หนังสือเรียนพุทธศาสนาอย่างปัญญาชนเล่ม4พุทธศาสนาฝ่ายมหายาน

พระพุทธเจำ ไมน่ ำพากบเรอ่ื งอรยิ ลพละปฏจิ จสมปุ บาทอนเบน หวํ ใจสำคไซของพทุ ธศาสนา อยา่ งนแลวจะเรยี กวา่ จะศกึ ษาธรรม ใหเ้ จนจบไคอ้ ยา่ งไรกน เมอ่ื ไมย่ อมศกึ ษาฅามแนวฅรไทขู้ องพระพทุ ธเฑ้ และ วนิ ใ]ของภกิ ษสุ งฆก์ ย็ อหยอ่ นดไนแลวยไแถมมเี มยี ไคเ้ สยี อกี จงึ หา่ งไกลจากพทุ ธมฅดิ 8งเดมิ ไปฑกท่ี ภกิ ษกุ บคฤฒถั ก์ ม็ คี วามประ­ พฤตไิ มแ่ ฅกตา่ งกนเลย พราหมณม์ อี ะไรมหายานกพ็ ยายามเอา อยา่ งจนไมม่ คี วามเบนื พทุ ธเหลอื อยเู่ ลย ตอ่ มาเมอ่ื พราหมณฅ์ ง้ํ ขบวนการขนใหม่ เรยี กวา่ ศากตะ (ศกก} มหี ลกการสปคนคอื บชู าเพศหญงิ ในฐานะใหก้ ำลงํ แกเ่ พศ ชาย ขบวนการใหมน่ บชู าเชน่ สรวงเจ2าแมก่ าลี (พระนางลกษมี ในภาคดรุ ำย) แบง่ ขบวนการนออกเบน ๒ ผาย คอื ผายขวากบ ผายชา่ ย ผายขวาเรยี ก ท0กษณิ ะจารนิ บชู าอวย,วะสบื พนธํ ห์ ญงิ (เรยี กวา่ เทวดาผหู้ ญงิ ในทเ่็ บค่ เผย) ผายช2ายเรยี ก วามาจารนิ บชู าเมถนุ ธรรม (เรยี กวา่ บชู า เทวดาผหู้ ญงิ ในทล่ี บ)

เบนของแนน่ อนทข่ี บวนการศากฅะนยิ อ่ มหาพวกไคม้ าก คราวนพิ ทุ ธศาสนามหายานทค่ี อยเอาอยา่ งพราหมณต์ ลอดมากร็ บ เข1ๅมา'ไวท้ นที ภกิ ษมุ เี มยี กนใหญ่ แลวยไอไงวา่ เบนคำสอนของ พทุ ธะ แถมยงิ รบเอาลทธไิ สยศาสตรข์ องพราหมณ์ เรอ่ื งเครอ่ื ง รางของขลไเวทมนต์ คาถาอาคม และโหราศาสตรโ์ คยไมฅ่ อง ปฏบิ ฅฅนใหห้ ลดุ พนอยา่ งใด อไงวา่ ยงิ ไมอ่ ยากไปนพิ พาน อยาก จะเบนพระโพธสิ ฅรท์ จ่ี ะอยชู่ ว่ ยทกุ ขผ์ อู้ น่ื ขนสรรพสตรใ์ หห้ มด โลกเสยี กอ่ น ฉะนนจงึ ไมต่ องรกษาวนิ ย่ สงฆ์ อยากทำอะไรก็ ทำไคฅ้ ามตองการจงึ รบเอาขบวนการศากฅะฃองพราหมณเ์ ขไมา ปฏบิ ตกนอยา่ งสนกุ สนาน มพี ธิ สี ำคญ เรยี ก พธิ จี 0กรบชู า โคยหญงิ ชายจำนวน เทา่ กน่ พบกนในทล่ี บํ ตาเวลามดื นงํ ล้ อ็ มวงเครอ่ื งหมายสบื พนธุ หญงิ หรอื ใหห้ ญงิ เปลอื ยกาย หรอื ใชร้ ปู เคารพเปลอื ยกาย หญงิ เหลา่ นใิ ชเ้ มยี ของพระนนเอง ในพธิ มี กี ารเสพสรุ า กน็ เนอิ สตร์ กนิ ปลาของสดคาวกนิ ฃไวตากแลวเสพเมถนุ เรยี กเสยี โก้ วา่ เบน ฅฅฅวะทง่ี ๕ เพอ่ื ใหถ้ งึ ความเบนพทุ ธะคบทกุ ขไ์ คอ้ ยา่ ง คี เพราะมคี วามสขุ จากการเสพเมถนุ นน ทว่ี า่ มานเิ บนื นกิ ายผาย ขวาคอื ทกํ ษณิ ะจารนิ

คราวน นกิ ายผายชาย (วามาจารนิ ) นนถอื วา่ พระพทุ ธ องคม์ พี ระกายที ๔ เรยี กวา่ วชั รสตั ว์ เขาทำเบนี รปพระพทุ ธะ นริ นคร กำสงั สวมกอดนางดารา (ภควด)ี ซง่ึ เบนเมยี ถอื เอา เบนรปู เการพสำคญฃองนกิ ายนิ พระภกิ ษใุ นนกิ ายวามาจารนิ นิ ฅองเสพเมถนุ อยเู่ รอ่ื ย เพอ่ึ แสดงความเคารพฅอ่ พระพทุ ธะ- นริ นครและนางดารา นไาบวชลทธนิ เิ ชอ่ื วา่ ฅอิ งเสพเมถนุ มาก ๆ จงึ จะถงึ พทุ ธะเรว็ ขน อนง่ึ เนอ่ื งจากพราหมณเ์ ขาถอื วา่ ว0ชระ (วชั ระปาณ,ี วชริ าวธุ ) ทำเบนหอกสามงา่ มเบนอาวธุ ของพระอนิ ทร์ มอี าน-ุ ภาพปราบภฅู ผบี คี า'จ และศฅรขู องเทวดาและมนษุ ยไ์ ดห้ มดเบนี อาวธุ วเิ ศษ ไมม่ อี าวธุ ใดในโลกมาเทยี บได้ พวกพทุ ธศาสนา มหายาน เกรงวา่ จะนอํ ยห'นำพราหมณจ์ งึ แฅง่ นทิ านวา่ อาทพิ ทุ ธะ บนสวรรคน์ น มพี ระกายที ๔ เรยี กวชั รสตั วม์ อี าวธุ ศกํ ดส้ื ทิ ธใิ ช้ สรำงโลกก็'ได้ ใชล้ ำงโลกกไ็ ด้ เรยี กอาวธุ นนวา่ วัชระ ยไ)หมาย ถึง ลงิ คะ (อวยั วะสบื พนธช์ าย) คกู่ บบทมะ (ดอกบว) หมาย ถงึ อวย่ วสบื พนธุ หญงิ อกี ดวย

นกายตนตระหรอวฬรยาน พวกมหายาน ทน่ี บถอื ลงิ คะ หรอื วชระน แยกไป?าง นกิ ายใหมเ่ รยี กวา่ ลฑธพิ ทุ ธ?ไน?)ระ พเ่ึ องฟอู ย'ู่ไดห้ นอ่ ยเดยี วก'ฟบุ เพราะคนในอนิ เดยี สมไณนคงเหน็ วา่ ทเุ รศเหลอื ประมาณ พอคี ทางประเทศธเิ บฅมาลบื ศาสนาจากอนิ เดยี ในระยะนิ จงึ รบเอา ลทธ?ิ ณ?!ระไปไวใ้ นธเิ บ?) เพราะในธเิ บ?)ยคุ นพงใมเ่ คยมีศาสนา มากอ่ น ไคแ้ ต-่ นบถอื ภฅู ผี เมอ่ื มาพบลทํ ธพิ ทุ ธฅนฅระเขไกน็ กึ วา่ ดี อยา่ งนอยกด็ กี วา่ นบถอื ผที ไ่ี มไ่ คป้ ระโยชนอ์ ะไรเลย ฉะนนใน บจี จบุ นนิ ใครฅองการสบื สวนวา่ ศาสนาทเ่ี รยี กวา่ มหายานนกิ าย ตา่ ง ๆ จะมเี ฒม้ ลู อยา่ งไรนน ควรไปศกึ ษาจากเอกสารตา่ ง ๆ ใน ประเทศธเิ บฅ เพราะทางอนิ เดยี นนถกู ทำลายสญู หายไปเสยี มาก ตา่ งกไมธ่ เิ บฅเมอ่ื รบเอาลทธศิ าสนาไปจากอนิ เดยี แลว กน็ ำหลก ฐานคมภรตี า่ ง ๆไปรกั ษาไว้ ไมไ่ คถ้ กู ทำลายไปเพราะการศกึ สงคราม จงึ มอี ยคู่ รบถวนกวา่ ในอนิ เดยี พทุ ธศาสนาผายมหายานเสอ่ื มสญู ไปจากอนิ เดยี อยา่ งไร ประมาณบี พ.ศ. ๑๗0๐ เศษ กองทพมา่ ของมสุ ลมิ บกุ รกุ โจมดอี นิ เดยี ลกึ เขำมาถงึ มธยมประเทศ ทำลายลำงวคของ

พทุ ธศาสนา (ซง่ึ ในระยะนนมแื ตพ่ ทุ ธศาสนาผายมหายานทงึ นน) ฆา่ พนภกิ ษสุ งฆ์ และปลนสดมภม์ หาวทิ ยาฒนั าลนทา แล,วจดุ 'ไฟ > เผาเสยี ราบ พทุ ธศาสนาผายมหายานกส็ ญู สน้ํ ไปจากอนิ เดยี ประวฅศาสตรบ์ นทกึ ไวว้ า่ แมฑ่ พํ มสุ ลมิ ชอ่ื ภฃํ ตยาร๋็ ทำลาย เมอื งราชคฤหเ์ สยี ราบ แลวสงํ ใหล้ กู ชายชอ่ื “ฃลิ จ”ี คมุ ทหารมา่ ๒00 มาปลนมหาวทิ ยาลยํ นาลนทา ตอ่ มาภายหลไ) ชาวพทุ ธได้ รอพนซอ่ มแซมมหาวทิ ยาลไ)นาลนทาขนใหม่ พวกพราหมณ์ อจิ ฉา เกรงวา่ พทุ ธศาสนาจะกลบพนคนื ตว่ ขนใหม่ จงึ เผาทำลาย เสยี หายไปอกี บจจบุ นมหาวทิ ยาลไ)นาลนทาอนยง็ ใหญไ่ พศาล จงึ เหลอื แตช่ ากทอ่ึ งํ กฤษมาขดุ คนใหป้ รากฏแกส่ ายตาชาวโลก รฐบาลอนิ เดยี ไดด้ แู ลรกั ษาไวอ้ ยา่ งดี ตอ่ นรบั นกทอ่ งเทย่ี วจาก นานาประเทศมาชมกน่ มไิ ดข้ าดสาย สรปุ หลกํ การทแ่ี ตกตา่ งระหวา่ งมหายาน กบํ สาวกยาน (หนี ยาน) จาก ๓ ทศนะ ๑. ในทศนะของผายมหายาน กำหนดวา่ ผายสาวกยาน (หนี ยาน) นน คือ ผทู้ ม่ี งุ่ อรหตตภมู ิ โดยการปฏบิ ฅและศกึ ษา ใหร้ แู้ จ1งใน อรยิ สจํ และ ปฎจิ จสมปุ บาท รบํ คำสอนจากพระ-

สมณะโคคม ซง่ึ เบนเพยี ง มานษุ พทุ ธะ ในโลกนแิ ลว กป๊ ลีกคน ไปนพิ พานแคล่ ำพงคน เบนการคบั แคบแบบเอาควรอดคนเดยี ว จงึ เรยี กวา่ ยานอนเลก็ ยานอนคา่ คือ หนี ยาน แคผ่ าย พระโพธ-ิ สตั วย์ าน หรอื มหายาน ของเขานน มจี ดุ มงุ่ หมายสงู กวา่ พวก หนี ยาน เพราะเขามงุ่ พทุ ธภมู ิ คนั ทกุ กน คอื จะเบนพทุ ธะกน ทงหมก แมค้ งั ไมบ่ รรลุ ลย็ งํ จะเบน พระโพธสิ ตั ว์ ทเ่ี สยี สละคน ชว่ ยคนทง่ โลกใหไ้ ปถงึ พทุ ธภมู ิ (นพิ พาน) กอ่ น แล,วพระโพธ­ิ สตั วจ์ งึ จะเขา่ นพิ พานเบนกนสคทไย ปณธิ านหรอื อดุ มคคอิ นสงู สง่ อยา่ งนจิ งึ เรยี กวา่ ยานอนใหญ่ คอื มหายาน 'และวธิ ปี ฏบิ กกาม ลทธขิ องเขา ไมต่ อิ ง์ ศกึ ษาอรยิ สจั และปฎจจสมปุ บาท คาม บญญาครสรฃู้ องพระสมณโคดม ถอื วา่ ไมส่ ำคญั (อาจเบนเพราะ ไม่เขา่ ใจและไม่สนใจในการดบิ ทกุ ขใ์ นชาติน) ลํทธิมหายานเขา ศกึ ษาปรชญาเอาจากวทิ ยานพิ นธข์ องสกั ปราชญร่็ นุ่ ใหม่ (พอ คายแลวกฅ็ งใหเ้ บนพระโพธสิ ตั ว)์ หลกการสว่ นใหญข่ องมหายาน อยทู่ ก่ี ารรอสบั การชว่ ยเหลอื จากพระโพธสิ ตั ว์ และอาทพิ ทุ ธะใน สวรรค์ (พทุ ธเกษฅร) ควยการเอย่ นามแสดงความเคารพยอม ควั เบนบรวิ าร ทา่ นกชว่ ยใหไ้ ปอยใู่ นพทุ ธเกษตรได้ และตอ่ ไป ลไ็ ปนพิ พานไดง้ า่ ยอกี ควย

6ส ๒. ในทศนะของผายเถรวาท (เถรวาทิน) หรอื พวก นกิ ายสรวาสตวิ าทนิ ทส่ี ำคญผคิ วา่ นวั เบนผา่ ยเถรวาทนน กำหนด ว่า ผายเถรวาทเบนพวกทป่ี ฏบิ ฅํ ฅามวนิ ยิ บญํ ญฅของเดมิ เครง่ กรด คอื ภกิ ษสุ งฆถ์ อื ศลี ๒๒๗ ขอ สว่ นพวกมหายานนนยอ่ หยอ่ น ในวนิ ยั และไมศ่ กึ ษาอรยิ สจํ และพระสฅู รดา่ ง ๆ อนเบนพทุ ธ พจนท์ พ่ี ระอานนทเ์ ถรเจำทอ่ งจำมา แดไ่ ปศกึ ษาจากพระสฅู ร รนุ่ ใหมท่ เ่ี บนวทิ ยานพิ นธข์ องนกั ปราชญ์ ในสายฅาฃองผาย เถรวาท (พทุ ธมฅคิ ง้ํ เดมิ ) นน มองภกิ ษสุ งฆผ์ ายมหายาน ทเ่ี รยี ก วา่ หลวงจนี , หลวงญวน ผ,ู้นงุ่ กางเกงสวมเสอสเี หลอื ง'วา่ เบนเพยี ง ผปู้ ระกอบพธิ ที างศาสนา โดยไมส่ ามารถสอนธรรม แกป่ ระชาชน ไดอ้ ยา่ งภกิ ษผุ า่ ยเถรวาท ในทไ1นะฃอง‘ชญญาฬน จากการทเ่ี ราไดเ้ รยี นร ๓. ประวฅพทุ ธศาสนามาแลวทำใหเ้ ราเหน็ ความจำเบนทพ่ี ทุ ธศาสนา ดองผนแปรไปฅามอทิ ธพิ ล'ของทองถนื และกาลสนยั แดอ่ ยา่ ง’ไรกค็ ี แมจ้ ะมพี ระไดรบฎี กทถ่ี กู แชกแซงนดั ทอนใหก้ ระพรอ่ งกระแพรง่ กย็ งิ ดกี วา่ ทไ่ี มม่ ี เพราะเรายงิ สามารถคนหาแกน่ ของพทุ ธมติ ดง่ เดมิ ใหพ้ บได้ แดเ่ ราไมอ่ าจจะเหน็ ชอบควยในกรณที ส่ี ง่ ฆมณ- ฑลแดกแยกและยกฅนขม่ ทา่ นกนไปมา

๑00 สำหรบบญหาเรอ่ื งพทุ ธศาสนาผายมหายานทก่ี นในยคุ บจจบุ นั ไดพ้ บเหน็ นนสรปุ ลงไคใ้ น ๒ นกิ ายใหญ่ คอื นกิ าย วญิ ญาณวาท (โยคาจาร) กบ นกิ ายสรวาสฅวิ าทนิ (คคแปลง จากพทุ ธมฅคิ 1งเดมิ เลก็ นอย) นกิ ายวิญญาณวาท (โยคาจาร) นนไมท่ ำใหเ้ บนท่ี หนกั ใจอะไร เพราะเบนพวกหลวงจนี , หลวงญวนและธเิ บค, เกาหล,ี ญษ่็ นุ ซง่ึ นงุ่ กางเกงสวมเสอื สเี หล!ี )งนยิ มกนิ เจ และ สวคมนคเ์ คาะระ'บงั ศกึ ลอง ทำพธิ กี งเฅก๊ นบถอื อาทพิ ทุ ธะบน สวรรค์ ไมส่ นใจในอรยบจั , ปฏจิ จสมปุ บาทของพระสมณะโคคม ลกษณะอยา่ งนแสคงความแฅกคา่ งจากนกิ ายเถรวาท ใหเ้ หน็ ได้ ชคเจนอยา่ งนอยทา่ นกมคี วามคอี ยทู่ ไ่ี มเ่ รย่ื ไรชาวบาั น หรอื สรา่ ง วํฅถุมงคลหลอกขายซาวบัาน นิกายสรวาสตวิ าทิน ทว่ี า่ บคั แปลงจากพทุ ธมดคิ ง่ เดมิ เลก็ นอย เบนนกิ ายทท่ี ำความหนกั ใจใหแ้ กบ่ ญื ญาชนชาวพทุ ธมาก เพราะภกิ ษนุ กิ ายนถอื ศลี ๒๒๗ ครองจวี รอยา่ งเถรวาท เลา่ เรยี น อรยิ ลจ่ และปฏจิ จสมปุ บาท คลอคจนพระสฅู รคา่ ง ๆ อยา่ งเคยี ว กบเถรวาท แคม่ เี พมิ อภธรรม เขามาเบนไฅรบฎก (พระธรรม, พระวนิ ยั , พระอภธิ รรม) ถ1าเราไมศ่ กึ ษาประวฅพทุ ธศาสนาให้

๑0๑ เขาใจชณจนแลว คนทวไปกห็ ลงเฃไใจผดิ วา่ นกิ ายสรวาสดวิ าทนิ นค์ อื หนี ยานหรอื เถรวาท อนเบนพทุ ธมฅกิ งเดมิ เพราะไมท่ ราบ ขอแกกกา่ งทส่ี ำกญ วา่ เขาจบฅวทกุ ขใ์ นอรยิ สจั ผดิ แทนทจ่ี ะใช้ อปุ าทานขนธ่็ กามบญี ญาฅรสรฃู้ องพระพทุ ธเจา กลบไปใช้ ชาต (การเกดิ จากทองแม)่ ซง่ึ เบนฅวทกุ ขใ์ นลทธไิ ชนะทำให้ จกุ มงุ่ หมายปลายทางผดิ แทนทจ่ี ะใหจ้ กิ วมิ ดุ หิ ลดุ พนจากอปุ าทาน เขาเปลย่ี นเบนใหว้ มิ ดุ หิ ลดุ พนจาก ชาติ ความทไ่ี มก่ องมาเกดิ จาก ทองแมอ่ กี กอ่ ไป จงึ ไมใ่ ชพ่ ทุ ธศาสนา อนทจ่ี รงิ พทุ ธศาสนานกิ ายเถรวาท ทพ่ี ระมหนิ ทรเถระ กบนางสงํ ฆมฅิ าเถรนี ำมาประดษิ ฐานในลงํ กาเมอ่ื สมย่ อโศกมหา- ราชนน ครนกาลเวลาลว่ งไปนบพนบเี ศษ พทุ ธศาสนาในลง่ กา กแ็ ปรปรวนไปกกอยใู่ ฅร้ ทธพิ ลของมหายานนกิ ายสรวาสฅวิ าทนิ ซง่ึ บชู าอภธิ รรมและแกไ้ ขพระสฅู รใหเ้ ชา่ เรอ่ื งกบอภธิ รรม เชน่ แกก้ ว่ ทกุ ขเ์ บน ชาติ ทเ่ี ราลง่ เกตเุ หน็ ไคช้ ดทำใหพ้ ระธรรมคำ สอนของพระพทุ ธเจไซง่ึ กรสไวบ้ รลิ ทุ ธบิ รบิ รู ณด์ แี ลว (กดทอน ไมไ่ ด้ เพมี เดมิ ไมไ่ ด)้ จะผดิ เลอะเลอื นไปทนที มหิ นำยงิ เอา อภธิ รรมทม่ี ใิ ชพ่ ทุ ธพจนม์ ายดื ถอื วา่ สำคไ]J กก็ ลายเบน สัทธรรม-

ปฏริ ปู เพราะไมม่ งุ่ ฅรงไปสกู่ ารถอนอปุ าทานขนธ์ เพอ่ื ความ คบทกุ ข์ 'ในสฑ์ ธรรมปฏริ ปู กะสตู ร บงั ยฅุ ฅนกิ าย นทิ านวรรค เลา่ เรอ่ื งทพ่ี ระมหากสสปผมู้ อี ายุ เขา่ ไปเผาสมเดจ็ พระ ผมู้ พี ระ- ภาคเจไ ณ เชฅวนาราม ถวายอภวิ าทแลวกราบทลู วา่ ขา่ แค่ พระองคผ์ เู้ จรญิ อะไรเบนเหทุ อะไรเบนบจจไ]ใหภ้ กิ ษทุ ง่ี หลาย สถฅิ อยใู่ นอรห’คดผลนอยลงกวา่ กาลกอ่ น ในเมอ่ื บจจบุ นั มี สกิ ขาบทเพมี ขนมากมายกวา่ ในกาลกอ่ นซง่ึ บงั มสี กิ ขาบทแคเ่ พยี ง เลก็ นอย พระผมู้ พี ระภาคเจไคบสั คอบวา่ บสั สป ! ขอนนเบนไค้ อยา่ งนนจรงิ เมอ่ื สทธรรมปฏริ ปู (ของปลอมของพระสทธรรม) ยงไมเ่ กคขนในโลกคราบใค ความอนครธานของพระสทธรรม บงั ไมม่ ฅี ราบนน ลแ็ ฅว่ า่ เมอ่ื ใดสทธรรมปฏริ ปู เกคิ ขน้ํ ในโลก ความอนฅรธานของพระบทั ธรรมยอ่ มมขี นเมอ่ื นนิ เปรยี บเหมอื น ทองคำของปลอมยไไมเ่ กดิ ขนในโลกตราบใด ความ บนั ดรธาน ของทองคำแทบ้ งั ไมม่ อี ยคู่ ราบนน บนั ดาธาทุฑํง้ ํป๋ วงในโลกจะทำ ใหพ้ ระสทธรรมบนั ฅรธานไปนนหามไิ ค้ แคแ่ ทจ้ รงิ นนโมฆบรุ ษุ ท1งหลาย ผบู้ งั พระสทธรรมนใิ หบ้ นั ฅรธาน ยอ่ มเกดิ ขนอยใู่ น ธรรมวนิ ยั นเิ อง เปรยี บเสมอื นสนมิ ทบ่ี ดั เหลก็ ใหผ้ บุ งั ไป หรอื

๑0๓ เปรยี บเสมอื นดงํ เรอื ทร่ี ว ยอ่ มจมลงเพราะเหตภุ ายในของเรอื นน เองหาใชเ่ หตภุ ายนอกไม่ เหตุ ๔ ประการ ทเ่ี ทดิ จากภายในทำใหค้ วามอนดรธาน ของพระสทธรรมบงั เทดิ ขนกโ็ ดยพทุ ธบรษี ท ๔ (ภกิ ษ,ุ ภกิ ษณุ ,ี อบุ าสก, อบุ าสกิ า) เบน่็ ผไู้ มเ่ คารพเชอพง ใน พระศาสดา, ในพระธรรม, ในพระสงฆ,่็ ในสกิ ขา, (วนิ ยั ), ในสมาธ,ิ (การ ปฏ่ บิ ณพอ่ึ ใหจ้ ฅิ วมิ ตุ ถิ อนอปุ าทานทง่ี ปวง) นืแล ฉะนน ถไบญญาชนดองการผดงุ พทุ ธศาสนาทเ่ี บนแกน่ แทใ้ หบ้ รสิ ทุ ธบิ รบิ รู ณแ์ ลว กฅ็ องเคารพในเหตุ ๕ ประการขไงดน และเหนอื อน่ื ใด ตอ่ งศกษาและปฎบิ ตํ ตามพทุ ธมตดิ 8งเดมิ เทา่ นน, โดยการศกึ ษาจากพระสฅู รดา่ ง ๆ แดด่ องใชส้ ตบิ ญญาคคเลอื ก สอบสวนคฅู คสง็ ทแ่ี ปลกปลอมจากลทธอิ น่ื ๆ ออกไป และบาง พระสฅู รกบ็ ดั แยง่ กนบไง ขอความดกหลน่ ขาดหายไปบไง ทง่ี นื จะดองยดึ หลกํ อนตั ตา และ หล'กการมองดานในไวอ้ ยา่ งเครง่ - กรดจงึ จะไมห่ ลงออกนอกกรอบกำสอนของพระบรมศาสดา ทำ ใหส้ มบบั บญญาชนดามพหธุ าตกุ สฅู ร มชฌมิ นกิ าย อปุ รบิ ณณาสก์ ซง่ึ มใื จความวา่ พระอานนทเ์ ถระเจไไปกราบทลู ถามพระบรม- ศาสดาวา่ ภกิ ษผุ เู้ บนบณั ฑฅิ มบี ญญาสอบสวนในพทุ ธศาสนานื

จะฅองมคี วามรอบรมู้ ากมายแคไ่ หน พระพทุ ธองคท์ รงดอบชด- เจนวา่ ภกิ ษผุ ฉู้ ลาดในธาตุ ฉลาดในอายตนะ ฉลาดในปฎจิ จ­ ลมปุ บาท และ ฉลาดรจู้ กเหตรุ จู ํกผล ทค่ี วรแลไมค่ วรเทา่ น ยอ่ ม ไดช้ อ่ื วา่ เบนบณฑฅิ มบี ญ่ ญาสอบสวน่ ฉนนบญญาชนท1งนกปรยิ ฅ และนกปฏบิ ดโปรดสนใจในเรอ่ื งนใิ หม้ าก อยา่ ไปหลงศกษา เรอ่ื งอน่ื ๆ ใหเ้ สยี เวลา และโดยเฉพาะอยา่ ไปหลงศกึ ษาคมภรี ์ อรรถกถา ทถ่ี กู แทรกซมึ โดยลทธอิ น่ื และนกิ ายมหายานใหพ้ น่ื เผอื หนกขน บไDเสนอแนะแกบ่ ญึ ญาชนทคี่ อํ งการเบนสาวกบอง ษระษุทธเจา็ ทตื รํสรช้ อบโดยษระองคเอง บอ ๏. บอใหห้ ลกี เล่ียงการ,ใชค้ ำวา่ หนยาน (สาวท- ยาน), มหายาน, อรห0ตภมู ,ิ พทู ธภมู ,ิ เสยี ทง่ี สน้ํ เหตผุ ลกค็ อื ถอยคำเหลา่ น5น, เบนถอํ ยคำของพวกมหายานทใ่ี ชเ้ พอ่ื แบง่ แยก ยกตนขม่ ผาิ ยทย่ี ดึ ถอื พทุ ธมดดิ ง้ เดมิ ซง่ึ เบนพวกนอยวา่ เบน หนี ยาน (ยานอนดา้ ) และวา่ ดองการแคอ่ รหฅํ ภมู อิ นํ ฅา่ํ กวา่ พทุ ธ- ภมู ดิ ามความเชา่ ใจของเขาซง่ึ เบนความเชา่ ใจทผ่ี คิ ถาบญ่ ญาชน ไปใชค้ ำทผ่ี ดิ เหลา่ นเิ ชา่ จะเกดิ ความเสยี หาย เชน่ คำวา่ หนี ยาน, สาวกยาน, มหายาน, เหลา่ นใิ ครไดย้ นิ ไคพ้ งกย็ อ่ มจะเชา่ ใจไปวา่ การไปสวรรคไ์ ปนพิ พานนน ดองใช้ ยานพาหนะในการเดนิ ทาง ขนสง่ อนเบนี ความหมายทางวฅถุ และพลอยทำใหน้ กิ ถงื ภาพ

สวรรคก์ บนพิ พานวา่ กงเบนบำนเมอื งอนไกลแสนไกลทจ่ี ะไปถงึ ไคโ้ ดยยานอวกาศ อยา่ งนถิ ผึ ดิ พทุ ธมฅคิ งื เดมิ ทน่ี พิ พานกด็ ี นรก สวรรคก์ ค็ ที ถ่ี กู ดองแทจ้ รงิ นน อยภู่ ายในจฅิ ใจเรา'นเอง ดงิ พทุ ธภาษฅิ ท'่ีวา่ “ภกิ ษทุ ง่ี หลาย ! ในกายยาววาหนาคบื ท่ี พรอมดวยสญ,ิ ญาและใจนแหละ เราบ0ญญตํ วา่ คอื โลกทม่ี พี รอม ทกุ อยา่ ง คอื ทกุ ข,์ เหตใุ หเ้ กดิ ทกุ ข,์ เหตใุ หด้ บทกุ ข,์ มรรค- วธิ ปี ฎบิ ต่ เพอื ใหท้ กุ ขด์ บ ฉะนนเธอทะงหลายจงใชก้ ายและใจน เบนเครอื งทดลองคนื กวา่ หากวามจรงิ ดว, ยตนเองเถดิ ” ความหมายของพทุ ธภาษฅิ บทนชด แจงวา่ อรยิ ลจของ พทุ ธเจา้ ททรงตรสิ รนู้ ะนอยภู่ ายในกายยาววาหนาคบื ทเ่ี อง เบน หลกการมองดไนในลวน ๆ ความรแู้ จง้ แทงดลอดในอรยิ สจ ยอ่ มทำพระนพิ พานให้ แจงตดิ ดามมา (มงคลขอท่ี ๓๓ เหน็ แจง้ ในอรยิ สจํ , มงคล ขอท่ี ๓๔ การทำพระนพิ พานใหแ้ จง้ ) ฉนนนพิ พานยอ่ มอยู่ ภายในกายยาววาหนาคบื นเิ อง ไมต่ อง ใชย้ านพาหนะฃนสง่ เดนิ ทางออกไปนอกกายยาววาหนาคบื เบนเดด็ ขาด ทงอยใู่ น ชาตนิ ชว้ ติ น ไมใ่ ชน่ พิ พานตาย

คไนนบญญาชนพงึ หลกี เลย่ี งการใชค้ ำหนี ยาน, มหายาน, สาวกยานเสยี นง่ั สน เบนการบองกนความเขไใจนพิ พานผดิ ๆ วา่ เบนเมอื งแกวอนไกลแสนไกลจะไปถงึ ไดเ้ มอ่ื ฅาย ควรใชค้ ำเถร- วาท อาจารยิ วาทแทน สว่ นคำ อรหติ ภมู ,ิ พทุ ธภมู ิ กามความเข1าใจของผาย มหายานวา่ แฅกตา่ งกนนนฒนื ความเฃำใจทผ่ี คิ กามพทุ ธมติ คงเคมิ แสดงความหมายของพระอรหนิ ตว๋็ า่ คอื ผจู้ ฅิ วมิ ตุ หลดุ พน ไมถ่ อื มนควยอปุ าทานท1งปวง กค็ อื บนลนุ พิ พานอยา่ งถาวรเดด็ ขาด นน่ั เอง สำหรบคำวา่ พทุ ธภมู นิ น่ั หมายความอยา่ งสามญกค็ อื ความเบนอยอู่ ยา่ งพทุ ธะ ผรู้ ู้ ผฅู้ น่ื ผเู้ บกิ บาน ผรู้ หู้ ลกอรยิ สจ กค็ อื ผทู้ บ่ี นลนุ พิ พานนนเอง ถา็ จะหมายใหส้ งู ฃน้็ ไปวา่ พทุ ธภมู ิ หมายถงึ ความเบนอยขู่ องพระพทุ ธเจำ เรากร็ ไู้ ดจ้ ากอณุ ฑลยิ สดู ร สงํ ยกุ กนกิ ายมหาวารวรรค ว่า พระบรมศาสดาฅรสํ กอบกณุ ฑลยิ ะ วา่ พระองคอ่ํ ยดู่ วยมวี ชิ ชาแล วมิ ตุ ิ เบนผลานสิ งส่็ ซง่ึ กด็ อื ความเหน็ แจงในอรยิ สจ (วชิ ชา) และจฅิ วมิ ตุ หิ ลดุ พนจากอปุ าทาน นง่ั ปวง นน่ั คอื ความหมายของพระอรหนกน์ นเอง เพราะพระ- พทุ ธเจา่ กค็ อื พระอรหนฅอ์ งคห์ นง่ึ เบนิ แต'่ทา่ นเบนเอกบรุ ษุ แหง่

I ๘ ุ ร„ ุ ร ๑๐๗ะ■ อรหนฅท์ ง้ํ หลายเพราะบญญาฅรสรู้ สรปุ ใจความแลว อรหดภมู ,ิ พทุ ธภมู ิ ใจความยอ่ มเหมอื นกน บญญาชนพงึ เลย่ี งอยา่ ใชค้ ำสอง คำน เพราะอาจทำใหเ้ ขไใจผดิ วา่ อรหิตภมู ิ บนลอุ ยใู่ นโลก ในชาต‘ินชวี ติ น แตพ่ ทุ ธภมู ิ อยทู่ เ่ี มอื งแกวอนิ ไกลแสนไกล จะไปลงไดเ้ มอิ ตาย ทถ่ี กู แลวดองอยใู่ นกายยาววาหนาคบื ดวยกน ท1งหมค ป้อ ๒. บอให้ระม^ระวง่ ในการใชค้ ำวา่ นิพพาน หรอื กำจำเบนดองใชก้ ใ็ หอ้ ธบิ ายความหมายกำกบไปทกุ คร8ง คอื จิ *ิ ท- วมิ ฅหิ ลคพนจากอปาทาน กำถอนอปาทานขนธไ์ ณเ้ ลวแตฅ่ ค สงโยชน์ ๑0 ยงิ ไมห่ มด เรยี กวา่ นพิ 1พานขนต9น (สอปุ าทเิ สส นพิ พาน) ตอ่ เมอ่ื ฅคสงํ โยชน์ ๑0 ไคบ้ รบิ รู ณ์ (หรอื เรยี กวา่ ถอนอปุ าทานท1ง ๔ ไดแ้ กก่ ามปุ าทาน, อดฅวาทปุ าทาน, ฑฎิ เ- ปาทาน, ศลี ลพพฅปาทาน) ใหส้ นเชงิ แลว เรยี กวา่ นพิ พาน ถาวรสนเชอ (อนปุ าทเิ สสนพิ พาน) ทงนเิ พราะคนสว่ นใหญ่ ถกู อทิ ธพิ ลของผายมหายานแซกชมึ เขามาในกมภรี พ์ ทุ ธศาสนา ทำใหเ้ ขาใจผดิ กนทวไปวา่ นพิ พานจะไปถงึ ตอ่ เมอ่ื ฅายแลว และ ผทู้ บ่ี รรลนุ พิ พานคอื ผทู้ ไ่ี มด่ องกลบ,ชาตมิ าเกดิ อกี อนเบนคำสอน ของลทธอิ น่ื ๆ ความทเ่ี คยชนิ ตอ่ คำวา่ นพิ พานกพ็ คู กนฑวไปใน

ความหมายวา่ ฅายสญู ไปเลยอยา่ งน ทำใหเ้ กดิ เขา้ ใจผดิ และบางคน สงสไ),ไปฅามถอยคำในบางพระสตู ร และในคมภรี อ์ รรถกถาวา่ มี นพิ พานฅายกบมนี พิ พานทย่ี งํ ไมฅ่ ายกม็ ฉี นนเพอ่ื บองกนการเขา้ ใจสบสน เมอ่ื กลา่ วถงึ คำวา่ นพิ พานควรกำกบความหมายให้ ชดั เจน และเมอ่ื พดู ถงึ การดายของพระพทุ ธเจาควรพดู ให้เตมิ วา่ “ฅบชนั ธป์ รนิ พิ พาน” ขอเสนอคำวา่ บรมธรรม แทนคำวา่ นพิ พานโดยนำม\\ จากประโยคทว่ี า่ “นพิ พาน'งฟร่ มงํ วทนฅิ พทุ ธา” ซง่ึ แปลวา่ “พุทธะท,งหลายกลา่ ววา่ นพิ พานคอื บรมธรรม,’ ฉนนคำ'วา่ บรมธรรมกค็ อื นพิ พานนนเอง แคเ่ ขา้ ใจความหมายวา่ คอื การ บนลธุ รรมสงู สดุ คอื จฅิ วมิ ตุ หิ ลดุ พนจากอปุ าทานไมท่ ำใหเ้ ขา้ ใจ ผดิ หรอื สงสยํ วา่ ตายหรอื ไมด่ าย บอ เทอื บองกนํ การววิ าททมุ เถยี ง กบพวกนกิ าย ๓. สรวาสตวิ าทนิ เมอ่ื จะดองสนทนาธรรมกนในเรอ่ื งสำคญเชน่ อรยิ ส'จอนประกอบควยปฏจิ จสมปุ บาท ขอใหท้ ำความเชาั ใจกน เสยี กอ่ นวา่ ฅวทกุ ขใ์ นอรยิ สไ)ทถ่ี กู ดองนนฅองเชาั ใจใหต้ รงกนวา่ อปุ าทานขนธ๋็ คอื ทกุ ขร์ วบยอดมอี าการของทกุ ข์ ๑® อาการ (ชาต,ิ ชรา, มรณะ, โสกะ ๆลฯ) สรปุ รวมอยใู่ นอปุ าทานชนั ธท์ ง่ี หมด เมอ่ื

เขำใจฅวทกุ ขด์ รงณกั ารวมิ ตุ หิ สคุ พนกด็ องดรงกน่ ค่ อื การถอน อปุ าทานขนธ่็ ไมใ่ ชเ่ ขาใจผดิ ไปวา่ วมิ ฅุ คิ อื ไมฅ่ องเกดิ จากทอง แม่ในชาตหิ นา้ อนเบนเรอ่ื ง.ทไ่ี มใ่ ชพ่ ทุ ธศาสนา เปรยี บเหมอื น คน ๒ คนเถยี งกนวา่ การไปเมอื งสรุ าษฎรน์ นคนหนง่ึ วา่ ฅองขาม แมน่ า้ ดาบ อกี กนหนง่ึ วา่ ดองขำมแมน่ า้ ดาปติ เถยี งกนจนโกรธ กนทแ่ี ทเ้ มอื งสรุ าษฎรก์ นละประเทศเพราะเมอื งสรุ าษฎรใ์ นประ- เทศอนิ เดยี มแื มน่ า้ ชอ่ื ดาปติ แดด่ ามขอ่ ส'งเก'กขุ องขำพเฑพ้ วกท่ี คลงํ อ้ ภธิ รรม (นกิ ายสรวาสตวิ าทนิ ) เขาจะไมเ่ อย่ ถงี อปาทาน ขนธในปฏจิ จสมปุ บาท เพราะเขาใชฅ้ วทกุ ขว์ า่ ชาติ ■ (การเกดิ จากทองแม)่ ทำใหเ้ ขำใจปฏจิ จสมปุ บาททแ่ี สดงการเกดิ ดบฃอง อนง้ การ, มมง่ การ (ดวั ก,ู ของก)ู ไมไ่ ค้ ความจรงิ พวกนกิ าย สรวาสตวิ าทนิ เบนนกปรยิ ฅํ ทท่ี อ่ งจำเกง่ อา่ งพระสดู รดา่ ง ๆ ไค้ มากมายนา่ พง แดแ่ ลวถอี ธบิ ายใหไ้ ปเขำแนวอภธิ รรมของเขา จงึ ไม1ฅรงเบาหมายการถอนอปุ าทานขนธด์ ามบญญาดรสรของ พระพทุ ธเจาิ เมอ่ื ไมเ่ ขำใจบญญาฅรสรอู้ นถอ่ งแท้ เขากแ็ ดง่ เรอ่ื ง วา่ วชิ ชาท่ี ๑ ในคนื ดรสรคู้ อื การระลกึ ชาติ วชิ ชาท่ี ๒ คอื รกู้ าร เกดิ การดายของสดวฑ์ งสน เพอ่ื ใหเ้ ขำเรอ่ื งทไ่ี มต่ องเกดิ ในชาติ หนา้ ของเขา ชง่ึ บญญาชนสมไ]ใหมย่ อ่ มพจิ ารณาใหร้ ไู้ คเ้ องเหน็

๑๑๐ ไคเ้ อง วา่ การสอนเรอ่ื งชาฅหิ นำชาฅกิ อ่ นนอกกายยาววาหนาคบื ไมใ่ ชก่ ารมองคา้ นในอยา่ งนํ ขดหลกอนฅฅาและไมใ่ ชค่ ำสอนของ พระพทุ ธเจไทเ่ี บนผฅู้ รสํ รู้ เพราะการฅรสํ ร่ ฅู้ องแปลก'ไมเ่ หมอื น ใคร สว่ นการสอนเรอ่ื งดายแลว่ เิ กดิ อกี มวี ญิ ญาณลอ่ งลอยอยา่ งนื เบนลทธ,ิพระเวทและอปุ นษิ ท หลไอนนฅานนคอื ไมย่ ดึ ถอื ดวดน วา่ ใครเกดิ -ใครดาย ดวขไพเจไเองเคยถกเพอ่ื นทค่ี ลง่ อภธิ รรมตเิ ตยี นวา่ มว อา่ นหนไสอื ของทา่ นพทุ ธทาสภกิ ขอุ ยทู่ ำไม ทา่ นเบนพวกมหา- ยาน ควรไปเรยี นอภธิ รรมอยา่ งเขาจะไคร้ เ้ รอ่ื งจฅิ โดยละเอยี ด ที แรกขไพเจาคดิ จะบอกเขาวา่ เพอ่ื นเอย่ ฉนเคยเรยี นอภธิ รรมมากอ่ น จนเดย๋ี วนเื ลกิ สนใจแลวเพราะไมม่ งุ่ ไปสกู่ ารถอนอปุ าทานขนฃอ์ นํ เบนเรอื่ งคบ้ ทกุ ข์ฅามพทุ ธมติ การเรยี นร้เรืองของริฅทีจำแนก ออกไปมากมายกน็ ำสนกุ แดย่ ไสเ้ รยี นปฏจิ จสมปุ บาทถงึ วธิ คี วบคมุ จฅิ นนไมไ่ คเ้ หนอื ชนกวา่ และใชป้ ระโยชนไ์ คเ้ ดด็ ขาดกวา่ เปรยี บ เหมอื นเราเบนชา่ งพฅี รถยนฅส์ ามารถรอ่ื ประกอบชนสว่ น และ เรยี กชอ่ื ชนสว่ นรถยนตไ์ คท้ กุ ชน แดถ่ ไควบคมุ รถยนตน์ นไมไ่ ค้ เพราะขบไมเ่ บนื ทำใหร้ ณเลน่ หรอื หยดุ ไมไ่ คด้ ามชอบใจอยา่ งนื จะมปี ระโยชนอ์ ะไรแกฅ่ วเราเลา่ ถงึ แมม้ เี งนิ ชอ่ื รถยนตม์ าแลว่ ิ

©ร)<§> ขบไมเ่ บนไดแ้ ตร่ อแลวประกอบอยู่ เทา่ นนทอ่ งแตช่ อ่ื ชน่ื สว่ นอยู่ เทา่ นนกแ็ กฅ่ ายจมกองชน่ื สว่ นรถยนตอ์ ยแู่ กน่ นเอง แตส่ ามไซสำนกึ เดอื นใจใหข้ ไพเจไไมพ่ ดู คำทคื คิ ไวใ้ ห้ กระเทอื นใจเพอ่ื นคนนนกลบนกึ สงสารวา่ เพราะเขาไมเ่ คยศกึ ษา ประวฅศาสฅรแ์ ละโบราณคคที เื กย่ี วกบพทุ ธศาสนา และไมเ่ คย ศกึ ษาลทธอิ น่ื ๆ ทรื ว่ มสมยพทุ ธกาล เขายอ่ มไมเ่ ขำใจถงึ การ แชกซมึ ของลทธนิ กิ ายตา่ ง ๆ ทเื ขำมาเบนพทุ ธศาสนาเนอึ งอกอยู่ ในพระไฅรบฎกและคมภรี ช์ นอรรถกถา ควั เขานนเบนมหายาน เฅมควั โดยเขาไมร่ ู้ กลบไปวา่ นกปราชญท์ รื แู้ จไเหน็ จรงิ อยา่ ง ทา่ นพทุ ธทาสภกิ ขวุ า่ เบนมหายานชา่ งไมเ่ ฉลยี วใจเอาเลย เมอ่ื ผาย อภธิ รรมอไงวา่ พระพทุ ธเจไไปเทศนาอภธิ รรม ๗ คมภรี เ์ พอ่ื 'โปรด พทุ ธมารดาบนสวรรคช์ นคาวคงี ษข์ องฮนิ ดอู ยา่ งนนกประวฅ- ศาสตรแ์ ละโบราณคดยี อ่ มรไู้ ดว้ า่ นทิ านเรอ่ื งนแึ ตง่ ขน้ํ จากเกไเรอ่ื ง ทพื ระสารบี ตุ รไปเทศนาโปรดมารคาหวํ คอใหบ้ นลมุ รรคผลไดใ้ น วาระสดุ ทไยแหง่ ชวี ฅิ ของทา่ น และเรอ่ื งการไปเทศนาบนสวรรค์ อยา่ งนกึ ท็ ำนองเคยี วกนกบนาคารชนุ แกแตง่ นทิ านวา่ แกไปเรยี น ปรชญาศนยวาทจากพระยานาคใตบ้ าดาล และทำนองเดยี วกบ อสงคะอไงวา่ แกไปนมิ นตพ์ ระศรอี ารยะเมฅไฅรยมาจากสวรรคช์ น

ตสุ ฅิ ของซนิ ดใู หม้ าเทศนาปรชญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ใน มนษุ ยโ์ ลกถงึ ๔ เดอื น นทิ านอยา่ งนเิ บนของกฑั ธมิ หายาน และ วทิ ยานพิ นธท์ แ่ี กง่ กนั ขนโคยนกั ปราชญร์ น่ หกงั ทำนองเคยี วกบั อภธิ รรมน ผายมหายานเขามมี ากมาย เรยี กวา่ พระสตู รคา่ ง ๆ ซง่ึ ไมเ่ หมอื นพระสตู รทพ่ี ระอานนททอ่ งจำมาแสดงแกท่ ป่ี ระชมุ พระอรนนั ฅในกงั คายนาครง่ื ท่ี ๑ ฉนน้ํ คมภรอภธิ รรมถงึ 'จะเบน วทิ ยานพิ นธท์ แ่ี คง่ คเี พยี งใด แคเ่ มอ่ื ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งบญญาฅรสรขู้ อง พระพทุ ธพำแลว กาั เราถอื วา่ สำกญั ยงี กวา่ อรยิ กจั และปฏจิ จสมปุ - บาทฃองพทุ ธเกาั เรากไ็ มใ่ ชส่ าวกของพระพทุ ธเกาั และการกดั แปลงคำวา่ ทกุ ขใ์ นอรยิ กจั ของพระพทุ ธเจาิ จากอปุ ทานขนํ ธ์ เบน ชาติ เชน่ นจะอางวา่ เบนการกดั แปลงเลก็ นอยนน้ํ ไมไ่ คเ้ ลย เพราะ ทำความมงุ่ หมายสดุ ทา่ ยของการวมิ ตุ หิ ลดุ พนใหผ้ ดิ จากพทุ ธมติ คง่ เคมี แลวจะเรยี กวา่ เบนพทุ ธศาสนาไมไ่ ค้ กอั งเบนกทั ธอิ น่ื สำหรบเรอ่ื งปฏจิ จสมปุ บาทนน ควรเลกิ ใชค้ ำวา่ อรยิ กจั เลก็ , อรยิ กจั ใหญเ่ สยี ที เพราะตามบญญาฅรสรเู้ รอ่ื งอรยิ กจั นน ทอ่ งมปี ฏ,ิจจสมปุ บาทควยเสมอและมแี บบเคยี ว ทา่ กลา่ วถงึ อรยิ กจั โดยไมก่ ลา่ วถงึ ปฎจิ จสมปุ บาทแลว อรยิ กจั กเ็ หลอื แคเ่ ปลอื กมแี ค่ เพยี งนวั ชอ่ ไมม่ คี ำอธบิ ายไมม่ เี หตเุ กดิ , เหตคุ บแหง่ อนงั การ,

๑๑๓ มมง่ การ (ทวก,ู ของก)ู อไนบนบจจใ]ใหเ้ กดิ อปุ าทานขนํ ธ์ และ การคไม่อุปาทานขนธ์ ซง่ึ เบนเรอ่ื งของ สมทุ ยํ กบนโิ รธ เมอ่ื เขาใจเหฅเุ กดิ เหฅดุ บของอปุ าทานขนณไ์ ดถ้ กู ฅองจงึ นำไปสมู่ รรค วธิ ถี อนอปุ าทานฃนธอ์ นกกู ดองได้ ผใู้ ดฅดคำอปุ าทานฃนธอ์ อก ยอ่ มหมดทางเฃไใจอรยิ สจของพระพทุ ธเจไ บญญาชนทส่ี นใจพทุ ธศาสนาดองศกึ ษาประวฅศาสตร์ พทุ ธศาสนาควยจะทำใหเ้ ขไใจถงึ ความสบสนปนเประหวา่ งลทธิ ฅา่ ง ๆ และนกิ ายมหายานหนี ยาน โดยเฉพาะอยา่ งยงิ นกิ าย สรวาสฅวิ าทนิ ทแ่ี ซกซมึ เขไมาทวํ ไปท5งในพระไฅรบฎี กและคมภรี ์ อรรถกถา จนคนสว่ นใหญห่ ลงเชอ่ื ผงใจในเรอ่ื งอดดาเทย่ี งแท้ เรอ่ื งเวยี นวา่ ยฅายเกดิ แบบวญิ ญาณเบน Soul ฅามคำสอนของ พราหมณ์ บญญาชนฅองเขาใจใหฅ้ รงกนิ วา่ วญิ ญาณ ในความ หมายทางพทุ ธศาสนานนหมายถงึ วญิ ญาณหก (จโไษวุ ญิ ญาณ, โสฅวญิ ญาณ, ฆานะวญิ ญาณ, ชวิ หาวญิ ญาณ, กายวญิ ญาณ, มโนวญิ ญาณ) ซง่ึ ภาษาองํ กฤษใชค้ ำวา่ Consciousness ถไเฃไใจ ฅรงกนิ อยา่ งนิ ยอ่ มรอดพนํ จากการแชกซมึ ของมหายานนกิ าย ดา่ ง ๆ ไปได้ เพราะทกุ นกิ ายของมหายานเชอ่ื เรอ่ื งเวยี นวา่ ยฅาย เกดิ มี'วญิ ญาณลอ่ งลอยไปเกดิ ใหมแ่ บบอ*ฅฅาเทย่ี งแทก้ นิ 'ท*งนน้ํ

๑ © (ร. ซง่ึ ขดกบหลกอนคฅาคามพทุ ธมตดิ ง้ํ เดมิ และนอกกายยาววา หนาคบื อนพนกรอบคำสอนของพระพทุ ธองค์ แตใ่ นการคบหาสมาคมกบั คนทวไปนน้ บญญาชนทแ่ี ท้ จรงิ ไมค่ วรคำนงึ ถงึ เชอชาตแิ ละศาสนา คลอคจนดทธนิ กิ าย เพราะ สงิ เหลา่ นมิ นเบนสงิ ทแ่ี กไ้ ขไดย้ าก แลว่ แต1่ใคร-จะเกคิ ท'่ีใหน เกคิ มาในถนี ประเทศใดกร็ บเอาลทธศิ าสนาประจำคนื คามบรรพบรุ ษุ จงึ ไม'ควรเอาเรอ่ื งลไาธนิ กิ ายมายดึ ถอื เพราะเบนเรอ่ื งทเ่ี ขาสมมตุ ิ ฃน้็ แบง่ แยกฃม่ ฃก่ี นเทา่ นน ชาวพทุ ธทแ่ี ทย้ อ่ มคบหาสมาคมกบั คนทกุ ชาตชิ นวรรณะและทกุ ลทธนิ กิ าย เพราะคนเราจะดจี ะชว อยทู่ ค่ี วามประพฤติ ชาตกิ ำเนดิ กฑั ธนิ กิ ายเบนเพยี งรปู แบบภาย นอกของกงั คม ไมท่ ำใหค้ นดคี นชวไดน้ อกจากจะกระทำขนควย ฅนเอง ใครจะนไJถอื ล่ทธนิ ิกายอย่างไรมนํ เบนเร่ืองของเขา ขอ แตบ่ ญญาชนชาวพทุ ธชว่ ยกนศกึ ษาใหร้ ชู้ ดถงึ พทุ ธมคดิ ง้ํ เดมิ รก- ษาไวใ้ หเ้ บนประโยชนแ์ กค่ นและลกู ไทยหลานไทยแลวเบนี ใชไ้ ด้ อยา่ ใหใ้ ครมาหลอกลวงหรอื ทำลายของแทข้ องจรงิ ใหส้ ลายหายสญู ไปจากเมอื งไทย “ใครจะชอบ กทั ธ1ิใด คามใจเขา แตอ่ ยา่ เอา พทุ ธไปแปลง เสแสรง้ั วา่

แกน่ ของพทุ ธ เดน่ ชด อนดิ ดา ถอนอปุ าทาน ขนธห์ า่ เพยี งเทา่ 'พน” ปอ้ ๔. หระบา กํบทระบาน และวดิ ในอุดมคติ ท ทนจากการแทรกบมึ บองนกิ ายสรวาสตวิ าทิน บญญาชนยอ่ ม ทราบควี า่ พใั นทางพทุ ธศาสนาคร1งพทุ ธกาลนน ยอ่ มอยใู่ นสวน บานอกเมอื ง เชน่ เวฬวุ นาราม (วดสวนไผห่ รอื วดไผล่ อม) เชฅวนาราม (วคสวนเจาิ เชด) นโิ ศรธาราม (วด'ไทร) แสดง ความหมายโดยชอ่ื ใหร้ ไ้ ดว้ า่ วค่ ฃองพทุ ธศาสนาอยใู่ นละแมกไม้ รม่ รน่ื สงบเงยี บ เหมาะแกก่ ารปฏบิ ฅธรรม หา่ งไกลจากฅวเมอื ง แมแ้ ดใ่ นวนิ ยิ บญญฅ กกี ำหนดใหภ้ กิ ษผุ ถู้ อื ธดุ งคว์ ดร บกกลด ใหห้ า่ งจากบาน ๕00 ชว่ั กนธนู (ประมาณ ๕00 วา หรอื ๑ กม.) และพธิ สี งฆใ์ นสมโ]พทุ ธกาลไมม่ อี ะไรมากไปกวา่ การแสดงธรรม กบ การปฎนิ ต่ ธรรม ภกิ ษสุ งฆแ์ สวงหาอาหารควยการบณิ ฑบาด กจิ นมิ นตท์ เ่ี กย่ี วชอ่ งกบชาวปฑป!มม่ อี ะไร เพราะไมม่ กี ารสวดมนต์ ในงานมงคล หรอื ในงานศพ หรอื เรมิ บายอะไรอยา่ งในสมโ] บจจบุ นนิ ดว็ ยเหตผุ ลด*งกลา่ วชา่ งดน ภกิ ษสุ งฆส์ าวกของพระพทุ ธ- เชา่ ผทู้ รงคณุ วฒุ ิ ทป่ี รารถนาจะจรรโลงพระพทุ ธศาสนาดามพทุ ธ

มตดิ งเดมิ ใหส้ ถฅิ สถาพรอยใู่ นประเทศไทย จงึ สฑง้ วดหรอื สำนก สงฆข์ นในทห่ี า่ งไกลจากบไนเมอื งอยา่ งทเ่ี ราเรยี กกนวา่ “วดิ บา” เชน่ สวนโมกขพลารามของทา่ นพทุ ธทาสภกิ ขุ และวดิ บาจำนวน มากทางภาคเหนอื และภาคอสิ าณ เชน่ วดบานานาชาติ อนมชี อ่ื เสยี งของหลวงพอ่ ชา เบนดน ภกิ ษสุ งฆใ์ นวดิ บาเหลา่ นื ดา่ ง มงุ่ มนทำความเพยี รใหพ้ รหมจรรยอ์ ยจู่ บ เพอ่ื ถอนอปุ าทานขนธ์ และมงุ่ หมายทส่ี งุ สดุ คอื จิฅวิมตุ หิ ลดุ พน ไมถ่ อื มนควยอปุ าทาน ท!่ี 3ปวง ฅรงดามแนวความเบนอยขู่ องพระพทุ ธองคผ์ ทู้ รงอยคู่ วย วชิ ชา และ วมิ ตุ ิ เบนผลานสิ งส์ ภกิ ษเุ หลา่ นนฅคพธิ รี ดี องและ กจิ นมิ นตด์ า่ ง ๆ ออกหมด ปลดเปลองความรดรงึ ทางโลกให้จึฅ เบนอสิ สระเบาสบายสดวกแกก่ ารปฏบิ ดธรรม ยดึ หลกพระธรรม และพระวนิ ยั โดยเครง่ ครด ไมย่ อมเสยี เวลาในเรอ่ื งอภธิ รรมและ คมภรี อ์ รรถกถาอน่ื ๆ ใหห้ เุ้ งซา่ นและเกดิ ความสบสน ทา่ นจงึ เบนพระสงฆส์ าวกของพระพทุ ธเจา ผปู้ ฎบิ ฅคี ปฏปิ ฅ้ ฅรง ปฎบิ ตเพอ่ื รธู้ รรมเบนเครองออกจากทุกข์ (ถอนอปุ าทใน1ชนธ)์ ไดแ้ กพ่ ระอรยิ ะบคุ คล ๔ คู่ นบั เรยี งองคเ์ บน ๘ นนแหละ คอื สงฆส์ าวกของพระพทุ ธเจำ ควรแกก่ ารบชา ควรแกก่ ารกอ่ นรบ

«๑๗ ควรแกท่ กษณิ าทาน ควรแกบ่ คุ คลทวไปกระทำอญั ชลี เพราะ ฌนื เนอนาบญุ ของโลกไมม่ นี าบญุ อน่ื ยงี กวา่ สว่ นภกิ ษสุ งฆท์ ย่ี งํ มคี วามจำเบนี ฅองอยอู่ าอยั ในวดทอ่ี ยใู่ น ปา้ นในเมอื ง เพอ่ื ศกึ ษาพระธรรมวนิ ยั อนั เบนเรอ่ื งทางปรยิ ฅนน ควรศกึ ษาประวฅศาสฅรพ์ ทุ ธศาสนาประกอบควย และถาทำไค้ ควรศกึ ษาลทธนิ กิ ายอน่ื ๆ ในยคุ พทุ ธกาล เพอ่ื จะไคเ้ ชา่ ใจถงึ ความสบสนและการแซกชมึ ของลทธนิ กิ ายตา่ ง ๆ เฃำมา'ในอมั ภรี ์ พทุ ธศาสนา แลวกลทเ้ กรองเอาแตก่ ำสอนคามพทุ ธมคคิ งเดมิ มุ่ง ถอนอปุ าทาน'ข0นธิ ใ์ หใ้ ดเ้ สยี กอ่ น เมอ่ื เวลาเหลอื แลวจะไปศกึ ษา วทิ ยานพิ นธข์ องคนอน่ื ๆ กย็ อ่ มได้ แตก่ ารศกึ ษาแตเ่ พยี งปรยิ ฅ โคยไมป่ ฏบิ ฅควยนน องั ไมใ่ ชว่ ฅถปุ ระสงคข์ องพทุ ธศาสนาทแ่ี ท้ องั ไมเ่ รยี กวา่ รแู้ จง็ เหน็ จรงิ อนง่ึ เมอ่ื ศกึ ษาประวฅศาสฅรพ์ ทุ ธศาสนาแลว บญญาชน ยอ่ มองั เกคเุ หน็ ไดว้ า่ “พระปา้ น” ดง'ในองั คมยคุ บจจบุ นนไมเ่ คย มอี ยเู่ ลยในสมย่ พทุ ธกาล เรารไู้ คจ้ ากคำฅรสของพระพทุ ธองค์ ทท่ี รงสรรเสรญิ พระโมคคลลานะ และพระสารบี ฅุ ร ผเู้ บ'็นอคร- สาวกวา่ “.......พระสารบิ ฅุ ร ยอ่ มแนะนำบคุ คลเบนอนมากให้ ค1งอยใู่ นโสคาบฅคผิ ล (ไคค้ วงฅาเหน็ ธรรม-ถอนอปุ าทานขนธ)์

©๑๘ ........สว่ นพระโมคคลลานะ ยอ่ มแนะนำบคุ คลใหบ้ ง่ อยใู่ นคณุ ฌอ้ํ งบนทส่ี งู สคุ กวา่ นน (พระอรหนฅ์ - ถอนอปุ าทาน'ทงป'วง) ซง่ึ แสคงวา่ พระสารบี ฅุ ร ยอ่ มฉลากในการสอนเรอ่ื งอรยิ สจ่ และ ปฎจิ จสมปุ บาทใหบ้ คุ คลบรรลนุ พิ พานชนคน สว่ นพระโมคคล­ ดานะ ยอ่ มฉลาคในการสอนฌานสมาบคชนสงู และหลกอนพท เพอ่ื ถอนอปุ าทานบง่ ปวงบรรลนุ พิ พานถาวร สนเชอ้ํ หรอื กลา่ ว โดยยอ่ วา่ พระสารบื ฅุ ร เบนผายคนถธรุ ะ (พระบา่ น) พระ- โมคคลลานะ เบน่ ผายวบิ ส่ นาธรุ ะ (พระบา) เมอ่ื ถงึ คราวคบ ขนํ ธป์ รนิ พิ พาน พระสารบี ฅุ รไปคบขนธใ์ นเรอื นมารคา เพอ่ื หาโอกาสสคู บา่ ยแสคงธรรมเทศนากลบใจมารคาหวคอใหบ้ รรล- มรรค ผลไคส้ ำเรจื สว่ นพระโมคคลลานะไปคบขนธใ์ นบา่ พ่ื กาฬศลิ าประเทศคามนสิ ยํ ชอบอยบู่ าชองทา่ น พระสารบื ฅุ รมกอยปู่ ระจำสำนก เพอ่ื สง่ สอนบคุ คลทวไป คไทพ่ี ระบรมศาสคาจะฅรไ1สง่ ภกิ ษผุ จู้ ะจารกิ ทางไกลไปประกาศ พรหมจรรย์ ใหไ้ ปรบโอวาทจากพระสารบื ตุ ร ผเู้ บนพหสู ฅู ร รอบรทู้ กุ ลทธนิ กิ ายเสยี กอ่ น เพอ่ื ภกิ ษทุ จ่ี ะจารกิ ไปนนจะไคไ้ มไ่ ป อบจนเพลย่ี งพลาแกน่ กบวชลทธอิ น่ื

สว่ นพระโมคคลลานะมกออกธดุ งคจ์ ารกิ ไปสง่ สอนมหาชน ในทห่ี า่ งไกล ยงความเลอ่ื มใสแกฅ่ ระกลู ทไ่ี มเ่ กยเลอ่ื มใสใหห้ นมา เลอ่ื มใสในพทุ ธศาสนา จนทำใหล้ ทธอิ น่ื อจิ ฉาอาฆาฅคอยจางคน มาดกฆา่ พระโมคคลิ ลิ านะ บางพวกกเ็ ชอ่ื วา่ พระโมคคลลานะ มอี ทิ ธฤิ ทธ้ื จงทำใหป้ ระชาชนเลอ่ื มใสศรทธา แคท่ จี รงิ แสว่ มหาชนเลอ่ื มใสศรทธํ าเพราะคณุ งามศวามดใี นทางความประพฤติ สำรวมของทา่ นฅา่ งหาก เราทราบไดจ้ ากคำฅรส่ ส่ รรเสรญิ ของ พระพทุ ธองคว์ า่ “พระโมคคลลานะ,, เบนผยู้ งํ มหาชนใหเ้ ลอ่ื มใส เพราะความประพฤตสิ ำรวม ไมท่ ำศรทธาและโภคทรพยข์ อง มหาชนใหเ้ สยี ไป ประหนง่ึ แมลงผง้ํ อนเทย่ี วไปในสวนดอกไม้ ไมท่ ำสแี ละกลบี ของดอกไมใ้ หช้ อกชา ถอื เอาเพยี งแดร่ สเกสรบนิ ไปฉะนน ควรทภ่ี กิ ษทไ3หลายจะเอาเยย่ี งอยา่ งความประพฤตอิ น สงบสำรวมของพระโมคคลลานะ ผเู้ ลศิ ควยศลี และสมาจาร การปฏบิ ฅํ คงิ น”่ึ ทุทธ?เาสนาผายมหายาน,ในธิเบต และในเนปาล พทุ ธศาสนาผายมหายานแพรห่ ลายเขา่ ไปยงํ ธเิ บฅ ประ- มาณ พ.ศ. ๑๑00 เศษ อนเบนรชสมย่ ของพระเจไสรองดะสนคมโป (สรองชานกมโป) ผเู้ บนนกิ รบกลไหาญแผอ่ าณาจกรไดก้ วา่ งขวาง

จนทำใหจ้ นี และเนปาลตองทำไมตรผี กู มคิ รดวย โคยถวายราช- บตุ รใหเ้ บนมเหสี เจไหญงิ เนปาลชอ่ื ภรกิ ฅุ ิ ธคิ าพระเจ1าองํ ทวุ รมา เบนมเหษที ่ี ๑ เจไหญงิ จนี ชอ่ื เวนเชง ธดิ าพระเจไถ*งไทจงซอ่ งเฅ้ เบนมเหษที ่ี ๒ มเหษที ไ)สองตา่ งกน็ บถอื พทุ ธศาสนา จงึ ชกชวน ใหพ้ ระสวามนี บั ถอื ควย ดไนนั พระเจไสรองคะสนคมโป จงึ สง่ ทตู ไปสบื พทุ ธศาสนาในอนิ เดยี , เนปาล, และจนี อำมาตยท์ ช่ี อ่ื วา่ ทอนนสี มโภค เบนอครมหาเสนาบดเี บนทตู ไปสบื พทุ ธศาสนา ในอนิ เดยี โคยไปเลา่ เรยี นแลวนำเอาคม้ ภรี ม์ าแปลเบนภาษาธเิ บต และเพอ่ื เชดิ ชพู ระราชอำนาจจงึ แตง่ เรอ่ื งวา่ พระเจไสรองตะสน- คมโป คอื พระอวโลตเิ กศวรโพธสิ ฅวอ์ วตารลงมาจากสวรรค์ เพอ่ื ปลคเปลองทุกขข์ องมหาชนชาวธิเบฅ และแต่งคงมเหษเี บน ศกติ (เมยี ของพระโพธสิ ตว)์ ใหเ้ จไหญงิ จนี เบนคาราขา> เจไ- หญงิ เนปาลเบนดาราเขยี ว เมอ่ื แตง่ คไค*งนทำใหอ้ ำนาจทางประมขุ ศาสนากบอำนาจทางอาณาจ*กรจงึ มารวมอยใ่ นบคุ คลคนเดยี วกน และถอื เบนประเพณใี นธฒิ ตสบื ตอ่ มา มหาชนนยิ มสรไงรปู พระ เจไสรองตะสนค*มโปไว้บูชา นบั ถอื วา่ เบนศาสดาตนลทธพิ ทุ ธ- ศาสนาผายมหายานในธฌิ ฅ

กอ่ นทพ่ี ทุ ธศาสนาผายมหายานจะไค้รบยกย่องใหเ้ บน ศาสนาประจำชาตขิ องธเิ บคนน มหาชนในธเิ บฅนบถอื ภฅู ผี เรยี ก วา่ ล,ทธิ ษมณ่ หรอื บอนปะ เชอ่ื ถอื เรอ่ื งวญิ ญาณลอ่ งลอยการกลบ ชาตมิ าเกคิ ใหมไ่ ค้ ดามลทธพิ ระเวทและอปุ นษิ ฑของพราหมณ์ รวมทง้ํ การเชอ่ื ถอื สงี ศกตสิ ทิ ธฅิ า่ ง ๆ พระเจไสรองฅะสไง,คมโป กคิ สรไงหนงสอื ธเิ บฅขน มอี กษร ๓0 ฅว คดแปลงเอามาจาก ภาษาแขกอนิ เดยี ๒๔ ฅว คดิ ขนใหม่ ๖ ฅว ไคน้ ำวฒ่ นธรรม การดม่ื นาชามาจากจนี เอาศลิ ปการสวมดา่ งหู และการแดง่ ผม ผหู้ ญงิ ไปจากอนิ เดยี สว่ นวฌนธรรมแท้ ๆ ของธเิ บฅ คอื การ กางกระโจมเบนทอ่ื ยฅ่ ามลกษณะชนมงโกลพวกหนง่ึ ทช่ี อบอพยพ เรร่ อ่ นมากอ่ น เมอ่ื พทุ ธศาสนาผายมหายานแพรห่ ลรยในธเิ บฅ แล'ว มหาชนกร็ บเอาไปผสมกบความเชอ่ื คงเดมิ เกดิ ลทธพิ ฑุ ธ- ดน่ ฅระหรอื มนดรยาน ซง่ึ ประกอบดวยการบชู าสงิ ศกคสทิ ธิ ใช้ เวทยม์ นฅค์ าถาอาคมดา่ ง ๆ เพอ่ื ขบไลผ่ บี ศาจ นเบนยคุ แรกแหง่ พทุ ธศาสนา'ในธเิ บต ซง่ึ ความจรงิ กเ็ บนพทุ ธแดช่ อ่ื ไมเ่ กย่ี วของ กบพระสมณะโคคมพระพทุ ธเจำเลย เขาหมายถงึ อาธพิ ทุ ธะบน สวรรค์ และพระโพธสิ ฅว์ สว่ นมานษุ พทุ ธะของเขานนเขาหมาย ถงึ ประมฃศาสนาในประเทศธเิ บด คือ ทา่ นบฑมสมภพ ซึง่ มี

©๒!® ศกดศ้ื รฅื า่ํ กวา่ พระโพธสิ ฅวข์ องเขาคอื พระเฑส้ รองดะสนคมโป แฅเ่ ขาคดแปลงเสยี วา่ คอื อวโลฅเิ กศวรโพธสิ ฅวท์ อ่ี วดารลงมา เบนมนษุ ย์ ไมฅ่ รงดามนทิ านของอสงํ คะ ทใ่ี หอ้ วโลฅเิ กศวร โพธสิ ฅวอ์ ยบู่ นพทุ ธเกษฅรสขุ าวดี คอื พทุ ธศาสนาผายมหายาน ในธเิ บฅนถิ อื เอาวา่ กษฅรยิ ฌ์ นื คนสำคญในทางศาสนาอยา่ งทส่ี ดุ ในยคุ แรกดงลทธิ ดอนแรกยไ)ไมม่ มี านษุ พทุ ธะ มาด1งฃนในระยะ ทส่ี อง ไน ระยะทสี องน หมายถงึ หลไ)จากพระเจ*าสรองดะสน- คมโป ราว ๑00 บี ถงึ รชสมไ]ของพระเจไถสิ รองเคดสนใน ราชวงศเ์ ดยี วกน มภี กิ ษชุ าวอนิ เดยี ชอ่ื ศานดร'กษฅิ ‘ซง่ึ เขำมาอยู่ ในธเิ บดในฐานะราชครปู โุ รหดิ ไคแ้ นะ'นำกษด70ใหเ้ ชญิ ครุ ­ บฑมศมภพ นอิ งเขยของฅน ซง่ึ เบีนอาจารย์มชี อ่ื อยใ่ นมหาวทิ - ยาลไเนาลนทา มาปรบปรงุ พทุ ธศาสนาในธเิ บฅ ทา่ นบที มสมภพ ไคป้ รบปรงุ พทุ ธศาสนาผายมหายานในธเิ บดดามแนวปรชั ญาโย­ ศาจาร (วญิ ญาณวาท) ของทา่ นอสไ!คะ (คอื มอี าทพิ ทุ ธะมี พระโพธสิ ฅว์ และมมี านษุ พทุ ธะ) ไคป้ ราบปรามภฅู ผบี ศี าจ (หมายถงึ ผคู้ นทน่ี บั ถอื ผี ดามลทธบิ อนปะหรอื อา่ นวา่ บอนโป) ให้ พา่ ยแพไ้ ป จนมชี อ่ื เสยี ง ทำใหพ้ ทุ ธศาสนาผาี ยมหายานในธเิ บด

๑๒cn เจรญิ มนคง และดงนิกายลามะ ขน กรนฅอ่ มาเมอ่ื ทา่ นคุรุบทม- ลมภพมรณะภาพลงแลว่ มหาชนจงึ ยกยอ่ งเรยี กเบน มานษุ พทุ ธะ ประจำชาฅขิ องธเิ บฅโคยเฉพาะ คำวา่ ลามะ ในภาษาธเิ บฅ เบนคำยกยอ่ งนกบวชวา่ เบนี บคุ คลสงู ศไาดฃ้ื องประเทศชนทส่ี งู ทล่ี ดุ มผี เู้ ปรยี บเทยี บกบ ขไราชการเมอื งไทยวา่ ฃนาคเจไพระยานนเทยี ว นกิ ายลามะ เจรญิ รงุ่ เรอื งในธเิ บฅไดร้ าว ๓00 บเี ศษ เนอ่ึ งจากอำนาจทางศาลนจกํ รของพวกลามะเหเ่ื องฟฃู นจนบดปง อำนาจทางอาณาจกรมากเฃไทกุ ที พระมหากษฅรยิ ก์ เ็ สอื มอำนาจ บง่ คบมญ่ ชาลงเรอ่ื ย ๆ การปกครองปา้ นเมอื งกค่ อํ งแลว่ แดพ่ วก ลามะทม่ี อี ำนาจสทิ ธขิ าด พวกคนพนเมอื งทย่ี งํ นบถอื ลทธบิ อนปะ (บอนโป) คอื นบั ถอื ภฅู ผี ทเ่ี คยถกู ปราบลงนน้ํ กV็ เนคนื ฅว- กอ่ การรไยขนโดยยยุ งใหพ้ ระเจาลางธรรมา ซง่ึ เบนี กษฅรยิ ธ์ เิ บด สนัยนน ปลดแอกจากความครอบคลมุ ของผายศาลนจกํ รลงเสยี พระเจไลางธรรมาซง่ึ ขฑเั คอื งอยแู่ ลว เมอ่ื มพี วกจงึ สงํ ใ้ หท้ ำลาย วดในพทุ ธศาสนาผายมหายาน ฆา่ พนภกิ ษทุ เ่ี รยี กวา่ ลามะ ลง มากมายเกอื บจะสาปสญู เผอญิ มพี ระลามะทก่ี ลไหาญ ชอ่ื วา่ “โปลดวรเช” ปลอมกายลอบเขไวไไปปลงพระชนมพ์ ระเจไลาง-

๑น!)๔ ธรรม'าไดส้ ำเรจ็ ทำใหล้ ทธิ นกิ ายลามะ กลบrJนคนื ฅวขนมาได้ อีก แตค่ ราวนิ พวกลามะ คมุ อำนาจบไนเมอื งไวท้ ง่ี หมด โดย พระลามะชนผใู้ หญป่ กครองประเทศเลยี เอง ถงึ ยงิ 'ใหม้ กื ษฅ้ รยิ ก์ ็ ฅไเดก็ ใหเ้ บนี กษฅรยิ ห์ นุ่ ดองอยใู่ นอำนาจของพระลามะ ซง่ึ เบนื ผสู้ ำเรจ็ ราชการแทนเรอ่ื ยไป ความเรื'เองฟฃู องพุทธสาสน์ าผายมหายาน'ในอเบตยุค ห ๓ ในราว พ.ศ. ©๖00 ทางการไดน้ มิ นตท์ า่ น อตศิ ะ อธกิ าร- บดมี หาวทิ ยาฒั วกิ รมศลิ า ในแควนมคธของอนิ เดยี มา^นฟู ศาสนาในธเิ บด ทา่ น อฅศิ ะ ไดร้ บการยกยอ่ งจากมหาชนธเิ บด ใหเ้ บน โซโคเชนโป (เจไใหญ)่ ของชาดธิ เิ บด ชวี ะประวฅฃอง ทา่ น อฅศิ ะ นนคอื เกดิ ในราชดระกลู ทเ่ี มอื งวกิ รมนปิ รุ ะในแควน เบงกอล (สม'ยนนเรยี กบไเกะหลา่ ) บจจบุ นเบนี สว่ นหนง่ึ ของ บ*งคลาประเทศ บดิ าชอ่ื ก*ลยาณศรี มารคาชอ่ื ประภาวดี ชอ่ื เดมิ ของทา่ นอฅศิ ะชอ่ื จนทรครรภ เมอ่ื ย*งเยาวไ์ ดศ้ กึ ษากบฤาษี เชฅรี (วชิ าโยคะ) และศกึ ษาลทธศิ าสนาอน่ื ๆ ใน'ทอ่ งถนี สมย่ นน่ึ ไดแ้ กศ่ าสนาพราหมณ์ (หรอื ทก่ี ลายเบนฮนิ ด)ู แลวจงึ ไปศกึ ษา วชิ าพทุ ธศาสนาผายมหายานทว่ี หิ ารกฤษณครี ี จากทา่ นอาจารย์ ราหลุ ฅปุ ดะ ไดร้ บกำยกยอ่ งวา่ เบนิ เลศิ ในวชิ ชา คหยญานวชระ

©๒๕ ซง่ึ เบนนกิ ายยอ่ ยของมหายาน ครนอายไุ ค้ ๑๙ บไปศกึ ษาฅอ่ จาก ทา่ นศลี รกั ษฅิ ทโ่ี อทนฅปรุ ี ศนู ยก์ ลางนกิ ายมธยะมกิ (ศนู ยวาท) ของนาคารชนุ ทา่ นเรยี นเกง่ จงึ ไคฉ้ ายาวา่ ‘ ทบงกรศรชี ญาณ’, พออายุ ๓๑ จงึ บวชเบนภกิ ษใุ นพทุ ธศาสนามหายาน แล,ว'จารกิ ไปทวสวุ รรณทวปี เบนเวลา ๑๒ บี พอกลบมา พระเจาหร่ ปาล แหง่ แควนมคธยคุ นน อญํ เชญิ ทา่ นอฅศิ ะใหเ้ บนี อธกิ ารบดมี หา­ วทยาลไ)วกิ รมศลิ า ฉนนทา่ นอฅศิ ะจงึ รอบรเู้ รอ่ื งพทุ ธศาสนามหา- ยานอยา่ งยอคเยย่ี ม เมอ่ื เขามาในธเิ บฅ ไคบ้ ำรงุ ใหน้ กิ ายลามะ เหเ่ื องฟขู นอยา่ งมนคง ฅามแนวปรชั ญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ทา่ นอดศิ ะถงึ แกม่ รณภาพเมอ่ื ชนมายุ ๙๓ พรรษา ทเ่ี มอื งลาสา ในระยะหลงํ จากทท่ี า่ นอฅศิ ะมรณะไปแลว นกิ ายลามะกเ็ รมี พน- เฟอื น เพราะรบั เอาลทธิ ศากฅะ จากอนิ เดยี ถอื วา่ พระมเี มยี ไค้ ถอื การเสพเมถนุ และกนิ เหลำ เบนี วธิ นี ำไปสมู่ รรคผลนพิ พาน อนเบนี ลทํ ธเิ หลวแหลก ทำใหพ้ ทุ ธศาสนาผายมหายานในธเิ บฅ มวหมองเสอ่ื มโทรมและแดกแยก เบนนกิ ายหมวกเหลอื ง, หมวก แคง, หมวกคำขน ซง่ึ จะเลา่ รายละเอยี ดตอ่ ไปฃำงหนำ ยคุ ท่ี ๔ เรยี กวา่ การปฏริ ปู พทุ ธศาสนามหายานในธเิ บฅ เกดิ ขนโดยทา่ น ซองกาปา ผเู้ บนี สานศุ ษิ ยส์ บื เนอ่ื งมาจากทา่ น

๑๒๖ อฅศิ ะ หทง่ จากทท่ี า่ นอฅศิ ะมรณะภาพไดร้ าว ๓00 บ ทา่ น ชองกาปาไคร้ อี ^นคำสอนของทา่ นอฅศิ ะขนใหม่ ทำการโฆษณา ทอ่ ทา่ นลทธศิ ากคะ หา่ มมใิ หภ้ กิ ษเุ สพเมถนุ หำมเสพสรุ า ให้ มกี ารสวดปาฏโิ มกขท์ กุ บกษ์ มกี ารปลงอาบฅ ใหม้ กี ารจำพรรษา อาศไ)ทท่ี า่ นชองกาปาเบนนกพดู ชนเยย่ี ม และไดท้ อ่ งเทย่ี วเหน็ โลกกวา่ งขวาง ทำใหม้ มี หาชนสนบสนนุ เพราะทา่ นชใหเ้ หน็ ภไ) ในทา่ นการรกษาความมนคงของประเทศทจ่ี ะทอ่ งบองกนมใิ ห้ หวหนพกายลามะทน่ี ยิ มลทธศิ ากคะไปผกู พนกบ ถบุ ไลฃา่ น มหา- ราชของประเทศจนี เกรงวา่ อทิ ธขิ องจนี จะเขไมาครอบงำธฌิ ฅ และทา่ นเมอื งจะทอ่ งฅกไปอยใู่ ฅอ้ ำนาจของมหาราชเผา่ มงโกลท่ี ปกครองจนี ในขณะนนอาจขยายอำนาจมาถงึ ธฒิ ฅไคง้ า่ ย ทา่ น ซองกาปาน บางแห่งเรยี กวา่ ตสองฃะปะ ไค้ฅ้งํ นิกายใหม่เรยี ก วา่ ดลกนปา หรอื เรยี ก เตลุกปะ ขนทวด ๆ หนง่ึ หา่ งจากนคร ลาสาราว ๒๕ ไมล์ เมอ่ื หาพวกไคม้ ากมกี ำลไกลาแขง็ แลวจงี ไค้ ประกาศยดึ อำนาจปกครองประเทศธเิ บดจากพระลามะผ้ใู หญท่ ่ี เบนผสู้ ำเรจ็ ราชการแทนกษฅรยิ อ์ ยใู่ นเวลานนเสยี วางรปู การ ปกครองเสยี ใหม่ คราวนฅ่ึ งหลานชายขนเบนประมขุ ของประเทศ และเบนประมขุ ของศาสนาควยในกน ๆ เดยี วกน เรยี กวา่ “ดาไล-

©๒๗ ลามะ,, แปลวา่ ลามะใหญ่ (เอาความหมายคาไลทแ่ี ปลวา่ ทะเล อนกวา่ งใหญ)่ แคก่ ม็ คี ณะทป่ี รกึ ษาควบคมุ ดแู ลใหค้ าไลลามะใช้ อำนาจในทางทถ่ี กู ฅอง ชะรอยจะเชค็ ทพ่ี ระm ลางธรรมาฆา่ พน่ื ภกิ ษเุ สยี มากในครงึ กอ่ น คราวนจิ งึ ฅง ดาไลลามะ จากเคกี ทไ่ี คร้ บการผกศกึ ษาโดย ภกิ ษผุ ใู้ หญ่ เพอ่ื ใหค้ วบคมุ ไค้ แคก่ ารใชอ้ ำนาจสงํ การนอิ าศ'ย พระราชอำนาจคาไลลามะ โคยความยนิ ยอมเหน็ ชอบจากคณะท่ี ปรกึ ษา เลย่ี งการนนิ ทาวา่ ภกิ ษปุ กครองประเทศ เบนวา่ กษฅรยิ ์ ปกครองและเบนประมขุ ศาสนาพรอมกนในคราวเคยี ว มอี ำนาจ เดค๊ ฃาคยงิ กวา่ เดมิ เพราะมหาชนคองเชอ่ื พงประมขุ ศาสนามฉิ ะนน ฅกนรก แคฌ่ อ้ํ งหลงํ การปกครองกอ็ ยใู่ นมอื คณะทป่ี รกึ ษา ซง่ึ มี ทา่ นซองกาปาเบนประธานนนํ เอง ใหค้ าไลลามะเซน็ คำสงํ ้ เบน หนุ่ เชคิ เทา่ นน ความเชอ่ื ทส่ี รไงแนวใหมใ่ หก้ ษฅรยิ บ์ กป่ ระมขุ ศาสนาเบน กน ๆ เคยี วกนทงชอ่ื 'วา่ คาไลลามะนิ มหาชนสนบสนนุ มาก ทา่ นซองกาปาคงชอ่ื แนวความเชอ่ื อยา่ งนวิ า่ คอื นกิ าย คลกนปา หรอื เฅลคุ ปะคงํ กลา่ วขำงฅน และใหภ้ กิ ษใุ ชจ้ วี รสเี หลอื ง สวม หมวกรูปกรวยสเื หลอื ง ภกิ ษไุ มม่ เี มยี เครง่ วนิ *'ย

๑๒๘ สว่ นภกิ ษใุ นนกิ ายลามะเดมิ ทผ่ี นแปรไปนยิ มลทธศิ ากฅะ มเี มยี ไคน้ นใชจ้ วี รสเี หลอื งหรอื สนี าคาล แคใ่ ช้หมวกรปู กรวย สแี ดง นกิ ารเกา่ แกท่ ,ีนิยมภคู ผี (บอนปะหรอื บอนโป) ใชจ้ วี รลี เหลอื งบไงสนี าฅาลปา้ ง แคใ่ ชห้ มวกรปู กรวยสดี ำ หมวกเบนสงี จำเบนในธฌิ ฅเพราะอากาศหนาวจด และ เพอ่ื ความจำงา่ ย ๆ จงึ เรยี กวา่ นกิ ายหมวกเหลอื ง นกิ ายหมวกแคง นกิ ายหมวกคำ ซง่ึ นกิ ายหมวกเหลอื งนนมหาชนนยิ มวา่ ดเี ครง่ ครด วนิ ยํ และในธฌิ ฅนนการปกครองปานเมอื งอยใู่ นกำมอื ภกิ ษุ คลอด ราษฎรเชอ่ื พง่ื ภกิ ษสุ งฆ์ จงึ 'ไมฅ่ องมเี จา่ ,หนไผายพลเรอื น หรอื ขำราชการ เพราะภกิ ษทุ ำหนไทน่ี ายอำเภอผพู้ พิ ากษาไป - พรอ่ มกนํ ไมค่ อ่ งมตี ำรวจ ภกิ ษใุ นธเิ บฅคงใชค้ ำเรยี กยกยอ่ งวา่ ลามะ เชน่ เดมิ เบนแคส่ รา่ งความเชอ่ื ฃน้ํ ใหมว่ า่ ดาไลลามะ (ลามะสงู สดุ ) นนเบนพระอวโลฅเิ กศวรโพธสิ ฅว์ ทอ่ี วดารแบง่ ภาคมาเบนมนษุ ยใ์ นรา่ งของคาไลลามะ ดงํ นน้ ชนชาวธเิ บฅจงึ พากภมใิ 'จน*ก,หนา,วา่ พวกเขาอยใู่ ฅก้ ารปกครองของพระโพธสิ ตว์ จงึ มหี วงํ ไปสวรรคไ์ ปนพิ พานกนไดง้ า่ ยดายกวา่ ราษฎรในประเทศ อน่ื ๆ ทส่ี อนกนวา่ พระโพธสิ ฅวอ์ ยบู่ นพทุ ธเกษฅร คา่ งกบของ

ธฌิ ฅทพ่ี ระโพธสิ ฅวอ์ วคารมาเบนกษฅรยึ แ์ ละประมขุ ศาสนาของ ประเทศธฌิ ฅโคยฅรง ทำใหใ้ กลช้ ดิ กบพระโพธสิ ฅวม์ ากทส่ี คุ แคฌ่ องหลไนนมคี ณะทป่ี รกึ ษาโคยคงลามะผใู้ หญ่ เจาอาวาส ๓ วกใหญ่ เบนคนชกใยอยฒู่ องหลง่ ดาไลลามะ กำคาไลลามะสน้ํ พระชนมล์ งไป เขาถอื วา่ วญิ ญาณ (อกกา) เทย่ี งแทข้ องทา่ นจะลอ่ งลอยไปหารา่ งเกดิ ใหม่ คณะท่ี ปรกึ ษาจะฅองคนหาใหพ้ บวา่ คาไลลามะ ไปเกคิ ใหมท่ ไ่ี หน แลว นำเดก็ คนนนมาผกื อบรมใหเ้ บน คาไลลามะองคใ์ หม่ (คอื องคเ์ ดมิ วญิ ญาณเดมิ ในรา่ งใหม)่ การกงํ หลกการอยา่ งน บองกนการถอค ถอนคาไลลามะ หรอื บองกนการลมลา่ งดาไลลามะ ควยกง'ใหเ้ บน พระโพธสิ ควท์ จ่ี ะกลบชาตมิ าเกดิ เรอ่ื ยไป คนอน่ื จะมาเบนดาไล- ลามะไมไ่ ค้ เกยมคี นคกิ กอ่ การกบฏ ในสมไ]คาไลลามะองค์ท่ี ๕ โดย พวกนยิ มลทธบิ อนโป (นบถอื ผ)ี กองทพมองโกเลยี ไคย้ กเขไมา ชว่ ยปราบกบฏราบคาบแลว ยกบ้'านเมอี ง1ใหค้ า’ไลลามะปกครอง คาไลลามะจงึ มอี ำนาจทางการเมอื งอยา่ งเดม็ ท่ี ไคส้ รา่ งวงํ ใหมใ่ ห้ เบนทป่ี ระทบของคาไลลามะ กลา่ ววา่ เบนทง่ี วงํ เบนทงวคทม่ี ี ความใหญโ่ คมากทสี่ คุ ในโลก เพราะเบนท, ง่ี ท'่ีทำการบรหิ ารบาิ น

๑๓๐ เมอื งควยเสรจ็ เรยี กชอ่ื วา่ วงิ โปคาลา (potala Palace) มีหอง หลายพนหยง สรำงอยบู่ นเนนิ เขา มองไกล ๆ flลายเบนภเู ขา ลกู หนง่ึ เดมิ ทเี บนบอมรไงทก่ี องทพ่ มงโกลทำไว้ วิง'โปคาลาน่ึ ใชเ้ วลาสรำงหลายสบิ บ เกณฑป์ ระชาชนจำนวนหมน่ื มากอ่ สรไง โดยใหค้ วามหวงิ แกป่ ระชาชนวา่ จะไคข้ นสวรรคค์ วยกน เมอ่ื ชว่ ย กนสรไงทป่ี ระทบของพระโพธกิ ฅั ว์ เพราะเขาสอนกนั วา่ คาไล- ลามะนน ชาวธเิ บคเรยี ก'วา่ “คยลโปรมโปเซ” แปลวา่ เอกอดุ ม บรมกษตํ รยิ ”๋็ มไิ คเ้ รยี กวา่ ดาไลลามะกงั คนทอ่ี ยนู่ อกประเทศ เรยี กกนั เขาเชอ่ื วา่ เอกอดุ มบรมกษฅรยิ ์ ของเขานณบนบคุ คล วเิ ศษสดุ ในโลกเพราะเบนท5งกษฅํ รยิ แ์ ละเบนท5งประมขุ ศาสนา มวี ญิ ญาณเบนอมคะ เมอ่ื คายแลวจะไปเกดิ ในรา่ งของเดก็ ชาย คนใหม่ ซง่ึ จะเบนผม้ สี ทิ ธอิ ำนาจแคผ่ เู้ ดยี วทจ่ี ะลบื คำแหนง่ เอก- อดุ มบรมกษครยิ ์ (ดาไลลามะ) นแ่ึ ฅผ่ เู้ ดยี ว ถอื เบนตำแหนง่ ผกู ขาดคลอดกาล และคนทจ่ี ะคนหาวา่ ดาไลลามะทค่ี ายแลวไปเกดิ เบนใครอยทู่ ไ่ี หนนน เบนหนไทข่ี องคณะทป่ี รกึ ษาเทา่ นใเทจ่ี ะ คนหาไค้ คนอน่ื ไมเ่ กย่ี ว สรปุ รวมแกวั ดเ็ บนนทิ านสรไงขนเพอ่ื ใหค้ ณะทป่ี รกี ษามอี ำนาจเบองหกงั คลอดกาล ใชอ้ ำนาจในนาม

๑๓๑ ของคาไลลามะซง่ึ เบนเดก็ กษฅรยิ ท์ ค่ี ณะทป่ี รกึ ษาเลอื กเพน่ื มาและ ควบคมุ ได้ การกอ่ สรไงวงิ โปคาลาน ระหวา่ งก่อสร,างย*งไมท่ นแล1ว เสรจ็ คาไลลามะเกดิ สน้ํ พระชนม์ คณะทป่ี รกึ ษาทำนองผสู้ ำเรจ็ ราชการบคขา่ วไว้ ออกแถลงการณเ์ พยี งวา่ ประชวร เกรงงานจะ ชงกและผคู้ นจะเสอ่ื มศรทธาหลบหนี บคี เบนความลบอยไู่ ดถ้ งึ ®o บ1ี จนเมอ่ื สรไงวงิ เสรจ็ แลวจงึ ออกขา่ วสน้ํ พระชนม์ แสดงวา่ อำนาจของคณะทป่ี รกึ ษาเดค็ ขาคจรงิ ๆ วงิ 'โปคาลานี ถอื เบนสถานศกํ คส้ิ ฑิ ธ้ื เบนเฃฅหวงหไม มใิ หค้ นภายนอกเข,ท เพอ่ื ความปลอดภยํ มใิ หค้ นลอบเขไไปทำรไย หรอื ฆา่ พนี ได้ คงํ ทพ่ี ระเจไลองธรรมาเคยถกู ฆา่ มาแลว ฉนนี จงึ รกิ ษากวามลบคา่ ง ๆ ไวไ้ ด้ และทำพธิ คี นหาควิ เดก็ มาแ1ทน คาไลลามะองคเ์ ดมิ ได้ โดยอไงวา่ เบนความลบ ส่วนวิธกี ารทำ อยา่ งไรจงึ จะไคค้ วเดก็ ทจ่ี ะเอามาแทนคาไลลามะทค่ี ายไปนน เขา ถมื อี บุ ายทำใหแ้ นบเนยี นควยการปลอ่ ยขา่ วใหค้ นเชอ่ื ถอื เชน่ ให้ เดก็ หยบิ เครอ่ื งใชข้ องใชข้ องคาไลลามะองคเ์ ดมิ ใหถ้ กู ฅอง เดก็ คนไหนหยบิ ถกู จงึ ถอื วา่ ใช่ ซง่ึ เรอ่ื งอยา่ งนขี คกบ่ หลกวทิ ยาศาสตร์ ขดกบหลกอนฅคา เบนเรอ่ื งความเชอ่ื อฅฅา (วญิ ญาณ) อยา่ ง

๑๓๒ เทยงแทแ้ บบคมภรี พ์ ระเวทและอปุ นษิ ทั ของพราหมณ์ บญญาชน ควรใชส้ ฅิบญญาและสาม,ญสำนกึ พจิ ารณาเอาเองวา่ ควรเชอ่ื หรอื ไม่ ดาไลลามะองคบ์ จจบุ น ทห่ี นภึ ใเของกองทพจนี ออกมา อยใู่ นประเทศอนิ เดยี ในขณะน แดก่ อ่ นเบนเดกี ลกู ชาวปา้ นในเฃฅ แคนจนี คณะกรรมการผคู้ นหาวญิ ญาณคาไลลามะอไงวา่ โดย นมิ ฅิ ทเ่ี กดิ แกพ่ ระลามะผใู้ หญ่ มองเหน็ ไดช้ ดเจนลว่ งหนไวา่ ปา้ น ของเดก็ คนนอึ ยใู่ นรปู นนลกษณะนน่ และมอี ภนิ หิ ารทศ่ี พของ ดาไลลามะทด่ี ายในทา่ นง่ สิ มาธฅิ วแขง็ อยใู่ นว,งโปดาลานน หนหนไ ไปทางทศิ ทป่ี า้ นเดก็ ดงอยู่ พอจบใหห้ นกลบในดอนเยน็ พอเชไ ฃนกห็ น'หนาศพกลบ'ไปทางปน้ ถ่ งึ ๕ คร1ง จงึ เชอ่ื แนไ่ ดว้ า่ วญิ ญาณของคาไลลามะทด่ี ายดองไปเกดิ ทางทศิ นน กรนคณะ กรรมการเดนิ ทางไปถงึ ษาั นทม่ี ลี ก่ ษณะรปู รา่ งครงดามทเ่ี หน็ ใน นมิ ดิ ไปสอบสวนดู ปรากฏวา่ มเี ดก็ เกดิ ในวนเดยี วทค่ี าไลลามะ องคก์ อ่ นสน้ํ พระชนม์ อยู่ ๓ คน จงึ ดองมกี ารสอบคดเลอื กควย วธิ ดี า่ ง ๆ เชน่ นำของใชเ้ ครอ่ื งใชข้ องคาไลลามะมาวางปนกบสงี ของ ๆ คนอน่ื แลวใหเ้ ดก็ เขาไปหยบิ ใครหยบิ ถกู วา่ เบนของ ดาไลลามะองคก์ อ่ นกเ็ ลอื กคนนน แดค่ ราวนกึ ารนำเดก็ ออกจาก ประเทศจนี มบี ญหาขดของ ดองจา่ ยเงนิ ใหจ้ นี แพงมากจงึ ไคย้ นิ

๑๓๓ ยอมใหน้ ำเดก็ จนี ออกจากประเทศจนี มาได้ จงึ ไดฅ้ วเดก็ อายุ ๓ ขวบนนมาผกื อบรมฅ5งเ๋ํ บนื คาไลลามะองคบ์ จจบุ น เรอ่ื งของพระลามะในธเิ บฅ การรบคนเขำมาบวช เบนพระลามะนนเขาเขมงวดมาก คดเลอื กเอาแตเ่ ดก็ ฑร็ า่ งกายแขง็ แรง อายนอย ๆ ดงแต่ ๘ ขวบ เอามาผกสอื นระเบยี บวนิ ไyเสยี กอ่ นแลวจงึ ใหบ้ วชเพอ่ื ศกึ ษาธรรม รนิ ไ] บวชแลว ๓ บี จงึ จะใหห้ องอาสยํ เบนสว่ นตว แลวตอ่ ง ศกึ ษาตอ่ ไปอกี จนถงึ อายุ ๒๕ บ'ี โดยถอื ศลี และรนิ ไ] ๒๕๓ ขอ อยา่ งเครง่ กรด ปฏบิ ฅฅนดามฃอมง่ คบแบบธรรมเนยี มตา่ ง ๆ จน ไดร้ บญฅฅริ บรองจากทป่ี ระชมุ พระลามะแลว จงึ จะเบนี พระลามะ ทแ่ี ทจ้ รงิ ไค้ ถาไมม่ ญี ฅํ ฅริ บํ รองกย๊ งํ ไมใ่ ชพ่ ระลามะ บรขิ ารทจ่ี ำเบนี ของพระลามะ ไดแ้ ก่ ๑. หมวก ๒. เสอ ยาว ๓. เสอี คลมุ ๔. เสอื ชนใน ๕. กางเกง ๖. รดประคด (คาดเอว) ๙. รองเทา ๘. ลกู ประคำ การสวื ดมนตภ์ าวนา มกี ำหนดวนละ ๕ ครง่ื ดองลง โบสถพ์ รอมกนคอื ๑. เชา่ กอ่ นอรณุ ขน ๒. เวลาเทย่ี งวน ๓. เวลาบา่ ย ๑๕ น. ๔. เวลาเยน็ ๕. เวลาคา์ (๒o น.) ในระหวา่ ง

๑๓๔ สวดมนตแ์ ดล่ ะครไนช์ เ้ วลานานในทา่ มกลางอากาศท่ีหนาวจงึ ดอง หยคุ พกดม่ื นาชา ๓ ระยะ นอกจากนน ในเวลากลางคนื กำดน่ื ขน้็ มาเวลาใด ดอง สวดมนดภ่ื าวนาออนวอนใหพ้ ระพทุ ธะในสวรรคน์ ำทางแหง่ มหา- กรณุ า ดลบไ4ดาลใหฅ้ นสามารถรกษาศลี ๒๕๓ ขอไคร้ าบรน่ื แลวปฏญิ าณดนฅอ่ พระพทุ ธะ และพระโพธสิ ดวใ์ นสวรรค'์วา่ ฅนจะเบนภกิ ษผุ มู้ จี ฅิ ใจอนบรสิ ทุ ธ้ื ปรารถนาจะสละฅนเพอ่ื ประโยชนแ์ กส่ รรพสฅว์ แล1วสวดมนคแ์ ผเ่ มฅฅาใหแ้ กล่ ดั วท์ ง่ี หลายทฅ่ี นเหยยี บยา่ํ ทำลายไปโดยมไิ คด้ 1งใจ เชน่ มด ปลวก แมลง ฅวหนอน ฯลฯ ขอ,ใหส้ ด7นน ๆ อยา่ ไคม้ เี วรมีกรรมแกฅ่ นเลย ขอใหฅ้ นไคข้ นสวรรค์ กำเหน็ วา่ เวลายงํ คกึ นก จะกลบั นอนอกี กไ็ ค้ แดก่ ำใกลร้ งุ่ สวา่ งแลวดองสวดมนคภ์ าวนาเรอ่ื ยไปจนถงึ เวลาลงโบสถด์ อนเชา่ ทง่ นเ์ พอ่ื บองกนํ มใิ หก้ เิ ลสตณั หาเกดิ ฃน้ํ การลางบาป เชา่ ฅรกู่ อ่ นเชา่ โบสถก์ ส็ วดมนค์ พระลามะ จะไปประชมุ กนทแ่ี ผน่ หนิ ชำระกำงรา่ งกาย ประชมุ ลนั สวด มนต์ พจิ ารณาถงึ บาปของดนอนมอี ยใู่ นกายแลวั ทำพธิ กี ำงบาป ควยการอาบนาชำระกาย กำอากาศหนาวจดอาบนาไมไ่ ดก้ ใ็ หใ้ ช้

๑ รท๕ มือ จมุ่ นาแลวสวดมนตล์ ไงบาปกใ็ ชไ้ ด้ การเฃไพธิ ลี ไงบาปอยา่ ง นดิ อิ งกระทำเหมอื นกนทกุ ๆ คน พอพระอาทฅิ ยร์ งุ่ อรณุ ฃน้ํ กท็ ำพธิ นี มสการพระอาทฅิ ย์ เมอ่ื เหน็ พระทฅิ ยค์ รง่ื แรก ดอิ งสวดมนตพ์ รอมท5งประโคมคนฅรี ดงิ ข,รม ถอดหมวกออก ยกมอื ขวาฃน้ํ นมสการ ปากกส็ วดไปวา่ “ขนแลว ขนแล*ว ผสู้ ง่ รศมขี น้ํ แลว มรจี เิ ทวขี นแลวโอม มรจี เิ ทวี นามะสวาหะ” ดงิ น สวดครบ ๗ หน แลวจงี สวด มนตข์ อพร'ให้คมุ้ ครองบองกนั ภย ๘ ประการใหป้ ลอดภใเจากคดั รู ผคู้ คิ รไย สดวบ์ า และอบุ ทวะอนดรายดา่ ง ๆ เบนดนิ พธิ ใี หว้ พระอาทฅิ ยน์ ิ นยิ มทำกนแดใ่ นหมพู่ ระลามะเทา่ นนประชาชนไม่ นยิ มทำ การปลงอาบด พระลามะมกื ำหนด ปลงอาบฅในทป่ี ระชมุ พระลามะ เดอื นละ ๒ ครงสารภาพบาปดอ่ บรรดาวชราธรลามะ พระพทุ ธะและพระโพธสิ ฅวบ์ นสวรรค์ พธิ บี ชา พระรฅนฅรยํ นนแดเ่ ดมิ ยงิ ไมม่ ี ครนเมอ่ื คติ นยิ มอยา่ งพราหมณ์ และการสวดมนตบ์ ชู าแบบลทธดิ นิ ฅระ (วชระญาณ) แพรเ่ ขไไปในธเิ บด จงึ เกดิ มพี ธิ กี ารดา่ ง ๆ มาก มาย มเี ครอ่ื งประกอบการบชู าดา่ ง ๆ แลวขยายการบชู าออกไป

๑๓๖ ถงึ พระบรมสารรี กิ ธาตุ พระปฏมิ า และเครองบรโิ ภค ของ พระพทุ ธ พระโพธสิ ฅํ ว์ มานษุ พทุ ธะ ฅามแบบพทุ ธศาสนา มหายาน'ในอนิ เคยี มกี ารแคง่ กายแปลก ๆ มสี งี ของแปลก ๆ มี การแหแ่ หนเอกิ เกรกิ และมพี ธิ คี ลำยพธิ กี งเตก๊ ของจนี ในระยะ หลไ)พธิ กี ารคา่ ง ๆ กท็ ำแบบพราหมณห์ รอื ฮนิ ดู พธิ คี อ่ อายุ ในลทธลิ ามะ มพี ธิ คี อ่ อายุ โคยขอพรจาก พระอมฅิ ายโุ พธลิ ฅํ วช์ ง่ึ ถอื วา่ เบนพระเจา็ แหง่ ความมอี ายปุ ระกอบ กบขอพรจากเทพเจไและเทวพี น่ี องทง้ ๕ พส่ี งิ สถคิ อยบู่ นหนิ แหง่ นริ นคร คอื คาราเทวขี าว, เทวอี ษุ ณ, เทวสี ราณ,ี พระยม, ชายาพระยม ซง่ึ อาจจะ-ประวงิ วนฅายไค้ (แคค่ องตายในพส่ี ดุ ) การทำพธิ เี ชน่ นิ เชอ่ื วา่ ขบผรี า่ ยพม่ี าแอบแฝงสงิ อยใู่ นรา่ งกายให้ ออกไป เพราะเชอ่ื วา่ คนจะตายเพราะผที ำรา่ ยใหเ้ จบ็ ไขไ้ คบ้ วย จงึ ทำพธิ เี ชญิ วญิ ญาณพระอมฅิ ายโุ พธสิ ฅวม์ าไลผ่ อี อกไปจากรา่ ง- กาย ตมุ้ ครองใหร้ อดปลอดภไเอายยุ นื ประเท?Iธเิ บต กํบความเกย่ี วฃไ)งบองจีน ในประวตศาสตร์ ปรากฏวา่ เมอ่ื ใคจนี มแี สนยานภุ าพ เขมแขง็ กแ็ ผอ่ ำนาจมาครอบครองธเิ บฅพกุ ทไี ป นบแคส่ มไ] โบราณมา เมอ่ื ครไ]พก่ี องทพมงโกลของกบุ ไลขา่ นมาชว่ ยปราบ

๑๓๗ กบฏโคยพวกนบั ถอื ผี (บอนโป) น1น เมอ่ื ฅง้ํ ดาไลลามะ ใหเ้ บน ใหญป่ กครองประเทศธเิ บฅแลวในเวลาเดยี วกนกใ็ ชอ้ บุ ายแบง่ - แยก'ใหล้ ามะแฅกคอกนไวด้ ว่ ย โดยใหย้ กจงํ หวด ซาง เบนจงหวด อสิ ระไมฃ่ น้ํ กบเมอื งหลวงลาสา แดย่ อมใหร้ ฐบาลทล่ี าสาไปเกบ็ ภาษอี ากรในจงํ หวดชำงไค้ เบนแดส่ งวนอำนาจทางศาสนาไว้ ใหอ้ ยใู่ นอำนาจของ บนเชนลามะ (บนเชนรมิ โปเช) ใครจะ ผา่ นเขาผา่ นออกจงํ หวดชำง ดองขออนญุ าฅดอ่ บนเชนลามะ ซง่ึ อยใู่ นวดใหญช่ อ่ื ดาชลิ นุ โป มพี ระลามะอยถู่ งึ ๔,000 รปู ความจรงิ กเ็ บนื นกิ ายลามะเหมอื นกน แดแ่ ยกเขดกนปกครอง ซง่ึ อาจจะแดกดา่ งขอปฏบิ ฅกนเลก็ นอย ฅำแหนง่ บนเชนลามะน ในกาลดอ่ มากถ็ อื การสบื ดำแหนง่ อยา่ งคาไลลามะเหมอื นกนนำใหเ้ บนคแู่ ขง่ กานอำนาจคาไลลามะ โดยแยกดว่ เบนอสิ ระอยใู่ นจงํ หวดชำง เมอ่ื จนี คอมมนู สิ ฅร์ กุ รานธเิ บฅนน กอ่ นยกทพั เขามา ไค้ สง่ ทฅู ทนั ฅมิ าเจรจาใหด้ าไลลามะ ยนิ ยอมรวมกบจนี เสยี แดโ่ ดยดี ดามธรรมเนยี มโบราณทจ่ี นี เคยคมุ้ ครองทางทหาร คณะทป่ี รกึ ษา ของดาไลลามะไมย่ อม จนี จงึ หนไปสนบสนนุ ดา่ น บนเชนลามะ ยกใหเ้ บนประมขุ ของเทศธเิ บด ในวนํ ท่ี ๗ ดลุ าคม พ.ศ. ๒๔๙๓

๑๓๘ จนี ยกกองทพิ เข1าธฒิ ฅถงึ ๖ ทาง กองท*พธเิ บฅสไู้ มไ่ ดข้ อวาง อาวธุ แตร่ ’ฐบาลทล่ี าสาไมย่ อมสง่ ใหส้ รู้ บตอ่ ไป และนำคาไลลามะ หนขี ไมประเทศไปอยใู่ นอนิ เดยี และรอิ งขอความชว่ ยเหลอื ไปยงํ สหประชาชาฅิ แตช่ ว่ ยไมไ่ ดเ้ พราะไมม่ เี สนทางเขไไปธเิ บฅจาก โลกภายนอก เพราะรบกนอยบู่ นยอคเขาสง ไมม่ สี นามบนิ แม้ วา่ จะสง่ กำสง่ ทางอากาศใหไ้ ปโคดรม่ กจ็ ะไดเ้ พยี งจำนวนพลเลกื นอยไมม่ ที างทจ่ี ะสง่ กำสง่ บำรงุ ตอ่ ไปได้ ทง่ี จนี ก'บธิ เิ บฅกเ็ กยมี ความสมพนธอ์ ยา่ งทเ่ี รยี กวา่ เบนิ ประเทศบรวิ ารเคยสง่ บรรณาการ (จมกอ็ ง) แกจ่ นี จนถอื ไดว้ า่ เบนิ เรอ่ื งภายในของประเทศจนี ซง่ึ ชาวธเิ บฅเชอ่ื ในกำทำนายเกา่ แกว่ า่ ในอนาคฅจะมชี าตใิ หญ่ ทางทศิ เหนอื เชา่ กรอบครองธเิ บฅ ทำลายศาสนา'ของธเิ บฅ และ ฅง้ํ ฅนเบนิ ใหญใ่ นใลก กำทำนายนนอาจจะเบนิ เรอ่ื งทจ่ี นี แตง่ ขน เพอ่ื ใหไ้ ดผ้ ลทางจฅิ วทิ ยา หรอื จะเบนิ คำทำนายจรงิ กฅ็ าม แต่ สก่ ษณะทางภมู ศิ าสตรย์ อ่ มเบนิ สงี บ’งก*บอยใู่ นตว่ ใหธ้ ฒิ ฅซง่ึ เบนิ ประเทศเลก็ ไมม่ ที างออก อยรู่ ะหวา่ งกลางประเทศมหาอำนาจคอื จนี และอนิ เดยี จำเบนิ ตองเบนิ รฐในอารกขาไมท่ างจนี กท็ างอนิ ­ เดยี แตอ่ นิ เดยี อยู่ในพ่ืนทรี่ าบและกำสง่ แสนยานภุ าพนอํ ยกวา่ จนี ส่วนจนี นนอยบู่ นยอดเขาสงู ควยก*นกบธฌิ ต และมแี สนยานภุ าพ

กลำแขง็ มาก ธเิ บฅจะยนิ ยอมหรอื ไมย่ นิ ยอมกจ็ ำฅองฅกเบนี รฐใน อารกขาของจนี ทกุ ครงทจ่ี นี เขมแขง็ ขน้ํ อm บนี ประวฅศาสฅร์ ซา่ึ รอยมาแคส่ มใ]โบราณนนเอง หลกปรฬญาษุทธศาสนามหายานในธเิ บต ความนยิ มในธเิ บฅ ถอื หลใฟรชญามธยะมกิ (คนู ยวาท) ของนาคารชนุ เบนี ปรชญาสำคญ เพราะในระยะหลงํ ทท่ี า่ นอตศิ ะ เขไไปปฏริ ปู พทุ ธศาสนามหายานในธเิ บคนน แมจ้ ะนำระเบยี บ ประเพณขี องนกิ ายโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) เขไไปควย แคท่ า่ น อฅศิ ะเบนี ศษิ ยผ์ สู้ บื คอ่ ฃองนาคารชนุ จงึ นำเอาหลกปรชญาคนู ย- วาทเขไไปเผยแพรใ่ นธเิ บฅควย ฅอ่ มาเมอ่ื ทา่ นชองกาปา ซง่ึ เบนี ศษิ ยข์ องทา่ นอตศิ ะรอื ารน่ คำสอนของอตศิ ะฃน หลกํ ป็ รชํ ญ่ าคนู ข- วาทจงี เvJองฟขู นในธเบฅอกกร,งหนง่ึ อธบิ ายโคยยอ่ วา่ “โลกน ไมม่ อี ะไรเทย่ี งแท้ ทกุ อยางอยใู่ นสภาพศนู ยฑ์ ง้ํ สน ถงึ จะเหน็ วา่ มีกเ็ บ1ี นเพยี งมายา แคย่ อ่ มอยใู่ นสภาพศนู ย์ ในทส่ี คุ ” ปรชญาของพทุ ธศาสนาผายมหายาน นน'ทางธเิ บครบเอา ไปจากยนิ เคยี หลายยคุ หลายฅอน แลวํ นำ’ไปคค้ แปลงเบนี ศาสนา ประจำชาติ เชน่ แคง่ ฅงกษไารยิ เ์ บนี พระโพธลิ ตํ วิ ์ ใหม้ อี ำนาจ

ท,งผายอาณาจกรและศาสนาจกร อนเบนขอแฅฺกคา่ งสำคญํ สว่ น ในระยะหลไทท่ี างอนิ เดยี มลี ทธศิ ากคะ พระมเี มยี ได้ ถอื การเสพ เมถนุ วา่ เพอ่ื เบนทางไปสนู่ พิ พาน อยา่ งนเ่ื มอ่ึ ธเิ บฅรบเอาไปควย จงึ ปรากฏวา่ มคี ำสวคมนต์ “โอม มณบี ทเม ชมุ ” อยฑู่ วไป โดยเขยี นไวใ้ นทค่ี า่ ง ๆ ถไแปลออกมา ก็คือ “อวไเวะเพศชายอยู่ ในอวไทะเพศหญงิ ” นนเอง ความร้เู บด์ เตลดทเี่ ก่ยี วกบํ ประเท?เธิเบต 9. ประเทศธเิ บฅ อยสู่ งู กวา่ ระคบนาทะเลราว «๖,000 ฟฅุ โคยเฉลย่ี มพี ลเมอื งราว ๖-๗ ส่านคน คคิ เฉลย่ี เบนชาย ®<£ คนคอ่ หญงิ ๑ คน เดกี เกดิ ๙ คนจะรอดคายเพยี ง ๔ คน เบืนอยา่ งมาก เนื่องจากผู้หญงิ ธิเบฅมนี 1อยกว่าชาย จึงมีประเพณ ใหห้ ญงิ มสี ามไี คห้ ลายคนในเวลาเดยี วกน โดยมากพน่ื ,องทอง เดยี วกนผายชายมกมเี มยี คนเดยี วกน ถอื พช่ื ายใหญเ่ บนอาวโุ ส (ผวหลวง) ผวนอยคองเชอ่ื พงี เพอ่ื มใิ หฑ้ รพํ ยส์ นิ ของคระทลู ฅก ไปเบนของคนในคระทลู อน่ื แคใ่ นบจจบุ นน่ื ประเพณผี วเคยี ว— เมยี เดยี วกำสง่ นยิ ม ทำใหป้ ระเพณเี กา่ เสอ่ื มสญู ไป การหยา่ รไง กนฅองขออนญุ าคจากทางบไนเมอื งเสยี กอ่ น และมขี อหไมมใิ ห้

©Ca© พน่ี องชายหญงิ ทองเดยี วกน แตง่ งานกนเอง ฅอ่ ง์ หา่ ง ๗ ชว คนแลวจงึ แตง่ กนไค้ ๒. กำวา่ ธเิ บฅ นนฝรงเรยี กเอาเอง แตค่ นในประเทศ เรยี กประเทศของเขาวา่ โตโป หรอื โตโปด เขาใจวา่ เลอื นมา จากกำวา่ ไท หรอื ไต พแ่ี ปลวา่ พา, ใหญ่ สว่ นกำโบคนนเขา ใจวา่ เลอ่ื นมาจากกำวา่ โพธ, พทุ ธะ เพราะชาวอนิ เดยี เรยี ก ประเทศธเิ บฅวา่ ประเทศโบด หรอื ประเทศโภด และเรยี กพล- เมอื งธเิ บฅวา่ ชาวโภเดยี ๓. อาหารประจำวน คอื เนอแกะ ววกระทงิ (yaks) ขไวบาเลย่ เนยแขง็ ใบชา สว่ นผลไมน้ น ฅองคนราี รวยจงึ จะมี กนิ ไค้ เพราะหายากราคาแพง นาชาของชาวธเิ บฅกนิ กนคลอค วน ใสเ่ นยและเกลอื ในนาชาควยไมใ่ สน่ าคาล ๔. การเดนิ ทางในประเทศธฒิ ฅ ใชเ้ ดนิ เทไ ขม่ี ไ ใช้ yaks ลากขไวของไป เอาววํ กระทงิ yaks มาเลยื งอยา่ งววบไน ววํ กระทงิ อยา่ งน อยา่ งพม่ี ผี เ้ รยี กจามจรุ ี จามร มขี นเบนพวงพห่ี าง ในธฌิ ฅไมม่ โี รงหนงั โรงละคร ไมม่ โี ฮเฅล็ ไมม่ รี ไนนาชากาแฟ หรอื สถานพห่ี ยอ่ นใจใค ๆ การกฬี าไมม่ ี สมยํ หนง่ึ มคี นเอา ฟฅุ บอลลไ์ ปเฅะกนเลน่ เกคิ พายใุ หญท่ ำใหม้ หาชนเชอ่ื วา่ ผไี ม่

๑๔๒ ชอบฟฅบอลล์ เลยไมม่ ใี ครกลำเอาไปเลน่ อกี ท1งทางการก็ ประกาศหำมไวค้ วย ๕. ในธเิ บฅนนวดเบนทกุ สงี ทกุ อยา่ งของชาวบำน พระ- ลามะทำหนา่ ทส่ี าระพค คอื เบนครู เบนหมอ เบนตลุ าการ เบน ทป่ี รกึ ษาเรอ่ื งราวคา่ ง ๆ ชาวบ1านเรยี กวา่ กโู ซ เบนคำยกยอ่ ง อยา่ งสงู ใครมลี กู ชายดองใหบ้ วชพระอยา่ งนอย ๑ กนคอ่ ครอบ กรว'หนง่ึ ธงหางยาว ชกั ขน้ํ ในทท่ี วํ ๆ ไป แสดงถงึ คำลง่ สอน หรอื พระธรรม คว่ ธรรมชกั รทำเบนกลอ่ งใสพ่ ระธรรมใหห้ มนุ ได้ เดอื นใจใหร้ ะลกึ ถงึ อนจิ ชงั ทกุ ชงั อนฅดา ความเชอ่ื เรอ่ื งวญิ ญาณหรอื อดดา (soul) เบนไปอยา่ ง แนน่ แพน เชอ่ื วา่ วญิ ญาณเบน็ นริ นคร ดายแลว่ ไดเ้ กดิ อกี ฅาม แบบก'มภรี พ์ ระเวทและอปุ นษิ ฑของพราหมณ์ เชอ่ื เรอ่ื งกรรมวา่ ท่า.ทำ'คในชาฅนํ ชาตหิ นไจะเกดิ รปู สวยรวยทร^ยเ์ กดิ ในสกลุ ทด่ี ี งดเวนการฆา่ ลฅ่ วแ์ มแ้ คแ่ มลงเลก็ ๆ ในฤดหู นาวกม็ คี นใจบญุ ไป ชว่ ยชวี กี ปลาออกจากนาแขง็ เอาไปปลอ่ ยชงั แมน่ าลำคลอง แค่ ถงึ คงํ นนกนธเิ บฅกช็ งั กนิ เนอิ ลฅ่ วแ์ ละเนยเพอ่ื ใหท้ นคอ่ อากาศ หนาวได้