Don Kişot ( PDFDrive )

gm ~ikayet ve inlemelerini dinleyin! Ey geceleri- min nuru olan Toboso'lu Dulcinea, talihimin biri- cik ylldizi, hasretinle inledigim ~u halime aCI!\" Bunlarla ve daha birc;ok tumturakh sozlerle ne- fesini bir hayli yorduktan sonra, San~o'ya gitmek i~in hazirlanmasmi soyledi. San~o, \"E~egimi ~alanlara Janet olsun. Saym efendim, eger sizin deliliginiz ve benim de yolcu- lugum dogruysa, e~egimin yerine g~mek tizere Rocinante'yi haz1rlasak fena olmaz. <::unkti yaya gidip gelmek uzun zaman ahr, ytirtimeye de halim olmad1gmdan ba~ka ~are goremiyorum.\" \"istedigin gibi yap, San~o, fakat btittin bu deli- liklerimi Ve IShrapJanmi kaJbimin suJtanma soyJe- meyi unutma. Ne yapacag1ma da dikkat et.\" \"$imdiye kadar gordtiklerimden daha fazla ne gorebilirim ki?\" \"Neier mi gorebilrsin? Silahlanmi etrafa sa~­ mak, elbiselerimi y1rtmak, kayalara ba~1m1 ~arp­ mak gibi ~eyler yapmam gerekmez mi?\" \"Aman efendim, ba~miZI vururken ~ok dikkat edin, c;i.inkti burada oyle kayalar var ki, daha ilk vuru~ta ~ileniz hemen sona erer. Hi~ merak buyur- maym, ben Senyora Dulcinea'ya yaphklanmzdan fazlasmi soylerim.\" \"Hakk1mdaki iyi niyetlerinden dolay1 sana te- ~ekktir ederim. Fakat yaphklanmm adi bir taklit veya ~aka o)madigmi iyice ogren, c;i.inkti yaJanCI- hk, ~ovalyelik yasalanna tamam1yla aykmd1r. Onun i~in atacag1m taklalann dogru olmas1 gere- kir.\" \"Peki, ama mektubunuzu ~abuk yaz1p veriniz, sizi bu ~ileke~likten ~abuk kurtarmak isterim.\" \"Oyle olsun, ama kag1t olmadigi i~in, mektubu yaprak tizerine yazanm, sen de onlan ilk rastlaya- cagm koytin hocasma kag1t tizerine \\ektirirsin.\" \"Oyle ama, imza ne olacak?\" \"Unlti ~ovalye Galya'h Amadis mektuplanna hi\\bir zaman imza atmazd1.\" 101

\"Oyle olsun, ama s1palar i~in yaz1lacak senedin mutlaka imzah olmas1 gerekir.\" \"Ha, ~imdi akhma geldi, Cardenio'nun sayfa- lan vard1, onlann iizerine yazanm olur biter. Fa- kat, oyle samyorum ki, kendisine goniil verdigim Toboso'lu Dulcinea okuma yazma bilmez. Babas1 Lorenzo Corchuelo ve annesi Aldonza Nogales, bu k1z1 ~ok ~ekingen biiyiitmii~ler.\" Bu sozleri i~itince San~o bag1rd1: \"Nas11? Toboso'lu Dulcinea dediginiz, Loren- zo'nun k1z1 m1? Ben onu ~ok iyi tamnm. Bi~imli, giizel bir k1zd1r. Hem de ~ok gii~lii bir sesi vard1r. Bir gun babasmm tarlalannda ~ah~an oglanlan ~a­ gumak i~in koyiin ~an kulesine ~lktl ve oyle bir bag1rd1 ki, sesi hemen i~itildi. Sonra hi~ de kibirli degildir, herkes ile ~akala~1r ve eglenir. Dogrusu bu k1z i~in ne yapsamz azd1r. Hatta akhmz1 biisbii- tiin ka~1racak olsamz bile sizi kimse aJlplamaz.\" \"San~o, ~ok geveze bir adamm1~sm vesselam.\" Don Ki~ot, bunun iizerine a~k iizerine uzun bir nutuk ~ekti. \"Soylediklerinizin tamam1yla dogru oldugunu kabul ediyorum. Ben e~egin tekiyim. Ah, fakat bu kelimeyi ne diye telaffuz ettim ki; yine e~egim ak- hma geldi, iiziildiim. Her neyse, mektubu yazm da gideyim.\" Bunun iizrine, bir ko~eye ~ekilen Don Ki~ot bii- yiik bir sessizlik i~inde uzun uzad1ya bir ~eyler yazd1 ve sonra pek begendigi tumturakh mektubu San~o'ya okudu. imzasmm iistiine \"Oliinceye ka- dar kulunuz olacak Hazin Yiizlii $Civalye\" ibaresi- ni koydu. Amao, 6an~o eger mektubu kaybedecek olursa metni hatlrlayabilmesiydi. Don Ki~ot mektubu okuyup bitirince, San~o kendinden ge~mi~~esine hayk1rd1: \"Ah efendim! Yemin ederim ki ~imdiye kadar boyle giizel ~eyler duymad1m. Dogrusu sizin bil- mediginiz bir ~ey de yokmu~.\" 102

\"Gezgin ~i:iva lyeler her ~eyden biraz anlarlar.\" \"Si:izlerinize inamyorum, ~imdi Rocinante'yi hazulay1p hemen yola <;:Ikmahy1m. Yapaca~mz <;:Ilgmhklan seyrederek fazla zaman kaybetmek is- temiyorum. 0 kadar deliliklerinize tamk oldum ki, onlan anlatmca zaten fazlasxru sormayacaklan- na eminim.\" \"Sanc;:o, hie;: olmazsa anadan dogma so~nayrm ve bir iki diizine c;:xlgmhk yapayxm da, bunlan an- lathgm zaman; gi:iziinle gi:irmedin diye vicdan azabx c;:ekmeyesin.\" · \"Tann a~kma senyor, i:ini.imde soyunmaym, c;:ok iiziiliir, aglanm. Zaten bu gece kaybolan za- valh e~egim ic;:in o kadar agladtm, stzlandtm ki ba- ~Im agnd1. Birkac;: c;:tlgtnlt~mzi gi:irmemi istiyorsa- ruz, soyunmadan yapm ve klsa kesin de zaman kaybetmeden beklediginiz cevabx getireyim. Daha 103

fazla agz1m1 a<;tmnaym, c;iinkii a<;acak olursam ar- hk kan~mam.\" \"San<;o, anladigima gore, sen de benden daha akllh degilsin.\" \"Ben o kadar deli degilim, ama biraz sinirli bir adam1m. Her neyse, ~imdi ben doniinceye kadar ne yiyeceksiniz? Yoksa Cardenio gibi gidip <;oban- lan doverek ellerinden ekmeklerini mi alacaks1- n1z?\" Don Ki~ot, ot ve yabani meyveyle kamm1 do- yurrrtaya <;ah~acagm1, ama ashnda bir ~ey yeme- yip <;ile doldurmas1 gerektigini soyledi. Bunun iizerine San<;o'nun donii~te buray1 nas1l bulabile- cegi meselesini gorii~tiiler. Don Ki~ot, yiiksek ka- yalann iizerinden San<;o'nun donii~iinii kollaya- ca~m temin etmekle beraber, silah~orun bir demet saz alarak ovaya <;Ikmcaya kadar yollara i~aret koymas1 da kararla~tmld1. San<;o, bir miktar saz kestikten sonra, efendi- siyle vedala~h ve ikisi de gozya~lanm tutamad1lar. Silah~or Rocinante'ye binince, ~ovalye hayvana iyi bakmasm1 tembih etti. San<;o daha yiiz ad1m uzak- la~madan geri donerek efendisine dedi ki: \"Senyor, ashnda dogru soylediniz, delilikleri- nizi soyJeyebilmem i<;in hi<; o)mazsa bir kiSIDlm gormeliyim. Siz bir<;ok ~ey yapmak istiyorsamz da, bir deliliginizi gormem yeterli.\" Don Ki~ot hemen cevap verdi: \"Ben sana dememi~ miydim? Bekle, bu bir da- kikahk i~tir.\" Hemen biitiin giysilerini <;Ikanp bir iki defa ha- vaya SI<;radi ve iki de takla ath. Ba~1 yerde ayaklan havada oldugu s1rada Don Ki~ot'un miinasebetsiz yerleri goriinmeye ba~lad1gmdan, arhk efendisinin deli olduguna kalbi ve vicdam rahat olarak yemin edebilecegini anlayan San<;o, daha fazla gormemek i<;in hayvam siirerek yola <;Ikh. 104

SAN<;O PANZA YOLDA Sanc;o dogru yolu bulunca Toboso yoni.inde ilerle- meye ba~lad1. Bir sure sonra c;ar~af ic;inde hoplahl- digi hana varm1~h. <;oktan beri soguk ~eyler ye- mekten bikmi~h Sanc;o Panza; oraya vard1gmda yemek zamamyd1, s1cak bir ~ey yemek istegiyle hana yakla~hgmda burasmm o Janet yer oldugu- nu anlar anlamaz, kendisini tekrar havaya hopla- hyorlarrm~ gibi bir hisse kapiidi ve yemek zamam olmasma ragmen ic;eri girmeye cesaret edemedi. Tam o s1rada, oradan gec;en iki ki~i Sanc;o'yu tamr gibi oldular. Biri otekine dedi ki: \"Rahip efendi, bizim maceracmm evindeki kahya kadmm anlathgma gore efendisine silah~or olarak e~lik eden Sanc;o Panza degil mi bu?\" \"Ta kendisi, hem de Don Ki~ot'un atma bin- mi~.\" Adamlar, ~ovalyenin kitaplanm inceleyen ra- hip ile berberdi. Sanc;o da kim olduklanm hemen anlarm~h. Rahip, Sanc;o'yu c;ag1rarak Don Ki~ot'un nerede oldugunu sordu. Silah~or, efendisini bilin- meyen bir yerde birakhgmi, fakat onemli bir i~le ugra~hg1 ic;in, bu konuda ac;Iklama yapamayacagi- m soylemesi i.izerine, berber dedi ki: \"Hayu, hay1r, Sanc;o, madem ki onun atma bin- mi~ bulunuyorsun, efendini oldi.irerek hayvamm c;ald1gma hi.ikmederiz, o zaman kabak ba~mda patlar.\" \"Beni tehdit etmeye kalki~maym, benim oyle insan oldi.irecek, mal c;alacak adamlardan olmadl- giml herkes bilir. Tann insanm alnma ne zaman olecegini yazm1~hr. Efendim daglann ortasmda c;i- le c;ekmekle me~gul.\" Sanc;o, daha sonra, ba~larmdan neler gelip gec;- tigini ve Lorenzo'nun kiZI Dulcinea'ya bir a~k mektubu goti.irecegini de anlath. Berber ile rahip ~a~mp kalmi~lardi. Herne kadar Don Ki~ot'un de- liligi biliniyorduysa da, bu kadanna ihtimal vere- 105

miyorlard1. Dulcinea'ya yaz1lm1~ mektubu gor- mek istediler. San<;o, mektubu ilk online <;1kacak koyde temize <;ektirecegini ve iyi bir kag1da yaz- dumasl i<;in efendisinden emir aldlgml soyledi. Rahibin mektubu temize <;ekmeyi vaat etmesi iize- rine, silah~r elini koynuna sokarak mektuplan arad1, ama bulamad1; c;iinkii efendisinin yanmda unutmu~tu. Mektuplan bulamaymca soguk terler dokmeye ve sa<;1m sakahm yolmaya ba~lad1. Bunu goren rahip ile berber, sebebini sordular. San<;o, iizgiin bir ~kilde cevap verdi: \"Bir dakika i<;inde ii<; s1pa kaybettim, bunlar da en azmdan bir ~ato eder.\" Berber, \"San<;o, neler soyliiyorsun?\" dedi. Bunun iizerine silah~or, e~egini nasll kaybetti- gini ve olam biteni aynnhlanyla anlath. Rahip, bunu yeniden yazd1racagm1 vaat ede- rek San<;o'yu teselli etti. Silah~or, \"Oyleyse, Toboso'lu Dulcinea'nm mektubunu unuttuguma S1k1lmam, c;iinkii hemen biitiin metnini ezbere biliyorum.\" dedi. \"Pekala, bize oku da kag1da <;ekelim.\" Berberin bu onerisi iizerine, San<;o, hahrlamak i<;in ba~m1 ka:;amaya, saga sola bakmaya ve hrnak- lanm kemirmeye ba~lad1. Sonunda ~oyle haykud1: \"Rahip efendi, korolas1 ~eytan akhm1 <;elmi~, mektubu bir tiirlii hahrlayam1yorum. Fakat galiba ~oyle ba~hyordu: \"Ey asil ve cenabet hammefen- di!\" Berber, \"Hay1r, cenabet degil, 'Ey asil ve alice- nap hammefendi!' olmah.\" dedi. \"Evet, dogru, oyle olacak. Eger yamlmiyorsam ~oyle devam ediyordu: 'Yarah, iizgiin, uykusuz zat-1 alinizin ellerinden oper, vefaSlZ giize)!' Sonra da ona gonderdigi saghk ve hastahkla ilgili ~eyler soyluyor ve ~oyle bitiyordu: 'Olunceye kadar ku- lunuz Hazin Yiizli.i $6valye.\"' Mektubun i<;erigini tekrarlarken, pek <;ok heze- yanlar soyledi. Sonra, efendisine dair bildigi ~eyle­ ri hikaye etti, ama handa kendi ba~ma gelen ~eyle- 106

ri anlatmaktan kac;md1. Eger Dulcinea'dan uygun bir cevap getirecek olursa, aralannda anla~hklan uzere, efendisinin hemen imparator veya kral ol- mak ic;in hareket edecegini ve imparator olunca kendisine ada valiligi verip, c;ok buyi.ik toprakla- nn varisi olan bir kadmla evledirecegini de ekledi. Sanc;o oyle bir ciddiyetle anlahyordu ki, rahip ile berber bu zavalhnm zihnini altiist eden Don Ki- ~ot'un deliliginin ne kadar muthi~ ve tehlikeli bir ~ey oldugunu du~unerek uzuld\\.iler. Fakat bunlara itiraz ederek zaman kaybetmek istemediler. Zaten ho~c;a vakit gec;irip giilmu~lerdi. Efendisinin ya- nmda imparator veya hie; olmazsa ba~piskopos olabilmesi ic;in s1hhat ve saghgma dua etmesini kendisine tavsiye ettiler. Sanc;o, \"Efendirnin cam, imparator degil de ba~piskopos olmak isterse ben ne yapanm, acaba piskoposlar silah~orlanna ne verirler? Rahip cevap verdi: \"Bir mahalle papazhg1 veya kilise muhafiZhgi verebilir sana, bunlarm geliri oldukc;a onemlidir, aynca, bir o kadar da ek gelir gelirleri var.\" \"Fakat bunun ic;in bekar ve ilim sahibi olmak gerekir, oysa ben hem evliyim, hem de okumam yazmam yok. Bu durumda imparatorluktan vaz- gec;er de ba~piskopos olursa vay halime!\" \"Hie; uzulme dosturn, biz imparator olrnas1 ic;in efendimize yalvannz.\" \"Bunun ic;in Tann'ya dua edecegirn.\" Rahip, 'Tam aklih insanlar gibi konu~uyor ve iyi bir H1ristiyan gibi hareket ediyorsun. Arna ~im­ di, efendinizi o nafile c;ileke~likten nasil kurtaraca- girniZI du~unmek ic;in hana girelirn, zaten yernek zarnam da geldi.\" \"Siz giriniz, ben girrneyecegim, sebebini daha sonra soylerim. Arna rica ederim, bana s1cak ye- mek, Rocinante ic;in de arpa gonderiniz.\" Bunun uzerine, rahip ile arkada~1 hana girdiler. Berber Nikolas, biraz sonra, Sanc;o'ya s1cak yemek 107

:;uLUIUU V'== U::I'..ICII llctll(l UUilUU. 1'-CIIllj-'1 LIUil l'.l- i0t'Un mizacma pek uygun bir plan hazirlami~h. ;>oyle ki: \"Rahip, gezgin bir bakire k1hgma girecek V'e berber Nikolas da k1hgmi degi~tirerek onun se- fisi olacakh. Don Ki~ot'a bulundugu yere giderek, jertli, yard1ma muhta~ bakire ondan bir ricada :mlunacakh: Kendisine gidecegi yere kadar e~lik ~tmesini, kotii yiirekli bir ~ovalyenin ona yaphkla- ·Imn intikamm1 almasmi, ama maskesini ~Ikarma­ nm istememesini, intikamm1 almcaya kadar bu wnuda bir ~ey sormamasm1 rica edecekti. Boyle- :e, ~ovalyeyi evine goti.irmeyi tasarlamaktaydilar. RAHiP iLE BERBER TASARLADIKLARI i~i NASIL BA~ARDILAR? Berber ile rahip hemen harekete ge~meye karar verdiler. Rahip yeni ci.ibbesini hancmm kansma ~manet b1rakarak, kar~1hgmda bir kadm elbisesiy- e bir p~e ald1. Berbere de oki.iz kuyrugundan tak- na bir sakal yap1p takh. Boylece, ikisi de k1hk de- ~i~tirmi~ oldu. Hano ile kans1 bu haz1rhklarm se- Jebini anladiklan zaman, handa Don Ki~ot'un ve ;ilah~orunun ba~mdan ge~enleri bi.itiin ayrmhla- ·Iyla, San~o'nun gizlemek istedigi olay da dahil, mlathlar. Hancmm kans1, rahibi kadm k1hgma ;okmap ba~ard1, ama rahip ba~ma kadm ~apkas1 ;e~irmek istemedi, bunun i.izerine bir takke ge~ir­ jj ba~ma ve yi.izi.ini.i uzun bir pe~eyle ortti.i. Rahip, 1emsiye kadar geni~ olan ~apkasm1 giyip katmn J.stiine kadmlar gibi yan oturdu. Berber de takma JZun sakahyla kendi katmna binmi~ti. Hanel, ka- \"ISI, Maritornes oradayd1lar, onlarla vedala~hktan ;o~ra yola ~1ktilar. Maritornes, her ne kadar ~ok ;i.inahkar bir kizd1ysa da, yi.iregi temizdi, boyle rhristiyanca bir giri~imin ba~anyla sonu~lanmasi ~in dua etti. Daha elli ad1m gitmemi~lerdi ki, yeni <Ihgmdan Sikilmaya ba~layan rahip dedi ki: lOS

\"Arkada~, rica ederim ~u kihklanmiZI degi~ti­ relim, ben seyis olursam, hie;: olmazsa ruhanilik ~~ refim bu derece zedelenmez, eger raz1 olmazsan, Don Ki~ot'u cehennem zebanilerinin gotiirecegini bilsem bile bir ad1m daha atmam.\" Bu s1rada onlara yeti~en Sanc;:o, bu karnaval ki- hklanm gori.ince kendini tutamayarak kahkahay1 bash. Kdiklan degi~tirdikten sonra, rahip ne soyleye- cegini berbere ogretti. Yolda giderlerken, Sanc;:o dagda rastladiklan bir deliyle ba~lanndan gec;:en ~eyleri anlath, ama c;:anta ve para hakkmda bir kelime bile soylemedi. Ertesi giin, Sanc;:o'nun yolu bulmak ic;:in sazlan doktiigu yere geldiler. Rahip ile berber, nic;:in k1hk degi~tirdiklerini Sanc;:o'ya anlathlar ve Don Ki- ~ot'un yamnda kendilerini tammamazhktan gel- mesini; aynca mektubu Dulcinea'ya verdigini, okuma yazma bilmedigi Dulcinea'nm cevab1 soz- lii olarak gonderdigini, ~ovalyeye c;:ilesine son ve- rip gelip kendisini gormesini, bu durumun kendi- sini c;:ok iizdiigunii soylemesini tembih ettiler. Bunlan yapacak olursa, Don Ki~ot inzivadan vaz- gec;:ip imparator veya kral olmak ic;:in hemen yola «;:Ikacagma emin olmahydJ. Sanc;:o, biitiin bu sozle- ri aklmda tutmak ic;:in gozlerini dart ac;:m1~ dikkat- le dinliyordu. Efendisini ba~piskoposluktan vaz- gec;:irerek imparator olmaya te~vik edeceklerinden dolap ikisine de te~ekkiirler etti ve dedi ki: \"Ben sizden once gitsem ve efendime Dulci- ne~'mn soylediklerini soylesem, belki oraya kadar zahmet etmenize gerek kalmadan daglardan iner.\" Sanc;:o'nun bu onerisini uygun buldular ve geri doniinceye kadar kendisini bekleyeceklerini vaat ettiler. Sanc;:o, iki arkada~m1 bir akar suyun kena- nnda birkac;: agac;: ile bir iki kayanm oldugu ho~ ve giizel bir golgelikte b1rakarak daglann arasmda gozden kayboldu. SJCak bir agustos giiniiydii, ogle gec;:mi~, saat i.ic;:e gelmi~ti. Bulunduklan yerin serin ve oldukc;:a 109

ho~ olmas1 Sanc;o'nun donii~iinii rahat rahat bek- lemelerine c;ok uygundu. Tam bu s1rada gi.izel sesli bir adamm uzaklar- da ~ark• soyledigini duydular. Hic;bir miizik aleti olmamasma ragmen, ses kulaga pek ho~ geliyor ve insanm ruhunu ok~uyordu. $arkiyl soyleyenin koylii bir c;oban olmad1g., sesin oldukc;a piiriizsiiz ve tath olmasmdan anla~1hyordu. Bu ISSIZ yerde boyle giizel bir ses i~ittiklerine ~a~1ran rahip ile berber kulak kabarttdar ve dinle- diler. $arkl ~oyleydi: \"Mutlulugumu kim mahvetti? Kibir. lstlrabrmr arttrran ne? Krskan~lrk. Sabrrmr tiiketen ne? Yoksulluk. Oyleyse, iimit, kibir, klskan~lrk ve yoksulluk ile bag- da~mayacak, Istlrabrma derman bulunmayacak, Kotii kaderime tek ~are, oliim olacak. Ah samimiyet! Ah muhabbet! Hayalimi yeryiiziinde b1rakarak u~up gittin, Goklerdeki mutlu ruhlarm yanma.\" Bu gi.izel ~ark1y1 derin bir inleme takip etti. iki arkada~ kendinden ge<;mi~ bir halde ~arkmm so- nunu beklediler, ama arhk yakmma ve h1c;kmktan ba~ka bir ~ey duymad1lar. Rahip ile berber ayaga kalkm1~, sesin geldigi yone dogru gidip bu k1r ~ar­ kiCISim bulmaya karar vermi~lerdi. Daha birka<; ad1m gitmi~lerdi ki, bir kayanm kenarmda, San- <;o'nun tarif ettigi Cardenio'yu davram~ ve kiyafe- tinden tamddar. Cardenio ba~m1 online egmi~, de- rin dii~iincelere dalm1~h. Rahip yava~<;a yamna gitti ve ondan bu vah~i daglarda siirdiigii tehlike- li hayata son vermesini oldukc;a nazik bir ~ekilde rica etti. Cardenio o anda delilik nobetinde degil- di, akh ba~mdayd1. Kar~1smdaki adamlann bu yo- renin insanlan olmadiklanm k1yafetlerinden anla- mi~h. Kendileriyle konu~maya ba~lad1; bu ISSIZ 110

daglarda sefil ve peri~an suriinmesinin nedeninin ba~mdan gec;en buyuk bir felaket oldugunu soyle- di; eger isterlerse, hazin hikayesini anlatmaya ha- Zir oldugunu bildirdi. Rahip ile berber te~kkur ederek, dinlemeye haz1r olduklanm soyleyince, zavalh adam ba~mdan ge<;enleri anlatmaya koyul- du. Hikayeye, Don Ki~ot'a anlahrken kesintiye ugrad1g1 yerden anlatmaya devam etti: Luscinda'dan aldigi mektubu Don Fernando okumu~. Babasma arabuluculuk yapmas1 ic;in rica- da bulunmaya cesaret edemediginden, k1zm baba- sma gidip Luscinda ile evlenmek istedigini soyle- mesini Fernando'dan rica etmi~. Fernando bu tek- lifi kabul etmi~, ama Luscinda'y1 kendisi ic;in iste- meye karar verdiginden, Cardenio'yu bir sure ora- dan uzakla~hrmak istemi~. Bu amaom gerc;ekle~­ tirmek ic;in alh beygir satm alarak bunlan babasi- nm c;iftligine goti.irmesi ve kendisine de bir miktar para getirmek ic;in yola <;1kmasm1 soylemi~. Carde- nio, Luscinda'dan aynhrken c;ok uzunti.i duymu~ ve kendisine sad1k kalacagm1 tekrarlam1~. i~ini bitirdikten sonra hemen donmek ic;in Fer- nando'nun buyi.ik karde~inden izin istemi~se de, bir surii sebep gostererek izin geciktirilmi~. Bu, Fernando'nun zaman kazanmak amaoyla once- den hazirladigi bir oyundan ba~ka bir ~ey degil- mi~. Fakat, aradan dort gun gec;tikten sonra, Car- denio, Luscinda'dan aldigi bir mektupla her ~eyi haber alm1~ oldugundan arhk izin filan almaya gerek gormeden hemen yola <;1km1~. Luscinda'nm yazd1klarma gore, Fernando ken- disiyle evlenmek uzere babasma muracaat etmi~ ise de k1z Fernando ile evlenmekten ise olumu ter- cih etmektedir. Cardenio ~ehire gelince zaman kaybetmeden kiZm evine gider. Gelinlik elbisesini giymi~ olan k1z, Fernando'nun ihaneti ve babasi- nm paraya kar~1 olan hiTS! ile kendisini feda ettik- lerini, fakat sozle reddetmeyi ba~aramazsa, gog- 111

sunoe saKJaoJgl o1r nanc;ene ou 1~ son verecegm Cardenio'ya temin eder, o da gizlice diigune gele cegini ve eger k1z hanc;eriyle bu i~i ba~aramazs; k1h0 iJe miidahaJe edecegini soyJer. Cardenio, diigiin giiriiltiisii ic;inde bulunar Luscinda'nin evine gizlice girmeyi ba~anr. Bir per denin arkasma saklamr ve gelin, giivey, k1zm anc ve babas1 ile birc;ok davetlinin odaya girdiklerin ve Luscinda'nm papazm sorusuna \"evet\" diye ce vap verdigini i~itir. Bunun iizerine kalbi nefret ill dolu halde intikam amaCiyla sald1racagl suada Luscinda'mn dii~iip bayiimasl ve koynundan kii 0-ik bir kag1t parc;asmm ortaya <;1kmas1, Carde nio'yu derin bir keder ic;inde b1rakm1~h. Diigur evinde herkes birbirine girmi~ ortahk kan~m1~h Bundan istifade eden zavalh.a~1k bulundugu yer· den c;1karak bir kahra atlam1~ ve ic;ini keder ve hii· ziin dolu bir halde bu ISSIZ ve vah~i daglara c;ekil mi~ti. Cardenio'nun ba~mdan gec;en bu hazin ~eyler· den iiziintii duyan rahip onu teselli etmeye kalk1~· hg1 s1rada bulunduklan yerden pek uzak olmayar bir yerden ~ikayet dolu inlemeler duymaya ba~la· d1lar. Kulak kabarthlar ve ~u sozleri duydular: \"Ey yiice Tannm! Acaba kederle dolu olan bl viicudu gizlice ortecek mezan bu JSSIZ yerlerd~ bulabilecek miyim? Evet, eger bu vah~i daglarda· ki derin sessizlik bana ihanet etmezse, bunu iimil etmeye cesaret ediyorum. Ah! Bu dertli halimde. sJkmhlanma, Jshraplanma ve ba~nma gelen fela· ketlere hic;bir c;are bulamayacak olan insanogluna ~u yalc;m kayalan ve dikenli c;ahlan ne kadar ter· cih etsem azd1r; c;iinkii dertli gonliimden kopar hakh ~ikayetlerin goklere yiikselmesine ancak on· Jar miisaade etmiyor mu?\" Papaz ile yamndakilerin kulaklannda c;mlayar bu yamk feryat, felakete ugrayan talihsizin pe~ uzakta olmadJgm1 i~aret ediyordu. Bunun iizerim hemen aramaya koyuldular. Daha yirmi ad1m git· memi~lerdi ki, bir kayanm dibinde akan berrak bi1 112

suda ayaklanm y1kayan koyli.i k1hgmda bir deli- kanh gordi.iler. Ba~m1 oni.ine egmi~ oldugu i~in yi.i- zi.ini.i pek fark edemediler. Fakat ba~hg1 alhndan omuzlarma doki.ilen uzun s1rma sa~lanndan ve berrak suya yans1yan kar gibi beyaz ve saf teninin renginden erkek k1hgma girmi~ gen~ bir k1z oldu- gunu anlad1lar. Papaz ve yamndakileri goren me~­ hul k1z, Once korkuya kap1larak ka~mak istedi, fa- kat yi.izlerinden samimi insanlar olduklanm anla- ymca yanlanna gelip oturdu. <::oban k1hgma girerek bu vah~i ve ISSI:z; yerlere sigmmi~ alan bu ~aresiz, Endi.ili.is eyaletinin tanm- mi~ simalanndan Di.ik do Ricardo'nun adamlann- dan birinin kiziydi. ismi Dorotea alan bu gen~ ve gi.izel kiZa Di.iki.in ki.i0ik oglu Fernando a~Ik ol- mu~, bir si.ire pe~inde dola~m1~ ve nihayet Doro- tea'mn yatak odasma bakan hizmet~i kiZI kandira- rak bir gece gizlice Dorotea'nm yatak odasma gir- mi~ ve k1zm bi.iti.in kar~1 koymalanna ragmen ken- disini alacagma yeminler ederek odada kalmay1 ba~arm1~h. Sabah daha gi.in~ dogmadan klZln odasmdan, geldigi gibi kimseye gori.inmeden SIVI- ~an Fernando, Dorotea'mn a~km1 ve kendi vaadi- ni unutarak bir daha donmemi~. Aradan ~ok zaman ge~meden, Fernando'nun ba~ka bir yerde Luscinda isminde bir k1zla evlen- digini haber alan zavalh Dorotea, arhk Fernan- do'nun verdigi sozden i.imidini keserek ve haHn- den utanarak, yanma bir u~ak alarak kahra atladi- gi gibi ka~mi~h. Bir si.ire sonra, u~ak k1rlann ISSIZ- hgmdan ve kiZm yalmzhgmdan yararlanarak, ki- za tecavi.iz etmeye yeltenmi~, fakat Dorotea bu ko- ti.i niyetli adam1 bir u~urumdan a~ag1 yuvarlaya- rak elinden kurtulmay1 ba~arm1~. Bunun i.izerine k1hgmi degi~tirerek bir si.ire yo! ald1ktan sonra bir koyli.ini.in yanmda ~oban olmu~. Bu koyli.i gi.ini.in birinde Doretea'nm kadm oldugunu farkedince, o da u~ak gibi koti.i niyetler beslemeye ba~lar, i~te o 113

zaman ne yapacag1m ~a~1ran k1zcagiz bu koti.i adamm elinden kurtulmak i~in ka~1p bu vah~i, fa- kat sakin yere s1gmtr. i~te, ayaklanm y1karken koti.i talihinin bir cil- vesi olarak papaz ile arkada~lan tarafmdan goriil- mii~ ve kadm oldugu meydana ~1km1~h. Dorotea ba~mdan ge~enleri anlahrken, Carde- nio birka~ kez soziinii keserek kendisini tamdigmi soylemi~ ve ben Cardenio'yum, beni hahrlarSinlZ derni~ti. Cardenio'yu hemen tamyan ktz, ikisinin de Fernando'nun ihanetine kurban gittiklerini ila- ve etmi~ti. Dorotea, hikayesinin Luscinda ile Fernan- do'nun evlenmelerine ait k1smm1 anlahrken, Lus- cinda'mn iizerinde bulunan bir kag1tta, kendisinin Don Fernando'nun kans1 olamayacagmt, ~nkii onceden Cardenio'ya evlenme vaadinde bulundu- gunun yazth oldugunu ve bu yiizden ofkeye kapl- lan Fernando'nun Luscinda'yt oldiirmek istedigi- ni fakat etrafmdakilerin buna engel olduklanm soylemi~ti. Bu olay iizerine, Fernando'nun evden ~1k1p gittigini ve o gece Luscinda'nm bilinmeyen bir yere ka~arak ana ve babas1 ile yakmlanm me- rak ve endi~e ic;inde b1rakm1~ oldugunu da ekledi sozlerine. Dorotea'nm ba~mdan ge~en bu hazin ~eyler dinleyenleri iiziintii i~inde b1rakh. Rahip onlan te- selli etmeye ugra~h ve kendisiyle beraber gelmele- rini, Don Fernando'yu aray1p bulacagm1 ve her ~e­ yi yoluna koyacagm1 vaat etti. 0 zamana kadar sesini ~1karmamJ~ olan berber Nikolas, bu JSSJZ daglara gelmelerinin sebebini an- latm~ya ba~lamJ~h. Don Ki~ot'un ~ok garip alan deliliginden bahsederek, ~ovalyenin silah~oru Sanc;o'yu onu kandmp getirmesi i~in yola c;tkar- dJk!anm da soyledi. Berberi dikkatle dinleyen Cardenio, tam o s1rada ~ovalye ile aralarmda ge- c;en kavgayt hayal meyal hahrlad1 ise de bunun se- bebini bir tiirlii ~Jkaramad1. 114

Bu s1rada San<;o'nun sesi i~itildi. Silah~or, onla- n b1rakhgi yerde bulamaymca bag1rarak aramaya <;Ikmi~h. Hepsi San<;o'nun yamna ko~tular ve ~o­ valyenin ne halde oldugunu sordular, o da efendi- sini a<;hktan yan olmi.i~ bir halde Dulcinea's1 i<;in ah ve vah ederken buldugunu i.izi.ilerek soyledi ve sozlerine ~unlan da ekledi: \"Bu vah~i daglan terk ederek hemen Toboso ~ehrine gelmesini Dulcinea'smm emrettigini ken- disine bildirdim. Fakat huzuruna <;Ikmadan once, buna hakatmek i<;in birka<; kahramanhk daha gos- termesi gerektiginde 1srar ediyor. Efendim, bu du- rum biraz daha devam edecek olursa, imparator- luga degil kendisine lapk gormedigim ba~pisko­ posluga bile kavu~amayacak. Bu yi.izden, onu bu daglardan ahp goti.irmek i<;in ne yapdacak ise ace- le yapilmahdir.\" Papaz, endi~eye kapilmamasmi, Don Ki~ot'u bu daglardan mutlaka kurtaracagmi soyledi. Sonra, Don Ki~ot'u delilikten kurtarmak, evine goti.irmek i<;in berber ile birlikte tasarladiklan ~ey­ leri Dorotea ile Cardenio'ya da anlath. Dorqtea, mahzun ve i.izgi.in k1z roli.ini.i hepsinden iyi oyna- yacagmi, <;iinki.i pek <;ok ~ovalyelik kitab1 okumu~ oldugundan bu gibi rollere vak1f bulundugunu, zaten gereken kadm elbiselerinin torbasmda mev- cut oldugunu soyledi. Hi<; vakit harcamadan yola <;Ikhlar. Ak~am i.izeri San<;o'nun ~ovalyeyi birakhgi kayahklara vard1klan zaman, onu giyinmi~ fakat silahlan ile Zirhlanm takmam1~ bir durumda buldular. ~oval­ ye goriini.ince, San<;o'nun uyans1 i.izerine Dorotea katmm kam<;IladJ ve uzun sakalh seyisi roli.ini.i oy- nayan berber de h1zla yi.iri.imeye ba~lad1. Don Ki- ~ot'un yanma geldikleri zaman seyis kahn tuta- rak, Dorotea'y1 yere indirdi. Gen<; k1z hemen ko~a­ rak kahramammiZin oni.inde diz <;bkti.i. ~bvaJye kizi kald1rmak i<;in bo~a ugra~1yordu, Dorotea ayaga kalkmadan ~unlan sbyledi: 115

\"Ey kahraman ve muzaffer ~ovalye! Zuhim ve haks1zhga ugram1~ kadmlann en talihsizi olan bir. gene; kiZa yard1m ederek ~an ve ~erefinizi arthrma- yacak olursamz, hie; ayaga kalkmayacag1m.\" Don Ki~ot, \"Gi.izel bayan, eger kalkmazsamz, bir kelime bile soylemeyecegim. isteklerinizi de dinlemeyecegim.\" diye kar~1hk verdi. \"Ben de, ricam1 kabul etmezseniz ayaga kalk- mayacagim.\" \"Eger istekleriniz, krahmm ve vatammm yara- rma, kalbimin ve ozgtirli.igumi.in sahibesine zarar- h degilse kabul ederim.\" \"Hayu, senyor hazretleri, bi.iti.in bu soyledikle- rinizde zarar verecek hic;bir ~ey yok.\" 0 s1rada Sanc;o efendisinin kulagma fisiidadi: \"Haydi efendim, haydi, istenilen ~eyi yapabi- lirsiniz; bayagi bir devi oldi.irmekten ibaret, sizden bunu rica eden de, yi.ice prenses Micomicona'd1r, bi.iyi.ik Etiyopya Micomicon kralhgmm kralic;esi.\" Don Ki~ot cevap verdi: \"Kim olursa olsun, ben vicdammm bana em- rettigi ~eyi yapanm.\"Genc; krza donerek, \"Rica ediyorum, ayaga kalkm1z, istediginizi kabul edi- yorum.\" dedi. \"Yi.iksek vicdammzdan bekledigim ~ey, Tan- n'nm ve insanlann bi.iti.in yasalanna aykm olarak hi.iki.imetimi elimden alm1~ bulunan hainden inti- kamimi almcaya kadar benimle beraber gelmeniz ve kimsenin ricasm1 kabul edip, hic;bir i~e te~ebbi.is etmeyeceginizi vaat etmenizdir.\" \"Bu teklifinizi kabul etmi~ oldugumu tekrarla- nm. Onun ic;in arhk hiizi.in ve kederinizi def ede- rek i.imitlerinizi kuvvetlendirebilirsiniz. Hemen i~e ba~layahm, c;i.inki.i herkesc;e bilindigine gore en bi.iyi.ik tehlike gecikmedir.\" KIZ, Don Ki~ot'un elini opmek istedi ise de, ~6- valyelik yasalanna bagh olan kahramamm1z buna izin vermeyerek klZI ayaga kald1rdi ve muhabbet- 116

le gogsiine basarak alnmdan optti. Sonra Sanc;o'ya donerek, Rocinante'nin kolonlanm s1kmasmi ve zuhlanyla silahlanm getirmesini emretti. Her ~ey haz1r olunca, \"Haydi, ~imdi yola c;Ikahm ve bu bi.i- yi.ik prensesin imdadma ko~ahm.\" dedi. Berber diz c;okmi.i~ bir durumda gi.ilmemek ic;in kendini zor tutuyor, Cite yandan her ~ey ortaya c;I- kar da rezil oluruz korkusuyla takma sakahm di.i- ~i.irmemeye gayret ediyordu. Don Ki~ot'un hareke- te gec;tigini goriince hemen dogrularak ~ovalye ile birlikte klzm kahra binmesine yard1m etti. Don Ki- ~ot, Rocinante'ye atlam1~, berber de e~egine bin- mi~ti; zavalh Sanc;o da kaybettigi e~egini aCJ aCJ yad ederek kafilenin pe~i s1ra gidiyordu. C::ahlann arkasma gizlenmi~ olan rahip ile Car- denio, bu tuhaf manzarap seyrediyorlar, onlara kahlmak ic;in nas1l hareket edeceklerini di.i~i.ini.i­ yorlardJ. Pek akdh bir adam olan papaz sonunda buna bir c;are buldu. Bir makas ile Cardenio'nun sakahm kesti ve ci.ippesini ona giydirdi, kendisi yalmz ic; elbisesiyle kalm1~h. Kafile daha yola c;1kmadan arkadaki patikalar- dan acele ile gec;erek ovaya c;Ikhlar. Biraz sonra, Don Ki~ot ile arkada~lan kendilerine yeti~mi~ler­ di. 0 zaman, papaz ~ovalyeye yakla~arak, onun kim oldugunu tammaya ugra~1yormu~ gibi baktJ durdu, kollanm ac;arak bag1rd1: \"Ey ~ovalyeligin ve kibarhgm timsali, zulme ugrarn1~lann koruyucusu, sevgili hem~ehrim Don Ki~ot, nas1l oldu da seni buralarda buldum? Ulu Tann'ya ~i.iki.ir ki sana kavu~tum.\" Bu sozleri soylerken Don Ki~ot'un sol dizine sanhyordu. $a~km bir halde rahibe bakan kahra- rnamrniz onu tamr tammaz ahndan inmek istedi, fakat papaz buna engel olunca dedi ki: \"izin verin Rahip, zat-1 illiniz gibi muhterem bir ki~i yaya giderken benim at i.izerinde bulun- rnam uygun olur mu?\" 117

Rahip, \"Buna asia raz1 olamam, ancak refakat- mizdeki beyler izin verirlerse, hayvanlarmm arka- sma binebilirim.\" dedi. \"Eger prenses hazretleri raz1 olurlar ise, 'seyisi kahrmm eyerini size b1rakabilir.\" Prenses sozlerini keserek, \"Seyisim na~ik bir adamd1r; bir rahip yaya giderken kendisinin hay- van i.izerinde bulunmasma hi~bir zaman ra'z1 ol- maz.\" diye kar~nhk verdi. Nikolas Usta, \"Elbette raz1 olmam.\" diyerek hemen yere atlad1 ve papaz da ricaya meydan ver- meden hayvana hindi. BoyIeee, Don Ki~ot, prenses ve rahip hayvan s1rhnda, berber, Cardenio ve San- ~o yaya olarak yollanna devam ediyorlard1. Don Ki~ot, Dorotea'ye donerek, \"Prenses haz- retleri, hangi yoldan gitmeyi arzu ediyorsamz ora- dan gidelim.\" dedi. K1zm cevap vermesine meydan vermeden soze kan~n rahip, \"Madem ki Micomicon Kralhg1'na gidiyoruz, Kartajen yolunu tutanz.\" dedi. \"Pren- ses hazretleri de oradan gemiye binerler. Bu tak- dirde bizim kasabadan ge~ecegiz demektir.\" Bunun tizerine prenses Don Ki~ot'u methetme- ye, cesaret ve yigitliginden bahsetmeye ba~lad1; kahramamm1z da k1za te~ekki.ir etti; sonra da rahi- be donerek dedi ki: \"Buralarda boyle hafif bir elbise ile dola~mam­ zm sebebi nedir acaba?\" Don Ki~ot ile mahkO.mlar arasmda ge~en ~anh ola}'l San~o'dan ogrenmi~ rahip cevap verdi: \"Bundan ~ok once Amerika'ya go~ etmi~ akra- bamdan birinin bana gonderdigi onemli miktarda paray1 almak i.izere ~u gen~ ile birlikte Sevilla'ya gidiyorduk. ~urada dort ki~inin saldmsma ugra- dlk. Bizi adamak1lh soydular ve bu halde blrakh- lar. i~in garip tarah, civarda dola~an rivayetlere gore bizi soyanlar ki.irek mahkO.mlan imi~. Kendi- Jerini muhahzlarmm elinden kurtaran adam ~a cesurmu~, fakat bu adam hi~ ~i.iphesiz ak1lh biri degilmi~, belki de otekiler gibi haydudun biriy-

mi~. Oyle ya, kurdu koyunlann, tilkiyi de tavukla- nn arasma sahvermi~se, o halde vicdans1z bir adam demek oluyor.\" Rahibin her sozi.inde renkten renge giren ~6- valye, ki.irek mahkumlanm kendisinin kurtardigi- m soylemeye bir ti.irli.i cesaret edemiyordu. Rahip devam etti: \"i~te, bizi soyanlar o haydutlard1, ne yapahm, sw;:lannm cezasm1 <;:ekmelerine engel olanm Tann gi.inahlanm affetsin.\" Rahip sozi.ini.i heni.iz bitirmi~ti ki, San<;:o soze kan~arak bag1rd1: \"Rahip efendi, size yemin ederim ki, o i~ efen- dimin marifetidir. Bunlann koti.i insanlar oldugu- nu, yaptigi i~in dogru olmadigmi kendisine once- den soyledim.\" Don Ki~ot sert bir sesle cevap verdi: \"Hay ahmak hay, yollarda rastlad1klan zavalh- lann su<;:landan oti.iri.i mi.i, yoksa yetenekleri yi.i- zi.inden mi o halde olduklanm ara~tlrmak ~oval­ yelerin gorevi degildir. ~ovalyelerin yapacag1 ~ey, onlarm derdine ve 1stlrabma <;:are bulmaktir. Ben, bir<;:ok zavallmm tesbih taneleri gibi bir zincire se- fil ve peri~an bir halde dizilmi~ oldugunu gordi.i- gi.im zaman dinimin emrettigini yaptlm. Rahip efendinin saym ~ahsiyetleri mi.istesna, her kim yaptigimi koti.i gorecek olursa ona kar~1 kiiicimi kullanacagim.\" Bu sozleri soyleyerek ba~mdaki migferin sipe- rini indirdi ve i.izengileri i.izerinde dogruldu. Se- vimli ve <;:ekici oldugu kadar da ni.ikte sahibi olan Dorotea bu eglenceden geri kalmak istemedi ve biraz eglenmek amaCiyla Don Ki~ot'a dedi ki: \"Senyor ~ovalye, bana ettiginiz vaadi li.itfen akhmzdan <;:Ikarmaym. Vaadinize gore benim i~i­ mi ba~armadan ba~ka hi<;:bir i~e kalk1~maya hakki- mz olmayacakti. Eger mahkumlan sizin kurtardi- gmiZI bilmi~ olsayd1, rahip efendi bir kelime bile soylemez, diJini i.i<;: defa ISirirdi.\" 119

Rahip soze kan~arak, \"Buna yernin ederim, hatta b1y1klanm1 yolacaklanm bilsem bile ses <;1- karmazdlm.\" dedi. .Tam bu Slrada, yollan .uzerinde e~ege binmi~ bir adarmn kendilerine dogru geldigini gorduler. Adam yakla~t1g1 zaman bunun <;ingene k1hgmda oldugunu fark ettiler. Bir e~ek gordugu zaman hayvam dort gozle takip eden San<;o, bu adama bakar bakmaz bunun Gines Pasamonte ve bindigi hayvanm da kendi e~egi oldugunu hemen anlad1. Pasamonte, e~egi satmak amaCLyla klhk degi~tir­ mi~ti. San<;o kendisini tamr tammaz giir bir sesle hayklrd1: \"Yay hlrSlZ Gines, rurSlZ, al<;ak, mahrm iade et, hayahrm ve ne~emi iade et, sana ait olmayan ~eyi b1rak da ~uradan def ol.\" Bu kadar sovup saymaya hi<; gerek yoktu. c;:unku Gines San<;o'yu gorur gormez hayvandan a~ag1 atlayarak var giicuyle ka<;tl ve aniden goz- den kayboldu. 120

E~egine kavu~an San<;o hayvam kucaklayarak, \"Nasdsm bakahm arkada~?\" diyor, sanki insanm1~ gibi ba~ml ok~uyor ve gozlerini opi.iyordu. Herkes, e~egini buldugu i<;in San<;o'yu tebrik ediyordu. Don Ki~ot, silah~orunu tebrik etmekle beraber, i.i<; s1paya dair olan vaadini yineledi. ~ovalye, San<;o ile gori.i~mesine devam ediyor- du: Pmar ba~mda ogle yemegini yedikten sonra kafile tekrar yola koyuldu ve kayda deger bir ola- ya rastlamadan ertesi gi.ini.i San<;o'nun korktugu hana vard1lar. San<;o once hana girmek istemedi, ama sonra raz1 olmak zorunda kald1. Don Ki~ot ile silah~orunu goren hanCJ gi.ilerek kendilerini kar~J­ ladJ. Hancmm kans1 ile Maritomes de ko~up gel- diler. ~ovalye ag1r ve ciddi bir tav1rla kendisine bu defa daha iyi bir yatak haz1rlamalanm istedi. Han- CJ, eger para verirse prenseslere lapk bir yatak ha- ZJrianacagmJ soyledi. Don Ki~ot'un raz1 olmas1 i.izerine, daha once de yahm~ oldugu yerde kendisine gi.izel bir yatak hazJrladdar. Yorgun ve bitkin olan ~ovalye hemen yatagma girdi. Don Ki~ot yathktan sonra hancmm kans1, Nikolas Usta'nm takma sakahna yap1~arak dedi ki: \"Arhk bu s1gJr kuyrugunu daha fazla sakal di- ye kullanmamza raz1 degilim. Bunun i.izerine tak- hgJm kocamm tarag1 hala yerlerde si.iri.ini.iyor; bu kadan da olmaz.\" Hancmm kans1 her ne kadar kuyruga var gi.i- ci.iyle as1hyor ise de berber sakahm vermeye bir tiirli.i yana~m1yordu. Sonunda rahip mi.idahale ederek arhk bu k1hga gerek kalmadJgm1, kuyrugu iade etmesini Nikolas'a soyledi. Eger ~OV!llye ya da seyisi ne oldugunu sorar ise, kendilerini kar~J­ lamak i.izere prenses tarafmdan Micomicon Krali- yetine gonderilmi~ oldugu soylenecekti. Bunun i.izerine, kuyruk ve Don Ki~ot'u kurtar- mak i<;in igreti olarak ald1klan elbiseler sahipleri- ne iade edildi. Bi.itiin han halk1 Dorotea'mn gi.izel- ligiyle zarafetine hayran olmu~tu. Rahip ogle ye- 121

megini hazirlatmakla me~gul oldugu s1rada, han- CI da bu defa arhk parasm1 alacagm• dti~tinerek se- viniyordu. Don Ki~ot'un yemekten ziyade dinlen- meye ihtiyac; duydugunu gi.in gibi a~ikar oldu- gundan kendisinin uyandmlmamasma karar ve- rildi. Ogle yemeginde hanCJ, kans1, k1z1 ve hatta Ma- ritornes de vard1. Yemek s1rasmda Don Ki~ot'un tuhaf deliliginden ve kendisini kurtarmay• nasii ba~ard1klannda soz ediliyordu. Hancmm kans1, kahrc1 ile Don Ki~t arasmda cereyan etmi~ olan maceray• anlathg1 s1rada, Sanc;o'nun orada bulun- madJgm• gorerek, Sanc;o'nun nasii havaya hopla- hlml~ oldugunu da anlathgt zaman herkes kahka- hay• ath. Sonra, soze ba~layan Rahip, Don Ki~t'un oku- dugu ~ovalyelik kitaplan ytiztinden c;•ldird•gm• soyledi. Hanc1 soze kan~arak dedi ki: \"Nas1l olur, bana kahrsa dtinyada ~ovalyelik kitaplanndan daha gi.izel hikayeler olamaz. Ben de bu kitaplardan bir iki tane var ki, yalmz benim degil herkesin ho~una gidiyor. Uriin zamamnda c;iftc;ilerden birc;ogu burada kahr, aralannda oku- may• bilenler de <;Ikar. Bunlardan biri okumaya ba~laymca, otuz ki~i c;evresini sarar ve zevkle din- leriz. Gezgin ~ovalyelerin birbirlerine vurduklan o deh~etli darbeleri duydugum zaman ic;imden on- Jar gibi yapmak gelir.\" Hancmm kans1 kocasmm soztinti keserek, \"Ben de oyle...\" dedi, \"c;:unkti siz bu hikayeleri dinlediginiz zaman, o derece dahyorsunuz ki ba- g•rmay. unutuyorsunuz, ben de rahat ediyorum.\" Maritornes de soze kan~tJ: \"Dogrusu ben de bu gibi hikayeleri c;ok seviyo- rum.\" Rahip hanCJmn k1zma donerek, \"Ya siz gene; hamm! Bunlara ne dersiniz?\" diye sordu. K1z cevap verdi: \"Senyor, babamm ho~una giden o k1h<; darbe- leri benim ho~uma gitmiyor. $6valyelerin sevgili- 122

lerinden uzak olduklan zaman ettikleri ~ikayetleri tereih ediyorum. Bazen de hallerine ae1yarak agh- yorum.\" Dorotea gen<; k1za, \"Eger...\" dedi, \"0 ~ovalye­ ler sizin _i<;in aglayaeak olsalardi, merhamete gelir miydiniz?\" \"Ne yapaeagimi bilmiyorum, fakat o kadmlar o kadar nazlanaeak yerde ~ovalyelerle evlenseler daha iyi ederler.\" Hanel kadm k1zma, \"Sus bakahm, ki.i<;i.ik!\" de- di. \"Herkes de bu konuda <;ok ~yler biliyorsun sa- naeak. Gen<; k1zlann bu gibi konularda konu~ma­ SI uygun degildir.\" •\"Ama madem ki bu sayg1deger senyor soru- yor, ben de eevap vermek zorunday1m.\" Bu sozler i.izerine Rahip hanemm kitaplanm gorrnek istedi. Hane1 ki.i<;i.ik bir sand1k getirdi ve i<;inden i.i<; dort adet bi.iyi.ik kitap <;Ikard!. Rahip bu eserleri gori.inee bir k1smmm ispanya tarihine ait dogru kitaplar, digerlerinin ise ~ovalyelik hakkm- da yaziimi~ uydurma ~eyler oldugunu soyledi. 'Ke~ke bizim kahya kadm burada olsayd!', diye- rek hanCiya dondi.i ve, \"Aziz kard~im...\" dedi, \"Bunlann bir arada bulunmasi dogru degil. Bazi- lan bir si.iri.i yalandan ibaret, halbuki otekiler eid- di ve yararh eserler.\" Hanemm yalan romanlara i<;ten inanm1~ oldu- gunu goren Rahip, \"Bu konuda, siz de Don Ki- ~ot'dan a~ag1 degilmi~siniz.\" diyerek gi.ili.imsedi. Bu arada, San<;o, efendisinin yattig1 yerden <;I- kip geldi ve korku ic;inde bag1rmaya ba~lad1: \"Yeti~in efendiler, gori.ilmemi~ bir sava~a giri~­ mi~ olan efendime yard1m edin. Prenses Mieomieo- na'nm di.i~mam olan deve oyle mi.ithi~ bir kih<; dar- besi indirdi ki, ba~mi ~algam gibi yere yuvarlad1.\" Rahip, \"Ne soyli.iyorsun be? Akhm m1 kaybet- tin San<;o? Dev buradan iki bin fersah mesafede bulunuyor, bu nasi! olur?\" Aym anda yandaki odadan bi.iyi.ik bir gi.iri.ilti.i i~itiliyordu. Don Ki~ot ~oyle bagmyordu: 123

\"Ktptrdama canavar, hain, haydut, i~te elime gec;tin, kthCimdan kurtulamazsm!\" Duvarlara miithi~ kth<; darbeleri indiriyordu. Sanc;o stzlamyordu: \"Neden burada duruyorsunuz? Giriniz efendi- ler. Ya sava~anlan birbirinden aymmz! Ya efendi- me yardtm ediniz. Fakat arbk yardtma da gerek kalmadt galiba, <;Unkii dev geberdi, ~imdi Tann'ya kar~1 gunahlannm hesabm1 veriyor. Yere akan kanlanm gordiim. Buyiik bir ~arap tulumu kadar alan kafas1 da bir tarafa dii~tii.\" Bu sozler iizerine yerinden hrlayan hanct, \"Don Ki~ot mudur, Don $eytan mtdtr ne kara kahrdtr bu herif, eger yatagmm ba~ucunda astl1 duran ~arap tulumlanna hiicum etmedi ilse ba~1m1 kessinler. Bu budala herifin kan sandtgt da tulum- lardan akan ~araphr.\" Bunun iizerine herkes ~ovalyenin bulundugu odaya ko~u~tu. Don Ki~ot c;ok tuhaf bir kthktaydt. Ancak kalc;alanmn yansma kadar inen bir gomlek vard1 iistiinde. Uzun ve ktlh bacaklan kir ic;inde idi. Sol koluna yorgam dolam1~, sag elinde de sa- ga sola salladtgt kthct vardt. Sanki gerc;ek bir dev- le sava~tyormu~ gibi etrafa tehditler savuruyordu. i~in astl tuhaf taraf1, gozlerinin hala kapah olma- stydt. <::unkii devle doviistiigiinii riiyasmda gorii- yordu. Zihni maceralarla o derece dolmu~tu ki, kendisini Micomicon iilkesine varrm~ ve dii~mam ile sava~a giri~mi~ samyordu. 0 htzla, dii~mana vuruyorum diye ~arap tulumlanna saldum1~ ve odanm ic;ini tamamtyla ~arap ic;inde btrakmt~h. HanCI ugradtgt zarann farkma vannca, Don Ki~ot'un iizerine ~iddetle ahldt ve yumruklamaya ba~ladt; eger rahip ile Cardenio araya girip ~oval­ ye ile hanCiyt ay1rmam1~ olsalardt, dev sava~1 tam o zaman ba~layacakh. Biitiin bunlara ragmen uy- kusundan uyanmayan ~ovalyenin iizerine bir ka- va su dokmeselerdi, uykusuna devam edecekti. Bu strada odaya giren Dorotea koruyucusunu yan c;tplak bir halde goriince sava~1 izlemeden c;e- 124

kildi. San<;o ise devin kafasm1 aray1p duruyordu, ama biitiin ara~tumalanna ragmen bulamaymca bag1rd1: \"Artlk anladim, bu handa her ~ey biiyiilii. Za- ten ge<;en sefer yemi~ oldugum yumruk ve tekme- lerin kimden geldigini de bir tiirlii anlayamami~­ hm. $imdi de devin kafas1 yok oldu, bulamiyo- rum.\" Hano cevap verdi: \"Tann'nm ak!lhs1! Neier soyliiyorsun, senin gordiiklerin benim delinmi~ olan tulumlanmdan akan ~arap, bu tulumlan delen adamm da ruhu oyle delinsin!\" San<;o, 'Eger devin kafasm1 bulamazsam, kont- lugum suya dii~mii~ tuz gibi eriyip gidecek.' diye doviiniip duruyordu. $ovalyenin sa<;ma vaatleri silah~orunun akhm o kadar kan~tlrmi!?tl ki, artlk efendisinden a~ag1 kahr yam yoktu. Hanc1, bu durumu gordiik<;e ofkesinden kudu- ruyordu. Bu kez bor<;lanm odemeden bir yere gi- demeyeceklerine yeminler ediyor, hatta iistelik se- bep olduklan zararlan da tazmin etmeleri gerekti- gini bag1rarak soyliiyordu. Rahip, Don Ki~ot'u tes- kin etmek i<;in ellerinden tutunca, ~ova lye kendisi- ni prenses Micomicona'mn huzurunda sanarak diz <;oktii ve, \"Ey yiiksek kadm, dii!?mammz olan o sefil mahlukun hesabm1 gordiim, artlk rahat<;a iilkenize donebilirsiniz. Soziimii yerine getirmi~ oldugumdan dolay1 bu giinden itibaren serbest bulunuyorum.'' dedi. San<;o da bir taraftan mmldamp duruyordu: \"Ben size demedim mi, ben sarho~ degilim, ba- km efendim devi tepeledi, ben de kontlugu kazan- dim.\" Efendisiyle seyisinin bu halini gorenler kendi- lerini giilmekten alamiyorlardL Yalmz giilmeyen birisi vars~ o da hano idi. Arkada~lan Don Ki~ot'u zor bela yatagma ya- hrd!lar. $ovalye yorgun ve bitkin bir haldeydi. Sonra, devin kafasm1 bulamad1gmdan dolay1 son 125

derece i.izi.intii ic;inde bulunan Sanc;o'yu teselli et- tiler. Ugrad1g1 zararlar yi.izi.inden ofkelenen hanci- ya, rahip, bi.iti.in zararlanm kar~nlayacagm1 soyle- yince ortahk biraz yah~h. Dorotea heycan ic;inde olan Sanc;o'yu bir kena- ra c;ekerek dedi ki: \"Bak Sanc;o, madem ki efendim di.i~mamm olan devin kafasm1 keserek beni kurtard1. Ben de tahta <;Ikar <;Ikmaz sana i.ilkemin en iyi kontlugu- nu verecegimi vaat ediyorum.\" Zavalh Sanc;o devin kafasm1 bulamami~ olma- smm sebebini hamn bi.iyiili.i olmasmdan ileri gel- digini iddia edip duruyordu. HANDA CEREYAN EDEN DiGER OLAY Bu Sirada, hamn kapiSl online <;Ikmi~ bulunan hano bag•rd1: \"i~te bir alay yolcu geliyor, i~imiz i~ demektir.\" Cardenio sordu: \"Nas1l yolcular?\" \"Yi.izlerinde siyah maskeler, ellerinde m1zrak ve kalkanlar bulunan dort ath, beyazlara bi.iri.in- mi.i~ pec;eli bir kadm, arkalannda da iki yaya hiz- metc;i var.\" Rahip, \"Uzaktalar m1?\" diye sordu. Hanel, \"Hay1r efendim, i~te geldiler.\" diye cevap verdi. Bunun i.izerine, Dorotea hemen pe<;esini indir- di. Cardenio da Don Ki~ot'un odasma c;ekildi. Dik- katli davranan genc; k1z ile Cardenio'nun bu hare- ketlerinden biraz sonra, hallerinden kibar kimseler olduklan anla~Ilan athlar hayvanlanndan indiler. ic;lerinden biri pec;eli kadm1 hayvanmdan indire- rek, Cardenio'nun sakland•g• odanm oni.inde bulu- nan bir sandalyeye oturttu. Daha hic;biri maskesini <;Ikarmaml~ ve bir kelime bile soyJememi~ken pe- 126

<;eli kadm <;ok yorgun kimselere ozgi.i bir tavirla kollanm iki tara fa sahverip bir ah <;ekti. Hayvanlan ah1ra goti.iren hizmet<;ileri takip eden rahip kendilerinden bu tuhaf k1hkta gelenle- rin kimler oldugu hakkmda bilgi edinmek istediy- se de fazla bir ~ey ogrenemedi. Yolcularm hizmetine gireli pek az bir zaman oldugunu ve bunlann yolda hi<; konu~madiklan­ m, Endi.ili.is'e gideceklerini soyledi. Bunun i.izerine rahip, Dorotea'mn yamna don- di.i. Gen<; k1z pe<;eli kadmm inlemelerine i.izi.ilmi.i~, yamna yakla~m1~ ve bir istegi olup olmad1gmi so- rup kendisine hizmet etmeye hazir oldugunu soy- li.iyordu. 0 s1rada yolculardan biri Dorotea'ya yakla~arak dedi ki: \"Senyora, bu kadma hizmet etmek i<;in o kadar fazla 1srar etmeyin, <;i.inki.i kendisi iyiligin degeri- ni bilmeyen bir mahluktur. Zaten bi.iti.in soyledik- leri de yaland1r.\" Pe<;eli kadm hemen cevap verdi: \"Hayahmda yalan nedir bilmedim. Zaten hep dogru oldugum i<;in boyle bir felakete ugrad1m.\" Pe<;eli kadmla kendi arasmda Don Ki~ot'un odasmm kap1smdan ba~ka bir engel olmayan Car- denio birden hrlayarak bag1rd1: \"Aman Aliahim! Duydugum bu ses kimin se- si?\" Bu feryat i.izerine kadmcag1z ayaga kalkhysa da, o merhametsiz adam ona engel olmaya <;ah~I­ yordu. Bu kan~1khk i<;inde kadmm pe<;esi di.i~i.in­ ce ortaya e~i gori.ilmemi~ gi.izellikte fakat biraz sa- rarmi~ bir yi.iz <;Ikh. Araya giren ki~i, kadm1 zap- tetmek i<;in <;abalarken yi.izi.indeki maskesi di.i~ti.i. 0 zaman Dorotea gozlerini kaldmnca kar~1smda kocas1 Don Fernando'yu gordi.i ve ~iddetle hayki- np oldugu yerde kendinden ge<;ti. Berber yeti~ip tutmasayd1 yere di.i~ecekti. Rahip, Dorotea'nm ya- nma ko~arak yi.izi.ine su serpmek i<;in yi.izi.indeki orti.iyi.i kaldmnca, Fernando onu tamd1 ve oli.i gibi 127

sarard1. Luscinda Cardenio'nun yanma gitmek is- tiyorsa da, Fernando bir tiirhi k1zi b1rakmak iste- miyordu. Dorotea'mn feryadm1 duyan Cardenio etrafma bakmca Fernando'yu hemen tamd1. Hepsi de ba~lanna gelen bu i~in nasii oldugunu anlama- yarak bir sure sessiz sedas1z kaldiiar. ilk konu~an Luscinda oldu. Fernando'ya done- rek dedi ki: \"Senyor, ~erefiniz ve namusunuz adma rica ediyorum, beni b1rakmiz ve hi<; olmazsa size kar~1 olan sayg1mi bozmaym. Tehditleriniz ile ~iddetle­ rinizin bir i~e yaramad1gmi ve yaramayacagm1 ar- hk iyice anlam1~ olmahsm1z. Size ait olmayan ve olmayacak olan bir ~eyden arzunuzla vazge<;in. i~­ te benim tercih ettigim adam. Ben oli.inceye kadar onun olacag1m. Ya beni b1rakm ona kendisine ka- vu~ay•m ya da ebediyen kendisi i<;in <;arpacak olan bu yamk kalbimi han<;eriniz ile de~inde ta- hammi.il edilmez bir hale getirdiginiz bu hayat ar- hk sona ersin.\" Luscinda'mn elini b1rakmayan Fernando, ba~I­ m online egmi~ aCJ aCJ di.i~i.ini.iyordu. Lusdnda sozi.ini.i bitirir bitirmez halsiz ve ren- gi u<;mu~ olan Dorotea si.iri.ine si.iri.ine Fernan- do'ya yakla~h ve oni.inde diz <;okerek dedi ki: \"Ah Senyor! Gozlerinizi benden <;evirmeyin ve oni.ini.izde diz <;okmi.i~ olan talihsiz Dorotea'ya aoym. Ben babamm evinde huzur ve mutluluk i<;inde ya~1yor ve her arzum yerine geliyordu. Son- ra, yeminlerinize ve vaatlerinize inand1m; bakm ~imdi ne haldeyim. Sizi seviyor ve size inamyor- dum. 0 gi.inden beri ailemden uzak, horgori.ilen ve kimsesiz bir halde kald1m. ArtJk yeryi.izi.inde benim i<;in her kap1 kapanm1~, kar~1sma <;Ikabile- cegim bir siz kaldm1z. $erefinize yemin ederek el- de ettiginiz bir kadma boyle davranmak reva m1?\" Dorotea'y1 dinleyenler gozya~n doki.iyorlard1. Heyecana kapilm1~ olan Fernando gi.i<;li.ikle nefes ahyordu. Uzi.intiili.i gozlerini artJk Luscinda'dan 128

aprm1~h. Sonra kiZI bi.isbi.itiin b1rakarak, Doro- tea'ya sanhp yerden kald1rdi ve agzmdan ~u soz- ler doki.ildi.i. \"Oh sevgili gi.izel Dorotea'm, beni maglup et- tin, evet, evet, ilk a~k1ma doni.iyorum.\" ic;ini c;ekiyor ve gene; kiZI bagrma bas1yordu. Luscinda, serbest kahr kalmaz Cardenio'nun yam- na ko~tu. Cardenio k1zm dizlerine sanlm1~ sevin- cinden aghyordu. Bu bi.iyi.ik mutlulugun sevincin- den akhm tekrar kaybedeceginden korkuyor ve titriyordu. Luscinda da sevgilisine sanlm1~, oli.in- ceye kadar kendisinden aynlmayacagma, gozya~­ lan ic;inde yemin ediyordu. Oorotea'y1 yetden kaldmp bagnna basan Fer- nando'nun gozleri bir ara bu iki a~1ga takiid1. 0 anda birden ba~ma kan <;1kh ve elini k1hcma ath. Fakat Dorotea kocasma dedi ki: \"Ah Senyor! Ne gori.iyorum. Mutlu insanlan gori.ince neden degi~iyorsunuz? Birbirlerine ka- vu~malanna sebep oldugunuz bu iki gene; hakkm- da iyi ~eyler di.i~i.ini.ini.iz. EsrarmiZI kendisine geri verdiginiz ve buna kar~1hk S!rTim ogrenmi~ buJun- dugunuz aziz dostunuz i~te bu adamd1r. Onun mutlulugundan merrmun olmahsmiz.\" Rahip ile Nikolas da soze kan~arak Fernan- do'yu gi.izel sozlerle teskin ettiler. Bunun i.izerine Fernando dedi ki: \"Arhk olanlar oldu. Cardenio ile Luscinda hakkettikleri mutlulugu rahat rahat ya~asmlar. Eger sevgili kanm, ~imdiye kadar olan bi.iti.in ku- surlanm ic;in beni affederse, ben de o zaman onla- nn haline g1pta etmeyecegim.\" Sozlerini bitirince Dorotea'mn oni.inde diz c;ok- ti.i ve af talebinde bulundu. Sonra da Cardenio'yu kucaklayarak yapbklanna pi~man oldugunu soy- ledi ve boylece ban~m1~ oldular. Arhk ortada ~id­ det, nefret ve kinden eser kalmami~h. Rahip ile berber Nikolas bu ne~eye kahhyor- lardL Sanc;o da sevincinden aghyordu. Ama soma- dan anla~IId1 ki, Sanc;o'nun dokti.igi.i gozya~lan 129

,orotea'nm prenses olmadigmi anlam1~ olmasm- an ileri geliyormu~. Dorotea'dan aynld1ktan sonra, Fernando, k1zm a~ma gelenleri, Luscinda ile evlenecekleri gi.ini.i oynundan ~1kan yaz1y1 okuduktan sonra ofkeyle radan ~Ikhgm1 ve Luscinda'mn babasmm evin- en nasil ka~1p bir manashra s1gmarak rahibe ol- taya karar verdigini ve kendisinin kiZI manashr- an ka~Irmak i~in i.i~ arkada~1 ile bu i~i nas1l ba~ar­ Igmi ve sonunda kaderin kendilerini bu hana ge- rdigini hikaye etti. DON Ki~OT'UN BUYULENMESi VE HANDAN HAREKET am bir cinnet halinde bulunan ~ovalyeyi tedavi dilmek iizere evine nasil gotiirebileceklerini dii- i.iniip duran rahip ile berber, sonunda buna bir ue buldular. Bu da, oradan ge~en arabacilardan iri ile anla~maktan ibaretti. Sonunda bir okiiz rabaos1 ile anla~tilar. Ondan sonra, Don Ki~ot'un ;inde rahat edebilecegi geni~likte bir tahta kafes aphrdilar. Rahip, berber, Don Fernando, Carde- io ve Don Luis'in u~aklan k1hklanm degi~tirip iizlerini orterek hi~ tamnmayacak bir hale girdi- ~r. Boyle bir oyunu akhna bile getirmemi~ alan )valye, yorgunluktan bitkin bir halde derin bir ykuya dalmi~h. Bu durumdan yaralanan Rahip e arkada~lan yava~~a Don Ki~ot'un odasma gir- iler ve yatagmm yanmda dikildiler. Uyand1gmda ~vresini birtak1m tuhaf kimselerin sarm1~ oldu- unu gordi.i. 0 zaman, ~ovalyelik romanlanyla ka- ~mi~ alan beyninin hayal ettigi ~eyler gozleri niinde belirdi. Hayalet k1hgmdaki arkada~lanm 3todaki periler sand1. Rahibin kurnazca palanladigi bu oyun ba~any- 1 sonu~land1. Aralarmda yalmzca San~o hi~ ishfi- i bozmam1~, her gi.inkii gibi normal bir durumda

dola ~makta idi. Hatta klltk degi~tirenlerin bir<;o- gunu da tammakta gecikmedi. Ancak hi<; ses <;t- karmadan bu i~in sonunu beklemeye karar verdi. Hayaletler ~ovalyeyi kafese koyduktan sonra, kafesi iyice <;ivilediler ve omuzlanna alarak ada- dan <;tkhlar. Tam bu Strad a, Nikolas Usta sesine bir heybet vererek ~u sozleri soyledi: . \"Ey Hazin Y.Uzhi $ovalye! Bu halinden dolayt sakm kederlenme! Giri~tigin korkun¢ i~i ba~ka ttirlu ba~aramazdm. Bu tur onemli olaylar, ancak La Mancha'nm cesur aslam ile Toboso'nun beyaz glivercini evlenip ortaya yeni bir asian yavrusu <;t- kardtklan zaman sona erecek. Sevgilisinden ka<;ak Nympha'mn* eski a~1g1, iki defada on iki devrini tamamlamadan bu dediklerim olacakhr. Sen de, ey silah~orlann en iyi ve en sad1g1! Gezgin ~ova l- * Nympha lar, Zeus'u n ktzlandirlar. Nymphe siizcugu \"b a- §I iirti.ili.i'', \"ni~a nh k1z\", \"gen~ evli\", \"gelin\" g ib i anlam- lara geliyor. Bu siizciig i.in ti.ired ig i \"n ymphevo\" fii liyse \"bir k1Z1 evlendirmek\", \"evlenmek\" gibi anlamlan i~eri­ yor. U nli.i kahramanlardan pek ~ogunun, h atta kimi tan- nlann Nympheler'den dogmalanndan kaynaklaruyor ol- mah bu anlam lar. Bir ba~ka d ey i§le Nympheler'in tan nl a- ra gelin g itmelerinden. (Kaynak: Mitoloji Sozliig1~, Der- man Baylad1, Say Yaymlan , 2005[Ed. n )) 131

yelerin timsalini boyle kapahlmi~ gordtigunden dolay1 tiztilme; efendinden ald1gm vaat tizerine yakmda ytiksek bir mevki almakta gecikmeyecek- sin. Seni tinlti Manturna* adma temin ederim ki katland1gm btih.in zahmet ve zorluklarm odtiltinti goreceksin. Sakm btiytilenmi~ olan efendinin pe- ~inden aynlma; \\i.inkti gideceginiz yere kadar kendisine arkada~hk etmeniz gerekir. Arhk fazla soz soylemeye iznim olmad1gmdan ben de geldi- gim yere dontiyorum.\" Nikolas Usta sozlerini bitirirken sesini yava~ yava~ k1sarak anla~Ilmaz bir hale getirmi~ti. Don Ki~ot bu vaatlerden teselli buldu. Sevgilisi Dulci- nea ile evlenerek asian yavrusu gibi evlatlan ola- cagmi ve La Mancha eyaletinin bunlarla iftihar edecegini iyice anlami~h. Btih.in bunlara inanm1~ bir halde derin bir ah ~ekti ve dedi ki: \"Her kim olursan ol, ey benimle me~gul olan Bilge Btiyticti! Yalmz beni uzun zaman bu kafeste buakma, ~tinkti her ne kadar halimden ~ikayet et- miyorsam, yine de 1shrap i~indeyim. ~an ve ~erefe erebihmem i~in, beni terk etmeyecek olan silah~o­ rum San~o'ya gelince, kendisine katlandigi zah- metlerin mtikafahm vermeye omrtim vefa etmez- se, vasiyetnamemde kendisi i~in yeterli derecede mtikafat verilmesi yaz1hdir.\" Bu sozler tizerine, San~o ~ovalyenin ontinde say- gi ile egildi ve efendisinin bagh olan ellerini oph.i. Tam bu s1rada, hayaletler kafesi kald1rarak oktizle- rin k~uldugu arabarun tizerine yerl~tirdiler. Don Ki~ot, kendisini bir kafes i~inde arabaya ytikletildigini gortince soylenmeye ba~lad1: \"En tinlti ~ovalyelerin tarihini okudum, fakat btiytilenmi~ ~ovalyelerin boyle tembel hayvanla- nn ~ektigi bir arabayla gottirtildtigtinti ne oku- dum ne duydum ne de gordtim. Boyle ~ovalyeleri siyah bir buluta sararak veya ate~ ten bir sava~ ara- • Roma ilahlanndan olan Manturna, yeni evlilerin, k1zm evinde mutlu olabilmeleri ve ho~ vakit gec;irmeleri ic;in, kendisinden yard 1m bekledikleri bir giic;tiir. <<;:ev. n.) 132

baSI it;:inde ya da kanath bir ata bindirerek muthi~ bir suratle gotlirmek adettir. Dogrusu, bu hie;: de ~erefime uygun degil. Fakat belki de ~imdiki ~o­ valyelik, eski zaman ~ovalyeligine benzemeyen . bir usule tabidir. Belki de ortaya yeniden <;:1km1~ bir ~ovalye oldugundan bana ozgu yeni bir efsun usulu bulunmu~, haberim y;ok. Oglum Sanc;:o sen bu i~e ne dersin?\" Sanc;:o'nun cevab1 ~u oldu: \"Ne diyeyim bilmem ki, ben sizin gibi gezgin ~ovalyelerin tarihini ne okudum ne de gordum. Ancak ~u etraflm1zda gorulen hayaletlerin hie;: de dogru ve durust ~eyler olmad1klanna yemin ede- bilirim.\" \"Ona imkan var m1? Onlar beni bu hale koy- mak ic;:in gordugun k1yafete girmi~ ~eytanlar. Hele kendilerine elinle bir dokun, vucutlannm hava- dan ibaret oldugunu hemen anlarsm.\" 133

\"Dogrusunu isterseniz Senyor, ben onlara do- undum. $u gordi.iguni.iz ~eytan gayet nazik bir i.icudu var. Hem ~eytanlarm ki.iki.irt veya ona ~nzer ~eyler si.iri.indi.iklerini soylerler, halbuki bu ~ytan amber kokuyor.\" San<;o'nun soz ettigi Don Fernando idi. Don i~ot dedi ki: \"Buna hi<; ~a~ma, ~eytanlar bu konuda <;ok ~ey ilirler, her ne kadar gi.izel kokarlar ise de ger<;ek- ~ ruh olduklan i<;in, bu koku kendilerinden <;Ik- taz, <;i.inki.i kendi kokulan fenad1r. Eger o ~eytan ma amber kokuyor gibi geldi ise, seni aldahp ::!ndini tamhnamak i<;in oyle yapmi~tlr.\" Efendisiyle silah~oru boyle konu~up dururlar- ~n, Don Fernando ile Cardenio, zaten ~i.ipheye u~mi.i~ olan San<;o'nun kendilerini tamyacagm- an korkarak, bir an once yola pk1lmasi i<;in acele :tiler. HanCiyi bir tarafa <;ekerek Rocinante ile ~e­ i hazirlamasmi tembih ettiler. Hanel bu emri he- ten yerine getirdi. Rahip, Don Ki~ot'u kasabasma '!.dar goti.irmek konusunda kendilerine yard1m :meleri i<;in ok<;ularla pazarhk ediyordu. Cardenio, Rocinante'nin egerinin bir tarafma >valyenin kalkamm ve diger tarafma da berber genini astl. Sonra, e~egine binerek Rocinante'yi e yedege almas1 i<;in San<;o'ya i~aret etti. Ok<;ular lerinde ti.ifekleriyle arabanm etrafmda yer aldi- r. Kafile yola <;Ikmadan once, hancmm kansl ile laritornes kendilerine ~ovalyenin bu haline aCI- Jrlarmi~ si.isi.ini.i vererek arabaya kadar gelip ve- a ettiler. Don Ki~ot bunlara dedi ki: \"Ey iyi yi.irekli kadmlar! Aglamaym, bu olaylar ~ref duydugum meslegime bagh ~eylerdir. Ba~I­ ta boyle bir olay gelmeseydi, i.inli.i bir ~ovalye ol- uguma inanamazd1m; <;i.inki.i kendileri ile birlik- , ~ohretleri de silinip giden ki.i<;i.ik ~ovalyelerden i<;birinin ba~mdan bu gibi olaylar ge<;memi~tir. ger istemeyerek canmiZI s1ktlm ise affmiZI rica ierim, gi.izel bayanlar. Bu ~atoda sizden gordi.i- im iyiligi unutmayacag1m. Bir bi.iyi.ici.ini.in hain-

ligi yi.izi.inden ugrad1g1m bu esirlikten kurtulur kurtulmaz hizmetinize ko~acag1m.\" Don Ki~ot bu nezaket nutkunu soyledigi sira- da, Rahip ile Nikolas Usta gidip Cardenio, Don Fernando ve Luscinda ile Dorotea'y1 bulup onlar- la vedala~t!lar. Hepsi birbirleri ile haberle~meye karar verdi. Ozellikle Fernando, Don Ki~ot hak- kmda kendisine bilgi vermeleri i~in berber ile ra- hibe ricada bulundu. Bunun i.izerine rahip ile berber olduk~a gi.i~li.i kahrlara bindiler, fakat ~ovalye tarafmdan tamn- mamak i~in yi.izlerini a~mad1lar. Arhk kafile yola ~Ikmi~h. Araba en onde gidi- yor, onun arkasmda e~egine binip Rocinante'yi ye- dege alm1~ San~o gori.ini.iyordu. Ok~ular arabamn iki yanmda ilerliyor ve en arkada da yi.izleri orti.i- li.i rahip ile berber kafileyi takip ediyorlard1. Kafe- sin i~inde bulunan Don Ki~ot, elleri bagh ve ayak- lanm uzatm1~ bir halde o kadar hareketsiz duru- yordu ki gorenler, ta~tan bir heykel samrd1. Boyle- ce iki fersah gittikten sonra bir vadiye geldiler. Arabac1, oki.izlerini otlatmak i~in biraz durmak is- tedi ise de berber daha ilerde bulunan bir vadide otlann daha gi.izel oldugunu soyleyerek yollanna devam etmeyi teklif etti. Bu teklif kabul edilerek yola devam edildi. Bu s1rada rahip ba~m1 ~evirdigi zaman, uzakta kahrlara binmi~ baz1 kimselerin kendilerine dogru geldigini gordi.i. Bunlar, oki.iz arabasmdan daha h1zh ilerlediklerinden biraz sonra kafileye yeti~ti­ ler. Don Ki~ot kafilesini selamlayan bu toplulugun i~inde bulunan biri, Toledo katedral i.iyesi ve di- gerlerinin efendisiydi; kafes i~inde bulunan Don Ki~ot ile etrafmdakileri gori.ince Santa Herman- dad tarahndan mahkum edilen bir su<;luyu goti.i- ri.iyorlar sanarak, ~ovalyenin kim oldugunu sor- maktan kendini alamad1. Bunun i.izerine ok~ular­ dan biri dedi ki: \"Senyor, kendisini neden boyle goti.irdi.iklerini bu ~ovalye bizzat size soylesin, ~i.inki.i biz bir ~ey bilmiyoruz.\" 135

Bu sozleri duyan Don Ki~ot cevap verdi: \"Senyor ~ovalye! Gezgin ~ovalyelik konusun- la bilgili misiniz? Eger bilgili degiiseniz bo~a ken- limi yormak istemem.\" Yabancmm Don Ki~ot ile konu~tugunu goren ahip ile Nikolas Usta meseleyi anlatmak i.izere :endisine yakla~tilar. Bu s1rada Katedral heyeti iyesi cevap verdi: \"Gerc;ekte dini kitaplardan ziyade ~ovalyelik omanlanm okudum. Onun ic;in bana her ~eyi soy- eyebilirsiniz.\" \"Tann'ya ~i.iki.ir; o halde senyor ~ovalye ~unu 1iliniz ki, ben koti.i sihirbazlann hileleriyle bi.iyi.i- enip bu kafese kapahlm1~ bir gezgin ~ovalyeyim. ;akat isimleriyle birlikte unutulan onemsiz ~oval­ •elerden degilim, tersine isimleri ebediyen hahrla- tacak olanlardamm.\" Rahip soze kan~arak dedi ki: \"Senyor Don Ki~ot'un sozleri dogrudur; bi.iyi.i- enmi~ olarak bu kafese konulmu~? olmas1 hatas1 •e gi.inahmdan oti.iri.i degil, cesaret ve fazilete di.i~­ nan olanlann ihaneti yi.izi.indendir. Arabada gor- li.iguni.iz bu adam belki de ~?Ohretini duymu~ ol- lugunuz Hazin Yi.izli.i $ovalye'dir. $ohretini mah- •etmek ic;in bi.iti.in gayretlerini sarfeden di.i~?man­ anna ragmen, ~an ve ~?Ohreti tunc; ve mermer i.ize- ine yazilacakhr.\" Gerek Don Ki~?ot'un, gerekse rahibin soyledik- erinden son derece hayrete di.i~?en Katedral heye- i i.iyesi hemen istavroz c;1karmaya yeltendi. Nere- le bulundugunu i?a~?Irmi~?h. Yamndakiler de ken- lisi kadar i?a~kmhk ic;indeydiler. 0 s1rada kendile- ine yakla~?mii? olan Sanc;o, i~i daha iyi anlatmak ~in soze ahldi: \"Efendiler, ister inanm, ister inanmaym, efen- lime bi.iyi.i yap1ldigi hie; de dogru degildir. Akh 'ai?mda olarak yiyor, ic;iyor ve her ti.irli.i tabii ihti- •acmi gideriyor. Halbuki, duyduguma gore bi.iyi.i- enenler ne yemek yer, ne su ic;er ve ne de konui?ur. ~fendimin sozi.ini.i kesmeyecek olursamz, otuz avCiya soz yeti~?tirir.

Silah~or daha sonra rahip ile Katedral heyeti iiyesinin yanma giderek, efendisinin biraz kafes- ten c;tkanlmasmt rahipten rica etti. Rahip, bu tekli- fi reddetmedi, fakat kac;mayacagma dair ~i:ivalye­ nin si:iz vermesini istedi. Don Ki~ot kafesten bagtrdt: \"Kac;mayacagtma si:iz veriyorum. Biiyiicii efen- diler, kac;acak olsam bile bir si:izle beni oldugum yere baglayabilirsiniz; benden bu konuda si:iz al- mamza dogrusu ~a~tyorum.\" Bunun iizerine ~i:ivalyeyi kafesten c;tkanp elle- rini c;i:izdiiler. Serbest kalmca, Don Ki~ot'un ilk yaphgt ~ey uzun kollanm havaya kaldtrarak zaytf viicudu ile gerinmek oldu. Ondan sonra Rocinante'nin yanma ko~arak sagnsm1 ok~adt: \"Ey atlarm krah! Tann'dan dilerim ki, c;ok gec;- meden tekrar birle~ip yiiksek gi:irevimize devam edelim.\" dedi. Biraz sonra da kafiledekilerle birlikte yemek yi- yordu. Yemek s1rasmda kahramamm1z uygun bir ~e­ kilde pek c;ok ho~ hkra anlath. $i:ivalyeyi dinleyen Katedral heyeti iiyesi, her tiirlii deliligine ragmen ~i:ivalyelik hakkmdaki derin bilgisine hayran olu- yordu. Bu kadar aktlh ve bu kadar giizel konu~an bir adamm, evine gi:itiiriilmek ic;in, bir deli gibi ka- fese kapahlmt~ olmasm1 bir tiirlii anlamtyordu. Sonunda Don Ki~ot'a sordu: \"Senyor sizden bir ~ey sormama izin vermeni- zi rica ediyorum. Bu kadar bilginiz ve gi:irgiiniiz olmasma ragmen kendinizi biiyiilenmi~ sanacak kadar hayallere kaplim1~ olmamza dogrusu bir anlam veremiyorum. Siz de takdir edersiniz ki, Galya'h Amadis, Bernardo del Carpio ve bu gibi- lere ait hikayeler birtak1m yalanlardan ibarettir; bu kitaplann yazarlan bile yazdtklanmn dogru olma- digmi itiraf etmektedirler. Bununla beraber, bu gi- bi macera ve sava~ hikayelerinin sizin gibi asabi mizac;lan tahrik ve te~vik edecegini de kabul ede- rim. Ama ruhunuzun ihtiyaCI olan g1dalan neden 137

tarihte aram1yorsunuz? Sezarlann, aniballerin, is- kenderlerin, o hayali ~ovalyelerden daha ~ok tak- dire deger olduklanm itiraf edin. Haydi bakahm, Senyor Don Ki~ot arhk kendinizi toplaym ve akh- mzi kullanarak insanlarm gozi.inde lapk oldugu- nuz yeri aim. Okudugunuz kitaplan degi~tirecek olursamz, ~ok g~meden La Mancha eyaletinin en . aydm, en sevimli ve degerli ki~isi olursunuz.\" Don Ki~ot bi.iyiik bir dikkatle dinledigi Kated- ral heyeti i.iyesinin sozi.ini.i bitirdigini gori.ince he- men cevap verdi: \"Senyor, eger yamlm1yorsam, ~ovalyelik kitap- lannm okuyucular i~in zararh oldugunu iddia et- mektesiniz.\" ~ovalyenin gayet sakin konu~tugunu goren Katedral heyeti i.iyesi memnun olmu~tu. Kahra- mammizm sozlerini ba~1yla onaylad1. Don Ki~ot, \"Bu iddiamza gore, benim degil, si- zin bi.iyi.ilenmi~ oldugunuza pek hakh olarak hi.ik- mediyorum. <;:i.inki.i, bu i.inli.i ~ovalyelerin ger~ek­ ten mevcut olduklan en i.inli.i eserlerde bile kabul edilmi~ oldugu halde, sizin gibi akilh ve bilgili bir ki~inin nasil olup da bunlan kabul etmedigine dogrusu ~a~maktay1m. Bi.iti.in bunlan inkar etrnek ve bu kadar gi.izel kitaplan okumamak i~in zevk- ten bi.isbi.iti.in mahrum olmak gerekir. brnegin ~imdi burada konu~urken, kar~Imizda i~inde yi- lanlann ve daha bin ti.irli.i korkun~ hayvanlann bulundugu kaynar zift ile dolu bir go! ortaya ~~k­ sa ve goli.in tam ortasmda kulagimiza ~oyle bir ses gelse: \"Ey hi~bir tehlike kar~1smda cesareti sarsii- mayan ~ovalye! Yedi perilerin saraymdaki tuhaf ~eyleri gorerek zevk almak istiyorsan, bu karanhk sulara dal!\" 0 zaman sevgilimin a~kma s1gmarak kendimi o mi.ithi~ gole atanm ve olduk~a gi.izel, ye~illiklerle si.islenmi~ bir yere vannm. Yapraklar- dan yapilm1~ ye~il bir kubbe altmdan yi.iri.iri.im, on\\.imde billur gibi suJar akar, ba~Imm i.izerinde binJerce ku~ CIVIidar Ve oti.i~i.ir, gi.izeJ kokuJu ~i­ ~ekJer ve fidanlar arasmda mermerden binlerce ko~kler, sedeften magaralar, k1sacasi, cennet gibi 138

yerlerde dola~nr ve bi::iylece, duvarlan altmdan, mazgallan elmastan, kapisi gi::ik yakuttan bir ~to­ ya gelirim. Bu gti?el ~atoyu seyretmekle kalacagi- mi sanmaym. $atodan '>Ikan o iki gen'> kiz hemen etraflmi sanp beni o gi::irdiigiim saraya sokarlar. Orada beni soyarlar ve gtizel kokulu sular ile yika- diktan sonra yeni '>ama~ular ve elmash elbiseler giydirirler ve oradan ba~ka bir daireye gi::itiirerek bana yemekler ikram ederler. Yemek yerken nere- den geldigini anlayamadtgim gayet ho~ '>algi ses- leri duyanm. Arhk ortadan kaybolmu~ olan ye- mek masasmm yerine o zamana kadar gi::irdiigiim kizlarm en gi.izeli ve sevimlisi gelmi~ olur. Kendi- sinin nasi! biiyi.ilendigini tath tath anlahr ve o gti- zel saray hakkmda da '>ok ilgi uyandiracak ~eyler anlahr. Arhk gerisini anlatmayacagtm. Yalmz ~u kadanm si::iylemek isterim ki, bu seriivenin sonun- da biiyi.ik bir imparatorluga sahip olurum ve o za- man sadik ve vefakar silah~orum Sanc;o'ya iilkem- den bir kontluk ihsan ederek ci::imertligimi ispat ederim.\" Bu son si::izler iizerine San'>o sevincinden bagir- di: \"Evet, senyorlar, evet, bi.itiin kiskanc;hklara ragmen, sabirsizhkla bekledigim bu kontluga sa- hip olacagtm. Bir kere elime ge'>ince gi::ireceksiniz ki orasmi mi.ikemmel ~ekilde yi::inetecegim. Eger yi::inetemeyecek olursam, i~ittigime gore iilkelerini yi::inetemeyen efendiler, varhgm biiyiik bir kismim almak iizere, bu i~te ehil olanlara devrediyorlar- mi~, ben de i::iyle yapar ve gelirlerini diizenli ola- rak alan bir diik gibi ya~anm.\" Sanc;o'yu dinleyen Katedral heyeti i.iyesi si::ize kan~h: \"Se_nin si::iylediklerin gelirini saglamak baki- mmdan iyidir, ama bir iilkede adaleti saglamak, orap elinde bulunduran Bey'e aittir. Bu da, mii- kemmel bir di.i~iince giiciiyle iyi niyetlere bagh bir i~tir. i~te yi::inetmenin prensibi budur, aksi halde i~­ ler kan~Ir.\" dedi. Sanc;o cevap verdi: 139

\"Bu uzun felsefeden bir ~ey anlamadim. Bir ke- re kont olunca topraklanm1 i~letmesini bilirim ve keyfim ne isterse yapanm. Keyfime gore ya~adik­ <;a akhma geleni yapanm, akhma geleni yaphk<;a memnun olurum ve memnun olduk<;a da arhk hi<;bir arzum kalmaz. i~te, ben de boyle di.i~i.in­ mekteyim.\" San<;o sozlerini bitirince koca bir bardak ~rab1 dikti ve rahip ile Nikolas Usta koti.i koti.i bakh. Efendisi ile silah~runun bi.iti.in hezeyanlanna ragmen, Katedral heyeti i.iyesi, Don Ki~t'un ~oval­ yelik hakkmda bildigi hikayeleri anlatmaktaki ye- tenegini takdir ediyor, bir yandan da San<;o'nun bi.i- ti.in bunlara ger<;ekrni~ gibi inanmasma ~~myordu. Bir si.ire sonra Katedral heyeti i.iyesi yoluna de- vam etmek i<;in rahipten izin isterken, Don Ki~ot hakkmda, iyi veya koti.i olsun, haber vermesini de rica ederek kafileden aynld1. Kisacasi, herkes da- gilmi~, yalmz rahip, berber, Don Ki~ot ve San<;o kalmi~h. Bir de, bi.i.ti.in dovi.i~lerde efendisi kadar sabuh oldugunu ispat etmi~ olan Rocinante vard1. ArabaCI, oki.izleri tekrar arabaya ko~tu ve Don Ki~ot'u da arabada bir kuru ot y1gm1 i.izerine yahr- diktan soma rahibin gostermi~ oldugu yolda ag1r ag1r ilerlemeye ba~lad1. Alh gi.in yol ald1ktan soma, bir Pazar gi.ini.i tam ogle zamam kasabaya vard1lar. Bi.iti.in kasaba hal- ki oki.iz arabasmm ge<;tigi yolda toplanmi~, araba- nm i<;inde kimin bulundugunu gormek i<;in etrah- · m sarm1~h. Hem~ehrileri Don Ki~ot'u tamd1klan zaman hayretler i<;inde kaldilar. Ki.i<;i.ik bir oglan ko~arak kahya kadmla ~ovalyenin yegenine, efen- dilerinin bir oki.iz arabasiyla, kuru ot yigmlan i.izerinde, rengi atm1~ bitkin bir halde getirildigini haber verdi. Bu haber i.izerine sa<;lanm ba~lanm yolarak ~ovalyelik kitaplanna lanet okuyan bu ka- dmlann feryatlan insam ger<;ekten i.izi.iyordu. Don Ki~ot evine girdigi zaman kadmcag1zlar yeniden feryada ba~ladilar. Kocasmm, Don Ki~ot'un silah~oru sifatiyla ~o­ valyeyle birlikte gitmi~ oldugunu bilen San<;o'nun 140

kans1, bu haberi duyunca ko~up gelmi~ti. San- c;:o'yu gorunce, ilk sorusu, \"E~ek nas1l?\" oldu. San- c;:o cevap verdi: \"Saghg1 efendisinden iyidir.\" \"Tann'ya ~ukur! Fakat soyle bakahm dostum, silah~orluk hizmetinden ne kazandm? Bana ne he- diye vereceksin? Hani c;:ocuklara kunduralar?\" \"Kadm! Sana boyle ~eyler getirmedim, fakat daha buylik ~eyler getirdim.\" \"Daha iyi ya, bu guzel ~eyler ne ise goster ba- kahm, beni memnun edersin dostum, as1rlarca de- vam eden yoklugunda ne kadar mahzun oldum bilsen!\" \"Onlan evde gosteririm. Kadm, yalmz ~unu iyi bil ki, yakmda yine yola <;:Ikacagiz, o zama·n mu- hakkak bir kont veya bir ada valisi olarak donece- gim, hem de en iyilerinden birinde.\" \"in~allah efendi, bizim ona c;:ok ihtiyacimlz var. Fakat ben adanm ne oldugunu bilmiyorum.\" \"E~ek ho~aftan ne anlar! Zamam gelince sen de anlarsm ve vasallann tarafmdan sana hammefen- di denildigini de duyarsm.\" 141

\"Nedir bu soylediklerin, bu vasallann, bu ha- mmefendiler ne?\" \"Bi.iti.in bunlan anlamak i<;in bo~una ugra~ma, yalmz sozlerime inan ve sesini kes. Fakat ~unu da ilave edeyim ki, macera pe~inde ko~an gezgin bir ~ovalyenin silah~oru olmak ho~ bir ~ey. Ger<;ekte, her giri~ilen i~ ba~anyla sona ermiyor ve <;ogun- lukla aksine <;1k1yor. Bunu tecri.ibeme dayanarak soyli.iyorum. C:::iinki.i bazi i~lerden dayak yiyerek, baz1smdan da yorgan i<;inde hoplahlarak <;Ikhm; fakat bi.iti.in bu olaylara ragmen, ba~an i.imidi ile ya~amak, ormanlardan ge<;mek, kayalara hrman- mak ~atolarda ag•rlanmak, para vermeden hanlar- da yahp kalkmak pek ho~ ~eyler.\" San<;o ile kans1 boylece konu~urken, kahya ka- dm ile ~ovalyenin yegeni Don Ki~ot'un elbiseleri- ni <;Ikanp yatagma yatmyorlard1. Don Ki~ot bu ka- dmlara ~a~km ~a~km bak1yor ve nerede bulundu- gunu bir ti.irli.i kestiremiyordu. Rahip, ~ovalyenin yegenine, amcasma <;ok iyi bakmasm1 ve bir daha ka<;mamas1 i<;in gozden uzak tutmamalan geraktigini tembih ediyor ve kendisini evine getirebilmek i<;in katlandiklan zahmetleri uzun uzad1ya anlahyordu. Rahibin an- lathklanm dinleyen kahya kadm ile Don Ki~ot'un gen<; yegeni, bu kadar yalan ve sa~mahg1 icat eden ~ovalyelik romanlarmm yazarlanm cehennemin dibine gondermesini Yi.ice Tann'dan dileyerek, bu gibi kitaplara lanet ediyorlard1. Zavalh kadmlar, rahibe, bu sefer Don Ki~ot'u koruyacaklanm, ka<;masma meydan vermeyecek- lerini vaat ettiler ise de bu vaatleri bo~a <;Ikacakh, <;iinki.i okuyuculanm•z ikinci ciltte gorecekleri i.izere, $ovalye ellerinden kurtularak ii<;iinci.i <;Iki- ~lm yapacakb. 142

iKiNCi BOLUM



DON Ki~OT'UN HASTALIGI SIRASINDA RAHiP VE BERBER iLE GORU~MESi Rahip ile berber, ge<;mi~ ~eyleri hatJrlatmamasi i<;in, bir aya yakm bir zaman dostlanm ziyaret et- mekten sakmmi~Iardi. Bununla beraber, yegeni ile kahya kadm1 gormemezlik etmiyorlard1 ve her go- ri.i~lerinde hastaya iyi bakmalanm, ona midesi ile beynini gii<;lendirecek sade, temiz ve besleyici gi- dalar vermelerini tavsiye ediyorlard1. Kadmcagiz- lar, rahip ile berbere ogutlerini tutacaklanm temin ediyorlar ve efendilerinin artJk akh ba~mda insan- lar gibi konu~tugunu soyli.iyorlard1. Bu habere <;ok memnun olan ~ovalyenin iki eski dostu, onu eve getirebilmek i<;in, bi.iyi.ilenme hikayesini uydurup bir kafese kapattJklanndan dolap kendi kendileri- ni tebrik ettiler. $ovalyenin ger<;ekten akillamp akillanmadigmi bizzat gormek i<;in onu ziyaret et- me hevesine kapilmi~lardi. Ama daha <;ok yeni bir yaray1 tazelememek i<;in yanmda ~ovalyelikten soz etmemeyi kararla~tirdilar. Evine gitiklerinde, ba~mda Toledo i~i kirmiZI bir takke, Sirhnda yi.inden bir gomlek, kahramam- oZimiZI yatagmda oturmu~ buldular. Don Ki~ot kadar zayiflami~h ki, dostlan onu bir mumyaya benzettiler. $6valye misafirlerini <;ok iyi kar~Ilad1, saghg1 hakkmda sorduklan sorulara nezaketle ce- vap verdi. Bir ara sozi.i devlet i~lerine ve hi.iki.ime- tin yonetim ~ekillerine getirdiler. Don Ki~ot o ka- dar makul konu~uyor, oyle gi.izel cevaplar veri- yordu ki dostlan, arhk akhmn ba~ma geldigine hemen hemen inand1lar. Bu konu~malarda haz1r bulunan kahya kadm ile ~ovalyenin yegeni efendi- lerini tamamiyla iyile~mi~ sanarak oylesine sevin- diler ki, Tann'ya ~i.iki.ir deyip duruyorlard1. 145

Dostu Don Ki~ot'un gen;ekten iyile~ip iyile~me­ digini anlamak isteyen rahip, $bvalyelik hakkmda hi<;bir ~ey konu~mayacaklanna dair ald1klan karar- dan vazge<;erek konuyu degi~tirdi ve dedi ki: \"Saraydan s1zan baz1 haberlere gore, Tiirkler gii<;lii bir donanma ile hareket etmi~ler, fakat bu kara bulutun nereye <;okecegi heniiz belli degil; bu haber H1ristiyan alemini tela~a dii~iirdugun­ den Kral Hazretleri, her ihtimale kar~1, Sicilya, Napoli ve Malta'da emniyet tedbirlerinin almma- sml emretmi~.\" Don Ki~ot cevap verdi: \"Dii~mamn ani bir hiicumuna kar~1 savunma·- SlZ kalmamalan i<;in iilkeleri tam zamanmda tah- 146

kim ettiren Kral Hazretleri ihtiyath bir sava~<;I gibi hareket ediyor. Fakat bu konuda benden bir nasi- hat istemi~ olsayd1, kendisine hi<;bir zaman bula- mayacagi bir fikir verirdim.\" $6valyenin bu sozlerini duyan papaz, kendi kendine: \"Ah, zavalh Don Ki~ot! Yine deli sa<;ma- lanna ba~ladm.\" diye mmldand1. Papaz ile aym fikirde olan berber, Don Ki~ot'a buna ne gibi bir <;are bulabilecegini sordu. Don Ki~ot dedi ki: \"Ey sakal yolucu senyor, ~una emin olunuz ki, benim krala verecegim nasihat, ~unun bunun kra- la saygistzca vermek ciiretinde bulunduklan fikir- lere hi<; benzemez.\" Berber, \"Aksini soylemiyorum, fa kat ne dii- ~iindiigiiniizii bir an once anlamak istiyoruz.\" Don Ki~ot, \"<;:ok basit!\" dedi. \"Kral bir emirna- me yaz1p ispanya'mn biitiin gezgin ~ovalyelerini davet etmeli. Bunlardan on ikisi Tiirkler'i piiskiirt- meye yeterlidir. Eger bugiin iinlii Don Belianis ya da Galya'h Amadis'in sayisiz soyundan birisi (kendimi kastetmiyorum) hayatta olmu~ olsa ve Tiirkler'e sald1rsa, kendilerine aman diletmeyece- gine ~i.iphe edebilir misiniz? SOzlerimi Tann duy- sun, arhk fazla konu~mayacag1m.\" U<; arkada~ bir sure daha sohbete devam ettik- ten sonra aralanndan aynlnu~ olan ~ovalyenin ye- geni gen<; k1z ile kahya kadmm, bah<;ede biiyiik bir gi.iri.iltii <;Ikardiklan duyuldu. Merakla hepsi sesin geldigi yere ko~tular. Bu gi.iri.ilti.i, kahya kadm ile gen<; ktzm bagir- malanndan ileri geliyordu. Efendisini gormek i<;in gelip kap1y1 vuran San<;o'nun i<;eri girmesine en- gel olmak istiyorlard1. Silahtar i<;eri girmek istiyor, fakat kadmlar, \"Bu serseri herifin burada ne i~i var!\" diye bagmyorlard1. ikisi bir ag1zdan, \"Haydi i~ine, efendimizi <;ileden <;Ikanp daglarda k1rlarda ko~turmaya ffil geldin?\" diye soyleniyorlard!. Bu sozlere kar~1 San<;o ~u cevaplan veriyordu: 147

\"Hay iblis kan, hay! Efendini daglarda, klrlar- da ben mi ko~turdum? Bana bir ada vaat ederek beni evimden ahp daglarda k1rlarda ko~turan asll odur. Halbuki ~imdiye kadar be~ kuru~ paras1m gormedim.\" \"Hay seni adalar bogsun, mendebur herif! Adalar senin neyine ayol' .. Adalan idare edecegi- 148

ne gitte evini idare et; tembel herif, git de tarlam si.ir, adalan da bizleri de rahat b1rak.\" Rahip ile berber bu duruma gi.ili.ip duruyorlra- di. Bu s1rada, San<;o'nun agzmdan aptalca bir soz ka<;1rmasmdan endi~ye di.i~en Don Ki~ot silah~o­ runu <;ag1rd1. Boylece, kadmlar onu i<;eri almaya mecbur oldular. Arhk ~ovalyenin iyile~mesinden i.imitlerini kesen berber ile rahip, dostlanna veda ederek aynldllar. Rahip Nikolas Usta'ya dedi ki: \"Hi<; beklemedigimiz bir anda asilzademizin macera pe~inde ko~mak i.izere k1rlara ka<;m1~ ol- dugunu ogrenecegiz.\" Berber, \"Buna hi<; ~a~1rmam, arna silah~orunun efenc:Msinin akhna uymasma ~a~1yorum. Tann dos- tumuza ~ifalar versin!\" Bu s1rada Don Ki~ot, San<;o ile odasma kapan- mi~ konu~uyordu. $6valyenin ilk sozi.i ~u oldu: \"Dostum San<;o, biraz once benim hakk1mda soylediklerini duydugumda <;ok kJzdJm. $unu iyi bil ki, ikimiz de beraberce sefere <;1khk, aym mace- ramn pe~inden ko~tuk. Seni bir defa <;ar~af i<;inde hoplathlar ise, ben de bir<;ok kez hurdaha~ oldum. Birbirimizden ~ikayete hakkimlz yok. Bunu arhk iyice anlaman gerekir. $imdi bunlan b1rak1p ba~ka ~eylerden bahsedelim. Kasabada hakk1mda neler soyleniyor? Kasabada benim i<;in neler soyli.iyor- lar? Kahramanhg1m, oyki.ilerim ve nezaketim hak- kmda, ~ovalyelerin, asilzadelerin ve halk tabakasi- mn fikirleri nedir? Arhk unutulmu~ alan ~ovalye­ ligin ihyas1 konusunda verdigim karar nas1l etki uyand1rd1? San<;o, ~unu iyi bil ki, sad1k ve iyi hiz- metkarlar efendilerine ger<;egi oldugu gibi soyler- ler, ne ho~a gidecek bir ci.imle eklerler, ne de bir ~ey gizlerler. i~te senin de bu ~ekilde hareket etme- ni isterim.\" Silahtar cevap verdi: \"Efendim, arzunuz i.izerine her ~eyi oldugu gi- bi a<;JklayacagJm, fakat bir ~arhm var. 0 da, si:iyle- diklerimin hi<;birine kizmayacagm1za dair soz ver- menizdir.\" 149

\"Hic;bir sozune ktzmayacagtm, her ~eyi ser- Jestc;e ve ac;tkc;a soyle.\" \"0 halde once ~unu soyleyeyim ki, halk size Zlr ieli gozi.iyle baktyor ve beni de aktl yoni.inden siz- ien a~agt bulmuyor. Asilzadeler, iki buc;uk doni.im traziniz ve eski pi.iski.i elbiseleriniz ile \"Don\" ve '~valye\" unvanlanm almaya cesaret etmi~ olma- uzla alay ediyorlar. Degerinize ve oyki.ilerinize ;elince, ic;lerinden baztlan, \"Deli, fakat sevimli bir ieli.\" digerleri de, \"Talihsiz bir cesur, hazen nazik, >azen de ki.istah\" diyorlar. SOzi.in ktsast, soylenti- er pek o kadar lehimizde degil.\" \"Sanc;o, ~unu takdir etmen laztmdtr ki, faziletli >ir adam nerede olursa olsun birc;ok ele~tiriye ug- ·ar. En i.inli.i adamlar bile, ezelden beri, c;irkin ifti- ·alardan kurtulamamt~lardtr. Son derece cesur, de- ~erli ve ihtiyath bir kumandan alan Julius Caesar >ile ihtiras ve israf ile suc;lanmt~h. Kahramanhgty- a bilinen Bi.iyiik iskender sarho~lukla itham edil- li. Hercules ic;in kadmlara di.i~ki.in denildi, Gal- ra'h Amadis'in karde~i Don Galaor ise c;ok kavga- :t bir adam olarak damgalandt. 0 halde, hakktm- laki soylentiler yalmz anlathklanndan ibaret ise mnlan ho~ gorelim.\" \"Hepsi bu kadar olsa iyi, ama ...\" \"Dahast m1 var? Anlat bakaytm.\" \"Ah, efendim, bunlar bir ~ey degil. Fakat rna- tern ki her ~eyi bilmek istiyorsunuz, bunlarm hep- ~ini size oldugu gibi anlatacak birisi var. Bu gene;, Jakalorya sahibi, Salamanca'da tahsiline devam ~den Bartolome Carrasco'nun oglu Sanson Carras- :o'dur. Gidip kendisini bulmahytm. Di.in kendisi- le rasladtgtm zaman, bana, maceralanmzm Yara- ICI Asilzade La Mancha'h Don Ki~ot ismi altmda ,astlmt~ oldugunu ve bu eserin elden ele dola~tt­ ;mt soylemi~ti. Hatta beni de, Toboso'lu Dulci- lea'yt da i~in ic;ine kan~tlrmt~lar. i~in garibi, iki- nizden ba~ka kimsenin bilmedigi maceralan da •azmt~lar. Dogrusu ~a~hm kaldtm, ne diyecegimi ,iJmiyorum. Yazar, bi.iti.in bunlan nereden ogren- ni~ acaba?\" 50