ตรึงใจนิจนิรันดร์: ศาสตราจารย์ เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

การนาํ ลักษณะไทยประเพณมี าใชใน สถาปตยกรรมรว มสมัย ตรงึ ใจ บรู ณสมภพ. (2533). “การนาํ ลกั ษณะไทยประเพณีมาใชใ นสถาปตยกรรมรวมสมัย”. ใน วารสาร หนาจั่ว. ฉบับที่ 10 ปการศกึ ษา 2533. กรุงเทพฯ: คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร. หนา ที่ 115-123. การพัฒนาสถาปตยกรรมเปนไปตามลักษณะเศรษฐกิจ สังคม และวิทยาการแผน ใหม ในยุคท่บี านเมืองกาํ ลงั อยูในระหวา งการพฒั นานคี้ วรพฒั นาควบคูไปกับการอนุรักษของ เดิม และสรางรูปแบบใหมที่เหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม เพื่อใหมีเอกลักษณของ สถาปต ยกรรมไทยรวมสมยั การลอกเลียนแบบอาคารจากตางประเทศมาโดยมิไดประยุกตใชเม่ือเวลาลวงเลย ไปคนรนุ ใหมอ าจคิดวาเราเปนเมอื งขึน้ ของชาตใิ ดชาติหน่ึงมากอน อยทู ่วี า อาคารลกั ษณะใด จะมีมากกวากันสวนการที่เครงครัดกับการอนุรักษดวยการลอกแบบอยางไมลืมหูลืมตาเพ่ือ ใหเหมือนอาคารไทยโบราณทุกกระเบียดนิ้วท้ังๆท่ีสังคมเศรษฐกิจไดเปล่ียนแปลงไปมากแลว คนรนุ ใหมก ็จะเดาไมอ อกอีกเหมอื นกนั วา อาคารหลังนส้ี รางในสมยั ไหนกนั แน สง่ิ สาํ คญั ทส่ี รา งลกั ษณะสถาปต ยกรรมไทยพอจะจาํ แนกออกไดเ ปน 3 ขอ ใหญๆ คอื 1. รูปแบบอาคารการวางผังและการจดั พืน้ ท่วี าง สภาพแวดลอมทางภูมิอากาศและทางภูมิศาสตร มีอิทธิพลตอการวางผังอาคาร หรอื กลมุ อาคารรวมไปถงึ รูปแบบอาคารและการจัดพืน้ ท่วี าง เกดิ เปน ลักษณะสถาปตยกรรม แบบประเพณีขึ้นลักษณะสถาปตยกรรมไทยแบบประเพณีเปนลักษณะที่ตองการธรรมชาติ เขามาชวยในการดํารงชีวิตอยางเต็มท่ี เพราะสมัยกอนเราไมมีเทคโนโลยีท่ีกาวหนาเหมือน สมัยนี้ ประเทศไทยต้ังอยูในเขตภูมิอากาศ รอนช้ืน มีฝนตกชุก และพื้นที่สวนใหญอยูบน ที่ราบลุม รูปแบบสถาปต ยกรรมจึงมีลักษณะ ลอยตวั ยกพื้นสูงบนเสาหรอื ฐานอาคาร อาคาร แผกระจาย ไปตามแนวแกนที่มีลักษณะสมมาตร มีลักษณะโปรงเพื่อรับลมธรรมชาติ มี ชายคายืนยาวเพื่อบังแดดและหลังคาเอียงเปนมุมสูงชันเพื่อใหน้ําฝนไหลลงจากหลังคาได สะดวก 201

รปู แบบของการดาํ รงชวี ติ ประจาํ วนั มคี วามสมั พนั ธก บั สภาพแวดลอ มทางภมู อิ ากาศ ในสมยั กอ นคนไทยสว นใหญป ระกอบอาชพี กสกิ รรม ซง่ึ มฤี ดหู วา นพชื และฤดเู กบ็ เกยี่ ว ทาํ งาน ในชวงกลางวนั ชวงเยน็ และฤดูที่วา งงาน เปน ชวงเวลาแหง การรวมญาติ การทาํ บุญและ การสังสรรคก บั เพ่อื นบาน อาคารในแตละหมูบา นจงึ มแี ตบานกบั วดั เปน หลักสําคญั สาํ หรับ บา นสวนที่เปนพ้ืนโลงไมมีหลังคาคลมุ อยดู า นหนาหรอื กลางบาน เรียกวา “ชาน” การที่ชาว บาน ใชลานโลงๆ เปนท่ีรับแขกอาจเปนเพราะการพบปะสังสรรคมักจะอยูในชวงเย็น และ หัวค่ําซ่ึงไมมีแดด แตไดรับลมเย็นสบายทําใหมีบันไดขึ้นบานสูชานเปดโลง จากชานจนถึง สว นทีเ่ ปนระเบยี งหนาหองซงึ่ ยงั เปน สว นโลง แตมีชายคายืน่ ตอจากหลงั คาหองมาคลุม และ ยกพนื้ สูงกวาสว นชานประมาณหนง่ึ กาวข้ึน ไมม บี ันได สว นศาลาวัดหรอื โบสถก เ็ ชน เดียวกนั คอื จากบันไดจะขึ้นมาทรี่ ะเบยี งหนา มหี ลังคาคลุม สว นถดั ไปจงึ เปนศาลาวดั หรือโบสถ ถา จะเปรยี บเทียบกบั ของฝรัง่ ก็เปรยี บเสมือน Vestibule หรอื foyer แตข องฝรัง่ จะเปน หองทึบ เพื่อปดกั้นอากาศหนาวเย็นจากภายนอกไวช้ันหนึ่งเปนการคอยๆ เปล่ียนอุณหภูมิกอนที่จะ เขาหองท่ีมีหนาท่ีใชสอยขางใน จึงจัดไดวาพ้ืนท่ีใชสอยของฝร่ังเม่ือเขาไปในอาคารจะตอง เขา ไปในหอ งทนั ที แตของไทยจากทวี่ า งขางนอกจะเปน บันไดสูชานเปด โลง จากชานสรู ะเบียง หนาหองที่มีหลังคาคลุม จึงจัดไดวาเปนพ้ืนที่วางจึงเปดโลงแลวตอไปจึงเปนหองหับมิดชิด เพราะฉะน้ันจึงมีการเปล่ียนของพื้นท่ีวางที่คอยเปนคอยไป ใหความรูสึกที่ไมแตกตางเปน การคอยๆเปลยี่ น บรรยากาศเกดิ เปน เอกลักษณข องสถาปตยกรรมไทยแบบประเพณีขึ้น ซึง่ เปน ลักษณะสถาปตยกรรม ทผ่ี ูอยูอาศัยไดใชอ าคารเพอ่ื กจิ กรรมตา งๆอยางไปกนั ไดกับสภาพ ภูมิอากาศ เชน นอนในหองยามค่ําคืน รับแขก และรับประทานอาหารรวมกับญาติมิตรที่ ชานกลางบานนั่งเลนคุยกันที่ระเบียงหนาหอง เปนตน และถาฝนตกก็อยูในหอง แดดออก อยทู ี่ระเบียงหนา หองพอแดดรม ลมตกกอ็ ยทู ีช่ านกลางบา น 2. วัสดแุ ละวิธีการกอสราง มีผลตอโครงสรางอาคารในรูปแบบของสถาปตยกรรมไทยเราจะไมเคยเห็นลักษณะ ท่ีเรียกวาโรงชาง หรือบานยักษ แตมีลักษณะที่เปนอาคารหลังเล็ก ถึงแมอาคารจะมีขนาด ใหญแตก็จะมีการตัดทอนสวนหลังคาลดระดับมาเปนชั้นๆ มีการซอยเสาโครงสรางออกเปน ชว งสนั้ ๆ ทําใหด ูเปนอาคารเลก็ ไมใ หญโ ตเทอะทะ ส่งิ นอี้ าจเปน เพราะสมยั กอนเรามีแตวสั ดุ โครงสรางที่เปนไม ไมมีเหล็กหรือคอนกรีต ทําใหไมมีโอกาสทําโครงสรางชวงกวางมากๆ ลักษณะอาคารจึงสะทอนถึงโครงสรางเปนไมและกําลังของตัวไมที่จะรับน้ําหนักไดจึงทําให อาคารมขี นาดและสดั สว นทด่ี นู า รกั มกี ารยอ มมุ อาคารและลดระดบั หลงั คา ถา เปน อาคารใหญ กไ็ มเ ปน อาคารหลงั เดยี ว แตจ ะประกอบดว ยอาคารเลก็ หลายหลงั เชน กลุมของเรือนไทย เปน ตน ตางกับอาคารของตา งประเทศซงึ่ ถา เปน อาคารหลงั ใหญก จ็ ะใหญไ ปเลยนอกจากตวั อาคารแลวสวนประกอบตางๆของอาคารยังทาํ ใหดูโลงโปรง เบา เชน การทาํ เสารอย การมี คํา้ ยันรบั ชายคาทม่ี ชี อฟา ใบระกา หางหงส ซ่ึงเปนสวนประกอบของโครงสรางใหมท งั้ ส้ิน 202 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ที่เห็นไดชัดอีกประการหน่ึงคือโครงสราง และสวนประกอบ (Component) ของ สถาปตยกรรมไทยเปน ระบบประสานทางพิกดั (Modular Co-ordination) ซงึ่ ชวงเสาแตละ ชว งจะมีขนาดเทาๆ กนั ทาํ ใหข นาดของคานเสา ผนงั แตละชนิ้ สวนในสดั สวนเทาๆกนั ดวย ทั้งน้ีเพราะวิธีการกอสรางในสมัยกอนเปนระบบสําเร็จรูปท่ีใชแรงงานคนในการกอสราง ประกอบตดิ ต้ังดวยการเขา ล้นิ และเดือย เมอื่ มีการเคลื่อนยายถิ่นฐานหรอื ลูกหลานแตงงาน ตองเพ่ิมหองหับหรือลูกหลานยายออกไปก็สามารถถอดสวนประกอบอาคารออกเปนชิ้นช้ิน เคลือ่ นยายและนาํ ไปประกอบในทต่ี งั้ ใหมไ ดโ ดยสะดวก 3. สวนประกอบของอาคาร ลวดลายแกะสลกั และรายละเอียดอนื่ ๆ ลกั ษณะสถาปต ยกรรมไทยในรายละเอียดดงั กลาวพอจะยกเปนตวั อยางได อาทเิ ชน ลวดลายที่หนาจ่ัวของเรือนไทยภาคตางๆ ลูกกรงระเบียง พะไล หัวเสา กาแล หนาบัน หนา ตา งแบบอยธุ ยา มุขหนา กระเบ้อื งปรุ กําแพงแกว ฝาแบบตางๆ เชน ฝาปะกน ฝาหลงั เจยี ด ฝาสายบัว ฝาลูกฟก และบัวตา งๆ จะเห็นวา สถาปตยกรรมไทยสมยั กอน ไมใชอ าคาร เรียบๆแตจะประกอบดวยงานศิลปะท่ีแสดงถึงฝมือและสกุลชาง ท่ีพยายามสรางลวดลายให งดงาม ซึ่งงานทั้งหลายจะอยูในชางสิบหมู ที่มีทั้งชางไม ชางปน ชางเขียน ชางแกะ ชาง ลงรกั ปด ทอง ชา งหลอ ฯลฯ ชน้ิ สว นของลวดลายและรายละเอยี ดอน่ื ๆ พรอ มทง้ั สว นประกอบ อาคารเหลานี้ถึงแมจะถูกแยกออกมาจากตัวอาคารและนําไปไวท่ีอ่ืนก็สามารถบอกไดวาเปน ช้นิ สวนของสถาปต ยกรรมไทย จาก 3 ลักษณะใหญๆ ท่ีนํามาสรุปน้ี ถานํามาสอดแทรกในสถาปตยกรรมสมัย ปจจุบัน กจ็ ะทาํ ใหไดง านสถาปต ยกรรมไทยรว มสมยั ได ถา กลาวถึงอาคารในปจ จบุ นั ทม่ี ปี ระเภทตางๆ เชน ประเภทธรุ กิจการคา สาํ นกั งาน การศึกษา การทอ งเทยี่ ว ท่ีอยอู าศัย โรงงาน โรงพยาบาล ฯลฯ อาคารเหลา น้มี ีขนาดตา งๆ กนั มีท้งั อาคารใหญ อาคารเล็ก อาคารสูง อาคารกวา ง จงึ ตองนาํ ลกั ษณะและหนาท่ีใชสอย ของแตละอาคารออกมาจําแนกวาจะนําลักษณะใดของสถาปตยกรรมไทยแบบประเพณีมาใช ใหเหมาะสม สิ่งซ่ึงนํามาใชไดงายและอํานวยประโยชนใหผูใชอาคาร คือ การทําหลังคาจ่ัว การทําเสาลอย ค้าํ ยนั ฝาผนงั ราวและลกู กรงระเบยี ง เปนตน สรปุ วา อาคารตางๆ ไมวา จะเปน อาคารสงู อาคารแพกวางตา งๆ เรากส็ ามารถ ทําใหม ีรูปลกั ษณะไทยได ขอยกตัวอยางถา เปน อาคารกวาง ถา เราทาํ ทบึ ตนั ไปหมด แนนอน ตอ งใชเ ครอ่ื งปรบั อากาศ และไฟฟา จาํ นวนมาก ถา เราสามารถทาํ ใหม คี อรด หรอื ชอ งตรงกลาง ใหลมผานได เชนเดียวกับระเบียงกลางบาน จะสะทอนใหเห็นถึงสถาปตยกรรมประจําชาติ โครงสราง แทนท่จี ะเปนเสาอยูกบั ผนังทึบตนั หลงั คากดุ ส้ัน ก็อาจจะยืน่ ชายคาและทําเสา ลอยออกมาเพือ่ ใหอาคารดเู บาขึน้ ลักษณะเหลานมี้ าจากสภาพแวดลอ มทางลมฟา อากาศใน ประเทศเราเพราะตอ งการบงั แดด แตต อ งการแสงสวา งไมต อ งใชไ ฟฟา มากและตอ งการลมมา ชว ยระบายอากาศ แกค วามอับชื้นและทาํ ใหเ ยน็ ลง อาคารสงู บางคนอาจแยงวา ทําเปน ไทย 203

ไมได อาคารสูงทกี่ ําลงั สรางกันอยู สามารถทีจ่ ะทาํ เปนสถาปตยกรรมไทยรว มสมยั เราอาจ จับจุดบางจุดของสถาปต ยกรรมไทยมาใช เชน ลักษณะการยอ มุม แทนทจี่ ะสรา งอาคารสงู เปนสเ่ี หล่ยี มทึบตัน เราอาจมีการยอมุมบางเพ่ือลดความใหญโตของอาคาร แทนท่ีจะเปน มมุ เดยี วเราอาจหกั 2-3 มมุ หรอื ยอดหลงั คาพวกคอนโดมเิ นยี มและอาคารสงู ทง้ั หลาย การ ใสยอดหลังคาจ่ัว จะทําใหด ูเปน สถาปตยกรรมไทยขนึ้ สําหรบั จดุ หนาอาคารท่ที ําได คือ เนนทางเขา เพราะทางเขา อยรู ะดบั สายตาหรือ เรียกวามีหลังคาแบบคานูปยื่นออกไปแทนท่ีจะทําเปนแบบฝรั่งเราอาจทําเปนรูปหลังคาไทย มาใส คอื เอาสว นประกอบไมว า จะเปน ลกั ษณะโดยรวมหรอื เปน รายละเอยี ดของสถาปต ย- กรรมไทยเขา มาใช ซ่ึงตอ งใชท ั้งเทคโนโลยที ัง้ วสั ดุกอ สรา งสมยั ใหมไ ด อาคารที่พอจะมองเห็นไดท อ่ี อกมาเปนไทยๆ ในปจ จบุ นั ท่ีสรางแลวมีชือ่ เสียง เชน “โบสถของวัดศาลาลอย” ในจงั หวดั นครราชสมี า ออกแบบโดยอาจารยวิโรจน ศรสี ุโร (รปู ท่ี 1) เปนงานท่ีนํารูปแบบศิลปวัฒนธรรมทองถ่ินทางภาคอีสานมาประยุกตใชในงานรวมสมัย อีกตึกหน่ึง คือ “หองประชุมของตึกเอสแคป” อยูท่ีถนนราชดําเนินนอก (รูปที่ 2) เปน สถาปต ยกรรมสมยั ใหมอ ยกู บั ตกึ สงู แตต วั หอ งประชมุ สะทอ นใหเ หน็ ถงึ ความเปน ไทยถงึ แมว า จะเปน อาคารรว มสมยั มชี ว งกวา ง ตอ งอาศยั เทคโนโลยสี มยั ใหมแ ตผ อู อกแบบสามารถทาํ ใหม ี เอกลักษณประจําชาติ “อาคารอนุสรณสถานผูประศาสนการ ปรีดี พนมยงค” ออกแบบโดย ผชู วยศาสตราจารย วีระ อนิ พนั ทัง (รูปท่ี 3) เปน การนําอิทธพิ ลคลาสสคิ ทป่ี ระยุกตใ หเ ขา กับสภาพแวดลอมไทยเชนเดียวกับตึกโดมซึ่งออกแบบโดยคุณหมิว อภัยวงศ (สถาปนิกผู ออกแบบอาคารศาลาเฉลิมไทย) อาคารท่ีออกแบบโดยผูชวยศาสตราจารยวีระ อินพันทัง อีกหลังหน่ึง (รูปที่ 4) ซึ่งมีการจัดพื้นที่วางแบบเรือนไทยโดยทํากลุมอาคารเปนรูปตัวอยู ตรงกลางมีบันไดเปดโลงใหลักษณะเหมือนชานกลางบานอาคารหลังน้ีเปนบานรานคาใน ชนบทจงั หวดั เพชรบรุ ี นอกจากนกี้ ม็ ี “พพิ ธิ ภณั ฑสถานแหง ชาตถิ ลาง” จงั หวดั ภเู กต็ ออกแบบ โดยคุณอดุ มสกลุ พาณชิ ย (รปู ที่ 5) ซ่งึ นาํ เอารูปแบบเรือนพักอาศัยพืน้ เมืองของภูเก็ตมา ประยกุ ต และผเู ขยี นขอนาํ ตวั อยางอาคารทผ่ี เู ขยี นออกแบบไวโ ดยใชห ลักการตางๆ ดงั กลา ว มาแลวเชน “บานพักอาศัย และสโมสรในโครงการรอยัลปาลมวิลลา” (รูปท่ี 6-8) ซ่ึงนํา ลักษณะของชาน ระเบียง ลกู กรงโปรง และหลังคาเรือนพื้นเมืองมาประยกุ ต และ “อาคาร สถานเอกอัครราชทูตไทยประจํากรุงริยาด ประเทศซาอุดิอาระเบีย” (รูปท่ี 9-12) ที่นํา ลักษณะชวงเสาของมุขหนามาเนนทางเขาพรอมท้ังนําสวนประกอบอ่ืนๆของไทยมาใชในการ ตกแตง สวนตา งภายในอาคารเปน ตน 204 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

สโมสรในโครงการรอยัลปารควลิ ลา สถานเอกอคั รราชทตู ไทย ณ กรงุ รยิ าด สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงริยาด 205

206 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

หอสมุดดนตรีเฉลิมพระเกยี รติ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวั ตรึงใจ บรู ณสมภพ. (2539). “หอสมุดดนตรีเฉลมิ พระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหวั ”. ใน อาษา วารสารสถาปต ยกรรม. มถิ นุ ายน 2539. กรุงเทพฯ: ยงวราการพิมพ. หนาท่ี 32-34. เจาของโครงการ: หอสมุดแหงชาติ ทตี่ ้งั โครงการ: บริเวณหอสมดุ แหง ชาติ ถนนศรอี ยธุ ยา เนื้อท่โี ครงการ: ประมาณ 500 ตารางเมตร สถาปนกิ และมณั ฑนากร: บรษิ ทั นนท-ตรงึ ใจ สถาปนกิ และนกั วางผัง จาํ กัด นนท บรู ณสมภพ - ตรงึ ใจ บูรณสมภพ - เทพารักษ ทองสอดแสง วศิ วกรโครงการ: ปราโมทย ธาราศกั ด์ิ ความเปน มา พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั ทรงเปน ผูทีม่ ีดนตรีอยูใ นดวงพระราชหฤทยั ทรงกอ ตัง้ “วงดนตรีลายคราม” มาเม่ือ 50 ปก อน ตอ มานักดนตรีวงลายครามหลายทา นมีอายุ มากขนึ้ และบางทานกล็ าจากโลกนีไ้ ป จึงไดเ ปล่ียนเปนวงดนตรี “อ.ส.วนั ศกุ ร” เพราะมีการ ทรงดนตรอี อกอากาศรว มกับนักดนตรีในวงท่สี ถานวี ทิ ยุ อ.ส. ในพระทนี่ ง่ั อมั พรสถานทุกวัน ศกุ ร และทรงซอ มดนตรใี นวนั อาทติ ย (อ.ส. เปน ชอ่ื ทย่ี อ มาจากอมั พรสถานนน่ั เอง) วงดนตรี วงนไี้ ดม กี ารซอ ม และเลน จรงิ ตลอดมาไมเ คยหยดุ จะหยดุ ตอ เมอ่ื ทรงมภี าระกจิ ตรงกบั ชวั่ โมง ที่ทรงดนตรีพอดี คอื ในคนื วนั ศุกรแ ละวนั อาทิตย อาจกลา วไดว า การทรงดนตรี เปนพระราช กรณียกิจอยางเดียวของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวท่ีทรงปฏิบัติเพ่ือการผอนคลายพระ ราชอิริยาบทตามพระราชอัธยาศัยนอกเหนือจากการทรงงานท่ีตรากตรําดวยพระขัติยมานะ เพอ่ื ประโยชนส ุขของพสกนกิ รชาวไทยและชาวตางชาติทีเ่ ขา มาพึ่งพระบรมมาโพธสิ มภาร นักดนตรีในวงท่ียังเหลือมีประมาณ 15 คน องคประธานคือพระบาทสมเด็จ พระเจาอยหู วั (สวนนกั รอ งท่เี คยมอี ยู 2-3 คน โดยหนาที่การงานและภารกิจไดป ลดระวาง ตนเองไปบา ง แตย งั มาเขา เฝา ในวนั ทรงดนตรีและไดร วมทาํ งานในโครงการน้ีดวย) นักดนตรี ทา นอน่ื ๆ มาจากหลายอาชพี แตอ าชีพสถาปนกิ ดจู ะมากทีส่ ดุ คอื มีถึง 3 คน ในวโรกาส ครบรอบกาญจนาภเิ ษกนี้ เหลา นกั ดนตรไี ดม กี ารปรกึ ษากนั วา สมควรจะทาํ อะไรถวายพระองค ทา นอาจจะเปนเพราะมสี ถาปนกิ มากกวา อาชีพอน่ื ๆ ผลสรุปจึงออกมาวาสรา งหอสมดุ ดนตรี ไวส าํ หรบั เกบ็ รวบรวม และเผยแพรบ ทเพลงพระราชนพิ นธข องพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั 207

208 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

การมีหอสมุดดนตรีน้ี จะทําใหมีสถานท่ีสําหรับเก็บเพลงพระราชนิพนธทุกรูปแบบ ไมวาจะเปนโนตเพลงแผนเสียง เทป วิดีโอ แผนดิสกเก็ตซึ่งบัลเลงโดยนักดนตรีทั้งไทยและ ตางประเทศทว่ั โลก และทข่ี าดไมได คอื บทเพลงทบ่ี รรเลงโดยวงดนตรี อ.ส.วันศกุ ร เอง เมอ่ื มีการเก็บก็ตองมีการรวบรวม “ส่ือตางๆ” ที่กระจัดกระจายอยูในมือของผูอื่นเพราะเขาเปน คนเลนเปนเจาของ เลนเองเก็บบันทึกไวเอง จึงเปนโอกาสเหมาะท่ีจะขอ “สื่อ” เหลาน้ันมา เกบ็ รวบรวมไวใ นหอสมุดแหง น้ี การเผยแพรในอาคารจะมีโถงนิทรรศการหองเกบ็ รวบรวมสอื่ เพลง หองฟงเพลงซึง่ แยกเปนแบบฟงแตละคนใชหูฟง แบบรวมกลุมเปนหองเฉพาะ และหองแสดงดนตรี (Audi- torium) ระบบทใ่ี ชเ ปนระบบทนั สมยั สามารถแพรภาพและเสยี งไปไดท่ัวโลก รวมทั้งขอ มลู Internet นอกจากน้ีจะมีการบันทึกโนตเพลงทุกรูปแบบแจกจายไปยังหองสมุดตางๆ ตาม ตา งจงั หวดั ทพี่ รอ มจะมหี อ งสมดุ ดนตรที วั่ ประเทศ และตามสถานทตู ไทยทวั่ โลก จงึ เปน โอกาส อนั ดที ป่ี ระชาชนชาวไทยทกุ รนุ ทกุ วยั และชาวตา งประเทศจะไดท ราบถงึ ความเปน อจั ฉรยิ ะของ พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัวในทางดนตรี หลังจากตกลงกันในเร่ืองโครงการแลว ไดออกสํารวจหาสถานที่ที่เหมาะสม ไดพบ ทวี่ า งทวา ไมก วา งขวางนกั แตเ ปน ทตี่ ง้ั ทดี่ เี พราะอยใู นบรเิ วณหอสมดุ แหง ชาติ และเปน บรเิ วณ ท่วี า งทตี่ ิดกบั หอสมุดดนตรที ูลกระหมอ มสิรนิ ธร พอดีโชคดีเปนคํารบสอง คอื ทา นผูอาํ นวย การหอสมุดแหงชาตแิ ละพนกั งานในหอสมดุ ฯ เปนผูที่รกั ดนตรเี ปนชวี ติ จติ ใจเมอื่ ไดท ราบวา เปนโครงการท่จี ะสรางถวายพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั จงึ ใหค วามรวมมอื กนั อยา งเตม็ ท่ี เรยี กวา ทกุ คนใจจดใจจอ รอดอู าคารหลงั นเี้ มอื่ สาํ เรจ็ เปน รปู ธรรม เพอื่ ทจี่ ะไดม สี ว นชว ยจดั การ เกบ็ และเผยแพรเพลงพระราชนิพนธดวยใจรกั ตอไป เมอื่ ไดส ถานทีแ่ ลว จึงนําความข้นึ กราบ บังคมทูลขอพระบรมราชานุญาตซ่ึงพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวนอกจากจะพระราชทาน พระบรมราชานญุ าตแลวยังพระราชทานขอแนะนาํ อกี หลายประการ การกอ สรา งตองขออนญุ าตกรมศลิ ปากร ซ่ึงทานอธบิ ดีก็อนญุ าตใหส รางดว ยความ เตม็ ใจ ผูส นบั สนุนโครงการดวยเงนิ ทนุ ทานแรก คอื คณุ เจริญ และคุณหญงิ วรรณา ศริ ิวฒั นา ภกั ดี และยงั มีอกี หลายๆทา นโดยเฉพาะสมาคมเทป สมาคมดนตรฯี นกั ดนตรี และนักรอ ง วงดนตรี อ.ส.วนั ศุกร นกั ดนตรีทุกคนรวมแรงรว มใจ แบง หนา ท่ที าํ งานชิน้ นด้ี วยความปลืม้ ปต ทิ ไี่ ดม โี อกาสไดท าํ บางสงิ่ บางอยา งถวายแดพ ระองคท า น นอกเหนอื ไปจากการรว มเลน ดนตรี ถวายตามปกติ รปู แบบอาคาร เน่ืองจากเปนอาคารทเ่ี ชอื่ มตอ กบั อาคารหอสมดุ ดนตรที ลู กระหมอ มสิรินธร ซึง่ เปน อาคารลักษณะไทยประยุกตสูง 3 ชั้น จึงไดออกแบบอาคารหลังนี้ใหมีลักษณะท่ีสอดคลอง กลมกลืนกับอาคารเดิมโดยใหมีความสูงแตละชั้นเทาๆกันความกวางของอาคารใกลเคียงกัน สีอาคารก็สีเดียวกัน ตางกันเฉพาะตรงสวนโถงทางเขา ที่มีการเนนใหเห็นเดนชัดวาเปนจุด ทางเขา ของอาคารแตละหลงั แตเ พื่อใหการบรหิ ารอาคารคลองตวั จงึ เชอ่ื มตอ อาคารหลังใหม 209

กับอาคารเดิมในช้ันที่สองซ่ึงเปนช้ันหองสมุดดนตรี วันปกติอาศัยใชทางเขาดานอาคารหอ สมดุ ดนตรีทูลกระหมอมสริ นิ ธร นอกจากจะมีการแสดงดนตรรี ายการใหญเ พราะหอ ง Audi- torium ใหญก วาอาคารหอสมุดดนตรที ูลกระหมอ มสิรนิ ธร นอกจากคํานึงถึงลักษณะที่ผสมผสานกับอาคารหอสมุดดนตรีทูลกระหมอมสิรินธร แลวผูออกแบบไดคํานงึ ถงึ การใชงบประมาณที่ประหยดั ท้ังงบฯ ในการกอ สรางและการบาํ รุง รกั ษาสถานทจี่ งึ ออกแบบใหอ าคารมคี วามเรยี บงา ยและประหยดั พลงั งานโดยใชแ สงธรรมชาติ เปน สว นใหญ วสั ดพุ น้ื มคี วามคงทนถาวร ทาํ ความสะอาดงา ยสว นภายในหอ งดนตรเี ปนวัสดุ เก็บซับเสียง สีที่ใชเปนสีสวางขนาดกลางเพื่อใหจุดสนใจอยูที่เวทีผูแสดงแตก็ไมใหภายใน หอ งมืดเกินไปเม่ือยังไมมกี ารแสดง เมอ่ื ผอู อกแบบทาํ แบบรา งสาํ เรจ็ ไดถ วายแบบใหท อดพระเนตรขอพระบรมราชวนิ จิ ฉยั ทรงพอพระทัยกบั ความเรียบงาย ประหยัด การใชแสงธรรมชาติ การปอ งกันแดด และการ เปดหนาตางระบายอากาศไดในบางสวนทรงมีพระราชกระแสรับสั่งถามในรายละเอียดบาง เร่ือง ทรงมพี ระมหากรณุ าธคิ ุณแกไ ขแบบซ่ึงมที างเขา ใหญลอ กับแบบอาคารหอ งสมุดดนตรี ทูลกระหมอ มสริ ินธร โดยไมม หี ลงั คาตรงบันไดทางข้ึนจากภายนอกอาคาร มไิ ดท รงใหเตมิ หลงั คา เพราะเขาพระทัยในรูปลักษณะสถาปตยกรรมอยางลกึ ซ้งึ แตท รงใหเ พิม่ บนั ไดข้นึ ทาง ใตถ นุ อาคารทม่ี รี ถวง่ิ ผา นอยแู ลว ทรงมพี ระราชกระแสรบั สง่ั วา ผทู ม่ี าตอนฝนตกจะไดไ มเ ปย ก ฝน นับวาทรงเปนอัจฉริยะทางสถาปตยกรรมอกี ทางหนงึ่ ดว ย ผงั พื้นช้นั ลา ง (ภาพซา ย) และผงั พน้ื ช้ันสอง (ภาพขวา) อาคารหอสมดุ ดนตรีพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั รชั กาลท่ี 9 210 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

รปู ดา นตางๆ หอสมดุ ดนตรพี ระบาท สมเด็จพระเจา อยูหวั รัชกาลที่ 9 211

ทางเดินเช่ือมระหวางตัวอาคารสรางพ้ืนที่ปด ลอม และเช่ือมอาคารเขาดว ยกันใหเปน กลุม สรางความเปนอันหน่ึงอันเดียวกันของกลุม อาคาร 212 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

สถานทตู ไทยในกรุงริยาด เรียบเรียงใหมจ าก ตรึงใจ บรู ณสมภพ. (2534). “สถานเอกอคั รราชทูตไทย ณ กรงุ ริยาด ประเทศซาอดุ ิ อารเบยี ”. ใน วารสารอาษา วารสารสถาปตยกรรมของสมาคมสถาปนกิ สยามในพระบรมราชาชูปถัมภ. ฉบบั ที่ 21. กรงุ เทพฯ: เมฆาเพรส. หนาท่ี 40-50. และ ตรึงใจ บูรณสมภพ (2534). “การประกวดแบบ สถานเอกอคั รราชทูตไทย ณ กรุงรยิ าด ประเทศซาอดุ อิ าระเบีย” ใน วารสารหนาจั่ว. ปท ี่ 6. ประจําปการ ศึกษา 2529. หนา 151-178. ชื่อโครงการ: สถานเอกอัครราชทตู ไทย ณ กรงุ ริยาด ซาอุดิอาระเบยี เจา ของ: กระทรวงการตางประเทศ ทต่ี ้ัง: Diplomatic quarter กรงุ ริยาด ประเทศซาอดุ อิ าระเบยี สถาปนิก: บริษัทนนท- ตรงึ ใจ สถาปนิกและนกั วางผงั จํากัด วิศวกร: ปราโมทย ธาราศกั ด์ิ วศิ วกรไฟฟา : บรษิ ัท เจนาพล จาํ กัด วศิ วกรเครื่องกล: บรษิ ัท เจนาพล จาํ กัด วศิ วกรสุขาภิบาล: บรษิ ัท เจนาพล จาํ กดั วิศวกรท่ปี รกึ ษา: ทวี เวชพฤฒิ มัณฑนากร: บริษทั นนท- ตรงึ ใจ สถาปนกิ และนกั วางผงั จํากดั ภูมสิ ถาปนกิ : บรษิ ทั อากา อินเตอร เนชน่ั แนล จาํ กดั ผูรบั เหมากอ สรา ง: บริษัท อินตาคอน จํากัด ระยะเวลาการกอ สรา ง: 21 เดอื น งบประมาณการกอสราง: 90 ลานบาท (รวมคาตกแตง ภายใน) ความเปน มา สถานเอกอัครราชทตู ไทยประจํากรงุ ริยาด ประเทศซาอดุ อิ าระเบีย ตั้งอยูใ นบรเิ วณ ที่ดินซ่งึ รัฐบาลซาอุดอิ าระเบยี ไดจ ัดเอาไวใ นบริเวณเขตการทตู (Diplomatic quarter) ซง่ึ อยูหางจากจากกรุงริยาดไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ 10 กิโลเมตร ซ่ึงโดยรอบ โครงการเปนอาคารสถานทูตประเทศตางๆ, สวนสาธารณะ, โรงเรียน, รานคาและสโมสร ตามแปลงที่ดินหมายเลข 10.6 อยูท างทศิ ตะวนั ออกของบริเวณยา นการทูต (Diplomatic Quarter) มเี น้อื ทป่ี ระมาณ 4 ไร หรือ 6,926 ตารางเมตร ขอ กําหนดของการออกแบบอาคารควบคมุ โดย Riyadh Development Authority (RDA) ซึง่ มขี อ กาํ หนดในการออกแบบกอ สรา งทลี่ ะเอียด ชัดเจน มีเหตุผล และครอบคลุม ไปถงึ สภาพแวดลอม และผงั เมอื ง เชน ไดมกี ารกําหนดความหนาแนน ของกลมุ อาคาร ความ 213

สูงของอาคาร พื้นท่ีอาคาร และพ้ืนที่ปกคลุมดิน ระยะแนวผนังอาคารท่ีหางจากถนน จุด ทางเขา-ออกอาคาร แนวและจุดเช่ือมตอของสาธารณูปโภค ชนิดและจํานวนของตนไมใน แนวท่ีบังคับ เปอรเซ็นตพื้นที่เปดโลงในผังบริเวณรอบตัวอาคาร การสรางพ้ืนท่ีสีเขียว เพ่ือ ใหกระแสลมเย็นพดั กระจายไดสะดวก การปลอยนา้ํ รดตน ไม จาํ นวนตน และความแผของใบ (canopy) การเกบ็ น้าํ ฝน และการระบายนา้ํ ฝนใหคอ ยๆซึมลงดินไมใหท ว มลน ทอระบายน้ํา หรือเออมาท่ีถนน แนวรั้วท่ีจะตองทึบหรือโปรง ความสูงของหนาตางจากพ้ืนหอง ระยะที่ จอดรถกับสวนสํานักงาน รูปแบบอาคารและรายละเอียดอื่นๆ เชน สี ปริมาณนํ้าที่ใช ปริมาณไฟฟา กฎหมายความเปนสว นตัวของอสิ ลาม (Islam Privacy Law) ซึ่งเปน ลักษณะ ขนบธรรมเนียมประเพณีที่เก่ียวเนื่องกับศาสนาอิสลามอีกเปนจํานวนมาก ท้ังนี้ เพ่ือสราง ความเปนระเบียบเรียบรอยของเมือง สรางสภาพแวดลอมท่ีงดงามและอื่นๆ ตามหลักการ ทางผังเมือง กระทรวงการตางประเทศมีความประสงคที่จะคัดเลือกบริษัทสถาปนิกท่ีปรึกษา เพื่อทาํ การออกแบบควบคุมการกอ สรา งและบริหารโครงการ อาคารเอกอัครราชทูตไทย ณ กรงุ ริยาด ประเทศซาอุดิอาระเบีย โดยกําหนดใหทาํ การกอ สรา งในบริเวณทีด่ ิน ซ่งึ รัฐบาล ซาอดุ อิ าระเบียไดจ ดั ไว รายละเอยี ดของโครงการประกวดแบบ บริษทั สถาปนกิ ทป่ี รกึ ษาจะตอ งทาํ การออกแบบกลุม อาคาร 2 ชนั้ ในเน้อื ที่สทุ ธไิ ม เกิน 2,770 ตารางเมตร และเน้อื ทก่ี ลุมดินไมเกนิ 2,040 ตารางเมตร โดยแบง เปน สว นดังนี้ สวนท่ี 1 คอื ที่ทําการสถานเอกอคั รราชทูต สวนที่ 2 คอื ทําเนียบเอกอคั รราชทตู สวนท่ี 3 คอื อาคารบริการและทพ่ี ักพนกั งาน สวนที่ 4 คอื สง่ิ กอสรางอืน่ ๆ กลมุ อาคารดงั กลา วซง่ึ จะใชเ ปน ทท่ี าํ การของสถานเอกอคั รราชทตู และสว นประกอบ จะตองเปนอาคารท่ีมีลักษณะภายนอกเรียบงาย แตมีความภูมิฐาน สงางาม เขากับสภาพ แวดลอ มทางธรรมชาตซิ ่ึงเปน ลักษณะรอนแสงแดดจดั และทะเลทราย รวมทัง้ ตอ งไมข ัดตอ ระเบียบประเพณีของทอ งถน่ิ สวนการจัดวางองคป ระกอบในสวนตางๆ ใหเ ปนไปตามความ เหมาะสมสอดคลองกับลักษณะการทํางาน และประสานงานภายในของหนวยราชการตางๆ ของสถานทูตใหความสะดวกกับผูมาติดตอ และความจําเปนท่ีจะตองจัดงานเล้ียงรับรองใน โอกาสสําคัญๆ โดยคํานึงถึงความปลอดภัยเปนหลัก ทางกระทรวงการตางประเทศมีความ ประสงคทจ่ี ะใหทําการออกแบบ วางผังขออนุมัตดิ าํ เนนิ การกอสรา ง รวมถงึ การจดั บุคลากร และการจัดวางระบบการบริหารจัดการควบคุมการกอสรางโครงการใหบรรลุตามเปาหมาย ดว ยดี 214 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

การตัดสนิ ใจเขารวมการประกวดแบบในโครงการ หลงั จากการที่สมาคมสถาปนกิ สยามฯ ไมดี จ ดหมายประกาศขา วการประกวดแบบ ของกระทรวงการตางประเทศเชิญชวนใหสํานักงานสถาปนิกตางๆ ที่จดทะเบียนในรูปของ นิติบุคคลและมีผลงานการออกแบบไมตํ่ากวา 20 ลานบาท สงผลงานเขารวมประกวดใน ครงั้ น้ี ผเู ขยี นจงึ ไดศ กึ ษารายละเอยี ดของการประกวดแบบ รายละเอยี ดของโครงการและอน่ื ๆ แลว จงึ ตดั สนิ ใจทจี่ ะสง แบบเขา ประกวด การตดั สนิ ใจในครงั้ นส้ี บื เนอื่ งมาจากเหตผุ ลดงั ตอ ไปนี้ 1. โครงการนี้เปนการออกแบบอาคารทม่ี ีความสาํ คัญระดับชาตอิ าคารหน่ึง นับวา เปนโครงการท่ีนา สนใจ 2. ขนาดของโครงการไมใ หญโตจนเกดิ ไป และชวงเวลาที่กระทรวงการตางประเทศ กําหนดใหน้ันไมสั้นนัก สามารถทําการออกแบบเขียนแบบไดเรียบรอย ผูออกแบบมีเวลา เอาใจใสก บั งานไดเ ต็มท่ี โดยระยะเวลาในการทาํ งานในสาํ นกั งานแบบ Part time (17.30- 20.00 น.) ก็เพียงพอ 3. ความพรอมทางดา นบคุ ลากร และคา ใชจ า ยในสาํ นกั งานมพี อสมควร 4. เจาของโครงการ คือ กระทรวงการตางประเทศ เปน สว นราชการที่ปฏบิ ัตงิ านใน ฐานะตัวแทนของประเทศชาติ เช่ือไดวาคณะกรรมการของกระทรวงฯ จะตองรักษาชื่อเสียง เกียรตคิ ณุ ในการตัดสนิ คดั เลอื กแบบดว ยความสุจรติ รอบคอบ และยุตธิ รรม คณะกรรมการ ทา นอนื่ กเ็ ปน ผทู ท่ี รงคณุ วฒุ จิ ากสมาคมสถาปนกิ สยามฯ และหนว ยงานราชการซงึ่ ตอ งรกั ษา ชอ่ื เสยี งและจรรยาบรรณเชน เดียวกนั 5. ผเู ขยี นและบคุ ลากรบางทา นในสาํ นกั งาน เคยศกึ ษาถงึ เทคโนโลยี สภาพแวดลอ ม ของลกั ษณะดินฟาอากาศ และภูมิประเทศในภาคพื้นเขตรอ นแหงแถบตะวันออกกลาง ซ่ึงสง ผลใหก ับรูปแบบสถาปต ยกรรม นับวา ทีต่ ้งั อาคารเปน จุดท่ดี งึ ความสนใจใหเ ขารว มประกวด ไดม ากประการหนงึ่ 6. หลกั เกณฑแ ละขอกาํ หนดในการประกวดและตัดสินแบบละเอียดชดั เจนดีมาก ข้ันตอนการประกวดแบบของกระทรวงการตา งประเทศ ลักษณะการประกวดแบบเปน การประกวดแบบทวั่ ไป โดยจัดเปน 2 รอบ รอบแรก จะคัดไว 3 ราย โดยไมมีเงินรางวัล สําหรับผูท่ีผานการคัดเลือกในรอบแรกมีสิทธิ์ในการ ประกวดรอบท่ี 2 และผชู นะเลิศในการประกวดรอบท่ี 2 จะไดรับพจิ ารณาอนมุ ตั ใิ หเ ปน ผูทาํ สัญญาออกแบบและควบคุมการกอสรางอาคารหลังนี้กับกระทรวงการตางประเทศตาอไป โดยผเู ขารว มประกวดในรอบที่ 2 รายท่ี 2 และรายที่ 3 จะไดรบั คา ตอบแทนรายละ 40,000 บาท (สหี่ มืน่ บาทถว น) กระทรวงการตางประเทศเร่ิมดําเนินการขายรายละเอียดการประกวดแบบกอสราง ในวนั ที่ 1-18 เมษายน พ.ศ.2529 เอกสารนบ้ี รรจไุ วด ว ยกฎเกณฑต า งๆ ทใ่ี ชใ นการคดั เลอื ก รวมทงั้ ขอ กาํ หนด ขอ แนะนาํ และกฎเกณฑข อ บงั คบั ตา งๆ ของทางราชการของซาอดุ อิ าระเบยี 215

เรียกวา “Riyadh Development Authority (RDA)” มคี วามหนาถึง 350 หนา มผี ซู อ้ื เอกสารนจ้ี ากกระทรวงการตา งประเทศประมาณ 50 ราย กระทรวงการตางประเทศนัดประชุมผูท่ีประสงคจะเขารวมการประกวดแบบมารับ ฟงคาํ ชแี้ จงจากคณะกรรมการพจิ ารณาคัดเลอื กแบบในวันท่ี 23 เมษายน พ.ศ.2529 เฉพาะ ผูทีเ่ ขาฟงคําชแี้ จงจึงจะมีสิทธเิ สนองานประกวด ปรากฏวา มีผูแ ทนจากบรษิ ัทตา งๆ เขาฟง คําช้แี จงเปน จํานวน 34 บริษัท การเสนองานประกวดแบบรอบแรกจะตอ งสง ในวนั ที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ.2529 จงึ มเี วลาดําเนินการทัง้ หมดประมาณ 20 วนั ในรอบน้ี มผี ูส งทนั ตามกําหนดการ 8 ราย คณะกรรมการพิจารณาเลือกแบบไดประกาศรายนามผูท่ีไดรับการรับเลือกใหเขา ประกวดในรอบท่ี 2 จํานวน 3 ราย ในวนั ท่ี 19 มถิ นุ ายน พ.ศ.2529 และใหเ ขาฟง คําช้ีแจง ขอแกไขเพ่ิมเตมิ จากคณะกรรมการในวันที่ 23 มถิ ุนายน พ.ศ.2529 โดยมผี เู ขา รว มการประกวดไดร บั คดั เลอื กเหลอื เพยี ง 3 บรษิ ทั เพอ่ื ใหท าํ การปรบั ปรงุ แบบครั้งแรก และนําเสนอตอคณะกรรมการตัดสินในรอบท่ีสองบริษัทสถาปนิกท่ีปรึกษา 3 บรษิ ทั ที่ไดร ับคัดเลือก ในรอบตัดสนิ คือ 1. บริษัทนนท- ตรึงใจ สถาปนิกและนกั วางผงั จาํ กัด 2. บรษิ ทั แปลนอาคิเตค็ และบรษิ ัท สถาปนกิ 49 จาํ กัด 3. บริษทั ดไี ซน+ดีเวลลอป จํากดั ผลปรากฏวา บรษิ ัทสถาปนกิ ทีป่ รึกษา นนท- ตรงึ ใจ สถาปนกิ และนักวางผัง จาํ กัด เปน ผูช นะประกวดแบบเปนผอู อกแบบการกอ สรางอาคารสถานเอกอคั รราชทตู ไทย ณ กรุง ริยาด ประเทศซาอดุ ิอาระเบยี ทงั้ น้ี อาคารทีท่ ําการกอ สรางนเ้ี ปนแบบที่ไดรับการคดั เลอื กจากกระทรวงการตาง ประเทศ ซง่ึ จัดใหมีการประกวดแบบระดบั ชาติในพ.ศ. 2529 บรษิ ทั ท่ีไดรับการคดั เลือก จะ ตองเขียนแบบกอสราง พรอมทั้งแบบภูมิสถาปตยกรรม และแบบตกแตงภายใน ขออนุมัติ ดาํ เนนิ การกอ สรา ง จดั บคุ ลากร วางระบบการกอ สรา งบรหิ ารโครงการและควบคมุ การกอ สรา ง ใหเ สร็จเรยี บรอ ย ทีต่ ั้งโครงการ และสภาพแวดลอ ม บริเวณทกี่ อ สรางจะอยูในบริเวณท่จี ดั เตรยี มไวใ นบริเวณยานการทตู (Diplomatic Quarter) อยูหางจากกรุงริยาด ไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ 10 กิโลเมตร ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศเปน ทด่ี นิ ลาดเชงิ เขาทคี่ อ ยๆ เอยี งลาดไปลงสพู น้ื ทแ่ี อง รบั นาํ้ ผวิ ดนิ (Wadi) สภาพแวดลอมโดยรอบโครงการนั้นเปนที่ตั้งของอาคารสถานทูตประเทศตางๆ 69 แหง มีส่งิ อาํ นวยความสะดวกครบถว น เชน สวนสาธารณะ โรงเรียน รา นคา และสโมสร สาํ หรับ พ้ืนท่ีกอ สรา งมเี นือ้ ทีป่ ระมาณ 4 ไร หรอื 6,926 ตารางเมตร 216 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ภมู อิ ากาศโดยทวั่ ไปเปน อากาศรอ น มอี ุณหภมู สิ ูงถงึ 46 องศาเซลเซยี สในฤดูรอน และในชวงที่มีลมพายุจะทําใหอุณหภูมิมีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วซ่ึงโดยปกติอาจลดลง ถึง 10 เซลเซียสในเวลาไมกี่ช่ัวโมง อุณหภูมิตํ่าสุด 0 องศาเซลเซียสในเดือนมกราคม อณุ หภมู กิ ลางวันและกลางคืนตา งกนั ประมาณ 10 องศาเซลเซยี ส ปรมิ าณนํา้ ฝนเฉลี่ยตอ ป ไมเ กนิ 100 มิลลิเมตร แตบางครั้งจะมฝี นตกหนักและอาจจะมนี า้ํ ทว มฉบั พลัน กระแสลมมี ความเรว็ สูงประมาณ 100 กโิ ลเมตร/ชว่ั โมง มีพายทุ ะเลทรายอยูเ สมอ และอยใู นเขตทม่ี ี ความช้นื ต่ํา กฎขอบงั คบั ทส่ี าํ คัญในการออกแบบโครงการ โครงการน้ีมขี อกาํ หนดของทางราชการทล่ี ะเอียดชดั เจน มีเหตผุ ลครอบคลุมอยา ง ทั่วถึงในทุกๆ ดาน กลาวไดวาเปนโครงการประกวดแบบในประเทศที่มีขอกําหนดละเอียด ทสี่ ดุ ต้ังแตไ ดเ คยปฏิบัติกนั มา เชน อาคารทีอ่ อกแบบจะตองไมส ูงเกนิ 12 เมตร จากระดับ ดนิ ท่ีจุด Pad Grade เนอ้ื ทสี่ ทุ ธิ (FAR) ไมเกนิ 2,770 ตารางเมตร และเน้อื ท่ีคลมุ ดิน (GAR) ไมเ กิดน 2.070 ตารางเมตร ระยะถอยรนของตัวอาคารแตล ะดา นจะตองทําตามท่ี Riyadh Development Authority (RDA) กําหนด รวมท้ังตาํ แหนง การเขาออกพ้ืนที่ และจุด เชือ่ ตอของระบบสาธารณูปโภคในสวนของอาคารกับสว นสาธารณะทรี่ ัฐบาลจัดหาไวให การ เจาะชอ งประตหู นา ตา งดา นนอกอาคาร จะตอ งคาํ นงึ ถงึ กฎหมายความเปน สว นตวั ของอสิ ลาม (Islam Privacy Law) อยางเครงครัด การออกแบบภมู สิ ถาปต ยกรรมดานรมิ ถนนใหญจะ ตอ งถอื ตามแนวทรี่ ฐั บาลกาํ หนดเชน เดยี วกนั ตอ งแสดงระยะหา งระหวา งตน ไมแ ตล ะประเภท และจาํ นวนนาํ้ ทใ่ี ชรดตน ไมใ นแตล ะวนั ดวย ขัน้ ตอนการดาํ เนนิ การประกวดแบบ การประกวดแบบรอบแรก จัดประชุมทีมงานอันประกอบดวยสถาปนิกประจําบริษัทท่ีไมติดงานอ่ืนอยางเต็ม ตัว 6 คน และสถาปนกิ นอกบรษิ ัทจํานวน 3 คน วางแผนการดาํ เนนิ งานรว มกนั จัดตาราง ระยะเวลการดําเนินงานโดยแบงแยกงานออกเปน 2 ประเภท คือ ประเภททําแบบ และ ประเภททําเกสาร งานท้ัง 2 ประเภทเร่ิมทํางานไปพรอมกัน ตะกลาวแตประเภททําแบบ เพราะมีขนั้ ตอนท่ลี ะเอียดออนกวา การทํางานแบงออกเปน 7 ขั้นตอน คอื 1. ศกึ ษาขอ มลู รายละเอียดของโครงการ และขอกําหนดกฎเกณฑตางๆ ซงึ่ มีทงั้ ขอ กาํ หนดในการประกวดแบบและขอ กําหนดในการออกแบบ 2. วเิ คราะหและสรุปขอมูล จดั กลมุ ประโยชนใชส อยและพนื้ ท่แี ยกเปน กลุมๆ รวม ทั้งพื้นท่ีทางสัญจร 3. สรปุ แนวความคดิ ในการออกแบบ 217

4. รา งแบบแนวความคดิ (Conceptual Design) ใหฝ า ยผลติ และคดิ รปู แบบ เบอ้ื งตน (Schematic Design) ไปพรอมกันหลายแบบ เพื่อประชุมสรุปวาแนวทางใดท่ีคณะทํางาน เหน็ วา ดีทส่ี ดุ 5. ปรบั ปรงุ แกไ ขและพัฒนาแบบ 6. เขยี นแบบ ทําหนุ จําลอง ถายรปู -อัดรปู หุนจําลองนํามาแสดงในแบบ เริ่มพิมพ ภาคเอกสาร ทําสําเนา 11 ชุด สงคณะกรรมการ 10 ชดุ ทัง้ นี้ การดาํ เนินการท้ัง 7 ขน้ั ตอนนีใ้ ชเวลาทํางานอยา งสบายๆ 14 วนั และทํางาน อยางเต็มที่ 12 วัน โดย 14 วันแรกจะประชุมกนั ทุก 3-4 วัน ใน 7 วันหลังประชมุ สรุปและ แกไขรายละเอียดในแบบทุกวัน 5 วันสุดทายไมมีการแกไขแบบ เปนชวงการผลิตแบบแต อยา งเดยี ว μÒÃÒ§àÇÅÒ¡ÒôÒí à¹¹Ô §Ò¹»ÃСǴẺÃͺáá การเสนอแบบขัน้ แรก การคิดแบบขั้นแรกจะคิดจากหลกั การใหญๆ จากส่งิ ท่มี องเห็นไดช ดั เจน การแสดง แบบเนนทจ่ี ดุ เดนที่มีไดในโครงการ ซึง่ มีดงั ตอ ไปนี้ 1. แสดงแนวความคดิ หลกั ใหช ัดเจน โดยอธบิ ายดวยภาพเพ่ือใหกรรมการสนใจ ดู งาย เขา ใจงา ย ดึงจุดสาํ คญั ท่เี ปนสวนเดน ของแนวความคิดมาแสดง 2. เนนรูป Form ของอาคารใหเดน ทวาอยูในแบบที่เรยี บงา ย 3. กอนออกแบบไดศ ึกษาชอมูลทกุ ๆ ดา นในเอกสาร TOR (Term of Reference) อยา งละเอยี ดถถี่ ว น นาํ มาวเิ คราะหแ ละทาํ การออกแบบใหถ กู ตอ งตามเงอื่ นไขและจดุ ประสงค ของเจา ของโครงการ 4. ในแบบผงั อาคาร แสดงกลมุ ประโยชนใ ชสอยโดยแยกเปน กลมุ ๆ และแสดงทาง ตดิ ตอ ระหวา งกลมุ อาคารกบั ภายนอกอาคารใหช ดั เจน รายละเอยี ดปลกี ยอ ยภายในทไี่ มส าํ คญั ยังไมแสดงเพอื่ ทํางานใหทนั เวลา 5. แสดงแบบใหงดงามและชดั เจนตามขอ กาํ หนด 218 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

การดาํ เนนิ งานในข้ันตอนการประกวดแบบรอบสดุ ทาย หลังจากไดรับจดหมายแจงจากกระทรวงการตางประเทศวาไดรับการคัดเลือกให เขารอบและไดรับฟงคําชี้แจงเพิ่มเติมแลว ไดดําเนินการปฏิบัติงานตอทันที เร่ิมจากการจัด บุคลากรเพิม่ เติม โดยเพ่มิ วิศวกรโครงสรา ง วิศวกรระบบ และภมู สิ ถาปนกิ เขามาเพราะจะ ตองเสนองานในแขนงเหลานี้ดวย เพ่ิมบุคคลากรทางดานเอกสารเพราะตองเสนอตาราง รายการวัสดกุ อ สรา ง ราคาคากอ สรา งเบ้อื งตน และรายละเอียด ขน้ั ตอนกําหนดเวลาตงั้ แต สํารวจออกแบบจนกระทั่งออกแบบเสร็จและควบคุมการกอสรางจนแลวเสร็จในรอบน้ีได ระบุตัวผูที่จะเปนที่ปรึกษาท้ังทางดานขอมูลเก่ียวกับสวนใชสอยในอาคารสถานเอกอัครราช ฑตู และรายละเอียดอนื่ ๆ ในประเทศซาอดุ ิอาระเบียดวย การดําเนินงานในชวงน้ีเร่ิมจากการจัดตารางระยะเวลาการทํางานเชนเดียวกับ รอบแรก แตร ะบตุ วั บคุ คลผรู บั ผดิ ชอบแตล ะชนดิ ลงไปดว ย ทกุ ๆคนจะตอ งทาํ งานใหเ สรจ็ ตาม ตารางเวลาท่ีกาํ หนดไว วางแผนการดําเนนิ งานใหร วดเรว็ เชน การเสนองานในรอบนเ้ี ปน ภาษาองั กฤษจงึ ใชพ ิมพเอกสารดวยเครอ่ื ง Computer ซงึ่ ทาํ ใหปรับปรงุ แกไขไดรวดเร็วข้นึ เนื่องจากการแสดงแบบประกวดจะตองทําในกระดาษขาวที่มีความหนาขนาดตั้งได ซ่ึงการเขียนแบบไมสามารถลอกทับไดเดมือนกระดาษไข การลอกตองใชโตะกระจก และใช ไฟสอ งใตโ ตะ ขนาดของแบบที่จะตอ งแสดง คือ A1 ใหญกวารอบแรกท่ีมีขนาด A3 ถึง 4 เทา และแบบในขน้ั นจ้ี ะตอ งคดิ อยา งละเอยี ดในดา นการจดั ผงั แสดงประโยชนใ ชส อย โครงสรา ง ระบบอุปกรณเคร่ืองกล การระบายน้ําเสีย และน้ําฝน เรียกวาไมมีการ “เผา” ไดเลย การ ดําเนินงานจึงตองเผ่ือเวลาเหลือไวกอนวันสงสําหรับกรณีท่ีอาจเกิดภาวะฉุกเฉินหรือปญหาที่ คาดไมถ งึ ดว ย μÒÃÒ§àÇÅÒ¡ÒôÒí à¹Ô¹§Ò¹»ÃСǴẺÃÍºÊ´Ø ·ŒÒ 219

ทางดานการพัฒนาแบบของโครงการน้ี การท่ีมีสวนพักอาศัยของเอกอัครราชทูต รวมอยูดวยทําใหผูเขียนคาดวากรรมการฝายกระทรวงการตางประเทศคงใหความสนใจกับ สว นใชส อยสวนน้เี ปนพเิ ศษ เพราะเปน การออกแบบใหพวกทา นเหลา น้นั เขา ไปอยเู ชนเดยี ว กับออกแบบบานของทา น และหอ งในบา นยืดหยนุ ไดนอยกวาสาํ นกั งาน ออกแบบอยา งไรก็ ตอ งใชอยา งนน้ั จงึ ตอ งใหความสนใจกบั สวนใชสอยสวนนีเ้ ปน อยางมาก ตองแสดงทตี่ ้ังของ เคร่อื งเรอื นและเนอ้ื ทสี่ ัญจรโดยรอบดว ย แนวคิดในการออกแบบ อาคารสถานเอกอัครราชทูตเปรียบเสมือนตัวแทนของประเทศท่ีไปอยูในประเทศ ตา งแดนในขณะทเี่ อกอคั รราชทตู เปน ตวั แทนขององคพ ระมหากษตั รยิ ห รอื ประมขุ ของประเทศ จึงนับวาอาคารสถานฑูตเปนส่ิงที่มีความสําคัญระดับชาติ สถานทูตท่ีไปตั้ง ณ กรุงริยาด ประเทศซาอดุ อิ าระเบยี เปน ประเทศในยา นตะวนั ออกกลาง ทม่ี คี วามสาํ คญั ทางดา นพลงั งาน ตอประเทศอุตสาหกรรม จึงตองออกแบบอาคารท่ีมีรูปธรรมสมกับฐานะ และหนาที่ท่ีเปน นามธรรมของอาคาร เนอ่ื งจากประเทศไทยมีการพัฒนาในทกุ ๆ ดานมากวา 2,000 ปม ีเอกลกั ษณใ นทุก มิติ ไมวาจะเปนศิลปวัฒนธรรม วรรณคดี ดนตรี ละคร จึงมีปรัชญาในการออกแบบคือ “นอกจากจะสนองตามประโยชนใชส อยและความตอ งการตา งๆ แลว จะนาํ เอาเอกลกั ษณไ ทย ทางดานศิลปวัฒนธรรมและสถาปตยกรรม มาแสดงเทาที่สามารถจะทําได เพ่ือใหเปน ตัวแทนท่ีเชิดหนาชูตาของไทยในตางประเทศ” การออกแบบอาคารใหบรรลุเปาหมายตาม ปรชั ญาทว่ี างไวจงึ อยูท ี่วา จะออกแบบอาคารท่มี เี อกลกั ษณไ ทยในประเทศทมี่ ลี ักษณะดินฟา อากาศที่รอนจัด หนาวจัด มีความช้ืนสัมพัทธในอากาศนอย และขนบธรรมเนียมประเพณี วฒั นธรรมซ่งึ ตางกับประเทศไทยอยา งส้นิ เชงิ ไดอยางไร โดยคาํ นึงถึงประโยชนใ ชสอย ความ ปลอดภยั และความเปน สวนตัวของผใู ชอาคาร ประหยัดราคาคากอสราง และการบาํ รุงและ รกั ษาอาคาร ประหยดั พลงั งาน และลักษณะท่ีสะทอ นถึงความเปน เอกลักษณไทย ตัวอาคารมีลักษณะเปนกลองทึบตัน ซ่ึงเปนไปตามขอกําหนดของ Riyadh De- velopment Authority (RDA) และเพอ่ื สอดคลองกับลักษณะภูมอิ ากาศที่เปนทะเลทรายมี แสงแดดกลา พายุรุนแรง การใชพื้นท่ีสัมพันธกับรูปแบบอาคารซ่ึงมาจากขอกําหนดของ Riyadh Development Authority (RDA) ที่กาํ หนดใหม ที างเขาหลกั 3 ทาง จึงถอื แนวแกน จากทางเขาเปนเร่ืองสําคัญ และคํานึงถึงลักษณะไทยอีกประการหน่ึง คือ ความสมมาตร (Symmetrical Balance) ดวยแกนสาํ คัญนี้มี 2 แกน จึงสรา งความสัมพนั ธของทัง้ สองแกน ข้นึ มาดว ยพืน้ ที่วา งล่นื ไหล (Flow of space ) โดยใหอ าคารมคี วามสมมาตรกันดว ย มวลอาคาร (Building Mass) ทง้ั 3 สวนคือ “สวนสํานักงานสถานทูต” “สวน บานพักอาศัยเอกอัครราชทูต” และ “สวนบริการ” ตา งเกาะเก่ียวเปนอนั หนง่ึ อนั เดียว ไม แยกขาดจากกันไปโดยเด็ดขาด ทาํ ใหอาคารดโู ออา ภูมิฐาน ใหญโ ต เปนแทง ทบึ ดวยลกั ษณะ ที่กลมกลนื กับอาคารแวดลอม แตแฝงไวซงึ่ ลักษณะของไทย 220 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

เร่มิ ตัง้ แตฐานอาคารประตูทางเขาท่มี เี สาคสู องขางเหมือนเสารับหลังคาโบสถ การ ทาํ ระเบยี งคต ทาํ ลานโลงกลางอาคาร การเจาะชองแสงเลก็ ๆ บนผนงั เจาะลายลกู แกว การ ยอมุมตึก ทําลายบวั หงายทห่ี วั เสา และรายละเอียดอน่ื ๆ เชน ทําโคมไฟอจั กลับ ใชวัสดขุ อง ไทย เชน ไมส กั ขัดแตง ผวิ เรยี บเลน ควิ้ และแกะสลักบางสว น เครื่องเรือนและภาพเขยี นศิลปะ ไทยเปนตน ทัง้ น้ี เพ่อื แสดงสอ่ื ศิลปะอนั เปน อารยธรรมของไทยทสี่ ง่ั สมมาชา นาน และเพื่อ สรางบรรยากาศของไทยใหเดนชัดย่ิงข้ึน ใหสมกับการเปนอาคารท่ีทําหนาท่ีเสมือนตัวแทน แหงประเทศไทย ณ ที่ตางแดน ถึงแมอาคารน้ีจะอยูในทองที่ทะเลทรายท่ีแหงแลง แตบรรยากาศที่ลานโลงกลาง อาคารและภายนอกอาคาร ก็ยังมีความรมรื่นดวยภูมิสถาปตยกรรมที่เปนธารนํ้าไหลแคบๆ และบอน้ําพุตื่นๆ พรอมดวยพืชพันธุไมดอกไมใบ ซ่ึงเปนท้ังตนไมพื้นเมืองของไทยและของ ซาอุดอิ าระเบยี จงึ ใหความรูสกึ ท่เี ยน็ ชมุ ฉ่าํ ใจขน้ึ ทงั้ นี้ แนวความคิดในการออกแบบ คือ 1. ÊÌҧ¤ÇÒÁ¼ÒÊ¡Ø áÅФÇÒÁÊдǡʺÒÂãËጠ¡‹¼ÙŒãªŒÍÒ¤Òà โดยศกึ ษาพฤตกิ รรมของผใู ชอ าคารและกจิ กรรมทจี่ าํ เปน ตา งๆ ทง้ั พฤตกิ รรมเจา ของ ที่ใชเ ปนประจําทกุ วนั และแขกผมู าติดตอเยีย่ มเยยี นในบางโอกาศ โดยจดั สว นใชสอยที่จําเปน ใหอยางครบถวนและสัมพันธกันเน่ืองจากกรุงริยาดเปนเมืองที่มีวัฒนธรรมแบบปด จึงไมมี สถานเรงิ รมยท จ่ี ะไปพกั ผอ นหยอ นใจได จงึ ตอ งสรา งพน้ื ทข่ี นึ้ มารองรบั กจิ กรรมประเภทตา งๆ เชน งานเลีย้ งรบั รอง การแขง กีฬา งานแสดงตางๆ และการพูดคุยพบปะสงั สรรคไ วใ ห 2. ¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÂÑ áÅФÇÒÁ໹š ʋǹμÇÑ ¢Í§¼ãŒÙ ªŒÍÒ¤Òà (Security and Privacy) ในกลุมอาคารที่ตอเนื่องกันเปนอาคารหลังเดียวและมีทางเขาออกเฉพาะที่จําเปน เพื่อความปลอดภัยของผอู ยูอาศัย ไดถกู แบงออกเปน 3 สวน ใหญๆ คอื “สวนที่ทําการ สถานทูต” “สวนทําเนียบเอกอัครราชทูต” ซ่งึ แบง ออกเปน สองสว นยอยคือ สว นทเ่ี ปน ของ ครอบครัวและสวนทเ่ี ปน ราชการใชเ ปนที่รบั แขกและเลีย้ งรับรอง กับสวนสดุ ทาย คอื “สวน บริการและที่พักพนักงาน” ทุกๆ สว นจะมีทางเดิน ใตห ลงั คาซมุ ไมเล้อื ย (Pergola) เปนตวั เช่ือม สามารถเดินตดิ ตอ กนั ไดภ ายใตร ม เงาโดยไมต องออกไปนอกบริเวณอาคาร การแบง แยกพน้ื ทต่ี า งๆ ออกจากกนั ทาํ ใหท กุ ฝา ยมสี ทิ ธเิ ปน ของตนเองตวั อยา งเชน แขกของเอกอคั รราชทูตทไ่ี ดร ับเชิญมาในงานเลี้ยงรับรองท้ังแบบทางการ และไมเปนทางการ สามารถเขาถึงหองรับแขกและหองจัดเลี้ยงไดโดยตรง โดยไมตองรบกวนสวนพักอาศัยของ เจา ของบา น เจา ของบา นกเ็ ขา บา นไดโ ดยไมต อ งเดนิ ผา นแขก พน้ื ทแี่ ละเสน ทางบรกิ าร (Ser- vice) อยทู างดา นหลงั ไมป ะปนกบั แขก สว นทท่ี าํ การมบี รรยากาศทน่ี า ทาํ งานและเปน สว นสดั พนักงานบรกิ ารมพี ื้นทีเ่ ปนสวนตวั ของเขา และไมม ารบกวนพ้นื ท่ที สี่ ําคญั ท้งั สองสว น 221

3. ¤ÇÒÁÊÁÑ ¾Ñ¹¸¢ ͧ¾¹é× ·Õãè ªŒÊÍÂÀÒÂã¹ÍÒ¤ÒÃáÅÐÃÐËÇÒ‹ §ÍÒ¤ÒáѺÍÒ¤Òà การออกแบบพน้ื ที่ใชสอย ออกแบบจากภายในสูภ ายนอกอาคาร ดวยการจัดขนาด ของพ้นื ที่ใชสอย ระบบทางสัญจร จดั วางเครอ่ื งเรอื นตา งๆท้งั ชนิดติดอาคารและชนดิ ลอยตัว แลวจงึ เจาะชองหนา ตางประตูใหเขา กับเคร่อื งเรือน โดยปรับภายนอกอาคารใหม ีความนาดู อกี ทหี นง่ึ คาํ นงึ ถึง Negative และ Positive Space คือ Mass ของตัวอาคารกับท่วี างระหวาง อาคาร ภายในอาคารแตล ะหลังไดจดั ไวดังนี้ 3.1 ÍÒ¤Ò÷·èÕ íÒ¡ÒÃʶҹ·μÙ (Chancellery) แยกเปน 3 สวนดังน้ี คือ สวนพ้ืนท่ีสาธารณะ (Public), สวนพื้นท่ีก่ึงสาธารณะ (Semi Public) และสว นพ้นื ท่ีหวงหามเฉพาะ (Restricted Area) ดงั รายละเอียดตอ ไป ʋǹ¾é×¹·ÕèÊÒ¸ÒóР(Public) คือ สวนของผูมาติดตอทํา Visa ซึ่งเปน บุคคลภายนอกท่ีมาติดตอเปนจํานวนมาก และมีตลอดทั้งวัน โดยแยกพ้ืนท่ีสวนนี้ออกจาก สวนปฏิบัติงานภายใน โดยการแยกทางเขาโถงพักคอย สวนประชาสัมพันธ สวนทํางาน กงสุล หอ งนา้ํ สาธารณะ ออกจากสว นทาํ งานอ่ืนๆ ÊÇ‹ ¹¾é¹× ·Õ¡è èÖ§ÊÒ¸ÒóР(Semi public) คอื สว นหองอเนกประสงค หอง สมดุ หองประชุมชั้นลา ง สาํ นักขา วไทยควบคุมโดยประชาสัมพันธ ÊÇ‹ ¹¾¹×é ·ÕèËǧˌÒÁ੾ÒÐ (Restricted Area) คือ ทท่ี ําการฝา ยคณะทูต และเอกอัครราชทูต อยูรวมเปนกลุม ติดตอกับหองรับรองทางการและหองประชุม สวนนี้ สามารถไปยังหองประชุมช้ันลาง และหองสมุดไดโดยไมตองผานสวนอื่นๆ เอกอัครราชทูต สามารถไปยงั ทพ่ี กั อาศยั และสว นเล้ียงรับรองไดโ ดยไมผ า นสวนอนื่ เชนกัน สว นสื่อสารตา งๆ อยชู น้ั บนดานในสดุ ของอาคาร 3.2 ÍÒ¤Ò÷¾èÕ ¡Ñ àÍ¡ÍѤÃÃÒª·μÙ สําหรับอาคารท่ีพักเอกอัครราชทูตน้ันออกแบบใหแยกออกจากพื้นที่สวนของแขก ไมวาจะเปน หองรับรองแขก อาหาร จดั เลีย้ ง หรือหองนอน กับสวนครอบครัวดว ยโถงทาง เขาและบนั ได แตมีทางติดตอ ถงึ กนั โดยตรงในระยะสัน้ จดั หองทสี่ าํ คัญๆ เชน หองรับแขก อาหาร พักผอน หองนอนเอกอัครราชทูตไวล อมรอบสระนํ้า สวนครวั และคนใชอ ยูดานหลงั มที างเดินมายงั หนาบานไดโดยไมผ านหองทสี่ าํ คญั ครัวและเตรียมอาหารอยกู ึ่งกลางระหวา ง หองอาหารจดั เลยี้ ง พักผอ นและหองรบั แขก 3.3 ÍÒ¤Ò÷è¾Õ Ñ¡¾¹Ñ¡§Ò¹ พนื้ ท่ีสาํ หรับนอน และพ้ืนทีส่ าํ หรบั พกั ผอน ตลอดจนหอ งครัวของพนกั งานอยูดาน หลังของอาคาร ซึ่งมที างบรกิ าร (Service) แยกออกไปตางหาก และมีทางเดนิ ตดิ ตอ มายงั ทท่ี ําการ สว นเลี้ยงรบั รองและทําเนยี บเอกอัครราชทตู ทางเดินเหลา นีม้ ปี ระตูปด กน้ั ไดเมอ่ื ไมต องการใหต ดิ ตอ ถึงกัน ทง้ั นี้ อาคารท้ัง 3 สวนนีม้ ีทางเขา ออกสูถนนภายนอก ไดโ ดยตรง และมที างรถ ติดตอพ้นื ทบ่ี รเิ วณภายใน เนอ้ื ที่ดานนอกอาคาร 222 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

4. ¤ÇÒÁʧҋ §ÒÁ¢Í§ÍÒ¤Ò÷èÁÕ ÕàÍ¡Åѡɳä·Â นําลกั ษณะไทยมาใชในการออกแบบ รวมท้ังนําวสั ดกุ อ สรา งบางประเภทของไทยไป ใช เชน กระเบอ้ื ง ดนิ เผา ผาฝายบผุ นัง โคมไฟอัจกลับ รวมท้งั เทคนิควิธแี ละรูปแบบทาง สถาปต ยกรรมไปใช เชน การยอ มมุ อาคารและเสา การใชค าํ้ ยนั การทาํ ลานโลง ภายในวงลอ ม ของอาคารกอนเขาสตู วั อาคารซ่งึ เปรยี บเสมอื นชานระเบียงของบานไทยโบราณ รวมทัง้ พื้นที่ แบบระเบยี งคต มขุ เดจ็ เปน ตน ภาพรวมของอาคารโดยทัว่ ไปมีความเรียบงาย เนนความ เดนท่ีทางเขาอาคารใหมีความงามทเี่ ช้อื เชญิ ตอ นรบั อบอุนแตสงานานับถืออยใู นที 5. ãËÃŒ »Ù ẺÍÒ¤ÒáÅÁ¡Å¹× ¡ºÑ ÊÀÒ¾áÇ´ÅÍŒ ÁáÅÐÍÒ¤ÒÃâ´ÂÃͺ การออกแบบใหความสาํ คญั และคํานงึ ถึงสภาพดนิ ฟาอากาศเปน สาํ คญั รวมท้ัง ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวัฒนธรรมที่สมั พันธก ับศาสนาอิสลามของซาอุดอิ าระเบยี เปน สําคัญ โดยทําอาคารภายนอกที่ปดทีบลอมโดยรอบ และจัดวางพ้ืนที่เปดโลงภายในวงลอม อยูในกลางผังของกลุมอาคารแทน ซึ่งชวยกรองอากาศ กรองแสง ทําใหสามารถใชแสง ธรรมชาตภิ ายในอาคารได พ้ืนท่ีเปดโลงภายในวงลอมของอาคารหลายๆ สวนถูกออกแบบใหมีท่ีวางท่ีอากาศ ไหลเวียนตอเนื่องกัน (Flow of Space) จะชวยใหมีการระบายอากาศ (Ventilation) ท่ีดี ภายในอาคาร ทาํ ใหผูอ ยอู าศัยไดร บั อากาศทีบ่ รสิ ุทธ์ิสดชน่ื ในขณะท่ไี มไ ดใชเครื่องปรับอากาศ สําหรับพ้ืนที่เปดโลงภายในวงลองของอาคารที่อยูบริเวณดานหนาโถงเลี้ยงรับรองจะใชเปนที่ ตอนรับหรือเลี้ยงรบั รองแบบเปด โลง (Open Air Reception and Party) พรอมท้งั ยงั ใชเ ปน ทเ่ี ลน กฬี าและออกกาํ ลงั กายกลางแจงของสมาชกิ ในครอบครวั ไดทุกวนั หรอื จัดแขงกฬี าบาง ประเภท เชน ปงปอง แบดมนิ ตัน ของคณะทูตเชน กลมุ ประเทศอาเซียนได 6. Í͡Ẻ¨Ò¡ÀÒÂã¹Ê‹ÙÀÒ¹͡ÍÒ¤ÒÃáÅФÇÒÁÊÑÁ¾Ñ¹¸ÃÐËÇÒ‹ §ÍÒ¤ÒáºÑ ·ÇèÕ ‹Ò§ à»´ âŧ‹ การออกแบบไดจ ัดการท่วี าง (Space) ของพน้ื ทีใ่ ชสอย ระบบทางสัญจร จดั วาง เครอื่ งเรือนตา งๆ ทง้ั ชนดิ ติดอาคารและชนิดลอยตัว แลวจึงเจาะชองหนาตางประตใู หเขา กับ เคร่ืองเรือน โดยปรับภายนอกอาคารใหมีความนาสนใจมากข้ึนโดยใชหลักการ Negative Space และ Positive Space คอื มวลของตัวอาคาร (Building Mass) กับทว่ี างระหวา ง อาคาร 7. »ÃÐËÂÑ´ÃÒ¤Ò¤Ò‹ ¡Í‹ ÊÌҧáÅкÒí Ã§Ø Ã¡Ñ ÉÒÍÒ¤Òà โดยการพิจารณาลักษณะที่เรียบงายการใชวัสดุที่คงทนตอสภาพดินฟาอากาศมีสี และผวิ ตามธรรมชาติเพอื่ การกอสรา งท่ีงายและรวดเรว็ ไดใ ชก ารกอ สรา งระบบประสานทาง พกิ ดั (Modular Coordination) ในการออกแบบอาคาร ซึ่งสามารถปรับใชว ัสดุสําเร็จรปู ใน การกอ สรา งโดยไมเสยี เศษ การปรับพื้นที่ใชสอยใหย ดื หยนุ (Flexible) ไดต ามตอ งการและ 223

ทําการกอสรางในระบบอุตสาหกรรมได การเลือกขนาดของระบบโครงสราง (Structural module) ไดคํานึงถึงขนาดตางๆ ทางดานสถาปตยกรรม ซึ่งมีสวนประกอบ เชน หองน้ํา บนั ได ทางเดนิ ทจี่ อดรถ รวมทง้ั พน้ื ทใ่ี ชส อยของหอ งตา งๆ มาประกอบกนั ชว งเสาทซ่ี าํ้ ๆ กนั เพือ่ ใหมขี นาดความลกึ ของคานเทาๆ กนั การกอ สรา งทําไดง า ยและประหยดั การดูแลรกั ษา อาคาร โดยการออกแบบอาคารไมใ หม เี หล่ยี มมุมมากเกินความจาํ เปน ใชผวิ อาคารเปนหิน ออนพื้นเมืองแบบ Limestone ซงึ่ มสี ผี ิวเขากับฝุนทรายโดยรอบและงายตอการดแู ลรักษา แมแตการตกแตงภายนอกดวยคิ้วที่ผนังก็ใชวัสดุประเภทเดียวกันแตใชวิธีหลอใหมีลวดลาย และสที ีต่ างออกไป วัสดุตกแตงภายในเปนกระเบอ้ื งดนิ เผา ซ่งึ แสดงถงึ ความเปน ไทยไดดี 8. »ÃÐËÂÑ´¾Å§Ñ §Ò¹ ดวยการคิดระบบอาคารที่มีประสิทธิภาพ ใชพลังงานนอย งายแกการบํารุงรักษา ไดรวมเอาระบบไฟฟาและระบบปรับอากาศไวก่ึงกลางอาคาร เพ่ือใหสามารถจายไปตามจุด ตา งๆในระยะทางที่สน้ั ระบบปรบั อากาศเปน ระบบแยกสวนเน่อื งจากใชไมพ รอมกัน ระบบ จํากัดของเสียใชการรวมกลุมหองนํ้าไวดวยกันเปนจุดๆ เพื่อประหยัดทอในการกอสรางและ สะดวกในการดูแลรักษา ซึ่งของเสียจะรวมลงสูทอหลักท่ีทางการไดจัดเอาไวให นอกจากนี้ ยังมีการจัดการเร่ืองระบบปรับอากาศที่พ่ึงพาธรรมชาติ (Passive Solar Cooling and Heating System) ดวยการออกแบบเปลอื กหุมหอ อาคาร (Building Envelope) ท่สี ามารถ ปรับอากาศดวยวิธีธรรมชาตินํามาเสริมกับระบบปรับอากาศแบบพ่ึงพาจักรกล (Active Cooling and Heating System) เพอ่ื ลดการใชพ ลงั งานใหนอ ยลงซง่ึ มวี ธิ ีการทาํ ดงั ตอ ไปน้ี 8.1 ¡Ò÷Òí »´ÅÍŒ Á¾¹×é ·Õè (Closing Space) คือ ปดลอ มภายนอกตวั อาคารทงั้ หมด แลวสราง Micro Climate ทมี่ สี ภาวะนาสบาย (Comfort) สําหรบั พ้ืนทีภ่ ายใน 8.2 ¡ÒÃÇÒ§·ÔÈ·Ò§¢Í§ÍÒ¤Òà (Orientation) โดยการวางอาคารใหถ ูกทิศทาง สว น สํานกั งานสถานทูตจะอยูด า นทิศตะวันออกเฉียงเหนือและทิศใตเ ฉยี งตะวันออก สวนทํางาน จะไดรับแสงแดดในตอนเชา เลยี่ งแดดจดั ในตอนบาย ทําใหประหยัดพลงั งานจากเครอื่ งปรบั อากาศ 8.3 ¡Ò÷Òí ËÅ§Ñ ¤Ò áÅм¹§Ñ ˹ÒÊͧª¹Ñé (Double Roof and Surface) มีพืน้ ท่ีวาง บรรจุมวลอากาศ (Air Space) กรองอากาศไวอ ีกชั้นหนง่ึ เพื่อลดรงั สีความรอ นซ่งึ จะเขา มา ในอาคารโดยตรง การบงั แดดดว ยแผงผนงั (Screen) ทาํ ชอ งเปด เลก็ แคบ ลดพน้ื ผวิ คอนกรตี ภายในทด่ี นิ ใหม นี อ ยทส่ี ดุ ในการออกแบบนไ้ี ดศ กึ ษาถงึ มมุ มองของแสงอาทติ ยต ลอดทง้ั ปด ว ย 8.4 ÊÃÒŒ §ºÃÃÂÒ¡ÒÈà¹ç ʺÒÂâ´Â¡ÒÃ㪌¹éíÒ (Cooling Atmosphere by Water) โดยการวางหอ งทีส่ าํ คญั เชน หอ งรบั แขก อาหาร เล้ียงรบั รอง ไวลอมรอบ และอยูใ กลส ระ นํ้าและการทาํ สระนํา้ สะทอนภาพ (Reflection Pond) ตน้ื ๆ ไวลอมรอบลานโลงทล่ี อมรอบ ดว ยกลุมอาคารในพน้ื ท่ีกลางของสว นทีท่ าํ การสถานทูต เพอ่ื ใหไดรบั ไอระเหยที่ชุม ชนื่ ของนํ้า และบรรยากาศทเี่ ยน็ ชมุ ฉาํ่ ใจ สาํ รวจทศิ ทางการวางสระนาํ้ ไมใ หไ ดร บั แดดตอนบา ยซงึ่ มาทาง ทิศใตและทิศตะวนั ตก 224 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

8.5 ÀÙÁÔʶһ˜μ¡ÃÃÁ (Landscape) ปลกู ตนไมเ พอื่ ใหร ม เงาแกอ าคาร พ้นื ทเ่ี ปด โลงภายในวงลอมของอาคาร (court) และถนนภายใน นอกจากชวยบังแดดแลวตนไมยัง ชวยกรองแสง ฝุน เสยี ง ลดความรอ นและเสริมสรางบรรยากาศทร่ี มรนื่ สวยงาม 9. Í͡ẺμÒÁ¤Òí á¹Ð¹íÒáÅС®¢ÍŒ ºÑ§¤ºÑ ¢Í§¡Ã§Ø ÃÔÂÒ´ การออกแบบบนฐานของกฎและขอบังคับตางๆ ทําใหกระบวนการขั้นของการขอ อนญุ าตการกอสรา งไดในการออกแบบไดคํานึงถึงขอบังคับตา งๆ ในการจดั วางพนื้ ท่ี (Zoning Regulations) ในพน้ื ที่สว นยา นการทตู แหงกรงุ รยิ าด (The Riyadh Diplomatic Quarter) อยางครบครัน 10. Í͡ẺÀÙÁÔÊ¶Ò»μ˜ Â¡ÃÃÁ โดยใชว ธิ ีเลอื กตน ไมท บ่ี รโิ ภคนํ้านอ ยและเปนพรรณไมท ขี่ น้ึ ในทะเลทราย มไี มใ บท่ีให รม เงาและไมด อกทม่ี สี ีสวยและกลิน่ หอมซ่งึ เปน ลักษณะของสวนไทย ประมวลแนวความคิดในการออกแบบ จากแนวความคิดทั้ง 10 ขอนี้ไดแ ปลออกมาเปนสถาปต ยกรรมทีต่ อบสนองความ ตองการและสรา งความสะดวกสบายใหแกผูใ ชอาคาร สําหรับรูปแบบทางสถาปต ยกรรมของ อาคารไดมาจากแนวความคดิ ดงั ตอไปนี้ - á¹Ç᡹ (Axis) ออกแบบใหการใชเน้ือที่สัมพันธกับรูปแบบของอาคาร จากขอกําหนดใหมีทางเขา หลัก 3 ทาง คือ ทางเขาสวนสํานักงานสถานทูต สวนบานพักอาศัยเอกอัครราชทูต และ สวนบริการ จงึ นาํ มาสูการใหความสาํ คญั เรือ่ งแนวแกนจากทางเขาสพู ้นื ที่โครงการเปน เร่อื ง สาํ คญั ในการนี้ จงึ ไดกาํ หนดประตทู างเขาตวั อาคารตรงกบั ประตูทางเขาจากรัว้ ดานหนา พุง ตรงเขาไปจนถึงกึง่ กลางโถงภายใน เพ่อื ใหไ ดแนวแกนทแี่ รงในเรอ่ื งความสงางาม และไดเหน็ ธงชาตไิ ทยไดอยางเดน ชดั นอกจากน้ี ยังไดคาํ นงึ ถงึ ลกั ษณะไทยอีกประการหนึ่งคือ “ความ สมดุลสมมาตร (Symmetrical balance)” ดว ย แกนสําคัญนี้มี 2 แกน อกี แกนหน่งึ คอื แนวจากทางเขา สวนบา นพักของเอกอัครราชทตู ตงั้ ตรงกับแกนทางเขา บานและตดั ตรงไปท่ี กึง่ กลางของลานโลง ภายในวงลอ มของอาคาร (Court) อยางชดั เจน - áç´Ö§´´Ù ÃÐËÇ‹Ò§¡ÅØ‹Á¡ŒÍ¹ (Mass Interaction) การจัดวางอาคารใหม ีแรงดงึ ดดู ซ่งึ กนั และกนั เพอ่ื ใหดเู ปน อนั หนึง่ อนั เดยี ว ไมแยก ขาดออกจากกันโดยสิ้นเชงิ ซึง่ ทําใหมวลของรปู ทรงอาคารมีพลัง - ¡Òû´ ÅÍŒ Á·ÕèÇ‹Ò§ (Enclosure space ) อาคารมลี กั ษณะปด ลอ ม ดจู ากภายนอกจะทบึ ตนั เพอ่ื ใหก ลมกลนื กบั อาคารทอ งถนิ่ อนื่ ๆ และปด บงั สายตาจากคนภายนอก แตส รา งบรรยากาศภายในใหม ลี กั ษณะเฉพาะตวั เปน 225

ลักษณะไทยในบรรยากาศเปด ทางเดินมีเสาลอม มีสวนดอกไมซ่ึงจะใชตนไมท่ีมีกลิ่นหอม แบบสวนไทย แตเปนตนไมท่ีข้ึนในทะเลทรายได ใชน้ํานอย สวนผนังภายนอกท่ีปดทึบ นอกจากจะชวยในเร่ืองสภาพดินฟา อากาศแลว ยังปอ งกนั ในเรอื่ งของความปลอดภยั อีกดวย ทางเขา อาคารจงึ มีเฉพาะท่ีจาํ เปน และสามารถควบคุมได ทางเขา ทุกทางจะแยกไมปะปนกนั - ¾×é¹·Õàè »ÅÂèÕ ¹¼‹Ò¹ (Transition of space) จากคุณลักษณะของสถาปตยกรรมไทยประการหนึ่ง คือ การคอยๆเปลี่ยนจาก ภายนอกไปสภู ายในอาคาร โดยใหม ีความตอเน่อื งของทวี่ างและคอยๆถอนขนาดและสดั สว น ลงทีละนอยใหเหมาะสมกับลักษณะแบบไทยๆ ท่ีอยูภายใน เริ่มจากทางเขาใหญซึ่งตองข้ึน บันไดมาสูเนื้อที่รองรับลักษณะคลายศาลาช้ันหนึ่งกอน แลวจึงถึงคอรทกลางและตัวอาคาร ตามลาํ ดบั ใชท ว่ี า งซง่ึ คอ ยๆเปลย่ี นบรรยากาศจากภายนอก (แขก) มาสภู ายใน (ไทย) พรอ มๆ กับการเปล่ียนอุณหภูมิจากภายนอกซึ่งรอนจัดเขาสูภายในท่ีเย็นสบายขึ้น เปนการคอยๆ เปลีย่ นความรสู ึกท้งั ทางดานรางกายและจิตใจ - ÅÒ¹áÅÐÊǹÀÒÂã¹ (Internal Court) ออกแบบโดยคาํ นงึ ถงึ ความสมั พนั ธร ะหวา งทวี่ า งกบั ตวั อาคาร พน้ื ทเี่ ปด โลง ในวงลอ ม ของกลุมอาคารเปน คุณลักษณะของพืน้ ทีแ่ บบไทย ท้งั นี้ ในการออกแบบถือวา ความสวยงาม ของอาคารไมไ ดเ กดิ จากตวั อาคารแตเ พยี งอยา งเดียว ท่วี างจะชว ยเพ่มิ ความสวยงามใหม าก ขนึ้ ตอ งใหค วามสาํ คญั แกท วี่ า งโดยรอบจงึ จดั ทว่ี า งใหส มั พนั ธก บั ตวั อาคาร จงึ มกี ารจดั รูปแบบ (pattern) ของลาน สวนและทางเดนิ ใหม ีความสําคญั แตกตา งกัน พ้ืนที่ลานโลงภายในวงลอมของอาคารสวนสํานักงานสถานทูตและบริเวณทําเนียบ เอกอัครราชทตู จะเปนท่ีจดั ไวอยา งเปนระเบยี บ คอื เปน พืน้ ทเี่ ปน ทางการ (Formal Space) ท่ีแสดงออกถึงลักษณะไทย นอกนั้นก็เปนสวนแบบไมเปนทางการ (Informal Space) และ ยังมีการทําทางน้ําเล็กๆ ริมอาคารเพ่ือใหเกิดความรูสึกเย็นสบายแกคนท่ีใชอาคาร และเพื่อ การประหยดั น้าํ ลกั ษณะอาคารและการตกแตงภายใน เน่ืองจากกฎเกณฑขอบังคับของทางการไมใหเนนลักษณะประจําชาติและศาสนาใด โดยเฉพาะ จงึ นําเอาลกั ษณะเดน บางอยางของไทยมาใชเทา ท่พี อทาํ ได ทง้ั ดานรปู ทรง ราย ละเอียดทางสถาปต ยกรรม เคร่อื งเรอื น โคมไฟ ภาพเขยี น และวัสดุบางอยาง เชน กระเบอื้ ง ดินเผา ไม ในดา นขนาดและสัดสว น ไมใ หใ หญโ ตจนดูนา กลัว แตก ย็ งั คงความสงา งามเอาไว มลี กั ษณะเชอื้ เชญิ ตอ นรบั แบบสงั คมไทย โดยการเปด ประตทู างเขา ใหญในสัดสว นซ่ึงเหมาะ สมเปนทางเขาหลกั ของอาคาร (Public Entrance) ทโ่ี ออ า แลว ลดลงมาจนถงึ ทางเขา แบบ สดั สวนในการใชสอยแบบปกติ (Domestic Entrance) 226 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

รายละเอียดตางๆ การเจาะชอ งประตู หนาตาง ไดนําลักษณะของวดั ไทยมาใชต งั้ แตส มยั สุโขทยั จนถงึ อยุธยาเปนลักษณะการเจาะชองเล็กๆที่ผนัง การยอมุมตึกและยอมุมเสา และยังไดคํานึงถึง ความสุขสบายของผูอยูอาศัย โดยการใชระบบปรับอากาศโดยวิธีธรรมชาติ กลาวคือการใช น้ําในสระน้ํา (ซึง่ เย็นกวา อากาศ) ชว ยดดู ความรอนจากบรเิ วณโดยรอบในเวลากลางวัน โดย ปด หลงั สระไมใ หแ ดดสอ งถงึ ทาํ ใหบ รเิ วณซงึ่ แวดลอ มสระนาํ้ มอี ากาศเยน็ สบายเหมาะสาํ หรบั เปน หอ งนง่ั เลน หองรบั ประทานอาหารและสว นพกั ผอ น ในเวลากลางคนื อากาศเยน็ ลง จะ เปดหลังคาสระใหความรอนจากน้าํ ระเหยออกไป น้าํ ในสระกจ็ ะเยน็ กวาอากาศภายนอก ใน เวลากลางวนั กจ็ ะชว ยซมึ ซบั ความรอ นจากบรเิ วณโดยรอบใหม นอกจากน้ี หลงั คาทเ่ี ปด ปด ได ยังชว ยปองกันพายุทรายในชวงทม่ี ีพายุพัดจัด หรอื รายละเอยี ดปกยอ ยอ่ืนๆ เชน การเจาะถนนทางเขา มาทางดา นหนา และดา นขา งมีรปู รา งไม เหมือนกัน ทางเขาดานหนาจะเปนรูปวงกลม ในขณะที่ดานขางเปนรูปส่ีเหล่ียม เพื่อไมให เกดิ ความเบือ่ หนาย ปญ หาและอุปสรรคในการออกแบบ การออกแบบตองตามกฎขอ บังคับของ Riyadh Development Authority (RDA) ซง่ึ มีกฎของ Islamic Privacy Law และขอ บังคับอ่ืนๆ มากมาย ทาํ ใหออกแบบยากและมี ขอจํากัดในการออกแบบ แตมองโดยสวนรวมแลวกฎขอบังคับเหลานี้ทําใหสภาพบานเมือง ของยาน Diplomatic quarter เปน ระเบยี บเรยี บรอย สะอาด และงดงาม การขออนุญาตตองดําเนินการถึง 3 คร้ัง คือ ครั้งที่ 1 สงแบบสถาปตยกรรมให Riyadh Development Authority (RDA) เห็นชอบและแกไขใหถ ูกตอง ครงั้ ท่ี 2 สง แบบ กอ สรา งทางสถาปต ยกรรม วศิ วกรรมโครงสรา ง วศิ วกรรมไฟฟา วศิ วกรรมเครอ่ื งกลวศิ วกรรม สขุ าภิบาล และแบบภมู สิ ถาปต ยกรรม ซ่ึงทุกๆแบบจะตอ งแสดงการคํานวณ คร้ังท่ี 3 ขอ อนญุ าตทาํ การกอสรา งจาก Riyadh Development Authority (RDA) และการไฟฟาของ ริยาด ซึ่งทําใหคณะผูออกแบบตองเดินทางไปติดตอขออนุญาตหลายครั้ง แตนาชมเชยการ ปฏิบัติงานของเจาหนาท่ีฝายรัฐบาลของประเทศซาอุดิอาระเบียที่ใหความรวมมือในการให คณะผูออกแบบเขาพบช้ีแจงเมื่อมีปญหาเร่ืองแบบ และชวยแนะนําจุดที่ตองแกไขใหอยาง ครบถวนและทันที ทาํ ใหก ารขออนุญาตแตละคร้งั ใชเ วลาไมเ กนิ 1 1/2 เดอื น 227

รูปแบบและลักษณะของอาคาร อาคาร 2 ชั้น แผต ามลักษณะท่ดี นิ เช่อื มดวยพ้ืนทเี่ ปด โลง ลอมรอบดว ยกลุม อาคาร (Court) อยูภ ายในโครงการ 5 พื้นท่ี ตวั อาคารตง้ั อยบู นเนินลาดจงึ มีฐานอาคารท่ยี กสูงและ ปรบั ระดับตามลักษณะเนนิ ทราย อาคารมลี ักษณะแขง็ แรง เรยี บงายทวางาม และมีความ คงทนตอ สภาพดนิ ฟาอากาศและงายตอ การบาํ รงุ รักษา พืน้ ทใ่ี ชสอยรวม 2,770 ตารางเมตร แบง เปน ทีท่ ําการสถานเอกอัครราชทตู 990 ตารางเมตร ทําเนียบเอกอคั รราชทูต 750 ตารางเมตร ทพ่ี ักลกู จาง-นักการ 212 ตาราง เมตร ที่เหลือเปนสวนประกอบอื่นๆ เชน ทางสัญจรโรงรถ สระวายน้ํา หองเคร่ือง หอง หมอ แปลงไฟฟา ปอ มยาม ฯลฯ ลกั ษณะโครงสรา ง สถาปต ยกรรม และงานระบบ ตวั อาคารเปน โครงสรางคอนกรีตเสริมเหลก็ ผนงั ภายนอกเปน ผนังแซนวิช ช้นั นอก กอ อฐิ บล็อก ชน้ั ในเปน ยปิ ซั่มบอรด ตรงกลางเปนฉนวนกนั ความรอ น ผวิ ผนังชัน้ ลางเปนหนิ ออ น ชน้ั บนพนสีพลาสตกิ ประตทู างเขา เปนไมขนาดใหญ หนาตางกระจกตดั แสงและความ รอ น หลงั คา Built up roof สําหรบั งานระบบตางๆ ของอาคารมีดงั ตอ ไปน้ี ฐานราก: ใชฐานรากแผคอนกรีตเสรมิ เหลก็ ไมม ีเสาเข็ม ซเี มนต: ของประเทศซาอดุ ิอาระเบีย อฐิ กอ : คอนกรตี บลอ็ ค (วสั ดทุ อ งถน่ิ ) ฉาบปนู บหุ นิ ออ นดว ยเหลก็ ยดึ ซง่ึ มชี อ งวา ง ระหวา งผนงั กอ อฐิ และแผน หนิ ออ น 1 นว้ิ เพอื่ ปอ งกนั ความรอ น ชอ งวา งระหวา งแผน หนิ ออ น หาง 3 มลิ ลเิ มตร ไมม กี ารฉาบปูนเพือ่ กนั การยืดหดของแผนหนิ วสั ดตุ กแตง พนื้ : หนิ ออ น หนิ แกรนติ (อติ าล)ี กระเบอื้ งซเี มนต กรวดลา งกระเบอื้ ง เซรามคิ (ไทย) Campana, Cotto, กระเบื้องยาง (อเมรกิ นั ) พรม (ไทปง) หลังคา: Built up roof ประกอบดว ย Waterproofing Membrane แผน Precast Concrete 0.50x0.50 พรอมดว ยวัสดกุ นั ความรอ น ส:ี จากสหรฐั อเมริกา ประตหู นาตา ง: กรอบอลมู เิ นียมอโนไดซส ีชา กระจกตัดแสงผลิตในซาอุดิอาระเบีย สขุ ภัณฑ: อเมรกิ นั สแตนดารด ระบบไฟฟา ประปา โทรศพั ท: โดยบรษิ ทั TAG CONSTRUCTION CO.,LTD. ระบบการปอ งกันอัคคีภัย: Springkler + Smoke Detector โดยบริษทั TAG CONSTRUCTION CO.,LTD. ระบบสขุ าภิบาล: ถงั เกบ็ น้าํ ใชใตด ิน ถงั เก็บนํ้าฝนเพื่อคอ ยๆปลอ ยใหไหลซึมดนิ ทอ นา้ํ ทงิ้ และของโสโครกตอลงทอสาธารณะไปสู Treatment Plant รวม โดยบรษิ ัท TAG CON- STRUCTION CO.,LTD. ระบบปรบั อากาศ: แคเรียร เฟอรน ิเจอร : ไมส กั ยอมเสี้ยนขาว 228 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

สรปุ การประกวดแบบสถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงริยาด ประเทศซาอุดิอาระเบีย กระทรวงการตางประเทศในฐานะเจาของโครงการ นับเปนหนวยราชการที่เห็นความสําคัญ ของงานสถาปต ยกรรม ชว ยทาํ ใหส ถาปนกิ ไดร ว มกนั แขง ขนั แนวความคดิ เพอื่ สรา งสรรคง าน สถาปต ยกรรมท่ีดีตอ สงั คมและประเทศชาตเิ ห็นไดวาคณะกรรมการทางฝา ยกระทรวงฯ ตอง ทํางานหนักกบั การประกวดคร้งั น้ี สมาคมสถาปนกิ สยามฯ ในฐานะตัวแทนของสถาปนกิ ทัง้ ประเทศไดใ หค วามรว มมอื กบั ทางกระทรวงฯ และสถาปนกิ เอง โดยเขา รว มเปน คณะกรรมการ รา งกฎการประกวดและคัดเลอื กแบบ ขอ กาํ หนดและกฎเกณฑต า งๆ ที่ใชในการประกวดและ คัดเลือกไดมีการรางกันมาอยางละเอียดและชัดเจนที่สุด การตัดสินของคณะกรรมการก็มี ข้นั ตอนท่ลี ะเอียดรอบคอบมกี ารศึกษาแบบกอนอยา งถถี่ ว นโดยใชเ วลาถงึ 1 สปั ดาห กอ นที่ จะเปดโอกาสใหผ ูเขาประกวดเขาอธบิ ายแบบ เมอ่ื มีขอ สงสัยใดๆตกคางอยูกส็ ามารถซักถาม ในขณะทผ่ี ูเ ขาประกวดกาํ ลังอธิบายแบบได นบั เปน แบบอยา งท่ีดีสําหรับการประกวดแบบใน ครัง้ ตอไป ทางดานผเู ขา ประกวด เมื่อไดร ับการคดั เลอื กใหเปนผอู อกแบบและคมุ งานกอ สราง แลว กต็ องเตรยี มงานในขัน้ ตอนการปรบั ปรงุ และเขยี นแบบขั้น Preliminary design ย่นื ตอ Riyadh Development Authority (RDA) ข้ันตอนการเขียนแบบสถาปตยกรรม (Working drawing) เพอื่ นาํ เสนอขออนุมตั ติ อ Riyadh Development Authority (RDA) ซง่ึ ในการ ออกแบบข้ันสุดทาย (Final Design) การหาขอมูลเพ่ิมเติมของชนิด และราคาของวัสดุ ขอ มลู ท่ีต้งั อาคาร ทางดา นการกอสรา งอาคาร การวางแผนข้นั ตอนการคมุ งานกอ สราง การ ติดตอกับกระทรวงตางประเทศในประเทศไทย และเจาหนาท่ี Riyadh Development Au- thority (RDA) ในประเทศซาอุดิอาระเบยี การแบง งานจดั บุคลากร การเดนิ ทางไปคมุ งาน และคาใชจ า ยตางๆ ความต้งั ใจของคณะทํางานกค็ ือจะตอ งปฏิบตั งิ านใหสมกับทีไ่ ดรับการคดั เลอื กใหเ ปน ผอู อกแบบสถานเอกอัครราชทูตไทยประจํากรุงรยิ าด ประเทศซาอดุ ิอาระเบียใน โอกาสน้ี 229

230 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

Design Concept: Form & Planning But avoided architecture style Design Concept: Character 231

232 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

233

234 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

235

236 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

237

ผงั พื้นชัน้ ลาง ผังพ้ืนช้ันบน 238 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

รูปดานตางๆ 239

รูปตัด 240 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

241

242 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

243

มหาวิทยาลัยศิลปากร | คณะสถาปตยกรรมศาสตร และ หลกั สูตรนานาชาตริ ะดับบณั ฑิตศึกษา สาขาวชิ าการจัดการมรดกทางสถาปต ยกรรมกับการทอ งเท่ยี ว 244 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ Trung

Ĵ¼¦Î Ö±¼¯ÈºĹËÀºÔČ ½¿ĉ ¢Ï­¢»Ð ×ķ ĹËÀº±Č Äĉ ¹Ó¦IJË ¦Ð ºË¥Û Ô½¿ĉ ³¼Ñ ®È ŸĈÄ¢­Ï Ð ³ŸÉ»ºÛË¥ Ô½Ô¹Ĉ Żº¹· Ó¶ÎÛÄ¢½ÉIJÔ¢½¿ĉ ¢»ĈÉ¿±ÜĻÉijÉ¢½Ä ŸËĶŸÉ»¥É±¯ÛÈ¿¯È¥Ü ¹­¬½ ¢½ĈÄ¥Ô¢½Ĉ¿ÔŸ»Ĉ¥Ÿ½ĉɟ¹½ Ó½ĹË ½ÜĻÉ Ĺ½Ë ³ĹÉÁij»ÄČ ÉĶÄ¥IJ½ IJ½Ï ¸É¶ Ô½Ô¹Ĉ ¥É¹Á»»¶¯ÏŸÁ¥ÛË ¢ÜÉĻ ¢ÐĈ¢Éĉ ¢¿»Ó¹ÄÎ ¥ ¢­Ï ¢ÉĈ IJÈÛ¥¹ĉÉԟĉ¿ ±Ë½ŸÉ±ijČ Ó½ËĹ½²Ķ²Ķȟ»¿É½ ¯È¿Û ·ÉĄ ÂÉÖIJÓ³»Ìº²ÄÉĶÉ»ºČ ӯ̺¹Ó¯ÉĈ  ÄŸ»É²¢É»¿Ç¯Éĉ ӯ̺²¯ĉÉ¿ÔIJ±Á»¿¥ Ӧ˨ÁÐĈÁÏ¢ij¶Ë »ĉÄ¥ Ó¶»ºÌ ¥Ó¶»¥ IJ»Ï ºË ¯¶Ë ºČ²»»Ó½¥ Ÿ½ĈĹԽĉ¿ ¹IJ¯ŸÏ  ÁČ  Ï ¢»±ÜÎ Ó¢»¥ ¢»Ä¥IJ¿ĉ º ¢Ï­±É ŸÄ»Č³IJĉ¿º×ij»»Èij±ÔČ ¶»ĉ¿ ¢ij¶Ë »ĉĹ¯Ë¶º¸¹Ð Ë IJ».Á϶Ķ±Č ĶijË Áϯ°¨Ë É­ ³»Ç¶È±°Č 26 ¹Ÿ»É¢¹ 2560 245 Trungjai_COVER.indd 1