ตรึงใจนิจนิรันดร์: ศาสตราจารย์ เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ผมเปน ผูโ ชคดีผหู นง่ึ ทีไ่ ดมีโอกาส เปนผลผลติ หนวยหน่ึง ของหลักสตู ร Architectural Herit- age Management and Tourism ซึง่ ทา นอาจารย ศาสตราจารย ดร.ตรงึ ใจ บรู ณสมภพ เปน ผใู หก ําเนิด แ ละฟูมฟก จนสามารถผลิตบุคลากรท่ีมีความรู ความสามารถ และมีบทบาทสําคัญในดานการจัดการ มรดกทางวฒั นธรรมหลายทาน หลกั สตู รการจัดการมรดกทางสถาปตยกรรม และการทอ งเทย่ี ว ที่ทา นอาจารยตรงึ ใจ ไดร เิ รม่ิ ข้ึนนี้ มีคณุ านปุ ระโยชน ตอ ประเทศชาติ ยิ่งนัก ในแงข องการผลิตบุคลากรทส่ี ามารถท่จี ะเช่ือมโยงมรดก ทางวฒั นธรรมของชาติเขา กับบริบททางสงั คม ตัง้ แตระดบั ทอ งถนิ่ ระดับชาติ ภูมภิ าค ไปจนถึงในระดับ นานาชาติ สามารถทาํ หนาท่ี เปน สะพานระหวาง นักอนุรักษ กับคนในทองถนิ่ ตลอดจนแนวคิดดานการ อ นุรักษกับเปา ประสงคทางดา นเศรษฐกจิ สงั คม และการเมือง ของทั้งหนว ยงานภาครัฐและเอกชนได อยา งกลมเกลยี ว ซึ่งแนวคดิ ดงั กลา วนี้ นบั วาเปนแรงบนั ดาลใจ และเปน การหยบิ ยน่ื โอกาส ใหผูซ งึ่ ไมไดมพี ื้นฐาน ทางดา นสถาปต ยกรรม หรือโบราณคดี และประวัตศิ าสตรศลิ ป แตอยางใด แตม ีเพยี งใจอนรุ ักษไ ดเ ขา มา ศกึ ษาหาความรู โดยเฉพาะอยา งยิ่ง ดว ยความทเ่ี ปนหลักสตู รนานาชาติ และกําหนดใหมีการเรยี น การ สอน ตลอดจนทาํ วทิ ยานพิ นธเปน ภาษาอังกฤษ ซง่ึ เปนวสิ ยั ทศั นอันกวางไกลของทา นอาจารยตรงึ ใจ ใน ก ารเชญิ คณาจารยทมี่ คี วามเชี่ยวชาญ และมีชือ่ เสยี งในดานการจดั การมรดกทางวฒั นธรรม และมรดก โลก จากสถาบันชั้นนําท่ัวโลก มาถายทอดความรูใหกับนักศึกษาชาวไทย ถึงในประเทศไทย อันอุดมไป ดวยทรัพยากร และมรดกทางดานวัฒนธรรม อีกท้ังยังเปนประตูสูมรดกทางวัฒนธรรม ในประเทศอื่นๆ ในภมู ภิ าคเดียวกนั อกี ดวย การจากไปของทานอาจารยตรึงใจ จึงเปรียบเสมือนการสูญเสียตนไมใหญตนแมแหงโลกแหง การจดั การมรดกทางวัฒนธรรม หากแตวา กอนทีต่ นไมใหญนี้จะหมดอายไุ ป ไดแ พรข ยายสาขาออกไปจน ทั่วดีแลว จนมั่นใจไดวาพรรณไมน้ีจะเจริญงอกงามตอไปอยางไมมีที่สิ้นสุด อันนับวาเปนกุศลมหาศาล ในการรักษามรดกทบ่ี รรพบุรษุ ของชาติไดส รา งไวแตบ รรพกาล ของทา นอาจารย ในการสอบวิทยานพิ นธข องผม ทา นอาจารยตรึงใจ ซง่ึ เปนทานหน่ึงในกรรมการสอบ ไดก ําชบั วา ขออยา ใหงานวทิ ยานิพนธน ี้ จบลงเพียงเทานี้ แตข อใหน าํ ไปขยายผล ในการใชป ระโยชนแกท อ งถิน่ ท่ี ไดศกึ ษามาดวย และวันนน้ั อาจารยจะเดินทางไปชมดวยตนเอง ในฐานะท่เี ปน พทุ ธศาสนกิ ชน ซึ่งเชื่อในวฏั สงสาร ผมเช่อื วาทา นจะตอ งกลับมาตามสญั ญาที่เรา มตี อกนั ในอนาคตกาล และทานกจ็ ะกลบั มาสานตองานทีท่ า นรักและทุมมาตลอดในชวี ิตอยา งแนนอน สดุ ทายน้ี ผมขอใหก ศุ ลผลบญุ อันย่ิงใหญทท่ี า นอาจารยไดส รางไวตอ สังคม และประเทศชาติ ได นอ มนําดวงจติ ของทานอาจารยตรึงใจ ไดไปสูส ัมปรายภพ และสุขคตภิ พ ดวยเทอญ ดว ยรักและอาลัยย่ิง วา ท่ี ร.อ.ดร.อคั รินทร พงษพันธเ ดชา 51

“อําลาอาลัยอาจารยผ ูตราตรงึ ในหัวใจของศิษย” ในฐานะลูกศษิ ยหลักสูตรดษุ ฎีบัณฑิต สาขาการจัดการมรดกทางสถาปตยกรรมกับ การทอ งเทยี่ ว มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร รนุ ป 2553 พวกเราขอกราบขอบพระคณุ อาจารยต รงึ ใจ ที่ทานไดกอ ต้ังและพฒั นาหลกั สตู รนีข้ ้ึนมาจนเปนทย่ี อมรับอยา งกวา งขวางในแวดวงวิชาการ และวชิ าชีพดานการอนรุ ักษและพัฒนามรดกทางสถาปตยกรรม นบั วา เปนประโยชนอ ยา งยิ่ง ตอการดแู ลมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ แมอาจารยไ ดจ ากพวกเราไปแลว แตส ง่ิ ทที่ า นตัง้ ใจ ทาํ ไวยงั คงเจริญงอกงามเพราะ ลูกศิษยที่อาจารยเฝาเพาะบมจากเมล็ดพันธุที่มาจากหลากหลายสาขา บัดนี้ได ขยายก่ิงกานการอนุรักษและพัฒนามรดกทางวัฒนธรรมไปท่ัวประเทศ และจะขยายตอไป เรื่อยๆ มิจบส้นิ ตามท่อี าจารยต ั้งใจไว นอกเหนอื จากความสามารถของอาจารยอันเปนท่ปี ระจักษแ ลวในวงกวา ง สง่ิ ทีเ่ รา สมั ผัสได คอื ความเมตตาของอาจารยที่ใสใ จดูแลลกู ศษิ ยอยางใกลชิด แมวา ทา นจะมีภารกจิ อ่ื น ๆ มากมายแตท านก็ยงั ใหเ วลากบั ลูกศษิ ยด ว ยความอบอุน ภาพของทานท่ีรบั พวกเราไว ในอ อมกอดของการศึกษาในวันแรก เคียงขา ง และใหก ารสนบั สนุนพวกเราตลอดการศึกษา จนทําใหทุกคนเกิดความเขาใจและชัดเจนในวิชาความรู ส่ิงเหลานี้เปนแรงบันดาลใจ และ กําลงั ใจสําคัญใหก บั พวกเราทุกคนในการดําเนนิ ชวี ิตตามรอยของทานอาจารยต รึงใจตอ ไป ๑๕ กุมภาพนั ธ ๒๕๖o ตรงึ ไวในใจนิรันดร นายจรญู ศักดิ์ จารธุ รี นาท นางสาวดลฤทยั เจยี รกลุ นางสาวธิตมิ า อังกุรวชั รพันธุ นางสาวนัยนา คํากันศลิ ป นายพิเชฐ ธีรานสุ นธ์ิ นางสาวรติรตั น เขยี วมีสว น นางสาวรงั สิมา กุลพัฒน นางสาวสปุ ระภา สมนกั พงษ นางสาวสุภัทรา บญุ ปญญโรจน นางสาวเอม อง้ึ จิตรไพศาล 52 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ศาสตราจารย เกียรตคิ ุณ ดร. ตรงึ ใจ บูรณสมภพ “ปา เปยก” ทผ่ี มรจู ัก ขณะท่ีกําลังเตรียมตัวเดินทางเขาปตตานีเพ่ือลงสนามสํารวจความเปนไปไดในการ ทาํ วจิ ัย ตามทไ่ี ดร บั มอบหมายจากการเคหะแหง ชาติ ระหวา งเตรยี มตวั ขน้ึ รถหลงั ทานอาหาร เชา ไดร บั ขอความแจงขาววา ศาสตราจารย เกียรตคิ ณุ ดร. ตรงึ ใจ บูรณสมภพ ไดล ะวาง รา งกายไวเ บอื้ งหลัง โดยใหด วงจิตออกเดนิ ทางไกลไปเมอื่ ตอนเชาตรู แวบแรก ทีไ่ ดร ับขา วสารน้นั รสู ึกใจหายจนนา้ํ ตาไหล ทําอะไรไมถ ูก... เดนิ กลบั ขน้ึ มาน่ังบนรถตูเพ่ือรอเดินทางเขาปตตานี ...ในความน่ิงเงียบน้ันความทรงจําตางๆ พรั่งพรู ออกมา “ศาสตราจารย เกยี รตคิ ณุ ดร. ตรงึ ใจ บรู ณสมภพ” หรอื “ปา เปย ก” เปน ญาตผิ ใู หญ ทด่ี แู ล และใหโ อกาสในหลายๆ เรอื่ ง โดยเฉพาะชว งเวลาเรยี นมหาวทิ ยาลยั ใหค าํ แนะนาํ ทงั้ ในเร่ืองชวี ติ การเรียน จนกระท่ังการทาํ งาน ชวงเวลาท่ีทานเปนอธิการบดีมหาวิทยาลัยศิลปากรนั้น ผมยังเรียนปริญญาตรีอยู ดวยความที่ยังเปนเด็กนอย ยังไมมีโอกาสไดชวยงานทาน แตก็เฝาติดตามถึงเร่ืองราวการ พัฒนาของมหาวิทยาลัยศิลปากรอยางสนอกสนใจผานส่ือประเภทตางๆ ท้ังน้ี ส่ิงท่ีทาน ดําเนนิ การหลายอยา งยงั ประโยชนใหแ กมหาวทิ ยาลัยมาจนทุกวนั น้ี เพราะความที่ทานเปนนักออกแบบและวางผัง ทําใหทานใหความสําคัญตอการ วางแผนมหาวทิ ยาลยั ในระยะยาว... “มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี” จึงถอื กาํ เนิดข้นึ โดยมีทําเลท่ตี ง้ั ท่คี ัดสรรอยูติดกบั ถนนเพชรเกษมสายใหมท ่ตี ดั จากอําเภอ ชะอาํ จงั หวัดเพชรบุรี ไปยังอาํ เภอปราณบรุ ี จังหวัดประจวบคีรีขันธ ซงึ่ เปน เสนทางสัญจรที่ เปนเสนเลือดใหญลงสูภาคใต ทวาไมไกลจากเมืองหัวหินท่ีเปนแหลงทองเที่ยวสําคัญของ ประเทศ และเปน ทีต่ ง้ั ของสถานรี ถไฟ ซ่งึ หากมีรถไฟความเร็วสูงเชอ่ื มตอ ลงยังภาคใต พน้ื ที่ ตง้ั ของวทิ ยาเขตสารสนเทศก็จะทําหนา ท่เี ปน พื้นท่ีชมุ ชนเมืองลําดบั รอง (Satellite town) ของเมอื งหวั หนิ ไดเ ปน อยา งดี นอกจากน้ี ดว ยทาํ เลทต่ี ง้ั ทแ่ี วดลอ มดว ยหนว ยงานของรฐั ตา งๆ จึงทําใหพ้ืนที่ดานหนามหาวิทยาลัยไมถูกพัฒนาไปในแนวทางที่ไมเหมาะสมดังเกิดข้ึนกับ มหาวิทยาลยั อื่นๆ สําหรับแนวทางการบริหารวิทยาเขตเมื่อแรกต้ังนั้นมีแนวทางวาจะบริหารในระบบ สาํ นกั วชิ าเพอื่ จะไดใ ชท รพั ยากรประเภทตา งๆใหค มุ คา ทสี่ ดุ เทา ทค่ี วรจะเปน ทง้ั อาคารสถานที่ ครภุ ณั ฑ ตลอดจนทรัพยากรบุคคล รวมท้ังในการออกแบบวางผงั น้ัน ยงั ใหค วามสําคัญกบั การวางผงั ทสี่ มั พนั ธก บั สงิ่ แวดลอ ม และใชต น ทนุ จากธรรมชาตแิ วดลอ มมาใชใ นการออกแบบ เพอื่ การอนุรกั ษพลงั งานในอาคาร ในนามของ “วิทยาเขตเขียวสะอาด (Green and Clean Campus)” พรอ มแผนการขยายคณะวชิ าใหม เชน สัตวศาสตรแ ละเทคโนโลยีการเกษตร ซึง่ สอดคลอ งกับการพัฒนาประเทศทม่ี ุงจะเปนครวั ของโลก โดยการพฒั นาอุตสาหกรรมเกษตร และมคี วามเหมาะสมกบั ภาคตะวนั ตกซง่ึ มภี มู ปิ ระเทศและภมู อิ ากาศรอ นแหง ทเี่ หมาะแกการ ปศสุ ตั วอีกดว ย 53

นอกจากนั้น ยังไดจัดตั้ง “คณะดุริยางคศาสตร” ซึ่งเปนคณะวิชาทางศิลปะอีก ศาสตรหนึ่งท่ีมีการวางแผนจะเปดมานานตั้งแตแรกต้ังมหาวิทยาลัยศิลปากร ทวาก็เพิ่งมา จัดต้ังไดสําเร็จในชว งเวลานี้ ....ในปที่ผมเรียนจบปริญญาตรี เปนปแรกที่ไดใช “หอประชุมใหญที่สรางข้ึนใหมที่ พระราชวังสนามจันทร นครปฐม” ในนามของ “ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบฯ” ซง่ึ ทา นผลกั ดนั ใหก อ สรา งขน้ึ เนอ่ื งจากเลง็ เหน็ ปญ หาวา วงั ทา พระนนั้ ไมอ าจจะรองรบั จาํ นวนบัณฑิตท่ีขยายตัวมากข้ึนไดอีกตอไป แตในปท่ีใชหอประชุมครั้งแรกน้ัน ผมไดใช ใน การรบั ปรญิ ญาระดบั ปรญิ ญาตรี ทวา ทา นหมดวาระเปนอธิการบดีแลว ทงั้ น้อี าคารประธาน มรี ปู แบบทางสถาปต ยกรรมทไ่ี ดร บั แรงบนั ดาลใจจากรปู แบบทางสถาปต ยกรรมพระราชนยิ ม ในสมัยรัชกาลที่ 6 สูการคลี่คลายข้ึนสูการเปนอาคารสาธารณะขนาดใหญ รวมทัง้ อาคาร ประกอบที่ไดจําลองเรือนขาราชบริพารท่ีสรางกระจายอยูในพระราชวังสนามจันทรมา รวบรวมไวเ พอื่ ทาํ หนา ทเ่ี ปน พนื้ ทร่ี องรบั กจิ กรรมเอนกประสงคต า งๆ นบั เปน คณุ ปู ระการอยา ง มหาศาลตอมหาวิทยาลัยศิลปากรที่อยูในระหวางการขยายตวั อยา งสงู ในเวลาตอมา นอกจากน้ี ทา นยังไดต ัง้ “หลกั สูตรการจดั การมรดกทางสถาปต ยกรรมกับการทอง เท่ียว หลักสูตรนานาชาติ (Architectural Heritage Management and Tourism)” ใน ระดับปริญญาโท-เอก ในคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งเปนแหลง สรางมหาบณั ฑิตและดุษฎีบัณฑติ ดา นการบรหิ ารจัดการวัฒนธราม มรดกสถาปตยกรรม ท่ี บูรณาการกับการทองเที่ยว และไปเปนอาจารยอยูที่ตางๆ มากมาย และเปนตัวอยางให หลกั สตู รการทองเท่ยี วในหลายๆ แหง ไดตอ ยอด ...เคยถามทานวา ทานคิดอยางไรตอนเปดหลักสูตร ทานบอกวา ทานพบปะคน มากมายทั้งสองกลุมท่ีเปนสวนรวมหลัก ฝายทํางานอนุรักษก็ไมเขาใจการจัดการ ไมเขาใจ เรอื่ งตนทุน และการวางแผนไปสูความย่งั ยืนท่ีอยางไรก็ตอ งใชท นุ ในขณะท่ฝี า ยทองเท่ียวก็ มุงจะใชทรัพยากรไปขายสําหรับการทองเที่ยวอยางเดียว เพราะฉะนั้น การสรางหลักสูตรท่ี สรางคนที่เขา ใจท้งั สองกลไกอยางดี ยอ มนา จะชว ยแกปญหาท่ศี าสตรใ ดศาสตรห น่งึ แกไ มตก ได อกี ประการหน่ึง คือ การทาํ หลักสูตรนานาชาตนิ น้ั เพ่อื ใหอาจารยชาวตางชาตเิ ดนิ ทางมา สอน เพราะวาเรามีความจาํ เปนตองรเู ทาและกาวทันระดบั นานาชาติ นอกจากนี้ ยังมีเปา หมายท่ีจะชว ยใหป ระเทศประหยัดคาใชจายมหาศาล เพราะ หากสงนกั เรยี นทุนไปเรียนตอ เมืองนอกนน้ั ตองใชเ งินเปน สิบลานบาทสําหรบั สรา งบัณฑิต 1 คน ในขณะเดียวกันนั้น เงินจํานวนดังกลาวน้ัน สามารถสรางบัณฑิตไดนับสิบคน ซ่ึงการ ดาํ เนินหลักสตู รดังกลา วมาเปน เวลาสิบกวา ปแ ลว น้นั จึงเทากับชว ยประเทศประหยดั เงินไป แลว หลายรอยลา นบาท ตามแนวคดิ ของทา น และการทําหลกั สตู รแบบ Full fee น้นั ก็เน่อื ง มาจากสาเหตุทีว่ า หลักสตู รจะตอ งยนื ดว ยลาํ แขงตัวเองใหไ ด อันหมายถึงตองมกี ารปรบั ตวั ใหต อบโจทยก บั ความตองการ และไมขาดทนุ ไปเปนภาระของคณะ ตอนท่ีเริม่ ตนหลกั สูตรนั้น ผมจบปรญิ ญาตรีพอดี คณุ ปา โทรมาบอกเลา ถึงหลักสตู ร ท่ีดําเนินการอยูซึ่งการเปดปแรกมีขอกังวลอยูวาจะสําเร็จหรือไม จึงชักชวนใหเขามาเรียน 54 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

เนอื่ งจากคาเรยี นสูงเมื่อเทยี บกับหลกั สูตรปริญญาโทอื่นๆ คุณปาบอกวา “การศึกษา คือการ ลงทุน ใหมาทํางานกับคุณปาโดยชวยงานตางๆโดยมีเงินเดือนให และยกไดคอนโดมีเนียมท่ี ปนเกลาใหเปนที่พัก” หลังจากผมเรียนจบปริญญาโท ก็สอบทุนพัฒนาอาจารยในระดับ ปริญญาเอกตอได เม่ือเรียนจบปริญญาเอก ประจวบกับที่หลักสูตรสถาปตยกรรมพื้นถ่ินตองการคน มาดูหลักสูตร จึงไดเร่ิมมาทํางานท่ีคณะสถาปตยกรรมศาสตร ในระหวางนั้นจึงไดทํางาน หลายอยาง ท่ีสําคัญอยางหน่ึงคือมีโอกาสดูแลชวยงานคณุ ปาอยูบางตามสมควร เพราะคุณ ปาเกษียณอายุราชการไปแลว ไปดํารงตําแหนงสมาชิกวุฒิสภา การมีโอกาสทํางานเหลาน้ัน เปนสิ่งที่ทําใหไดเรียนรูอยางมากมายมหาศาล มีอยูคร้ังหน่ึงติดตามคุณปาไปประชุมสักที่ ระหวา งนัง่ ในรถ คณุ ปา เอยถามไถเ รือ่ งตางๆ แลว กบ็ อกวา \"ในระหวางอายุสามสิบถึงสี่สิบ อยายอทอท่ีจะทํางาน เหน่ือยยากแคไหนก็ตองทํา หากมีโอกาสใดๆ เขามาในชีวิตตองทํา อยาปฏิเสธงานใดๆ เพราะเกรงกลัวตอความเหน่ือย ยาก\" และยํ้าเสมอๆวา “มหาวิทยาลัยศิลปากร เปนที่ที่ใหโอกาสแกทานทํางาน มีชีวิตที่ กาวหนา ทวาก็ระคนความเหน่ือยยากอยูบางบางชวงเวลา แตปาก็รักมหาวิทยาลัยแหงนี้ มาก” และยงั บอกวา “...สาํ หรบั ผมมหาวทิ ยาลยั แหง นเี้ ปรยี บเสมอื นแหลง ใหก าํ เนดิ และให ชวี ติ ทงี่ อกงาม เพราะจบปรญิ ญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก และไดทํางานทนี่ ี่ ยง่ิ ตอ ง รัก และทาํ ทุกๆ อยา งทเ่ี ปนหนาทท่ี จ่ี ะใหม หาวิทยาลัยไดป ระโยชนส ูงสุด” ...เมอื่ กลางปแวะไปเยย่ี มคณุ ปาที่บา น กอ นกลบั คุณปาบอกวา “อยาหักโหมงาน มากนกั นะ พักผอนบาง...” ทั้งท่ีประโยคดงั กลาวน้นั ผมควรจะกลาวกบั ทาน ...เม่ือสองวันกอน หมายจะไปเยีย่ มคณุ ปาทีโ่ รงพยาบาล ทวา เปน หวัดจงึ ผลดั วา เดี๊ยวหายแลว จะไป แตก็ยังไมไ ดไ ปเพราะตองลงมางานวิจัยทป่ี ต ตานีในวนั น้ี ...ในชีวิตหนึ่งมีผูคนมากมายท่ีชวยทําใหชีวิตงอกงาม นอกจากพอกับแมที่ใหชีวิต และทุกๆ อยางนบั ตัง้ แตเ กดิ มาแลว ก็มคี ณุ ปา ทท่ี ําใหชีวิตงอกงามมาเชน ทุกวันนี้ ...กราบขอบพระคุณคุณปาดวยดวงใจ ผมจะทําหนาที่ทุกอยางใหดีที่สุดและที่สุด อีกรอยเทาพันทวี แมวาจะเทียบไมไดแมเส้ียวที่คุณปาทํา ...แมวันน้ีจะเปนวันท่ียากเย็น มากทสี่ ุดอกี วนั หนง่ึ เทาท่ีชวี ติ ผา นมาของผมก็ตาม 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2559 ...ปตตานี ดร.เกรยี งไกร เกิดศิริ รองคณบดีฝา ยวชิ าการ และวจิ ยั คณะสถาปต ยกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร 55

56 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

57

58 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

59

60 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ กับ มหาวิทยาลัยศิลปากร 61

ศาสตราจารย เกียรติคณุ ดร.ตรงึ ใจ บรู ณสมภพ กบั มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร เรียบเรยี ง ดร.เกรียงไกร เกดิ ศริ ิ อิสรชัย บรู ณอรรจน กลุ พชั ร เสนวี งศ ณ อยธุ ยา ประวัติการศกึ ษา ศาสตราจารย เกยี รตคิ ุณ ดร. ตรึงใจ บรู ณสมภพ นามสกลุ เดิม เกิดศิริ สาํ เร็จการ ศึกษาระดับมัธยมโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาเมื่อปพ.ศ.2503 จากน้ันเขาศึกษาตอในคณะ สถาปต ยกรรมศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลยั และสาํ เรจ็ การศกึ ษาหลกั สตู รสถาปต ยกรรม- ศาสตรบณั ฑติ ในปพ .ศ.2509 จากนน้ั ไดป ระกอบวชิ าชพี สถาปต ยกรรมในสาํ นกั งานสถาปนกิ และไดศึกษาตอในระดับปริญญาโทหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิตสาขาสถาปตยกรรม เขตรอน (M.S. (Tropical Architecture)) จาก Pratt Institute ประเทศสหรฐั อเมริกา ใน ปพ .ศ.2511 และไดป ระกาศนยี บตั รการออกแบบอาคารเพอื่ การประหยดั พลงั งาน(Cetificate in Energy Concious Building Design) จากสถาบัน Sogesta ประเทศอิตาลี และ ประกาศนียบตั รข้ันสงู หลกั สูตร Dip. I.C.H.P.B. จากสถาบนั Bouwcentrum เมืองรอตเตอร แดม เนเธอรแ ลนด และสาํ เรจ็ การศึกษาในระดับปริญญาโท Diplome D’ Etudes Appro- fondies, Pantheon - Sorbonne, กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ในปพ.ศ. 2527 สําเรจ็ การ ศกึ ษาระดับปรญิ ญาเอก หลกั สตู ร Diplome D’ Architect (De 3e Cycle en Architec- ture), UPA 1 ในปพ.ศ.2527 และปรญิ ญาเอกดา นการผงั ภาคและการผังเมอื ง Docteur de 3e Cycle en Geographie & Amenagement, Option Amenagement regional et Urbanisme เกียรตินิยมดีมาก Pantheon - Sorbonne, Paris, France. ในปพ.ศ.2528 ประวตั ิการรับราชการ ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ เขารับราชการในตําแหนง อาจารยโท คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร ต้ังแตปพ.ศ. 2512 ตอมา ในปพ.ศ. 2517 ไดเล่ือนขั้นเปนอาจารยเอก และปพ.ศ. 2519 ไดรับการแตง ตัง้ ใหดํารง ตาํ แหนงผชู ว ยศาสตราจารย ระดบั 5 ประจําภาควชิ าสถาปต ยกรรม คณะสถาปตยกรรม- ศาสตร มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร และพ.ศ.2519-2521 ไดเลื่อนขัน้ เปนผชู วยศาสตราจารย ระดับ 6 ในปพ .ศ.2522-2524 ไดรับการแตงตั้งในดํารงตําแหนงรองศาสตราจารย ระดับ 6 และระดับ 7 ประจํา ภาควิชาสถาปต ยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร และในปพ.ศ. 2524-2528 ไดเ ลอ่ื นข้นั เปน รองศาสตราจารย ระดบั 8 ในปพ .ศ. 2528 ไดเลอื่ นขัน้ เปน 62 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

รองศาสตราจารย ระดบั 9 ในปพ.ศ. 2541 ไดรับพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯแตง ตงั้ เปนศาสตราจารย ระดับ 10 ประจําภาควิชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัย ศิลปากร (คาํ สง่ั ทบวงมหาวิทยาลัย ท่ี 111/2541 ตั้งแตว นั ที่ 29 มกราคม 2541 ส่ัง ณ วนั ที่ 30 มถิ นุ ายน 2541) ในปพ.ศ.2546 ไดรับการแตงตั้งเปนศาสตราจารยระดับ 11 ประจําภาควิชา สถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร (คําสั่ง สํานักงาน คณะกรรมการอุดมศึกษาที่ 202.1/2546 ต้ังแตว นั ท่ี 19 กนั ยายน 2546 สงั่ ณ วนั ท่ี 7 พฤศจกิ ายน 2546) ในปพ .ศ.2547 ไดร บั การแตง ตงั้ เปน ศาสตราจารยเ กยี รตคิ ณุ ในพธิ พี ระราชทาน ปริญญาบัตร มหาวิทยาลัยศิลปากร (คําส่ัง มศก.ท่ี 571/2547 ต้ังแตวันที่ 12 พฤษภาคม 2547 เปนตน ไปส่งั ณ วนั ท่ี 12 พฤษภาคม 2547) ผลงานดา นบริหาร ศาสตราจารย เกียรตคิ ุณ ดร. ตรงึ ใจ บูรณสมภพ ปฏิบัตหิ นาทใ่ี นมหาวทิ ยาลยั ศิลปากรมาต้ังแตปพ.ศ.2512 และไดอุทิศตนปฏิบัติหนาที่ดานการเรียนการสอน การ วจิ ยั ทาํ นบุ ํารงุ ศิลปวฒั นธรรม ตลอดจนการบริการวิชาการสสู ังคมมาโดยตลอด นอกจากนี้ ยังมีประสบการณในการบริหารกลาวคือ ในปพ.ศ.2531-2534 ดาํ รงตาํ แหนง “คณบดีคณะสถาปต ยกรรมศาสตร มหาวิทยาลยั ศิลปากร” (คําสงั่ มศก. ที่ 271/2531 ตง้ั แตวันที่ 14 เมษายน 2531) ซ่ึงไดผลักดันการเรียนการสอนดา น สถาปตยกรรมศาสตรใหมีความกาวหนา และผลักดันใหเปดการเรียนการสอนในระดับ บัณฑิตศึกษาในหลักสูตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต ซึ่งปจจุบันจําแนกออกเปน 2 แขนงวชิ า คอื แนวความคดิ ในการออกแบบ และการอนุรักษพลงั งานในอาคาร ซึ่งนบั เปนหลักสูตรระดับปริญญาโทหลักสูตรแรกๆ ของประเทศไทยที่จัดการเรียนการสอน ดานการอนุรักษพลังงานภายในอาคารโดยใชแนวทางการประหยัดพลังงานจากการ ออกแบบที่เก้ือกูลและสอดคลองกับสภาพธรรมชาติแวดลอม ทั้งน้ี สอดคลองกับการท่ี ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ ไดจบการศึกษาโดยตรงในระดับ ปริญญาโท และการทําดุษฎีนิพนธในระดับปริญญาเอกในสาขาวาดวยการวางแผนและ ผังเมือง ทวาไดบูรณาการแนวความคิดเรื่องการอนุรักษพลังงานซึ่งเปนส่ิงท่ีสนใจมา ต้ังแตคร้ังการศึกษาในระดับปริญญาโท มาขยายความศึกษาเพิ่มขึ้นในทางกวางและลึก กา วขา มจากระดบั อาคารมาสกู ารศกึ ษาระดบั เมอื งหลวงกรงุ เทพมหานคร ในดษุ ฎนี พิ นธ เร่ือง “Habitat et Energie a Bangkok: Thailande” มหาวิทยาลัย Panthe- on-Sorbonne กรงุ ปารสี ประเทศฝรง่ั เศส รวมทง้ั ผลกั ดนั ใหจ ดั การเรยี นการสอนหลกั สตู ร ปริญญาสถาปต ยกรรมศาสตรบณั ฑติ สาขาวชิ าสถาปต ยกรรมไทย ซง่ึ เปน หลกั สตู รทเี่ ปน เอกลกั ษณแ ละเปน กําลงั หลักในการทาํ นบุ ํารุงศิลปวัฒนธรรมของประเทศชาตใิ นปจ จุบัน 63

ปพ.ศ.2539-2543 ศาสตราจารย เกยี รติคณุ ดร. ตรึงใจ บรู ณสมภพ ไดร ับเลอื ก ใหดํารงตําแหนง อธิการบดมี หาวิทยาลัยศลิ ปากร (คําสงั่ สาํ นักนายกรัฐมนตรี ตง้ั แต วันที่ 1 พฤศจิกายน 2539) ในชวงเวลาดังกลา วนนั้ มหาวิทยาลัยศลิ ปากรไดข ยายตัวมากในแงของ จาํ นวนนกั ศกึ ษา กลา วคอื คณะวชิ าตา งๆ ทพ่ี ระราชวงั สนามจนั ทรไ ดจ ดั การเรยี นการสอนได เตม็ ประสทิ ธภิ าพหลงั จากการขยายตวั ดา นอาคารสถานทตี่ า งๆ ซงึ่ ไดก อ สรา งขนึ้ รองรบั อยา ง เตม็ ศกั ยภาพนบั จากนโยบายสง เสรมิ การเตบิ โตของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรออกจากวทิ ยาเขต วังทาพระมายังวิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร ทําใหจํานวนบัณฑิตสายวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีของมหาวิทยาลัยน้ันมีจํานวนเพิ่มมากข้ึนอยางกาวกระโดด ซ่ึงนับเปนชวงเวลา สําคญั ของการขยายตัวของมหาวิทยาลยั ศลิ ปากร จากการเปนสถาปนิก และนักวางผัง ทําใหศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ ไดใหความสําคัญตอการวางแผนมหาวทิ ยาลยั ในระยะยาว ในการขยายตวั การ จัดการเรียนการสอนจากวิทยาเขตวังทาพระสูพระราชวังสนามจันทรอันเปนนโยบายที่ได ปฏิบตั ิมา ทวา พน้ื ท่พี ระราชวังสนามจันทรอนั ประกอบดวยคณะวิชาตา งๆ คอื อกั ษรศาสตร ศึกษาศาสตร วิทยาศาสตร เภสชั ศาสตร และเทคโนโลยอี ตุ สาหกรรม (ภายหลังเปลย่ี นเปน คณะวิศวกรรมศาสตรแ ละเทคโนโลยีอุตสาหกรรม หนว ยงานระดับศูนย และสํานักตางๆ ได ใชพื้นท่ีจนเต็มศักยภาพ จนไมสามารถขยายตัวเพ่ือจัดการการศึกษาสาขาวิชาและศาสตร ใหมตามความเปล่ียนแปลงได ในการนน้ั ศาสตราจารย เกียรตคณุ ดร. ตรงึ ใจ บูรณสมภพ จงึ ผลักดนั ใหเกดิ การ จัดตั้งวิทยาเขตแหงใหม ซ่ึงยังมีพ้ืนที่บริการในภูมิภาคตะวันตกและภาคใตตอนบน โดยมี พื้นท่ีคัดสรรที่ตําบลหวยทรายเหนือ อําเภอชะอํา จังหวัดเพชรบุรี ติดถนนเพชรเกษมสาย ใหมที่ตัดจากอําเภอชะอํา จังหวัดเพชรบุรี ไปยังอําเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ โดยไดข อใชพื้นทจี่ ากหนวยงานราชการตางๆที่ครอบครองพนื้ ที่อยเู ดิม และดาํ เนินการจัดตง้ั เปน “มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบรุ ”ี ซึ่งทําเลทต่ี งั้ ดงั กลา วอยบู นเสน ทางสญั จรหลกั ของภาคใต ทวา ไมไ กลจากเมอื งหวั หนิ ทเ่ี ปน เมอื งประวตั ศิ าสตรแ ละแหลงทอง เที่ยวสําคัญของประเทศ ซึ่งในอนาคตจะเปนท่ีต้ังของสถานีรถไฟความเร็วสูง จงึ ทาํ ใหท าํ เล ทต่ี ง้ั มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบรุ มี ศี กั ยภาพในการใหบ รกิ ารการศกึ ษา ทก่ี วา งขวางมากยงิ่ ขนึ้ สาํ หรบั การออกแบบวางผงั ใหค วามสาํ คญั กบั การวางผงั ทสี่ มั พนั ธก บั ส่ิง แวดลอม และใชตนทุนจากธรรมชาติแวดลอมมาใชในการออกแบบเพ่ือการอนุรักษพลังงาน ในอาคาร โดยไดดําเนินการวิจัยคนควาเพื่อวางผังและวางแผนการพัฒนา ทางกายภาพให เกิดความยั่งยนื ผา นการวิจยั เร่อื ง “มหาวทิ ยาลัยเขยี วสะอาด (Green and Clean Cam- pus)” โดยการสนบั สนนุ การศกึ ษาวจิ ยั จากสาํ นกั งานแผนนโยบายและแผนพลงั งาน กระทรวง พลังงาน พรอมแผนการขยายคณะวชิ าใหม เชน คณะวทิ ยาการจดั การ คณะสตั วศาสตรและ เทคโนโลยกี ารเกษตร เปนตน 64 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

นอกจากน้ี ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ ยังไดกอตั้งคณะ ดรุ ยิ างคศาสตร ซงึ่ เปน คณะวชิ าทางศลิ ปะทอ่ี ยใู นแผนการจดั ตง้ั มาตง้ั แตแ รกสรา งมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ทวา มโี อกาสจดั ตงั้ แลว เสรจ็ และจดั การเรยี นการสอนในชว งทศี่ าสตราจารย เกยี รตคิ ณุ ดร. ตรึงใจ บรู ณสมภพดํารงตาํ แหนง อธกิ ารบดี รวมท้ังยงั ใหค วามสําคญั กับการวิเทศสมั พันธ ท่ีนําไปสูการวางแผนเปด “วิทยาลัยนานาชาติ” และการจัดการเรียนการสอนในหลักสูตร ตางๆ ในลักษณะของหลักสตู รนานาชาติ ตอมาเม่ือศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ หมดวาระการการ บริหารงานมหาวิทยาลัยในตําแหนงอธิการบดี ในการนั้น จึงไดศึกษาแนวทางการจัดทํา หลกั สตู รใหมท เี่ หมาะสมตอ สถานการณแ ละความตอ งการของสงั คม โดยจดั ทาํ รา ง “หลกั สตู ร นานาชาติ ระดับบัณฑิตศึกษา หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต และปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวชิ าการจดั การมรดกทางสถาปต ยกรรมกับการทองเทยี่ ว (M.A. and Ph.D. in Archi- tectural Heritage Management and Tourism)” โดยการสนบั สนุนของรองศาสตราจารย สทิ ธพิ ร ภริ มยร นื่ คณบดคี ณะสถาปต ยกรรมศาสตร และคณาจารยต า งๆ อาทิ รองศาสตราจารย มาลนิ ี ศรสี วุ รรณ รองศาสตราจารย สมชาติ จงึ สริ อิ ารกั ษ ผชู ว ยศาสตราจารยเ ดน วาสกิ สริ ิ อาจารยอ รรฆ ฟองสมทุ ร ซง่ึ หลกั สตู รมเี นอื้ หาทกี่ วา งขวางครอบคลมุ การบรหิ ารจดั การมรดก ทางสถาปต ยกรรม มรดกทางวัฒนธรรม ตลอดจนศลิ ปวัฒนธรรมแขนงตางๆ อาทิ การ จัดการพืน้ ทปี่ ระวัตศิ าสตร ภูมทิ ัศนว ฒั นธรรม การทอ งเทีย่ วทางวฒั นธรรม การทอ งเทยี่ วท่ี ย่ังยนื การแปลความหมายมรดกทางวฒั นธรรม การอนรุ กั ษอ าคาร การจดั การพพิ ธิ ภณั ฑ กฎหมาย การวางแผนตา งๆ ทเี่ กี่ยวเน่ือง เปน ตน ซงึ่ นอกจากจะเปน หลกั สตู รระดบั ปรญิ ญาดษุ ฎบี ณั ฑติ รวมทง้ั เปน หลกั สตู รนานาชาติ หลกั สตู รแรกของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรแลว ยงั เปน หลกั สตู รระดบั ปรญิ ญาเอกดา นทเี่ กยี่ วกบั การทองเท่ยี วหลักสูตรแรกของประเทศไทย ทั้งน้ี ในกระบวนการจัดการเรียนการสอน และ การควบคุมวิทยานิพนธนั้นมีศาสตราจารย อาจารย และผูเชี่ยวชาญมาจากมหาวิทยาลัย ตางๆ อาทิ The University of Hawaii at Manua, The University of Melbourne, Deakin University, Western Sydney University มาเปน ผสู อนและผูควบคมุ วิทยานพิ นธ และไดผลิตบัณฑิตจบการศึกษาไปเปนอาจารย และนักวิชาการตางๆ เปนจํานวนมาก ซ่ึง ชวยใหประเทศประหยัดงบประมาณในการสรางคณาจารยดานการจัดการทางสถาปตยกรรม การอนุรกั ษ พพิ ิธภณั ฑ การสือ่ ความหมาย และการจัดการทางการทอ งเทยี่ วไดเ ปน จาํ นวน มาก เนอ่ื งจากการจดั การเรยี นการสอนนนั้ ไดร บั ความกรณุ าจากคณาจารยจ ากมหาวทิ ยาลยั ชน้ั นาํ ตา งๆ เพอ่ื ใหบ ณั ฑติ ทจ่ี บไปมคี วามรทู เี่ ทา ทนั ความเปลยี่ นแปลง และความทา ทายตางๆ เฉกเชนเดียวกบั บณั ฑิตทจี่ บการศึกษาจากตา งประเทศ 65

ผลงานการออกแบบ และการวางผงั ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ เปนสถาปนิกและนักออกแบบ วางผัง ซ่ึงเปนคุณสมบัติที่ชวยสงเสริมใหงานบริหารนั้นดําเนินการไปสูเปาหมายไดอยาง เปน รปู ธรรมมากยิ่งขนึ้ ทั้งนี้ ในมหาวิทยาลัยศลิ ปากร มีผลงานออกแบบและวางผงั รวมทั้ง เปน ทปี่ รกึ ษาในการออกแบบ และผลกั ดนั ใหม ีการออกแบบกอ สรางอาคารสถานที่ตา งๆ เชน “ลานศาสตราจารยศิลป พีระศรี” ท่ีวิทยาเขตวังทาพระ “อาคารชุดพักอาศัยเทพศิลป” “ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบพระชนมพรรษา มหาวิทยาลัยศิลปากร” เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 ซ่ึง ดําเนินการแลวเสรจ็ ในเดือนเมษายน พ.ศ.2544 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรม ราชกมุ ารี เสด็จพระราชดาํ เนนิ ทรงเปด เมื่อวันที่ 7 มถิ ุนายน 2544 รวมทั้ง “อาคารหมอม หลวงปน มาลากุล” ทวี่ ทิ ยาเขตพระราชวังสนามจนั ทร และการวางผังแมบ ท “มหาวทิ ยาลัย ศลิ ปากรวทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบรุ ี” อาคารชุดพักอาศัยเทพศิลป “อาคารชุดพกั อาศยั เทพศิลป” ตง้ั ประชิดพ้นื ที่แนวเขตของผังบริเวณมหาวทิ ยาลัย ศลิ ปากร วทิ ยาเขตพระราชวงั สนามจันทรท างดา นใต ตดิ ถนนทรงพล เปนโครงการที่สรา ง ขึ้นเพ่ือเปนอาคารเรือนพักสําหรับขาราชการมหาวิทยาลัยศิลปากรท่ีวิทยาเขตพระราชวัง สนามจนั ทร โดยออกแบบโดยศาสตราจารย เกยี รติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ และปพ.ศ. 2520 ชวงทศวรรษท่ี 2520 เปนชวงเวลาที่กระแสความคิดการออกแบบสถาปตยกรรม แบบสมยั ใหม (Modern Architecture) ไดรบั ความนยิ มและแพรหลายอยา งกวา งขวางใน ประเทศไทย ซ่ึงลักษณะทางสถาปตยกรรมของอาคารเทพศิลปไดสะทอนแนวคิดดังกลาวได อยางชัดเจน ท้ังการออกแบบอาคารท่มี รี ูปทรงท่ีเรียบงาย เพอื่ ลดตน ทุนในการกอสรา ง และ คํานึงถึงประโยชนใชสอยของอาคารเปนสําคัญ ในกอสรางใชวัสดุอุตสาหกรรมสมัยใหมเพื่อ ลดตนทนุ ตา งๆ ทงั้ คา ใชจ า ย แรงงาน เวลา ฯลฯ เชน การใชโ ครงสรา งแบบคอนกรตี เสรมิ เหลก็ เหล็ก และกระจก รวมไปถึงงานระบบสาธารณูปโภคตางๆ ภายในอาคาร ท้ังระบบไฟฟา ระบบน้ําประปา และระบบการลําเลียงขยะ ซึ่งมีการออกแบบชองงานระบบที่เชื่อมตอทาง แนวดง่ิ เหลา น้ี ลว นตอ งใชว ทิ ยาการความรแู บบสมยั ใหมใ นการสรา งงานสถาปต ยกรรมทง้ั สนิ้ สําหรับอาคารเทพศิลป เปนอาคารขนาด 4 ช้ัน มีจํานวนหองทั้งหมด 35 ยูนิต โดยชั้นลางประกอบดวยพื้นท่ีจอดรถยนตและรถจักรยานยนต และหองพักแบบสตูดิโอ มี พ้ืนทใี่ ชส อยขนาด 25 ตารางเมตร โดยภายในมีลักษณะเปน โถงโลง ไมมีการกน้ั หอง ยกเวน ในสวนของหองน้ําและระเบียง จํานวน 5 ยูนิต โดยช้ัน 2-4 มีจํานวนหองพักชั้นละ 10 ยูนิต มีพื้นท่ีใชสอยขนาด 45 ตารางเมตร โดยพ้ืนท่ีภายในหองประกอบดวย โถงรับแขก หองนอน หองนาํ้ และระเบยี งดา นหนา และดา นหลัง ท้ังน้ี ในสวนของช้ัน 2-4 มีการออกแบบเสนทางสัญจรโดยการแบงพ้ืนที่ใชสอย ภายในอาคารออกเปน 5 สวน โดยแตละสวนจะมบี นั ไดแยกกนั เพือ่ ขน้ึ สูหอ งพกั ในแตละช้ัน ซง่ึ วธิ ีการออกแบบลกั ษณะนี้ นอกจากจะทําใหยน ระยะทางในการเขา ถงึ หอ งพกั แตละหอ งให ส้ันลงแลว ยังทําใหผูพักอาศัยมีความเปนสวนตัวมากย่ิงขึ้น เนื่องจากแตละชั้นจะมีการใช 66 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

พ้ืนท่ีโถงรวมกันเพียงสองหอง เปนการลดความเขมขนของการสัญจรผานหนาหองพักของ ผูอืน่ โดยไมจ ําเปน ซึ่งแตกตา งจากการทําหองพักที่มีทางเดินสัญจรยาวตลอดตัวอาคาร และ มผี ูพ กั อาศัยจํานวนนับสบิ หองที่ใชโถงทางเดินรวมกัน นอกจากนี้ การทําอาคารพักอาศัยที่มีความสูง 4 ช้ัน ซ่ึงเปนระยะความสูงท่ีอยูใน วิสัยที่คนสามารถเดินข้ึนโดยไมจําเปนตองมีลิฟทโดยสาร ซ่ึงเปนการประหยัดท้ังตนทุนคา กอ สรา งและคา ใชจายสาํ หรับการบาํ รุงรกั ษาอาคารทจี่ ะเกดิ ข้ึนในอนาคตอกี ดวย แนวคิดเรื่องอาคารประหยัดพลังงานเบ้ืองหลังการออกแบบ อาคารชุดพักอาศัยเทพศลิ ป เปนอาคารทีแ่ สดงใหเห็นถึงแนวคิดเร่อื งการออกแบบ อาคารเพอื่ ประหยดั พลงั งาน ซงึ่ ประยกุ ตใ ชแ นวคดิ การปรบั สภาพอากาศใหอ ยใู นภาวะทส่ี บาย (Comfort Zone) โดยใชวิธีการปรับสภาพอากาศโดยอาศัยตัวอาคาร (Passive system) ใหสอดคลองกับสภาพแวดลอมโดยรอบอาคาร กลาวคือ การออกแบบอาคารเทพศิลป ได มกี ารคาํ นงึ ถงึ “ทศิ ทางการวางของอาคาร (Building Orientation)” ควบคไู ปกบั การออกแบบ “รปู ทรงอาคาร (Form)” โดยผังพ้ืนอาคารมีลักษณะเปนรปู ทรงสเ่ี หลี่ยมผนื ผา และวางตวั อาคารดานยาวขนานตามแนวแกนทิศตะวันออก-ตะวันตก ซ่ึงเปนรูปแบบที่เหมาะสมกบั สภาพภมู อิ ากาศของประเทศไทย เนอื่ งจากการวางอาคารในลกั ษณะดงั กลา ว จะหนั ดา นแคบ ไปทางทิศตะวนั ออกและทศิ ตะวันตก ทาํ ใหพ น้ื ผิวของตวั อาคารสมั ผัสกับรังสจี ากดวงอาทติ ย นอยท่ีสุด สงผลใหความรอนท่ีจะเขาสูตัวอาคารนอยลง นอกจากน้ี การหันดานยาวของ อาคารไปทางทิศเหนือและทิศใต ยังสอดคลองกับทิศทางของกระแสลมประจําถ่ิน ทาํ ใหต วั อาคารสามารถรบั ลมธรรมชาตไิ ดเ ตม็ ที่ ซงึ่ สอดคลอ งกบั พน้ื ทภ่ี ายในหอ งพกั ทมี่ กี ารออกแบบ ระเบยี งและชอ งเปด ทง้ั ทางทศิ เหนอื และทศิ ใต ทาํ ใหส ง ผลตอ การไหลเวยี นและการถา ยเทของ อากาศที่สามารถนําพาความรอนภายในหองออกสูสภาพแวดลอมภายนอกไดอยางรวดเร็ว และนาํ ไปสกู ารลดอณุ หภมู ขิ องมวลอาคาร (Thermal Mass) ทาํ ใหเ กดิ ภาวะนา สบายสาํ หรบั การอยอู าศยั นอกจากน้ี เนอื่ งดว ยประเทศไทยตง้ั อยใู นแนวเขตเหนอื เสน ศนู ยส ตู ร ทาํ ใหก ารโคจร ของดวงอาทติ ยใ นเขตประเทศไทยจะทาํ องศามมุ เฉยี งลงทง้ั ทางทศิ เหนอื และทางทศิ ใต ดงั นนั้ อาคารเทพศลิ ปจ งึ มกี ารออกแบบแผงกนั แดดภายนอกอาคาร เพอื่ ชว ยบงั แสงอาทติ ยท จี่ ะพา ความรอ นเขา สพู นื้ ทภ่ี ายในหอ งพกั อาศยั รวมไปถงึ การออกแบบหลงั คาทรงจว่ั เพอ่ื ลดการดดู ซบั รงั สีความรอนจากดวงอาทิตย และสามารถถายเทอากาศไดด ีกวา การทําหลงั คาราบแบน ราบ (Flat Slab) ในงานออกแบบสถาปตยกรรมสมัยใหมท่ัวไป อยา งไรก็ตาม ดวยองศา ของหลงั คาจว่ั ทม่ี คี วามลาดเอียงเพียง 12 องศา ประกอบกบั การสรางพนกั อิฐบริเวณรางน้ํา (Parapet) ความสูง 1 เมตร จงึ ทาํ ใหร ูปทรงอาคารเมอ่ื ดจู ากภายนอกจะมองไมเหน็ หลังคา จว่ั และมภี าพรวมของอาคารเสมอื นวา มลี ักษณะเปน หลังคาแบนราบ (Flat Slab) ตาม สมัยนิยมของงานออกแบบสถาปตยกรรมสมัยใหม อาคารเทพศิลป จงึ นับไดว า เปนงานออกแบบทางสถาปต ยกรรมท่สี ะทอ นใหเหน็ ถึง บรบิ ทของยคุ สมยั รวมไปถงึ ชนั้ เชงิ ทางการออกแบบทป่ี ระยกุ ตใ ชแ นวคดิ เรอ่ื งอาคารประหยดั พลงั งานใหส อดรับกบั สภาพแวดลอ มธรรมชาตไิ ดอยางลงตัว ในขณะเดียวกนั กส็ ามารถตอบ สนองตอ พฤตกิ รรมการอยูอาศยั ของผใู ชสอยอาคารไดอยางมปี ระสทิ ธภิ าพสูงสุด 67

68 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

69

70 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

71

72 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

73

74 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

75

76 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา โครงการออกแบบและกอสราง “ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา” เร่ิมข้ึนในปพ.ศ.2542 ระหวางที่ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ ดาํ รงตาํ แหนงอธกิ ารบดมี หาวิทยาลยั ศิลปากร โดยในช้นั ตน ใชช ื่อโครงการวา “อาคารหอศิลปวัฒนธรรมภูมิภาคตะวันตก” ตอมาไดปรับเปล่ียนหลักการ และเหตุผลของ การกอ สรา งใหค รอบคลมุ พนั ธกจิ การทํานบุ าํ รงุ ศลิ ปวัฒนธรรมระดับชาติ และไดข อพระบรม ราชานุญาตตั้งช่ือ “ศูนยศิลปวัฒนธรรมภูมิพลเฉลิมพระเกียรติ” ตามหนังสือมหาวิทยาลัย ศลิ ปากรที่ ทม 1101/01562 ลงวันท่ี 16 มีนาคม 2543 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดลุ ยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ พระราช ทานนามวา “ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา” พรอมมี พระบรมราชานุญาตใหทั้งประดิษฐานตราสัญลักษณงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหวั เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธนั วาคม 2542 ที่อาคารประธานและที่ปา ยช่อื ศูนย เมื่อวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 2543 และการกอ สราง ศูนยก ็ไดแ ลวเสร็จในเดือนเมษายน 2544 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ เสดจ็ พระราชดําเนินทรงเปดศูนยศิลปวฒั นธรรมเฉลมิ พระเกยี รติ 6 รอบ พระชนมพรรษา มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร จังหวดั นครปฐม ในวนั ที่ 7 มถิ นุ ายน 2544 ระหวา งทศี่ าสตราจารย เกียรติคณุ ดร. ตรงึ ใจ บรู ณสมภพ ดํารงตําแหนง อธิการบดี มหาวิทยาลัยศลิ ปากร มหาวิทยาลัยศลิ ปากรไดพ ัฒนาอยา งกา วกระโดดอันเปน ดอกผลมา จากนโยบายการพฒั นามหาวทิ ยาลยั ในชว งทศวรรษกอ นหนา และการขยายตวั จากจดุ เรมิ่ ตน ของ “มหาวิทยาลยั ศลิ ปะ” มาสูก ารเปน “มหาวทิ ยาลยั แหง สรรพศลิ ปะวทิ ยาการ” การขยายตวั ทางการศกึ ษามายงั วิทยาเขตพระราชวงั สนามจันทร และจดั การเรียน การสอนดา นมนุษยศาสตร สังคมศาสตร วทิ ยาศาสตรกายภาพ วทิ ยาศาสตรส ุขภาพ และ วิศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยี และเม่ืออาคารสถานท่ี ครุภัณฑ และวัสดุอุปกรณในการ เรียนการสอนท่ีเพียบพรอมทําใหสามารถรองรับนักศึกษาไดจํานวนมากขึ้น อันเปนผลใหมี บณั ฑติ ผสู าํ เรจ็ การศกึ ษามจี าํ นวนมากขน้ึ กวา เดมิ มาก หอประชมุ ทวี่ งั ทา พระ ตลอดจนอาคาร สถานที่ตางๆ ในวงั ทา พระนน้ั ไมอ าจจะรองรับไดเ พียงพออีกตอ ไป ศาสตราจารย เกียรติคณุ ดร. ตรงึ ใจ บูรณสมภพ คณะผูบรหิ าร และสภามหาวทิ ยาลยั จึงเลง็ เห็นความจําเปน เรง ดว น ในการการสรางอาคารที่สามารถรองรับกิจกรรมอเนกประสงคโดยเฉพาะพิธีพระราชทาน ปริญญาบัตรขึ้นท่ีพระราชวังสนามจันทรเพื่อรองรับการขยายตัวของมหาวิทยาลัยศิลปากร ใหสมบรู ณม ากขน้ึ โครงการออกแบบกอ สรา งอาคารประธาน และอาคารประกอบเพอ่ื รองรบั กจิ กรรม อเนกประสงคของ “ศูนยศ ิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา” นน้ั จงึ เกิดข้ึนโดยมีสถาปนิกโครงการ คือ นายชัยโรจน เจนธํารง โดยมีศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บรู ณสมภพ เปนที่ปรึกษา 77

ดวยทําเลท่ีตั้งของโครงการต้ังอยูทางทิศใตของพระราชวังสนามจันทร ซ่ึงอยูทาง ทิศตะวันออกของคณะศึกษาศาสตร ทั้งน้ี พระราชวังสนามจันทรน้ันเคยเปนท่ีประทับของ พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลาเจา อยูหวั รชั กาลท่ี 6 เมือ่ คร้ังยังดาํ รงพระราชอิสรยิ ยศเปน สยามกฏุ ราชกมุ าร ภายในพระราชวงั จงึ ประกอบดว ยมรดกทางสถาปต ยกรรมทรงคณุ คา ทาง ประวตั ศิ าสตร คือ พระที่นง่ั พระตาํ หนกั และสถาปต ยกรรมทรงคุณคา อนื่ ๆ อีกเปน จํานวน มาก นอกจากน้ี รปู แบบทางสถาปตยกรรมของหมพู ระท่นี ง่ั และหมูพระตําหนกั ลวนแตม ี ความงดงามและเกิดข้ึนภายใตพระราชนิยมและพระบรมราชวินิจฉัยในพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ทั้งที่เปนสถาปตยกรรมไทยแบบประเพณี สถาปตยกรรมแบบ ตะวันตก และสถาปต ยกรรมพื้นถน่ิ ซ่งึ ตางก็ถกู ออกแบบใหม คี วามเหมาะสมและสอดคลอ ง กับลกั ษณะภูมิประเทศและภูมอิ ากาศของประเทศไทยเปน อยา งดี เพราะฉะนั้น ในการออกแบบอาคาร และการวางผงั บริเวณ “ศนู ยศิลปวฒั นธรรม เฉลิมพระเกยี รติ 6 รอบ พระชนมพรรษา” สถาปนิกจึงออกแบบบนฐานของแรงบนั ดาลใจ จากมรดกทางสถาปตยกรรมทรงคุณคา และสอดคลองกับรูปแบบและศิลปสถาปตยกรรม อันเปน เอกลักษณของพระราชวงั สนามจนั ทร ทั้งในแงของรปู ทรงอาคาร ขนาดและความสูง ของอาคาร รวมไปถึงการใชว ัสดุ และสขี องตัวอาคาร นอกจากนี้ ยงั ประยุกตใ ชแ นวคิดในเรือ่ งอาคารประหยดั พลงั งาน โดยการออกแบบ ตวั อาคารและระบบอาคาร รวมไปถงึ การออกแบบและจดั การสภาพแวดลอ มโดยรอบเพอื่ เออื้ ใหเ กิดการลดการใชพ ลงั งานภายในอาคาร ในขณะเดียวกันกส็ ามารถกลมกลืนกบั บรรยากาศ และสภาพแวดลอมภายในของพระราชวังสนามจันทรดว ยเชนกนั แนวคิดในการวางผังบริเวณ ผังบริเวณของโครงการประกอบดว ย 3 สวนหลักคือ 1) อาคารศนู ยศ ิลปวฒั นธรรม เฉลมิ พระเกยี รติ 6 รอบ พระชนมพรรษา ซ่ึงมลี ักษณะเปนหอประชุมอเนกประสงคข นาด ใหญ ตง้ั อยูบ ริเวณศนู ยกลางทําหนา ทเี่ ปน อาคารประธานของผังบรเิ วณ 2) อาคารประกอบ ซง่ึ มีลกั ษณะเปนอาคารขนาดเล็ก จํานวน 5 หลัง โดยเรอื นไมจ ํานวน 4 หลัง ตั้งอยทู างทศิ ใตของผงั บริเวณ และอาคารรับรองอกี หนงึ่ หลัง ต้ังอยูบรเิ วณทิศตะวนั ตกเฉียงเหนือของผัง บริเวณ และ 3) ทางเดินมีหลังคาคลุม ทําหนาท่ีเช่ือมตอพ้ืนที่ระหวางอาคารศูนยศิลป วฒั นธรรมเฉลมิ พระเกียรติฯ และอาคารประกอบทั้ง 5 หลัง ในผังบริเวณใชสระน้ํารูปทรงตามธรรมชาติชวยเสริมสรางบรรยากาศอันรมร่ืนและ ความเปนธรรมชาติภายในตัวโครงการแลว สระน้ําดงั กลา วยังมคี วามสําคัญอีก 3 ประการ คอื 1) เปนการออกแบบภมู ิทัศนเพือ่ เชอ่ื มตอ กบั สภาพแวดลอมของพระราชวงั สนาม จันทร ซงึ่ มีสระนํ้าเปนองคป ระกอบที่สําคัญของผังบรเิ วณ 2) เพอ่ื ลดอุณหภมู ิความรอ นภายในโครงการ เนื่องจากสระนํ้าจะเปน ตวั กระตนุ ให เกิดกระแสอากาศไหลเวียน (Air Flow Inducement) ภายในสภาพแวดลอมของโครงการ 78 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ซ่ึงสง ผลโดยตรงตอสภาวะนาสบาย (Comfort Zone) ของผูใชส อยโครงการ รวมไปถงึ ยัง เปนสวนชวยใหเกิดการถายเทความรอนจากตัวอาคารศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติฯ ออกสสู ภาพแวดลอ มไดอยางรวดเร็ว 3) เพอ่ื ควบคุมเสนทางสญั จร และเปน สว นหนงึ่ ของระบบรักษาความปลอดภัย ของโครงการ เนอื่ งสระนา้ํ บรเิ วณดา นหนา โครงการทําหนาเปน ตัวควบคุมเสนทางสัญจรไมให เขาถึงตัวพ้ืนที่ภายในโครงการไดโดยตรง ทวาสามารถเปดมุมมองเพ่ือทําใหทัศนียภาพของ อาคารใหม ีความโดดเดนและสวยงามโดยไมมรี ้ัวมาก้ัน ทัง้ นี้ เสน ทางเขา สูอาคารประธานถกู กํากบั ใหเ ขาได 2 จดุ คือ เขาผา นอาคารรบั รองทางทิศเหนอื ซง่ึ เตรยี มไวส าํ หรับแขกรบั เชญิ และเจาหนาทท่ี เ่ี กยี่ วของ ในขณะที่คนปกติจะเขาผา นโถงทางเดินมหี ลังคาคลมุ ใกลกบั เรือน ไม 4 หลัง ทางทิศใตข องผังบริเวณ แนวคิดและรูปแบบทางสถาปตยกรรม อาคารประธาน (หอประชุม) อาคารประธานในโครงการ “ศนู ยศ ลิ ปวฒั นธรรมเฉลมิ พระเกยี รติ 6 รอบ พระชนม- พรรษา” ไดรับแรงบันดาลใจจากรูปแบบทางสถาปตยกรรมของศาลาแปดเหลี่ยมของเรือน พระธเนศวรในพระราชวังสนามจันทรมาเปนแรงบันดาลใจในการสรางสรรคสถาปตยกรรม ของโครงการ อาคารประธานมีขนาดพ้นื ที่ใชสอยรวมทั้งหมดประมาณ 5,000 ตารางเมตร ผัง พนื้ รปู แปเโดหลีย่ มวางตวั ในดานกวาง ช้นั ลา งเปนหองกระจกสําหรบั แสดงผลงานศิลปะและ นิทรรศการหมุนเวียน และกิจกรรมอเนกประสงคมีพื้นที่ 1,200 ตารางเมตร ช้ันบนมี ลกั ษณะเปนหอ งประชมุ อเนกประสงคขนาดความจปุ ระมาณ 1,300-1,500 คน เน่อื งจาก เปนอาคารที่ออกแบบเพื่อรองรับกิจกรรมท่ีหลากหลายทั้งกิจการภายมหาวิทยาลัยศิลปากร รวมทั้งใหบริการแกหนวยงานและประชาชนสําหรับเชาจัดกิจกรรม ดังนั้นพ้ืนที่ภายในหอง ประชมุ จึงออกแบบใหม รี ะดบั พื้นทเี่ สมอกันตลอดทั้งหอ ง ซึง่ แตกตางจากหอประชุมทวั่ ไปทม่ี ี การทาํ ระดบั พน้ื แบบขั้นบนั ได (Step) เพือ่ สามารถรองรับกจิ กรรมแบบอเนกประสงค และ ยืดหยุนในการจัดเตรียมพ้ืนที่สําหรับกิจกรรมหลากหลายประเภทไดโดยสะดวก โดยเฉพาะ พธิ พี ระราชทานปรญิ ญาบตั รของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ซงึ่ มผี เู ขา รว มจาํ นวนมากพรอ มๆ กนั รวมท้ังเสนทางเสด็จขององคประธานในพิธีจึงตองออกแบบเสนทางสัญจรภายในอาคารให สามารถรกั ษาความปลอดภยั และรองรบั การใชส อยทซี่ บั ซอ นได และมคี วามตอเนอ่ื งกันทัง้ พนื้ ท่ชี ัน้ บนและช้ันลางของอาคาร เนื่องจากอาคารหอประชุมมีขนาดใหญกอสรางแบบคอนกรีตเสริมเหล็กผสมกับ กระจก เพื่อใหเหมาะสมกับลักษณะการใชสอยพ้ืนที่ของอาคาร ดังน้ันในการออกแบบจึงได ประยุกตนําเอาเฉพาะลักษณะของผังแปดเหล่ียม และรูปทรงหลังคาของศาลาแปดเหล่ียม โถงรมิ นา้ํ ของเรอื นพระธเนศวรมาใชเ ปน แรงบนั ดาลใจในการออกแบบ ตลอดจนการออกแบบ ทางเดินมีหลังคาคลุมที่เชื่อมโยงอาคารตางๆเขาดวยกันก็ยังเปนระเบียบแบบแผนที่ถูกใชใน การเช่อื มหมพู ระท่นี ่งั ในพระราชวังสนามจันทรเ ขาหากันดวย 79

การออกแบบหลังคาของอาคารประธานถูกกํากับมาจากผังอาคารรูปแปดเหล่ียมรี ท้ังน้ีไดประยุกตใชวิธีการแบงระนาบและซอนช้ันของหลังคาตามลักษณะแบบสถาปตยกรรม ไทยประเพณมี าใช เพอื่ เปนการลดทอนระนาบหลังคาใหมสี ดั สวนทีพ่ อเหมาะ มมุ ของระนาบ หลงั คาแตล ะผนื ปรบั เปลยี่ นไปตามความสงู ทาํ ใหไ ดจังหวะการชนั ข้นึ ของหลังคานน้ั มคี วาม นา สนใจ สาํ หรบั วสั ดมุ งุ หลงั คาเลอื กใชเ หลก็ เคลอื บรดี ลอนสเี หลอื งอมสม สรา งความสมั พนั ธ กับสีกระเบื้องเคลอื บทก่ี รอุ งคพระปฐมเจดยี  ซงึ่ เปนจดุ หมายตา (Landmark) ของเมืองมา ตั้งแตโบราณ การออกแบบอาคารประธานท่ีมีขนาดใหญและมีหลังคาสูงชันใหมีสีหลังคาที่ เชื่อมโยงกับสีของกระเบื้องนั้นเปนความต้ังใจเชื่อมโยงความสัมพันธของจุดหมายตาแหง ใหมที่กําลังจะมีบทบาทใหมท่ีสําคัญแกเมืองนครปฐม ครอบสันหลังคาอาคารเปนเหล็กรีด ลอนพับและข้ึนรูปแผนเหล็กเลียนแบบปูนปน การใชหลังคาแผนเหล็กรีดลอนยังเหมาะสม กบั การใชโ ครงสรางชว งเสาพาดกวา ง สําหรบั การเลอื กใชอ งคประกอบอน่ื ๆ พจิ ารณาบนฐาน ความกลมกลนื กบั รูปแบบอาคาร เชน การเลือกใชเ สากลมและเสาแปดเหลยี่ ม ลอยตัว, รูป แบบชอ งเปด ชอ งลม, การเลือกใชชอ งลม กระเบื้องเคลือบ, ตะแกรงเหลก็ เลยี นแบบลูกกรง ไม เปน ตน จากการพจิ ารณาจะเหน็ วา อาคารประธานยงั แฝงแนวคดิ เรอ่ื งการประหยดั พลงั งาน ดว ย โดยในสว นของพ้นื ที่ชั้นบน ไดมกี ารออกแบบผนังแบบสองชั้น โดยช้นั แรกคือ ผนงั สวน ของหองประชุม มลี กั ษณะเปนผนังทบึ เพ่ือควบคมุ แสง อุณหภมู ิ และสภาพแวดลอมภายใน หอ ง ถดั มาเปน สว นของโถงทางเดนิ และมผี นงั กระจกโดยรอบ ซงึ่ พนื้ ทใี่ นสว นนจ้ี ะชว ยปอ งกนั รงั สีความรอนจากภายนอกไมใ หส มั ผสั กับผนงั ของหอ งประชุมไดโดยตรง อกี ทั้ง ยงั ชว ยการ ลดภาระของระบบปรบั อากาศภายในหอ งประชมุ ดว ย ในขณะทก่ี ารใชผ นงั กระจกตดั แสง ซง่ึ มี คณุ สมบตั ทิ สี่ ามารถดงึ แสงจากธรรมชาตเิ พอ่ื เพม่ิ ความสวา งใหก บั โถงทางเดนิ ในขณะเดยี วกนั ก็ไมนําพาความรอนเขามาสูตัวอาคาร นอกจากนี้ ยังมีการออกแบบและการจัดวางพ้ืนที่ ใชสอยในสว นของงานบรกิ าร เชน เวที หองเกบ็ ของ และหองน้าํ ไวท างดา นทศิ ตะวันตกของ อาคาร เพือ่ ปองกันแสงแดดและความรอ นจากดวงอาทติ ยในยามบา ยอีกดว ย อาคารรับรอง อาคารรับรอง เปน อาคารช้ันเดยี ว มขี นาดพื้นที่ใชสอยประมาณ 300 ตารางเมตร มลี กั ษณะผงั พน้ื แปดเหลย่ี ม และรปู ทรงหลังคาแปดเหลย่ี มซอ นสองชั้น เน่อื งจากเปนอาคาร ท่ีทําหนาท่ีรับรองประธานในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยศิลปากร ดังน้ัน จึงมเี สนทางสัญจรออกสูถนนหนาพื้นท่ีโครงการเพ่อื ทําหนาทรี่ บั -สงประธานในพิธี ในขณะที่ ดา นหลังของอาคารมีประตทู างออกเพ่ือเชือ่ มตอกบั โถงทางเดนิ เขา สตู ัวอาคารหอประชมุ ได รูปแบบของอาคารรับรองไดประยุกตเอารูปทรงของศาลาแปดเหล่ียมหนาเรือนพระ ธเนศวร และการตกแตง อาคารดว ยไมฉลุมาเปนแรงบันดาลใจในการออกแบบอาคาร เพอ่ื ให มีความกลมกลนื กบั สถาปตยกรรมและสภาพแวดลอ มของพระราชวงั สนามจนั ทร 80 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

อาคารแสดงผลงานวัฒนธรรม อาคารแสดงผลงานวัฒนธรรม เปนกลุมเรอื นไมจํานวน 4 หลงั ซ่งึ เปน อาคารที่ กอสรางขึ้นตามแบบสถาปตยกรรมของเรือนไมที่อยูอาศัยของขาราชบริพารชั้นสูงใน พระราชวงั สนามจนั ทร กลา วคอื เรือนไม หลังท่ี 1 สรางขึ้นจาก “แบบที่พักเสนาธิการเสือปา” ไดมาจากกอง จดหมายเหตุแหงชาติ เรือนไม หลงั ที่ 2 สรา งขน้ึ จาก “แบบทพ่ี ักขา ราชการ สนามจันทร” ไดมาจากกอง จดหมายเหตุแหง ชาติ เรอื นไม หลงั ที่ 3 สรางขึน้ จาก “แบบทีพ่ ักขาราชการพระราชวงั สนามจนั ทร เจา คณุ ราชสาสน” เปนแบบท่ีไดจ ากกองจดหมายเหตุแหง ชาติ ซงึ่ เปนเรือนตนแบบของ “เรอื น พระกรรมสกั ข”ี ในพระราชวงั สนามจันทร เรือนไม หลงั ที่ 4 สรางจําลองตามแบบ “เรอื นพระกรรตเิ กยะ” ซ่ึงเปน เรอื นไมม ี่ สรางข้นึ ในสมัยรัชกาลท่ี 6 ในพระราชวังสนามจันทร เปน เรือนท่ีมีลกั ษณะทางสถาปต ยกรรม ทสี่ ัมพนั ธกบั เรือนพกั ขา ราชบริพารในพระราชวังสนามจนั ทร เชน เรือนพระคฤหบดี เรือน พระธเนศวร เรอื นพระอัศวิน เปน ตน ทั้งนี้ รปู แบบทางสถาปตยกรรมของเรอื นไมในพระราชวงั สนามจันทรด ังกลา วน้ันมี ฐานขอมลู อางองิ จากการวิจัยของนายชยั โรจน เจนธาํ รง เรือ่ ง “รายงานการวิจยั เรอ่ื งเรือน ไมส มยั รัชกาลที่ 6 ในพระราชวงั สนามจันทร: การเกบ็ ขอมลู เพ่อื การอนุรักษ” ซง่ึ เปนงาน วิจัยทรงคุณคาอยางยิ่งตอการศึกษามรดกทางสถาปตยกรรมของพระราชวังสนามจันทร ดว ยผวู จิ ยั ไดทําการสํารวจรังวดั และเขยี นแบบสถาปตยกรรมเรือนตา งๆมารวบรวมไว ซ่งึ รูปแบบของเรือนไมท่ีคัดเลือกมากอสรางน้ันคัดเลือกจากเรือนท่ีตั้งอยูในขอบเขตของ มหาวทิ ยาลัยศิลปากรซ่ึงในขณะนั้นชํารดุ ทรุดโทรมอยา งมาก โดยมีวตั ถุประสงคเ พอ่ื เพื่อในเปนอาคารอเนกประสงคต า งๆ อกี ทั้งยังชว ยส่อื ความ หมายยังมรดกทางสถาปตยกรรมทรงคุณคาของพระราชวังสนามจันทรท่ีตั้งอยูในขอบเขต ของมหาวิทยาลัย ทวาในการออกแบบกอสรางเรือนตางๆ เหลานี้ไดปรับใหมีการยกใตถุนที่ สูงข้นึ กวาอาคารตนแบบเพื่อใหสามารถใชพื้นท่ใี ตถ ุนไดโดยสะดวกขนึ้ 81

82 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

สภาพแวดลอมและสถาปตยกรรมในศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา83

84 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

85

86 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

87

อาคารในศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา 1 อาคารประธาน 2 อาคารรับรอง 3 ศาลาโถงแปดเหลีย่ ม 4 ทางเดนิ มีหลังคาคลุม 5 กลมุ อาคารแสดงผลงานวฒั นธรรม (เรอื นไม จํานวน 4 หลัง) 6 สระนํ้า 24 6 88 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

1 35 89

ลกั ษณะทางสถาปต ยกรรมของอาคารประธาน ศูนยศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระชนมพรรษา หลังคาทรงแปดเหล่ียมซอนช้ัน โครงถกั หลงั คาเหล็กชว งพาดกวา ง หลังคาโปรง แสง ผนังทบึ (สวนหองประชมุ ) หองประชุมอเนกประสงค โถงทางเดนิ โดยรอบหองประชุม ศาลาโถงแปดเหลย่ี ม ผนังกระจกตัดแสง 90 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

91

92 ภาพถายผังบริเวณมหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี 1 มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี เปน วทิ ยาเขตลําดบั ที่ 3 ของ มหาวิทยาลัยศิลปากร ตัง้ อยทู ่ีตาํ บลหวยทรายเหนือ อาํ เภอชะอาํ จงั หวัดเพชรบุรี บนเนอ้ื ท่ี กวา 621 ไร เน่ืองจากมหาวทิ ยาลัยเปนชมุ ชนทางการศกึ ษาทป่ี ระกอบดวยผูคนทเ่ี ขา มาใช อาคารสถานที่เปนจํานวนมาก จึงเปรียบไดกับเมืองเล็กๆ ซึ่งมีความตองการใชพลังงานสูง เพราะฉะนั้น ในการออกแบบวางผังโครงการมหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศ เพชรบุรีจึงใหความสําคัญกบั การคาํ นึงถึงเรื่องการอนรุ กั ษพ ลังงาน และการรกั ษาสง่ิ แวดลอ ม ต้ังแตเร่ิมตนกระบวนการออกแบบวางผัง และการออกแบบตัวอาคารใหมีความสอดคลอง สภาพแวดลอม โดยมีวัตถุประสงคห ลกั 4 ประการคอื 1. เพอื่ ใหม หาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี เปน มหาวิทยาลัย ตัวอยางดานการอนุรกั ษพลังงานและการรักษาสภาพแวดลอ ม (Green and Clean Cam- pus) โดยการลดใชย านพาหนะประเภทรถยนตท ต่ี อ งใชน าํ้ มนั และกา ซสาํ หรบั การสญั จรภายใน มหาวทิ ยาลัย ดว ยการจดั ผังการใชท ี่ดนิ และการจัดวางกลุมอาคารท่รี น ระยะการสญั จร 2. เพื่อใหส ภาพพ้ืนทภ่ี ายในมหาวิทยาลยั มีความรม เยน็ โดยใชต น ทุนจากธรรมชาติ แวดลอ ม ดว ยการจดั การภมู สิ ถาปต ยกรรมทสี่ ามารถสรา งลมฟา อากาศในพนื้ ที่ (Micro-Cli- mate) ใหอุณหภมู ิและความรอ นของอากาศภายในบรเิ วณทต่ี ้งั มหาวทิ ยาลยั ตาํ่ กวาอณุ หภูมิ และความรอ นภายนอกมหาวทิ ยาลยั 3. เพอื่ ทาํ การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน ใหเ ปน ตวั อยา งทเี่ หมาะสมสอดคลอ ง กับสภาพองคประกอบแวดลอมทากายภาพขอประเทศไทย 4. เพอื่ ประยกุ ตใ ชเ ทคโนโลยกี บั พลงั งานทมี่ อี ยใู นธรรมชาตแิ ทนการใชพ ลงั งานไฟฟา และการใชพ ลงั งานหมนุ เวียน แนวคิดการออกแบบวางผังแมบท Master Plan Design แนวคิดการกําหนดระบบโครงสรางรูปแบบผังแมบท การออกแบบโครงสรางผังแมบทของมหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศ เพชรบุรี ไดป ระยกุ ตใ ช “แนวคิดการกอ รูปและรูปรา งของเมอื ง (Shape and Urban form)” ในลกั ษณะ “รูปแบบวงกลมและรศั มี (Redial Concentric Form)” ผนวกกบั แนวคดิ ระบบ โครงสรา งผงั แมบ ทแบบ “ศนู ยกลางเดยี ว (Mono-centrical Structure: Compact Radial Concentration)” โดยกําหนดให “ยา นการศกึ ษาและการบรหิ าร (Academic & Adminis- trative Zone)” เปนศูนยกลางของระบบโครงสราง ในขณะท่ีลักษณะการขยายตัวของผัง แมบ ท ใชแนวคิดรูปแบบการขยายตวั ของเมอื ง (Urban Pattern) ในลักษณะของการแบง พ้ืนที่ออกเปน สว นๆ (Sector Urban Pattern) ซ่งึ พน้ื ท่ีแตล ะสวนจะประกอบดว ยกิจกรรม และประชากรในพืน้ ที่ท่มี ีบทบาทแตกตา งกันอยางชดั เจน โดยมีลกั ษณะของการกอรปู ขยาย ตัวตามแกนวงกลมหรอื วงรี อยางตอ เนื่องเช่ือมโยงกับศูนยกลาง (Nucleus of the Whole System) 1 เรียบเรียงจาก: ตรึงใจ บูรณสมภพ และคณะ. รายงานวิจัยโครงการมหาวิทยาลัยเขียวสะอาด. กรุงเทพฯ: คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลัยศลิ ปการ. 2546. 93

จากแนวคดิ การออกแบบโครงสรา งรปู แบบผงั แมบ ทกลา ว ทาํ ใหส ามารถกาํ หนดยา น การใชป ระโยชนท ดี่ นิ ในผงั แมบ ทของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบรุ ี โดย แบง พน้ื ทีอ่ อกเปน ยานตางๆ จาํ นวน 10 ยาน ดังนี้ 1) ยา นการศกึ ษาและการบรหิ าร (Academic & Administrative Zone)” 2) ยานที่พักอาศัยอาจารย ขาราชการและพนักงาน แบบบานเด่ียว (Staff’s Residential Zone – Houses) 3) ยานทพ่ี ักอาศัยอาจารย ขาราชการและพนกั งาน แบบอพารตเมนท (Staff’s Residential Zone – Apartments) 4) ยานท่ีพักนกั ศึกษา (Student Residential Zone) 5) ยานอาคารใหบริการ (University Facilities) 6) ยานพาณิชยกรรมและบริการชุมชน (Commercial & Community Zone) 7) ยา นกีฬาและนันทนาการ (Sport & Recreation Zone) 8) ยา นบรกิ ารและบํารงุ รักษา (Maintenance & Service Zone) 9) ยา นอนุรกั ษ และเกษตรกรรม (Reservoir & Agricultural Zone) 10) ลานจอดรถ แนวคิดการวางผังโครงสรางการสัญจร การวางผงั แมบ ทโครงสรา งทางสญั จรของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศ เพชรบรุ ี ไดป ระยกุ ตใ ชแนวคดิ ของระบบถนนแบบปลายตนั (CUL-DE-SAC) ผสมกบั ระบบ วนกลับ (Looping System) ลอ มรอบบริเวณศนู ยก ลาง (Center Core) และมกี ารขยายตัว เชือ่ มโยงสูสว นตางๆ โดยรอบในลกั ษณะของวงกลมและรศั มี (Redial Concentric) โดยมี ถนนหลัก (Main Road) และถนนรอง (Sub-Main Road) เปนแกนตัดภายใน-ภายนอก ผสมผสานกบั ถนนรวม (Collecting Road) เพอ่ื แบงพนื้ ท่ีออกจากกันอยา งชัดเจน ทัง้ นี้ใน การออกแบบโครงสรางทางสญั จร ไดคาํ นึงถึงระยะทางท่เี หมาะสมสําหรบั คนเดิน (Walking Distance) โดยกําหนดใหระยะทางจากถนนดานหนึ่งไปยังอาคารตางๆ ไมเกิน 400 เมตร โดยเนนในสวนของยานการศึกษาเปนสําคัญ เพื่อควบคุมระยะเวลาในการเดินทางเช่ือมตอ ระหวา งอาคารโดยการเดินเทา ไมเ กิน 10 นาที และโดยการใชจ ักรยานไมเกิน 5 นาที แนวคิดการออกแบบภูมิสถาปตยกรรม แนวคิดในการออกแบบภูมิสถาปตยกรรมเพื่อสงเสริมการประหยัดพลังงานของ มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี ประกอบดว ย 2 แนวทางหลกั คือ 1) การใชภูมิสถาปตยกรรมในการควบคุมสภาพแวดลอมของผังบริเวณ และ 2) การใชภูมิ สถาปต ยกรรมในการควบคมุ สภาพแวดลอ มโดยรอบทต่ี ง้ั อาคาร เพอื่ ลดความตอ งการในการ ใชพ ลังงานในการปรบั สภาพแวดลอมภายในอาคาร 94 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ภูมิสถาปตยกรรมในการควบคุมสภาพแวดลอมของผังบริเวณ การออกแบบภมู สิ ถาปต ยกรรมมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบรุ ี จึงประยุกตใชประโยชนจากการเคลื่อนไหวถายเทของกระแสอากาศตามธรรมชาติเพ่ือลด อณุ หภูมิความรอนภายในโครงการ โดยมีแหลงนํา้ ขนาดใหญ คอื อา งเก็บน้าํ หนองจกิ ตั้งอยู ทางทิศใตของโครงการ ซ่ึงเปนตัวแปรสําคัญที่มีอิทธิพลตอสภาวะอากาศในในระดับจุลภาค (Micro Climate Conditions) ภายในพื้นทโ่ี ครงการ กลาวคือ เนื่องจากน้าํ เปน ตัวพาความ รอ นทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพตาํ่ กวา พนื้ ดนิ ดงั นนั้ ในสภาพแวดลอ มเดยี วกนั อณุ หภมู เิ หนอื ผนื นา้ํ จะตา่ํ กวา อุณหภูมเิ หนอื ผนื ดนิ เปน ผลใหเกดิ แรงดงึ ดูดใหก ระแสอากาศเย็นเหนอื ผืนนาํ้ ซึ่งมคี วาม กดดนั สงู กวา เคลอ่ื นไหลเขามาแทนท่อี ากาศบรเิ วณเหนอื ผนื ดิน นอกจากนี้ ในการออกแบบผงั บรเิ วณ ยงั มเี ตรยี มพน้ื ทส่ี ระนาํ้ และคคู ลองตา งๆ เพอ่ื กระตุนใหเกิดกระแสอากาศไหลเวียน (Air Flow Inducement) ภายในสภาพแวดลอมของ โครงการโดยทว่ั ไปแลว พ้ืนท่ีทางภูมสิ ถาปตยกรรมสามารถจาํ แนกไดเ ปน 2 กลมุ หลัก คือ 1. บริเวณพื้นผิวออน (Softscape) เปนพื้นท่ีซึ่งปกคลมุ ดว ยวสั ดุอนิ ทรยี ธ รรมชาติ เชน พ้นื ผิวหญา หรือวสั ดุคลุมดินอืน่ ๆ ทส่ี ามารถรองรับการสัญจรเดินผา น พรรณไมป ระเภท พืชคลุมดิน (Groundcover) รวมทั้งบริเวณพ้ืนน้ําและพืชน้ํา ไมพุมขนาดกลาง (Shrub Middle Story) และตน ไมเรือนยอด (Upper Story) ซง่ึ โดยธรรมชาตแิ ลว อากาศในบรเิ วณ ที่มีพืชพรรณไมปกคลุมจะมีความชุมชื้นและมีอุณหภูมิตํ่ากวาพื้นท่ีเปดโลงในบริเวณขางเคียง ประมาณ 1.5-4 องศาเซลเซยี ส 2. บรเิ วณพื้นผวิ แข็ง (Hardscape) เปน พ้นื ทป่ี กคลุมดวยวสั ดสุ ําหรบั รองรบั การ จราจรของยานพาหนะ เสน สญั จรเดนิ ตดิ ตอ ระหวา งอาคารสง่ิ กอ สรา งหรอื ลานกจิ กรรมตา งๆ รวมท้งั อุปกรณประกอบภมู ิสถาปต ยกรรมอ่นื ๆ เชน มา น่งั โคมไฟ ถงั ขยะ ร้วั และกําแพง เปนตน มที ง้ั ลกั ษณะพืน้ ผวิ แขง็ ซึ่งน้ําไมสามารถซึมผา นได เชน ถนนคอนกรีตหรือแอสฟลท ลานปูกระเบื้อง หรือพ้ืนท่ีที่มีลักษณะพรุน (Porosity) สามารถซึบซับนํ้าไดในระดับตางได รวมท้ังการวิเคราะหล กั ษณะรูปแบบของการทอดเงาขององคป ระกอบวตั ถุ บนพ้นื ท่โี ครงการ ในเวลาตางๆ จะชว ยกระตนุ ใหเกดิ การเคล่ือนไหลของกระแสอากาศ ซึง่ เสริมอิทธพิ ลการเกดิ กระแสอากาศหมุนเวียนในระดับจลุ ภาค ระหวา งผนื ดนิ กบั แหลง นาํ้ ขนาดใหญ เมอ่ื พจิ ารณาจากความตอ งการและความจาํ เปน ในการเขา ถงึ พน้ื ท่ี และลกั ษณะของ กจิ กรรมทีเ่ กิดขน้ึ สามารถจาํ แนกพืน้ ท่ีภูมสิ ถาปต ยกรรมภายในโครงการไดเ ปน 3 พ้นื ที่ คอื 1. บริเวณระยะใกลตัว (Intimate Range) เปน พืน้ ที่ซ่ึงผูใชสามารถเขาถึงไดดวย การจราจรผานในระดบั ความเร็วตา งๆ หรอื หยดุ สังเกตการณ วัสดุพ้นื ผวิ ในบรเิ วณนีจ้ ะตอ ง รองรบั การสัญจรเหยียบยา่ํ ไดในปริมาณสงู ควรมีรายละเอียด ขนาดสดั สวนพอเหมาะกับผู ใช มีผวิ สัมผสั รายละเอยี ดของสี รูปทรงและกล่ิน ทีผ่ ใู ชส ามารถสังเกตเหน็ ไดในความเรว็ ตา งๆ ของการสัญจร 2. พนื้ ทรี่ ะยะกลาง (Middle Range) เปน พนื้ ทยี่ า นถดั ออกไปจากระยะใกลต วั ผใู ช จาํ นวนหนงึ่ สามารถเขา ถงึ ไดห ากมีความประสงคหรือมสี ่งิ จงู ใจ วสั ดภุ ูมิสถาปตยกรรมควรมี รายละเอยี ดและคณุ สมบตั ิ ตลอดจนความตองการการบาํ รงุ รกั ษานอ ยกวาในบริเวณแรก 95

96 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

ผงั แมบทมหาวทิ ยาลัยศิลปากร วทิ ยาเขตสารสนเทศ เพชรบุรี ผังแสดงกลุม อาคาร 97

ผงั แมบทมหาวิทยาลยั ศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศ เพชรบรุ ี ผังแสดงอาคาร 98 ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ

99

100 ภาพถา ยมุมสงู มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี ศาสตราจารย เกียรติคุณ ดร. ตรึงใจ บูรณสมภพ