรรม วดั เนนิ เหลก็ จงั หวดั อทุ ยั ธาน ี ๕. วทิ ยฐานะ (๑) พ.ศ. ๒๕๐๘ สำเรจ็ การศกึ ษาชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๖ โรงเรยี นวนิ จิ ประสทิ ธเิ วช อำเภอเมอื ง จงั หวดั อทุ ยั ธานี 14

(๒) พ.ศ. ๒๔๙๖ สอบไลไ่ ด้ น.ธ.เอก สำเรยี นคณะจงั หวดั อทุ ยั ธานี วดั เนนิ เหลก็ อำเภอเมอื ง จงั หวดั อทุ ยั ธานี (๓) พ.ศ. ๒๕๑๔ สอบไลไ่ ด้ ป.ธ. ๗ สำนกั เรยี นคณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ วดั มหาธาตุ อำเภอเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๔) พ.ศ.๒๕๔๕ ไดร้ บั ปรญิ ญาครุ ศุ าสตรม์ หาบณั ฑติ - กติ ตมิ ศกั ดิ์ จากมหาวทิ ยาลยั ราชภฎั - เพชรบรู ณ ์ (๕) พ.ศ.๒๕๔๙ ไดร้ บั ปรญิ ญาพทุ ธศาสตรม์ หาบณั ฑติ - กติ ตมิ ศกั ดิ์ จากมหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณ- ราชวทิ ยาลยั (๖) การศกึ ษาพเิ ศษ สอบไดจ้ ฬู อภธิ รรมกิ ตรี สอบไดว้ ชิ าครมู ลู ภาษาไทย จงั หวดั นครสวรรค์ (๗) ความชำนาญการ การแสดงพระธรรมเทศนา การปาฐกถาธรรม การบรรยายธรรม และการเขยี นบทความธรรมะ การแตง่ บทกลอน ๖. งานปกครอง (๑) พ.ศ.๒๕๐๙ เปน็ ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั โกรกพระใต้ อำเภอโกรกพระ จงั หวดั นครสวรรค์ (๒) พ.ศ.๒๕๑๓ เปน็ ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั มหาธาตุ อำเภอเมอื งเพชรบรู ณ์ จงั หวดั เพชรบรู ณ์ 15

(๓) พ.ศ.๒๕๑๔ เปน็ เจา้ คณะอำเภอเมอื งเพชรบรู ณ ์ (๔) พ.ศ.๒๕๑๘ เปน็ พระอปุ ชั ฌาย ์ (๕) พ.ศ.๒๕๑๙ เปน็ รองเจา้ อาวาสวดั มหาธาตุ (๖) พ.ศ.๒๕๑๙ เปน็ รองเจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ (๗) พ.ศ.๒๕๒๔ เปน็ เจา้ อาวาสวดั มหาธาตุ (วดั ราษฎร)์ (๘) พ.ศ.๒๕๒๗ เปน็ เจา้ อาวาสวดั มหาธาตุ (พระอารามหลวง) (๙) พ.ศ.๒๕๔๐ เปน็ เจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ ๗. งานการศกึ ษา (๑) พ.ศ.๒๕๐๒ เปน็ ครสู อนปรยิ ตั ธิ รรม แผนกบาลี สำนกั ศาสนศกึ ษา วดั โพธาราม อำเภอเมอื งนครสวรรค์ จงั หวดั นครสวรรค์ พ.ศ.๒๕๑๐ เปน็ ครสู อนปรยิ ตั ธิ รรม แผนกบาลี สำนกั ศาสนศกึ ษา วดั โกรกพระใต้ อำเภอโกรกพระ จงั หวดั นครสวรรค์ พ.ศ.๒๕๑๓ เปน็ ครสู อนปรยิ ตั ธิ รรม แผนกบาลี สำนกั ศาสนศกึ ษา วดั มหาธาตุ อำเภอเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ์ พ.ศ.๒๕๑๔ เปน็ ผอู้ ำนวยการสอบธรรมสนามหลวง อำเภอเมอื ง โดยคำสงั่ เจา้ คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ (เจา้ สำนกั เรยี นคณะจงั หวดั เพชรบรู ณ)์ 16

พ.ศ.๒๕๒๒ เปน็ กรรมการตรวจขอ้ สอบธรรมสนามหลวง คณะสงฆภ์ าค ๔ โดยพระบญั ชาของสมเดจ็ พระสงั ฆราช พ.ศ.๒๕๒๔ เปน็ เจา้ สำนกั ศาสนศกึ ษาวดั มหาธาตุ อำเภอเมอื งเพชรบรู ณ์ เปน็ ครใู หญโ่ รงเรยี น ศกึ ษาผใู้ หญว่ ดั มหาธาตุ อำเภอเมอื งเพชรบรู ณ์ พ.ศ.๒๕๓๒ เปน็ ครใู หญโ่ รงเรยี นปรยิ ตั ธิ รรมแผนก สามญั ศกึ ษา วดั มหาธาตุ อำเภอเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ ์ พ.ศ.๒๕๓๗ เปน็ อาจารยใ์ หญโ่ รงเรยี นปรยิ ตั ธิ รรม แผนกสามญั ศกึ ษา วดั มหาธาตุ อำเภอเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ์ พ.ศ.๒๕๔๐ - ปจั จบุ นั เปน็ ประธานสนามสอบบาล ี สนามหลวง สำนกั เรยี นคณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ พ.ศ.๒๕๔๕ - ปจั จบุ นั เปน็ กรรมการอบรมบาลกี อ่ นสอบ สนามหลวง คณะสงฆภ์ าค ๔ พ.ศ.๒๕๔๙ - ปจั จบุ นั ประธานกรรมการบรหิ าร มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลังกรณราชวิทยาลัย หอ้ งเรยี นจงั หวดั เพชรบรู ณ์ เปน็ อาจารยพ์ เิ ศษ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ า- ลังกรณราชวิทยาลัย ห้องเรียนจังหวัด เพชรบรู ณ์ เปน็ กรรมการออกขอ้ สอบธรรมสนามหลวง 17

๘. งานเผยแผ ่ (๑) พ.ศ.๒๕๐๙ เปน็ พระธรรมทตู สายที่ ๓ จงั หวดั นครสวรรค์ (๒) พ.ศ.๒๕๑๔ เปน็ พระธรรมทตู สายที่ ๓ จงั หวดั เพชรบรู ณ ์ (๓) พ.ศ.๒๕๔๐ เปน็ ประธานคณะกรรมการอำนวยการ อบรมประชาชนประจำจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ (๔) เปน็ หวั หนา้ พระธรรมทตู จงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๕) พ.ศ.๒๕๔๕ เปน็ เจา้ สำนกั ปฏบิ ตั ธิ รรมประจำ จงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๖) พ.ศ.๒๕๔๗ เปน็ ประธานศนู ยพ์ ฒั นาคณุ ธรรม จงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๗) ดำเนนิ การจดั งานพธิ เี นอ่ื งในวนั มาฆบชู าเปน็ ประจำทกุ ป ี (๘) ดำเนนิ การจดั งานพธิ เี นอ่ื งในวนั วสิ าขบชู าเปน็ ประจำทกุ ปี (๙) ดำเนนิ การจดั งานพธิ เี นอ่ื งในวนั อฎั ฐมบี ชู าเปน็ ประจำทกุ ปี (๑๐) ดำเนนิ การจดั งานพธิ เี นอ่ื งในวนั อาสาฬหบชู าเปน็ ประจำทกุ ปี (๑๑) ดำเนนิ การจดั โครงการ “อโุ บสถสญั จร” ในเขตอำเภอ- เมอื งเพชรบรู ณ์ ตลอดพรรษา (๑๒) ดำเนนิ การจดั โครงการ “ธรรมสญั จร” ในเขตอำเภอเมอื ง เพชรบรู ณ์ ตลอดพรรษา (๑๓) ดำเนนิ การโครงการ “สรา้ งพระสโู่ รงเรยี น เฉลมิ พระเกยี รต”ิ ๖๗ โรงเรยี น 18

(๑๔) ดำเนนิ การโครงการ “สงฆอ์ าทร” รว่ มกบั คณะสงฆ ์ จงั หวดั เพชรบรู ณส์ รา้ งบา้ นใหป้ ระชาชนผขู้ ดั สน และชว่ ยเหลอื ใหม้ อี าชพี สจุ รติ ๙. งานเจา้ คณะ ได้ดำเนินการในหน้าท่ีเพื่อความเรียบร้อยดีงามของคณะสงฆ์ และการพระศาสนาตามตำแหนง่ ทไ่ี ดร้ บั มอบหมายดว้ ยความเรยี บรอ้ ย ทกุ ประการ โดยเฉพาะงานในหนา้ ทหี่ ลกั ของเจา้ คณะปกครอง ๒ ประการ ดงั น ี้ (๑) งานตรวจการคณะสงฆ์ ในเขตปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๕๑ ไดอ้ อกตรวจการคณะสงฆ์ ปลี ะ ๓ ครงั้ ดงั น้ ี ไดอ้ อกตรวจเยยี่ มเจา้ คณะอำเภอในอำเภอตา่ งๆ ไดแ้ นะนำชแ้ี จงแกเ่ จา้ คณะอำเภอทง้ั ๑๑ อำเภอ จำนวน ๘ เรอื่ ง คอื ๑. การปกครอง ๒. การเผยแผ่ ๓. การศกึ ษา และการศกึ ษาสงเคราะห์ ๔. การสาธารณปู การ และการสาธารณสงเคราะห์ ๕. ปญั หายาเสพตดิ และแนวทางแกไ้ ข ๖. การจดั ทำแผนผงั วดั ๗. การจดั ทำบญั ชรี ายรบั -รายจา่ ยของวดั ๘. การพฒั นาวดั และการจดั การวดั ใหเ้ ปน็ ศนู ยก์ ลางชมุ ชน 19

(๒) งานจดั การประชมุ พระสงั ฆาธกิ าร ในเขตปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๕๑ ไดจ้ ดั ประชมุ พระสงั ฆาธกิ าร ในเขตปกครองทกุ ปี ปลี ะ ๒ ครง้ั ดงั น ้ี มหี วั ขอ้ การประชมุ ๗ เรอ่ื ง ดงั น ี้ ๑. ทบทวนมตทิ ป่ี ระชมุ ครง้ั กอ่ น ๒. ชแี้ จงอปุ สรรคในการปฏบิ ตั หิ นา้ ที ่ ๓. ประกาศผลการสอบธรรมสนามหลวง และบาลสี นามหลวง ๔. ทำความเขา้ ใจกบั พระราชบญั ญตั คิ ณะสงฆ์ ๕. จรยิ าพระสงั ฆาธกิ าร ๖. หนา้ ทขี่ องเจา้ อาวาส ๗. การจดั การอบรมไวยาวจั กร ๑๐. งานพเิ ศษ (๑) พ.ศ.๒๕๑๓ ไดร้ บั แตง่ ตง้ั เปน็ ผรู้ กั ษาการแทน- เจา้ คณะอำเภอเมอื งเพชรบรู ณ์ (๒) พ.ศ.๒๕๑๘ เปน็ ประธานอำนวยการสอบธรรมสนามหลวง อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ ตามคำสั่งเจ้าสำนัก เรยี นคณะจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ (๓) เปน็ กรรมการควบคมุ การสอบบาลสี นามหลวง คณะจงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๔) พ.ศ.๒๕๒๕ เปน็ กรรมการรว่ มประชมุ เตรยี มการรบั เสดจ็ ฯ ทรงเปดิ อนสุ าวรยี ส์ มเดจ็ พระนเรศวรมหาราช อำเภอวเิ ชยี รบรุ ี 20

(๕) เปน็ กรรมการรว่ มประชมุ วางศลิ าฤกษ์ สรา้ งอนสุ าวรยี พ์ อ่ ขนุ ผาเมอื ง ทต่ี ำบลนำ้ ชนุ อำเภอหลม่ สกั (๖) พ.ศ.๒๕๒๙ ไดร้ บั พดั วดั พฒั นาตวั อยา่ งดเี ดน่ จากสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (๗) ไดร้ บั เขม็ เกยี รตคิ ณุ นกั พฒั นาแผน่ ดนิ ธรรม- แผน่ ดนิ ทอง จาก ฯพณฯ พลเอกเปรม ตณิ สลู านนท์ นายกรฐั มนตร ี (๘) พ.ศ.๒๕๓๐ เปน็ ทปี่ รกึ ษาเตรยี มงานรบั เสดจ็ ฯ พระราชทานพุทธนวราชบพิตรแก่จังหวัด เพชรบรู ณ์ (๙) พ.ศ.๒๕๓๒ เปน็ กรรมการทป่ี รกึ ษาเตรยี มการรบั เสดจ็ ฯ เปดิ ตกึ อำนวยการโรงพยาบาลจงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๑๐) พ.ศ.๒๕๓๔ เปน็ พระสงั ฆานรุ กั ษส์ งิ่ แวดลอ้ ม จากกระทรวงวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยี และพลงั งานแหง่ ชาต ิ (๑๑) พ.ศ.๒๕๓๕ เปน็ กรรมการพจิ ารณาเรอ่ื ง การขออนญุ าตสรา้ งวดั ในจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ เปน็ กรรมการพจิ ารณาขออนมุ ตั เิ งนิ อดุ หนนุ บรู ณะวดั เปน็ กรรมการทปี่ รกึ ษายวุ พทุ ธกิ สมาคม จงั หวดั เพชรบรู ณ์ 21

(๑๒) พ.ศ.๒๕๓๖ เป็นกรรมการควบคุมศูนย์เด็กก่อนเกณฑ ์ ของวดั ในจงั หวดั เพชรบรู ณ ์ (๑๓) พ.ศ.๒๕๓๗ เปน็ กรรมการรว่ มพจิ ารณาคณุ สมบตั ิ ผทู้ ำคณุ ประโยชนต์ อ่ พระศาสนา เสนอขอรบั พระราชทานเสาเสมาธรรมจกั ร (๑๔) พ.ศ.๒๕๔๐ ไดร้ บั เสมาธรรมจกั ร จากสมเดจ็ พระเทพ- รตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ าร ี (๑๕) พ.ศ.๒๕๔๒ ไดร้ บั โลผ่ มู้ ผี ลงานดเี ดน่ ทางดา้ นวฒั นธรรม จงั หวดั เพชรบรู ณ์ จากรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ๑๑. สมณศกั ด์ ิ (๑) พ.ศ.๒๔๑๗ ไดร้ บั พระราชทานสมณศกั ดเิ์ ปน็ พระราชาคณะ- ชน้ั สามญั (ส.ป.) ในราชทนิ นามท่ี พระศรพี ชั โรดม (๒) พ.ศ.๒๔๔๓ ไดร้ บั พระราชทานเลอื่ นสมณศกั ดเ์ิ ปน็ พระราชาคณะชนั้ ราชในราชทนิ นามท่ี พระราชพชั ราภรณ ์ (๓) พ.ศ.๒๔๕๑ ไดร้ บั พระราชทานเลอื่ นสมณศกั ดเ์ิ ปน็ - พระราชาคณะชน้ั เทพในราชทนิ นามที่ พระเทพรตั นกว ี R 22

พทุ ธภาษติ สะกดิ ใจ เลม่ ๑ โดย พระศรพี ชั โรดม k

๑ คนอนื่ ชนะงา่ ยแตใ่ จชนะยาก R อตตฺ า หเว ชติ ํ เสยโฺ ย ชนะตนเทา่ นน้ั เปน็ การด ี เปน็ ธรรมดาของคน ยอ่ มไมม่ ใี ครอยากจะเปน็ ผแู้ พ้ ทกุ คนตา่ ง กม็ งุ่ หวงั จะเปน็ ผชู้ นะทงั้ นน้ั แมแ้ ตเ่ ดก็ ทยี่ งั เลก็ กย็ งั หวงั วา่ ตอนนส้ี ไู้ ม่ ได้ แตถ่ า้ โตขนึ้ ไปในอนาคตยงั ไมแ่ น่ อาจจะชนะได ้ การชนะศตั รทู เ่ี อาเปรยี บกนั เปน็ ตน้ นบั วา่ เปน็ การชนะทยี่ งั กลับแพ้ได้ และมีโทษอันมหันต์ เช่นมีการฆ่าล้างแค้น หรือมีการ ทะเลาะววิ าทบาดหมางกนั ตลอดจนถงึ เกดิ การอจิ ฉารษิ ยา อาฆาตเขน่ ฆา่ กนั เปน็ ตน้ สว่ นหนง่ึ จะมาจากการเอาชนะกนั นเ้ี อง เปน็ เหตใุ หเ้ กดิ การวนุ่ วายในปจั จบุ นั ธรรมดาของคน ยอ่ มมเี รอ่ื งแปลกอยอู่ ยา่ งหนง่ึ คอื ชอบชนะ คนอนื่ ดงั กลา่ วแลว้ ทงั้ ๆ ทกี่ ร็ วู้ า่ จะกอ่ โทษกอ่ ศตั รู เปน็ อนั ตรายทจ่ี ะ ตอ้ งคอยระมดั ระวงั อยเู่ สมอ แตไ่ มค่ อ่ ยมใี ครคดิ จะชนะตวั เอง หรือมีก็น้อย เช่น “ข้าพเจ้าติดสุรามาหลายปีแล้ว ต่อไปน้ี ขา้ พเจา้ จะเอาชนะใจตวั เอง จะเลกิ อยา่ งเดด็ ขาด” สว่ นใหญจ่ ะไมค่ อ่ ยมี ใครคดิ กนั แตก่ ลบั ไปยอมแพเ้ ขาอยา่ งเตม็ ใจ โดยไปคดิ เขา้ ขา้ งเขาวา่ ถา้ ขาดสรุ ากจ็ ะขาดเพอื่ น เปน็ ตน้ และมขี อ้ อา้ งอกี หลายๆ อยา่ ง การ อา้ งดงั กลา่ ว เปน็ เหตใุ หผ้ ดิ ศลี ขอ้ ๕ 24

และยังไม่เคยเห็นผู้ใดหรือสถาบันใด เข้าไปทำสถิติดูว่า การ ตายหมหู่ รอื การฆา่ กนั ตาย เปน็ ตน้ ในเรอ่ื งเหลา่ นน้ั จะมกี ารผดิ ศลี ขอ้ ๕ เขา้ ไปเกยี่ วขอ้ งดว้ ยสกั กเี่ ปอรเ์ ซน็ ต์ ทไี่ มม่ กี เี่ ปอรเ์ ซน็ ต์ แตย่ งั ดหี นอ่ ยที่ มกี ารรณรงคใ์ หเ้ ลกิ สบู บหุ รี่ การสบู หรอี่ ยา่ งจะตายกต็ ายเพยี งคนเดยี ว คอื คนสบู แตว่ า่ การผดิ ศลี ขอ้ ๕ จะเปน็ สรุ า หรอื เมรยั หรอื มชั ชะมยี าบา้ เป็นต้น อย่างน้ีตายหลายคน เวลาน้ี เบียร์หรือสุราก็คือเครื่องดื่ม ธรรมดา ทงั้ ๆ ทเ่ี มอื งไทยเปน็ เมอื งพทุ ธศาสนา ทก่ี ลา่ วนม้ี ไิ ดม้ คี วาม ประสงคจ์ ะตเิ ตยี นผใู้ ด ขอแค่ สะกดิ ใจ ตามหวั ขอ้ รายการวา่ พทุ ธภาษติ สะกดิ ใจเทา่ นนั้ อยา่ ไดค้ ดิ เปน็ อยา่ งอน่ื เพราะฉะนนั้ อยา่ คดิ แตว่ า่ จะเอาชนะคนอน่ื อยา่ งเดยี ว เพราะ การชนะนนั้ ยงั กลบั แพไ้ ด้ แตถ่ า้ หนั มาชว่ ยกนั รณรงคก์ ารเอาชนะใจตวั เอง ดบู า้ ง กจ็ ะทำใหร้ ะเบยี บสงั คมดขี น้ึ ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. ชนะอน่ื ศตั รลู น้ ชนะตนศตั รหู าย ถา้ รจู้ กั ชนะ สงั คมจะสบาย ๒. ชนะคนอนื่ มากมี แตค่ วามดชี นะไมไ่ ด้ ถา้ ไมก่ ลบั ตวั จะชวั่ ไปจนตาย R 25

๒ คนอนื่ ชอบฝกึ ฝน แตใ่ จตนไมช่ อบฝกึ R อตตฺ า หิ กริ ททุ ทฺ โม ไดย้ นิ วา่ ตนแล ฝกึ ไดย้ าก การฝกึ ตน หมายถงึ การทำตนใหอ้ ยใู่ นอำนาจ กลา่ วคอื การทำตน ใหด้ ำรงอยใู่ นแนวทางทถ่ี กู ตอ้ ง ดงี าม เจรญิ กา้ วหนา้ ยงิ่ ๆ ขนึ้ ไป จน สามารถจะละกิเลสได้ การทำอย่างนี้ มิใช่ว่าจะทำได้ง่าย เพราะจิต ของคนท่ียังมิได้ฝึก จะกลับกลอกไปตามอารมณ์ที่เกิดข้ึน และมักจะ ยนิ ดใี นอารมณฝ์ า่ ยตำ่ เสมอ เปน็ เหตกุ อ่ ใหเ้ กดิ ความทกุ ขโ์ ทษ เศรา้ หมอง อยรู่ ำ่ ไป ดงั นน้ั การฝกึ ตนเองใหช้ นะอารมณด์ งั กลา่ ว เพอ่ื ดำรงอยใู่ น ทางดอี ยา่ งเดยี ว นบั วา่ ทำไดย้ าก แตก่ เ็ ปน็ หนา้ ทขี่ องคนทจี่ ะตอ้ งทำ ความเปน็ จรงิ การฝกึ ตนนนั้ ถา้ จะใหต้ นฝกึ ตนเอง จะเปน็ การ ยากมาก แตถ่ า้ หากเปลยี่ นเปน็ ใหค้ นอน่ื มาฝกึ จะทำไดง้ า่ ยกวา่ เชน่ นกั กายกรรม หรอื นกั เลน่ กล เปน็ ตน้ อยา่ งนกี้ เ็ คยฝกึ จนไดผ้ ลกนั มาแลว้ นอ้ ยนกั ทม่ี นษุ ยอ์ ยา่ งเราจะทำไมไ่ ด้ ยง่ิ ในยคุ ปจั จบุ นั นี้ จะมองเหน็ ไดช้ ดั แตพ่ อมาถงึ การฝกึ ตนใหท้ ำความดี แมถ้ งึ คนทไ่ี ดร้ บั การศกึ ษา มาแลว้ จนถงึ มคี วามรคู้ วามสามารถอยา่ งยอดเยย่ี ม กลบั เปน็ วา่ ทำไม่ คอ่ ยได้ แมแ้ ตก่ ารกราบพระ ถา้ จะถามวา่ ทำยากไหม ทกุ คนจะตอบวา่ ทำไมย่ าก ถา้ ถามตอ่ ไปอกี วา่ วนั นกี้ ราบพระกคี่ รงั้ กราบพอ่ กราบแมก่ คี่ รงั้ เปน็ ตน้ บางคนอาจจะตอบวา่ วนั นย้ี งั ไมเ่ คยกราบเลย บางคนอาจจะ 26

คดิ วา่ เปน็ เรอ่ื งไมส่ ำคญั แทจ้ รงิ สำคญั ทส่ี ดุ ทกี่ ลา่ วมานี้ มไิ ดม้ คี วามประสงคท์ จ่ี ะตำหนิ เปน็ แตเ่ พยี งจะพดู วา่ ทำไมจงึ เปน็ อยา่ งนนั้ ชา่ งเปน็ เรอ่ื งทแี่ ปลกเสยี เหลอื เกนิ ธรรมดาวา่ คนเรา ถา้ ฝกึ อยา่ งอนื่ หากไมเ่ หลอื วสิ ยั จะฝกึ ไดด้ ี แตฝ่ กึ ใหท้ ำดี ถงึ ทำงา่ ย กก็ ลบั กลายเปน็ ของยาก เรอ่ื งนกี้ ต็ อ้ งขอสะกดิ ใจไวใ้ หค้ ดิ แท้ที่จริง การฝึกให้ทำความดี เราจะปล่อยให้เป็นเรื่องของ ศรัทธา กล่าวคือใครจะทำหรือไม่ทำ ก็ไม่มีใครว่าอะไร ตรงน้ีคือจุด เสอ่ื มของศลี ธรรม เมอื่ รถู้ งึ จดุ เสอ่ื ม ทำไมจงึ ไมห่ าจดุ แก้ นกี้ อ็ กี ขอ้ หนงึ่ ทจี่ ะตอ้ งไปชว่ ยกนั คดิ เปน็ การบา้ น เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ จงึ ตรสั วา่ ตนฝกึ ยากกเ็ พราะ คน ไม่อยากฝึก เท่ากับจะตรัสให้รู้ว่า ถ้าใครรักตน คนนั้นจะฝึกไม่ยาก เมอ่ื คดิ อยา่ งนกี้ จ็ ะเขา้ ใจไดง้ า่ ย ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. สอนคนอนื่ ยงั งา่ ย แตส่ อนใจแสนยาก จงสอนตวั อยา่ ไป กลวั ลำบาก ๒. ตนเองฝกึ ยาก คนมากฝกึ มี คนอนื่ ฝกึ ไดล้ น้ แตฝ่ กึ ตนกลบั หลกี หนี R 27

๓ อบรมดี สงั คมจะมแี สงสวา่ ง R อตตฺ า สทุ นโฺ ต ปรุ โิ ส โหติ ตนทฝี่ กึ ดแี ลว้ เปน็ แสงสวา่ งของบรุ ษุ คำวา่ ตน หมายถงึ รา่ งกายกบั จติ ใจ การฝกึ ตน กค็ อื การฝกึ จติ ของตวั นนั้ ทำใหม้ คี วามสงบอนั เปน็ ลำดบั แรกเสยี กอ่ น และจากนน้ั จึงดัดให้ตรง ให้ละพยศ ต่อไปก็ใช้กำลังสมาธิวิปัสสนา เข้าไป เผาผลาญจนทำใหจ้ ติ ออ่ น คลายจากความหลงผดิ ตดิ อยใู่ นธรรม เมอ่ื เขา้ ขน้ั นี้ ดวงจติ จะเกดิ แสงสวา่ งคอื ดวงปญั ญา มองเหน็ เรอ่ื งราวทตี่ น เคยกระทำมาแลว้ เปน็ การหลงทาง เหน็ หลมุ พลางทตี่ นเคยตกมาแลว้ จงึ เลอื กเดนิ ทางไดถ้ กู ตอ้ งตอ่ ไป พระพทุ ธเจา้ ตรสั เปรยี บเทยี บวา่ คนทฝี่ กึ ตนดแี ลว้ เหมอื นคน ทม่ี แี สงสวา่ งในตวั ถา้ มองอกี มมุ หนงึ่ ทตี่ รงกนั ขา้ ม กค็ อื คนทม่ี ไิ ดฝ้ กึ ตน เปน็ คนทม่ี แี ต่ ความมดื ลองมาสมมตุ กิ นั วา่ มคี นสองคนเดนิ เขา้ ไปใน ถำ้ ทมี่ ดื คนละถำ้ คนหนงึ่ มไี ฟฉาย อกี คนหนง่ึ ไมม่ ี แนน่ อน คนทไ่ี มม่ ี ไฟฉายน้ัน จะมีแต่ความมืด มองไม่เห็นอะไร เขาอาจจะหลงทาง ออกจากถำ้ ไมไ่ ด้ หรอื ไมก่ อ็ าจจะถกู สตั วร์ า้ ยกดั ตายเสยี ในถำ้ นน้ั สว่ น คนทม่ี ไี ฟฉาย เขาจะปลอดภยั อยา่ งแนน่ อน ตอ่ ไปน้ี มาเทยี บกบั ความจรงิ สมมตุ วิ า่ นายดำมไิ ดฝ้ กึ อบรมจติ มาก่อน ชอบทำอะไรไปตามอารมณ์ ไม่พอใจใครก็ชวนทะเลาะวิวาท 28

เขาอาจจะมเี รอ่ื งเสยี หาย หรอื อาจจะตายกไ็ ด้ เพราะคา่ ทต่ี นหลงผดิ มองไม่เห็นความเป็นจริงน้ี ส่วนนายแดง เป็นคนที่มีการฝึกอบรมจิต ของตนมากอ่ นแลว้ เมอ่ื มคี นมาชวนทะเลาะดว้ ย จะมองเหน็ ความจรงิ วา่ การทะเลาะกันเป็นความพินาศทั้งสองฝ่าย จึงหลบหลีกไป ไม่ยอม ทะเลาะดว้ ย หมายถงึ ยอมแพ้ แลว้ หนไี ปเสยี ไมเ่ กรงวา่ ตนเองจะเสยี ศกั ดศิ์ รี ถอื คตวิ า่ แพเ้ ปน็ พระ เมอ่ื เปน็ เชน่ น้ี นายแดงกย็ อ่ มจะพน้ ภยั อนั ตรายได ้ เพราะฉะนนั้ เกดิ เปน็ คน จะตอ้ งทำตนใหเ้ ปน็ ผมู้ แี สงสวา่ ง ที่ จะสอ่ งทางไปสคู่ วามดี แตถ่ า้ ใชแ้ สงสวา่ งคอื ปญั ญาสอ่ งทางไปสทู่ จุ รติ อยา่ งนเี้ รยี กวา่ ปญั ญาทราม ไมค่ วรมี ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. อบรมดจี ะมสี วา่ ง ถา้ ปลอ่ ยชา่ งแสงสวา่ งไมม่ ี หมนั่ ใชป้ ญั ญา จะพาไปดี ๒. ตนฝกึ ดีแลว้ เปรยี บด้วยแก้วสว่าง จงใช้ปญั ญา มองหา หนทาง R 29

๔ ปา่ พงึ่ ฝน คนพง่ึ หลกั R อตตฺ า หิ อตตฺ โน นาโถ ตนแล เปน็ ทพ่ี ง่ึ ของตน ทพี่ งึ่ หมายถงึ สง่ิ ทเี่ ปน็ ปจั จยั อาศยั ใหด้ ำรงอยไู่ ดต้ ลอดไป ถา้ ขาดกนั เมอื่ ไร กจ็ ะเกดิ การพนิ าศยอ่ ยยบั เหมอื นโลกทเี่ ราอาศยั อยใู่ น ปัจจุบันนี้ จะต้องอาศัยดวงอาทิตย์ดวงจันทร์ เป็นต้น หรือป่าไม้ใน เมอื งไทย ซง่ึ ในขณะนกี้ ำลงั ลดนอ้ ยถอยลงไป กเ็ พราะฝนไมค่ อ่ ยตก ปา่ และฝนทงั้ สองอยา่ งน้ี ไดอ้ าศยั ซง่ึ กนั และกนั มานานแลว้ แตม่ มี อื ทส่ี าม คอื คน เขา้ ไปตดั ไมท้ ำลายปา่ เมอ่ื ปา่ นอ้ ยฝนกน็ อ้ ยไปดว้ ย เมอ่ื ฝนนอ้ ย การทำการเกษตรกฝ็ ดื เคอื ง ทำใหค้ นยากจนมมี าก จะตอ้ งแกด้ ว้ ยการ ปลกู ปา่ คนทกุ คนทเ่ี กดิ มาในโลก กต็ อ้ งมหี ลกั เปน็ ทพ่ี งึ่ มดี งั นค้ี อื เรม่ิ ที่ แม่ – แกท้ พ่ี อ่ – ตอ่ ทค่ี รู – รทู้ อี่ าจารย์ – งานทร่ี ฐั – ดดั ทต่ี น – พน้ ทใ่ี จ เมอื่ แรกเกดิ เราอยใู่ นทอ้ งของแม่ ครนั้ เมอื่ คลอดออกมาแลว้ จนถึงจำความได้ ก็ยังต้องอยู่ในอกแม่ ท่านคอยเล้ียงดูอบรมส่ังสอน โดยมีพ่อร่วมกันแก้ปัญหาอย่างใกล้ชิด พอโตข้ึนมา ก็ส่งเข้าเรียน หนงั สอื ครจู ะสอนทงั้ ความรแู้ ละการปฏบิ ตั ติ น เพอื่ หาหลกั วชิ าเปน็ พน้ื ฐาน พอจบการศกึ ษาแลว้ ถา้ เปน็ ชาย พอมอี ายคุ รบ ๒๐ ปี กจ็ ะสง่ เขา้ ไป บวชเรยี น เพอ่ื อบรมตน สรา้ งหลกั ปญั ญาใหแ้ กก่ ลา้ ตามขอ้ ทวี่ า่ รทู้ ี่ 30

อาจารย์ เมื่อลาสิกขาออกมาแล้ว ทางพระพุทธศาสนาถือว่าเปล่ียน จากเดก็ มาเปน็ ผใู้ หญ่ พรอ้ มทจี่ ะมคี รอบครวั ได้ เมอื่ มคี รอบครวั แลว้ ก็ นำเอาหลกั วชิ าและหลกั ปญั ญาทง้ั สอง นำไปหาหลกั ทรพั ย์ โดยรฐั บาล จะเปน็ ผหู้ างานใหท้ ำ ตอนนก้ี เ็ ขา้ เรอ่ื งทจ่ี ะตอ้ งพง่ึ ตนเอง ในขอ้ วา่ ดดั ทตี่ น หมายความวา่ จะดดั ใหค้ ดหรอื ตรง ตนของตนจะตอ้ งดดั เอง หากดดั ไดถ้ กู ตอ้ งตามหลกั พระพทุ ธศาสนาแลว้ ใจกจ็ ะพน้ จากทกุ ข์ อยา่ งหลงั นี้ เรยี กวา่ หลกั ธรรม หมายความวา่ จะตอ้ งมใี หค้ รบทงั้ ๔ หลกั กลา่ วคอื หลกั วชิ า – หลกั ปญั ญา – หลกั ทรพั ย์ – และหลกั ธรรม เพราะฉะนนั้ เมอื่ แรกเกดิ เราพงึ่ ผปู้ กครอง เพราะตอนนนั้ ยงั ทำอะไรไมไ่ ด้ พอโตขน้ึ มา มกี ำลงั ปญั ญาแกก่ ลา้ ผทู้ เ่ี ราพง่ึ กแ็ กเ่ ฒา่ ลง ไปแลว้ จะตอ้ งอาศยั กำลงั ปญั ญาทธี่ รรมชาตใิ หม้ า เพอื่ แสวงหาหลกั วชิ า อนั จะนำไปหาหลกั ทรพั ย์ โดยอาศยั หลกั ธรรมเปน็ หลกั ดำเนนิ ชวี ติ ขอ ใหค้ ดิ วา่ ๑. ปา่ พงึ่ ฝน คนพงึ่ หลกั เกดิ เปน็ คนตอ้ งหา หลกั วชิ าไวใ้ หม้ าก ๒. หดั พง่ึ ตนได้ จติ ใจจะแกลว้ กลา้ จงใชอ้ ดทน เอาตนนำพา R 31

๕ เกดิ เปน็ คน ตอ้ งฝนใหถ้ งึ ดี R อตตฺ า หิ อตตฺ โน คต ิ ตนเทา่ นนั้ เปน็ คตขิ องตน คติ ในทน่ี ี้ หมายถงึ ขอ้ คดิ ทไี่ ดจ้ ากประสพการณช์ วี ติ จาก ของคนและของคนอนื่ ทงั้ ทด่ี แี ละไมด่ ี ทง้ั ทสี่ ำเรจ็ และลม้ เหลว แลว้ นำ มาประกอบเขา้ เปน็ บทเรยี นแหง่ ชวี ติ เพอ่ื นำมาดำเนนิ ทางชวี ติ ของตน ทไ่ี หนดนี ำมาใช้ ทไี่ หนไมด่ ใี หห้ ลบหลกี ซงึ่ หมายถงึ ทง้ั ภพนแ้ี ละภพหนา้ ถา้ ในทางพระพทุ ธศาสนา หมายถงึ ทางสองสาย คอื สายทคุ ติ ไดแ้ ก่ การทำชวั่ ทจี่ ะพาตวั ไปสคู่ วามเปน็ สตั วน์ รก เปรต อสรุ กาย และสตั ว์ ดริ จั ฉาน ใหห้ ลบหลกี สายน้ี และสายสคุ ติ ไดแ้ ก่ การทำความดที จ่ี ะพา ตวั ไปสคู่ วามเปน็ มนษุ ย์ สวรรค์ พรหม และสดุ ทา้ ยคอื นพิ พาน ใหเ้ ดนิ ทางสายนเี้ ปน็ หลกั มคี ำพูดที่เคยพดู กนั อยเู่ สมอวา่ ผิดเป็นครู รู้เปน็ วชิ า ท่าน หมายความว่า ประสพการณ์ชีวิตของแต่ละคน ท่ีเคยผ่านไปแล้วน้ัน มีคุณค่าควรแก่การศึกษาและปฏิบัติ ข้อใดท่ีเคยผิดพลาดมาแล้ว ใหถ้ อื วา่ นนั่ คอื บทเรยี นทส่ี อนใหร้ วู้ า่ ตอ่ ไปอยา่ ทำอยา่ งน้ี อกี สว่ นขอ้ ใด ทไ่ี ดร้ บั ความสำเรจ็ มาแลว้ ถงึ จะผา่ นความเหนอ่ื ยยากลำบาก กใ็ หน้ ำ มาเปน็ ความรแู้ ลว้ ปฏบิ ตั ติ าม เพราะ ตวั เรานเ้ี ปน็ คมั ภรี เ์ ลม่ ใหญ่ ท่ี เราเองจะตอ้ งอา่ นดเู อาเอง แตจ่ ะตอ้ งอา่ นใหอ้ อก เชน่ ตอ้ งอา่ นตวั เอง 32

ใหร้ วู้ า่ ตวั เรามจี ดุ เดน่ จดุ ดอี ยทู่ ตี่ รงไหน ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามนนั้ และมจี ดุ เสยี อยทู่ ต่ี รงไหน แลว้ หาทางเลกิ ละ อยา่ อา่ นผดิ เหน็ ความชว่ั เปน็ ดี หรอื เหน็ ความดเี ปน็ ชว่ั อยา่ เขา้ ขา้ งตวั เองในทางทผี่ ดิ ขอใหม้ องดโู ดยความ เปน็ กลาง อยา่ งนจ้ี ะเรยี กวา่ อา่ นตวั ออก และเมอ่ื อา่ นตวั ออกแลว้ ก็ ตอ้ ง บอกตวั ได้ ซง่ึ หมายถงึ บอกใหล้ ะชวั่ และใหท้ ำดี และสดุ ทา้ ยกค็ อื ใชต้ วั เปน็ คอื ใชไ้ ปในทางทดี่ ี จงึ จะเขา้ สตู รวา่ อา่ นตวั ออก – บอกตวั ได้ – ใชต้ วั เปน็ ดงั ทก่ี ลา่ วมาแลว้ นี้ เพราะฉะนน้ั ทา่ นกลา่ ววา่ เกดิ เปน็ คนตอ้ งฝนใหถ้ งึ ดี อา่ นตวั ออกเปน็ เปลอื ก บอกตวั ไดเ้ ปน็ กะพ้ี และใชต้ นเปน็ นนั่ เปน็ แกน่ แกน่ ก็ คอื ความดสี ดุ ยอด ทางพระเรยี กวา่ วมิ ตุ ติ ถา้ ทำไดอ้ ยา่ งน้ี จะเรยี กได้ วา่ ตนเองเทา่ นนั้ จะเปน็ คตขิ องตน ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. เกดิ เปน็ คน ตอ้ งฝนใหถ้ งึ ดี ถา้ ฝนไมม่ ี ความดจี ะไมเ่ กดิ ๒. ตวั เรานี้ เหมอื นคมั ภรี เ์ ลม่ ใหญ่ จงอา่ นตนใหอ้ อก จงบอก ตนใหไ้ ด ้ R 33

๖ รกั ตวั ตอ้ งกลวั เสยี R อตตฺ า หิ ปรมํ ปโิ ย ตนเทา่ นนั้ เปน็ ทร่ี กั อยา่ งยง่ิ กายกบั ใจ เมอื่ รวมกนั เขา้ จะเรยี กวา่ ตน ไมว่ า่ จะเปน็ ตนของ คนหรอื สตั ว์ จะมสี ญั ชาตญาณเขา้ ไปผกู มดั วา่ เปน็ ตวั ของเรา มเี รา เป็นเจ้าของ และจากนั้นก็จะมีความรักเข้าไปยึด เช่นเดียวกับสมบัติ ตา่ งๆ ทต่ี นเองหามาได้ เชน่ ธนบตั รใบละหนง่ึ รอ้ ยบาท ทอี่ ตุ สาหะหามา ไดใ้ นวนั น้ี ซง่ึ อยใู่ นกระเปา๋ ขณะน้ี เราเปน็ เจา้ ของ หากมใี ครมาชว่ งชงิ เอาไป กจ็ ะเกดิ การหวงแหน เกดิ การเสยี ดายขน้ึ มา แทท้ จี่ รงิ ธนบตั ร ใบนนั้ ไดผ้ า่ นมอื ใครตอ่ ใครมามากมายหลายคนแลว้ ทกุ คนกค็ ดิ อยา่ ง เดียวกันน้ี และในไม่ช้าธนบัตรใบนี้ ก็จะผ่านจากเราไป แล้วไปเข้า กระเปา๋ คนอน่ื ตอ่ ไป การรกั ตวั เอง รกั เกยี รตศิ กั ดศ์ิ รขี องตวั เอง รวมทง้ั รกั สมบตั ทิ ่ี ตนหามาได้ นบั วา่ เปน็ ความดี จะทำใหค้ อยระวงั รกั ษาสขุ ภาพอนามยั รกั ษาเกยี รตยิ ศชอื่ เสยี ง รกั ษาทรพั ยส์ มบตั ขิ องเรา แตจ่ ะรกั จรงิ แคไ่ หน นนั้ ขอใหม้ าดขู อ้ เปรยี บเทยี บดงั นค้ี อื สมมตุ วิ า่ ลกู ของทา่ นมาขอเงนิ บอกวา่ จะนำไปเลน่ การพนนั หรอื นำไปใชใ้ นทางทไ่ี มด่ ตี า่ งๆ แนน่ อน ทา่ นจะตอ้ งไมใ่ ห้ นอกจากจะไม่ ใหแ้ ลว้ กอ็ าจจะตอ้ งวา่ กลา่ วตกั เตอื นสง่ั สอนเขา ถามวา่ เพราะเหตใุ ด 34

ทา่ นกจ็ ะตอ้ งตอบวา่ เพราะกลวั ลกู จะมนี สิ ยั เสยี มคี วามประพฤตทิ ไี่ มด่ ี ในทำนองเดียวกันนี้ ลองนึกดูว่า ตัวท่านเองก็อาจจะเคยนำ เงนิ ไปใชจ้ า่ ย ในทางทไ่ี มด่ ี มกี ารเลน่ การพนนั เปน็ ตน้ มบี า้ งไหม บาง คนอาจจะตอบวา่ มี เมอื่ เปน็ เชน่ นี้ ถามวา่ ทา่ นไมก่ ลวั ตวั เองเสยี หรอื แทท้ จ่ี รงิ ขอ้ นม้ี ไิ ดม้ คี วามประสงคจ์ ะตำหนติ เิ ตยี น แตต่ อ้ งการจะใหม้ า มองดถู งึ ความแปลกของคนเกอื บจะทว่ั ไปวา่ ทกุ คนรกั ตวั เองกลบั มอง ไมเ่ หน็ วา่ ตนทำผดิ แตท่ คี่ นอน่ื ทำความผดิ ตนเองจะเหน็ ไดด้ ี วา่ งๆ ลองนง่ั คดิ ดบู า้ ง กด็ เี หมอื นกนั เพราะฉะนนั้ เรามาใชค้ วามเปน็ ธรรม แลว้ เขา้ มาตรวจดตู วั เอง โดยไมเ่ ขา้ ขา้ งตวั และหากมองเหน็ แลว้ มารว่ มใจกนั รณรงคเ์ พอ่ื พฒั นา ตวั เอง อยา่ งนจ้ี ะเปน็ ความดมี ใิ ชน่ อ้ ย ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. รักตัวต้องกลัวเสีย รักเมียต้องกลัวมาร อย่าตามใจตัว อยา่ มวั่ คนพาล ๒. ถ้ารักตัว ต้องหลีกความช่ัวความผิด จงเลิกละความช่ัว เพอ่ื รกั ตวั สกั นดิ R 35

๗ คนอยทู่ ค่ี า่ ราคาอยทู่ สี่ ำเรจ็ R นตถฺ ิ อตตฺ สมํ เปมํ ความรกั อนื่ เสมอดว้ ยตนไมม่ ี ในปัจจุบันน้ี ทุกคนต่างก็มีความพยายาม ประกอบอาชีพใน การทำมาหากนิ ดนิ้ รนเพอื่ สรา้ งความสขุ สบาย ในทกุ วถิ ที างและทกุ รปู แบบ ท่ีเป็นเช่นนี้ ก็เพราะความรักตนท้ังส้ิน เพ่ือความรักคนอ่ืนก็มี เหมอื นกนั แตเ่ ปน็ ความรกั ทรี่ องลงมา หรอื หากเกดิ ภยั อนั ตรายทจี่ ะมา ถึงตน สัญชาตญาณของคน จะต้องเอาตัวรอดไว้ก่อน นี้แสดงว่า “ความรกั อนื่ เสมอดว้ ยตนไมม่ ”ี ความรกั ตนนน้ั ทา่ นกลา่ ววา่ ใหร้ กั คณุ คา่ ของตน หมายถงึ จะ ตอ้ งพยายามสรา้ งราคา หรอื สาระใหเ้ กดิ แกต่ น มใิ ชว่ า่ นกึ อยากจะทำ อยากจะพดู อะไร กท็ ำไปตามใจอยาก มไิ ดค้ ดิ ถงึ ความเสยี หาย อนั จะ เกดิ แกต่ นและสงั คม จะตอ้ งคดิ ถงึ คณุ คา่ หรอื ราคา ทต่ี นจะพงึ ไดร้ บั ดว้ ย สมยั หนง่ึ พระพทุ ธเจา้ ไดเ้ สดจ็ ไปหา้ มพระญาตทิ ง้ั สองฝา่ ย ซงึ่ ไดเ้ กดิ การทะเลาะกนั ดว้ ยเรอ่ื งแยง่ นำ้ ในแมน่ ำ้ โรหณิ ี เพอื่ ใหเ้ ขา้ มาสู่ นาของตนๆ เนอื่ งจากในปนี นั้ มนี ำ้ นอ้ ย ไมเ่ พยี งพอแกก่ ารทำนา เพราะ สมยั นนั้ กษตั รยิ ท์ ง้ั หลายยงั ทำนากนั อยู่ พระพทุ ธเจา้ ไดเ้ สดจ็ ประทบั ยนื อยู่บนอากาศ เหนือแม่น้ำโรหิณีน้ัน แล้วตรัสถามกษัตริย์เหล่าน้ันว่า “นำ้ กบั กษตั รยิ ์ อยา่ งไหนมรี าคามากกวา่ กนั ” พวกพระญาตพิ ากนั ทลู วา่ 36

“นำ้ มรี าคานอ้ ย กษตั รยิ ม์ รี าคามาก” พระพทุ ธเจา้ จงึ ตรสั เตอื นสตวิ า่ “เมื่อรู้ว่ากษัตริย์มีราคามากกว่า เหตุไฉน พวกท่านจึงได้มา ทะเลาะกนั เพราะเหตแุ หง่ นำ้ เลา่ ” เพยี งพระดำรสั เทา่ นี้ พวกพระญาติ เหลา่ นนั้ ตา่ งกม็ คี วามสำนกึ วา่ พวกตนกำลงั จะทำความผดิ จงึ ไดเ้ ลกิ ทะเลาะกนั ตงั้ แตน่ นั้ มา เพราะฉะนั้น เรื่องน้ีจึงเป็นอุทาหรณ์ที่ดี เพ่ือเตือนให้รู้ว่า คณุ คา่ หรอื ราคาของเรามมี ากกวา่ ทำไมจงึ ตอ้ งนำเอาไปแลกกบั สง่ิ ทเี่ สยี ราคา เพราะการทะเลาะ กนั เปน็ การทำตนใหเ้ สยี ราคา คอื ขาดทนุ นนั่ เอง ถา้ นกึ ไดอ้ ยา่ งน้ี กจ็ ะ ไมพ่ าตนไปเสยี หาย ตา่ งกจ็ ะรกั ษาคณุ คา่ หรอื ราคาของตนไวใ้ หด้ ี หลกี หนี สง่ิ ทจ่ี ะทำใหข้ าดทนุ ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. คนอยู่ท่ีค่า ราคาอยู่ท่ีสำเร็จ อย่าหลงทำชั่ว จงทำตัวให้ เปน็ เพชร ๒. ถึงรักลูกรักผัว ก็ต้องรักตัวให้มาก ถ้าเขาชวนทำผิด จะ ตอ้ งคดิ ตจี าก R 37

๘ อนั ความดี จะมไี ดท้ ใ่ี จเรา R อตตฺ นา อกตํ ปาปํ อตตฺ นา ว วสิ ชุ ฌฺ ต ิ ทำดเี อง บรสิ ทุ ธเิ์ อง ในทางพระพุทธศาสนา เรียกการทำความดีทุกประเภทว่า ทำบญุ คำวา่ บญุ เปน็ ชอื่ ของความสขุ อนั เกดิ จากการทตี่ น ไมไ่ ปโลภ อยากไดอ้ ะไรของใคร ทผ่ี ดิ กฎหมายและศลี ธรรม ทจี่ ะกอ่ ใหเ้ กดิ เวรภยั ไม่ไปโกรธทำร้ายใคร มีจิตเมตตาต่อกันเสมอ ทำให้เป็นคนไม่มีศัตรู และไม่หลงผิด ปฏิบัติตนอยู่ในธรรมะ ยินดีในการทำความดี ในการ ทำบญุ ใหท้ าน ในการรกั ษาศลี และในการอบรมบม่ นสิ ยั ตนเอง ไมห่ วนั่ เกรงทใ่ี ครจะมากลา่ ววา่ เปน็ คนหวั โบราณ ล้าสมัย เมอ่ื ทำใจมไิ ดไ้ ป เกยี่ วขอ้ งกบั คนอนื่ ในทางเสยี หายอยา่ งนี้ ใจกจ็ ะมแี ตค่ วามสขุ ไมต่ อ้ ง ดน้ิ รนกระวนกระวาย อนั ธรรมดาสง่ิ ของเครอื่ งใชต้ า่ งๆ มเี สอ้ื ผา้ เปน็ ตน้ เมอื่ บรโิ ภค ใชส้ อยแลว้ จะมมี ลทนิ มเี หงอื่ ไคลเปน็ ตน้ แปดเปอื้ น จำเปน็ จะตอ้ งมี การซกั ลา้ ง ทำความสะอาดอยเู่ สมอ ขอ้ น้ี ถา้ จะเปรยี บดว้ ยใจของคน เรากไ็ ม่ผิด เพราะใจกม็ ีการเปื้อนไดเ้ หมือนกนั กล่าวคอื จะแปดเปื้อน ด้วยมลทินคือกิเลสอยู่เสมอ จำเป็นจะต้องมีการชำระล้างเป็นประจำ สมมตุ วิ า่ มเี สอื้ ผา้ อยชู่ ดุ เคยี ว ใชส้ วมใสอ่ ยทู่ กุ วนั ไมเ่ คยถอดออกซกั ทำความสะอาดเลยเปน็ เวลาแรม ปี ลองนกึ ดวู า่ ทา่ นสวมใสเ่ สอ้ื ผา้ ชดุ น้ี 38

เขา้ ไปในสงั คม จะเปน็ อยา่ งไร เปน็ ทแ่ี นน่ อนวา่ จะไมม่ ใี ครยอมเขา้ ใกล้ ทา่ น เพราะรงั เกยี จในความสกปรก และกลนิ่ เหมน็ ในเสอื้ ผา้ ชดุ นน้ั เมอ่ื เปน็ เชน่ นี้ ลองมานกึ เปรยี บกบั คนทห่ี มกั หมมไปดว้ ยกเิ ลส ไมเ่ คยไปทำบญุ เลย จติ ใจกจ็ ะเปอื้ นไปดว้ ยความอยาก คอื อยากทำชว่ั ด้วยอำนาจของความโลภ คร้ันไม่สมหวังก็จะเกิดความโกรธ พาลหา เรอ่ื งทะเลาะววิ าท ในใจเตม็ ไปดว้ ยความหลงผดิ แลว้ อยา่ งนี้ ถา้ ไปเขา้ สงั คมไหนเขากร็ งั เกยี จ เพราะฉะนนั้ ความดจี ะอยทู่ ใ่ี จ อยา่ ปลอ่ ยใหใ้ จสกปรก จนมี กล่ินเหม็นไปถึงคนอ่ืน แต่กล่ินเหม็นน้ี จะไม่มีใครบอกกับเรา ต้องรู้ ด้วยตนเอง ควรจะต้องใช้ทานมาซักความโลภ ศีลมาซักความโกรธ และใชก้ ารอบรมใจ มาซกั ความหลงผดิ เมอ่ื หมน่ั ซกั อยบู่ อ่ ยๆ ใจกจ็ ะ สะอาด ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. อนั เสอื้ ผา้ ซกั งา่ ย แตใ่ จซกั ยาก จะลำบากอยา่ งไร จงซกั ใจ ใหม้ าก ๒. อนั ความดี จะมไี ดท้ ใี่ จเรา ใครจะทำความชว่ั กต็ วั เขา จงทำดไี ว้ อยา่ ใหเ้ ศรา้ R 39

๙ รกั ดตี อ้ งหนชี ว่ั รกั ตวั ตอ้ งอบรม R อตตฺ นา ว กตํ ปาปํ อตตฺ นา สงกฺ ลิ สิ สฺ ติ ทำชว่ั เอง เศรา้ หมองเอง ความชวั่ ทกุ ชนดิ เรยี กวา่ บาป ในทางพระพทุ ธศาสนา อนั มี มูลเหตุมาจาก ความโลภอยากได้ในทางที่ผิด ความโกรธดุร้าย เม่ือ ความอยากนนั้ ไมส่ มหวงั และความหลงวา่ ผดิ เปน็ ถกู ซงึ่ เปน็ ตน้ เหตใุ ห้ เกดิ ความโลภและความโกรธนนั้ และบาปดงั กลา่ วน้ี จะแสดงออกมา ทางกาย โดยการฆา่ หรอื ทำรา้ ยรา่ งกายกนั การลกั ขโมยหรอื โกงกนั และการประพฤติผิดทางเพศ และทางวาจา โดยการพูดเท็จ พูดคำ หยาบ พดู สอ่ เสยี ดใสร่ า้ ย หลอกลวงกนั และแสดงออกทางใจ โดยการ โลภอยากได้ของเขา พยาบาทปองร้ายเขา และเห็นผิดจากทำนอง ครองธรรม ความชวั่ ทา่ นเปรยี บดว้ ย กลนิ่ เหมน็ สว่ นความดที า่ นเปรยี บ ดว้ ย กลนิ่ หอม กลนิ่ ตามปรกตจิ ะใชล้ มนำไป แตก่ ลน่ิ ความดคี วามชวั่ จะอาศยั ขา่ วเปน็ ผนู้ ำไป สำหรบั กลน่ิ แหง่ คนั ธชาติ จะหอมหรอื เหมน็ ไม่ นานกจ็ ะหายไป มไี ดใ้ นระยะใกลแ้ ละฟงุ้ ไปตามลมเทา่ นนั้ กลนิ่ ของความดแี ละความชวั่ จะฟงุ้ กระจายไปไดไ้ กลมาก ยงิ่ ในปัจจุบันน้ีเป็นยุคแห่งข่าวสารกว้างไกล สามารถจะไปได้ทั่วโลกใน เวลาอนั ไมน่ าน กลนิ่ เหมน็ ถา้ เกดิ กบั บคุ คลใด บคุ คลนน้ั จะกลายเปน็ คน 40

เสยี คนไปตลอดชาติ จะเขา้ ไปในสงั คมไหน กจ็ ะมแี ตค่ นรงั เกยี จ คนท่ี ทำชวั่ ดว้ ยวธิ กี ารไหน ขบวนการสอ่ื สารกจ็ ะตแี ผไ่ ปทว่ั โลก อยา่ ไปเชอื่ ตวั เองวา่ ไมเ่ ปน็ ไร ไมม่ ใี ครรหู้ ลอก หรอื เราจำเปน็ จะตอ้ งทำ คนอน่ื เขากท็ ำกนั ทงั้ นน้ั ดงั น้ี ตอ้ งทำความเขา้ ใจวา่ หากใครมขี า่ วในทางไมด่ ี จะไปตามแกก้ บั คนทวั่ โลกนบั เปน็ การยาก ทางทดี่ คี วรจะหลบหลกี อยา่ เขา้ ใกลส้ งิ่ ทชี่ วั่ หรอื คนชวั่ ได้ จะดมี าก อกี อยา่ งหนงึ่ การทำความชวั่ นนั้ ถงึ แมจ้ ะไมม่ ใี ครจบั ได้ ผทู้ ำก็ จะเกดิ ไดใ้ จ หาโอกาสทำตอ่ ๆ ไป และกจ็ ะตอ้ งมสี กั ครง้ั หนง่ึ ทเ่ี ขาจบั ได้ เหมอื นของเหมน็ จะนำไปเกบ็ ซอ่ นไวต้ รงไหน กลนิ่ เหมน็ กจ็ ะตอ้ งออก มาปรากฏใหค้ นไดก้ ลน่ิ จนได้ เพราะฉะนน้ั พระพทุ ธเจา้ จงึ ตรสั วา่ ความชว่ั ไมท่ ำเสยี เลยดกี วา่ ก็เพราะว่าความช่ัวมีกลิ่นเหม็น ทุกคนย่อมจะไม่ชอบคนชั่ว และ นอกจากนนั้ กเ็ ปน็ การสรา้ งเวรภยั ใหแ้ กต่ วั เองดว้ ย ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. รกั ดตี อ้ งหนชี ว่ั รกั ตวั ตอ้ งอบรม จงละความชว่ั อยา่ ทำตวั ใหโ้ สมม ๒. สะอาดนอกทำงา่ ย สะอาดใจทำยาก อยากเปน็ คนดี ตอ้ งมี ลำบาก R 41

๑๐ เหน็ แกต่ น เปน็ คนสกปรก R อตตตถปญญา อสจุ ี มนสุ สา คนทเ่ี หน็ แกป่ ระโยชนต์ น เปน็ คนสกปรก การเห็นแก่ประโยชน์ตน หมายถึง ประโยชน์ท่ีตนได้รับนั้น ไปกระทบกบั คนอน่ื ทำใหค้ นอน่ื ไดร้ บั ความทกุ ขร์ อ้ น สว่ นตนเองไดร้ บั ความสขุ บางทเี รยี กคนประเภทนว้ี า่ หากนิ บนหลงั คน และคนทเ่ี หน็ แกป่ ระโยชนต์ นนี้ จะมนี สิ ยั ทเ่ี รยี กวา่ เสยี ไมใ่ ชไ้ ดเ้ ปน็ เอา ขาดเมตตาธรรม เปน็ คนใจดำอำมหติ พระพทุ ธเจา้ ตรสั วา่ เปน็ คนสกปรก หมายถงึ เปน็ คน มพี ษิ รา้ ยในตน เมอ่ื ไปคบคา้ สมาคมกบั ใคร ผนู้ นั้ จะไดร้ บั ทกุ ขโ์ ทษ เหมอื น ของสกปรกทอ่ี ยใู่ นถงั ขยะ ถา้ เกบ็ สะสมไวน้ าน จะทำใหเ้ กดิ เชอ้ื โรครา้ ย ไมค่ วรใหเ้ กดิ แกใ่ จของคนเอง ทกุ ชวี ติ ทดี่ น้ิ รนกนั อยใู่ นปจั จบุ นั นก้ี ค็ อื เงนิ เพราะเงนิ เทา่ นน้ั ที่ จะทำใหค้ นมคี วามเปน็ อยใู่ นสงั คมได้ คนจะมเี กยี รตชิ อื่ เสยี งไดก้ เ็ พราะเงนิ แตบ่ างครง้ั เงนิ ดงั กลา่ วน้ี กอ็ าจจะทำใหค้ นทเี่ ปน็ มติ ร กลบั กลายเปน็ ศตั รู พน่ี อ้ งทเ่ี กดิ มาจากทอ้ งมารดาเดยี วกนั กลายเปน็ คอู่ าฆาตกนั คน ทตี่ ายเพราะเงนิ ทำพษิ กม็ มี ใิ ชน่ อ้ ย ทย่ี กตวั อยา่ งมาน้ี มใิ ชว่ า่ เงนิ นนั้ จะมี ความโหดร้าย แต่เป็นเพราะความอยาก คือกิเลสท่ีมีอยู่ในตัวคน ท่ี ออกมาแสดงทำใหค้ นกลายเปน็ คนเหน็ แกต่ วั สง่ิ ของทไ่ี ดม้ าเพราะเหน็ แกต่ วั ทา่ นเรยี กวา่ ทกุ ขลาภ คอื เปน็ ลาภทม่ี คี วามทกุ ข์ ความเดอื ดรอ้ น 42

เปน็ ตน้ ทนุ ถา้ ไมพ่ บในชาตนิ ้ี กต็ อ้ งไปพบในชาตหิ นา้ จงึ จำเปน็ จะตอ้ ง พยายามแสวงหาเงนิ ในทางทถี่ กู ตอ้ ง สว่ นคนทเี่ หน็ แกป่ ระโยชนส์ ว่ นรวม สงั คมจะยกยอ่ งสรรเสรญิ ถงึ จะลม้ กย็ งั มที พ่ี ง่ึ เงนิ ทองเปน็ ของนอกกาย ใชไ้ ปหมดไปได้ แตน่ ำ้ ใจ ยอ่ มอยคู่ งทนถาวร ควรจะไดส้ รา้ งนำ้ ใจฝากไวก้ บั สงั คมจะดกี วา่ เพอ่ื ความอยเู่ ปน็ สขุ และเกยี รตยิ ศชอ่ื เสยี งของตน และของวงศต์ ระกลู ตอ่ ไป ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. เสยี ไมใ่ ชไ้ ดเ้ ปน็ เอา ไมค่ วรเขา้ คบคา้ สมาคม ถา้ ใครมดี ว้ ย จะชว่ ยใหจ้ ม ๒. การเห็นแก่ตัว จะเป็นคนช่ัวช้า สกปรกโสมม สังคมจะ ระอา R 43

๑๑ จะเปน็ บณั ฑติ ตอ้ งตดิ ฝกึ ตน R อตตฺ านํ ทมยนตฺ ิ ปณฑฺ ติ า บณั ฑติ ยอ่ มฝกึ หดั ตน บณั ฑติ หมายถงึ ผเู้ ดนิ ไปขา้ งหนา้ หรอื ผทู้ เี่ ปน็ หวั หนา้ หรอื ผู้ เจรญิ กา้ วหนา้ ไดแ้ กผ่ ทู้ ร่ี จู้ กั ประโยชนใ์ นปจั จบุ นั และประโยชนใ์ นภพหนา้ รเู้ หตแุ หง่ ความเจรญิ และเหตแุ หง่ ความเสอ่ื ม เมอื่ รแู้ ลว้ กด็ ำเนนิ ไปสู่ เสน้ ทางแหง่ ความเจริญ หลบหลกี เส้นทางแหง่ ความเสอ่ื ม ที่เรียกว่า คนดี คนจะดหี รอื ชว่ั นน้ั อยทู่ ก่ี ารฝกึ ตน ผใู้ ดหมนั่ ฝกึ ฝนจติ ของตน ให้ ออกจากความหลงผดิ ไมต่ ดิ อยใู่ นความอยากทผ่ี ดิ มจี ติ สขุ มุ เยอื กเยน็ ไมเ่ ปน็ ทาสแหง่ ความผลนุ ผลนั โหดรา้ ย ดงั นเ้ี ปน็ ตน้ ผนู้ นั้ ทา่ นเรยี กวา่ บณั ฑติ แตถ่ า้ ผใู้ ดมไิ ดฝ้ กึ ฝนจติ ของตน ปลอ่ ยไปตามใจของตน ตกอยู่ ภายใตแ้ หง่ อำนาจของกเิ ลส ผนู้ น้ั จะเรยี กกลบั กนั เสยี ใหมว่ า่ คนพาล การฝึกตนให้ทำความดี เพ่ือแก้ไขสถานการณ์ปัจจุบันในการ ดำเนนิ ชวี ติ เปน็ หนา้ ทข่ี องบณั ฑติ การกระทำใดๆ ทตี่ นรวู้ า่ เปน็ ความผดิ สามารถทจี่ ะหา้ มใจของตนได้ ไมว่ า่ สงิ่ นน้ั จะยากหรอื งา่ ย กส็ ามารถจะ ปรบั เปลย่ี นการกระทำ ใหเ้ ปน็ ไปโดยถกู ตอ้ ง อยา่ งมกี าละเทสะ ไมต่ ดิ อยกู่ บั คา่ นยิ มท่ีผิดๆ หมนั่ แกไ้ ขอยูเ่ สมอ ไมห่ นกั ไปในทางแกต้ ัว เขา้ ทำนองทวี่ า่ บณั ฑติ ชอบแกไ้ ข คนจญั ไรชอบแกต้ วั ถา้ คนเราไมห่ มน่ั ฝกึ ตนเองอยบู่ อ่ ยๆ แลว้ กระแสของจติ ยอ่ มจะถกู ชกั นำลงสทู่ างตำ่ 44

คอื ถกู ความชวั่ ดงึ ลง ใหไ้ ปยนิ ดกี บั กเิ ลส ในทส่ี ดุ กจ็ ะตอ้ งตกไปเปน็ ทาส ของความชวั่ ตอ่ ไป นน่ั มใิ ชท่ างของบณั ฑติ ทถี่ กู ตอ้ งแทจ้ รงิ เพราะฉะนนั้ ทกุ คนมสี ทิ ธทิ์ จี่ ะเปน็ ดหี รอื คนชวั่ ไดท้ ง้ั นนั้ ถา้ จะ เปน็ คนดจี ะตอ้ งหมนั่ ฝกึ ฝนจติ ของตนใหช้ อบและตดิ อยใู่ นความดี แมถ้ งึ จะเปน็ ความยากลำบาก ไมม่ คี วามสนกุ สนาน กต็ อ้ งมคี วามอดทน แต่ ถา้ ปลอ่ ยไปตามอารมณท์ ี่ยัว่ ยวนให้ทำชัว่ มคี วามสนกุ สนานเขา้ มาลอ่ คนนน้ั กจ็ ะเปน็ คนชวั่ เพราะเหตทุ ไ่ี มห่ มน่ั ฝกึ ฝนใจตนเอง ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. คนดีชอบฝึกฝน คนจนชอบเกียจคร้าน ถ้าทำช่ัวมากมี ความดจี ะดา้ น ๒. เปน็ บณั ฑติ ตอ้ งฝกึ จติ ในความดี ชว่ ยเหลอื เกอ้ื กลู สรา้ ง คณุ ใหม้ ี R 45

๑๒ ทพ่ี ง่ึ สห่ี ลกั ตอ้ งประจกั ษแ์ กต่ น R อตตฺ า หิ สทุ นเฺ ตน นาถํ ลภติ ทลุ ลฺ ภ ํ ผฝู้ กึ ตนดแี ลว้ ยอ่ มไดท้ พ่ี ง่ึ อนั หาไดย้ าก การฝกึ ตน หมายถงึ การอบรมจติ ทวี่ อกแวกกลบั กลอกไปตาม อารมณแ์ หง่ ความอยาก อนั แนบสนทิ ตดิ อยใู่ นความหลงผดิ ใหล้ ะพยศ จนเกดิ ดวงปญั ญา มองเหน็ ความจรงิ มกี ายวาจาใจอนั บรสิ ทุ ธ์ิ ถา้ ฝกึ ถงึ ขนั้ สงู สดุ กส็ ามารถจะคลายอปุ าทาน คอื การยดึ มนั่ ถอื มนั่ วา่ เราวา่ เขาเสียได้ เข้าถึงมรรคผลนิพพาน เม่ือถึงข้ันนี้ก็จะเรียกว่า ได้ที่พึ่ง อนั หาไดย้ าก อันธรรมดาท่ีพึ่ง ของคนท่ียังไม่ถึงข้ันนิพพาน ทุกคนท่ีเป็น ปุถุชน ต่างก็ดิ้นรนเพื่อความอยู่ดีกินดีด้วยกันทั้งน้ัน ที่พ่ึงดังกล่าวน้ี หมายถงึ ทพี่ ง่ึ สหี่ ลกั คอื ทรพั ย์ – วชิ า – ปญั ญา – บารมี ในเบอื้ งตน้ จะตอ้ งมหี ลกั ทรพั ยก์ อ่ น แตห่ ลกั ทรพั ยใ์ นตอนน้ี จะ มมี ากมนี อ้ ยไมส่ ำคญั มพี อใหเ้ ปน็ คา่ เลา่ เรยี นกใ็ ชไ้ ด้ หลกั ทสี่ องคอื วชิ า หมายถึงการศึกษาเล่าเรียน เมื่อเรียนจบแล้ว จะต้องใช้หลักที่สาม ในการดำเนนิ ชวี ติ คอื หลกั ปญั ญา พรอ้ มกนั นี้ การดำเนนิ ชวี ติ ของคนเรา จะต้องเนื่องด้วยบุคคล จำเป็นจะต้องสร้างหลักที่สี่คือ บารมี ได้แก่ การดำรงตนอยใู่ นความซอ่ื สตั ยส์ จุ รติ จนเปน็ ทไ่ี วว้ างใจของสงั คม โดย อาศยั หลกั สงั คหวตั ถธุ รรมสปี่ ระการ เขา้ มาประกอบเปน็ ขอ้ ปฏบิ ตั ิ 46

ทกี่ ลา่ วมาน้ี เปน็ บารมใี นชาตนิ ี้ สำหรบั บารมใี นชาตหิ นา้ นนั้ ก็ จะตอ้ งสรา้ งควบคกู่ นั ไปดว้ ย กลา่ วคอื การใหท้ าน การรกั ษาศลี และ การอบรมจติ ใจ เพราะทง้ั สามนจี้ ะเปน็ ทพ่ี งึ่ ในชาตหิ นา้ เมอื่ มแี ละทพ่ี งึ่ ในชาตหิ นา้ น้ี เมอื่ เรากลบั มาเกดิ เปน็ มนษุ ยอ์ กี กจ็ ะมาชว่ ยเสรมิ สรา้ ง บารมอี กี ตอ่ ไป เพราะฉะนน้ั ชาตนิ เ้ี ราเกดิ มาเปน็ มนษุ ย์ กถ็ อื วา่ เปน็ บญุ ลาภ อนั ประเสรฐิ แลว้ จงนกึ ขอบคณุ ในบญุ บารมตี รงน้ี แลว้ ตงั้ ใจประพฤติ ปฏบิ ัติในคณุ ความดี อยา่ ให้ชีวิตในชาติหน้าต้องตกไปในอบายภูมิ จง หมนั่ ฝกึ จติ ใหห้ วนรำลกึ นกึ ถงึ แตบ่ ญุ อยา่ ตกเปน็ ทาสของความชวั่ เลย เพราะความชวั่ จะพาดวงวญิ ญาณ ไปเกดิ ในอบายภมู เิ สยี เวลาไปนาน แสนนาน ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. เกดิ มาชาตหิ นง่ึ ควรพงึ่ บญุ บารมี จงฝกึ จติ ไว้ ใหเ้ ปน็ จติ ใจ คนด ี ๒. ฝกึ จติ ไวด้ ี จะมที พี่ ง่ึ การขยนั อดทน จะเปน็ คนชนั้ หนง่ึ R 47

๑๓ หนุ่ เหมอื นกาย ใจเหมอื นคนเชดิ R โย รกขฺ ติ อตตฺ านํ รกขฺ โิ ต ตสสฺ พาหโิ ร ภายนอกเขารกั ษาได้ กช็ อ่ื วา่ รกั ษาตนได ้ ตน คอื รา่ งกายและจติ ใจ ทงั้ สองอยา่ งนี้ แบง่ ออกเปน็ ภายนอก และภายใน รา่ งกายอนั หมายถงึ กายกบั วาจา จดั เปน็ ภายนอก เปน็ สภาพทเี่ หมอื นกบั หนุ่ หากไมม่ ใี ครเชดิ หนุ่ กค็ อื ทอ่ นไมธ้ รรมดานนั่ เอง ผเู้ ชดิ หนุ่ กค็ อื ใจ ซง่ึ จดั เปน็ ประเภทภายใน ผเู้ ชดิ หนุ่ ตอ้ งมคี วามชำนาญ มาก อนั หมายถงึ จะตอ้ งรวู้ ธิ เี ชดิ รถู้ งึ เรอ่ื งราวทจี่ ะเชดิ เชน่ จะเลน่ เรอ่ื ง พระอภยั มณี ผเู้ ชดิ จะตอ้ งรเู้ รอ่ื งเสยี กอ่ น จากนน้ั กใ็ ชศ้ ลิ ปะทไี่ ดเ้ รยี นรู้ มาทำงานในเรอ่ื งน้ ี ภายนอกคอื กายวาจา ทา่ นวางหลกั ไวว้ า่ จะตอ้ งมศี ลี ๕ ผู้ เชิดหุ่นก็ต้องเชิดไปตามนี้ ด้วยเหตุนี้ พระพุทธเจ้าจึงตรัสว่า เมื่อ ภายนอกรกั ษาได้ หมายถงึ รกั ษาศลี ๕ ได้ กช็ อ่ื วา่ รกั ษาตนได้ ตามธรรมดาวา่ รา่ งกายกบั จติ ใจ ทง้ั สองอยา่ งนี้ จะทำงานรว่ ม กนั เหมอื นรถยนตก์ บั คนขบั ตวั รถนนั้ ถงึ จะเปน็ รถชนั้ ดี มรี าคาแพง ถ้าคนขับไม่รู้วิธีขับ หรือรู้แต่ขับด้วยความประมาท อาจจะพารถไป ประสพกบั อบุ ตั เิ หตุ ถงึ กบั เสยี ชวี ติ ได้ บนเสน้ ทางชวี ติ ของคนเรา ยอ่ มจะเตม็ ไปดว้ ยอนั ตราย อนั มี อยมู่ ากมาย อนั ไดแ้ ก่ ความโลภ ความโกรธ และความหลง เปน็ ตน้ 48

หากคนทไ่ี มม่ กี ารอบรมจติ ใจ คอื ปลอ่ ยไปตามอารมณแ์ หง่ ตณั หา จิตซ่ึงเป็นเหมือนคนขับรถ ก็จะพาตัวของตัว ไปสู่หายนะได้ สิง่ สำคัญเบ้อื งตน้ นนั้ พระพทุ ธเจ้าทรงเนน้ ว่า ให้หมน่ั รักษาภายนอก หมายถงึ รกั ษากายมใิ หม้ กี ารฆา่ หรอื ทำรา้ ยกนั เพอื่ เปน็ เครอื่ งมอื สรา้ ง จิตให้เกิดเมตตา มิให้มีการลักขโมยหรือโกงกัน เพื่อให้ใจยึด หลกั การเออ้ื เฟอื้ เผอ่ื แผ่ พง่ึ พาอาศยั ซง่ึ กนั แลกนั และมใิ หป้ ระทษุ รา้ ย ทางเพศ ซง่ึ จะเปน็ โทษใหเ้ กดิ การบาดหมางใจกนั สว่ นทางวาจา กม็ ใิ ห้ กลา่ วคำพดู โกหกหลอกลวง ใสร่ า้ ยปา้ ยสี พดู สบประมาทกนั เปน็ ตน้ อนั จะมโี ทษทางวาจา เพราะฉะนนั้ เมอ่ื ทกุ คนสามารถจะรกั ษากายกบั วาจาทเี่ รยี กวา่ ตนไดแ้ ลว้ จะตง้ั ตนอยใู่ นความไมป่ ระมาท ดว้ ยเหตตุ รงนี้ กจ็ ะพาตวั เองไปสเู่ สน้ ทางแหง่ ความสขุ ทงั้ ภพนแ้ี ละภพหนา้ ขอใหค้ ดิ วา่ ๑. หุ่นเหมือนกาย ใจเหมือนคนเชิด จงเชิดให้ดี อย่าได้มี ละเมดิ ๒. ภายนอกรกั ษาได้ ภายในกจ็ ะพน้ จงรกั ษานอกเขา้ ใน เพอื่ ฝกึ ใจตน R 49

๑๔ รกั ตวั ใหผ้ กู รกั ถกู ใหต้ ี R อตตฺ านญเฺ จ ปยิ ํ ชญฺ า รกเฺ ขยยฺ นํ สรุ กขฺ ติ ํ เมอื่ รวู้ า่ ตนเปน็ ทรี่ กั กค็ วรรกั ษาตนใหด้ ี ตามสญั ชาตขิ องคนและสตั วท์ งั้ หลาย ยอ่ มจะมกี ารรกั ตวั กลวั ตาย จะเหน็ ไดจ้ ากสตั วท์ กุ ประเภท เมอื่ เหน็ คนเดนิ ไปใกล้ พวกเขาจะพากนั หนไี ป เพราะเกรงวา่ คนจะไปทำรา้ ยเขา ทสี่ ตั วท์ ำรา้ ยคนนนั้ สว่ นใหญ่ เขาทำไปเพอื่ ปอ้ งกนั ตวั สว่ นคนเรา เมอื่ เกดิ การปว่ ยไข้ กจ็ ะรบี ไปหาหมอ เพราะวา่ ตวั เองจะเกดิ อนั ตรายถงึ ตาย ทง้ั หมดทยี่ กมานี้ เพอื่ จะยนื ยนั วา่ ไมว่ า่ คนหรอื สตั วต์ า่ งกร็ กั ตวั เองมาก คอยปอ้ งกนั มใิ หอ้ นั ตรายเกดิ ขนึ้ แกต่ น การทสี่ งั คมไดต้ ราศลี ๕ ขอ้ ที่ ๑ วา่ หา้ มมใิ หฆ้ า่ สตั ว์ กเ็ พราะ ทกุ คนไดเ้ หน็ พอ้ งตอ้ งกนั แลว้ วา่ ไมว่ า่ คนหรอื สตั วด์ ริ จั ฉาน ยอ่ มรกั ชวี ติ หรอื รกั ตนเอง เปน็ ลำดบั ทห่ี นง่ึ จงึ ไดบ้ ญั ญตั ศิ ลี ขอ้ ท่ี ๑ ไว้ กเ็ พอื่ จะมใิ ห้ เกดิ การฆา่ หรอื ทำรา้ ยกนั อนั เปน็ ระเบยี บสงั คม ขอ้ ที่ ๑ นนั่ เอง มคี ำโบราณอยคู่ ำหนง่ึ ทส่ี อนพอ่ แมไ่ วว้ า่ รกั ววั ใหผ้ กู รกั ลกู ใหต้ ี คำนจ้ี ะนำมาใชก้ บั คนไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ตวั เราเอง ทา่ นกลา่ ววา่ อยา่ ตามใจให้มากนัก เพราะบางคร้ังก็หลงมัวเมา นำเอาใจไปติดอยู่กับ ตณั หาคอื ความอยาก ตอ้ งการโนน่ ตอ้ งการน่ี ในสงิ่ ทผี่ ดิ กฎหมายและ ศลี ธรรม บางครง้ั กป็ ลอ่ ยตวั ปลอ่ ยใจ ไปเมามายมาอาละวาด เกดิ การ 50