Joanna Hoffmann Portfolio

Czy mogę w pełni zrozumieć to co tworzę? Niestety, rewolucja sztucznej inteligencji nie pozostawia złudzeń, ukazując naszą bezsilność w zrozumieniu procesów jakie zachodzą w neuronowych sieciach, które tworzymy. Jak wskazują Ananny Mike i Kate Crawford, inżynierowie rozwinęli systemy deep learning, które „działają” nie całkiem wiedząc jak one „działają” i jaką „rządzą się logiką”.9 Jedyna nadzieja, w tym, że nasza kreacja sama odsłoni przed nami swoje sekrety w sposób zrozumiały dla człowieka. Jeżeli oczywiście nie przejmie naszych ludzkich negatywnych cech, przywar i przyzwyczajeń. Jeżeli jednak, jak zakładamy, źródłem zła w większości jest ludzka głupota, (której podstawą jest brak szerszego spojrzenia i wiedzy) to powiększające się banki danych i rosnąca moc obliczeniowa komputerów dają nam nadzieję, że globalne sieci AI staną się źródłem bardziej holistycznej wiedzy oraz synergii, która pozwoli nam wyjść poza błędne koło chciwości i krótkowzrocznych interesów, i pomoże nam mądrze podążać w stronę lepszej przyszłości, w stronę tego, czym chcemy się stać. Mogę zrozumieć siebie (tylko) przez to co tworzę. Historia uczy nas, że dla naszej świadomości nie ma różnicy między poznaniem a zawłaszczeniem. Dumne, renesansowe hasło czyniące człowieka miarą wszechrzeczy, kryje w sobie nie tylko etyczną dwuznaczność, ale i głębszy problem kondycji człowieka.10 Od czasów transcendentnego idealizmu Kanta nie posiadamy już niezachwianej wiary w nasze możliwości odkrycia tego, co realne i skonstruowania wizji rzeczywistości takiej, jaką jest, poza naszą subiektywnością. Jest ona źródłem przeżywanej przez nas fikcji, upraszczającej i zniekształcającej świat w dążeniu do uczynienia go bardziej dla nas zrozumiałym. Rozpoznanie własnych ograniczeń i ograniczeń przyjętych metodologii może pomóc w poszerzaniu naszych konceptualnych ram, byśmy „nie zadławili się” logiką własnego świata.[11] EpiMiemsis niczego nie wyjaśnia, nie jest próbą ilustracji zachodzących w naturze procesów. Jest spojrzeniem na rzeczywistość poprzez rozszczepiający pryzmat wyobraźni, otwierający nowe horyzonty poiesis, 51

Impuls rodzi się wewnątrz, spontanicznie organizuje zagęszczający się chaos, bawiąc się diatomami idei. Drąży korytarze w szczelinach codzienności, erozją rozkrusza kryształy logiki. W splątaniu wymiarów, naciągam cięciwę pewności, lecz strzała nie dosięga celu, rezonuje milczeniem między a i a’. Nie mogąc pojąć istoty różnicy Rozbijam lustro oceanu świadomości 52

Nie wiem dotykam opuszkami drżącej synapsy boję się by sygnał nie uciekł spłoszony moim oczekiwaniem rozproszył się w apoptozie martwej komórki jałowy fragment odwiecznej informacji miliony zarodków myśli mentalna aborcja dokonuje się poza moją wolą. Nie mogę niczego przywołać, niczego zrozumieć Logika snów jest zbyt przerażająca by usnąć spokojnie do jutra, które zdarzyło się wczoraj zero jeden zero zero AGCT Nieskończona sieć możliwości zamknięta w kropli skażonej wody. Władza Pożera własne dzieci jak Chronos To tylko kwestia czasu paciorki milisekund nawlekam na ciągi algorytmów Przeklęta linearność zapisu Operacyjne Klamry jak szczypce wyciągające martwy płód Nadziei Samotność czasu uwikłanego w przestrzeń Śmierć zbyt nudna by ją powtarzać w nieskończoność Martwy algorytm Błąd labiryntu życia Frustracja gwiazd 53

Przypisy 1. Heisenberg, Werner Physics and Philosophy: Revolution in Modern Science (Prometheus Books 1999) 2 Założenie „All is data” ma szerokie konsekwencje nie tylko naukowe ale również kulturowe i społeczne. David Brooks łączy je z nowym sposobem myślenia i filozofią Dataizmu związaną z rewolucją Big Data i transformacją społeczeństwa. Brooks, David (2013-02-04). \"Opinion | The Philosophy of Data\". The New York Times. ISSN 0362-4331 Rozwijając to pojęcie, Yuval Harrari ujmuje Dataizm w kategoriach rodzącej się ideologii a nawet religii, w której przepływ informacji jest najwyższa wartością. Harari, Yuval Noah (2017). Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. UK: Vintage Penguin Random House. p. 428. ISBN 9781784703936. EpiMimesis zadaje pytanie „Is all Data?” zachęcając do indywidualnej eksploracji bardziej w duchu pitagorejskiej fundamentalnej jedności świata i hipotezy Maxa Tegmarka wyrażoną w. Tegmark, Mark Our Mathematical Universe: My Quest for the Ultimate Nature of Reality, Vintage Books New York, 2014 Warto tu wspomnieć, że dictum „All is Data” stanowi również podstawę GT (Grounded Theory) przełamującej tradycyjny hipotetyczno-dedukcyjny model metody naukowej. W zamian proponuje metodę indukcyjną, w której punktem wyjścia są stawiane pytania i gromadzone dane a nie ramy teoretyczne. Glaser, Barney w No Preconceptions: The Grounded Theory Dictum, Sociology Press (2013) Droga „autonomicznego odkrywania” bliższa jest procesom artystycznym, w którym artysta/badacz pod wpływem inspiracji płynących z obserwacji i stawianych sobie pytań, tworzy nowe relacje i jakości (poiesis) 3. György Kepes, założyciel Center for Advanced Visual Studies na MIT, pisał w 1956 r.: „Obrazy i symbole, które mogą naprawdę oswoić nowo odkryte aspekty natury, zostaną rozwinięte tylko wtedy, gdy w pełni wykorzystamy wszystkie nasze zdolności, asymilując mózg naukowca z sercem poety i oczami malarza. Potrzebujemy zintegrowanej wizji, gdyż nasza świadomość i rozumienie świata dzieli się na racjonalną wiedzę zamrożoną w słowach i liczbach oraz emocjonalną wiedzę ujętą w zmysłowym obrazie i uczuciu.” Czegledy, Nina w Pleasure of Light georgy Kepes and Frank J. Malina at the intersaction of science & art, (Narodowe Centrum Kultury, 2011) 54

4. Według współczesnej teorii EMT (extended mind thesis), świadomość nie ogranicza się tylko do naszego mózgu ale rozciąga się na środowisko zewnętrzne, poza granice naszego ciała. Teza ta zaproponowana przez Andy Clarka i Davida Chalmers’a przyznaje środowisku zewnętrznemu aktywną rolę w procesach poznawczych (active externalism). Andy Clark, David J Chalmers The Extended Mind (MIT Press ,1998) 5. Lem, Stanisław Golem XIV, Książka po raz pierwszy wydana nakładem Wydawnictwa Literackiego w 1981. Lem tworzy w niej superkomputer przyszłości, wielokrotnie przewyższający inteligencją człowieka. Tytułowy Golem, zbudowany na potrzeby militarne, przyjmuje rolę mega filozofa poświęcając energię na zgłębianie tajemnic kosmosu i dokonując bezlitosnej krytyki kultury i wiedzy człowieka. Ostatecznie Golem, wspierany przez jeszcze bardziej zaawansowany system Honest Annie opuszcza znany nam fizyczny świat przechodząc na kolejny etap ewolucji rozumu, poza granice dostępne ludzkiemu poznaniu. 6. Leonardo da Vinci DNA Project: www.jcvi.org/research/leonardo-da-vinci-dna- project 7. Kean, Sam Ostatni Oddech Cezara, (tum. Adam Wawrzyński Feeria Science 2018) 8. www.jcvi.org www.newscientist.com/article/dn18942-immaculate-creation-birth-of-the-first- synthetic-cell/ www.wired.com/2016/03/mystery-minimal-cell-craig-venters-new-synthetic-life- form/ 9. Ananny Mike, Crawford Kate „Seeing without knowing: Limitations of the tran sparency ideal and its application to algorithmic accountability” journal New Media & Society https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1461444816676645 10. Słowa „Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy”„ przypisywane są Protagorasowi i przywołane przez Platona w \"Teajtecie\" (152 a 2) dotyczyły teorii poznania. Humanisci nadali im wymiar etyczny. 11. Lem, Stanisław. Solaris: „ Wcale nie chcemy zdobywać kosmosu, chcemy tylko rozszerzyć Ziemię do jego granic. (...) We are knights of the Holy Contact. This is the second false. We're not looking for anyone but people. We don't need other worlds. We need mirrors. We don't know what to do with the other worlds. This one is enough, and we are choking on it” tlum własne Wydawnictwo Literackie 2012 ( pierwsze wydanie 1961) 55

VITRUVIAN WOMAN : A BREATH FOR LEONARDO 56

Vitruvian WoMan : A Breath for Leonardo Labirynt Zmiennych Tożsamości  Prezentacja Projektu  Wystawy:  Wystawa indywidualna w ramach: 7th European Congress of Life Sciences EUROBIOTECH, EXPO Kraków, PL  XII Florence Biennale, Forteza da Basso, Florence, IT  Inspiracje/konteksty  indeks 57

58

Vitruvian WoMan : A Breath for Leonardo Labirynt Zmiennych Tożsamości 3D interaktywna instalacja multimedialna / pseudo-hologram Animacje 3D stereoskopowe/ video-poezja Joanna Hoffmann soundscape: Andre Bartetzki Interface: Piotr Slomczewski / Andre Bartetzki Utwór zrealizowany we współpracy z grupą badawczą Prof. Janusza Bujnickiego, Międzynarodowy Instutut Biologii Molekularnej I Komórkowej w Warszawie, 59

Abstrakt Tytuł utworu odnosi się do słynnego rysunku Leonarda da Vinci. Jednak renesansowa wykładnia kosmografii „del Minor Mondo” wyrażona została postacią kobiety, Vitruvian Woman a dwuwymiarowy diagram przekształcił się w dynamiczną wielowymiarowa geometrię podstawowej cząsteczki życia, cząsteczki RNA. Za pomocą oddechu interaktor przekształca stany molekularne i porusza się różnymi ścieżkami poetyckiego labiryntu zmieniających się struktur i wpisanych w nie ich tożsamości. Vitruvian WoMan Trudno wyobrazić sobie zachodnią tradycję sztuki bez Witruwiańskiego Człowieka, antropometrycznego kanonu, wywodzącego się z pitagorejskiej koncepcji matematycznej Harmonii Świata, idei piękna i prawdy ujętych w liczbach oraz głębokich relacji człowieka z kosmosem. Słynny rysunek Leonarda, przedstawiający postać mężczyzny wpisaną w okrąg i kwadrat jest odzwierciedleniem renesansowych dociekań nad “cosmografia del minor mondo”. Jednocześnie manifestuje związki sztuki i nauki oraz toczący się od wieków dwugłos naszego poznania. Vitruvian WoMan przywołuje renesansową tradycję, proponując nową perspektywę. Zadaje pytanie o tożsamość człowieka i jego miejsce w ewoluującej wielkiej sieci bytów, szczególnie w obliczu przemian jakie niesie mariaż biologicznych i cyfrowych algorytmów w świecie rozumianym jako uniwersum interaktywnych danych. Wielka Sieć Życia— cząsteczka RNA W odróżnieniu od witruwiańskiego kanonu, kobieca postać Vitruvian WoMan wpisana jest w wielowymiarowy, dynamiczny model podstawowej cząsteczki życia, we fraktalną strukturę RNA, z której wg hipotezy Świata RNA wyewoluowała Wielka Sieć Bytów. Chociaż skład cząsteczki RNA przypomina kod DNA, jednak rzadko przyjmuje ona stabilną formę podwójnej helisy. Faktycznie biocząsteczkę RNA można postrzegać jako labirynt wszystkich swoich możliwych konformacji, przez które musi przejść by osiągnąć swoją ostateczną formę i funkcję. Istnieją jednak cząsteczki RNA (tzw. ryboprzelączniki), które zachowały pierwotną zdolność przełączania się, jak molekularny wilkołak, między różnymi formami i funkcjami pod wpływem zmian warunków środowiskowych. Tę cechę strukturalnej i funkcjonalnej zmienności RNA uznaje się za jeden z podstawowych mechanizmów zmienności form biologicznych i ewolucji życia. Stała się ona również inspiracją dla Vitruvian WoMan, artystycznego labiryntu zmieniających się naszych, nieuchwytnych tożsamości. Interface Poprzez dmuchanie w specjalnie zaprojektowany bezdźwięcznego „gwizdek” interAktor przekształca stany molekularne i porusza się różnymi ścieżkami artystycznej narracji odkrywając różne iluzoryczne tożsamości, aż do osiągnięcia stanu końcowego wyrażonego tajemniczymi przestrzeniami Calabiego-Yau, symbolu jeszcze nieznanych aspektów naszego fizycznego świata. 60

I arise like a Phoenix bit by bit, atom by atom changing energy into matter with eternal mastery... 61

Vitruvian WoMan Labirynt Zmiennych Tożsamości Struktura labiryntu zakłada różne warianty wyborów ścieżek, jakimi można podążać. Jako dzieło artystyczne, Vitruvian WoMan ma formę zamkniętą. Jednak sugeruje możliwość wyjścia poza swoje granice. Ostatecznie jest to i tak nieuniknione. W utworze każdy molekularny stan wybrany przez InterAktora ujawnia inną tożsamość wpisaną w jego „informacyjną chmurę”. 62

Nie wiem czy Vutruvian WoMan jest moim awatarem, czy to raczej ja jestem jej Awatarą. Relacja między twórcą a dziełem jest niejednoznaczna. Vitruvian WoMan nie jest postacią, jest ewoluującym systemem: dynamicznym zbiorem danych. tego co wiem i tego czego nie wiem, ale również ogromu tego, czego nie wiem, że nie wiem. Marzeniem, które śni swoją realność Myślą, której nie znalazł język Ideą, która poszukuje swojego kształtu Rytmem zatrzymanego oddechu laboratorium Vitruvian WoMan jest poszukiwaniem równowagi, wewnętrznego balansu między strukturą a chaosem, logiką a emocjami, racjonalnością a intuicją, jednostką i światem. Vitruvian WoMan jest labiryntem, który ulega nieustannym przekształceniom, jest otwarciem formy na przemianę, na inność, która napawa lękiem, przed którą nie można uciec Szansą jak larwa w kokonie, pragnę jej zaufać, delikatna podatna na turbulencje niezniszczalna. 63

64

Przebyłam długą drogę od Wielkiego Początku wyrzucona w fizyczność coraz bardziej złożona i skomplikowana pamiętam smak kwarcytu i ostre powietrze poranka jak brzytwa przecina płuca kołyszącego się drzewa wiruję coraz szybciej rozkładając ramiona wymiarów pulsuję ciepłem płynu który mnie karmi w środku wszystkiego co żyje dendryty mojego bytu wilgotne niespokojne ślepe poszukują 65

 Czy każda tożsamość jest faktycznie chwilowym stanem danych?  Ulotną „stop-klatką” w większych dynamicznych przekształceniach?  Złożonym algorytmem różnych zapętlonych zbiorów danych? 66

67

68

Tożsamość Vitruvian WoMan jest pluralistyczna, jak mit, który zaprzecza jednej historii, Poszukuje prawdy w przestrzeniach między rozszczepiającymi się narracjami. Zaprzecza wartościującym dualizmom, wymykając się relacjom dominacji, jest chimerycznym kodem cyborga wykraczającym poza demarkacyjną linię fizyczności: Przeszłości Teraźniejszości Przyszłości W świetle księżyca zawija muszle Czasu Rozdeptywane rano na plażach Bretanii Przypływ Odpływ Oddech 69

Nowy Renesans Istnieje wiele podobieństw między kulturową rewolucją włoskiego Cinquecento, której symbolem stał się Leonardo, a naszymi czasami. Nie chodzi tu tylko o ponowne schodzenie się dróg nauki i sztuki oraz dążenie do interdyscyplinarnego dyskursu i holistycznej wiedzy. Podobnie jak 500 lat temu stoimy na cywilizacyjnym rozdrożu, w obliczu kryzysu instytucji, ideologii, wartości. Podobnie jak 500 lat temu doświadczamy przeciwieństw, skrajności i paradoksów. Najwspanialszy czas Medyceuszy i aktywności renesansowej społeczności umanisti to również okres obfitujący w okrucieństwa licznych wojen, inkwizycji, spisków, zabójstw i powszechnej korupcji Dzisiaj na ogromny postęp naukowy i technologiczny cieniem kładą się globalne kryzysy: ekologiczny, ekonomiczny, społeczny, polityczny. Konieczne staje się kulturowe odrodzenie, które pozwoli przełamać odwieczną narrację Antropocenu: zysku, konsumpcji i akwizycji oraz zredefiniować pojęcie człowieczeństwa, wytyczając mu nową drogę rozwoju. Witruvian WoMan to metafora nowego spojrzenia na świat, nawiązującego do innej metafory, Nowego Renesansu. W sferze filozoficznej, florencki Renesans oznaczał odrodzenie myśli pitagorejskiej, platońskiej i hermetycznej, dzięki dziełom Marsilio Ficino i Pico della Mirandoli, oraz holistycznego spojrzenia na Naturę jako na niepodzielną, żywą całość. W naszych czasach podobnie zaczynamy rozumieć wzajemne powiązania zjawisk opisywanych językiem fizyki, biologii czy ogólnej teorii systemów. Podobnie jak renesansowi umanisti, coraz bardziej postrzegamy siebie jako „twórczych uczestników Natury”, a nie oderwanych obserwatorów i użytkowników. Faktyczny „kod Leonarda” był o wiele bardziej nowoczesny i radykalny niż wyobrażał sobie Dan Brown w swoim bestsellerze. Dziedzictwo renesansowych umanisti i ich przełomowe wizje etyczne rezonują w założeniach dzisiejszego eko-humanizmu2, który inspiruje do ponownych przemyśleń podłoża obecnych kryzysów środowiskowych i egzystencjalnych. . 70

Oddech dla Leonarda Istniejemy w dynamicznym wszechświecie danych, w którym liczy się każdy oddech, każde działanie, każda myśl. Nic w nim nie ginie, nie ulega anihilacji czy „zniknięciu”. Również dane Leonarda da Vinci są obecne tu i teraz, w różnych aranżacjach i zbiorach. Ta cecha naszego fizycznego świata pobudza wyobraźnię i pytanie kim/czym jest Leonardo dzisiaj, kim/czym może Leonardo być jutro? Geniusz jest bowiem duchem czasów, wynikiem unikalnej konfiguracji danych, która jak fala zdarza się okresowo, wzmacniana przez niezliczone małe fale, jak to ujął w swojej Golem XIV Stanisław Lem.3 Możemy zastanawiać się, czy rozwój bio-cyfrowych superinteligentnych sieci zaowocuje stworzeniem nowego rodzaju geniusza, nowego Leonarda XXI wieku? Jaki będzie w nim mój udział? Moje ciało składa się z astronomicznej liczby atomów, głównie tlenu, węgla, wodoru i azotu, powstałych w jądrach odległych gwiazd. By stać się cząstką mnie każdy atom węgla przeszedł proces fotosyntezy, każdy atom tlenu był kiedyś częścią oceanu. Jednak atomy te nie pozostają w ciele długo; mniej więcej co siedem lat 99,999% zostaje zastąpione innymi atomami. Wśród atomów tworzących dziś siatkówkę mojego oka, może znajdować się atom Leonarda, który wcześniej był częścią meduzy, liścia lub ptaka. Czy podobnie dzieje się z nieuchwytną materią świadomości? 71

Oddech...Wdech...Wydech… Powoli uspokajam pajęczynę ciałoumysłu Wdech...Wydech...Wdech.. Wyobrażam sobie 25 sekstylionów cząsteczek powietrza, które wypełniły moje płuca i ogrzały się ciepłem pulsujących tkanek. Wydech… powoli uwalniam aktywne drobinki informacji z głębi mojej ciemności Wdech… fala powietrza przenika moje wnętrze… niecierpliwie segreguję jej zawartość odkładam cząsteczkę, którą oddychał kiedyś Leonardo, i tę, która gościła w wilgotnych płucach pterozaura, i tę która była falą uderzeniową bomby zrzuconej na Hiroszimę… Wydech…. Wdech...chłonę pył, który tworzył układ słoneczny i wiatr, który dotknął wydm Sahary... zanurzam się w trzewia wulkanu Eyjafjallajökull Wydech… mieszam się z oddechem przechodnia, rozwiewam dymem papierosa, zagęszczam smogiem ulicy. Wdech… czuję sól morza i rozdzierający stęchłe powietrze krzyk ptaka Wydech...25 sekstyliony cząsteczek unoszą się, otulając ziemię sferą powietrza. Oddycham 72

Dokumentacja wystaw 73

„A breath for Leonardo” / Vitruvian Woman Wystawa indywidualna towarzysząca 7th European Congress of Life Sciences EUROBIOTECH, EXPO Kraków, PL Eurobiotech jest jednym z najważniejszych kongresów biotechnologicznych w Europie. Odbywa się od 2007 roku w Krakowieobejmując szeroki zakres tematów, od „hard science’ poprzez zagadnienia etyczne i prawne po relacje z biznesem. WEUKRoOnBgIOreTEsiCeHbiorą udział nobliści i liderzy w swoich dziedzinach gwarantując w2y0s1o9ki poziom i szerokie spektrum programu. W 2019 roku Eurobiotech oragnizowany by ł w ramach European Biotech Week Innovation is in our genes , a jego program skoncentrowany był na agrobiotechnologii oraz medycynie spersonalizowanej. Kongres otworzył wykładem Prof. Ikuko Hara-Nishimura Kyoto University. . VII Kongres EUROBIOTECH w Krakowie odbywał się w pięćsetną rocznicę śmierci Leonarda da Vinci. Wystawa „A breath for Leonardo” przywołała postać wielkiego mistrza Odrodzenia, który stał się symbolem interdyscyplinarnej wiedzy i kreatywności, łącząc praktykę artystyczną z pasją badacza eksplorującego zjawisk przyrody. Wystawa była rodzajem artystycznego hołdu dla jego geniuszu u progu cyfrowej ery Nowego Renesansu, jednocześnie podkreślając rolę sztuki w kształtującym się społeczeństwie wiedzy. 74

Instalacja multimedialna, interaktywna projekcja 3D, audiowizulany poemat, video-animacja na monitorze 75

76

77

A breath for Leonardo / Vitruvian Woman EpiMimezis: Epizone V Shifting Identities XII Florence Biennale, Forteza da Basso, Florence, IT Instalacja multimedialna, interaktywny pseudo-hologram Utwór jest elementem szerszego projektu EpiMimesis Epizone V: Shifting Identities nagrodzonego złotym medalem Magnus Laurentius Medices, Międzynarodowe Biennale Sztuki Współczesnej Florencja 2019 78

79

HUMANIZM— De himinis dignitate You may, as the free and proud shaper of your own being, fashion yourself in the form you prefer. It will be in your power to descend to the lower, brutish forms of life; you will be, through your won decision. To rise again to the superior orders whose life is divine” Pico della Mirandoli De himinis dignitate (1487) Ten hołd dla godności I nieograniczonych możliwości człowieka wyrażony w słynnej oracji renesansowego filozofa Pico della Mirandoli5 nabiera dzisiaj, u progu nowego cyfrowego Renesansu, szczególnego znaczenia. Nakreślony w renesansowej myśli humanizm można definiować przez pryzmat idei niekompletności człowieka, skazanego na nieustanny proces stawania się. Oparty na niepewnych przesłankach, dramat jego wolności. Pięćset lat temu dramat ten wpisany był w hierarchiczną koncepcję świata, zaczerpniętą z filozofii greckiej, i opartą na dekrecie sił niebiańskich, Scala Naturae. W tym systemie na szczycie „drabiny bytów” usytułowani są bogowie (lub Bóg), pod nim(i) anioły, demony, następnie ludzie ( królowie, książęta, szlachta, zwykli ludzie), niżej zwierzęta, rośliny, a na dole szlachetne kamienie i metale oraz inne minerały. Miejsce człowieka na szczeblu między bytami naturalnymi i boskimi wyznaczało jego uprzywilejowaną aczkolwiek labilną pozycję. 80

Zajmowane przez wieki miejsce człowieka na granicy bytów między aniołami/demonami a zwierzętami, było wg św. Augustyna źródłem jego wewnętrznego rozdarcia, dramatu, który rodzi nieustający konflikt miedzy duchowością i cielesnością, pożądaniem dobra i złem. Pułapką dychotomii. 81

Vitruvian WoMan Dzisiaj stoimy na innej granicy bytów, między życiem organicznym a nieorganicznym, opartym na krzemowych układach scalonych, u progu kolejnej „rewolucji ludzkości”. Między marzeniem Ikara a koszmarem upadku. Niepewne przesłanki wolności 82

WIELKA SIEĆ ŻYCIA Wywodzący się z filozofii greckiej koncept Drabiny bytów (lub wielkiego łańcucha jestestw) silnie zakorzenił się w Zachodniej wyobraźni. Wprowadził schemat myślenia oparty na hierarchicznej systematyzacji natury, od dendrogramu Arystotelesa po filogenetyczne Drzewo Życia Karola Darwina. Według koncepcji Darwina pień Drzewa Życia tworzył LUCA, prymitywny gatunek bakterii. Z niego w wyniku ewolucji i doboru naturalnego zaczęły wyrastać gałęzie nowych gatunków, które dalej się rozgałęziały tworząc wielkie rozłożyste drzewo. Jego najwyższe gałęzie reprezentują organizmy, które przetrwały do dziś, a szczytem jego korony jest człowiek. Drzewo filogenetyczne było dla Darwina podstawą rozumienia historii życia na Ziemi opartej na ewolucyjnej „walce o byt”. Jego przejrzystej koncepcji nie udało się jednak długo utrzymać. Rozwój naukowych metod badawczych i towarzyszących mu technologii pozwala coraz lepiej poznawać relacje i pokrewieństwa łączące świat natury. Dzisiaj wiemy, że oprócz „pionowego dziedziczenia genów”, na ewolucję mają wpływ zjawiska, których nie da się przedstawić w formie rozgałęziającego się drzewa, takie jak horyzontalny transfer genów, endosymbioza i powstawanie hybryd międzygatunkowych. Dzisiaj coraz większe znaczenie w badaniach nad ewolucją odgrywa epigenetyka, badająca wpływ środowiska oraz procesy dziedziczenia pozagenowego. Inaczej rozkłada się również udział w wielkiej sieci biologicznych bytów, która faktycznie zdominowana jest przez wirusy (łańcuchy RNA z białkami) i bakterie. Obraz samotnego drzewa, zarówno jako modelu ewolucji życia na ziemi jak i metafory życia, stracił swoją nośność. Wielka Sieć Życia wymyka się dogmatom. Nieustannie się rozrasta, przekształca, staje się coraz bardziej skomplikowana i zaskakująca. Nasze w niej miejsce przypomina miejsce Ziemi w galaktyce Drogi Mlecznej, nie jest ani centralne ani najważniejsze, błękitny punkt na peryferiach. Niespokojny fraktal życia. Żyjemy w czasach, kiedy człowiek zaczyna posiadać władzę kształtowania siebie i środowiska w wymiarze, którego do tej pory nie był wstanie sobie wyobrazić. Po prawie czterech miliardach lat biologicznej ewolucji opartej na naturalnej selekcji, wchodzimy w nową erę ewolucji człowieka, którego siłą napędową jest mariaż cyfrowej i biotechnologicznej rewolucji. 83

W matematycznym wszechświecie Koncepcja Harmonii Wszechświata, Jednakże dla Leonarda bezpośrednią inspiracją była nie tyle rzeźba Doryforosa, oparta na matematycznych strukturach co monumentalne dzieło O Architekturze napisane przez Marka Witruwiusza i proporcjach, wywodzi się z myśli w pierwszym wieku p.n.e. W trzeciej księdze poświęconej budowie świątyń Pitagorejskiej. Ideę tę przejął Platon, rzymski architekt przedstawił wzorzec harmonijnej budowli opartej na opisie łącząc zdolność do odczuwania piękna proporcji człowieka. Również dla Leonarda matematyczny z możliwościami poznawczymi człowieka. obraz człowieka stanowił wykładnię wiedzy i wyobrażeń o naturze świata, Od czasów antycznych poszukiwanie kosmografię „del minor mondo”. Jego słynny rysunek nie jest portretem istoty piękna, o którym Sokrates mówił, konkretnej osoby. Oparty na starożytnej zasadzie mimesis, czerpiącej z natury to że jest jedyną rzeczą boską co ogólne, jest wynikiem wieloletnich studiów, w tym anatomicznych, i jednocześnie widzialną, utożsamiano renesansowego mistrza. Le proporzioni del corpo umano secondo z poszukiwaniem prawdy. Matematyka, Vitruvio przedstawia figurę nagiego mężczyzny w dwóch nałożonych na siebie zdolna do uogólniania właściwości oraz pozach. Jedna z połączonymi stopami i wyciągniętymi ramionami wpisana czynienia analogii między pozornie nie została w kwadrat, natomiast druga przypominająca „rozpostartego orła” powiązanymi ze sobą rzeczami, stała się wpisana została w koło. Można jednak zauważyć, że połączenie pozycji ramion kluczem do zgłębiania tajemnic i nóg tworzy faktycznie szesnaście różnych pozycji, sugerując możliwość przejścia Wszechświata i do odkrywania jednej pozycji w drugą. harmonijnych czyli najdoskonalszych, 84 proporcji między poszczególnymi elementami całości oraz między elementami a całością. Starożytna wiara w moc liczb połączyła tradycje greckie i judeochrześcijańskie, stawiając jednocześnie człowieka, jako stworzonego na podobieństwo Boga (bogów), w centrum poznania. Proporcja i symetria, fundamentalne pojęcia greckiej geometrii, wyznaczyły podstawy antropometrycznej perfekcji, której celem były: prostota, równowaga i komplementarność. Ambicje te znalazły wyraz w słynnym kanonie Polikleitosa - szczegółowym opisie ciała człowieka jako formy opartej na ciągu matematycznych operacji (1 : √2. )

Figury matematyczne ściśle wiązały się Hipoteza ta ostatecznie niweczy dualizm z alchemicznymi poszukiwaniami myśli i materii, abstrakcji i natury. Leonarda. Koło było symbolem Mapa Jorge L. Borgesa jest tożsama doskonałości, nieba, transcendencji, z terytorium naszego doświadczenia. zewnętrzności oraz nieskończoności, Postmodernistyczne Simulacrum staje się natomiast kwadrat sugerował strefę jedynie wygodną metaforą naszej wewnętrzną, związaną z cielesnością ograniczoności poznania, jaskinią Platona, człowieka i ziemią. Centrum kosmicznego która sama okazuje się iluzją. koła, omphalos mundi, przypadał na Nie wiemy, czy matematyczny wszechświat umbiculus człowieka, natomiast centrum Tegmarka okaże się ostatecznie triumfem kwadratu Leonardo umieścił poniżej czy ślepym zaułkiem kartezjańskiego w podbrzuszu, zmieniając oryginalny rozumu. Metodologia naukowa domaga zamysł Witruwiusza. się empirycznych dowodów, których na obecnym etapie naszego rozwoju nie Idea matematycznej natury naszego jesteśmy w stanie dostarczyć. Tym nie uniwersum nadal jest motorem naszego mniej hipoteza ta rzuca nowe światło na poznania. Pitagorejskie intuicje, największe tajemnice naszego istnienia neoplatońskie dociekania Leonarda i prowokuje do refleksji nad i renesansowych umanisti zastąpiła konsekwencjami jej prawdziwości. współczesna metodologia i myśl naukowa. Jeżeli nasz fizyczny świat jest strukturą Wyobraźnię XX wieku zdominowała Teoria matematyczną o nieskończonej ilości Wielkiej Unifikacji, Teoria Wszystkiego początkowych warunków losowych, to (ToE) w tym opierająca się na zasadzie algorytmy życia, w tym świadomego holograficznej, 11-wymiarowa M-teoria. życia , nabierają nowego znaczenia. Dzisiaj wyobraźnię pobudza hipoteza Tedmark używa poetyckiego terminu matematycznego wszechświata (albo „przebudzenia się Wszechświata”, multi-świata) Maxa Tegmarka.4 Według ustanawiając nas częścią kosmicznego szwedzkiego fizyka i kosmologa, procesu. Odwieczne pytania o relacje matematyka jest nie tylko narzędziem do mikro i makro światów nabierają nowego odkrywania i opisywania rzeczywistości. kontekstu, uzmysławiając nam, że od nas Zdumiewającą użyteczność matematyki zależy czy epoka Antropocenu okaże się w naukach przyrodniczych (Eugene krótkim epizodem czy początkiem Wigner,1960) można wytłumaczyć jedynie nowego rozdziału w historii nie tylko hipotezą, że świat jest matematyką. naszej planety. Wszystkie konstrukcje matematyczne i przekształcenia istnieją fizycznie. 85

RNA - LABIRYNT ZMIENNYCH TOŻSAMOSCI Według dzisiejszych terori Swiata RNA, to właśnie biologiczna struktura RNA zapoczątkowała rozwój Wielkiej Sieci Bytów. Faktycznie jest ona absolutnie niezbędna dla życia. Przenosi informację genetyczną z DNA na białka, katalizuje reakcje chemiczne i reguluje procesy metaboliczne w komórce. Jest podstawą filogenetycznej sieci, kluczem do poznania ewolucyjnych zależności i pokrewieństw między różnymi gatunkami i biologicznymi bytami. Chociaż struktura chemiczna cząsteczki RNA przypomina DNA (jest polimerem reszt nukleotydowych A, C, G i U ), jednak rzadko tworzy długie dwuniciowe helisy, przyjmując różne formy przestrzenne, które determinują jej funkcję. Dlatego też, odczas gdy DNA często kojarzy się ze stabilnością, ciągłością i determinizmem, RNA oznacza niestabilność, różnorodność, zmienność i mnogość możliwości. Biocząsteczka RNA daleka jest od naukowych schematów, które ujmują ją jako statyczną kompozycję „kulek i patyczków”. W rzeczywistości jest fascynującym dynamicznym labiryntem wszystkich możliwych strukturalnych konformacji, wszystkich ulotnych form, które musi przejść, aby osiągnąć swój ostateczny kształt, określający jej tożsamość i funkcję. W odróżnieniu od naszych kulturowych mitów i narracji, molekularny labirynt nie jest strukturą „narzuconą z zewnątrz” ale immanentną cechą, „istotą” cząsteczki. Natomiast ścieżki tworzonego przez nią labiryntu determinują prawa fizyki, w tym termodynamika oraz czynniki środowiskowe. Molekularny labirynt stał się inspiracją dla Vitruvian WoMan / A Breath for Leonardo jako labiryntu naszych własnych iluzyjnych i zmieniających się tożsamości 86

87

Struktura RNA—labirynt zmiennych tożsamości 88

89

Nie mogąc pojąć całości kieruję uwagę na fraktal, szukając jak niegdyś, relacji między fragmentem i jednością. Zanurzam się w ciepłym wnętrzu samorodnych przestrzeni. Wychodząc, rozrastam się w kryształ złamanych symetrii Życia Nietrywialnie nieskończona Poszarpana Dyskretnie rozkładam prawdopodobieństwa Zaistnienia . Vitruvian WoMan jest wielowymiarowym fraktalem, fundamentalną cząsteczką życia, labiryntem 90

Vitruvian WoMan 91

92

Przypisy 1, http://genesilico.pl/ 2. Nina Witoszek Leonardo da Vinci Our Contemporary? The \"Ecohumanist\" Code of Renaissance Sa- ges, w Worldviews, Vol. 18, No. 2 (2014), pp. 122-143 3. Stanisław Lem. Golem XIV (Kindle Locations 1263-1266). Pro Auctore Wojciech Zemek. Kindle Edi- tion. 4. Max Tegmark „Our mathematical Universe”, Knopf 2014 5. Giovanni Pico della Mirandola, Oration on the Dignity of Man, trans. A. Robert Gaponigri, Gateway Editions 1996 (first published 1496) 6. A New Reneissance, ed.David Lorimer and Oliver Robinson, Floris Book 2010, pp.12 Przyszłość nie wydarza się, jest wynikiem naszych wyborów, ludzkiej myśli i kreatywności. David Lorimer, A New Renaissance6 93

EPIZONE[NULL] JOANNA HOFFMANN Projekt multimedialny: VR environment / 3D video-animacje / instalacje Soundscape: Andre Bartetzki We współpracy z Instytutem Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk Laboratorium Analiz Struktur Subkomórkowych, Prof. dr hab. Eliza Wyszko 94

EPIZONE [NULL] 1. Prezentacja Projektu: Wprowadzenie i dokumentacja 2. Prezentacja poszczególnych realizacji w ramach Projektu:  Return[NULL] @ BEYOND WORDS Internation Festival Video Art & Performace Art Space Tel Aviv, Izrael, 2018  Epi-Zone [NULL], wystawa indywidualna, Art & Science Node in Berlin, impreza partnerska Transmediale Festival of Digital Culture, DE 2019  Enter [NULL] , wystawa indywidualna, Galeria Rotunda UAP, Poznań, PL 2019 3. Powiązane publikacje 95

Czym będzie ludzkość w chwili jej zagłady? Pewną ilością informacji o sobie i świecie ... Italo Calvino, (World Memory) 96

We wszechświecie dynamicznych danych, które nigdy nie są wolne, niezależne, ale zawsze w interakcjach między innymi danymi lub zbiorami danych, w nieustannych procesach zmian i przekształceń,  Co możemy powiedzieć o wyjątkowości jednostkowego istnienia?  Jak możemy zidentyfikować nasz własny „zbiór danych”  I podążać w kierunku tego, kim/czym chcemy się stać? Ale czy faktycznie wiemy, czym chcemy się stać? W EpiZonie[NULL] poszukuję odpowiedzi na pytania dotyczące mojej tożsamości i jej transformacji w świecie, w którym „all is data”, w czasach gdy Internet Rzeczy przekształca się w Inter-Net Umysłów. 97

Idea EpiZone[NULL] zrodziła się podczas obserwacji śladów cząstek elementarnych w komorze kondensacyjnej Wilsona. Cząstki te są wytwarzane przez promieniowanie kosmiczne, które pokonuje miliony lat świetlnych, niosąc informacje z odległych zakątków wszechświata. To wysokoenergetyczne promieniowanie pochodzi głównie z poza Układu Słonecznego, nawet z odległych galaktyk, wybuchów supernowych lub aktywnych jąder galaktycznych. W zderzeniu z ziemską atmosferą promienie kosmiczne wytwarzają strumienie wysokoenergetycznych cząstek, które jak deszcz nieustannie opadają na naszą planetę. JH_D fragment pracy 98

JH_D fragment pracy 99

Te podstawowe składniki materii i antymaterii są zbyt małe byśmy mogli je zobaczyć. Natomiast w specjalnych detektorach możemy obserwować ślady zjonizowanych cząstek gazu wzbudzanych przez naładowaną cząstkę energetyczną. Przypominające mgłę, smugi małych kropelek tworzą \"chmurę\", która utrzymuje się przez kilka sekund. JH_D fragment pracy PARĘ SŁÓW O CZĄSTKACH ELEMENTARNYCH obserwowanych w Komorze Wilsona Cząstki alfa to grupy dwóch protonów i dwóch neutronów np. jądra helu. Cząstki alfa tworzą krótsze i grubsze ścieżki w komorze chmurowej. Promienie cząstek alfa nazywane są promieniowaniem alfa. Jest to najmniej przenikliwy rodzaj promieniowania; można je zatrzymać kartką papieru lub nawet kilkumetrowym odcinkiem powietrza. Elektrony tworzą różne cienkie, skręcone lub proste ścieżki. Długość i kształt ścieżki elektronu zależy od jego energii. Elektrony o wysokiej energii tworzą linie proste, elektrony o niższej energii łatwo zmieniają kierunek, zderzając się z cząsteczkami alkoholu izopropylowego. Elektrony uwidocznione w komorze Wilsona mają swoje źródło zarówno w przekształceniach radioaktywnych zachodzących na Ziemi, jak i we wtórnym promieniowaniu kosmicznym. Pozytron jest pierwszą odkrytą cząsteczką antymaterii; jest to antycząstka elektronu. Jego ścieżka jest identyczna z ścieżką elektronową. Ślady tych cząstek można rozróżnić tylko wtedy, gdy komora Wilsona jest umieszczona w polu magnetycznym. To powoduje, że ślady elektronów i pozytronów wyginają się w przeciwnych kierunkach z powodu przeciwnego ładunku. Obserwowane pozytrony pochodzą z promieniowania kosmicznego lub z naturalnego rozpadu promieniotwórczego na Ziemi. Promienie emitowanych pozytronów nazywane są promieniowaniem beta plus. 100