(19o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

νά συνεργαστεῖ -μέ τήν ἄσκηση πού θά κάνει- μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, γιά νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἀδυναμίες του καί τά πάθη του. «Μερικοί ἀδελφοί ρώτησαν ἕναν ἀπό τούς Πατέρες: – Πῶς ἡ ψυχή δέν προστρέχει στίς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ, τίς ὁποῖες ἔδωσε διά τῶν Ἁγίων Γραφῶν, ἀλλά στρέφεται στά ἀκάθαρτα;». Ἐνῶ δώσαμε ὑποσχέσεις, μετά πάλι πηγαίνουμε στά ἀκάθαρτα. Γιατί συμβαίνει αὐτό; «– Ἔχω τήν γνώμη -ἀπάντησε ὁ Γέροντας- ὅτι ἀκόμη δέν γεύθηκε τά ἐπουράνια καί γι’ αὐτό ποθεῖ ἰσχυρῶς τά ἀκάθαρτα»13. Ἡ ψυχή, ἡ ὁποία δέν γεύτηκε τόν οὐρανό καί τά ἀγαθά τοῦ οὐρανοῦ, ζητάει πάλι τά γήινα καί τά ρυπαρά. «Ὁ γευσάμενος τῶν ἄνω, εὐχερῶς τῶν κάτω καταφρονεῖ», θά μᾶς πεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Αὐτός δηλαδή πού γεύτηκε τά οὐράνια, τό πῦρ τῆς Θεότητος, αὐτός μέ πολύ εὐκολία καταφρονεῖ τά γήινα καί πολύ περισσότερο τά βρώμικα. Ἀλλά ἐκεῖνος πού δέν ἔχει γεύση τῶν οὐρανίων, δέν ἔχει ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, αὐτός, λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, «ἐπί κτήμασιν ἀγάλλεται». Χαίρεται γιά τά ἀποκτήματά του, γιά τά χρήματά του, τά στολίδια του, τά κτήματά του κ.λ.π. «Ἕνας ἀδελφός ρώτησε τόν Ἀββά Ποιμένα: – Τό σῶμα μου ἐγήρασε καί ἐξασθένησε, ἀλλά τά πάθη μου δέν ἐξασθενοῦν. – Τά πάθη ὁμοιάζουν μέ ρίζες, γεμάτες ἀγκάθια, ἀπάντησε ὁ Γέροντας. Αὐτό σημαίνει, ὅτι ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνος πού ἐπιχειρεῖ νά ξεριζώσει τίς ρίζες αὐτές πληγώνει τά χέρια του, ὤστε νά τρέχουν αἵματα, τοιουτοτρόπως καί αὐτός πού θέλει νά ξεριζώσει τά πάθη του ἔχει ἀνάγκη ἀπό πολλούς κόπους καί ἱδρῶτες»14. Εἶναι ἕνας ἀγῶνας αἱματηρός ἡ πάλη κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας. Εἶναι ὁ πιό ὀδυνηρός ἀγώνας, ὁ πιό ἐπίπονος, γιατί κανείς τά βάζει μέ τόν ἴδιο του τόν ἑαυτό καί μέ τίς κακές συνήθειες, οἱ ὁποῖες τόσο πολύ ἔχουν ριζώσει μέσα μας, ὥστε νά μοιάζουν σάν νά εἶναι δεύτερη φύση μας. «Ὁ Ἀββάς Ἰωσήφ εἶπε στόν Ἀββά Λώτ· Δέν μπορεῖς νά γίνεις Μοναχός, –πρῶτον– ἄν δέν φλογισθεῖς προηγουμένως ὁλόκληρος ἀπό τήν ἐπιθυμία τῆς ἀρετῆς, – δεύτερον– δέν ἀδιαφορήσεις γιά τήν τιμή καί τήν ἀνάπαυση, –τρίτο– δέν ἀποκόψεις τά θελήματα τῆς καρδιᾶς σου καί –τέταρτο– δέν φροντίσεις νά φύλαξεις ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ»15. Τέσσερα πράγματα. Τέσσερις προϋποθέσεις γιά νά ξεκινήσει κανείς καί νά πετύχει στόν πνευματικό ἀγῶνα: Νά φλογιστεῖ ὁλόκληρος ἀπό τήν ἐπιθυμία τῆς ἀρετῆς, νά γίνει σάν μία λαμπάδα πού θά καίει μπροστά στόν Θεό. Δεύτερον, νά ἀδιαφορήσει γιά τήν τιμή καί τήν ἀνάπαυση, τήν δόξα τοῦ κόσμου, τό τί θά πεῖ ὁ κόσμος, τά μπράβο καί τούς ἐπαίνους. Θά πρέπει γι’ αὐτά νά ἀδιαφορήσει, καί ἀφετέρου, θά πρέπει νά ἀδιαφορήσει καί γιά τήν ἀνάπαυση. Νά διαγράψει τήν ἀνάπαυση, τή λέξη «ξεκούραση», καί νά εἶναι ἕτοιμος γιά κάθε κόπο, ἀκόμα καί γιά τόν θάνατο. Τρίτον, νά ἀποκόψει τά θελήματα τῆς καρδιᾶς του, νά πάψει νά θέλει αὐτός κάτι γιά τόν ἑαυτό του καί ὅ,τι θέλει νά τό περνάει ἀπό τό φίλτρο τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Νά λέει ὅπως ὁ Χριστός μας στή Γεθσημανή «οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ»16. Καί τέταρτο, νά φροντίσει νά φυλάξει ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. 151

Βλέπετε; Δέν εἶναι ἁπλό καί εὔκολο, ἀλλά θέλει κόπο, ἀποφασιστικότητα καί θεῖο ἔρωτα αὐτό τό ἐγχείρημα, πού εἶναι καί τό μόνο πού πρέπει νά κάνει ὁ ἄνθρωπος, πού ἀξίζει νά κάνει, νά ἐπιχειρήσει νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. Νά ἀρχίσει νά ζεῖ πνευματικά καί νά φτάσει στή θέωση. «Τοῦ Ἀββά Ἡσαΐου: Ἀδελφέ, μήν ἀκηδιάσεις», δηλαδή μήν βαρεθεῖς, μήν ὀλιγοψυχήσεις «ἀπό τόν κόπο πού καταβάλλεις γιά μία προσπάθεια», πού κάνεις γιά τήν πνευματική σου ζωή. Μήν ἀκηδιάσεις «γιά νά μή μποῦν μέσα στήν ψυχή σου οἱ ἐνέργειες τοῦ ἐχθροῦ». Πᾶς νά κάνεις προσευχή καί ἀφήνεσαι στήν ἀκηδία. Τότε ἔρχονται μέσα σου οἱ ἐχθρικές δυνάμεις καί ἀρχίζουν οἱ ρυπαροί λογισμοί καί οἱ διάφοροι πειρασμοί. «Ὅπως ἀκριβῶς ἕνα ἐρειπωμένο σπίτι ἔξω ἀπό τήν πόλη γίνεται βρωμερός τόπος, τοιουτοτρόπως καί ἡ ψυχή τοῦ ἀρχαρίου ὀκνηροῦ ἀποβαίνει κατοικητήριο γιά κάθε ἀτιμωτικό πάθος»17. Θά πρέπει κανείς νά ἀρχίζει μέ ἐνθουσιασμό, μέ πολλή ζέση, τόν πνευματικό ἀγῶνα καί ὄχι μέ ραθυμία, μέ ἀμέλεια, μέ τεμπελιά, γιατί τότε θά γίνει σπήλαιο ληστῶν, κατοικητήριο δαιμόνων ἡ ψυχή του καί τό σῶμα του. «Τοῦ Ἀββά Μάρκου: Κάθε ἄνθρωπος, πού ἐβαπτίσθη ὀρθοδόξως», καί φυσικά αὐτό εἶναι βάπτισμα, ὅλα τά ἄλλα δέν εἶναι βαπτίσματα, εἶναι αἱρετικές πράξεις, αὐτός ὁ ἄνθρωπος λοιπόν, «ἔλαβε, κατά τρόπο μυστικό, ὁλόκληρη τή θεία Χάρη». Μέ τό ἅγιο Βάπτισμα καί τό ἅγιο Χρίσμα παίρνουμε τό πλήρωμα τῆς Χάριτος, ὅλη τή Χάρη. Ἀλλά γιατί δέν φανερώνουμε αὐτή τή Χάρη τή μεγάλη πού πήραμε; Ἡ Χάρις φανερώνεται «διά τῆς ἐργασίας τῶν ἐντολῶν»18. Καί ὁ ἴδιος πληροφορεῖται, ἀλλά πληροφορεῖ καί τούς γύρω του γιά τή Χάρη αὐτή πού πῆρε. Πότε; Ὅταν ἐργάζεται τίς θεῖες ἐντολές. Τότε καί ὁ ἴδιος αἰσθάνεται τή Χάρη πού πῆρε μέ τό ἅγιο Βάπτισμα. Ὅσο προσεύχεται, ὅσο δίνει ἐλεημοσύνη, ὅσο κάνει ἱεραποστολή, ὅσο ἀγαπάει, ὅσο συγχωρεῖ, τόσο αἰσθάνεται μέσα του αὐτή τή Χάρη, πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, ἀλλά καί οἱ γύρω του αἰσθάνονται τήν ἴδια Χάρη. «Ἐντολή τοῦ Χριστοῦ κατά συνείδηση, πού ἐκτελεῖται δηλαδή μέ ὁρισμένο σκοπό, χαρίζει παρηγοριά, ἡ ὁποία εἶναι ἀνάλογη πρός τό μέγεθος τῶν κόπων τῆς καρδιᾶς γιά τήν ἐκτέλεση τῶν ἐντολῶν»19. Ὅσο κανείς κοπιάζει γιά νά τηρήσει τίς ἐντολές, τόσο αἰσθάνεται αὐτή τή Χάρη τοῦ Χριστοῦ καί τόσο παρηγορεῖται, γεμίζει μ’ αὐτή τή θεία παράκληση. Ἔρχεται ὁ Παράκλητος, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο καί τόν γεμίζει μ’ αὐτή τή χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Τοῦ ἁγίου Διαδόχου: Ἡ ὁδός τῆς ἀρετῆς, σ᾿ ἐκείνους πού ἀρχίζουν ν᾿ ἀγαποῦν τήν εὐσέβεια, φαίνεται πάρα πολύ δύσκολη καί κουραστική, ὄχι γιατί εἶναι ἐκ φύσεως τέτοια». Ἀντίθετα ἡ ἀρετή ξεκουράζει τόν ἄνθρωπο. Ἀλλά γιατί τότε ὁ δρόμος γιά τήν ἀρετή φαίνεται δύσκολος; «Διότι ὁ ἄνθρωπος, ἀπό τή στιγμή, πού θά γεννηθεῖ, συναναστρέφεται, μέ τό πλῆθος τῶν διαφόρων ἡδονῶν»20. Ὁ ἄνθρωπος γεννιέται ἐν ἁμαρτίαις, φέρει τήν κατάσταση τήν μεταπτωτική ἀπό τή στιγμή πού συλλαμβάνεται. «Ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέ με ἡ μήτηρ μου»21, πού λέει καί ὁ Προφήτης Δαβίδ. 152

Κυοφορεῖται καί γεννιέται καί ἀπό μικρό ζεῖ μέσα στίς ἡδονές. Κι αὐτό βέβαια τοῦ δημιουργεῖ μία φιλήδονη κατάσταση καί μία ἀγάπη πρός τήν ἄνεση καί αὐτό τόν δυσκολεύει στόν ἀγῶνα γιά τήν ἀρετή. Ἀγαπάει τίς ἡδονές καί δυσκολεύεται ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό, ν’ ἀγαπήσει τήν ἄσκηση, ν’ ἀγαπήσει τήν ἐγκράτεια, ν’ ἀγαπήσει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό. «Σ᾿ ἐκείνους ὅμως πού μπόρεσαν νά φτάσουν στό μέσον τῆς ὁδοῦ τῆς ἀρετῆς, παρουσιάζεται εὔκολη καί πάρα πολύ εὐχάριστη -ἡ ἀρετή- καί πολύ ξεκούραστη, διότι, μέ τή συνήθεια τῆς ἐκτελέσεως ἀγαθῶν ἔργων, ὑποτάχθηκε ἡ φαυλότητα καί ἐξαφανίστηκε μαζί μέ τήν συνέργεια τοῦ ἀγαθοῦ μαζί μέ τήν ἐνθύμηση τῶν ἀλογίστων ἡδονῶν». Ὅταν κανείς ἀγωνιστεῖ, μπορεῖ νά μή φτάσει στό τέλος, στό τέλειο, ἔστω στή μέση, λέει ὁ Ἅγιος Διάδοχος, νά φτάσει, τότε ὁ ἀγώνας γίνεται πολύ πιό εὔκολος. Ὑποτάσσεται ἡ φαυλότητα καί τά διάφορα πάθη καί φεύγουν καί οἱ ἄλογες ἡδονές, τίς ὁποῖες ἀγαποῦσε ὁ ἄνθρωπος. «Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος προετοιμάζοντας ἐμᾶς νά ἀκολουθήσουμε τήν ὁδό τῆς σωτηρίας, μᾶς λέει «ὁ δρόμος, πού ὁδηγεῖ στή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν εἶναι στενός καί γεμάτος θλίψεις καί λίγοι εἶναι αὐτοί πού τόν βαδίζουν»22. Σ᾿ ἐκείνους ὅμως πού θέλουν μέ ὅλη τους τήν καρδιά νά προσέλθουν στήν τήρηση τῶν ἁγίων ἐντολῶν Του, λέει: «Ὁ ζυγός μου χρηστός καί τό φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστι»23»24. Ἑπομένως, ὁ δρόμος γιά τή Βασιλεία εἶναι δύσκολος γιά τούς ράθυμους, γιά τούς ἀμελεῖς, γιά τούς φιλήδονους. Ἐνῶ γι’ αὐτούς πού μέ ἐνθουσιασμό καί μέ ἀγωνιστικότητα πλησιάζουν στόν Κύριο, ὁ ζυγός τοῦ Κυρίου εἶναι χρηστός καί τό φορτίο Του ἐλαφρό. Βλέπετε πόσο ἐξαρτᾶται ἀπό μᾶς δηλαδή, ἀπό τή διάθεση μέ τήν ὁποία ξεκινᾶμε τήν πνευματική ζωή. Ἄν ξεκινήσουμε τεμπέλικα, ράθυμα, μέ ἀμέλεια, μέ φιληδονία, μέ φιλαυτία, μέ προσπάθεια νά ἱκανοποιήσουμε τίς ἐπιθυμίες μας τίς ἄλογες, τότε ὁ δρόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι πάρα πολύ δύσκολος. Γιατί δέν μπορεῖς νά περπατᾶς σέ δύο ἀντίθετους δρόμους. Ὁ δρόμος τῆς φιληδονίας, ὁ δρόμος τῶν ἰδίων θελημάτων, ὁ δρόμος τοῦ κόσμου εἶναι ἀντίθετος ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος προετοιμάζοντάς μας νά ἀκολουθήσουμε τήν ὁδό τῆς σωτηρίας μᾶς τό λέει, ὅτι εἶναι στενή ἡ πύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός καί λίγοι εἶναι αὐτοί πού βαδίζουν αὐτή τήν ὁδό καί λίγοι εἶναι αὐτοί πού περνοῦν τήν πύλη25. Ἀλλά αὐτοί, ὅταν ἀγωνιστοῦν σωστά καί φτάσουν περίπου στό μέσον τοῦ ἀγῶνος, τότε αἰσθάνονται κι αὐτοί πόσο ὡραῖος εἶναι αὐτός ὁ ἀγώνας καί πόσο ἄνετη γίνεται ἡ ψυχή καί ἡ ζωή μας. «Πρέπει λοιπόν, ὅταν βρισκόμαστε ἀκόμα στήν ἀρχή τοῦ ἀγώνα, νά πιέζουμε τή θέλησή μας, νά βιάζουμε τόν ἑαυτό μας, ὥστε νά ἐκτελοῦμε τίς ἅγιες ἐντολές τοῦ Θεοῦ, γιά νά δεῖ ὁ καλός μας Κύριος τόν σκοπό μας καί τούς κόπους μας καί ὅτι ἔχουμε τήν ὄρεξη νά ὑπηρετήσουμε μέ πολλή εὐχαρίστηση, τά ἔνδοξα θελήματά Του καί τότε, νά μᾶς βοηθήσει νά ἐκτελοῦμε τό ἅγιο θέλημά Του»26. «Ἴδε τήν ταπείνωσίν μου καί τόν κόπον μου καί ἄφες πάσας τάς ἀνομίας μου»27, λέει ὁ προφήτης Δαβίδ. Ἔτσι κι ἐμεῖς λοιπόν, στήν ἀρχή πρέπει νά ξεκινᾶμε μέ βία καί μέ προθυμία νά ἐκτελοῦμε τίς ἐντολές Του. Καί τότε θά δεῖ ὁ Κύριος καί θά μᾶς ἐλεήσει. 153

«Διότι τότε πλέον ἑτοιμάζεται ἡ θέλησή μας ἀπό τόν Κύριο γιά νά ἐκτελοῦμε ἀκαταπαύστως καί μέ πολλή χαρά τό ἀγαθό». Ὅταν ξεκινήσεις μέ πολλή ἐνθουσιασμό καί μέ βία, τότε καί ἡ θέλησή σου πλέον δυναμώνεται, χαριτώνεται ἀπό τόν Κύριο, ὥστε νά θέλεις μόνο τό καλό καί νά προχωρήσεις σταθερά ἀπό κεῖ καί μετά. «Τότε θά ἐννοήσουμε, πράγματι, ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού χαρίζει στήν ψυχή καί τήν θέληση καί τήν δύναμη ἐκτελέσεως τοῦ θείου θελήματος»28. «Καί τό θέλειν καί τό ἐνεργεῖν εἶναι τοῦ Θεοῦ»29. – Τελικά τί εἶναι δικό μας; Μιά προαίρεση. Μιά πρώτη αἵρεσις, μιά πρώτη ἐκλογή πού κάνουμε. Νά ἐκλέξουμε τόν Θεό καί ὄχι τόν διάβολο, τήν ἀρετή καί ὄχι τήν κακία. Τό φῶς καί ὄχι τό σκοτάδι. Αὐτό εἶναι πού κάνουμε ἐμεῖς. Ἀλλά πρέπει νά τό κάνουμε μέ ἐνθουσιασμό, μέ ἀποφασιστικότητα, μέ θάρρος, μέ σταθερότητα, μέ ἀπόφαση νά πεθάνουμε παρά νά ἐγκαταλείψουμε αὐτόν τόν ἀγῶνα. «Τοῦ Ἀββά Ἰσαάκ: Εὐτυχισμένοι εἶναι ἐκεῖνοι, πού ἔζωσαν γύρω-γύρω τήν μέση τους μέ ὑπομονή καί ἐλπίδα, καί ἐρρίφθηκαν στήν θάλασσα τῶν θλίψεων χάριν τῆς πρός τόν Θεό ἀγάπης, μέ ἁπλότητα καί χωρίς νά πολυπραγμονοῦν, χωρίς ἀκόμη νά δειλιάζουν ἀπό τά κύματα πού ὑψώνονται ἤ νά φοβηθοῦν ἀπό τήν βοή καί τήν θαλασσοταραχή. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί εἶναι εὐτυχισμένοι, γιατί γρήγορα διασώζονται στόν λιμένα τῆς Βασιλείας καί ἀναπαύονται στά σκηνώματα αὐτῶν πού κοπίασαν καλῶς, ἀλλά καί χαίρουν ἀπό τήν χαρά, πού γεννᾶ στήν ψυχή τους ἡ ἐλπίδα». Ὅσο κανείς ἀγωνίζεται, τόσο καί ἐλπίζει καί ἔχει βεβαιότερη τήν ἐλπίδα γιά τή σωτηρία του καί συνάμα ἀπαλάσσεται ἀπό τά δεσμά τῶν παθῶν, ἐλευθερώνεται ἡ ψυχή καί γίνεται ἄνετη. Ἀνετοποιεῖται, θά λέγαμε, ἡ ψυχή καί ὅλος ὁ ἄνθρωπος ὅσο ἀγωνίζεται. «Ὅσοι τρέχουν μέ ἐλπίδα πάνω στόν πολύστροφο καί ἀνώμαλο δρόμο τῆς σωτηρίας δέν ἐπιστρέφουν πίσω, οὔτε ἐπιμένουν νά ἐξετάζουν τήν αἰτία τῆς ἀνωμαλίας», γιατί ὁ δρόμος εἶναι ἀνώμαλος, δέν εἶναι εὔκολος. Δέν τό ἐξετάζουν αὐτό, ἐπειδή ἤδη ἔχουν πλέον μπεῖ στό νόημα καί στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. «Ὅταν πλέον περάσουν τόν δρόμο καί τελειώσουν καλῶς τήν διαδρομή, τότε, σκεπτόμενοι μόνοι τους τίς δυσκολίες καί τίς ἀνωμαλίες τοῦ δρόμου, εὐχαριστοῦν τόν Θεό διότι τούς γλύτωσε ἀπό τά τόσα καί μεγάλα κακά χωρίς καί οἱ ἴδιοι νά γνωρίζουν τό πῶς»30. Μᾶς γλυτώνει ὁ Κύριος καί πολλές φορές δέν παίρνουμε σχεδόν εἴδηση ἀπό τί μεγάλους κινδύνους καί δυσκολίες μᾶς γλύτωσε. «Ἐκεῖνοι ὅμως πού ἀπασχολοῦν τήν διάνοιά τους μέ πολλές σκέψεις καί θέλουν νά παρουσιάσουν τούς ἑαυτούς τους ὡς σοφούς, καί παραδίδονται σέ παραπλανήσεις – καί περιπλανήσεις θά λέγαμε– τῶν λογισμῶν τους καί συμπλέκουν τόν φόβο στήν ψυχική τους προετοιμασία, ἐπιζητοῦν δέ νά προβλέψουν τίς αἰτίες, πού ἐνδεχομένως θά τούς βλάψουν, οἱ περισσότεροι ἀπό αὐτούς εὑρίσκονται νά κάθονται συνεχῶς 154

στήν ἐξώθυρα τῶν σπιτιῶν τους». Ἄν ἀρχίσεις δηλαδή νά λές: Τώρα τί νά κάνω; Νά ξεκινήσω τόν ἀγῶνα τόν πνευματικό ἤ νά μήν τόν ξεκινήσω; Καί τί θά συναντήσω στόν δρόμο; Καί μήπως δέν τά καταφέρω; Μήπως δέν ἀντέξω; Μήπως;… Μήπως;… Καί βρίσκονται αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, πού δέν μπαίνουν στήν ἀγωνιστική προσπάθεια, ἀλλά σκέφτονται καί θέλουν νά φαίνονται καί στούς ἄλλους ὡς συνετοί καί σοφοί καί θέλουν ὅλα νά τά ἐλέγξουν, νά τά προγραμματίσουν, αὐτοί τελικά, λέει, περνᾶνε τή ζωή τους στό κατώφλι τοῦ σπιτιοῦ τους χωρίς νά βρεθοῦν στόν δρόμο περπατώντας. Δηλαδή μένουν σέ ἀπραξία. Χρειάζεται δηλαδή καί μία ἀποφασιστικότητα στό νά ξεκινήσει κανείς, γιατί ἄν ἀρχίσει νά ἐπεξεργάζεται καί νά λύσει ἐκ τῶν προτέρων ὅλα τά θέματα καί νά προβλέψει τά πάντα, αὐτός τελικά δέν θά κάνει τίποτα. «Γι’ αὐτούς τήν ἀλήθεια λέγει ἡ Ἁγία Γραφή, ὅταν γράφει «ὅταν ὁ τεμπέλης ἀποσταλεῖ σέ μία ὑπηρεσία θά πεῖ· στόν δρόμο ὑπάρχει λιοντάρι καί στήν πλατεία δολοφόνος»31. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δηλαδή δέν θέλει νά ἐργαστεῖ πνευματικά, ἀρχίζει νά προβάλλει δικαιολογίες. Ὅπως λέει καί ὁ λαός, ὅποιος δέν θέλει νά ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει. Ἔτσι κι ἕνας πού δέν θέλει ν’ ἀρχίσει τήν πνευματική ζωή, μέ διάφορες προφάσεις παραμένει ἄπραγος. «Ὁμοιάζουν ἐπίσης καί μέ ἐκείνους, πού λέγουν «εἴδομεν υἱούς γιγάντων καί εἴμεθα ἔμπροσθέν των σάν ἀκρίδες»32. Οἱ ἐχθροί μας, λένε, εἶναι σάν γίγαντες καί ἐμεῖς εἴμαστε σάν ἀκρίδες… ποῦ νά πᾶμε;… καί ἔτσι μένουν σ’ αὐτή τήν ἀπραξία. «Αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, πού κατά τήν ὥρα τοῦ θανάτου τους εὑρίσκονται χωρίς πνευματικούς καρπούς, πού πάντοτε θέλουν νά εἶναι σοφοί, ἀλλά δέν ἀποφασίζουν ποτέ νά βάλουν ἀρχή»33. Ἐνῶ βλέπετε ὁ Κύριος μᾶς παρακινεῖ καί μάλιστα μᾶς λέει, ἐσύ πού ἔβαλες τό χέρι σου στό ἀλέτρι, μή γυρνᾶς πίσω34. Προχώρα, βλέπε μπροστά τρέχα. Λέει καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι «τρέχω καί βλέπω πρός τό βραβεῖο τῆς ἄνω κλήσεως»35. «Πρόσεξε μήπως ἡ πολλή σοφία γίνει παγίδα μπροστά σου καί αἰτία νά γλυστρίσεις. Στηρίζοντας τό θάρρος σου στόν Θεό πλησίασε καί ἄρχισε νά βαδίζεις κατά τόν πρῶτο θερμό ἐνθουσιασμό σου, ἐπάνω στόν αἱματωμένο δρόμο, χωρίς νά φροντίζεις καθόλου γιά τό σῶμα σου, οὔτε νά σοφίζεσαι περιττά πράγματα, γιά νά μή βρεθεῖς γυμνός ἀπό τήν γνώση τοῦ Θεοῦ. Γιατί καί ὁ γεωργός πού φοβᾶται, ἤ περιμένει νά ἔλθουν εὐνοϊκοί ἄνεμοι, ποτέ δέν θά σπείρει. Εἶναι προτιμότερος ὁ θάνατος χάριν τοῦ Θεοῦ, παρά μία ζωή γεμάτη ντροπή καί ὀκνηρία»36. Πόσο ὡραῖο εἶναι αὐτό! Νά ἔχεις τήν ἀποφασιστικότητα νά ἀγωνιστεῖς, ἀκόμα καί νά πεθάνεις. Καλύτερα νά πεθάνω, παρά νά ζήσω μιά ζωή γεμάτη ντροπή καί ὀκνηρία καί χωρίς κανένα καρπό. Μή τυχόν καί κάνω κάποιο λάθος.. μήν τυχόν καί ἔχω καμιά ἀποτυχία… Ἄς ἔχεις καί ἀποτυχία, ἄς κάνεις καί λάθος. Προχώρα, ξεκίνα! «Ἐσύ λοιπόν ὅταν θέλεις νά ἀρχίσεις ἔργο Θεοῦ, πρῶτα νά δώσεις ὑπόσχεση στόν Θεό, ὡς νά μή ζεῖς γιά τήν παροῦσα ζωή καί ὡς νά ἔχεις προετοιμασθεῖ γιά νά πεθάνεις, ἀδιαφορώντας, ὡς ἐκ τούτου, γι’ ὅλα τά ἐπίγεια πράγματα»37. Κάτι πολύ σημαντικό. 155

– Θέλεις νά ξεκινήσεις πνευματική ζωή; Ἀποφάσισε νά πεθάνεις. Μᾶς καλεῖ ὁ Κύριος σέ μία ὁλοκληρωτική ἄρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας καί σέ μία ἄρση τοῦ σταυροῦ. Σταυρός αὐτό ἀκριβῶς σημαίνει, θάνατος. Καί μάλιστα μέ τόν χειρότερο καί βασανιστικότερο τρόπο, θάνατος πάνω στόν σταυρό. Σηκώνω τόν σταυρό μου, σημαίνει εἶμαι ἀποφασισμένος νά σταυρωθῶ. Ἄν δέν ξεκινήσεις μ’ αὐτή τήν ἀπόφαση τήν πνευματική ζωή, δέν θά καρποφορήσεις οὔτε θά φτάσεις στό τέλος. Θά μείνεις κάπου στή μέση. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι ξεκινοῦν σωστά, ἀλλά ἡ φιλαυτία, ἡ φιληδονία, ἡ ἀγάπη τῆς ἀνάπαυσης, ἡ ἀγάπη τοῦ κόσμου καί τό μπράβο-μπράβο πού δίνει ὁ κόσμος, τούς σταμάτησε καί δέν ἔφτασαν στό τέλος, στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Πρόσεξε λοιπόν νά ξεκινήσεις ἔτσι, ἀποφασισμένος νά πεθάνεις. Νά ξεκινᾶς σάν νά μή ζεῖς πλέον γι’ αὐτή τή ζωή, σάν νά ἔχεις πεθάνει, σάν νά εἶσαι νεκρός, ἀδιαφορώντας, ὡς ἐκ τούτου, γιά ὅλα τά ἐπίγεια πράγματα. «Καί αὐτό νά ἔχεις πάντοτε στήν σκέψη σου, ὁπόταν θά μπορέσεις, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά ἀγωνισθεῖς καί νά νικήσεις»38. Γιατί ἄν τό ἐξετάσουμε: – Τί εἶναι ἐκεῖνο πού μᾶς ἐμποδίζει; Σέ τελευταία ἀνάλυση μᾶς ἐμποδίζει ὁ θάνατος, ὁ φόβος τοῦ θανάτου. Γι’ αὐτό δέν κάνουμε τίς ἐντολές ἤ δέν τίς κάνουμε ὁλοκληρωμένες. Φοβόμαστε νά πεθάνουμε. Ἄν ὅμως ἀποφασίσεις νά πεθάνεις, μετά αἵρεται κάθε ἐμπόδιο καί δέν σέ νοιάζει πλέον οὔτε τί θά πεῖ ὁ κόσμος. Ἄς πεῖ ὅ,τι θέλει… ἐγώ θά πεθάνω, εἶμαι ἤδη πεθαμένος! – Ἕνας πεθαμένος νοιάζεται γιά τό τί λέει ὁ κόσμος γι’ αὐτόν; Ὄχι, βέβαια. Κι ἔτσι πολύ εὔκολα θά καταφέρεις καί νά ντύνεσαι σωστά καί νά μή γίνεσαι εἴδωλο, αὐτείδωλο, ἕνας κλόουν, ὅπως γίνονται οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι σήμερα, καί οἱ γυναῖκες καί οἱ ἄντρες τώρα δυστυχῶς… Ἔτσι εὔκολα θά δώσεις ἐλεημοσύνη, εὔκολα θά ἀπελευθερωθεῖς ἀπό ὅλες τίς ἐξαρτήσεις τίς κοσμικές, τίς γήινες, καί εὔκολα θά τηρήσεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἄν ὅμως δέν ἔχεις ἀποφασίσει νά πεθάνεις γιά τόν Χριστό, τότε βέβαια θά τά λογαριάζεις ὅλα αὐτά καί δέν θά μπορέσεις νά ἐκπληρώσεις τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό εἶναι προϋπόθεση τό νά ἀποφασίσεις νά πεθάνεις, τό νά ἄρεις τόν σταυρό σου γιά νά ἀκολουθήσεις τόν Χριστό. «Ἡ ἐλπίδα τῆς παρούσης ζωῆς ἀποχαυνώνει τόν λογισμό καί δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά προκόψει σέ κανένα ἀγαθό»39. Κοιμίζει τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει χαῦνο, δηλαδή χαλαρό, μή ἀγωνιστή, καθόλου ἀγωνιστικό. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐλπίζει σ’ αὐτή τή ζωή, ἐλπίζει σέ μία ἀνάπαυση, κάποια στιγμή θά ἀναπαυθοῦμε… Ὄχι μήν 156

ἐλπίζεις ν’ ἀναπαυθεῖς ἐδῶ. Ἐδῶ νά περιμένεις μόνο θλίψεις, κόπους, δοκιμασίες καί θάνατο, τό μόνο σίγουρο. Γιατί λοιπόν νά μήν ἀποφασίσεις ἀπό τώρα νά πεθάνεις γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ; Ὅσο ἐλπίζεις σ’ αὐτή τή ζωή καί τά ἀγαθά της, ἀποχαυνώνεις τόν λογισμό σου. Αὐτή ἡ ἐλπίδα δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά προκόψει σέ κανένα ἀγαθό. «Ἐσύ ὅμως νά μή προσέλθεις στήν ἐργασία τοῦ καλοῦ ἔργου μέ δύο σκέψεις γιά τόν κόσμο καί γιά τόν Θεό». Δέν μπορεῖς ν’ ἀρέσεις καί στούς δύο, καί στόν κόσμο καί στόν Θεό. Διπλές σκέψεις, νά τά καταφέρουμε, νά τά συνδυάσουμε, νά τά συγκεράσουμε, νά προσαρμοστοῦμε καί στό κοσμικό καί στόν θεϊκό τρόπο ζωῆς. Εἶναι ἀδύνατο. Μήν πᾶς μέ δύο σκέψεις, γιατί «ὁ κόπος σου θά εἶναι ἀνωφελής καί ἡ ἐργασία κουραστική»40. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι μᾶς τό λένε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος τό λέει, ὅτι αὐτοί οἱ χριστιανοί, πού προσπαθοῦν ν’ ἀρέσουν καί στόν κόσμο, κάνουν κάτι πάρα πολύ δύσκολο, πού φυσικά εἶναι ἀκατόρθωτο, γιατί ὁ κόσμος εἶναι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. «Ἄρχισε νά ἐργάζεσαι τό ἀγαθό μέ ἀνδρεία καί άδίστακτη πίστη πρός τόν Θεό, ἀφοῦ γνωρίζεις, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ἐλεήμων, καί εἶναι πάντοτε ἕτοιμος νά βοηθήσει αὐτούς πού Τόν ζητοῦν, ἀλλά καί ἀποδίδει τόν κόπο τῶν ἐργαζομένων τό ἀγαθό, μεγαλοψυχία καί μεγάλες δωρεές, δίδων σέ μᾶς τήν Χάρη Του, ὄχι ἀναλόγως τῆς ἐργασίας μας, ἀλλά κατά τό μέτρο τῆς προθυμίας καί τῆς πίστεως τῶν ψυχῶν μας· γιατί ὁ ἴδιος εἶναι Ἐκεῖνος, πού λέγει: «ἄς γίνη κατά τήν πίστιν σου»41»42. Κατά τήν ἀναλογία τῆς πίστης μας μᾶς ἀνταμοίβει ὁ Θεός. Ἀλλά ἡ πίστις εἶναι ζωντανή, ὅταν ἐπιβεβαιώνεται καί ἀπό κάποια ἔργα. «Ὅποιος λοιπόν θέλει νά ἔλθει ὀπίσω Του, ὡς ὁπαδός Του, ἄς ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, σύμφωνα μέ ὅσα εἶπε καί Ἐκεῖνος καί ἔτσι θά μπορέσει, ἀφοῦ σηκώσει τόν Σταυρό, νά Τόν ἀκολουθήσει· ὁ Σταυρός φανερώνει τό ὅτι εἴμαστε ἕτοιμοι γιά κάθε θλίψη καί γιά κάθε κακουχία, ἀκόμη δέ καί γι’ αὐτόν τόν θάνατο. Ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνος, γιά τόν ὁποῖο ἔχει ἀποφασισθεῖ νά τόν σταυρώσουν, ἔχει πλέον τόν νοῦ του στόν θάνατο, αὐτόν καί μόνο σκέπτεται, καί ἔτσι ἐξέρχεται πρός τόν τόπο τῆς καταδίκης, σάν ἄνθρωπος, πού δέν θυμᾶται ὅτι ἔχει ἀκόμη νά ζήσει λίγο χρόνον σ’ αὐτόν τόν κόσμον, ἔτσι πρέπει νά σκέπτεται καί ὅποιος ἐπιθυμεῖ νά πραγματοποίησει τό λεγόμενο ὑπό τοῦ Κυρίου, «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν..»43». Νά εἶσαι ἀποφασισμένος, ὅπως γιά ἕναν γιά τόν ὁποῖο ἔχει βγεῖ ἀπόφαση νά σταυρωθεῖ, ἔχει βγεῖ ἀπόφαση νά ἐκτελεστεῖ. Τί σκέφτεται αὐτός ὁ ἄνθρωπος; Ἔτσι νά εἶσαι κι ἐσύ. Ἔτσι λέει ὁ Ἀββάς Ἰσαάκ ὁ Σύρος. Τί ὡραῖο εἶναι αὐτό! Εἶσαι τελειωμένος γιά τόν κόσμο, δέν ἔχεις πλέον καμιά ἐλπίδα γιά κάποια ἀναγνώριση, γιά κάποια βράβευση, γιά κάποια καταξίωση σ’ αὐτή τή ζωή. «Αὐτός πού θέλει -λέει ὁ Κύριος- νά ζήσει σ’ αὐτόν τόν κόσμο, θά ξεγράψει τόν ἑαυτό του ἀπό τήν ἀληθινή ζωή»44. – Θέλεις νά κερδίσεις τόν κόσμο; 157

Θά χάσεις τήν ζωή τήν ἀληθινή. «Ἐκεῖνος δέ πού θά βάλει στόν νοῦ του, πώς, ἀπό πόθο πρός Ἐμένα, θά θυσιάσει τήν ψυχή του, αὐτός δέν θά κατηγορηθεῖ στήν αἰώνια ζωή καί δέν θά ὑποστεῖ καμιά ζημιά»45. Αὐτός πού ἀποφάσισε νά εὐαρεστήσει στόν Θεό θυσιάζοντας τήν ψυχή του καί τή ζωή του ἄν χρειαστεῖ, αὐτός θά εἶναι πράγματι ὁ καταξιωμένος, ὄχι ἐδῶ προσωρινά, ἀλλά αἰώνια στή Βασιλεία. «Ἀπ’ ἐδῶ καί ἐμπρός λοιπόν ἑτοιμάσου νά ἐξαφανίσεις τελείως τήν ψυχή σου ἀπό τήν παροῦσα ζωή καί θά σοῦ δώσω -λεει ὁ Κύριος- ζωή αἰώνιο, καθώς σοῦ ὑπεσχέθηκα»46. Γι’ αὐτό βλέπετε καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος δέν ἐπεδίωξε τίποτε κοσμικό. Καμία θέση μέσα στόν κόσμο. Νά μπεῖ κάπου, σ’ ἕνα ἱερατεῖο, σέ κάποια ὀργάνωση ἐπίγεια… νά ἔχει κάποιο ρόλο, κάποιο λόγο, κάποια θέση κοσμική.. τίποτα. Ἦταν ὁ τελευταῖος, κάτω ἀπ’ ὅλους κοσμικά, στό περιθώριο τό κοινωνικό τῆς ἐποχῆς. Αὐτό ἀκριβῶς λέει ἐδῶ ὁ Ἀββάς Ἰσαάκ, καί ἐσύ μήν ἐπιδιώξεις τίποτε, νά θεωρεῖς τόν ἑαυτό σου τελειωμένο γι’ αὐτή τή ζωή καί τότε θά πάρεις τήν αἰώνια ζωή. «Καί σ’ αὐτή ἀκόμη τή ζωή ἔμπρακτα θά σοῦ ἀποδείξω τήν ὑπόσχεσή Μου», λέει ὁ Κύριος. Δηλαδή καί ἀπό αὐτή τή ζωή θά προγευτεῖς τά ἀγαθά Μου καί θά βεβαιωθεῖς ὅτι εἶμαι ἀξιόπιστος. «Καί ἀπό ἐδῶ θά λάβεις τούς ἀρραβῶνες τῶν ἀγαθῶν αὐτῶν»47. – Ποιός εἶναι ὁ ἀρραβώνας; Ὁ ἀρραβώνας εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία φανερώνεται στόν ἄνθρωπο ὡς χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, καλοσύνη48… καί βλέπεις ἕναν ἄνθρωπο πού δέν ἔχει -ὅπως λέει ὁ κόσμος- στόν ἥλιο μοίρα, δέν ἔχει τίποτα κι ὅμως ἔχει τά πάντα. «Ὡς μηδέν ἔχοντες καί τά πάντα κατέχοντες»49. Ἔχει τή χαρά, τήν εἰρήνη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού τόν γεμίζει, τόν πληρώνει καί δέν νιώθει καμία ἔλλειψη, καί μπορεῖ νά μήν ἔχει τίποτα ἀπ’ αὐτά πού ἔχει ὁ πολύς ὁ κόσμος, ὁ ὁποῖος ὅμως εἶναι τελείως ἄδειος. Οἱ ψυχές εἶναι στερημένες τῆς Χάρης, τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς καί εἰρήνης, πού δίνει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. «Ἐάν λοιπόν δέν καταφρονήσεις προηγουμένως τήν παροῦσα ζωή, δέν θά εὕρῃς τήν αἰώνια ζωή»50. Νά καταφρονήσεις μέ ποιά ἔννοια; Δέν ἐννοεῖ ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ βέβαια νά μήν ἐργάζεσαι. Ὄχι, δέν ἐννοεῖ αὐτό, νά πέσεις σέ μία πλήρη ἀπραξία. Θά ἐργάζεσαι, ἀλλά ὄχι γιά νά καταξιωθεῖς ἐσύ. Θά ἐργάζεσαι, γιά νά δώσεις ἀγάπη στούς ἄλλους. Θά ἐργάζεσαι, γιά νά ἀσκεῖς τό σῶμα, νά ταπεινώνεις τό σῶμα καί νά κάνεις δεκτικό πλέον καί τό σῶμα καί τήν ψυχή σου στή Θεία Χάρη, ἀλλά χωρίς καμία ἐλπίδα καταξίωσης καί βράβευσης ἀπό τούς ἀνθρώπους τῆς ζωῆς αὐτῆς καί ἀπό τήν κοινωνία αὐτή. Νά τά καταφρονήσεις ὅλα αὐτά, νά μήν τά θέλεις, νά μήν τά ἐπιδιώκεις ποτέ. Ἔλεγε κάποιος ἀστειολογώντας, ἄν πᾶς σέ μία συγκέντρωση ἀνθρώπων καί φωνάξεις «κ. Πρόεδρε» θά γυρίσουν πάρα πολλοί τό κεφάλι τους, γιατί ὅλοι κάπου εἶναι πρόεδροι, σέ κάποιον σύλλογο, σέ κάποια ὀργάνωση… Αὐτή 158

εἶναι ἡ ματαιότητα τοῦ κόσμου. Ὅλα αὐτά νά τά καταφρονεῖς, λέει ὁ Ἅγιος. Ἐάν δέν καταφρονήσεις τήν παροῦσα ζωή, δέν θά βρεῖς τήν αἰώνια ζωή. «Καί ὅταν ἀρχίσεις νά ἀγωνίζεσαι γι’ αὐτήν τήν προετοιμασία, τότε ὅλα, ὅσα νομίζονται πάρα πολύ κουραστικά καί θλιβερά, θά τά θεωρήσεις ὡς ἀνάξια λόγου, γιατί δέν μπορεῖ κανείς, κατ’ ἄλλον τρόπο, νά ὑπομείνει τίς θλίψεις, ἐάν δέν μισήσει προηγουμένως τήν ζωή του, τόν κόσμο αὐτό, γιά νά ἐπιθυμήσει τήν μέλλουσα»51. Ἐνῶ βλέπετε γιά τόν κοσμικό ἄνθρωπο πού ἔχει τήν ἐλπίδα του σ’ αὐτή τή ζωή καί σ’ αὐτή τή ζωή τελειώνει καί ἡ ἐλπίδα του, πάρα πολύ στενοχωριέται μέ τίς θλίψεις τῆς ζωῆς αὐτῆς. Πάρα πολύ πάσχει, ὅταν ἄς ποῦμε ἀρρωστήσει, γιατί βλέπει νά σβήνουν οἱ ἐλπίδες του καί σοῦ λέει ἐγώ περίμενα νά κάνω τό ἕνα, τό ἄλλο… Ὅταν φεύγουν οἱ φίλοι του, τά στηρίγματά του γι’ αὐτή τή ζωή, γιατί ἐλπίζει σ’ αὐτά καί σ’ αὐτούς. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πού ἔχει ἀρνηθεῖ, ἔχει καταφρονήσει ὅλα αὐτά, δέν στενοχωριέται. Ἴσα-ἴσα χαίρεται καί πανηγυρίζει, γιατί πλησιάζει ἡ αἰώνια ζωή καί Βασιλεία. Αὐτά ἤθελα νά πῶ στήν ἀγάπη σας σήμερα. Θά συνεχίσουμε, δέν ὁλοκληρώθηκε τό κεφάλαιο. Βλέπετε πόσο σημαντικά πράγματα μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι. Τά κύρια σημεῖα βέβαια εἶναι: ἡ ἀποφασιστικότητα καί μάλιστα γιά θάνατο, ἡ μέ ἐνθουσιασμό ἔναρξη τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἡ ἀγάπη τοῦ κόπου καί τοῦ πόνου, ἡ καταφρόνηση τῶν ὑπεραξιῶν αὐτῆς τῆς ζωῆς, τῶν «πολυτίμων» ἀγαθῶν γιά τούς κοσμικούς ἀνθρώπους. Αὐτά πρέπει νά τά καταφρονήσουμε καί ἡ ἐν γένει ἀπάρνηση τοῦ θελήματός μας καί μάλιστα τῆς φιλαυτίας μας, τῆς ἀγάπης γιά τήν ἀνάπαυση, τῆς ἀγάπης γιά τίς ἡδονές τίς σωματικές. Ἄν κανείς δέν ξεκινήσει ἔτσι, δέν θά μπορέσει νά συνεχίσει τήν πνευματική ζωή καί νά φτάσει στό τέρμα. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ.: Θά σταθῶ πάνω στήν ἀποφασιστικότητα πού εἴπατε. Πόσο εὔκολο εἶναι γιά ἕναν ἀρχάριο νά ἔχει μνήμη θανάτου; Καί ὄχι μόνο νά τό βάλει στόν μυαλό του, ἀλλά νά τό βάλει καί στήν καρδιά του; Ἀπ.: Νά τό ἀποφασίσουμε. Πῶς πᾶμε καί μαθαίνουμε τά μαθήματά μας στό σχολεῖο; Τά ἀποστηθίζουμε. Μακάρι ἔτσι νά μάθουμε κι αὐτό, ὅτι πρέπει νά ἑτοιμαζόμαστε κάθε στιγμή. Αὐτή εἶναι ἡ ὑπέρτατη φιλοσοφία ἡ μνήμη τοῦ θανάτου. Τό μόνο βέβαιο καί σίγουρο. Εἶναι ἐργασία. Εἶναι καί χάρισμα. Ἀλλά τό χάρισμα τό δίνει ὁ Θεός σ’ αὐτούς πού ἐργάζονται καί τό σκέφτονται καί τό ξανασκέφτονται… Ἄν κάθε στιγμή θυμόμαστε τόν θάνατο, δέν θά ἁμαρτάναμε. Δέν θά ἁμαρτάναμε… Ἀλλά ἐπειδή ξεχνᾶμε τόν θάνατο… Ἔρχεται, λέει, ὁ Κύριος ὡς κλέπτης52. Ἕνα ἀπό τά ὀνόματα τοῦ Κυρίου εἶναι «κλέπτης». Γιατί ἔρχεται ὡς κλέπτης ὁ Κύριος; Καί σέ ποιούς ἔρχεται ὡς κλέπτης; Σ’ αὐτούς πού ξεχνᾶνε τόν θάνατο, ὁπότε ξεχνᾶνε καί τίς ἐντολές. Καί 159

ἔρχεται ξαφνικά. Καί τί λές; Πέθανε ὁ τάδε; Ἔ, βέβαια, πέθανε! Σάν νά μήν τό περίμενε. Μά τό μόνο σίγουρο καί βέβαιο αὐτό εἶναι, ὅτι θά πεθάνουμε. Καί κάποια στιγμή θά ἔρθει καί σέ σένα. Καί δέν πρέπει νά ἔρθει ξαφνικά. Πρέπει νά τό περιμένεις, νά εἶσαι προετοιμασμένος. Εἶναι θέμα ἐργασίας πνευματικῆς. Ἔλεγε ἕνας γέροντας ἅγιος Ρουμάνος, μιλοῦσε γιά τήν πνευματική ζωή, καί ἔλεγε τρεῖς φορές: «θάνατος, θάνατος, θάνατος». Νά τό βάλουμε καλά στό μυαλό μας. Τό φώναζε κιόλας. Ἔτσι πρέπει νά ξεκινήσει κανείς, ἀποφασισμένος γιά νά πεθάνει. Βλέπετε καί ὁ Κύριος δέν μᾶς ὡραιοποιεῖ τά πράγματα. Θέλετε νά ἔρθετε μαζί Μου; Νά Μέ ἀκολουθήσετε; Νά σηκώσετε τόν σταυρό σας53. Μᾶς τό λέει ἐξ ἀρχῆς. Δέν τό εἶπε μόνο στούς Ἀποστόλους, στόν ὄχλο τό ἔλεγε, σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἐνῶ βλέπετε οἱ δημαγωγοί τοῦ κόσμου, οἱ πολιτικοί, ὅλοι αὐτοί, λένε ὡραῖα λόγια. Μιλάει κανένας πολιτικός γιά θάνατο; Δέν πρόκειται νά τόν ψηφίσει κανένας… ἔτσι δέν εἶναι; Σοῦ λέει, τί θέλεις ἐκεῖ νά μᾶς λές γιά θάνατο; Φύγε ἀπό κεῖ. Ἐμεῖς θέλουμε μόνο χαρούμενα πράγματα νά μᾶς λές. Ὁπότε βγαίνουνε οἱ πολιτικοί, οἱ δημαγωγοί καί λένε, θά σᾶς κάνω τό ἕνα, θά τό ἄλλο, θά τό ἄλλο, τί καλοί πού εἶστε… μπράβο σας… νά ἔχετε ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό σας… θά τά καταφέρετε… Ἀνοησίες! Ψέματα. Ψέματα. Καί τρέφουν τόν λαό μέ ψέματα. Καί ἔρχεται ὁ Χριστός καί σοῦ λέει τήν ἀλήθεια. Θέλεις νά προκόψεις; Νά πεθάνεις. Νά ἀποφασίσεις νά πεθάνεις, ἀλλιῶς δέν πρόκειται νά προκόψεις πνευματικά. Οὔτε μπορεῖς νά ἑνωθεῖς μαζί Μου ἄν δέν πεθάνεις ὡς πρός τόν κόσμο καί ὡς πρός τόν κακό ἑαυτό σου καί ὡς πρός τά πάθη σου. Καί αὐτό εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ὁ Χριστός πάντα λέει ἀλήθεια καί εἶναι ἡ ἀλήθεια. Καί ὅποιος ἀκολουθεῖ τόν Χριστό εἶναι στόν ὀρθό δρόμο, στόν δρόμο τῆς ἀληθείας. Ἐρ.: Θά ἤθελα νά συμπληρώσω πάνω σ’ αὐτό. Ἐδῶ βλέπουμε νά μή δίνεται ἰδιαίτερη σημασία καί ἀξία στή ζωή πλέον, γιατί ἔχουμε τήν εὐθανασία καί ὅλα τά ὑπόλοιπα, ὁπότε καί ὁ θάνατος δέν θεωρεῖται -γιά τούς μή χριστιανούς νά τό πῶ ἔτσι- ἡ συνέχεια τῆς ζωῆς, ἡ αἰώνια ζωή. Αὐτό περνάει σάν μήνυμα. Σπρώχνουν τά παιδιά μας στήν αὐτοκτονία, στήν εὐθανασία.. Ἀπ.: Ἐνῶ δέν μιλᾶνε γιά θάνατο, σπρώχνουν στόν θάνατο. Σπρώχνουν στή διαφθορά, σπρώχνουν στά ναρκωτικά, σπρώχνουν στήν ἀπελπισία. Μοῦ λέγανε ἐκπαιδευτικοί «πάτερ, κάθε μέρα ἀκοῦμε γιά αὐτοκτονία.. ἔχει γίνει ἐπιδημία». Στή Θεσσαλονίκη κάθε μέρα ἔχει αὐτοκτονία μικρῶν παιδιῶν, μαθητῶν λυκείου κ.λ.π. Ἔχει πέσει ἐπιδημία. Γιατί; Γιατί ἀκριβῶς λείπει ὁ Θεός, λείπει ἡ Χάρις. Ὁπότε ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει ποῦ νά στηριχτεῖ. Στόν ἑαυτό σου δέν μπορεῖς νά στηριχτεῖς, στούς ἄλλους δέν μπορεῖς νά στηριχτεῖς, ὅλοι καί ὅλα σέ προδίδουν, γιατί κι ἐκεῖνοι δέν μποροῦν νά στηρίξουν τόν ἑαυτό τους. Καί μετά τί μένει; Ἄν δέν ὑπάρχει ἡ πίστις, δέν ὑπάρχει τίποτα. Καί ὁ διάβολος αὐτό θέλει. Εἶναι ἀνθρωποκτόνος, σέ σπρώχνει ἀπό τήν ἁμαρτία στήν ἀπελπισία καί ἀπό ἐκεῖ στήν αὐτοκτονία. Αὐτή εἶναι ἡ ἀπάτη τοῦ διαβόλου. Ἐνῶ τό ἔχει σάν ταμπού τόν θάνατο… μή μιλᾶς γιά θάνατο.. εἶσαι πολύ ἀντιπαθητικός… ὅμως ὁ ἴδιος ὁ διάβολος σοῦ ἑτοιμάζει τόν θάνατό σου. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη ὑποκρισία. 160

Ἐρ.: Εὐλογεῖτε π. Σάββα. Θά ἤθελα νά ρωτήσω γιά τήν διάκριση σέ κάθε περίσταση, γιατί πολλές φορές κατακλυζόμαστε ἀπό λογισμούς καί πολύ λεπτές διεργασίες ὑπάρχουν μέσα στό μυαλό μας καί δέν μποροῦμε ν’ ἀποφασίσουμε τί νά πράξουμε. Ἐγώ προσωπικά λέω σάν ἀρχή, τί ἔχει ἀγάπη, ἄν ἔχει ἀγάπη Θεοῦ, δέχομαι αὐτή τήν ἄποψη. Τί θά μᾶς συμβουλεύατε ἐσεῖς; Πῶς νά σκεπτόμαστε πάνω σ’ αὐτό; Ἀπ.: Εἶναι δύσκολο νά διακρίνει κανείς ὅταν εἶναι στήν ἀρχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς, γι’ αὐτό χρειάζεται πνευματικό. Ὅσο ἐξομολογεῖται, ὅσο συμβουλεύεται, ὅσο μαθητεύει στούς διακριτικούς πατέρες, τόσο κι αὐτός πλουτίζει τή διάκρισή του καί σιγά-σιγά μαθαίνει καί ὁ ἴδιος νά διακρίνει. Στήν ἀρχή ὅμως εἶναι δύσκολο καί μπερδεύεται. Καί ὁ διάβολος εἶναι πολύ μάστορας, ἔχει χιλιάδες χρόνια πείρα καί ἄν κανείς ἀρχίσει νά ἀσχολεῖται μέ τούς λογισμούς, τό μόνο βέβαιο εἶναι νά χάνει τόν καιρό του καί νά μπερδεύεται καί νά ταλαιπωρεῖται καί νά βασανίζεται καί μπορεῖ νά καταλήξει νά τρελαθεῖ κιόλας στό τέλος. Ὁπότε δέν συμφέρει νά προσπαθεῖ νά διακρίνει τούς λογισμούς του, ἀλλά νά τούς καταθέτει στόν πνευματικό του καί ὅ,τι τοῦ λέει μέ ἁπλότητα νά τό δέχεται. Καί δέν ὑπάρχει περίπτωση νά βλαφτεῖ. Ἀκόμα καί λάθος νά τοῦ πεῖ ὁ πνευματικός, ἐπειδή ταπεινώνεται καί τό δέχεται, ὁ Θεός θά τό βγάλει σέ καλό. Ἡ διάκριση εἶναι μετά τήν ἀγάπη, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Δηλαδή εἶναι κορυφαία ἀρετή. Ἀφοῦ κανείς ὁλοκληρώσει τήν κάθαρσή του, τόν φωτισμό του, φτάσει στά ὑψηλότερα ἐπίπεδα πνευματικῆς ζωῆς, ἀγαπήσει πραγματικά τόν Θεό καί τόν πλησίον, τότε ἔρχεται ἡ διάκριση. Δέν μπορεῖς νά ἔχεις διάκριση, ἄν δέν ἔχεις ἀγάπη. Ἀλλά γιά νά ἔχεις ἀγάπη, πρέπει νά ἔχεις καθαριστεῖ ἀπ’ τά πάθη σου. Ἀλλιῶς δέν μπορεῖς ν’ ἀγαπήσεις οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν πλησίον σωστά. Γι’ αὐτό βλέπετε ἡ Ἐκκλησία μας, δέν μᾶς δίνει ἕνα βιβλίο, ὅπως ἔχουν οἱ γιατροί ἕνα βιβλίο, πού λέγεται διαφορική διάγνωση, δηλαδή σοῦ λέει μέ βάση τά διάφορα σημεῖα καί συμπτώματα, ποιές πιθανές ἀρρώστιες μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Ἀνάλογα μέ τήν πίεσή του, τίς διάφορες μητρήσεις, τίς ἐξετάσεις πού θά κάνει κ.λ.π. κλινικά σημεῖα καί συμπτώματα, ὅλα αὐτά, καί σοῦ λέει ποιές εἶναι οἱ πιθανές ἀρρώστιες πού μπορεῖ νά ἔχεις. Αὐτό τό βιβλίο λέγεται διαφορική διάγνωση. Κάπως ἔτσι κάνει καί ὁ πνευματικός. Ἀλλά δέν μπορεῖς νά τό κάνεις ἐσύ. Νά μᾶς δώσει ἡ Ἐκκλησία ἕνα βιβλίο καί νά μᾶς λέει, ἄν ἔχεις αὐτό καί αὐτό καί αὐτό, πιθανῶς νά ἔχεις αὐτά καί αὐτά καί αὐτά. Ὄχι. Δέν εἶναι καθόλου ἀσφαλές αὐτό. Θά πᾶς σ’ ἕναν ἄνθρωπο, θά ταπεινωθεῖς. Καί ὁ Θεός βλέποντας τήν ταπείνωσή σου θά σέ βγάλει στόν σωστό δρόμο. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά πλανηθεῖ ἕνας ἄνθρωπος πού πάει μέ ταπείνωση καί ὑπακοή καί συμβουλεύεται διακριτικό πνευματικό ὁδηγό. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com 1 Εὐεργετινός, ἐκδ. Συναξαριστής, 2001 (στό ἑξῆς: Εὐεργετινός). 161

2 Εὐεργετινός. 3 Μάρκ. 8, 34. 4 Ὅ.π. 5 Α΄Κορ. 11, 29-30. 6 Εὐεργετινός. 7 Ἑβρ. 12, 29. 8 Λουκ. 12, 49. 9 Εὐεργετινός. 10 Ὅ.π. 11 Ὅ.π. 12 Ὅ.π. 13 Ὅ.π. 14 Ὅ.π. 15 Ὅ.π. 16 Ματθ. 26, 39. 17 Εὐεργετινός. 18 Ὅ.π. 19 Ὅ.π. 20 Ὅ.π. 21 Ψαλμ. 50, 7. 22 Πρβλ. Ματθ. 7, 14. 23 Ματθ. 11, 30. 24 Εὐεργετινός. 25 Ματθ. 7, 14. 26 Εὐεργετινός. 27 Ψαλμ. 24, 18. 28 Εὐεργετινός. 29 Φιλιπ. 2, 13. 30 Εὐεργετινός. 31 Παρ. 22, 13. 32 Ἀριθ. 13, 34. 33 Εὐεργετινός. 34 Πρβλ. Λουκ. 9, 62. 35 Φιλιπ. 3, 14. 36 Εὐεργετινός. 37 Ὅ.π. 38 Ὅ.π. 39 Ὅ.π. 40 Ὅ.π. 41 Πρβλ. Ματθ. 8, 13. 42 Εὐεργετινός. 43 Μάρκ. 8, 34. 44 Εὐεργετινός. 45 Ὅ.π. 46 Ὅ.π. 47 Ὅ.π. 48 Πρβλ. Γαλ. 5, 22. 49 Β΄Κορ. 3, 10. 50 Εὐεργετινός. 51 Ὅ.π. 52 Πρβλ. Ματθ. 24, 43. 53 Πρβλ. Ματθ. 16, 24. 162

Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα - Α Μέρος Πέρυσι, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, εἴχαμε ἀρχίσει νά μελετᾶμε τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί φέτος, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ συνεχίσαμε στή διάρκεια τοῦ ἔτους νά τή μελετᾶμε, ἔχουμε φτάσει πρός τό τέλος, στό 6ο Κεφάλαιο, καί εἴμαστε στόν στίχο ἐκεῖνο πού μιλάει γιά τήν ὑποχρέωσή μας νά ἀναλάβουμε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, γιά νά μπορέσουμε νά ἀντισταθοῦμε. Εἴμαστε στόν 12ο στίχο τοῦ 6ου Κεφαλαίου πού λέγει τά ἑξῆς: «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις»[1]. Δέν εἶναι ἡ πάλη μας, λέγει ὁ Ἀπόστολος, πρός αἷμα καί σάρκα, δηλαδή πρός ἀνθρώπους, ἀλλά εἶναι πρός τάς ἀρχάς, τάς ἐξουσίας καί τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους, καί μιλάει φυσικά ἐδῶ γιά τούς δαίμονες, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου. Θά τά ἐξηγήσουμε ὅλα αὐτά, πῶς καί μέ ποιά ἔννοια εἶναι κοσμοκράτορας ὁ διάβολος καί τά ὄργανά του, οἱ ἄλλοι δαίμονες. Ἡ πάλη μας εἶναι πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις. Ἄς δοῦμε πρῶτα τήν ἑρμηνεία τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου[2], ὁ ὁποῖος βασίζεται στόν Ἅγιο Θεοφύλακτο Βουλγαρίας, ὁ ὁποῖος βασίζεται στόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, ὁ ὁποῖος βασίζεται στόν Ἀπόστολο Παῦλο. Βλέπουμε, πῶς οἱ Ἅγιοί μας ὁ ἕνας ἀκολουθεῖ τόν ἄλλον. Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι ὁ πλέον αὐθεντικός ἑρμηνευτής, γιατί γνωρίζουμε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πήγαινε καί τοῦ ἑρμήνευε τά χωρία τῶν ἐπιστολῶν του. Εἶχε θεαθεῖ νά εἶναι πάνω ἀπό τό αὐτί του καί νά τοῦ ἐξηγεῖ. Ἐνῶ ἔζησε βεβαίως τέσσερις αἰῶνες πρίν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅμως εἶναι ζωντανός καί αὐθεντικός ἑρμηνευτής τῶν λόγων του. Ἔτσι οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ αὐθεντικοί ἑρμηνευτές τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Γι’ αὐτό, ὅταν θέλουμε νά βροῦμε τήν ἔννοια ἑνός χωρίου, θά πρέπει νά καταφεύγουμε στούς Ἁγίους Πατέρες καί νά μή λέμε δικά μας λόγια πού πηγάζουν ἀπό τήν ἀνθρώπινη σκέψη καί τόν στοχασμό. «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα»[3]. Στόν προηγούμενο στίχο -γιά νά κάνουμε ἔτσι καί μιά σύνδεση μέ τά προηγούμενα- μᾶς λέγει ὁ Ἅγιος Παῦλος νά ἐνδυθοῦμε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ «πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρός τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου»[4] καί εἴχαμε ἀναφερθεῖ στό ποιές εἶναι οἱ μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου. Ἡ κατεξοχήν καί κύρια μεθοδεία τοῦ διαβόλου εἶναι νά κρύβει τό κακό κάτω ἀπό ἕνα φαινομενικό καλό καί νά νομίζει ὁ ἄνθρωπος ὅτι κάνει τό καλό ἐνῶ κάνει τό κακό. Αὐτή εἶναι ἡ κύρια μεθοδεία καί ἀπάτη τοῦ διαβόλου. Μ’ αὐτή τήν ἀπάτη ξεγέλασε καί τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα. Τούς εἶπε, γιά τό καλό σας, νά φᾶτε ἀπό αὐτόν τόν καρπό, θά γίνετε θεοί.. καί ἀφῆστε τόν Θεό πού σᾶς λέει νά μή φᾶτε.. ὁ Θεός εἶναι κακός, εἶναι πονηρός, δέν θέλει νά τοῦ πάρετε τή θέση, γι’ αὐτό σᾶς εἶπε ἔτσι.. Κάτω ἀπό ἕνα φαινομενικό καλό, τούς ἔβαλε νά ἁμαρτήσουν, νά παρακούσουν τόν Θεό. Καί σήμερα πάρα πολλοί ἄνθρωποι παρασύρονται ἀπ’ αὐτό. Ἀφῆστε τί λέει 163

ἡ Ἐκκλησία, τί λένε οἱ παπάδες.. ὁ Χριστός δέν τά λέει αὐτά τά πράγματα, ὁ Χριστός ἄλλα λέει.. δέν εἶναι αὐτά πού λένε οἱ Πατέρες καί οἱ παπάδες.. ζῆστε καί χαρεῖτε τή ζωή σας, καί ἐντάξει, θά πηγαίνετε καί λίγο στήν ἐκκλησία.. καλό πράγμα εἶναι κι αὐτό. Καί ἔτσι βάζει τούς ἀνθρώπους νά ζοῦνε κοσμικά, ἀντιχριστιανικά καί νά μή χαίρονται καθόλου τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι χαρά, ἀλλά νά προσπαθοῦν νά ζήσουν μιά κοσμική χαρά, πού δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά μία θλίψη καί μία κατάθλιψη. Νά ντυθοῦμε, λοιπόν, λέει στόν προηγούμενο στίχο, τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, τά πνευματικά ὅπλα, γιά νά μπορέσουμε νά σταθοῦμε καί νά δοῦμε καί νά ξεπεράσουμε τίς παγίδες, τίς μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου. Καί συνεχίζει στόν στίχο πού θά δοῦμε σήμερα, γιατί δέν εἶναι ἡ πάλη μας πρός αἷμα καί σάρκα, δέν εἶναι πρός ἀνθρώπους πού ἔχουνε αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τά πνεύματα τά πονηρά. «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα»[5]. Αὐτόν τόν λόγο λέει ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι γιά νά μᾶς φοβίσει ὅτι ἔχουμε νά παλέψουμε μέ πνεύματα, ἀλλά γιά νά μᾶς κάνει πιό προσεκτικούς. Μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι, ὅτι ἄν μπορούσαμε νά δοῦμε, ἄν εἴχαμε ἀνοιχτά τά πνευματικά μάτια, θά βλέπαμε τί γίνεται γύρω μας. Ὁ πνευματικός κόσμος, οἱ Ἄγγελοι καί οἱ δαίμονες, εἶναι σέ μία συνεχή ἀντιπαράθεση καί μάχη γιά τίς ψυχές μας. Τά πνεύματα τοῦ κακοῦ, οἱ δαίμονες, ἔκαναν κατ’ ἀρχάς πόλεμο στόν οὐρανό καί νικήθηκαν ἀπό τούς Ἀγγέλους. Μετά ἔπεσαν στή γῆ καί τώρα προσπαθοῦν νά πληγώσουν τόν Θεό πολεμώντας τά πλάσματά Του, ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους. Ἀφοῦ νικήθηκαν στόν οὐρανό, πολεμοῦν ἐδῶ στή γῆ τώρα γιά νά κυριεύσουν ἐμᾶς. Πρέπει νά τό γνωρίζουμε αὐτό, ὄχι γιά νά τρομάξουμε, ἀλλά γιά νά εἴμαστε προσεκτικοί, νά εἴμαστε σέ πνευματική ἐγρήγορση. Διότι, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, ὅποιος ἀρχιστράτηγος διηγεῖται στούς ὑποκειμένους του στρατιῶτες τή δύναμη καί τήν τέχνη τοῦ ἐχθροῦ, μέ τόν ὁποῖο ἔχουν νά πολεμήσουν, τούς κάνει πιό ἀσφαλεῖς καί πιό ἀνδρείους. Ἕνα βασικό μέλημα τῶν στρατηγῶν στόν πόλεμο εἶναι νά μάθουν, ὅσο μποροῦν περισσότερα, γιά τόν ἐχθρό. Γιά νά μπορέσουν νά τόν νικήσουν, προσπαθοῦν νά συγκεντρώσουν ὅσο γίνεται περισσότερες πληροφορίες. Ἔτσι κι ἐμεῖς ὀφείλουμε νά γνωρίζουμε τόν ἐχθρό μας καί τόν τρόπο πού δρᾶ καί τίς μεθοδεῖες του καί ποιά εἶναι τά ἀδύνατα σημεῖα του καί πῶς μποροῦμε φυσικά νά τόν ἐξουδετερώσουμε. Ὀφείλουμε λοιπόν νά γνωρίζουμε γιά τόν διάβολο καί ὄχι νά κλείνουμε τά μάτια μας, ὅπως κάνουν οἱ Εὐρωπαῖοι, πού λένε ὅτι δέν ὑπάρχει διάβολος, ἤ οἱ ἄπιστοι, οἱ ἄθεοι, οἱ ψυχίατροι, οἱ ψυχολόγοι, ὅλοι οἱ ἐπιστήμονες πού δέν θέλουνε νά ἀκούσουνε ὅτι ὑπάρχει διάβολος. Καί αὐτή εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἐπιτυχία τοῦ ἐχθροῦ, νά σέ κάνει νά νομίζεις ὅτι δέν ὑπάρχει ἐχθρός. Αὐτή εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἐπιτυχία. Καί σήμερα γίνονται πάρα πολλοί πόλεμοι χωρίς νά πέφτει οὔτε μία ντουφεκιά. Ὑπάρχει ὁ λεγόμενος οἰκονομικός πόλεμος. Ὑπάρχουν οἱ πόλεμοι οἱ ὑπόγειοι, μέ ἄλλους τρόπους.. μέ μετεωρολογικά ὅπλα, πού ἐμεῖς δέν παίρνουμε εἴδηση. Μπορεῖ νά σοῦ προκαλέσει ἕναν σεισμό καί νά σέ καταστρέψει σάν χώρα καί ἐσύ νά λές ὅτι 164

δέν ἔχω κανέναν ἐχθρό. Κι ὅμως ἔχεις! Ἔτσι καί ὁ διάβολος δρᾶ πολύ ἀποτελεσματικά, ὅταν μᾶς πείσει ὅτι δέν ὑπάρχει, ὅτι δέν ἔχουμε ἐχθρό. Ὑπάρχει λοιπόν ὁ ἐχθρός καί πρέπει νά τό γνωρίζουμε. Κι αὐτό δέν μᾶς τρομάζει, δέν πρέπει νά μᾶς τρομάζει, ἀλλά νά μᾶς κάνει ἀνδρειότερους. Δέν ἔχουμε, λέει, ὤ χριστιανοί ἀδελφοί καί συστρατιῶτες μου, δέν ἔχουμε νά πολεμήσουμε μέ ἀνθρώπους ὁμοιοπαθεῖς ὡσάν κι ἐμᾶς οὔτε ἰσοδύναμους μέ μᾶς, ἀλλά ἔχουμε νά παλέψουμε μέ πνεύματα, ἐνῶ, ἐμεῖς ἔχουμε καί σῶμα. Ὁπότε, ἐπειδή οἱ δαίμονες δέν ἔχουν καί σῶμα, εἶναι σέ μία πλεονεκτικότερη θέση μέ μᾶς. Ἔχουμε νά πολεμήσουμε μέ νοητούς καί ἀόρατους ἄρχοντες καί ἐξουσιαστές, δηλαδή τούς δαίμονες. Καθώς ὁ Θεός ἔχει στόν οὐρανό διάφορα τάγματα ἁγίων Ἀγγέλων, καί Ἀρχές καί Ἐξουσίες, ἔτσι καί ὁ τύραννος καί ἀποστάτης τοῦ Θεοῦ διάβολος ἔκαμε στή γῆ διάφορα τέτοια τάγματα γιά νά νομίζεται, νά θεωρεῖται τρόπο τινά κι αὐτός, ὡσάν θεός. Αὐτό πού δέν πέτυχε στόν οὐρανό, προσπαθεῖ νά τό πετύχει ἐδῶ στή γῆ, νά θεωρεῖται θεός καί νά προσκυνεῖται ἀπό τούς ἄλλους δαίμονες καί ἀπό τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό ὑπάρχει, βλέπετε καί στίς ἀνατολικές θρησκεῖες, πού εἶναι δαιμονικές, ἡ λεγόμενη δυαρχία, δύο ἀρχές, τό καλό καί τό κακό, τό Γίν καί τό Γιάνγκ, ὅπως τό λένε ἐκεῖ οἱ Ἀνατολικοί, οἱ Ἀσιάτες. Ἐνῶ δέν ὑπάρχουνε δύο ἀρχές. Μία ἀρχή ὑπάρχει, ὁ Θεός. Ὁ διάβολος δέν εἶναι ἀρχή οὔτε θεός εἶναι, ἀλλά θέλει νά τό παίζει θεός. Γι’ αὐτό ἔχει κάνει πολλούς ἀνθρώπους, ἑκατομμύρια ἀνθρώπους, νά πιστέψουν σ’ αὐτό τό παραμύθι, ὅτι εἶναι κι αὐτός θεός. Καί κάποιοι, ἀκόμα πιό ταλαίπωροι, πιστεύουν ὅτι εἶναι ὁ ἀδικημένος θεός. Εἶναι ὁ «καλός» θεός πού ἀδικήθηκε ἀπό τόν «κακό» Θεό, πού εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Γιαχβέ, ὁ Τριαδικός Θεός. Βλέπετε, πῶς ἀντιστρέφει ὁ διάβολος τά πράγματα. Σημείωσε, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, σέ μία ὑποσημείωσή του, ὅτι ὁ μέν Θεῖος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός καί ὁ ἱερός Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, πρῶτον εἶπαν τόν ἑωσφόρο τῆς ἐσχάτης, δηλαδή τῆς ἐνάτης τάξεως τῶν Ἀγγέλων καί ἀπό αὐτή μόνην ἔπεσον ὅσοι Ἄγγελοι ἔπεσον. Μᾶς λέει τώρα τίς θέσεις τῶν Πατέρων. -Ὁ ἑωσφόρος τί θέση εἶχε πρίν πέσει; Σύμφωνα μέ τόν ἱερό Δαμασκηνό καί τόν ἱερό Μάξιμο ἦταν ὁ ἀρχηγός τῆς ἐνάτης τάξεως τῶν Ἀγγέλων καί ὅλοι οἱ Ἄγγελοι πού ἔπεσαν, ἔπεσαν ἀπ’ αὐτό τό τάγμα τό ἔνατο καί ἔγιναν δαίμονες. Ὁ Τερτυλλιανός, τόν ἑωσφόρο τόν ὀνόμασε ἐξέχοντα ἁπάντων τῶν Ἀγγέλων καί σοφότατο. Ὅτι ἦταν ὁ πρῶτος καί ὁ πιό ὑψηλός στό ἀξίωμα Ἄγγελος, ὁ ἀρχηγός τῶν Ἀγγέλων καί σοφότατος. Καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει, ὅτι ὁ ἑωσφόρος ἤτανε ὁ πρῶτος τῶν Ἀγγέλων καί ἐξετραχηλίσθη ἀπό τόν ἀγγελικό κολοφῶνα, ἔχασε τή θέση του δηλαδή λόγω τῆς ὑπερηφάνειάς του, καί μ’ αὐτό συμφωνεῖ καί ὁ ἱερός Αὐγουστίνος καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος. Ποῦ μπορεῖ νά πέσει κανείς! Νά εἶναι ὁ πρῶτος τῶν Ἀγγέλων, σοφότατος, καί νά πέσει καί νά γίνει ὁ ἀρχηγός τοῦ κακοῦ, ὁ ἐφευρέτης καί ἀρχηγός τοῦ κακοῦ.. Ὁ δέ 165

Ἱερώνυμος, ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος, ὑπέλαβε ἀνώτατον ἁπάντων τόν ἑωσφόρον. Θεώρησε καί πίστευε ὅτι ἤτανε ἀνώτερος ἀπό ὅλους τούς Ἀγγέλους. Καί οἱ ἐκπεσόντες Ἄγγελοι ἐξέπεσαν ὄχι ἀπό ἕνα τάγμα, ἀλλά ἀπό πολλά, καί βεβαιώνει τόν λόγο του ἀπό τό ἀνωτέρω ρητό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὅτι δέν ἔπεσαν δηλαδή οἱ Ἄγγελοι ἀπό ἕνα μόνο τάγμα, ἔπεσαν ἀπό πολλά. Καί τό βεβαιώνει ὁ Ἅγιος Ἱερώνυμος ἀπό αὐτό τό χωρίο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πού λέει, «δέν εἶναι ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας»[6] καί δείχνει ὁ Παῦλος μέ τά λόγια αὐτά ὅτι οἱ δαίμονες ἔπεσαν ἀπό τά τάγματα τῶν ἀρχῶν καί τῶν ἐξουσιῶν. Ὑπάρχουν ἐννέα τάγματα. Ὑπάρχουν καί δύο τάγματα Ἀρχές καί Ἐξουσίες. Κυριότητες, Δυνάμεις, Χερουβίμ, Σεραφίμ κ.λ.π. εἶναι τά ὀνόματα τῶν Ἀγγελικῶν Ταγμάτων. Ὁ ἑωσφόρος ἐξέπεσε ἀπό τό τάγμα τῶν Σεραφίμ. Δέν ὀνομάζεται ὅμως Σεραφίμ οὔτε Θρόνοι οὔτε Κυριότητες, γιατί ὅλα αὐτά δηλώνουν ὑπεροχή, ἡ ὁποία δέν ἁρμόζει στούς δαίμονες. Ἀφοῦ ἔπεσαν, ἔχασαν καί τό ὄνομά τους, οὔτε Σεραφίμ τά λέμε πλέον τώρα οὔτε Θρόνους οὔτε Κυριότητες. Καί ὁ Θεοδώρητος ἐπίσης ὁ ἑρμηνευτής λέει, «ἐκ τῶν ἁγίων ταγμάτων ἦσαν οἱ πονηροί δαίμονες, ἀλλά καί διά πονηρίαν τῆς τάξεως ἐκείνης ἐξέπεσον καί ἔχουσι καί νῦν τάς προσηγορίας εἰς ἔλεγχον τῆς βδελυρίας». Καί τώρα κρατᾶνε τήν προσηγορία ὅτι εἶναι πνεύματα. Καί αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος, πώς ἔχουμε νά παλέψουμε πρός τίς ἀρχές, τίς ἐξουσίες κ.λ.π. ὄχι πλέον ὅτι εἶναι ὅπως ἦταν, ἀλλά χρησιμοποιεῖ αὐτά τά ὀνόματα γιά νά τούς ἐλέγξει, πρός ἔλεγχο τῆς βδελυρίας τους, τῆς κακίας τους. Δέν εἶναι λοιπόν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας. Γιά νά δοῦμε κι αὐτό τό «κοσμοκράτορας». Οἱ δαίμονες ὀνομάζονται ἐδῶ κοσμοκράτορες ἀπό τόν Ἀπόστολο, ὄχι γιατί κρατοῦν καί ἐξουσιάζουν τόν κόσμο, δηλαδή τά κτίσματα τοῦ Θεοῦ.. Ἄπαγε! Μή γένοιτο. Ἄν εἶναι δυνατόν! Ἀλλά κόσμο συνήθως ὀνομάζει, συνηθίζει νά ὀνομάζει, ἡ Ἁγία Γραφή, τίς πονηρές καί κακές πράξεις καί ἐκείνους τούς ἀνθρώπους πού ἐργάζονται αὐτές τίς πράξεις. Ὅταν λέμε κόσμος ἐννοοῦμε τίς κακές πράξεις καί τούς ἀνθρώπους πού κάνους τίς κακές πράξεις. Καί οἱ κακές πράξεις πηγάζουν ἀπό τήν ὑποταγή στά πάθη. Κόσμος, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο, εἶναι τά τρία αὐτά βασικά πάθη, ἡ φιληδονία, ἡ φιλαργυρία καί ἡ φιλοδοξία. Καί οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι ὑποταγμένοι σ’ αὐτά τά πάθη καί δέν μετανοοῦν, αὐτοί εἶναι κόσμος. Γι’ αὐτό λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, «ὁ κόσμος ἐν τῶ πονηρῶ κεῖται»[7]. Εἶναι ἑδρασμένος καί θεμελιωμένος στόν πονηρό, στόν διάβολο, ὁ ὁποῖος ἐμφυσᾶ, ὑποβάλλει στούς ἀνθρώπους τά πάθη. Ὅταν λοιπόν λέει ὁ Ἀπόστολος, ὅτι οἱ δαίμονες εἶναι κοσμοκράτορες, ἐννοεῖ ὅτι ἐξουσιάζουν τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου, οἱ ὁποῖοι ἑκούσια, μέ τή θέλησή τους, ὑποτάσσονται στούς δαίμονες. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πού ἐξασκεῖ τά πάθη του καί δέν μετανοεῖ, δουλεύει στά πάθη του καί δέν μετανοεῖ, αὐτός μέ τή θέλησή του προσκυνάει τούς δαίμονες καί ὁ δαίμονας φυσικά 166

τόν ἐξουσιάζει. Ἄρα κρατεῖ, εἶναι κοσμοκράτορας. Κυριαρχεῖ ἐπάνω σ’ αὐτούς τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος στούς Ἀποστόλους, «ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ ἐστέ»[8]. Δέν εἶστε ἐκ τοῦ κόσμου. Ἐγώ σᾶς διάλεξα ἐκ τοῦ κόσμου, σᾶς ξεχώρισα καί εἶστε γεννημένοι ἀπό Ἐμένα. Ἔτσι καί ἐμεῖς οἱ χριστιανοί αὐτή τή συνείδηση πρέπει νά ἔχουμε, ὅτι δέν εἴμαστε ἀπό τόν κόσμο καί δέν πρέπει νά ἔχουμε καμία σχέση μέ τόν κόσμο. Δυστυχῶς στίς μέρες μας ὑπάρχει αὐτή ἡ τάση ἀπό πολλούς χριστιανούς νά τά βροῦν μέ τόν κόσμο, νά συμβιβαστοῦν μέ τόν κόσμο καί νά ζοῦνε καί λίγο κοσμικά καί νομίζουν ὅτι μποροῦν νά ζήσουν καί χριστιανικά. Εἶναι ἀδύνατον αὐτό. Κάποιοι νομίζουν ὅτι ἄν κάνουμε λίγα χριστιανικά πράγματα, γιατί δέν εἴμαστε μοναχοί.. ἔτσι τό λένε.. ἔ, θά σωθοῦμε! Δέν θά σωθοῦμε. Δέν σώζει ὁ λίγος χριστιανισμός, νά κάνουμε καί κάποια χριστιανικά πράγματα. Σωζόμαστε ὅταν εἴμαστε 100% τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι κατά ἕνα ποσοστό. Αὐτοί πού εἶναι κατά ἕνα ποσοστό, εἶναι βδελυκτοί γιά τόν Θεό, εἶναι οἱ λεγόμενοι «χλιαροί»[9], τούς ὁποίους ὁ Θεός τούς κάνει ἐμετό, ὅπως λέει στήν Ἀποκάλυψη. «Ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ ἐστέ»[10], λέει ὁ Κύριος καί σέ μᾶς, ὅπως τό εἶπε καί στούς Ἀποστόλους. Γι’ αὐτό καί πάλι λέει ὁ Ἀπόστολος «ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε»[11]. Ἀφορίζομαι θά πεῖ ξεχωρίζομαι. Βγεῖτε ἀπό αὐτούς. Ποιούς; Ἀπό τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου καί ἀπό τούς ἐκκοσμικευμένους χριστιανούς. Δέν μπορεῖτε νά ἔχετε σχέση μ’ αὐτούς. Ξεχωριστεῖτε «καί ἀκαθάρτου μή ἅπτεσθε»[12]. Καί μήν ἀγγίζετε τίποτε τό ἀκάθαρτο. Ὅλα τά τοῦ κόσμου εἶναι ἀκάθαρτα. Ἐσεῖς δέν εἶστε ἀπό ἐκείνους πού πράττουν τά πονηρά ἔργα καί φρονοῦν τά πράγματα τοῦ κόσμου. Αὐτά λοιπόν τά πονηρά ἔργα καί τούς κοσμόφρονας ἀνθρώπους κρατοῦν καί κυριεύουν οἱ δαίμονες μέ τό νά ἐδουλώθηκαν ἐκεῖνοι θεληματικῶς σ’ αὐτούς. Ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά ἀσκήσει ἐξουσία σέ κανέναν παρά μόνο σ’ αὐτούς πού ἑκούσια πηγαίνουν καί τόν προσκυνοῦν. Νά πῶ ἕνα παράδειγμα, ἕνας πού πηγαίνει στόν μάγο, προσκυνᾶ τόν διάβολο καί φυσικά μετά ὁ διάβολος ἔχει ἐξουσία πάνω του. Γι’ αὐτό ἔχουμε πάρα πολλές περιπτώσεις δαιμονικῶν ἐνεργειῶν στούς ἀνθρώπους σήμερα, γιατί δυστυχῶς σάν νά μή συμβαίνει τίποτα, οἱ ἄνθρωποι πᾶνε στούς μάγους, προσκυνοῦν δηλαδή τόν διάβολο. Διότι ὁ μάγος εἶναι ἡ καθέδρα τοῦ σατανᾶ. Πῆγα λέει στόν παπά δέν ἔγινα καλά, πῆγε καί στούς γιατρούς δέν ἔγινε καλά, ἔ, τί ἔμεινε τώρα; Νά χτυπήσει καί τήν πόρτα τοῦ διαβόλου. Καί σάν νά μή συμβαίνει τίποτα πηγαίνει καί στόν μάγο. Καί μετά βέβαια βασανίζεται, γιατί ὁ διάβολος μόνο κακό κάνει. Εἴτε μιλᾶνε γιά λευκή εἴτε γιά μαύρη μαγεία, ὁ διάβολος εἶναι πάντα κακός. Πάντα εἶναι τό μαῦρο ἀφεντικό. Τούς κάνει τή ζωή τους μαύρη. Ἑπομένως, ἐμεῖς ὑποδουλωνόμαστε ἑκούσια στούς δαίμονες καί μετά ὁ διάβολος τό παίζει κοσμοκράτορας, τό παίζει θεός καί ἀσκεῖ ἐξουσία ἐπάνω μας. Ἔχουμε λοιπόν νά παλέψουμε πρός τίς ἀρχές, πρός τίς ἐξουσίες, πρός τούς κοσμοκράτορες τοῦ σκότος τοῦ αἰῶνος τούτου. 167

-Ποιό εἶναι τό σκότος τώρα; Τό σκότος εἶναι ἡ κακία καί ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία ἐνεργεῖται μόνο σ’ αὐτόν τόν αἰῶνα καί φαίνεται. Μετά θά καταργηθεῖ. Δέν θά ὑπάρχει κακία στόν μέλλοντα αἰῶνα. Ἀφοῦ θά γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου καί μετά, δέν θά ὑπάρχει κακία οὔτε θά μπορεῖ πλέον νά ἐνεργεῖ ὁ διάβολος. Ὁ χρόνος τελειώνει, καί ἐπειδή εἴμαστε ὄντως στά ἔσχατα, ἔχει λυσσάξει ὁ διάβολος καί προσπαθεῖ νά ἁρπάξει ὅσο γίνεται περισσότερες ψυχές. Γι’ αὐτό βλέπουμε νά κυριαρχεῖ σήμερα παγκοσμίως τό δαιμονικό στοιχεῖο. Ἀλλά αὐτό θά ἔχει σίγουρα τό τέλος του, τόν ἐρχομό τοῦ Κυρίου. Ὁ Μέγας Βασίλειος ἑρμηνεύει ἕνα ρητό τοῦ Προφήτου Ἡσαΐου, στό 13ο Κεφάλαιο, στόν 4ο στίχο, «Κύριος σαβαώθ ἐντέταλται ἔθνει ὁπλομάχῳ»[13]. Αὑτό εἶναι τό χωρίο τοῦ Προφήτου Ἡσαΐου. Ὁ Κύριος τῶν δυνάμεων, αὐτό θά πεῖ ὁ Κύριος σαβαώθ, ἐντέταλται, δίνει ἐντολή καί ἐξουσιάζει, ἔθνει ὁπλομάχῳ. Ποιό εἶναι τό ἔθνος, τό ἔθνει ὁπλομάχῳ; Εἶναι οἱ πονηροί δαίμονες. Καί τί λέει ὁ Μέγας Βασίλειος; «Ὅπλα ἔχουσιν οἱ πονηροί δαίμονες ἀπεναντίως διακείμενα τῇ κατασκευῇ τῶν ὅπλων τοῦ δικαίου». Ἀπέναντι στά ὅπλα πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ δίκαιος, ὁ Ἅγιος, ἀντιπαρατάσσουν οἱ δαίμονες τά δικά τους ὅπλα. «Ὁ μέν δίκαιος θυρεόν ἔχει πίστεως». Ὁ δίκαιος ἔχει τήν ἀσπίδα τῆς πίστεως. «Τοῦ δέ πονηροῦ ὁ θυρεός θυρεός ἐστιν ἀπιστίας». Ἡ ἀσπίδα τοῦ πονηροῦ, τοῦ διαβόλου, εἶναι ἡ ἀσπίδα τῆς ἀπιστίας. Γι’ αὐτό βλέπετε, οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι ὑποταγμένοι στόν πονηρό, ἀντιπαρατάσσουν αὐτή τήν ἀσπίδα. Ὅταν τούς λές κάτι, σοῦ λένε, καί ποῦ τό ξέρεις;.. δέν πιστεύω τίποτα.. δέν ἔχω δεῖ τίποτα. Ἔχουνε αὐτή τήν ἀσπίδα, βλέπετε; Ἐνῶ ἐμεῖς ἔχουμε τῆς πίστεως. Καί ὅσες δυσκολίες καί ὅσους πειρασμούς κι ἄν ἔχουμε, μέ τήν πίστη τούς ἀποκρούουμε. Ὁ μέν δίκαιος ἔχει «μάχαιραν λόγου». Ἔχει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι σάν δίστομο μαχαίρι καί κατακόπτει τούς ἐχθρούς. Ὁ ἁμαρτωλός, ὁ κακός, ὁ ἀμετανόητος, «μάχαιραν ἀλογίας». Παραλογίζεται καί λέει ἄλαλα καί μπάλαλα... Ὅλες αὐτές οἱ φιλοσοφίες, τά φληναφήματα πού κυριαρχοῦν στίς μέρες μας εἶναι μία ἀλογία, ἕνας παραλογισμός. Καί ἀκοῦς τά πιό τρελά πράγματα, τά ὁποῖα ἐμφανίζονται ὡς μεγάλες σοφίες. «Ὁ δίκαιος ἔχει θώρακα δικαιοσύνης καί ἔχει ἀσφαλιστεῖ ἀπ’ αὐτόν». Ὁ δαίμονας ἔχει «θώρακα ἀδικίας». Δικαιοσύνη στήν Ἁγία Γραφή σημαίνει ἀρετή, ἡ σύνολη ἀρετή. Ὁ δίκαιος λοιπόν φοράει τήν ἀρετή σάν θώρακα, τήν ἀγάπη, τήν ταπείνωση, τήν πίστη, τήν ἐλπίδα, ὅλες τίς ἀρετές, οἱ ὁποῖες τόν προφυλάσσουν ἀπό τά βέλη τοῦ πονηροῦ. Ὁ ἄδικος, ὁ ἁμαρτωλός, ὁ δαίμονας, ἔχει ὡς θώρακα ὅλες τίς ἁμαρτίες, τήν ἀδικία. Τοῦ δικαίου «τήν κεφαλήν περισφίγγει περικεφαλαία σωτηρίας, ἐκείνῳ περίκειται περικεφαλαία ἀπωλείας». Ὁ δίκαιος ἔχει τήν ἐλπίδα στόν Θεό, ἡ ὁποία εἶναι σάν περικεφαλαία καί τόν σώζει, ἐνῶ ὁ δαίμονας, ὁ διάβολος, ἔχει τήν περικεφαλαία τῆς ἀπωλείας. Δέν ἔχει ἐλπίδα στόν Θεό. Ὅλα τελειώνουν ἐδῶ. Ὁ θάνατος γιά τόν ἄπιστο εἶναι μία ἐξαφάνιση. 168

«Ὁ δίκαιος τούς πόδας ἔχει πρός τό Εὐαγγέλιον τῆς εἰρήνης». Τρέχει γιά νά ἀκούσει ἀλλά καί γιά νά διαδώσει τό Εὐαγγέλιο πού φέρνει τήν εἰρήνη. Ὁ ἄδικος, ὁ πονηρός, τρέχει «πρός τήν ἀπαγγελίαν τῶν κακῶν». Καί οἱ ἄνθρωποι τοῦ πονηροῦ, βλέπετε, πῶς εἶναι εὔκολοι στήν κατάκριση, στήν καταλαλιά, στό κουτσομπολιό, στή διάδοση τοῦ κακοῦ. -Βλέπεις ἀγαπητέ μου ἀδελφέ μέ ποιά ἅρματα εἶναι οἱ ἐχθροί μας ἁρματωμένοι; Ἀγρύπνει λοιπόν καί πρόσεχε ἀντιπολεμώντας αὐτούς καί μή φοβηθεῖς, διότι, ἄν καί οἱ δαίμονες, καθό ἀσώματοι, εἶναι δυνατότεροι ἀπό μᾶς πού ἔχουμε σῶμα, εἶναι σέ μιά πλεονεκτικότερη θέση, ὅμως ὁ Δεσπότης μας Χριστός πού συμπολεμεῖ μέ μᾶς, εἶναι δυνατότερος ἀπ’ ὅλους, καί οἱ Ἄγγελοι πού συνεργάζονται μαζί μας καί μᾶς βοηθοῦν, εἶναι περισσότεροι ἀπ’ τούς δαίμονες. Ὅπως εἶπε καί ὁ Προφήτης Ἑλισαῖος πρός τό παιδάριό του, σ’ ἐκεῖνο τό περιστατικό στήν Δη Βασιλειῶν, «μή φοβοῦ, ὅτι πλείους οἱ μεθ᾿ ἡμῶν ὑπέρ τούς μετ᾿ αὐτῶν»[14]. Εἶναι πολύ περισσότεροι αὐτοί πού εἶναι μεταξύ μας, οἱ Ἄγγελοι, ἀπό αὐτούς πού εἶναι μέ αὐτούς, τούς δαίμονες δηλαδή. Ἑπομένως, κι ἐμεῖς ἀκούγοντας ὅλα αὐτά δέν πρέπει νά τρομάζουμε, ἀλλά νά ἔχουμε βέβαιη τήν πίστη μας στόν Θεό, ὁ Ὁποῖος πολεμάει μαζί μας. Καί μπορεῖ ἐμεῖς νά ἔχουμε καί σῶμα καί σάρκα καί πολλούς πειρασμούς, λόγω ἀκριβῶς τοῦ ὅτι ἔχουμε φθαρτό σῶμα, ὅμως ἔχουμε σύμμαχο τόν Παντοδύναμο Κύριο καί τά ἀναρίθμητα πλήθη τῶν Ἀγγέλων καί δέν πρέπει ἔτσι καθόλου νά δειλιάζουμε καί νά φοβόμαστε. Εἶναι ἡ πάλη μας λοιπόν πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου. Τό σκοτάδι εἶναι σ’ αὐτόν τόν αἰῶνα. Δέν θά ὑπάρχει σκοτάδι μετά. Λοιπόν, πρέπει νά κάνουμε λίγη ὑπομονή μέχρι νά τελειώσει ὁ παρών αἰών, ὁ αἰών τοῦτος, γιά νά φύγει καί τό σκοτάδι καί νά ἀπολαύσουμε, ὅπως λέει καί ὁ ποιητής, τήν «ἀβράδιαστη μέρα» τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ πάλη μας εἶναι λοιπόν πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας, λέει στή συνέχεια. Πνευματικά τῆς πονηρίας ὀνομάζει ὁ Παῦλος ἐδῶ αὐτούς τούς ἰδίους δαίμονες. Ἐπειδή καί οἱ Ἄγγελοι εἶναι πνεύματα, γιά νά τούς ξεχωρίσει, λέει τῆς πονηρίας, τά πνευματικά τῆς πονηρίας. Δέν πρόκειται γιά τά πνευματικά τῆς ἀγαθότητας, πού εἶναι οἱ ἅγιοι Ἄγγελοι, ἀλλά πρόκειται γιά τούς πονηρούς ἀγγέλους, τά πνεύματα τῆς πονηρίας. Καί φανερώνει ἔτσι ὁ Ἀπόστολος ἐδῶ, ὅτι οἱ Ἄγγελοι εἶναι πνεύματα ἀγαθά καί φωτεινά καί ἅγια καί δοξάζουν συνεχῶς τόν Θεό καί μᾶς ὑπηρετοῦν καί συμβάλλουν ἀποφασιστικότατα στή σωτηρία μας καί συλλειτουργοῦν μέ τούς ἱερεῖς στή Θεία Λειτουργία καί μᾶς διακονοῦν, «πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα»[15]. Οἱ δέ δαίμονες εἶναι ἐκ τοῦ ἐναντίου πνεύματα πονηρά, σκοτεινά καί ἀκάθαρτα. Ἀφοῦ δέ εἶπε ὁ Ἅγιος Παῦλος, ὅτι ἡμεῖς οἱ χριστιανοί δέν ἔχουμε πόλεμο μέ αἷμα καί σάρκα, δηλαδή μέ σωματικούς καί ὁρατούς ἐχθρούς, κάνει τή διαφορά πού ἔχουν οἱ ἐχθροί μας ἀπό τούς σωματικούς ἐχθρούς καί λέγει, ὅτι οἱ ἐχθροί, μέ τούς ὁποίους ἐμεῖς οἱ 169

χριστιανοί πολεμοῦμε, εἶναι πνευματικοί, τά πνευματικά τῆς πονηρίας. Δηλαδή εἶναι κοῦφοι καί ἐλαφροί. Πώς εἶναι τό πνεῦμα. Εἶναι κοῦφο, εἶναι ἐλαφρό καί ἀόρατο - πρέπει νά τά γνωρίζουμε αὐτά. Γι’ αὐτό πρέπει καί τά ὅπλα μας νά εἶναι ἀνάλογα. Δέν ἔχεις νά κάνεις μέ ἕναν ἄνθρωπο, νά πάρεις ἕνα ὅπλο νά τόν ἀντιμετωπίσεις, ἀπ’ αὐτά τά συνηθισμένα ὅπλα πού ἔχουμε στόν πόλεμο, θά πρέπει νά ὁπλιστεῖς μέ πνευματικά ὅπλα, γιά νά νικήσεις τά πνεύματα τῆς πονηρίας. Οἱ ἐχθροί μας εἶναι κοῦφοι καί ἐλαφροί καί ἀόρατοι. Προσέξτε, δέν εἶναι πανταχοῦ παρόντες οἱ δαίμονες. Ὄχι. Εἶναι πάντοτε κάπου, σέ κάποιο σημεῖο. Πανταχοῦ παρών εἶναι μόνο ὁ Θεός. Οὔτε οἱ Ἄγγελοι εἶναι πανταχοῦ παρόντες οὔτε οἱ Ἅγιοι. Εἶναι σέ κάποιο σημεῖο καί εἶναι κοῦφοι καί ἀόρατοι. Γι’ αὐτό λέει ὁ Προφήτης Ἱερεμίας, «Κοῦφοι ἐγένοντο οἱ διώκοντες ἡμᾶς ὑπέρ ἀετούς οὐρανοῦ»[16]. «Εἰ γάρ κοῦφοί εἰσιν οἱ διώκοντες», λέει καί ὁ σοφός Νεῖλος κατά τόν λέγοντα Ἱερεμία, «ἡμεῖς δέ βαρύνομεν ἑαυτούς κοσμικοῖς πράγμασι δῆλον ὅτι ἀργότερον κινούμενοι πρός δρόμον, εὐχερῶς παρά τόν ἐχθρόν καταληφθησόμεθα». Ἀφοῦ λοιπόν αὐτοί εἶναι κοῦφοι, εἶναι ἐλαφροί, ὁπότε φεύγουν πολύ γρήγορα, ἐμεῖς βαρύνουμε τόν ἑαυτό μας μέ κοσμικά πράγματα, βάζουμε βαρίδια στά πόδια μας, δενόμαστε μέ τό χῶμα, μέ τήν ὕλη, μέ τίς ἡδονές, μέ τή σάρκα, μέ τά χρήματα, μέ τά μπράβο τοῦ κόσμου. Εἶναι φανερό τότε ὅτι θά νικηθοῦμε ἀπό τούς κούφους ἐχθρούς μας, γιατί ἐμεῖς δέν θά μποροῦμε νά κινηθοῦμε, πνευματικά δηλαδή, καί νά ἀντιπαραταχθοῦμε σ’ αὐτούς. Γι’ αὐτό, δέν πρέπει νά βαρύνουμε τόν ἑαυτό μας μέ κοσμικά βάρη καί φροντίδες. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι ἀγάπησαν πάρα πολύ τή λιτότητα, τήν ἁπλότητα, τήν ἀκτημοσύνη. Ὅσο λιγότερα ἔχει κανείς, ὅσο λιγότερο δεμένος εἶναι μέ τόν κόσμο, μέ τά πράγματα τοῦ κόσμου -κανονικά καθόλου δέν πρέπει νά εἴμαστε δεμένοι, νά εἴμαστε τελείως ἐλεύθεροι, αὐτό εἶναι τό σωστό καί τό εὐκταῖο- τόσο πιό εὔκολα θά ἀντιπαραταχθεῖ στόν ἐχθρό. -Πῶς μᾶς πληγώνει ὁ διάβολος; Μᾶς πληγώνει μέσω τῶν πραγμάτων πολλές φορές. Δέν πῆρες τήν κληρονομιά πού ἤθελες ἀπό τόν πατέρα σου, ἀπό τήν μάνα σου καί στενοχωριέσαι καί χωρίζεσαι ἀπό τόν ἀδελφό σου, πού πῆρε κάτι, πού νόμιζες ὅτι ἔπρεπε νά τό πάρεις ἐσύ καί μισεῖσαι καί χωρίζεσαι καί ἀπό τόν Χριστό. Γιατί; Γιατί εἶσαι δεμένος μέ τά κοσμικά πράγματα. Κι ἔτσι δέν μπορεῖς νά ἀντιπαραταχθεῖς στό πνεῦμα τοῦ ἐγωισμοῦ, τῆς ὑπερηφάνειας, τῆς φιλοδοξίας, τῆς φιλαργυρίας καί γίνεσαι ὑποχείριό του καί χάνεις τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί δέν εἶσαι κοῦφος. Εἶσαι δεμένος μέ βαρίδια, τά ὁποῖα δέν σέ ἀφήνουν νά τρέξεις τόν πνευματικό δρόμο καί νά νικήσεις τούς κούφους δαίμονες. Πολύ σημαντικό κι αὐτό τό χωρίο. Προσέξτε νά μή δένεστε μέ βάρη περιττά. Γι’ αὐτό λέει καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, καί γιά τό θέμα τοῦ γάμου, ἄν μπορεῖς, λέει, νά μείνεις ἔτσι ἁγνός καί παρθένος, νά μήν ἀκουμπήσεις γυναίκα, νά μήν ἔρθεις σέ σχέση σαρκική μέ ἄλλον ἄνθρωπο, ἀντιστοίχως ὁ ἄνδρας μέ γυναίκα, ἡ γυναίκα μέ ἄνδρα, εἶναι πολύ καλύτερο. Θέλω νά εἶστε, λέει, ὅλοι, ὅπως εἶμαι ἐγώ. Δηλαδή νά 170

μείνετε ἄγαμοι. Ἀλλά δέν σᾶς βάζω θηλιά στόν λαιμό. Ἀφοῦ θέλετε νά κάνετε γάμο, κάντε. Ἀλλά νά γνωρίζετε, ὅτι θά ἔχετε θλίψη, θά ἔχετε βάρη καί θά ’ναι πιό δύσκολη ἡ σωτηρία σας. Γιατί ὅσο πιό πολλά βάρη ἔχεις, ὅσο πιό πολύ δεμένος εἶσαι μέ τόν κόσμο, τόσο πιό δύσκολα νικᾶς τόν ἐχθρό. Καί πάλι συμβουλεύει, εἶχες γάμο. Χώρισες; Μή ξαναπαντρεύεσαι, μή ξαναδεσμεύεσαι. Ὅπως καί ὁ Κύριος τό εἶπε ξεκάθαρα, ὅτι δέν πρέπει νά ἐρχόμαστε σέ δεύτερο γάμο. Λέει ἄς ποῦμε ἐπί λέξει καί μή σᾶς σκανδαλίσει ὁ λόγος τοῦ Κυρίου «ὁ ἀπολελυμένην γαμήσας, μοιχᾶται»[17]. Αὐτός πού παντρεύεται μία, ἡ ὁποία εἶναι χωρισμένη, κάνει μοιχεία διαρκείας. Αὐτό ἀκριβῶς τί μᾶς λέει; Αὐτό πού λέει καί ὁ Ἀπόστολος: «λέλυσαι ἀπό γυναικός; Μή ζήτει γυναῖκα»[18]. Τόν χάλασες τόν γάμο σου; Μή ζητᾶς ἄλλη γυναίκα. «Δέδεσαι γυναικός; Μή ζήτει λύσιν»[19]. Εἶσαι δεμένος; Μή ζητᾶς διαζύγιο, κάνε ὑπομονή. Νά μή μπαίνουμε στό πνεῦμα τοῦ κόσμου, πού λέει νά φτιάξεις τή ζωή σου.. Καί ποιό εἶναι τό φτιάξιμο; Νά μπεῖς ὅλο καί βαθύτερα μέσα στά βάσανα, στά βαρίδια αὐτά τοῦ κόσμου, στό κοσμικό φρόνημα, πού εἶναι ἡ φιληδονία, ἡ φιλαργυρία καί ἡ φιλοδοξία. Ἡ πάλη μας λοιπόν εἶναι πρός τά κοῦφα πονηρά πνεύματα τῆς πονηρίας καί θά πρέπει νά ἔχουμε πολλή προσοχή, γιατί οἱ ἐχθροί μας, ἐκτός πού εἶναι κοῦφοι, ἐλαφριοί καί ἀόρατοι, εἶναι καί παμπόνηροι καί γι’ αὐτό εἶναι καί δυσκολοπολέμητοι καί δυσκολονίκητοι. Καί μάλιστα ἔχουν συσσωρευμένη καί μιά τεράστια πεῖρα στόν πόλεμο ἐναντίον ἡμῶν. Πολεμοῦν τούς ἀνθρώπους χιλιάδες χρόνια καί ἔχουν ἀποκτήσει μεγάλη «σοφία» στόν πόλεμο αὐτόν ἐναντίον μας. Καί μάλιστα πολεμώντας τούς ἀσκητές. Ἀπέκτησαν πολλή πεῖρα οἱ δαίμονες καί ἔτσι ἔχουν φοβερά ὅπλα γιά νά μᾶς πλανοῦν. Εἶναι χρεία λοιπόν νά ἔχουμε προσοχή μεγάλη καί προθυμία στόν πόλεμο τόν νοητό ἐναντίον τους. Ὁ πόλεμος εἶναι νοητός, εἶναι στό ἐπίπεδο τοῦ νοός. Δέν εἶναι πρός αἷμα καί σάρκα. Δέν εἶναι μέ τά χέρια καί τά πόδια, μέ μπουνιές –ξέρω ’γώ- καί σωματικά μέσα, ἀλλά μέ πνευματικά. Θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀσκεῖ τόν νοῦ του στήν προσευχή. Νά ἔχει καθαρό τόν νοῦ του, νά μπορεῖ νά πολεμάει στό νοερό ἐπίπεδο τά πνεύματα τῆς πονηρίας. Καί γιά νά γίνει αὐτό βεβαίως σωστά, θά πρέπει νά ἔχει πνευματικό ὁδηγό, νά ἐξομολογεῖται καί νά παίρνει ὁδηγίες πῶς θά νικήσει τόν νοητό ἐχθρό. Εἶναι ἡ πάλη μας λοιπόν πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας καί συμπληρώνει «ἐν τοῖς ἐπουρανίοις». Σέ κάποια χειρόγραφα βρίσκεται «ἐν τοῖς ὑπουρανίοις», στά ὑπουράνια, στά κάτω ἀπό τόν οὐρανό. Ἀλλά καί αὐτή ἡ γραφή «ἐν τοῖς ὑπουρανίοις» κι αὐτή εἶναι σωστή. Σέ κάποια ἀντίγραφα, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, γράφεται «ἐν τοῖς ὑπουρανίοις» καθότι οἱ δαίμονες ἔχουν τήν ἐξουσία ὄχι στόν οὐρανό, ἀλλό εἰς τήν ὑπ’ οὐρανό, σ’ αὐτό πού εἶναι στόν χῶρο τοῦ ἀέρα, πού εἶναι κάτω ἀπ΄ τόν οὐρανό. Ὅπως εἶπε καί ὁ 171

Ἀπόστολος Παῦλος γι’ αὐτούς, «τόν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος»[20], πάλι στήν ἴδια ἐπιστολή πού συζητᾶμε, στό 2ο Κεφάλαιο, στόν 2ο στίχο. Ὁ ἄρχοντας τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος εἶναι ὁ διάβολος. Οἱ δαίμονες ἔκαναν πόλεμο μέ τούς Ἀγγέλους στόν οὐρανό καί ἔχασαν, νικήθηκαν καί ἔπεσαν στή γῆ. Καί τώρα κυκλοφοροῦν πάνω στή γῆ, στά ὑπό τήν γῆ, στά λεγόμενα καταχθόνια καί πάνω ἀπό τή γῆ, στόν ἀέρα. Γι’ αὐτό γνωρίζετε καί τή διδασκαλία πού ἔχει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία περί τῶν τελωνίων. Τά τελώνια εἶναι τά πονηρά πνεύματα, τά ὁποῖα ἐμποδίζουν τίς ψυχές ν’ ἀνέβουν στόν οὐρανό. Εἶναι κάτω ἀπό τόν οὐρανό, στόν ἀέρα, καί ὅταν ἡ ψυχή βγαίνει ἀπό τό σῶμα, δροῦν σάν τούς τελῶνες καί ἐξετάζουν τήν ψυχή γιά τά διάφορα ἁμαρτήματα. Αὐτά δέν εἶναι παραμυθάκια οὔτε εὐσεβιστικές διδασκαλίες γιά νά μᾶς τρομάζουν, ἀλλά εἶναι ἐμπειρίες τῶν Ἁγίων. Οἱ Ἅγιοι τά εἶδαν αὐτά τά πράγματα καί μᾶς τά διηγήθηκαν. Παραχώρησε ὁ Θεός νά τά δοῦν, νά ἐπιστρέψουν στή ζωή καί νά μᾶς ποῦν ὅτι ὑπάρχουν αὐτά τά πονηρά πνεύματα, τά τελώνια, κάπου 23 εἴδη τελωνίων, ἀνάλογα μέ τά ἁμαρτήματα, τό τελώνιο τῆς πορνείας, τῆς μοιχείας, τοῦ φθόνου, τῆς ὑπερηφανείας, τοῦ φόνου, τῆς χρωματοπροσωπίας κ.λ.π. Ὁ διάβολος λοιπόν δρᾶ ὑπό τόν οὐρανό. Γι’ αὐτό ὑπάρχει κι αὐτή ἡ γραφή «τά πονηρά τῆς πονηρίας τά ἐν τοῖς ὑπορουνίοις». Μ’ αὐτό τόν λόγο μᾶς ξυπνάει ὁ Ἀπόστολος τούς χριστιανούς, καί μᾶς λέει, ὤ χριστιανοί, μή λογιάσετε ὅτι γιά ἐπίγεια καί φθαρτά καί παραμικρά πράγματα μᾶς πολεμοῦν οἱ δαίμονες καί ἐμεῖς τούς ἀντιπολεμοῦμε. Ὄχι! Μᾶς πολεμοῦν γιά τά ἐπουράνια, γιά τά ἄφθαρτα, γιά τά ἀνεκλάλητα ἀγαθά τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί ὁ σκοπός τους εἶναι νά μήν κερδίσουμε αὐτά τά αἰώνια ἀγαθά, «τά ὁποῖα ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη»[21], δηλαδή εἶναι ἀπερίγραπτά στό κάλλος, στήν ὀμορφιά καί στό μέγεθος τῆς μακαριότητος πού χαρίζουν στούς ἀνθρώπους. Τό γάρ ἐπί τοῖς ἐπουρανίοις εἶναι ἀντί τοῦ ὑπέρ καί ἀντί τοῦ διά. Μᾶς πολεμοῦν λοιπόν οἱ δαίμονες ἐξαιτίας τῶν ἐπουρανίων, γιά νά μήν τά ἀπολαύσουμε, νά μήν τά κατακτήσουμε, νά μή μᾶς δοθοῦν ἀπό τόν Θεό, νά μήν τά κερδίσουμε, νά τά στερηθοῦμε. Γι’ αὐτό θά πρέπει νά εἴμαστε ἔξυπνοι, πρόθυμοι καί προσεκτικοί. Στόν Ἰώβ ἐπίσης ἔχει γραφτεῖ τό ἑξῆς: «περιελθών τήν γῆν καί ἐμπεριπατήσας τήν ὑπ᾿ οὐρανόν πάρειμι»[22]. Μιλάει ὁ διάβολος. Εἶναι στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Ἰώβ. Μιλάει ὁ διάβολος στόν Θεό καί λέει «περιελθών τήν γῆν», ἔφερα γύρα τή γῆ, «καί ἐμπεριπατήσας τήν ὑπ᾿ οὐρανόν», καί ἀφοῦ περπάτησα καί κάτω ἀπό τόν οὐρανό, εἶμαι ἐδῶ μπροστά Σου. Ἐπειδή ὁ οὐρανός εἶναι ἄβατος γιά τόν πονηρό δαίμονα, κάτω ἀπό τόν οὐρανό περπατάει ὁ δαίμονας. Γι’ αὐτό καί εἶναι χαρακτηριστικό, στά διάφορα ὁράματα, τίς λεγόμενες μεταθανάτιες ἤ ἐπιθανάτιες ἐμπειρίες, στά ἀγγλικά τό λένε near-death experiences, ἐμπειρίες πολύ κοντά στόν θάνατο, λίγο πρίν ἤ λίγο μετά τόν θάνατο, ὅταν οἱ ἐμπειρίες αὐτές εἶναι ἀπό τόν Θεό, ἀληθινές ἐμπειρίες, βλέπουνε οἱ ἄνθρωποι τόν Ἄγγελο πού τούς πηγαίνει κατακόρυφα πάνω στόν οὐρανό. Ἐνῶ ὅταν εἶναι 172

δαιμονικές ἐμπειρίες, βλέπουν κάτι σάν ἄγγελο, ἀλλά δέν εἶναι Ἄγγελος, εἶναι διάβολος, ὁ ὁποῖος δέν τούς πάει ἐπάνω, ἀλλά τούς πάει ἔτσι στόν ἀέρα, πέρα δῶθε.. καί βλέπουν κάποιο φῶς, πού κι αὐτό εἶναι δαιμονικό φῶς. Γιατί δέν ἔχει ἐξουσία ὁ διάβολος νά πάει ἐπάνω στόν οὐρανό. Κινεῖται ἐδῶ στή γῆ καί λίγο πάνω ἀπ’ τή γῆ. Ἀλλά εἶναι μεγάλος μαέστρος καί ἐξαπατᾶ τούς ἀνθρώπους καί ἔχουμε ἕνα σωρό τέτοιους πλανεμένους, προτεστάντες κ.λ.π., πού σοῦ λένε ὅτι, εἶδα φῶτα, πέρασα ἕνα τοῦνελ σκοτεινό, βγῆκα στό φῶς καί ἦταν πολύ ὡραῖα.. καί ἄρα ὅλοι θά πᾶμε στό φῶς τό καλό καί θά περάσουμε ὅλοι πολύ καλά! Ὁ διάβολος δηλαδή χρησιμοποιεῖ καί αὐτό τό μέσο, τά ψευτο-ὁράματα τῆς τελευταίας στιγμῆς, γιά νά πείσει τούς ἀνθρώπους ὅτι δέν ὑπάρχει κόλαση, ὅλοι πᾶνε σέ καλό μέρος, ὅλοι πᾶνε στόν Παράδεισο. Δαιμονικές ἐμπειρίες. Ὁ οὐρανός εἶναι ἄβατος στόν πονηρό δαίμονα. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «καί οὐδέ κατά ταυτόν πανταχοῦ πάρεστιν, ἀλλ' ἐκ περιόδου». Καί πάλι δέν εἶναι πανταχοῦ παρών ὁ διάβολος, εἶναι πάντοτε σέ ἕνα σημεῖο, ἤ περιοδικά.. σἐ ἕνα σημεῖο.. πηγαίνει, μετακινεῖται ἀπό ’δῶ καί ἀπό ’κεῖ. Καί ὁ σοφός Φώτιος, ὁ Μέγας Φώτιος, λέει ὅτι: «μερικοί μετέπλασαν τήν λέξη καί εἶπον ἐν τοῖς ἐπουρανίοις». Δέν τό δέχεται ὁ ἱερός Φώτιος αὐτό. Δέν τοῦ ἀρέσει αὐτός ὁ μεταπλασμός. Πρῶτον, διότι δέν πρέπει νά παραχαράσσουμε τίς ἱερές λέξεις, οὔτε ἕνα στοιχεῖο στό Εὐαγγέλιο δέν πρέπει νά παραχαράσσεται, καί τό ἄλλο, γιατί καί ἔτσι νά μείνει τό ρητό, τό νόημα δέν ἐμποδίζεται. Καθότι ἐπουράνια συνηθίζει ἡ Γραφή νά ὀνομάζει καί τά ἐντός τοῦ οὐρανοῦ περιεχόμενα, ὅπως εἶναι ὁ ἀέρας. Δέν μᾶς ἐμποδίζει λοιπόν νά ποῦμε ὅτι καί τά πονηρά πνεύματα κινοῦνται ἐν τοῖς ἐπουρανίοις, μέ τήν ἔννοια ὅτι ἐπουράνια εἶναι ὁ ἀέρας, αὐτός ὁ ἀέρας πού εἶναι κοντά στή γῆ καί αὐτόν στή Γραφή τόν λένε κι αὐτόν ἐπουράνιο. Δέν ἔχουμε λοιπόν πρόβλημα μέ τή λέξη. Αὐτά γιά τήν ἑρμηνεία τοῦ χωρίου αὐτοῦ, τοῦ 12ου στίχου, ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο. Ἄς δοῦμε καί λίγο ἀπό τόν νεότερο ἅγιο, τόν Ἅγιο Ἰουστίνο Πόποβιτς, πού ἔχει γράψει κι αὐτός ἑρμηνεία στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή[23]. Λέει λοιπόν ὁ Ἅγιος: ἡ πάλι ἡμῖν, ἡ πάλη μας, εἶναι πρός ὅλες τίς δυνάμεις τοῦ κακοῦ, ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων εἶναι αὐτός ὁ σατανᾶς. Προσέξτε, γιατί σήμερα ἀνατρέπονται τά πάντα καί μᾶς κοροϊδεύουνε μερικοί πού μιλᾶμε γιά πάλη καί γιά ἀγῶνα πνευματικό, καί λένε, τί εἶναι αὐτά τά πράγματα… τί ν’ ἀγωνιστεῖς καί γιατί ν’ ἀγωνιστεῖς;.. ὅλα εἶναι καλά καί ὅλα εἶναι ὡραῖα.. ὁ Χριστός ἀναστήθηκε καί ἐμεῖς βαφτιστήκαμε.. εἴμαστε μέσα στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.. κοινωνοῦμε.. Δέν θέλουνε νά ἀκοῦνε γιά διάβολο καί γιά πάλη καί γιά ἀγῶνα. Ποιόν ἀγῶνα; λέει. Τί ἀγῶνα; Καί τό παίζουν καί λίγο ταπεινοί μερικοί καί λένε, ἔ, τώρα.. ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά κάνουμε ἀγῶνα.. δέν κάνουμε τίποτα... ὁ Χριστός θά μᾶς σώσει ἔτσι ὅπως εἴμαστε μέ τά χάλια μας… Καί παραιτοῦνται ἀπό κάθε προσπάθεια νά πολεμήσουν τά πάθη τους. Εἶναι αὐτοί εἰσηγητές τῆς αἵρεσης πού λέγεται μεταπατερικότητα, «μεταπατερική θεολογία». Κηρύσσουν μία σωτηρία χωρίς ἀγῶνα. Μία ἀνάσταση χωρίς σταύρωση. Προσέξτε 173

το, γιατί αὐτό τό πνεῦμα εἶναι διάχυτο. Δέν θέλουν οἱ ἄνθρωποι, λόγω τῆς ραθυμίας τους, νά ἀκοῦνε γιά ἀγῶνα, γιά προσπάθεια, γιά πάλη. Κι ὅμως ἐδῶ, ὀρίστε, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μᾶς μιλάει ὅτι ἔχουμε πάλη: «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα»[24]. Ἔχουμε νά παλέψουμε. Ἄν θέλεις νά σωθεῖς, πρέπει νά παλέψεις, πρέπει νά ἀγωνιστεῖς. Καί ἡ πάλη δέν εἶναι μέ ἀνθρώπους. Νά μάθεις καλό μπόξ, ἄς ποῦμε, νά μάθεις καλή αὐτοάμυνα νά νικήσεις τόν ἐχθρό. Δέν καταλαβαίνει ἀπ’ αὐτά ὁ διάβολος. Θά πρέπει νά μάθεις τόν πνευματικό πόλεμο καί τά πνευματικά ὅπλα νά χρησιμοποιεῖς. Ἡ πάλη μας εἶναι πρός ὅλες τίς δυνάμεις τοῦ κακοῦ, ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων εἶναι αὐτός ὁ σατανᾶς. Σήμερα κηρύσσεται ἀπό πολλούς μία πολύ βολική θεωρία, ὅτι ὁ Χριστός τελικά θά μᾶς σώσει ὅλους. Θά μᾶς λυπηθεῖ καί τί θά κάνει;.. ἀφοῦ ὅλοι εἴμαστε τό ἴδιο, ὁ ἕνας πίσω ἀπ΄ τόν ἄλλον πᾶμε ἔτσι ὅπως πᾶμε.. τί θά κάνει καί ὁ Χριστός; Θά μᾶς βάλει ὅλους στήν κόλαση; Ὅλα αὐτά τά ἑκατομμύρια τῶν ἀνθρώπων;… Μά δέν εἶναι ὁ Χριστός πού μᾶς βάζει στήν κόλαση, ἀλλά ἡ ἴδια ἡ ἐπιλογή μας. Ἐμεῖς ἐπιλέγουμε ποῦ θά πᾶμε. Τά ἔργα μας εἶναι αὐτά πού θά καθορίσουν ἄν θά πᾶμε στόν Παράδεισο ἤ στήν κόλαση. Μέ ποιά ἔννοια; Ὄχι ὅτι μᾶς σώζουν τά ἔργα, ἀλλά τά ἔργα φανερώνουν ἄν θέλουμε νά ἔχουμε σχέση μέ τόν Χριστό, πού εἶναι ὁ Παράδεισος, ἤ δέν θέλουμε νά ἔχουμε σχέση. Μέ αὐτή τήν ἔννοια ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία ἀπό ἐμᾶς. Ὁ Θεός θέλει ὅλοι νά σωθοῦμε. Θέλει, ἀλλά δέν ἀναγκάζει κανέναν οὔτε ἐκβιάζει κανέναν οὔτε πειθαναγκάζει κανέναν. Γιατί λένε μερικοί, γιατί δέν μᾶς τό ἀποδεικνύει; Νά μᾶς γράψει τό ὄνομά Του στόν οὐρανό, νά πιστέψει ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα ἤ νά κάνει κάποια τρομερά θαύματα, ἄς ποῦμε, νά ἀναγκαστοῦν ὅλοι νά πιστέψουν. Δέν θέλει ὁ Χριστός νά χρησιμοποιήσει τέτοια μέσα, γιατί θέλει ἐλεύθερα καί ἀγαπητικά νά πᾶμε κοντά Του καί ὄχι πειθαναγκάζοντάς μας. Ἡ θεωρία αὐτή, ὅτι ὅλοι θά σωθοῦμε καί ὁ Χριστός θά μᾶς λυπηθεῖ γιατί εἴμαστε καί πολλοί κ.λ.π., εἶναι αἵρεση. Εἶναι ἡ αἵρεση τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων, τήν ὁποία ἐκήρυσσε ἕνας ἀρχαῖος -κατά τά ἄλλα σπουδαῖος- θεολόγος καί ἐκκλησιαστικός συγγραφέας, ὁ Ὠριγένης. Ἀλλά ἔχει καταδικαστεῖ ἐπίσημα ἀπό τήν Ἐκκλησία ὡς αἵρεση, διότι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας μᾶς βεβαίωσε μέ τόν λόγο Του, ὅτι «πορεύσονται οἱ δίκαιοι εἰς ζωήν αἰώνιον, οἱ δέ ἄδικοι, οἱ ἁμαρτωλοί, εἰς κόλασιν αἰώνιον»[25]. Μιλάει γιά αἰώνια κόλαση, δέν μιλάει γιά μία κόλαση πού θά ἔχει ἡμερομηνία λήξης. Βεβαίως ὁ Θεός μᾶς λυπᾶται καί μᾶς ἀγαπάει ὅλους καί μᾶς πονάει ὅλους, ἀλλά δέν παρεμβαίνει στήν ἐλευθερία μας. Κάλλιστα ἕνας ἄνθρωπος, καί ἔχουμε δυστυχῶς πολλούς τέτοιους καί στίς μέρες μας, μέ τά πόδια βολεμένους, ὅταν ὁ Χριστός μέ τό ζόρι θά τόν ἔβαζε στόν Παράδεισο, θά μποροῦσε νά πεῖ στόν Χριστό, καλά Ἐσύ μοῦ εἶπες ὅτι εἶμαι ἐλεύθερος.. γιατί μέ ἀνάγκασες νά εἶμαι ἐδῶ μαζί Σου, δίπλα Σου; Δέν θέλω.. Καί θά εἶχε δίκαιο! Ὁ Θεός λοιπόν σέβεται αὐτή τήν ἐλευθερία πού μᾶς ἔδωσε, δέν τήν παίρνει πίσω, καί λέει, παιδί μου, ὅπου θέλεις! Δέν Μέ ἀγαπᾶς; Δέν θέλεις νά εἶσαι μαζί Μου; Φυσικά, δέν θά εἶσαι στόν Παράδεισο. Γιατί ὁ Παράδεισος δέν εἶναι ὡραῖα λουλούδια καί ὡραῖα ποτάμια καί ὡραῖοι κῆποι, 174

ἀλλά εἶναι ὁ Χριστός. Πάρτε ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο, διαβολεμένο νά τό ποῦμε ἔτσι.., ἄνθρωπο πού κυριαρχεῖται ἀπό τά πάθη του καί βάλτον νά ἀκούσει μία λειτουργία, ἤ ἀκόμα καλύτερα βάλτον σέ μιά ἀγρυπνία 6 -7 ὧρες... Δέν μπορεῖ νά ἀντέξει οὔτε πέντε λεπτά. Θά σηκωθεῖ νά φύγει. Σοῦ λέει, τί κάνω ἐγώ ἐδῶ πέρα;.. δέν θέλω νά εἶμαι μέ τόν Χριστό.. Ἔ, πῶς αὐτός θά μπορεῖ νά εἶναι στόν Παράδεισο, πού θά εἶναι μιά διαρκής λειτουργία ἡ ζωή ἐκεῖ; Μιά διαρκής λατρεία τοῦ Θεοῦ; Ἡ πάλη μας εἶναι λοιπόν πρός αὐτές τίς δυνάμεις, ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων εἶναι αὐτός ὁ σατανᾶς. Ἐναντίον μας εἶναι ἐπιστρατευμένα ὅλα τά πνεύματα τοῦ κακοῦ ἀπό τό μεγαλύτερο μέχρι τό μικρότερο. Μή σᾶς κάνει ἐντύπωση, πού προσπαθεῖτε νά κάνετε τό καλό καί ἐμποδίζεστε. Ἀπό ποιόν ἐμποδίζεστε; Θέλω νά κόψω τό τσιγάρο καί δέν μπορῶ, λέει ὁ ἕνας. Θέλω νά κόψω τή βλαστήμια καί δέν μπορῶ. Ποιός σέ ἐμποδίζει; Ἀφοῦ τό θέλεις! Κάποιος κρατάει τή θέλησή σου. Θέλω νά ἀρχίσω πνευματική ζωή καί δυσκολεύομαι. Γιατί δυσκολεύεσαι; Ποιός σέ δυσκολεύει; Αὐτά τά πονηρά πνεύματα. Εἶναι ἐναντίον μας ὅλες οἱ δυνάμεις τοῦ κακοῦ καί ἔχουν ἐπάνω μας ἐπιρροή. Γιατί; Γιατί ἔχουν πάρει ἐξουσία λόγω τῶν ἁμαρτιῶν μας. Κάθε φορά πού κάνουμε μιά ἁμαρτία, οὐσιαστικά προσκυνοῦμε τόν πονηρό, τόν ἑωσφόρο. Ὅταν λοιπόν τόν προσκυνᾶς, μετά αὐτός θά σοῦ πεῖ, φιλαράκο ἀφοῦ εἶσαι δικός μου, ἐγώ δέν σ’ ἀφήνω νά πᾶς στόν Χριστό. Ἀσκεῖ μετά ἐξουσία, σέ ἐμποδίζει. Γι’ αὐτό, τό πρῶτο πού πρέπει νά κάνει κανείς, ὅταν θέλει νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό αὐτά τά δεσμά τά πονηρά, τά διαβολικά, εἶναι νά κάνει μία καλή γενική ἐξομολόγηση, ὅλη του τή ζωή, μέ τό νί καί μέ τό σίγμα νά ἀναφέρει ὅλα τά ἁμαρτήματά του, ὥστε νά κοποῦν αὐτά τά δικαιώματα πού ἔχει ὁ διάβολος πάνω του λόγω τῶν ἁμαρτιῶν. Διότι κάθε φορά πού ἁμαρτάνεις, ὑπογράφεις κι ἕνα συμφωνητικό συνεργασίας μέ τόν διάβολο. Αὐτό εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ἡ πάλη ἡμῖν δέν εἶναι πρός αἷμα καί σάρκα, πού σημαίνει ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων, γιατί ξέρουμε ὅτι οἱ ἄνθρωποι δέν εἶναι οὔτε πρωτοπόροι οὔτε πρωτοδημιουργοί τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ κακοῦ, ἀλλά τά ἀκάθαρτα πνεύματα. Οἱ διάβολοι, αὐτοί εἶναι οἱ πρωτοπόροι καί πρωτοδημιουργοί τοῦ κακοῦ, οἱ ἐφευρέτες τοῦ κακοῦ. Γι’ αὐτό καί εἶναι πολύ πιό εὔκολο νά μετανοήσει ὁ ἄνθρωπος παρά ὁ διάβολος. Γιατί ὁ διάβολος ἐπινόησε τό κακό, τό βρῆκε. Ὁ ἄνθρωπος δέν τό βρῆκε, τοῦ τό σφύριξε ὁ διάβολος, τό ὑπέβαλε. Οἱ δαίμονες ἐπινόησαν καί τήν ἁμαρτία καί τό κακό καί διαμέσου αὐτῶν ἀποδιώκουν τό καλό τοῦ Θεοῦ ἀπό τούς ἀνθρωπους πού συνευδοκοῦν μαζί τους. Τό ἀποδιώκουν καί ἀπό ἐμᾶς, ὅταν διαπράττουμε τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Γι’ αὐτό ὁ πόλεμός μας εἶναι ψυχικός, εἶναι πνευματικός. Ἐμεῖς παλεύουμε μέ τούς ποιητές τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ κακοῦ, καί ὄχι μέ τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι στήν πραγματικότητα παρασύρονται. Ἀλλά βλέπετε, πῶς μᾶς πλανᾶ ὁ διάβολος καί μᾶς βάζει νά μαλώνουμε μεταξύ μας, ἀντί νά τά βάζουμε μ’ αὐτόν. Καί λέμε, κοίταξε, μέ ἔκλεψε, μέ συκοφάντησε, μέ γλωσσοτρώει, μοῦ κάνει μάγια.. καί δέν καταλαβαίνουμε ὅτι κι αὐτός ὁ ταλαίπωρος πού τά κάνει αὐτά, εἶναι κι αὐτός θύμα τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ. Ὅπως κι ἐσύ εἶσαι θύμα 175

τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ, τοῦ διαβόλου. Καί δέν πρέπει νά τά βάζεις μέ τόν ταλαίπωρο τόν συνάνθρωπό σου, ἀλλά μέ τόν κοινό ἐχθρό, μέ τόν διάβολο. Καί τό ἴδιο νά προσπαθήσεις νά πείσεις καί τόν ἄλλον πού σέ ἀδικεῖ, νά τά βάλει μέ τόν κοινό ἐχθρό. Ὁ πόλεμός μας λοιπόν δέν εἶναι μέ τούς ἀνθρώπους. Δέν πρέπει νά εἶναι μέ τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι στήν πραγματικότητα παρασύρονται ἀπό τόν κοινό ἐχθρό. Τελικά ὅμως γίνονται, καί γινόμαστε οἰκειοθελῶς, μέ τή θέλησή μας δηλαδή, φορεῖς τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ κακοῦ. Ὅλο τό σκοτάδι στόν γήινο κόσμο μας ἦρθε, καί ἀδιάκοπα ἔρχεται σωρευτικά, ἀπ’ αὐτά τά πονηρά πνεύματα, τά πνεύματα τοῦ κακοῦ. Αὐτά καί οἱ ἐπικεφαλεῖς τους εἶναι οἱ ἀρχηγοί καί οἱ διευθυντές τοῦ σκότους τοῦ κόσμου τούτου. Πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου. Καί οἱ ἄνθρωποι, δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ἡ ἀνόητη, ἡ οἰκειοθελής καί ἡ ὑπάκουη λεία τους γιά αἰχμαλωσία τους. Ἐμεῖς οἱ ταλαίπωροι ἄνθρωποι γινόμαστε λεία τῶν πονηρῶν πνευμάτων. Ἀλλά ἐπειδή τό θέλουμε. Ὁ διάβολος δέν μπορεῖ κανέναν ἄνθρωπο νά τόν ἀναγκάσει νά γίνει ὁπαδός του, νά τόν ἀναγκάσει νά ἁμαρτάνει. Οἰκειοθελῶς ἁμαρτάνουμε, αὐτεξουσίως δηλαδή, μέ τή θέλησή μας. Γι’ αὐτό καί κρινόμαστε καί κατακρινόμαστε. Ἡ δύναμη τῶν πνευμάτων τοῦ κακοῦ εἶναι τεράστια καί ὁ πόλεμός τους ἐναντίον τοῦ καλοῦ, τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἐπικράτηση τοῦ κακοῦ ἄρχισε πρῶτα ἀπό τόν οὐρανό μέ ὅλες τίς ἀγγελικές δυνάμεις. Λέει στήν Ἀποκάλυψη, στό 12ο Κεφάλαιο, στόν ἕβδομο στίχο, «ἐγένετο πόλεμος ἐν τῷ οὐρανῷ· ὁ Μιχαήλ καί οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ τοῦ πολεμῆσαι μετά τοῦ δράκοντος»[26] . Ὁ Μιχαήλ πολέμησε μέ τόν δράκοντα, μέ τόν ἑωσφόρο «καί ὁ δράκων ἐπολέμησε καί οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ»[27]. Ὁ πόλεμος λοιπόν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ ξεκίνησε ἀπ’ τόν οὐρανό καί προσπάθησε ὁ ἑωσφόρος νά κυριαρχήσει στόν οὐρανό πολεμώντας τούς Ἀγγέλους. Βέβαια κατατροπώθηκε ἀπό τόν Ἀρχάγγελο Μιχαήλ καί τίς ἄλλες Ἀγγελικές δυνάμεις καί στή συνέχεια ὁ πόλεμος ἔχει μεταφερθεῖ ἐδῶ στή γῆ. Νικημένα τά πονηρά πνεύματα στόν οὐρανό, μετέφεραν τόν πόλεμο στή γῆ καί τόν διεξάγουν ἐδῶ μέ ὅλες τους τίς δυνάμεις, μέχρις ὅτου καταργηθοῦν καί ἀπό ἐδῶ, ὅταν θά ἔρθει ὁ Κύριος καί θά καταργήσει τόν διάβολο «τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ»[28], μέ ἕνα φύσημα δηλαδή, αὐτό εἶναι τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ. Μέ ἕνα φύσημα θά τόν καταργήσει, θά τόν ρίξει στή λίμνη τοῦ πυρός τήν καιομένη. Αὐτά πρός τά παρόν. Πρῶτα ὁ Θεός, θά συνεχίσουμε. Ἄν θέλετε κάτι πάνω σ’ αὐτά… 176

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Ὁ διάβολος (λέω τήν ἐρώτηση πάλι) κρύβεται πίσω ἀπό τά πράγματα. Καί ὄντως πίσω ἀπό τά ὑλικά πράγματα καί ἀπό τούς ἀνθρώπους πού ὑπηρετοῦν τόν διάβολο κρύβεται ὁ διάβολος. Καί ἡ ἐρώτηση λέει, ὅτι πρέπει νά γίνουμε ἄγγελοι γιά νά νικήσουμε τά πονηρά πνεύματα. Κατά ἕνα τρόπο, θά ἔλεγα, ναί, πρέπει νά γίνουμε ἐπίγειοι ἄγγελοι. Δέν βλέπετε στά τροπάρια πού ψάλλουμε ἐπίγειος ἄγγελος καί οὐράνιος ἄνθρωπος; Θά πρέπει νά ξεπεράσουμε τό σαρκικό φρόνημα, μ’ αὐτή τήν ἔννοια νά γίνουμε ἄγγελοι. Ὄχι νά ξεντυθοῦμε τό σῶμα μας, δέν μποροῦμε. Αὐτό εἶναι αὐτοκτονία. Θά μείνουμε μέ τό σῶμα, ἀλλά θά ἀγγελοποιήσουμε, θά πνευματικοποιήσουμε τό σῶμα. Τή σάρκα δηλαδή νά τή κάνουμε πνεῦμα. Τό σαρκικό φρόνημα νά γίνει πνευματικό φρόνημα. Σαρκικό φρόνημα ποιό εἶναι; Ἡ φιλαυτία, δηλαδή τί ἀναπαύει τό σῶμα. Καί αὐτό πού ἀναπαύει τό σῶμα, αὐτό θεωροῦμε ὅτι εἶναι καί εὐτυχία. Αὐτό εἶναι τό σαρκικό φρόνημα καί γι’ αὐτό κυνηγᾶμε τίς ἡδονές τοῦ σώματος, τήν ξεκούραση, τήν ἀνάπαυση, τά πολλά φαγητά, ὅλα αὐτά.. καί ὅ,τι ἀναπαύει ἔτσι ὑλικά τήν ὕπαρξή μας, χειροπιαστά. Τά μπράβο-μπράβο τῶν ἀνθρώπων καί ὄχι τήν δόξα τήν οὐράνια τοῦ Θεοῦ, τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Θεοῦ. Καί τά μέσα γιά νά ἐξασφαλίζουμε αὐτές τίς ἐπίγειες ἡδονές πού εἶναι τά χρήματα. Κι ἔτσι ὁ ἄνθρωπος γίνεται φιλάργυρος, γιατί εἶναι φιλήδονος καί γιατί εἶναι φιλόδοξος. Θά πρέπει λοιπόν ὄντως νά πνευματικοποιήσουμε τήν σάρκα, νά γίνουμε ἐπίγειοι ἄγγελοι, γιά νά πολεμήσουμε τόν πονηρό πού κρύβεται μέσα στά ὑλικά πράγματα καί ἐνεργεῖ μέσα ἀπό τά πράγματα καί μέσα ἀπό τούς ἀνθρώπους πού τόν ὑπηρετοῦν. Δέν ἔχω ἀντίρρηση σ’ αὐτό. Χρειάζεται ὄντως μεγάλος ἀγώνας, μεγάλη προσπάθεια. Γι’ αὐτό, βλέπετε, οἱ Ἅγιοι κάνανε φοβερά πράγματα, πού στά μάτια ἡμῶν τῶν ραθύμων φαίνονται ὑπερβολικά καί ἴσως ἀχρείαστα. Δέν ἦταν καθόλου ἀχρείαστα. Σήμερα λέγαμε γιά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Λυκοπολίτη πού πέρασε ὅλη τή ζωή του σέ τρία δωμάτια. Καί τί δωμάτια ἦταν αὐτά;.. Κλεισμένος, αὐτοφυλακισμένος. Καί ἔτσι ἁγίασε, καθαρίστηκε, φωτίστηκε καί γέμισε μέ τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό προφητικό, τό διορατικό κ.λ.π. Χρειάζεται δηλαδή ὁ ἄνθρωπος νά περάσει ἀπό μία στένωση, ἀπό μία ἀτραπό δηλαδή πολύ-πολύ στενή, γιά τήν ὁποία μᾶς μίλησε ὁ Κύριος καί εἶπε «στενή ἡ πύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς τήν ζωήν»[29]. Πρέπει νά στενοχωρηθοῦμε. Ὄχι νά καταθλιβοῦμε, μέ τήν κακή ἔννοια, ἀλλά νά βιάσουμε τόν ἑαυτό μας νά καθαριστοῦμε. Καί αὐτό γίνεται μέ πολλή πολλή προσπάθεια γιά στένωση, γιά ἐγκράτεια, γιά ἔλεγχο τῶν αἰσθήσεών μας, τῶν σκέψεών μας. Χρειάζεται κόπος, ἐργασία πνευματική. Γι’ αὐτό μᾶς μίλησε ὁ Κύριος γιά ἀδιάλειπτη προσευχή, μᾶς μίλησε γιά νηστεία. Ὅλα αὐτά τί εἶναι; Εἶναι μιά στένωση. Δέν ἀφήνεις τόν νοῦ σου νά πηγαίνει ὁπουδήποτε. Τόν βάζεις νά 177

προσεύχεται. Πόσο δύσκολο εἶναι αὐτό; Πολύ δύσκολο, νά μαζέψεις τόν νοῦ σου. Τό σῶμα σου δέν τό ἀφήνεις νά τρώει ὁτιδήποτε. Τίς αἰσθήσεις σου δέν τίς ἀφήνεις νά βλέπουν, νά ἀκοῦνε ὁτιδήποτε.. τά βάζεις ὅλα σ’ ἕναν στενό δρόμο, σέ μιά ἐγκράτεια, σέ μία στέρηση, γιά νά μπορέσεις νά καθαριστεῖς ἀπό τά πάθη, γιατί τά πάθη τρέφονται μέσα ἀπό τίς αἰσθήσεις. Ὅταν θέλει, ἄς ποῦμε, ἕνας στρατηγός νά καταλάβει μία πόλη, κόβει τό νερό καί τό φαγητό τῶν πολιορκουμένων καί εὔκολα τήν καταλαμβάνει. Ἔτσι κι ἐμεῖς, γιά νά διώξουμε τόν ἐχθρό, πού ἔχει μπεῖ μέσα στήν ψυχή μας, θά πρέπει νά τοῦ κόψουμε τόν ἀνεφοδιασμό. Πῶς θά καθαρίσεις τή σκέψη σου, ὅταν στήνεσαι στήν τηλεόραση καί βλέπεις ὅ,τι νά ’ναι; Ἤ στό διαδίκτυο; Δέν ὑπάρχει περίπτωση ποτέ νά καθαριστεῖ ἡ σκέψη σου. Πάντοτε θά ἔχεις ἄνομες σκέψεις καί ἄνομες ἐπιθυμίες. Πῶς θά γλιτώσεις ἀπό τήν ἀνθρωπαρέσκεια καί τή φιλαρέσκεια -γυναῖκες καί ἄνδρες- ὅταν στήνεσαι συνέχεια στίς βιτρίνες καί ἀκοῦς τί λένε οἱ φιλενάδες σου οἱ κοσμικές καί τί λέει ὁ κόσμος μέσα ἀπ’ τήν τηλεόραση κ.λ.π.; Ὅλοι σπρώχνουνε στήν ἱκανοποίηση αὐτῶν τῶν παθῶν. Θά πρέπει ἀπό ὅλα αὐτά νά ξεχωριστοῦμε, ἄν θέλουμε νά κάνουμε σωστό ἀγῶνα. Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Ὑπάρχουν πολλοί μάγοι πού ἔχουν εἰκόνες. Καί ἕνας περίφημος μάγος, δέν ξέρω ἄν ζεῖ ἀκόμα -τό λέγαμε- στό Γάζωρο, ὁ Χρήστος, εἶχε ἕνα μικρό δωμάτιο γεμάτο εἰκόνες καί ὁ πολύς κόσμος νόμιζε ὅτι εἶναι καί ἅγιος! Καί μάλιστα κάνανε καί αὐτόν τόν ἀναγραμματισμό: Χριστός Ναζωραῖος, Χρήστος Γαζωραῖος! Φοβερή βλασφημία! Ἦταν τό πρῶτο μέντιουμ τῆς Ἑλλάδος αὐτός ὁ μάγος καί πολλοί θά πηγαίνανε ἐκεῖ μέ τήν αἴσθηση ὅτι πηγαίνανε σέ ἕναν ἅγιο. Δέν πρέπει νά εἴμαστε εὔκολοι καί νά μᾶς κοροϊδεύει ὁ διάβολος. Πάρα πολλοί ἅγιοι ἐξαπατήθηκαν καί προσκύνησαν τόν πονηρό -ἐνῶ ἦταν ὁ διάβολος- καί ἔπαθαν μεγάλο κακό. Πρέπει νά προσέχουμε πολύ. Γι’ αὐτό χρειάζεται νά ἔχουμε πνευματικό ὁδηγό. Ὑπῆρχε ἕνας ἀσκητής, ὁ ὁποῖος ἔκανε σπουδαία ἄσκηση, μεγάλη ἄσκηση. Ἀλλά εἶχε ὑπερηφάνεια καί δέν εἶχε πνευματικό ὁδηγό, δέν εἶχε ταπείνωση, ὁπότε μιά μέρα τοῦ ἐμφανίστηκε ὁ διάβολος καί τοῦ εἶπε «θά ἔρθει τό βράδυ ὁ Χριστός, νά ἔρθεις νά τόν προσκυνήσεις». Κι αὐτός τόν πίστεψε, γιατί ἤδη εἶχε μέσα του καλλιεργήσει τήν ἰδέα ὅτι εἶναι ἅγιος. Ὁπότε, σοῦ λέει, τί πιό φυσικό νά μοῦ φανερωθεῖ ὁ Χριστός! Ἐνῶ ὁ ταπεινός ἄνθρωπος ποτέ δέν δέχεται τέτοιο λογισμό. Ποιός εἶμαι ἐγώ γιά νά δῶ τόν Χριστό; Ἔτσι θά ἀπαντοῦσε ἕνας ταπεινός ἄνθρωπος. Τό βράδυ βγῆκε ἔξω λοιπόν… οἱ δαίμονες εἶχαν στήσει μιά ὁλόκληρη παράσταση καί ἕνας φαινόμενος «Χριστός» μέ ἕνα φωτεινό τρόπο πέρασε ἔτσι ἀπό μακριά καί τοῦ λέει, νά, αὐτός εἶναι, προσκύνησέ τον. Καί μέ τό πού τόν προσκύνησε, δαιμονίστηκε. Τόν κατέλαβε τό πονηρό πνεῦμα. Θά πρέπει νά ἔχουμε πνευματικό ὁδηγό καί νά ρωτᾶμε. Εἶναι διάφορες περιπτώσεις. Ὁ Θεός τούς ἁπλούς καί τούς ἀκάκους βέβαια τούς προστατεύει, τούς φυλάει. 178

Πρέπει νά εἴμαστε ἄκακοι ὅπως τά παιδιά, ἀλλά νά εἴμαστε σοφοί κατά Θεόν. Νά εἴμαστε νήπιοι ὡς πρός τήν κακία, δηλαδή νά μήν κάνουμε τό κακό, ἀλλά νά ἔχουμε πνευματική γνώση, σωστή ἀντίληψη καί γνώση γιά τόν Θεό, γιά νά μή πέφτουμε εὔκολα θύματα τῆς ἀπάτης τοῦ πονηροῦ. Καί τό τονίζω αὐτό, χρειάζεται νά ὑπάρχει πνευματικός ὁδηγός καί νά ὑπάρχει καί ὑπακοή. Γιατί μπορεῖ νά ἔχεις πνευματικό καί νά μήν κάνεις ὑπακοή. Τότε εἶναι σάν νά μήν ἔχεις. Καί ἔτσι θά φυλαχτοῦμε. Ὅταν ὑπάρχει αὐτό τό πνεῦμα τῆς ταπείνωσης, ὁ Θεός θά φυλάει. «Φυλάσσει τά νήπια ὁ Κύριος»[30], λέει. Τά νήπια, αὐτούς δηλαδή πού δέν ἔχουν δικό τους θέλημα καί δέν ἐμπιστεύονται τή σοφία τους -πού δέν ὑπάρχει- καί τήν κρίση τους, ἀλλά ρωτοῦν γιά ὅλα. Αὐτούς φυλάει ὁ Κύριος. «Νηπιάζετε τῇ κακίᾳ, ἀλλ’ οὐ ταῖς φρεσί»[31]. Ὄχι ὡς πρός τίς φρένες, ὡς πρός τήν κακία νά εἴμαστε νήπιοι, ἄκακοι. Εἰ δυνατό, νά μήν ξέρεις τίποτα δηλαδή τό κακό οὔτε νά τό ὀνομάζεις. Οὔτε τό ὄνομά του νά μή λές. Ἀλλά ταῖς φρεσί, ὡς πρός τόν νοῦ, ὡς πρός τίς φρένες, νά εἶστε σοφοί, λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Σήμερα τό κακό δρᾶ πάρα πολύ ὕπουλα καί ἔχει μπεῖ καί μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὅπως καί πάντοτε.. Μή νομίζετε ὅτι παλιότερα ἦταν καλύτερα τά πράγματα. Καί παλιότερα ὑπήρχανε κακοί ἐπίσκοποι, κακοί ἱερεῖς. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἔλεγε, κανέναν δέν φοβᾶμαι, δέν τρομάζω, ὅσο τούς ἐπισκόπους! Τί εἶχε τραβήξει ἀπό τούς ἐπισκόπους!.. τούς «συναδέλφους» του.. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀπό τούς ψευδαδέλφους, τούς ψευτοχριστιανούς δηλαδή, πού τό παίζανε ἀδελφοί του ἐνῶ δέν ἦταν. Χρειάζεται λοιπόν ταπείνωση, ὑπακοή, νά ρωτᾶμε, καί ἔτσι δέν θά πλανηθοῦμε. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα, γιά νά δεῖτε πῶς μποροῦμε νά ἐξαπατηθοῦμε. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ξεδιάλυνε ἕνα θαῦμα, πού δέν ἦταν καθαρό, μιᾶς εἰκόνας πού ἐκινεῖτο στό Εἰρηνοδικεῖο τῶν Ἀθηνῶν, γιά πολύ καιρό. Πρίν χρόνια εἶχε γίνει αὐτό. Εἶχε γίνει σάλος σ’ ὅλη τήν Ἑλλάδα! Μιά εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, πού δέν ἦταν καί βυζαντινή, ἦταν ἔτσι ἀπ’ αὐτές τίς φράγκικες, ἐκινεῖτο συνεχῶς. Καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος τό ἔλυσε τό θέμα αὐτό. Δέν ξέρω ἄν τό θυμάστε. Δέν τό θυμάστε.. δέν τό ξέρετε.. Τό ἔβλεπαν πολλοί ἄνθρωποι αὐτό καί εἶχαν πεῖ ἕνα σωρό θεωρίες, γιατί κινεῖται ἡ εἰκόνα καί πῶς κινεῖται.. καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος εἶπε σ΄ ἕνα πνευματικό του παιδί, πήγαινε, λέει, στήν τάδε γυναίκα καί πές της, σέ ζητάει ὁ π. Πορφύριος, θέλει νά σέ δεῖ. Καί πῆγε αὐτή, συνάντησε τόν Γέροντα καί τῆς λέει, παιδί μου, λέει, στό σπίτι σου ἔχεις δεῖ παρόμοια φαινόμενα, ὅπως αὐτό πού κινεῖται ἡ εἰκόνα; Λέει, ναί Γέροντα, σπάζουνε ποτήρια, κινοῦνται ἀντικείμενα κ.λ.π. Ἤτανε δαιμονικές ἐνέργειες. Αὐτή ἡ γυναίκα ἦταν φορέας τοῦ πονηροῦ καί ἦταν πειρασμική ἐνέργεια αὐτό τό πράγμα. Ἕνας τώρα ἁπλός, καλοπροαίρετος, θά πεῖ, θαῦμα.. θαῦμα.. βλέπεις;.. κουνιέται ἡ εἰκόνα… Ἀλλά ποιός τήν κουνάει! Πολλά, δυστυχῶς, καί στό διαδίκτυο κυκλοφοροῦνε, πού εἶναι ψεύτικα πράγματα, ἀπάτες, καί ἔχουνε σκοπό νά μᾶς ρεζιλέψουνε τούς χριστιανούς. Πολλές φορές 179

εἴμαστε πολύ ἀφελεῖς καί πολύ εὔπιστοι. Δέν πρέπει νά εἴμαστε οὔτε εὔπιστοι οὔτε ἀφελεῖς. Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Νά σᾶς πῶ κάτι, λέμε γιά τόν Ἀντίχριστο καί ὅτι πρέπει νά ἀντισταθοῦμε στόν Ἀντίχριστο, ἔ; Πόσοι ἀπό μᾶς ἔχουμε μαρτυρικό φρόνημα; Εἴμαστε ἕτοιμοι νά θυσιαστοῦμε γιά τόν Χριστό; Νά δώσουμε τή ζωή μας γιά τόν Χριστό; Ἐκεῖ εἶναι τό πρόβλημα. Δέν εἶναι ἄν θά πάρουμε τό barcode, ἤ δέν θά πάρουμε. Αὐτό θά εἶναι τό ἀποτέλεσμα τοῦ φρονήματος καί τῆς ὅλης μας ζωῆς. Θά πλανηθοῦνε πάρα πολλοί καί θά πάρουνε τό χάραγμα τό κανονικό, ὄχι τό προ-χάραγμα πού λέτε ἐσεῖς. Καί τί ἐννοεῖ θά πλανηθοῦνε; Ὄχι οἱ εἰδωλολάτρες. Οἱ εἰδωλολάτρες εἶναι ἤδη πλανεμένοι. Οἱ χριστιανοί θά πλανηθοῦν. Οἱ χριστιανοί, οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας. Καί ποιοί δέν θά πλανηθοῦν; Οἱ νήφοντες, αὐτοί πού ἔχουν νήψη. Νήψη τί σημαίνει; Ἀπό τό νήφω, πού σημαίνει εἶμαι ξύπνιος. Δέν κοιμοῦνται πνευματικά. Δηλαδή εἶναι μέ ἀδιάλειπτη προσευχή, μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἐδῶ βλέπετε, πόσο εὔκολα ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ὑποχωροῦμε. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα πολύ ἁπλό, νά δεῖτε πόσοι θά μοῦ πεῖτε, εἶναι πολύ δύσκολο. Τό εἶπα καί προχθές.. θά τό ξαναπῶ.. νά δοῦμε ποιός θά τό κάνει στό τέλος.. Ὑπάρχει κανόνας τῆς Ἐκκλησίας πού λέει, ἀπαγορεύεται νά συλούονται ἄνδρες μέ γυναῖκες. Θά τό ἔχετε ἀκούσει.. Νά συλούονται, νά λούζονται μαζί ἄνδρες μέ γυναῖκες. Τί σημαίνει αὐτό; Καταλαβαίνετε τί σημαίνει αὐτό; Γιά νά ἀκούσω.. «πολύ δύσκολο, πάτερ».. γιά νά τό ἀκούσω! Καταλάβατε; Πόσοι εἶναι διατεθειμένοι νά ποῦνε, δέν θά ξαναπᾶμε στή θάλασσα, τώρα πού τό μάθαμε; Τί μοῦ λέτε τώρα γιά χάραγμα καί Ἀντίχριστο; Ἐδῶ ἕνα μπάνιο δέν θέλουμε νά τό θυσιάσουμε! Ἔτσι δέν εἶναι; Γιατί μᾶς ἀρέσει.. Λέει, πάτερ, ἐγώ γιά θάλασσα τρελαίνομαι.. Τρελαίνεσαι! Γιά τόν Παράδεισο τρελαίνεσαι; Προτιμᾶς τήν ὀφθαλμοπορνεία καί τόν σοδομισμό, ὅλα αὐτά πού γίνονται ἐκεῖ, ἀπό τόν Παράδεισο.. Μόνο τό χάραγμα θά πάρεις; Τά πάντα θά πάρεις. Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Ἄς διορθώσουμε λοιπόν ὅλα τά ἄλλα, νά εἴμαστε ἕτοιμοι, νά μήν ὑποκύπτουμε στόν πονηρό σέ τίποτε καί μετά μή φοβᾶστε γιά τό χάραγμα. Ὁ διάβολος, ὁ Ἀντίχριστος, θά εἶναι πολύ εὐγενικός.. δέν θά μᾶς τό βάλει μέ τό ζόρι. Θά μᾶς ρωτήσει. Νά τό ξέρετε αὐτό, θά τό πάρουμε μέ τή θέλησή μας, ὅσοι τό πάρουμε. Θά τό πάρουμε καί θά πανηγυρίζουμε κιόλας, ὅσοι τό πάρουμε. Νά μήν τό πάρουμε ποτέ! Ἀλλά γιά νά μήν τό πάρουμε εἶναι αὐτό πού σᾶς εἶπα, νά ἀρχίσουμε ἀπό τώρα νά σφιγγόμαστε, νά ἐξερχόμαστε, «ἐξέλθετε», λέει, «ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε»[32]. Ἀλλά τί θά πεῖ ἡ μαμά; «Πάτερ, τί λές τώρα;.. Τά παιδιά μου θέλουν νά πᾶνε στή θάλασσα». Ἡ ἴδια θέλει νά πάει στή θάλασσα καί βάζει μπροστά τά παιδιά. Καταλάβατε; Εἶναι τό ἄλλοθι. Λοιπόν.. Ὅ,τι θέλει τό παιδί σου - τό μωρό σου θά σέ κάνει; Ἐσύ ὀφείλεις νά κατευθύνεις τό μωρό σου καί τό παιδί σου, ὄχι τό παιδί ἐσένα. Ἀλλιῶς εἶσαι ἀνάξια μάνα, πολύ ἁπλά. Πρέπει νά παραιτηθεῖς ἀπό τό ρόλο τῆς μάνας. Καί ὁ Θεός, πού σοῦ ἔκανε τή μεγάλη τιμή νά σοῦ δώσει μιά ψυχή 180

νά τή διαχειριστεῖς σωστά καί νά τή βάλεις στόν Παράδεισο, πρέπει νά σοῦ τήν πάρει αὐτή τήν τιμή. Νά στό πάρει τό παιδί.. κανονικά. Ἔτσι εἶναι. Τό παιδί δέν στό ἔδωσε γιά νά τό κολάσεις, οὔτε γιά νά τό βάλεις ἀφεντικό στό κεφάλι σου, ὅ,τι λέει τό παιδί.. Τό παιδί τί θά πεῖ; Τό παιδί θά πεῖ αὐτά πού λένε τά ἀνθρώπινα πάθη, γιατί μ’ αὐτά ἔχει γεννηθεῖ. Μέ τά ἀνθρώπινα πάθη, πού τοῦ τά μετάδωσες ἐσύ. Ἄν λοιπόν ἀκοῦς τό παιδί σου, οὐσιαστικά τί ἀκοῦς; Τά πάθη σου, τόν ἑαυτό σου. Τό παιδί εἶναι ἀντίγραφο τῶν παθῶν σου. Ὀφείλεις νά ἀναγεννηθεῖς καί νά ἀναγεννήσεις πνευματικά καί τό παιδί σου, ἄν θέλεις νά λέγεσαι δίκαια μητέρα καί πατέρας. Νά σᾶς πῶ καί ἄλλο παράδειγμα, νά δεῖτε πόσο παράνομοι εἴμαστε; Δέν σᾶς λέω ἄλλο… γιατί μετά θά μοῦ πεῖτε, εἶσαι πάρα πολύ αὐστηρός πάτερ! Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Ἔ, ποιός θά ἀποφασίσει νά μήν ξαναχορέψει; Νά μήν ξαναχορέψει! Μή μοῦ πεῖτε δημοτικούς καί ἀ-δημοτικούς χορούς… δέν μιλάει γιά τέτοιο πράγμα ὁ κανόνας τῆς Ἐκκλησίας. Ὑπάρχει κανόνας Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού ἀπαγορεύει στούς χριστιανούς νά χορεύουν. Μή μοῦ πεῖτε, ὅτι οἱ ἐνορίες κάνουν χορούς… Τά ξέρω πολύ καλά, τά ἔχω δεῖ καί σέ βίντεο καί τούς παπάδες πού εἶναι πρῶτοι-πρῶτοι. Καί τί θά πεῖ αὐτό; Τί λέει ἡ Ἐκκλησία διαχρονικά. Ἡ Ἐκκλησία μέσα ἀπό τούς ἱερούς κανόνες τό ἀπαγορεύει. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τό λέει ξεκάθαρα «ὅπου χορός», πέστε το.. -Διάβολος… Εἴδατε πού τό ξέρετε… πόσες φορές τό ἔχω πεῖ; Ὅπου χορός, διάβολος! Θέλεις νά εἶσαι μέ τόν διάβολο ἀγκαλιά; Χόρευε! Θά σέ χορέψει κι αὐτός δυό φορές στό ταψί… Βλέπετε; Πόσοι εἴμαστε διατεθειμένοι νά κόψουμε αὐτά;.. γιά νά μήν πάρουμε τό πρό-χάραγμα καί τό πρό-πρό-χάραγμα καί ὅλα αὐτά; Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Καλά τό λές, γιατί τά ἔχουμε πάρει. Ὅταν δέν κόβουμε τά πάθη μας… Μά ἀκριβῶς αὐτό εἶναι ὁ Ἀντίχριστος. Ὁ Ἀντίχριστος θά εἶναι ἡ ὑποταγή στά πάθη καί κατεξοχήν, πολύ καλά τό εἴπατε, θά μᾶς πολεμήσει μέ τήν κοιλιά. Σήμερα τί γίνεται γιά τό φαΐ; Ξεπουλᾶμε τήν πίστη μας. Ἔρχεται ὁ ψευτο-πολιτικός καί λέει «ἔχουμε λεφτά.. θά σᾶς δώσω λεφτά» καί ἐσύ λές, δέν πάει νά εἶναι ἄθεος.. ἄς δηλώνει ἄθεος ἐπίσημα, ἐγώ θά τόν βγάλω, ἀφοῦ θά μοῦ πάρει τό παιδί μου στή δουλειά, θά μοῦ δώσει σύνταξη, θά πάρει πίσω τά μέτρα -πῶς τά λένε;- λιτότητας.. τά ΕΝΦΙΑ καί ὅλα αὐτά.. ἐγώ θά τόν ψηφίσω. Αὐτός εἶναι! Ἡ κοιλιά μᾶς κυβερνάει. Δέν μᾶς κυβερνάει ἡ πίστη. Βλέπετε; Ἕνας πού κυβερνιέται ἀπό τήν κοιλιά, δέν θά πάρει τό χάραγμα; Ἀγαλλομένω ποδί! Τρέχοντας! Μόνο ἕνα χάραγμα; Χίλια χαράγματα θά πάρει.. Ἐκεῖ εἶναι τό πρόβλημα. 181

Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Ἔτσι ὅπως γίναμε.. ἡ ἐρώτηση εἶναι, δέν ξέρω ἄν ἀκούσατε, τό κοσμικό πνεῦμα πού ἔχει ἔχει κυριαρχήσει στούς γάμους, στά βαφτίσια καί σέ ὅλα αὐτά.. πού γίνονται ὅλα τά ἀντίθετα καί στό τέλος βάζουμε καί τό κερασάκι στήν τούρτα, νά εἶναι καί ὁ παπάς νά εὐλογήσει.. Τί νά εὐλογήσει; Τά πάθη μας καί τίς ἁμαρτίες μας; Νά σᾶς πῶ τή γνώμη μου τήν προσωπική; Νά μήν πηγαίνετε. Σέ τέτοιους γάμους νά μήν πηγαίνετε. Γιατί; Γιατί οὐσιαστικά βλασφημεῖται ὁ Χριστός ἐκεῖ πέρα. Βλασφημεῖται ὁ Χριστός. Μέ τά ἔργα πού κάνουν, βλασφημεῖται. Μέ τόν τρόπο πού εἶναι ντυμένες -πού δέν εἶναι ντυμένες- οἱ γυναῖκες, βλασφημεῖται ὁ Χριστός. Πολύ καλά τό ἔλεγε ἕνας σύγχρονος Μητροπολίτης, δέν εἶναι ἀνάγκη νά ἔρθουνε Τοῦρκοι νά βεβηλώσουν τούς ναούς.. Τούς ἔχουμε βεβηλώσει χίλιες φορές. Νά μήν πηγαίνουμε. Νά μή συμμετέχουμε. Αὐτή τήν ἔννοια ἔχει τό «ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε»[33]. Νά πάρεις ἀποστάσεις ἀπό ὅλα αὐτά. Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Πῶς παίρνουμε; Ἐρ. : ………………………. Ἀπ. : Θά πεῖτε, νά γίνουμε ἀκοινώνητοι; Καί θά σᾶς πῶ, ὄχι, νά γίνετε ἀληθινά κοινωνικοί. Ποιός εἶναι ἀληθινά κοινωνικός; Αὐτός πού κοινωνεῖ τόν Χριστό διά τῆς Θείας Κοινωνίας. Καί ἀκοινώνητος εἶναι αὐτός ὁ ὁποῖος σχετίζεται κοσμικά, καί ὄχι κοινωνικά, μέ ὅλους αὐτούς πού δέν κοινωνοῦν τόν Χριστό. Γιατί, ἄν κοινωνεῖς μέ ἀκοινώνητο, τί λέει ὁ κανόνας τῆς Ἐκκλησίας; Γίνεσαι καί ἐσύ ἀκοινώνητος. Τό ἀκοῦτε; Ἐμεῖς θέλουμε νά κοινωνοῦμε μέ ἀκοινώνητους, μέ ἀνθρώπους πού δέν κοινωνᾶνε, ἔτσι δέν εἶναι; Μά, θά πεῖς, εἶναι συγγενής μας... εἶναι ἀδέλφια μας.. τί θά κάνουμε; Θά κόψουμε τήν κοινωνία;.. Φυσικά! Ἀλλιῶς θά εἶσαι ἀκοινώνητος, δέν θά δικαιοῦσαι νά κοινωνήσεις δηλαδή. Καταλάβατε πόσο σοβαρά εἶναι τά πράγματα; Ἐμεῖς ὅμως λέμε, πολύ δύσκολο πάτερ.. ἕτοιμοι εἶστε νά τό πεῖτε.. Κι ὅμως ἔτσι εἶναι. Ὅταν λέει ὁ Χριστός, πρέπει νά μισήσεις τόν πατέρα σου καί τή μητέρα σου, αὐτό ἐννοεῖ. Αὐτό ἐννοεῖ.. Τόν πατέρα σου καί τή μητέρα σου νά μισήσεις;.. Ἔτσι λέει. Τά παιδιά σου, τόν σύζυγό σου κ.λ.π. Γιατί; Γιά νά ἔχεις κοινωνία μέ τόν Χριστό. Ἄν δέν τό κάνεις αὐτό, δέν κάνεις αὐτές τίς ἀποφασιστικές κινήσεις, τά κοψίματα αὐτά τῶν σχέσεων, δέν μπορεῖς νά ὑπάρξεις μέ τόν Χριστό, ὡς κοινωνῶν μέ τόν Χριστό. Ὁ Χριστός δέν δέχεται τέτοιους ἀνθρώπους, πού κοινωνοῦν καί μέ τούς ἐχθρούς Του. Εἶναι ἀπόλυτος. Ὅπως καί ἐσύ, ὁ σύζυγος, ἡ σύζυγος, δέν ἀνέχεσαι τόν ἄνδρα σου νά πηγαίνει καί μέ ἄλλες. Ἀνέχεστε; Πέστε μου.. Ἀγάπη δέν εἶναι; Θά σοῦ πεῖ.. ἐγώ τήν ἀγαπάω καί ἐκείνη, καί ἐσένα σ’ ἀγαπάω... Δέν γίνεται; Δέν γίνεται, χαλάει ὁ γάμος. Ἔτσι καί ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό μιλάει μέ συζυγικό λεξιλόγιο ὁ Χριστός. Τί 182

λέει; Νά εἶσαι πιστός. Τί θά πεῖ πιστός; Νά μήν κάνεις μοιχεία. Δέν μπορεῖς νά κάνεις μοιχεία καί νά ἔχεις καί γάμο μέ τόν Χριστό. Μετά εἶσαι ἄπιστος. Χαλάει ὁ γάμος, ὅταν σχετιζόμαστε μέ ἄπιστους, γιατί οὐσιαστικά ἄπιστοι εἶναι ὅλοι πού εἶναι γύρω μας. Ἄν σκεφτεῖτε ὅτι ἀπό τούς Ἕλληνες τό 3% ἐκκλησιάζεται καί βλέπουμε πῶς ἐκκλησιάζεται.. μέ σορτσάκια καί σχεδόν γυμνοί οἱ περισσότεροι, φανταστεῖτε τώρα πόσοι εἶναι οἱ πιστοί γύρω μας! Ἐλαχιστότατοι. Ἔ, μ’ αὐτούς μποροῦμε νά ἔχουμε κοινωνία. Μέ τούς ἄλλους θά εἴμαστε ἀκοινώνητοι, γιά νά εἴμαστε ἀληθινά κοινωνικοί, νά ἔχουμε κοινωνία μέ τόν Χριστό. Ἔλεγε ὁ μακαριστός, ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, ὅτι πρέπει νά γυρίσουμε, λέει, στά χρόνια τῶν κατακομβῶν. Ἕνα παιδί, πού προσπαθεῖ νά ζήσει πνευματικά, θά ἔχει ἐχθρούς τόν πατέρα του, τή μητέρα του, τόν ἀδελφό του.. Καί ἔχω τέτοιες περιπτώσεις παιδιῶν, πού προσπαθοῦν νά ζήσουν πνευματικά, 18χρονα, 20χρονα, καί τούς πολεμᾶνε οἱ γονεῖς τους. Τούς πολεμᾶνε! Καί λέει, πάτερ, τί νά κάνω; Καί λέω, πολύ ἁπλά, θά ζήσεις ὅπως οἱ χριστιανοί στίς κατακόμβες. Δέν θά σέ βλέπουν. Οὔτε ὅταν προσεύχεσαι οὔτε ὅταν διαβάζεις οὔτε, εἰ δυνατόν, ὅταν πᾶς στήν ἐκκλησία.. θά τά κάνεις ὅλα κρυφά. Μά δέν θά τό πεῖ στή μάνα του; Ὄχι, δέν θά τό πεῖ. Οὔτε στόν πατέρα του, σέ κανέναν. Σέ τέτοια χρόνια εἴμαστε καί πρέπει νά τό πάρουμε ἀπόφαση. Τό ἴδιο καί ἕνας οἰκογενειάρχης πού θέλει νά φυλάξει τήν οἰκογένειά του. Θά κόψω σχέσεις μέ τόν ἀδελφό μου; Μέ τόν νονό μου; Μέ τόν νονό τοῦ παιδιοῦ μου; Μέ τή νονά του; Βεβαίως θά κόψεις σχέσεις. Βεβαίως θά κόψεις σχέσεις, γιατί ἡ νονά θά φέρει στό κοριτσάκι σου τό παντελονάκι καί τό σορτσάκι καί θά πεῖ, πάρε παιδάκι μου.. Καί ἐσύ τί θά πεῖς; Τί νά κάνω τώρα;.. Νά τήν προσβάλλω;.. Ναί, νά τήν προσβάλλεις, καί νά πεῖς, μέ συγχωρεῖτε, δέν παίρνουμε τέτοια πράγματα, κι ἄν δέν συμφωνεῖτε μήν ξανάρχεστε. Καί θά κάνεις ἅγια, ἄν τό κάνεις αὐτό. Καταλάβατε; Πόσοι εἴμαστε διατεθειμένοι νά τά κάνουμε αὐτά; Ἀλλιῶς τό χάραγμα εἶναι ἤδη πάνω μας. Καταλάβατε; Ὁ Χριστός μᾶς θέλει ἀπόλυτους, 100%. Δέν μᾶς θέλει μεσοβέζικους, διχασμένες προσωπικότητες. Γι’ αὐτό ἔχουμε ὅλες αὐτές τίς συγκρούσεις καί τά ψυχολογικά καί τίς καταθλίψεις καί μέσα ἀπό τούς χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νά ζήσουνε μεσοβέζικα καί δέν χαίρονται τίποτα. [1] Ἐφεσ. 6, 12. [2] Ἑρμηνεία εἰς τάς ΙΔ΄ Ἐπιστολάς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Ὁσίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/νικη. [3] Ὅ.π. [4] Ἐφεσ. 6, 11. [5]Ἐφεσ. 6, 12.. [6] Ἐφεσ. 6, 12. [7] Α΄Ἰωαν. 5, 19. [8] Ἰωαν. 15, 19. 183

[9] Ἀποκ. 3, 16. [10] Ἰωαν. 15, 19. [11] Β΄Κορ. 6, 17. [12] Ὅ.π. [13] Ἡσ. 13, 4. [14] Δ΄Βασ. 6, 16. [15] Ἑβρ. 1, 14. [16] Θρ.Ἱερ. 4, 19. [17] Ματθ. 19, 9. [18] Α΄Κορ. 7, 27. [19] Ὅ.π. [20] Ἐφεσ. 2, 2. [21] Α΄Κορ. 2, 9. [22] Ἰώβ 1, 7. [23] Πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή Ἀποστόλου Παύλου, ἀρχ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, ἐκδ. Ρηγοπούλου. [24] Ἐφεσ. 6, 12. [25] Ματθ. 25, 46. [26] Ἀποκ. 12, 7. [27] Ὅ.π. [28] Β΄Θεσ. 2, 8. [29] Ματθ. 7, 14. [30] Ψαλμ. 114, 6. [31] Πρβλ. Α΄Κορ. 14, 20. [32] Β΄Κορ. 6, 17. [33] Ὅ.π. 184

Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα - Β Μέρος Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἀρχίσαμε τό πρωί νά μελετᾶμε τόν 12ο στίχο τοῦ 6ου Κεφαλαίου τῆς πρός Ἐφεσίους, «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα»[1], πού λέγει ὁ Ἀπόστολος. Δέν εἶναι ὁ ἀγώνας μας πρός αἷμα καί σάρκα, πρός ἀνθρώπους δηλαδή πού ἔχουνε αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τίς ἀρχές, πρός τίς ἐξουσίες, πρός τούς κοσμοκράτορες τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου. Καί ὀνομάζονται ἔτσι οἱ δαίμονες, ὄχι γιατί ὄντως εἶναι ἀρχές καί ἐξουσίες καί κοσμοκράτορες, ἀλλά πρός καταισχύνη τους κρατᾶνε ἀκόμα αὐτά τά ὀνόματα, γιατί ξέπεσαν. Ἦταν ἄγγελοι πού ἀνῆκαν στό τάγμα τό ἀγγελικό τῶν Ἀρχῶν, τῶν Ἐξουσιῶν καί οὔτε κοσμοκράτορες εἶναι, ἀλλά γίνονται, ἀποκτοῦν ἐξουσία ἐπάνω σέ μᾶς τούς ταλαίπωρους ἀνθρώπους, γιατί ἐμεῖς μέ τή θέλησή μας ὑποτασσόμαστε σ’ αὐτούς, ἐπειδή ἀκολουθοῦμε τό κοσμικό φρόνημα, τό κοσμικό πνεῦμα. Ὁπότε ὁ διάβολος ἀποκτᾶ δικαιώματα καί κυριαρχεῖ ἐπάνω μας. Ἀσκεῖ ἐξουσία, ἔχει κράτος, ἔχει δύναμη ἐπάνω στόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἑκούσια πηγαίνει καί τόν προσκυνᾶ, ἑκούσια ὑποτάσσεται στό πνεῦμα τοῦ κόσμου καί τό ἀκολουθεῖ. Συμβιβάζεται μέ τό πνεῦμα τῆς φιληδονίας, τῆς φιλαργυρίας καί τῆς φιλοδοξίας, γιατί αὐτό εἶναι τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Καί λέγαμε ὅτι ὁ πόλεμος τῶν δαιμόνων ἄρχισε ἀπό τόν οὐρανό. Οἱ δαίμονες προσπάθησαν νά κυριαρχήσουν καί νά κατατροπώσουν τούς Ἀγγέλους, ἀλλά κατατροπώθηκαν ἀπό τόν Ἀρχάγγελο Μιχαήλ καί τίς ἄλλες ἀγγελικές δυνάμεις, ὁπότε ἔπεσαν στή γῆ καί κάνουν πόλεμο τώρα ἐναντίον ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων. Λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος[2], νικημένοι πλέον στόν οὐρανό, οἱ πονηροί δαίμονες, μετέφεραν πλέον τόν πόλεμο στή γῆ καί τόν διεξάγουν ἐκεῖ μέ ὅλες τους τίς δυνάμεις. Ὅσο καί ἄν θέλουμε νά μήν τό λέμε καί νά μήν τό πιστεύουμε, ἔχουμε πόλεμο. Εἴμαστε πάντοτε σέ ἐμπόλεμη κατάσταση καί δέν πρέπει νά περιμένουμε καμία ἀνακωχή σ’ αὐτή τή ζωή. Κάθε στιγμή θά πρέπει νά μαχόμαστε ἐναντίον τῶν πονηρῶν πνευμάτων, «πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις»[3]. Καί ὅταν λέμε ἐπουρανίοις, ἐννοοῦμε τόν ἀέρα, γιατί οἱ δαίμονες πλέον δέν ἔχουν ἐξουσία καί παραμονή καί διαμονή στόν οὐρανό, ὅπου εἶναι μόνο οἱ Ἄγγελοι, ἔχουνε παραμονή καί δράση πάνω στή γῆ, κάτω ἀπ’ τή γῆ καί στόν ἀέρα πάνω ἀπό τή γῆ. Στρέφονται ἐνάντια στό καλό τοῦ Θεοῦ, ἐνάντια σέ κάθε καλό τοῦ Θεοῦ, πού βρίσκεται ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ καί σέ ὅλους τούς συγκληρονόμους τοῦ Χριστοῦ, τούς χριστιανούς. Πολεμοῦν τήν ὀρθή πίστη, τήν ὀρθή δόξα γιά τόν Θεό καί τήν ὀρθή ζωή καί πολεμοῦν τούς χριστιανούς τούς ὀρθοδόξους. Ἰδού ποίος εἶναι ὁ αἰώνιος ἐχθρός μας, ὁ αἰώνιος ἀντίπαλός μας. Τά βάζουμε πολλές φορές μέ ἀνθρώπους, ἀλλά ὁ ἀληθινός ἐχθρός, πού βρίσκεται πίσω ἀπό τούς ἀνθρώπους πού εἶναι θύματά του, εἶναι ὁ διάβολος. 185

Ἄν θέλεις πραγματικά νά εἶσαι δίκαιος, θά πρέπει νά τά βάλεις μέ τόν διάβολο. Μέ κανέναν ἄνθρωπο. Δέν εἶναι πραγματικός ἐχθρός ὁ ὁποιοσδήποτε νομιζόμενος ἐχθρός μας, ἄς ποῦμε τώρα ἐθνικός ἐχθρός οἱ Τοῦρκοι. Ὄχι, πίσω ἀπό ὅλα αὐτά κρύβεται ὁ πονηρός, ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος θέλει νά καταστρέψει τούς χριστιανούς καί τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Καί ὅλα αὐτά πού γίνονται τώρα στήν πατρίδα μας, οἰκονομικός πόλεμος κ.λ.π. ὅλα αὐτά πού γίνονται.. δέν εἶναι τόσο ὅτι θέλουν νά μᾶς καταστρέψουν οἰκονομικά ἤ πολιτικά ἤ ἐθνικά, ἀλλά κυρίως θέλουν νά σβήσουν τήν Ἐκκλησία, τήν Ὀρθοδοξία. Γι’ αὐτό ὁ διάβολος ἔχει λυσσάξει μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα. Αὐτός εἶναι ὁ αἰώνιος ἐχθρός μας, ὁ αἰώνιος ἀντίπαλός μας, εἶναι ὅλα τά πνεύματα τοῦ κακοῦ πού κατέβηκαν ἀπό τόν οὐρανό. Δέν θά μπορούσαμε νά ἀντιμετωπίσουμε αὐτά, ἄν δέν ἤμασταν ἐξοπλισμένοι μέ τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ. Μᾶς εἶπε ὁ Ἀπόστολος στόν προηγούμενο στίχο ἀκριβῶς «ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ»[4], γιά νά μπορέσετε νά σταθεῖτε πρός τίς μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου. Νά σταθεῖτε, νά μήν πέσετε, νά μήν ὑποσκελιστεῖτε ὑποκύπτοντας στίς παγίδες, συλλαμβανόμενοι ἀπό τίς παγίδες τοῦ διαβόλου. Προσέξτε, γιατί οἱ παγίδες δέν εἶναι κάτι μακρινό μας, εἶναι πολύ κοντά μας. Ἀκόμα καί μέσα στήν Ἐκκλησία ὑπάρχουνε παγίδες. Ὁ διάβολος στήνει παντοῦ τά δόκανά του καί ὅπου σέ πιάσει. Καί ἐνῶ πᾶς στήν ἐκκλησία ἤ πᾶς σέ ἕνα προσκύνημα καί ἔχεις δίπλα σου τόν Ἅγιο ἄφθαρτο, ἐσύ μπορεῖ νά εἶσαι παγιδευμένος, πιασμένος ἀπό τήν παγίδα τοῦ πονηροῦ καί εἴτε νά φαντάζεσαι εἴτε νά περιπολεύεις περί πολλῶν ἄλλων καί ὄχι νά προσεύχεσαι πραγματικά. Καί μπορεῖ νά εἶσαι καί στό Προκόπι ἐδῶ πέρα καί νά σκέφτεσαι τίς καφετέριες.. Νά γνωρίζεις τίς καφετέριες πού ἔχει τό Προκόπι, ἀντί νά σκέφτεσαι ὅτι ἤρθαμε ἐδῶ γιά νά προσκυνήσουμε. Νά πᾶμε νά πιοῦμε καφέ.. Παντοῦ εἶναι στημένες οἱ παγίδες. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος τίς εἶδε καί ἔφριξε καί εἶπε, «πῶς εἶναι δυνατόν νά ξεφύγει ὁ ἄνθρωπος καί νά μήν πιαστεῖ ἔστω ἀπό μία;». Καί ἄκουσε τή φωνή τοῦ Θεοῦ πού τοῦ εἶπε, διά τῆς ταπεινοφροσύνης. Ὅλα τά πνεύματα τοῦ κακοῦ δέν θά μπορέσουμε νά τά ἀντιμετωπίσουμε, ἄν δέν εἶμαστε ἐξοπλισμένοι μέ τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ. Τότε θά εἴμαστε δυνατοί καί ἀνίκητοι στόν πόλεμό μας μέ αὐτά, ὅταν εἴμαστε ἐνδεδυμένοι τόν Ἰησοῦ Χριστό, διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι σέ μᾶς καί μεταξύ μας, μέσα στήν Ἐκκλησία, μέ ὅλες Του τίς θεϊκές δυνάμεις. Ἀλλά, ἄν ἐσύ δέν μένεις μέσα στόν Χριστό, κατά τό «μείνατε ἐν ἐμοί»[5] πού λέει ὁ Χριστός μας, εἶσαι ἀτείχιστος, εἶσαι άπροστάτευτος, ἀθωράκιστος καί πανεύκολη λεία γιά τόν ἐχθρό. Ὅπως λέει καί ἀλλοῦ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «ἐν σαρκί γάρ περιπατοῦντες οὐ κατά σάρκα στρατευόμεθα»[6]. Ἐνῶ φορᾶμε σάρκα, σάρκινο σῶμα, δέν στρατευόμεθα κατά σάρκα, δέν κάνουμε ἐκστρατεία μέ σαρκικά ὅπλα. «Τά γάρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικά, ἀλλά δυνατά τῷ Θεῷ πρός καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων»[7]. Τά ὅπλα μας εἶναι πνευματικά, ἱκανά νά καταστρέψουν τίς ὀχυρώσεις τοῦ ἐχθροῦ. «Λογισμούς καθαιροῦντες»[8]. -Ποιά εἶναι τά ὀχυρά τοῦ ἐχθροῦ; 186

Εἶναι οἱ λογισμοί, δηλαδή σκέψεις συνδεδεμένες μέ ἐπιθυμίες, μέ πάθη. Αὐτός εἶναι ὁ λογισμός. Δέν εἶναι μιά ἁπλή σκέψη, ἀλλά συνδεδεμένη μέ ἕνα πάθος, καί σέ σπρώχνει ὁ λογισμός στήν ἁμαρτία. Αὐτός, ὁ κάθε λογισμός, εἶναι ἕνα ὀχυρό τοῦ ἐχθροῦ. Θά πρέπει νά τό καθαιρέσεις τό ὀχυρό, ἀλλιῶς δέν θά ἔχεις εἰρήνη. Θά ἔχεις τόν ἐχθρό μέσα στήν ψυχή σου καί σιγά-σιγά θά σοῦ τρώει τήν ψυχή. Εἴμαστε ὅμως δυνατοί μέ τόν Χριστό νά καθαιροῦμε τά ὀχυρώματα τοῦ ἐχθροῦ, τούς λογισμούς πού ἔχει στήσει μέσα μας «καί πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατά τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ»[9] καί κάθε ὑπερηφάνεια, πού ἐπαίρεται, σηκώνεται καί στέκεται ἐνάντια στή γνώση τοῦ Θεοῦ. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα; Ὅταν γκρινιάζουμε, ὅταν γογγύζουμε, ἔχουμε ὑπερηφάνεια καί εἶναι σάν νά λέμε στόν Θεό «δέν τά κάνεις καλά τά πράγματα.. τί εἶναι αὐτά πού μοῦ δίνεις;.. ἐγώ ξέρω καλύτερα ἀπό σένα..» καί στενοχωριόμαστε... καί θά πρέπει αὐτό τό ὀχυρό τοῦ ἐχθροῦ νά καθαιρεθεῖ. Ἡ ἔπαρσις νά φύγει, νά ταπεινωθοῦμε καί νά ἔχουμε τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ. Λές ὅτι πιστεύεις στόν Θεό. Ὄντως πιστεύεις; Ἄν πιστεύεις, θά πρέπει νά γνωρίζεις ὅτι ὁ Θεός εἶναι πάνσοφος, εἶναι πανάγαθος καί εἶναι καί παντοδύναμος. Ἄρα, αὐτά πού σοῦ δίνει, ἐφόσον βέβαια ζητᾶς ἀπό τόν Θεό νά γίνει τό θέλημά Του στή ζωή σου - τό λές μέν στό Πάτερ ἡμῶν, «Γενηθήτω τό θέλημά Σου», ἀλλά πόσο τό καταλαβαίνεις αὐτό πού λές καί πόσο θέλεις νά γίνει.. ἄν ἀληθινά πιστεύεις στόν Θεό, θά τό ἐννοεῖς αὐτό πού λές, ὁπότε ὅ,τι σοῦ ἔρχεται μετά - πρέπει νά τό δέχεσαι μέ δοξολογία, μέ εὐχαριστία, ἀπό ἕναν Θεό πού ξέρει πολύ καλύτερα ἀπό σένα τό συμφέρον σου, πού εἶναι πάνσοφος καί πανάγαθος, γεμάτος στοργική ἀγάπη. Καί πλέον δέν χωράει σέ σένα οὔτε γογγυσμός οὔτε ὑπερηφάνεια οὔτε γκρίνια, ἀλλά μόνο δοξολογία καί εὐχαριστία. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὀ μέγας Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἔνεκεν». Ὁ ἀληθινά ταπεινός ἄνθρωπος, νά ξέρετε, εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού δοξάζει τόν Θεό σέ ὅλα, γιά ὅλα, πάντοτε, πού δέχεται ὅλα μέ εὐχαριστία. Ὁ ἄνθρωπος ὁ γκρινιάρης εἶναι μίζερος, εἶναι ρημάδης στό τέλος. Ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος «ὅσο γκρινιάζεις τόσο ρημάζεις». «Καθαιροῦντες» λοιπόν «λογισμούς καί πᾶν ὕψωμα»[10], κάθε ὑψηλό καί ὑπερήφανο λογισμό, πού ἐπαίρεται κατά τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ. -Δέν πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός γνωρίζει τά πάντα; Ὅτι σέ ἀγαπάει; Ὅτι εἶναι πάνσοφος; Ἐσύ εἶσαι καλύτερος, πιό σοφός ἀπό τόν Θεό; Γνωρίζεις καλύτερα; Ἔχεις ἔπαρση, ἔχεις ὑπερηφάνεια, πρέπει νά καθαιρεθεῖ ἡ ὑπερηφάνεια, νά φύγει ἀπό μέσα σου «καί αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ»[11]. Καί κάθε νόημα, κάθε σκέψη, κάθε ἰδέα πού ὑπάρχει μέσα σου, κάθε σχέδιό σου, κάθε ἐπιθυμία σου, κάθε ἔννοια, ὅλα νά τά αἰχμαλωτίζεις καί νά τά βάζεις στήν ὑπακοή τοῦ Χριστοῦ. Νά λές, Χριστέ μου, δέν γνωρίζω ποιό εἶναι τό καλύτερο γιά μένα, ἐσύ γνωρίζεις.. ἔχω αὐτές τίς σκέψεις, αὐτές τίς ἴσως ἀρχικές ἐπιθυμίες, ἀλλά τίποτε δέν θέλω τελικά νά γίνει παρά μόνο αὐτό πού Ἐσύ γνωρίζεις καί εἶναι γιά τό 187

καλό μου. Καί ἔτσι μπαίνεις στήν ὑπακοή τοῦ Χριστοῦ. «Οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ»[12], «δέν ἦρθα νά κάνω τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τοῦ πέμψαντός με Πατρός»[13]. Ἔλεγε ποιός; Ὁ Θεός, ὁ Χριστός ὡς ἄνθρωπος. Πόσο περισσότερο ὀφείλουμε νά τό λέμε ἐμεῖς πού εἴμαστε ἄνθρωποι ἀδύναμοι καί φτωχοί καί φερόμαστε πολύ ἀνόητα καί ἡ σοφία μας μπροστά στόν Θεό εἶναι μωρία. Ἡ νίκη μας ἐναντίον κάθε κακοῦ ἐπιτυγχάνεται μόνο διά τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Θέλεις ἀληθινά νά νικήσεις; Μόνος σου ποτέ. Διά τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή ἐπικαλούμενος τόν Χριστό καί ὑποτασσόμενος στόν Χριστό. Δυστυχῶς δέν τά κάνουμε αὐτά πού λέει ὁ Χριστός καί μετά ἔρχονται οἱ συνέπειες, γιατί «κάθε παράβαση καί παρακοή ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν»[14]. -Μά θά πεῖς, τώρα, τόσο σημαντικό εἶναι νά φορέσω καί ἕνα παντελονάκι, ἄς ποῦμε; Εἶναι παράβαση, εἶναι παρακοή. Ἀφοῦ τό λέει ξεκάθαρα στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀπαγορεύεται νά φορᾶνε οἱ ἄνδρες γυναικεῖα καί οἱ γυναῖκες ἀνδρικά. Θά τό πληρώσεις. Αὐτές οἱ παραβάσεις, οἱ παρανομίες, οἱ ἴδιες μᾶς ἐκδικοῦνται. Καί μετά λές, γιατί ἔχω ταραχή;.. γιατί δέν ἔχω χαρά;.. μά τί κάνω;.. δέν εἶμαι καλός ἄνθρωπος;.. τόσα κάνω.. Τόσα κάνεις, ἀλλά δέν τά κάνεις ὅλα! Ἕνα γλυκό, ἄν δέν τό κάνεις σωστά ὡς πρός ὅλα τά ὑλικά, ὡς πρός τόν τρόπο πού θά τό παρασκευάσεις, δέν τά βάλεις τά ὑλικά στή σωστή σειρά, νά ἔχεις τόν φοῦρνο στούς τόσους βαθμούς κ.λ.π. ἕνα νά μήν κάνεις σωστό, τό γλυκό θά ἀποτύχει. Ἑπομένως, ὀφείλουμε νά κάνουμε τά πάντα. Ἕνα ἄν δέν κάνουμε, εἶναι σάν νά μήν κάναμε τίποτα[15], λέει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος. «Πᾶν νόημα αἰχμαλωτίζοντες εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ»[16]. Καλά λίγο δέν μποροῦμε νά ξεφύγουμε; Νά κάνουμε καί κανένα δικό μας νόημα; Ὄχι, ὅλα τά νοήματα πρέπει νά εἶναι σύμφωνα μέ τόν Χριστό, ὅλες οἱ σκέψεις μας, ὅλες μας οἱ ἐπιθυμίες. Ἡ νίκη μας τότε ἐπιτυγχάνεται διά τοῦ Χριστοῦ. Γιατί τότε ἔχουμε σύμμαχο τόν Χριστό. Λέει στήν πρός Ρωμαίους, «ἐν τούτοις πᾶσιν ὑπερνικῶμεν διά τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς»[17]. Δέν νικᾶμε μόνοι μας. Δέν μποροῦμε νά νικήσουμε μόνοι μας, ἀλλά διά Αὐτοῦ πού μᾶς ἀγάπησε, διά τοῦ Χριστοῦ, πού πέθανε ἀπό τήν ἀγάπη Του γιά μᾶς. -Πιστεύεις στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό; λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος Πόποβιτς. Ἤδη, ἀπό τή στιγμή πού πιστεύεις, δηλώνεις τόν πόλεμό σου ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί τῶν δυνάμεων αὐτοῦ. Καί σέ αὐτόν τόν πόλεμο μέ τή βοήθεια τοῦ Κυρίου ἐπέρχεται ὁ θάνατος τοῦ θανάτου, ὁ θάνατος τῆς κολάσεως, ὁ θάνατος τοῦ διαβόλου, ὁ θάνατος τοῦ σατανᾶ. -Μπορεῖς νά θανατώσεις τόν σατανᾶ; Ναί, διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τή στιγμή πού πιστεύεις, κηρύσσεις πόλεμο ἐναντίον ὅλων τῶν ἀντίθεων δυνάμεων. Ὀφείλεις νά τό ἔχεις συνειδητοποιήσει βαθιά καί νά τό βιώνεις «εἶμαι σέ ἐμπόλεμη κατάσταση». Γι’ αὐτό καί μία ὀνομασία τοῦ 188

χριστιανισμοῦ εἶναι στρατεία. Εἶναι δηλαδή ἐκστρατεία. Οἱ χριστιανοί εἴμαστε δηλαδή σέ μία συνεχῆ ἐκστρατεία. Στρατευμένοι, σέ ἐπιστράτευση καί ἐμπόλεμη κατάσταση στό στρατόπεδο τοῦ Χριστοῦ. Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος στόν Ἀόρατο Πόλεμο, πῶς πρέπει νά ξεκινάει ὁ χριστιανός τήν ἡμέρα του. Νά ἔχει κατά νοῦ ὅτι βγαίνει στόν πόλεμο καί πρέπει νά βγεῖ ἁρματωμένος γιά νά παλέψει μέ τίς ἀντίθεες πονηρές δυνάμεις, τά πνεύματα τῆς πονηρίας. Δυστυχῶς οἱ χριστιανοί εἶναι μόνο κατ’ ὄνομα καί τό πρωί πού ξυπνᾶνε, κοιτᾶνε πῶς θά πιοῦνε καφέ καί ὄχι πῶς νά κάνουν προσευχή. Νά ὁπλιστοῦν δηλαδή, νά βάλουν τήν πανοπλία τους, νά βγοῦν στόν πόλεμο ἁρματωμένοι. Βγαίνουν στόν πόλεμο χωρίς ἅρματα καί φυσικά ὅλη μέρα μετά εἶναι δαιμωνιώδεις. Μέσα στήν ταραχή, μέσα στό ἄγχος, μέσα στίς ἀγωνίες, μέσα στίς μέριμνες. Δοκιμάστε, χριστιανοί μου, νά δεῖτε, τί σημαντικό πράγμα εἶναι νά κάνεις πρωινή προσευχή. Πέντε λεπτά, δυό λέξεις, τρεῖς μετάνοιες, πέντε φορές τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Θά δεῖτε τεράστια διαφορά ὅλη τήν ἡμέρα. Εὐλογεῖται ὅλη ἡ ἡμέρα, γιατί εἶσαι ἁρματωμένος πλέον καί ὁ πονηρός κατατροπώνεται. Ὅταν πιστέψεις στόν Χριστό, ἀμέσως θά στραφεῖ ἐναντίον σου ὅλος ὁ θάνατος, ὅλη ἡ κόλαση, ὅλος ὁ σατανᾶς καί ὅλα τά στρατεύματά του. Θά σοῦ κηρύξουν πόλεμο οἱ μαῦροι ἄγγελοι καί οἱ πολεμοχαρεῖς συμπολεμιστές του. Ἐνῶ μέχρι τότε δέν σοῦ μιλοῦσε κανένας, ξάφνικά ὅλοι σοῦ ἐπιτίθενται, μέ πρώτους τούς δικούς σου, τούς συγγενεῖς. Ἐνῶ τό παιδάκι ὅταν πήγαινε στή ντισκοτέκ καί στά ναρκωτικά ὅλοι τό συμπαθοῦσαν, τό ἀγαποῦσαν, τοῦ γλυκομιλοῦσαν, τώρα πού ἄρχισε νά πηγαίνει στήν ἐκκλησία, νά ἐξομολογεῖται, ἄρχισαν ὅλοι νά τό μαλώνουν. Τάχατες γιά τό καλό του.. νά μήν πάθει ἡ ὑγεία του.. νά μή μπλέξει πολύ μέ τούς παπάδες καί ἀρρωστήσει κ.λ.π. Εἶναι ὁ πόλεμος τῶν μαύρων ἀγγέλων. Ἡ πίστη μας, καί μόνο ἡ πίστη μας, εἶναι δυνατότερη ἀπό ὅλα αὐτά. Γιατί τό στόμα τοῦ παναληθινοῦ Θεοῦ καί Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶπε αὐτή τήν αἰώνια καί ἀθάνατη ἀλήθεια: «ὁ δέ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ τό εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι»[18]. Σέ ποιόν τό εἶπε; Σέ ἐκεῖνον τόν ἄπιστο πατέρα, πού πῆγε τό παιδί του στούς Ἀποστόλους καί δέν μπόρεσαν νά τό κάνουν καλά. Καί ἡ μή θεραπεία ὀφειλόταν στόν ἄπιστο πατέρα, ὁ ὁποῖος ἔφτασε καί στόν Χριστό μπροστά νά τοῦ πεῖ, «μπορεῖς νά κάνεις κάτι;.. ἄν μπορεῖς κάνε.. τό εἶπα στούς μαθητές Σου καί δέν κάνανε τίποτα». Ἔχει καί μιά ἀναίδεια αὐτό, μιά αὐθάδεια. Ὅπως τό λένε καί σήμερα πολλοί, πῆγα στούς παπάδες, πῆγα στήν ἐκκλησία, τίποτα δέν ἔγινε... Καί μετά πῆγε στήν πόρτα τοῦ διαβόλου καί ἀφήνει ὁ Θεός, ξέρετε, ὅταν πᾶς ἔτσι μέ ἀναίδεια καί ἀπιστία, νά πλανηθεῖς. Γιατί θέλεις νά πλανηθεῖς. Καί λένε, πῆγα στόν μάγο καί μοῦ βρῆκε καί τά μάγια. Ἐν τῷ μεταξύ, ὅσοι πᾶνε σέ μάγους δέν ὑπάρχει περίπτωση, οἱ μάγοι ὅλοι λένε τό ἴδιο πράγμα, σοῦ ἔχουνε κάνει μάγια. Ὅλοι! Καί μή νομίζετε ὅτι λένε ἀλήθεια. Ψέματα! Πολλές φορές λένε ψέματα καί σπέρνουν τίς διχόνοιες μεταξύ ἀδελφῶν, συγγενῶν, γειτόνων κ.λ.π. γιατί ὁ ἄλλος 189

πείθεται, ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχει πνεῦμα πονηρίας κι αὐτός μέσα του καί συγγενεύει μέ τόν μάγο, πείθεται καί πλανᾶται. Καί πολλές φορές παραχωρεῖ ὁ Θεός νά τούς βγοῦν αὐτά πού τούς λένε οἱ μάγοι, γιατί οἱ ἴδιοι τά πιστεύουν. Καί παραχωρεῖ ὁ Θεός νά ἐπαληθευτοῦν οἱ μάγοι, νά ἐπαληθεύσουν αὐτά πού τούς εἶπαν. Γιατί ὁ ἴδιος ἔχει πονηρό πνεῦμα, αὐτός πού πάει στόν μάγο, καί παραχωρεῖ ὁ Θεός νά πάθει, γιά νά μάθει ἀπό αὐτά πού θά πάθει. Καί ξέρετε, αὐτό τό πράγμα, πολλές φορές, τό ἔχουμε κι ἐμεῖς πού λέμε ὅτι εἴμαστε χριστιανοί καί ἔχουμε τέτοια πράγματα πού ἔχουν σχέση μέ τή μαγεία. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Τρίτωσε, λέει, τό κακό. Πόσοι τό λένε αὐτό; Τό πιστεύουν.. καί πράγματι τριτώνει τό κακό! Ναί! Γιατί ὅμως τριτώνει; Γιατί ἐσύ τό πιστεύεις. Καί παραχωρεῖ ὁ Θεός νά γίνει, ἐπειδή ἐσύ εἶσαι πλανεμένος καί θέλεις νά πλανηθεῖς. Δέν ἔχει ἐξουσία ὁ διάβολος, ἀλλά ἐπειδή ἐσύ τό πιστεύεις, γίνεται. Σοῦ λέει ὁ Θεός, ἀφοῦ παιδί μου, δέν θέλεις Ἐμένα νά πιστέψεις καί νά Μέ πάρεις προστάτη, θά σοῦ ἔρθει καί τό τρίτο κακό. Σοῦ ἦρθαν τά δύο, θά σοῦ ἔρθει καί τό τρίτο. Βλέπετε; Τό τραβᾶμε μόνοι μας τό κακό, γιατί μᾶς ἐγκαταλείπει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί ὁ διάβολος ἄλλο πού δέν θέλει μετά νά μᾶς περιποιηθεῖ ἀναλόγως καί καταλλήλως. «Εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι»[19]. Τό πρόβλημα δέν εἶναι στήν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος. Εἶναι στή δική μας πίστη, ἐάν ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος. -Πιστεύεις ὄντως ὅτι ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος; Τότε γιατί γκρινιάζεις; Πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός εἶναι Πατέρας σου; Γιατί μεμψιμοιρεῖς; Γιατί λές, τί Θεός εἶναι Αὐτός; Γιατί λές, ὅλα ἀνάποδα μοῦ πᾶνε; Νά ψαχτεῖς.. μήπως ἔχεις ὑπερηφάνεια.. ἔχεις φύγει ἀπό τόν Θεό Πατέρα καί σοῦ πᾶνε ὅλα ἀνάποδα. Μόνο μέ τήν πίστη νικιέται τό κάθε κακό, νικιέται ὁ θάνατος, ἡ κόλαση, ὁ σατανᾶς, «ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρά τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα»[20]. Τίποτε δέν εἶναι ἀδύνατο γιά τόν Θεό. Αὐτός εἶπε «πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι»[21], γιά αὐτόν πού πιστεύει. Καί ὅταν μιλάει ὁ Κύριος γιά πίστη, δέν ἐννοεῖ βέβαια τή δαιμονική, τή διαβολική, τή θεωρητική πίστη, πού λέει ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός ἤ ὑπάρχουνε τά τρία Πρόσωπα κ.λ.π. ἤ ὅτι ὁ Χριστός ἔγινε ἄνθρωπος.. Ὡραῖα ὅλα αὐτά. -Ἐσένα τί συνέπειες ἔχει αὐτή ἡ πίστη στή ζωή σου; Ἐσύ ζεῖς τή ζωή τοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μέ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός; Τότε πραγματικά πιστεύεις. Ὄχι ἁπλῶς θεωρητικά. Αὐτή τή θεωρητική πίστη τήν ἔχει καί ὁ διάβολος, ἀλλά ἐπειδή δέν ἐφαρμόζει τίς ἐντολές, δέν σώζεται. Παρατήρησε τί συμβαίνει στήν πραγματικότητα μέ ὅλους ἐκείνους πού εἶναι ἀρεστοί στόν Θεό. Αὐτοί διαμέσου τῆς πίστεως κατήγαγαν καί καταγάγουν ἀδιάκοπα περιφανῆ νίκη ἐναντίον τοῦ σατανᾶ καί τῶν στρατευμάτων του καί κάνουν ὅλα τά 190

θεάρεστα ἔργα καί κατορθώματα. Βλέπετε οἱ Ἅγιοι πόσο πάλεψαν καί νίκησαν τούς δαίμονες. Τό νά πιστεύει κανείς σημαίνει τό νά πολεμάει ἀδιάκοπα γιά τήν αἰώνια ζωή, τήν ὁποία ὅμως κλέβει ὁ διάβολος διαμέσου τῶν κακιῶν, τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν σκανδάλων πού προσφέρει στούς ἀνθρώπους. Τό νά πιστεύει κανείς σημαίνει ἐπίσης τό νά ὑποφέρει καί νά μάχεται ἀδιάκοπα γιά τήν αἰώνια ζωή. Δέ θέλουμε νά ὑποφέρουμε, δέ θέλουμε νά πάθουμε τίποτε. Νά περάσουμε στόν Παράδεισο ἀβρόχοις ποσί. Ἐνῶ ὁ ἀληθινά πιστός εἶναι ἕτοιμος νά πάθει τά πάντα γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Σ’ αὐτό βρίσκεται ἡ κλήση μας ἡ χριστιανική, στό νά ὑποφέρουμε. Αὐτή εἶναι ἡ κλήση μας, ἡ κλήση γιά μᾶς τά ἀνθρώπινα ὄντα ὡς θεοειδῆ δημιουργήματα, τό νά πάσχουμε γιά τόν Χριστό. Σέ σᾶς δόθηκε, λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὄχι μόνο τό νά ἀγαπᾶμε καί νά πιστεύουμε, ἀλλά καί τό νά πάσχουμε γιά τόν Χριστό[22]. Εἶναι μεγάλη τιμή μας νά πάθουμε κάτι γιά τόν Χριστό. Ὁ πόλεμός μας δέν εἶναι μέ τούς ἀνθρώπους, ἀλλά μέ τό κακό πού ὑπάρχει σ’ αὐτούς, μέ τίς ἁμαρτίες πού διαπράττουν αὐτοί, μέ τά ψέματα, μέ τίς ἀδικίες, μέ ὅλα τά κακά πού ἐπιτελοῦν αὐτοί, μέ ὅλο τό σκότος πού βρίσκεται σ’ αὐτούς, μέ ὅλα τά πνεύματα τοῦ κακοῦ. Πρέπει πάντοτε νά ξεχωρίζουμε τό πρόσωπο ἀπό τήν πράξη. Ποτέ δέν πρέπει νά τά βάζουμε μέ τόν ἄνθρωπο, μέ τό πρόσωπο, ἀλλά πάντοτε μέ τό κακό πού ὑπάρχει στό πρόσωπο. Ἔχουμε τούς Οἰκουμενιστές. Τούς ἀγαπᾶμε, καί τούς Πατριάρχες μας, καί τούς Ἐπισκόπους μας, ὅλους, ἀλλά δέν συμφωνοῦμε μέ τήν αἵρεση, μέ τόν Οἰκουμενισμό. Ἔχουμε τούς ὑβριστές, ἔχουμε τούς μασόνους, ἔχουμε τούς ἀντίχριστους, ἔχουμε τούς ἀθέους. Τούς ἀγαποῦμε ὅλους αὐτούς, ἀλλά δέν ἀγαποῦμε τό κακό πού λειτουργεῖται ἀπό αὐτούς, ἐνεργεῖ μέσα τους καί ὑποτάσσονται καί ὑποκύπτουν σ’ αὐτό. Γι’ αὐτό δέν εἶναι κατάκριση νά καταδικάζουμε τήν αἵρεση, τόν Οἰκουμενισμό ἤ τήν ὅποια ἄλλη ἐκτροπή. Κατάκριση εἶναι νά μισεῖς τό πρόσωπο. Νά χωρίζεσαι καί νά ἀποβάλλεις τήν ἀγάπη πού ὀφείλεις νά ἔχεις στόν κάθε ἄνθρωπο, ὅ,τι κι ἄν εἶναι αὐτός, ὅσο κι ἄν ἔχει δώσει δικαιώματα στόν πονηρό, ὅσο κι ἄν μοιάζει στόν πονηρό. Ὀφείλεις νά τόν ἀγαπᾶς, γιατί εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Δέν θά ἀγαπᾶς ὅμως τά ἔργα του. Ὁπότε ὁ πόλεμός μας αὐτός δέν εἶναι πρός αἷμα καί σάρκα. Δέν πρέπει νά μαχόμαστε μέ ἀνθρώπους, νά τά βάζουμε μέ ἀνθρώπους. Οἱ ἄνθρωποι -οἱ κακοί ἄνθρωποι, ἔτσι ὅπως τούς λέμε κακούς- εἶναι θύματα. Ὅσο οἱ ἄνθρωποι εἶναι κοντά στόν Θεό, εἶναι ἅγιοι. Ὅσο πλησιέστερα στόν Θεό εἶναι, τόσο καί ἁγιότεροι εἶναι, τόσο καθαρότεροι καί πιό εὐλογημένοι. Καί ὅσο καθίστανται ἐργαστήριο καί κατοικητήριο τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ κακοῦ καί τῶν ἐξουσιῶν καί τῶν κοσμοκρατόρων τοῦ σκότους, τόσο αὐτοί ἁμαρτοποιοῦνται, γίνονται πλήρεις ἁμαρτιῶν, 191

κριματίζονται, διαβολοποιοῦνται, μοιάζουν μέ τόν διάβολο καί φτάνουν στό τρομερό μέτρο καί ὅριο τῆς αἰώνιας καταδίκης. Ἀλλά παρόλα αὐτά μποροῦν, διά τῆς πίστεως καί μετανοίας, νά καθαριστοῦν, νά ἁγιοποιηθοῦν, νά μεταμορφωθοῦν, νά σωθοῦν. Ὁ κεφαλαιώδης ἐχθρός, σέ μᾶς καί στούς γύρω ἀπό μᾶς ἀνθρώπους, στό σῶμα μας, στό αἷμα μας, στήν ψυχή μας, εἶναι ὁ διάβολος. Ἡ πάλη μας εἶναι μέ τά πνεύματα τοῦ κακοῦ, τά ὑπό τῶν οὐρανῶν, πού βρίσκονται στό σῶμα καί στό αἷμα τῶν κοντινῶν μας, τῶν διπλανῶν μας, τῶν γήινων συνανθρώπων μας ἤ ἀκόμα καί στό δικό μας σῶμα καί αἷμα. Σᾶς θυμίζω αὐτό τό περιστατικό μέ τόν Ἅγιο Πορφύριο καί τή μητέρα αὐτή, πού ἐπρόκειτο νά δεχθεῖ μία ἐπίσκεψη ἀπό ἕνα συγγενικό της πρόσωπο, ἄν δέν ἀπατῶμαι ἦταν ἡ μητέρα της ἤ ἡ πεθερά της, καί ὁ Ἅγιος τῆς ἔλεγε ρητά, δέν πρέπει αὐτή ἡ γυναίκα νά πάρει στά χέρια της τό παιδί σου, τό μωρό σου. Καί ἀντιστεκόταν ἡ μητέρα καί ἔλεγε, αὐτό δέν μπορῶ νά τό κάνω, Γέροντα. Καί τῆς εἶπε ὁ Ἅγιος, ἐγώ εἶμαι γιά νά χωρίζω τούς ἀνθρώπους;.. Ἴσα-ἴσα, λέει, ἐγώ θέλω νά ἑνώνω τούς ἀνθρώπους, ἀλλά αὐτή ἡ γυναίκα δέν πρέπει νά τό πάρει τό παιδί σου στήν ἀγκαλιά της. Γιατί; Γιατί ὑπάρχουν τά πνευματικά μικρόβια, τά ὁποῖα μέ τή στενή ἐπαφή μεταδίδονται ἀπό τόν ἕναν στόν ἄλλον. Καί ὁ διαβολοποιημένος ἄνθρωπος τά διαβολικά του μικρόβια τά μεταδίδει καί στόν ἄλλον πού ἀγκαλιάζει, πού φιλάει, στό μικρό παιδί, στό μωρό. Ἔλεγε ἕνας σύγχρονος ἅγιος Γέροντας, τά παιδιά πού ἔχουν αὐτισμό, τά λεγόμενα αὐτιστικά παιδιά, ὅταν, λέει, μιά μητέρα, μέ συγχωρεῖται, πού κάνει διαστροφικά πράγματα σέ σχέση μέ τόν ἄνδρα της, μέ τό στόμα της κ.λ.π. φιλήσει ἔτσι τό παιδί της, τό παιδί της ἀφηνιάζει. Καί ἔχουμε τά πολλά αὐτιστικά παιδιά... Ἀκοῦτε ἐρμηνεία ἀπό ἁγίους;! Ψάχνε ὅσο θέλεις μέ τούς γιατρούς. Εἶναι τά αἴτια πνευματικά. Εἶναι ἡ ἁμαρτία, κι ἄν δέν φύγει ἡ ἁμαρτία, δέν διορθώνεται τίποτε. Νά γιατί ἀρρωσταίνουμε. Ἡ πάλη μας εἶναι μέ τά πονηρά πνεύματα. Μαχόμαστε ἐναντίον τῶν πονηρῶν πνευμάτων πού εἶναι στούς διπλανούς μας, ἀλλά πού εἶναι καί μέσα μας πολλές φορές. Σᾶς εἶπα τά παραδείγματα αὐτά. Μαχόμαστε ἐναντίον τοῦ βασικοῦ δημιουργοῦ τοῦ κακοῦ, τοῦ σατανᾶ, ὁ ὁποῖος ταυτόχρονα εἶναι καί «θεός» τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου, «θεός» κάθε κακοῦ καί κάθε διαβόλου. Οἱ ἄνθρωποι ἀπό ἀδιαφορία, ἀπό ἔλλειψη ἐγρήγορσης, νά τό πῶ ἔτσι, τήν ἔκφραση «ἔλα μωρέ τώρα.. θά ἀκούσουμε αὐτά τά πράγματα πού λέει ὁ τάδε πάτερ, ἄς ποῦμε.. δέν εἶναι καί τίποτα». Ἔτσι μᾶς ξεγελάει ὁ διάβολος, μέ τήν ἀδιαφορία, μέ τήν ἔλλειψη ἐγρήγορσης. Εἴτε λοιπόν ἀπό ἀδιαφορία ἤ ἀπό φιληδονία ἤ ἀπό φιλαυτία προσφέρουν τόν ἑαυτό τους ὡς ὄργανο τῆς ἀδικίας καί τοῦ κακοῦ καί γίνονται κανονικά ὑπηρέτες τοῦ διαβόλου. Προσφέρουν τόν ἑαυτό τους γιά ὅπλο τῆς ἀδικίας. Ὁ διάβολος δέν ἔχει χέρια καί πόδια, ἔχει ὅμως ἀνθρώπους πού τοῦ ὑποτάσσονται, γίνονται τά χέρια του καί τά πόδια του στή γῆ καί γίνεσαι ὅπλο τοῦ ἄδικου, τῆς ἀδικίας στήν κακοβουλία τοῦ διαβόλου. Καί ἡ ἀδικία τούς χρησιμοποιεῖ σάν ὅπλο 192

ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καί Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος ἦλθε στόν κόσμο μας γιά νά μᾶς σώσει ἀπό τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο καί τόν διάβολο. Τά πνεύματα τοῦ κακοῦ κάτω ἀπό τόν οὐρανό διεξάγουν πόλεμο ἐναντίον τῆς αἰώνιας ζωῆς μας, τήν ὁποία ἐμεῖς ἀποκτοῦμε διά τῆς πίστεως στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, τόν ἐνσαρκωμένο Θεό καί Κύριο καί προσπαθοῦν νά μᾶς ἐπιβάλλουν τόν θάνατο μέσω τῆς φιλαμαρτίας, τῆς φιληδονίας καί τῆς φιλαυτίας. Καί ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μᾶς προσφέρει τήν αἰώνια ζωή διαμέσου τῆς πίστεως πρός Αὐτόν. Καί ἐνῶ θέλει θυσίες καί κόπο καί προσπάθεια ἡ ζωή ἡ διαβολική, τρέχουμε σ’ αὐτήν καί ἀρνούμαστε τόν γλυκύτατο Ἰησοῦ. Ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά δώσουμε τόν ἑαυτό μας γιά νά γίνει ὑπηρέτης τῆς δικαιοσύνης τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ διαμέσου τῆς πίστεως. Καί ἄν γίνει αὐτό, τότε ἐμεῖς σιγουρεύουμε γιά τόν ἑαυτό μας τήν αἰώνια ζωή. «Ζητεῖτε πρῶτα τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τή δικαιοσύνη Αὐτοῦ»[23]. Δικαιοσύνη δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ἐπικράτηση τοῦ δίκαιου, ἀλλά ἡ σύνολη ἀρετή. Ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά δώσουμε τόν ἑαυτό μας στόν Χριστό ἤ ὄχι, νά γίνουμε ὑπηρέτες τῆς σύνολης ἀρετῆς, τῆς δικαιοσύνης τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ διαμέσου τῆς πίστεως. Κι ἄν γίνει αὐτό, τότε ἐμεῖς σιγουρεύουμε γιά τόν ἑαυτό μας τήν αἰώνια ζωή. Γιατί ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή ἡ αἰώνιος. -Ἑνώθηκες μέ τόν Χριστό διά τῆς ἀρετῆς, διά τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ; Σώθηκες. Αὐτή εἶναι ἡ σωτηρία. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι, βλέπετε, ζοῦνε αὐτή τήν κατάσταση πρίν πεθάνουν καί χαίρονται καί πανηγυρίζουν καί ζοῦν ἀναστάσιμα καί ξεχνοῦν τόν ἑαυτό τους καί πλέον δίνονται στήν προσευχή γιά τούς ἄλλους, ὥστε αὐτό πού ζοῦν οἱ ἴδιοι, τήν προ-σωτηρία, ἄς τό ὀνομάσουμε ἔτσι, τήν πρόγευση τῆς σωτηρίας, νά μποῦνε σ’ αὐτή τήν κατάσταση ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Ἡ πληρωμή, ἡ ἀνταμοιβή γιά τήν ἁμαρτία εἶναι ὁ θάνατος, καί τό δῶρο, ἡ ἀνταμοιβή τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀρετή εἶναι ἡ αἰώνια ζωή κοντά στόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό. «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος»[24]. Τῆς ὅποιας ἁμαρτίας, προσέξτε! Δέν εἶναι μόνο ἡ βαριά ἁμαρτία πού φέρνει τόν θάνατο. Καί ἡ μικρή ἁμαρτία φέρνει τόν θάνατο, καί ἡ ἐλαχιστότατη, ἐφόσον παραμένει ἀμετανόητη. Ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἀμετανόητος. Δυστυχῶς, πολλοί θά χαθοῦμε ἀπ’ τούς χριστιανούς ὄχι ἐξαιτίας μεγάλων ἁμαρτιῶν. Τίς μεγάλες τίς ἀποφεύγουμε, τίς θεωρούμενες μεγάλες, φόνος, μοιχεία, πορνεία, ἀλλά ἐξαιτίας τῶν μικρῶν ἁμαρτιῶν, στίς ὁποῖες ἐπιμένουμε καί δέν μετανοοῦμε. Κάθεσαι μέ τίς ὧρες στό τηλέφωνο καί κουτσομπολεύεις. Μικρή ἁμαρτία νομίζεις εἶναι αὐτό; Μά, λέει, τό ἐξομολογήθηκα. Ναί, ἀλλά διορθώθηκες ἤ πάλι τά ἴδια κάνεις; Εἶναι μεγάλη ἁμαρτία καί παραμένει ἀδιόρθωτη, ἄρα ἀμετανόητη. Δέν μᾶς σώζει ἡ ἀναφορά μόνο τῶν ἁμαρτιῶν, θά πρέπει νά ὑπάρχει καί ἡ διόρθωση, τό σταμάτημα τῆς ἁμαρτίας. Ποιές εἶναι οἱ ἀρχές τοῦ σκότους τοῦ κόσμου τούτου, γιά τίς ὁποῖες μιλάει ὁ Ἀπόστολος στόν στίχο αὐτό καί μᾶς λέει πώς εἶναι ἡ πάλη μας πρός τάς ἀρχάς, τάς ἐξουσίας, τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους; Ποιές εἶναι οἱ ἀρχές τοῦ σκότους τοῦ 193

κόσμου τούτου; Ποιές οἱ ἐξουσίες τοῦ σκότους τοῦ κόσμου τούτου; Ποιοί οἱ κοσμοκράτορες τοῦ σκότους τοῦ κόσμου τούτου; Εἶναι τά πνεύματα τοῦ κακοῦ τά ὑπό τόν οὐρανό. Κάθε σκότος στό δικό μας ἀνθρώπινο γήινο κόσμο ἔχει τήν καταγωγή του ἀπ’ αὐτά. Καί γενικά ὅλο τό σκότος εἶναι ἀπ’ αὐτά. Τό σκοτάδι αὐτό διαμέσου τῶν ἀνθρώπων διακλαδίζεται σέ ἄπειρους τρόπους καί μεθόδους. Καί διαμέσου τοῦ σκότους ἐξαπλώνεται ἡ ἐξουσία τοῦ σατανᾶ στό ἀνθρώπινο γένος. Γι’ αὐτό καί ἡ πίστη στόν Χριστό συνίσταται στήν ἐπιστροφή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό σκοτάδι στό φῶς καί ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ σατανᾶ στήν ἐξουσία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό βλέπετε, οἱ ἄνθρωποι πού ζοῦνε μακράν τοῦ Θεοῦ εἶναι σκοτισμένοι, εἶναι σέ σύγχυση, τό μυαλό τους εἶναι θολωμένο, δέν ξέρουν ποιό εἶναι τό καλό καί ποιό εἶναι τό κακό, ποιό εἶναι τό ἀληθινό συμφέρον τους καί ποιό εἶναι αὐτό πού τούς βλάπτει καί πολλές φορές κάνουν πράγματα πού θεωροῦν ὅτι εἶναι τά πλέον ὠφέλιμα καί εἶναι τά πλέον καταστροφικά γι’ αὐτούς, γιατί ἀκριβῶς ζοῦν μέσα στό φοβερό σκοτάδι τῶν πονηρῶν πνευμάτων καί στήν ἐξουσία τοῦ σατανᾶ. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἀνεξομολόγητος, εἶναι ὑπό τήν ἐξουσία τοῦ σατανᾶ. Προσέξτε το αὐτό. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἀμετανόητος καί δέν διορθώνεται, δέν ἐξομολογεῖται, ἀλλά καί δέν διορθώνει τή ζωή του, παραμένει ὑποχείριο τοῦ πονηροῦ. Στήν οὐσία καί στή φύση της ἡ ἁμαρτία εἶναι σκότος. Γι’ αὐτό καί μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι ὅτι ἐσκοτίσθη ὁ νοῦς τοῦ Ἀδάμ.. μέ πολλές ἁμαρτίες; Ὄχι, μέ μία ἁμαρτία! Μία ἁμαρτία ἔκανε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, τήν παράβαση, τήν παρακοή καί ἀμέσως σκοτίστηκε ὁ νοῦς τους. Ἕνας ἄνθρωπος, πού ἀγωνίζεται πνευματικά καί εἶναι μέσα στό φῶς τοῦ Χριστοῦ, ἀμέσως τό καταλαβαίνει μόλις ἁμαρτήσει. Σκοτίζεται, φεύγει τό φῶς. Ὁ Κύριος μᾶς ἀπελευθέρωσε ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ σκότους μέ τή δική του Θεανθρώπινη οἰκονομία τῆς σωτηρίας. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μᾶς ἐκάλεσε ἐκ τοῦ σκότους εἰς τό θαυμαστόν Αὐτοῦ φῶς. Ὑπάρχει τεράστια διαφορά στήν ἀνθρωπότητα πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν. Οἱ πρό Χριστοῦ ἄνθρωποι εἶχαν πάρα πολύ μεγάλη συγγένεια μέ τό κακό καί μεγάλη ροπή στήν ἁμαρτία καί σχεδόν ὁ διάβολος τούς ἔσερνε μέ τή βία στήν κόλαση. Μετά Χριστόν τά πράγματα ἔχουν ἀλλάξει πάρα πολύ μέ τήν ἐγκαθίδρυση τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στή γῆ. Ἡττήθηκαν οἱ δαιμονικές δυνάμεις καί πλέον ὁ ἄνθρωπος πολύ εὔκολα, ἐάν θέλει, διά τῆς Ἐκκλησίας νικᾶ τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος πρό Χριστοῦ φαινόταν σχεδόν ἀνίκητος. Γι’ αὐτό καί εἶναι πολύ μεγάλο τό κατόρθωμα τῆς Παναγίας μας, ἡ ὁποία νίκησε τόν διάβολο ἐνῶ ἦταν ἀβάφτιστη, ἐνῶ ἤτανε ἀκόμα ἐκτός Ἐκκλησίας. Μέ τή δύναμή της, τή ρωμαλαία θέλησή της, δέν ἁμάρτησε. Τό πνεῦμα τοῦ κακοῦ, τά πνεύματα τά ποικίλα τοῦ κακοῦ μέσω τῶν ἁμαρτιῶν ἐκρίνουν τό σκοτάδι τους στήν ἀνθρώπινη φύση καί ὁ ἄνθρωπος συνευδοκώντας καί κάνοντας τίς ἁμαρτίες «ἐν τῇ σκοτίᾳ ἐστί καί ἐν τῇ σκοτίᾳ περιπατεῖ, καί οὐκ οἶδε 194

ποῦ ὑπάγει, ὅτι ἡ σκοτία ἐτύφλωσε τούς ὀφθαλμούς αὐτοῦ»[25]. Φοβερό πράγμα! Δέν ξέρει ὁ ἄνθρωπος ποῦ πηγαίνει, ὅταν συνευδοκεῖ στίς ἁμαρτίες. Τά πνεύματα τοῦ κακοῦ, μέ τή βοήθεια τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν παθῶν, κυριαρχοῦν στούς ἀνθρώπους καί διευθύνουν τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου. Αὐτά εἶναι οἱ διευθυντές, οἱ κοσμοκράτορες τοῦ σκότους στόν κόσμο αὐτό. Ἀλλά δέν διευθύνουν τόν κόσμο, ὁ ὁποῖος εἶναι δημιουργία τοῦ Θεοῦ, ἐκτός ἀπό τήν ἁμαρτία καί τό κακό τά ὁποῖα εἶναι σ’ αὐτόν τόν κόσμο. Φαίνεται ὅτι τόν κόσμο τόν διευθύνουν οἱ μασόνοι, οἱ ὁμοφυλόφιλοι, οἱ ἄθεοι, οἱ ἀντίχριστοι.. μᾶς ἔχουν καταλάβει ὅλες τίς στρατιωτικές, τίς πολιτικές ἐξουσίες καί ἐν μέρει καί τίς ἐκκλησιαστικές. Ὅμως δέν κατευθύνουν τούς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ, κατευθύνουν τό κακό καί τούς ἀνθρώπους τοῦ κακοῦ, τά ὑποχείρια τοῦ κακοῦ. Οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ δέν μπαίνουν στήν ἐξουσία τοῦ διαβόλου οὔτε ὑπόκεινται στίς δαιμονικές αὐτές δυνάμεις. Δέν κυριαρχεῖ ὁ διάβολος σ’ αὐτούς. Διευθύνουν τόν ἁμαρτωλό κόσμο αὐτοί οἱ διευθυντές καί κοσμοκράτορες τοῦ σκότους πού ἐμπνέονται ἀπό τά πονηρά πνεύματα. Μέ τήν ἐπίμονη φιλαμαρτία ὁ ἄνθρωπος σταδιακά καί ὁ ἴδιος καθίσταται σκότος καί τότε ἡ μόνη διέξοδος ἀπό τό δηλητηριασμένο καί ἀποπνικτικό σκοτάδι εἶναι ἡ πίστη στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ὁ Ὁποῖος εἶναι τό μοναδικό καί ἀληθινό φῶς στόν ἀνθρώπινο κόσμο μας. Τό μοναδικό φῶς μέσα στόν κόσμο! Ἄς τό προσέξουμε αὐτό.. Δέν ὑπάρχουν ἄλλα φῶτα. Δέν ὑπάρχουν ἄλλα πράγματα πού μᾶς χρειάζονται γιά νά μᾶς φωτίσουν ἐκτός ἀπό τόν Χριστό. Οὔτε ἡ παιδεία ἡ κοσμική μᾶς χρειάζεται οὔτε τά Πανεπιστήμια μᾶς χρειάζονται οὔτε οἱ ἐπιστῆμες μᾶς χρειάζονται οὔτε ἡ τεχνολογία οὔτε ὁ πολιτισμός οὔτε ἀκόμα, θά ἔλεγα, οἱ πατρίδες.. Τίποτα δέν μᾶς χρειάζεται. Μόνο ὁ Χριστός μᾶς χρειάζεται. «Τό φῶς τοῦ κόσμου ἐγώ εἰμι»[26], λέει ὁ Χριστός. Δέν μποροῦμε καί δέν πρέπει νά βάζουμε τίποτα ἄλλο δίπλα, συμπληρωματικά στόν Χριστό. Γιά νά ζήσουμε χρειαζόμαστε τόν Χριστό μόνο, τίποτα ἄλλο. Πολλοί βάζουν τήν Ἑλλάδα καί τόν Χριστό μαζί. Καί μερικοί βάζουν πρῶτα τήν Ἑλλάδα καί μετά τόν Χριστό. Μόνο ὁ Χριστός μᾶς χρειάζεται. Κι ἄν ἔχουμε τόν Χριστό, θά ἔχουμε καί τήν Ἑλλάδα καί ὅλο τόν κόσμο θά ἔχουμε. Γιατί σκοπός δέν εἶναι νά διασώσουμε ἕνα κομμάτι τῆς γῆς χριστιανικό ὀρθόδοξο, γιατί γι’ αὐτό πονᾶμε γιά τήν Ἑλλάδα ἔτσι;.. γιατί ἡ Ἑλλάδα φυλάει ἀνθρωπίνως θά λέγαμε, μᾶς δίνει ἕνα ζωτικό ἐδαφικό χῶρο πού ἄνετα λατρεύουμε τόν Χριστό. Νά δοῦμε πόσο ἀκόμα... γιατί ὅσο πᾶνε σφίγγουνε οἱ ἄθεοι τά δόντια τους καί ὁρμοῦν ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Ἤδη σχεδιάζεται ὁ χωρισμός ἀπό πολλά χρόνια. Ἀλλά δέν μᾶς νοιάζει... πῶς νά ποῦμε.. δέν εἶναι αὐτό ἡ ἐπιδίωξή μας. Ἡ ἐπιδίωξή μας εἶναι ὅλος ὁ κόσμος νά γίνει Ἑλλάδα, χριστιανικός ὀρθόδοξος. Ὅλη ἡ οἰκουμένη θέλουμε νά γίνει ὀρθόδοξη. Γι’ αὐτό ὁ χριστιανός ὑπέρκειται τῆς πατρίδος. Δέν καταφρονεῖ τήν πατρίδα του, τήν ἀγαπάει, καί τήν προσωρινή, ἀλλά στέκεται πάνω ἀπ’ αὐτό καί θέλει νά κάνει πατρίδα του τόν οὐρανό καί ὅλη τή γῆ νά τήν κάνει κι αὐτό κομμάτι τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δηλαδή νά μποῦνε στήν Ἐκκλησία, νά γίνουνε ὀρθόδοξοι. Αὐτός πρέπει νά εἶναι ὁ στόχος μας καί ὁ καημός μας καί ἡ ἀπαντοχή μας καί ἡ ἐπιδίωξή μας. 195

Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἀγαπάει τήν ἁμαρτία, τόσο γίνεται σκοτάδι. Ὅσο ἔρχεται στόν Χριστό μέ τήν πίστη, φεύγει τό σκοτάδι. Ἔρχεται τό φῶς καί ὁ ἄνθρωπος συνειδητοποιεῖ ὅτι δέν χρειάζεται τίποτα ἄλλο. Τό μοναδικό φῶς τοῦ κόσμου, τό μοναδικό φῶς τῆς ζωῆς εἶναι ὁ Χριστός. Τότε ἡ πίστη στόν Χριστό σημαίνει σεισμό, καταιγίδα καί λαίλαπα καί ρῆγμα καί θραύση τοῦ σκότους καί ἐπάνοδος στό φῶς. -Μπορεῖς νά συντρίψεις ὅλο αὐτό τό μυστήριο τῆς ἀνομίας; Μέ τή χάρη τοῦ Χριστοῦ, μπορεῖς. Δώδεκα ἄνθρωποι σύντριψαν τόν διάβολο καί τίς δυνάμεις του ὅλες, πού εἶχαν κυριαρχήσει παγκοσμίως ἐκεῖνα τά χρόνια. Πόσο μᾶλλον ἐμεῖς σήμερα πού δέν εἴμαστε δώδεκα... εἴμαστε πολλοί στό ὄνομα βαφτισμένοι.. ἑκατομμύρια.. Ἀλλά πόσοι εἴμαστε πραγματικά μέ τή φλόγα τῶν δώδεκα; Μέ τόν ἱεραποστολικό ζῆλο καί μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο νά καίει μέσα μας ὅπως ἔκαιγε στίς ψυχές ἐκείνων, τῶν Ἀποστόλων; Γι’ αὐτό δέν σπάζει τό σκοτάδι, γι’ αὐτό κυριαρχεῖ τό σκοτάδι στή γῆ. Ὅταν πιστέψουμε ἀληθινά στόν Θεό γίνεται σεισμός, καταιγίδα, λαίλαπα καί θραύση τοῦ σκότους καί ἐπάνοδος στό φῶς. Καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά μέσω τῶν ἱερῶν μυστηρίων καί τῶν ἁγίων ἀρετῶν ὅλο τό φῶς τοῦ Χριστοῦ ἐκχέεται καί κατοικεῖ σέ μᾶς. Διαχέεται σέ ὅλο μας τό εἶναι καί τότε ἐμεῖς ὁλόκληροι καθιστάμεθα φῶς. Μέ τόν λόγο τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Θεοῦ ἀποτεινόμενος στούς πρώην εἰδωλολάτρες καί τώρα χριστιανούς ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει «ἦτε», ἤσαστε δηλαδή, «ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δέ φῶς ἐν Κυρίῳ· ὡς τέκνα φωτός περιπατεῖτε»[27]. Τώρα εἶστε φῶς. Σάν παιδιά τοῦ φωτός, πού εἶναι ὁ Χριστός, θά πρέπει κι ἐσεῖς νά περιπατεῖτε, νά ζεῖτε. Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εὐαγγελίζεται: Ποιές ἀρχές, λέει, καί ἐξουσίες καί κοσμοκράτορες τοῦ σκότους, πού ἐπικρατεῖ στόν αἰῶνα αὐτόν; Γιά ποιό σκοτάδι μιλάει; Μήπως γιά τό σκοτάδι τῆς νύχτας; Καθόλου. Ἀλλά γιά τό σκοτάδι τῆς πονηρίας, γιατί ἤμαστε, λέει, κάποτε σκοτάδι, λέγοντας ἔτσι τήν πονηρία πού ἐπικρατεῖ στήν παροῦσα ζωή. Διότι δέν θά ἔχει πλέον ὕπαρξη οὔτε στόν οὐρανό οὔτε στόν μέλλοντα αἰῶνα. Ἡ κυριαρχία τοῦ κακοῦ θά εἶναι μέχρι νά ἔρθει ὁ Κύριος, μέχρι τή Δευτέρα Του Παρουσία. Μετά τελειώνει ὁ διάβολος, τελειώνει τό κακό, τελειώνει ἡ ἁμαρτία. Ὀνομάζει τούς δαίμονες κοσμοκράτορες, ὄχι ἐπειδή εἶναι κυρίαρχοι τοῦ κόσμου, ἀλλά ἐπειδή εἶναι αἴτιοι τῶν πονηρῶν ἔργων, γιατί γνωρίζει ἡ Γραφή νά ὀνομάζει «κόσμο» τίς πονηρές πράξεις. Ὅπως ὁ Χριστός, ὅταν λέγει «ὑμεῖς οὐκ ἐστέ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου, ὥσπερ ἐγώ οὐκ εἰμί ἐκ τοῦ κόσμου»[28], δέν ἔχω καμιά σχέση μέ τήν ἁμαρτία. Ἔτσι καί ἐσεῖς, δέν ἔχετε καμιά σχέση μέ τήν ἁμαρτία οἱ χριστιανοί. Ὁ μακαριστός Θεοδώρητος λέει, οἱ κακοί δαίμονες ἀνῆκαν κάποτε στίς τάξεις τῶν οὐρανίων δυνάμεων, ἀλλά ἐξαιτίας τῆς κακίας τους ἐξέπεσαν ἀπ’ αὐτή τή σειρά. 196

Ἀλλά καί τώρα φέρουν ἐκεῖνες τίς ὀνομασίες, μέ τή διαστρεβλωμένη ὅμως ἔννοια πού δημιούργησε ἡ κακότητά τους. Καί τώρα λέγονται ἄγγελοι, ἀλλά ἄγγελοι τοῦ σκότους. Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος τούς ὀνόμασε κοσμοκράτορες ὄχι γιατί πῆραν ἀπό τόν Θεό τή διαχείριση τοῦ κόσμου, ἀλλά γιατί κυριαρχοῦν σέ ἐκείνους πού οἰκειοθελῶς ἀγάπησαν τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί τή ζωή τῆς ἀδιαφορίας. Τώρα ἐδῶ ζωγραφίζει τήν ἐποχή μας. Οἱ πλεῖστοι ἄνθρωποι ζοῦνε ἀδιάφορα. «Ἡ ἀνθρωπότητα παγκοσμίως ζεῖ σέ ἀκηδία», ἔλεγε ὁ μακαριστός ὁ π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ. Σέ ἀδιαφορία δηλαδή γιά τή σωτηρία της. Ἀλλά μήν πᾶμε μακριά.. ἐδῶ μεταξύ μας, νά δεῖτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον.. -Πόσο ἐνδιαφερόμαστε γιά τή σωτηρία μας; Πόσο ζοῦμε μέ ἐπιμέλεια τή χριστιανική ζωή; Πόσο κάνουμε μέ ἐπιμέλεια τά ἔργα τοῦ Θεοῦ; Τί λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; «Ἐπικατάρατος ὁ ποιῶν τά ἔργα τοῦ Κυρίου ἀμελῶς»[29]. Καταραμένος, λέει. -Πᾶς στήν ἐκκλησία; Καλά κάνεις. Ἀλλά πῶς στέκεσαι ἐκεῖ; Ποῦ εἶναι ὁ νοῦς σου; Τόν κάνεις ὅπως πρέπει τόν ἐκκλησιασμό σου; Ἡ προσευχή σου πῶς εἶναι; Ἡ ἀγάπη σου στόν Χριστό πόσους βαθμούς ἔχει; Πόσο ἀντιστέκεσαι στό πνεῦμα τοῦ κόσμου; Πόσο ἀντιστέκεσαι στίς πονηρές σκέψεις; Στούς πονηρούς λογισμούς; Στίς κακίες; Στίς κατακρίσεις; Στίς ἐμπαθεῖς ματιές; Στήν ὅποια παρακίνηση τοῦ διαβόλου γιά τό κακό. Ὁ Θεϊκός Ἀπόστολος μιμεῖται τόν λαμπρό ἐκεῖνο ἀρχιστράτηγο, ὁ ὁποῖος θέλοντας νά ἐκδιώξει τήν ἀδράνεια τῶν στρατευμάτων του, περιγράφει τό θάρρος τῶν ἐχθρῶν. Ἕνας καλός στρατηγός θά ἐνεργοποιήσει, θά ἐρεθίσει τούς στρατιῶτες του γιά μάχη, περιγράφωντάς τους τήν παληκαριά τῶν ἐχθρῶν καί τίς δράσεις τῶν ἐχθρῶν. Ἔτσι καί ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος, μᾶς περιγράφει τούς ἐχθρούς, τά πνεύματα τοῦ σκότους, τῆς πονηρίας, γιά νά μᾶς ἐνεργοποιήσει στή μάχη ἐναντίον τους. Δείχνει καί τό κέρδος ἀπ’ τή νίκη, γιά νά κάνει τούς στρατιῶτες πιό ζηλωτές, γιατί λέει ὅτι ἡ μάχη διεξάγεται πρός τά πνεύματα τοῦ κακοῦ τά ὑπό τόν οὐρανόν καί τό βραβεῖο γιά τή νικηφόρα αὐτή μάχη θά εἶναι ἡ οὐράνια Βασιλεία. Καί ἕνας ἄλλος ἑρμηνευτής, ὁ Οἰκουμένιος, λέει: ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος ὀνομάζει τούς δαίμονες ἀρχές, πού οἱ ἄνθρωποι τούς κάνουν δικές τους ἀρχές καί ὑποτάσσονται εὐχαρίστως σ’ αὐτούς. Τί ὡραῖο εἶναι αὐτό! Ἀκριβῶς! Κάνεις ἀρχή σου, κυρίαρχο δηλαδή στήν ψυχή σου, τόν διάβολο. Γι’ αὐτό λέγονται ἀρχές καί οἱ δαίμονες, γιατί τούς δίνουμε ἐμεῖς τή δυνατότητα νά ἄρχουν σέ ἐμᾶς. Τούς ὀνομάζει καί ἐξουσίες, γιατί αὐτοί μόνο μέ τήν βοήθεια τῶν παθῶν ἀσκοῦν ἐξουσία στούς ἀνθρώπους. Οἱ ἄνθρωποι ἀγαποῦν τά πάθη τους, ὁπότε οἱ δαίμονες τούς ἐξουσιάζουν. Τούς ὀνομάζει καί κοσμοκράτορες, γιατί ἐξουσιάζουν αὐτούς πού 197

φρονοῦν τά κοσμικά καί κυβερνοῦν ἐκείνους πού πράττουν τά πονηρά ἔργα. Νά μή φοβηθεῖς ἀκούγοντας τόν Ἀπόστολο νά ὀνομάζει τούς δαίμονες κοσμοκράτορες, γιατί στή συνέχεια φανερά δείχνει ὅτι αὐτοί διευθύνουν τό σκότος αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Δηλαδή, τό κακό αὐτοῦ τοῦ κόσμου καί ὄχι ὅλο τόν κόσμο, τόν κακό κόσμο. Τό σκότος αὐτοῦ τοῦ κόσμου εἶναι τά ἔργα τῆς κακίας καί τῆς πονηρίας. Αὐτά διευθύνει ὁ διάβολος καί τά ὄργανά του καί ὄχι τούς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ. Ἄς σταματήσουμε ἐδῶ.. ὁλοκληρώθηκε καί ἡ ὁμιλία πού κάνει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος σ’ αὐτόν τόν στίχο. Ἄν θέλετε νά μιλήσουμε πάνω σ’ αὐτά, μπορεῖτε.. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : ...................... Ἀπ. : Ἡ ἐρώτηση εἶναι, τά πνευματικά μικρόβια μεταδίδονται ἀπό τόν ἕναν στόν ἄλλο καί τούς βλάπτουνε, ἰδίως τά μικρά παιδιά. Μπορεῖ νά γίνει καί τό ἀντίθετο; Δηλαδή ἕνας ἅγιος, ἕνας ὑγιής πνευματικά νά ἐξυγιάνει καί ἕνα παιδί, ἕναν ἄλλον ἄνθρωπο; Βέβαια γίνεται κι αὐτό, ἀλλά πιό δύσκολα θά ἔλεγα, γιατί ρέπουμε πρός τό κακό εὐκολότερα παρά πρός τό καλό. Ἐξαρτᾶται βέβαια καί ἀπό τή διάθεση μέ τήν ὁποία πλησιάζουμε ἕναν Ἅγιο. Ἄν πᾶς μέ καλή προαίρεση, μέ διάθεση νά ὠφεληθεῖς, ἄν πᾶς μέ εὐλάβεια, θά ὠφεληθεῖς. Θά πάρεις ἀπό τά καλά του μικρόβια, νά τό ποῦμε ἔτσι. Θά πάρεις τόν ζῆλο του, τήν παληκαριά του, τήν ἀγωνιστικότητά του, στό βαθμό πού θά θελήσεις νά πάρεις. Μπορεῖ νά εἶναι μεγάλος Ἅγιος, ἀλλά ἐσύ ἐπειδή πᾶς μέ μικρή προαίρεση, μέ λίγη εὐλάβεια, παίρνεις λίγο. Μπορεῖ νά εἶναι μικρός Ἅγιος, ἀλλά ἐπειδή ἐσύ πᾶς μέ μεγάλη προαίρεση καί μέ μεγάλη εὐλάβεια, θά πάρεις πολύ. Μπορεῖ νά πάρεις καί περισσότερο ἀπ’ ὅσο ἔχει. Ἔλεγε ὁ π. Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης, ἄν πεῖς ὅτι ὁ Γέροντάς σου ἄς ποῦμε, ἔχει μιά ἁγιότητα 10 βαθμῶν καί ἐσύ πᾶς μέ μιά εὐλάβεια 50 βαθμῶν, θά πάρεις 50! Ἄσχετα ἄν ὁ Γέροντάς σου ἔχει μόνο 10 νά σοῦ δώσει. Γιατί δέν εἶναι ὁ Γέροντας πού σοῦ δίνει, ἀλλά ὁ Θεός, πού λειτουργεῖ μέσα ἀπό τόν Γέροντα καί βλέπει τή δική σου τήν εὐλάβεια. Κι ἄν πᾶς σέ ἕναν μεγάλο Ἅγιο, ἀλλά μέ πονηρία, μέ κακούς λογισμούς, μέ διάθεση κατάκρισης, δέν θά πάρεις τίποτα. Θά πάρεις κι ἐσύ κατάκριση. Βλέπετε; Τό πᾶν δηλαδή, τελικά, ἔγκειται σέ μᾶς, πῶς ἐμεῖς πιστεύουμε ἤ δέν πιστεύουμε, ἐμπιστευόμαστε ἤ ὄχι τόν Θεό καί τόν πνευματικό μας ὁδηγό καί τούς Ἁγίους Του. Ἐρ. : Εἴπαμε ὅτι δέν κατακρίνουμε τόν ἄνθρωπο, ἀλλά τίς πράξεις του καί τόν διάβολο. Αὐτός ὅμως γίνεται ὄργανο τοῦ διαβόλου. Δέν ἔχει εὐθύνη αὐτός; Δέν θά κριθεῖ; Ἀπ. : Φυσικά θά κριθεῖ, ἀλλά ὄχι ἀπό μᾶς. Δέν εἴμαστε ἐμεῖς οἱ κριτές τῆς Οἰκουμένης. Ὁ Κριτής εἶναι ἕνας. Ὄχι ὁ Θεός Πατέρας, ὁ Χριστός! Ἄν καί θά λέγαμε, θά ἐδικαιοῦτο καί ὁ Θεός Πατέρας νά εἶναι κριτής καί τό Ἅγιο Πνεῦμα! Κι ὅμως... οὔτε ὁ Θεός Πατέρας οὔτε τό Ἅγιο Πνεῦμα θά κρίνει. Μόνο ὁ Χριστός θά 198

κρίνει. Γιατί; Γιατί ὁ Χριστός ἔγινε ἄνθρωπος ὁμοιοπαθής μέ μᾶς τούς ἀνθρώπους. Ἔχει τό πολύ ὡραῖο ὁ Ἅγιος Μάξιμος πού λέει, ὁ Θεός Πατέρας δέν κρίνει κανέναν. Τό παίρνει ἀπό τό εὐαγγέλιο. Τό λέει ὁ Χριστός «ὁ πατήρ δέν κρίνει οὐδένα, πᾶσαν τήν κρίσιν δέδωκε τῷ υἱῷ»[30]. Καί πᾶμε ἐμεῖς τώρα πάνω ἀπό τόν Υἱό, πάνω ἀπό τόν Πατέρα καί κρίνουμε καί κατακρίνουμε. Βλέπετε πόσο μεγάλη ἀλαζονεία ἔχουμε, πόσο μεγάλη ὑπερηφάνεια, ὅταν κρίνουμε τά πρόσωπα; Κάνουμε αὐτό πού δέν κάνει ὁ Θεός Πατέρας. Ἐρ. : Ἕνα πρόσωπο στήν οἰκογένεια εἶναι ταραχοποιό. Ἐπειδή εἶναι ταραγμένος ὁ ἴδιος ἀπό τίς ἁμαρτίες του καί τά πάθη του, ταράζει καί τούς ἄλλους. Ἔχουμε δυνατότητα νά ξεφύγουμε; Ἀπ. : Ἔχουμε, ἀλλά εἶναι δύσκολο. Εἶσαι σάν τούς παῖδες στή Βαβυλωνία κάμινο. Θά πρέπει νά κάνεις προσευχή νά γίνει δροσιά τό καμίνι! Μπορεῖ νά γίνει, ἀλλά θέλει πίστη καί θέλει κότσια. Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος μᾶς λέει νά κόβουμε τίς συναναστροφές καί μέ τούς οἰκείους μας καί μέ τούς συγγενεῖς μας. Ὅταν ξέρεις, λέει, ὅτι ἕνας ἄνθρωπος σέ σκανδαλίζει, κόψ’ τον. Μά εἶναι συγγενής μου.. εἶναι ἡ μάνα μου.. εἶναι ἡ πεθερά μου.. Τήν πεθερά εὔκολα τήν κόβουμε.. Εἶναι τό παιδί μου! Πῶς θά τό κόψω; Θά γίνω ἀκοινώνητος κ.λ.π. Εἶναι ὁ ἄντρας μου.. Θά βρεῖς τρόπο. Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τή βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ, θά τή βρεῖς τή λύση, γιατί ὁ Θεός ποτέ δέν δίνει πειρασμό παραπάνω ἀπό τίς δυνάμεις μας καί μαζί μέ τόν πειρασμό, δίνει καί τή δύναμη «τοῦ ὑπενεγκεῖν»[31], νά ὑπομείνουμε τόν πειρασμό. Ἑπομένως, μή λές, μέ ξεπερνάει ὁ πειρασμός αὐτός. Ἄν σέ ξεπερνάει, εἶναι γιατί τά ’χεις χαλάσει μέ τόν Χριστό. Ἐσύ τά ἔχεις χαλάσει. Κάτι δέν κάνεις σωστά, ὁπότε δέν δέχεσαι τή βοήθεια πού δίνει ὁ Θεός στούς δικούς Του. Δέν τήν παίρνεις. Τή δίνει ὁ Χριστός, ἀλλά ἐσύ δέν τήν παίρνεις. Κάτι δέν κάνεις σωστά ἐσύ. Θά πρέπει νά διορθωθεῖς, νά μετανοήσεις, ὁπότε θά δεῖς ὅτι ἀντέχεις ὄχι μόνο αὐτόν τόν πειρασμό, ἀκόμα μεγαλύτερους. Νά πῶ ἕνα παράδειγμα. Εἶναι ὁ σύζυγός σου θυμώδης, βρίζει, βλαστημάει.. Ναί, ἔχουμε τέτοιες περιπτώσεις. Τί μπορεῖς νά κάνεις ἐσύ ἡ σύζυγος; Μπορεῖς νά κάνεις, νά ψαχτεῖς μήπως φταῖς κι ἐσύ λίγο.. μήπως κι ἐσύ ἀπαντᾶς στήν πρώτη κουβέντα πού θά σοῦ πεῖ, ὁπότε τόν ἐρεθίζεις.. τοῦ ἐρεθίζεις τό πάθος. Σταμάτα νά ἀπαντᾶς.. Θά βρεῖς τρόπο καί μέ τή βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ καί μέ τήν προσευχή σου καί θά τούς βοηθήσεις κι αὐτούς πού πάσχουνε οἱ καημένοι καί εἶναι θύματα τοῦ διαβόλου. Ἕνας ταραχώδης ἄνθρωπος, ταραχοποιός, ἔχει πρῶτα ταραχή μέσα του καί μετά σπέρνει τήν ταραχή καί γύρω του. Ἀλλά καί ὁ ἄλλος, πού δέχεται αὐτό τό μικρόβιο, τό μικρόβιο τῆς ταραχῆς, τῆς ὀργῆς κ.λ.π. ἔχει κι αὐτός λίγο συγγένεια μέ τόν ταραχοποιό, ἔτσι δέν εἶναι; Καί παίζουμε πίνγκ-πόνγκ. Μία σου καί μία μου.. Αὐτό γίνεται. Ἄν ὁ ἄλλος εἶχε τό πνεῦμα τῆς εἰρήνης, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, δέν θά ταραζόταν! Μά, λέει, μέ ἔβρισε! Καί τί σημαίνει αὐτό; Ἔπαθες τίποτα; Μόνο καλό ἔπαθες. Σέ ἔλουσε, ὅπως λέει καί ὁ λαός. Μέ ἔλουσε.. μέ καθάρισε δηλαδή! Ἕνας 199

πού ὑβρίζεται καί ὑπομένει καί σιωπᾶ, καθαρίζεται. Γιατί; Γιατί ταπεινώνεται. Καί ὅταν ταπεινώνεσαι, ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί σέ λούζει, σέ καθαρίζει. Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν τοῦ Θεοῦ ὄχι μόνο δέν στενοχωριέται, ἀλλά καί χαίρεται ὅταν ἀδικεῖται, ὅταν περιφρονεῖται. Ἐρ. : ...................... Ἀπ. : Ὄχι ὅλα, ἀλλά σᾶς εἶπα μία γνώμη πού λέει ἕνας Ἅγιος. Πολλά παιδιά, ὄχι ὅλα. Μπορεῖ νά εἶναι καί ἄλλοι λόγοι. Ἐρ. : ...................... (Γιά τά αὐτιστικά παιδιά εἶναι ἡ ἐρώτηση). Ἀπ. : Ναί, γιατί εἶναι πολλοί οἱ παράγοντες. Δέν σημαίνει ὅτι κάνεις κάτι, θά γίνει κάτι ὁπωσδήποτε. Πολλοί γονεῖς κάνουν αἴσχη στόν γάμο καί δέν ἔχουν αὐτιστικά παιδιά.. ναί. Ἔχουν ἄλλα. Ὁ Θεός δίνει στόν καθένα, παραχωρεῖ δηλαδή τόν διάβολο νά δράσει κατά τό συμφέρον καί ὅσο τοῦ ἐπιτρέπει ὁ Θεός. Καί ξέρει ὁ Θεός ποῦ θά ἀφήσει τόν διάβολο καί ποῦ θά τόν δεσμεύσει. Σέ ἄλλον θά τό δώσει καί σέ ἄλλον δέν θά τό δώσει. Δέν εἶναι τά πράγματα μαθηματικά, ἕνα καί ἕνα κάνουν δύο. Ὑπάρχει ὁ Θεῖος παράγοντας ὁ ὁποῖος ρυθμίζει τά πάντα. Εἶναι τά κρίματα τοῦ Θεοῦ. Δέν μποροῦμε νά τά ἐξιχνιάσουμε αὐτά. Γιατί ἄλλοι πεθαίνουνε νέοι καί ἄλλοι γέροι. Δέν μπορεῖς νά τό βρεῖς. Γιατί ἄλλοι εἶναι ἄρρωστοι ἀπό γεννησιμιοῦ τους καί ἄλλοι δέν ἀρρωσταίνουν ποτέ. Γιατί ἄλλοι εἶναι πλούσιοι καί ἄλλοι εἶναι φτωχοί. Γιατί ἀλλονῶν τά παιδιά πεθαίνουν στά 20 χρόνια καί ἄλλων πεθαίνουν μέσα στήν κοιλιά τῆς μάνας τους καί ἄλλοι πεθαίνουν στά 80. Εἶναι τά κρίματα τοῦ Θεοῦ, μήν τά ψάχνουμε αὐτά, δέν μποροῦμε νά τά ψάξουμε. Εἶναι στήν πανσοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι παναγαθότης καί παντοδυναμία. Ὅλα αὐτά πᾶνε μαζί. Γιά ἕνα ὅμως εἴμαστε βέβαιοι, ὅτι ὅλα λειτουργοῦνε γιά τή σωτηρία μας. Καί ὅταν κάνουμε ὄχι τό πραγματικό θέλημα τοῦ Θεοῦ -τό πραγματικό θέλημα τοῦ Θεοῦ εἶναι αὐτό πού λέμε τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Θεοῦ- ἀλλά κάνουμε τό δικό μας θέλημα, τό λεγόμενο δεύτερο θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό κατά παραχώρηση. Τό κατά παραχώρηση θέλημα, πού λέμε ὁ Θεός ἔχει δύο θελήματα, τό κατ’ εὐδοκίαν καί τό κατά παραχώρηση. Τό κατ’ εὐδοκίαν εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό κατά παραχώρηση εἶναι τό δικό μας, νά τό ποῦμε ἁπλά... καί παραχωρεῖ ὁ Θεός νά κάνουμε τό δικό μας, γιατί εἴμαστε πεισματάρικα παιδιά. Ὅπως ὁ πατέρας ἔχει τό πεισματάρικο παιδί του καί τοῦ ’χει φάει τά αὐτιά, δῶσ’ το μου, δῶσ’ το μου, πάρ’ το μου, πάρ’ το μου... ἔ, πάρ ’το, λέει.. γιά νά μάθεις ἀπό αὐτό πού θά πάθεις. Ἔτσι κάνει καί ὁ Θεός, σάν Πατέρας στοργικός, μᾶς δίνει κάποια πράγματα, παραχωρεῖ κάποια πράγματα νά κάνουμε, ἀλλά δέν εἶναι αὐτό πού θέλει. Ἀλλά μέσα στά πλαίσια τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας τά ἀφήνει νά γίνονται καί μετά ἐμεῖς δρέπουμε τίς συνέπειες. Τώρα, τί εἶναι αὐτά πού ἀφήνει καί ποιές θά εἶναι οἱ συνέπειες, εἶναι πάλι στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι, ἄς ποῦμε, ζοῦνε ἁμαρτωλά, καί πάρα πολλοί ἀπό αὐτούς δέν ὑποφέρουν. Κάποιοι ὅμως ὑποφέρουν ἀπό αὐτούς πού ζοῦνε ἁμαρτωλά. Γιατί γίνεται αὐτό; Πάρα πολλοί ἄνθρωποι ζοῦνε καλά, θεάρεστα, καί 200