หนังสือเรียนพุทธศาสนาอย่างปัญญาชนเล่ม4พุทธศาสนาฝ่ายมหายาน

พระโพธสิ ฅว์ ดามแนวคดของปรชญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) นก์ ค็ อื หาฅำแหนง่ ไวใ้ หน้ กปราชญเ์ จำลทธิ หรือ สานศุ ษิ ยm์ ลทธทิ ม่ี ชี อ่ื เสยี งชนผนู้ า่ ในทางศาสนา ยกใหเ้ บน พระโพธสิ ฅวท์ จ่ี ะบรรลพุ ทุ ธภมู ไิ คใ้ นอนาคดอนใกลน้ นเอง ใร). พุทธเกษตรผายทิศตะวํนออก มพี ระพทุ ธไภสชช­ กรไุ วฑรู ยป์ ระภาราชาเบนเจาของสำนกั มรี ศมไี พโรจนไ์ ปควย แกวมณไี พฑรู ย์ ปรากฏเรอ่ื งราวพสิ ดารในพระสฅู รชอ่ื ไภสชช­ กรไุ วฑรู ยป์ ระภาราชา คลายคสงี กบสวรรคข์ องแขกมสุ ลมิ พทุ ธ เกษฅรนม์ หาชนไมน่ ยิ มมแี ตเ่ พชิ รพลอยกนิ ไมไ่ ค้ ชอ่ื กย็ าวเรยี ก ยากจำยาก 0). พทุ ธเกษตรบอง'แระพุทธอกโษภยะ อยบู่ นสวรรค์ ไมร่ ทู้ ศิ ไหน คนหาพระสฅู รเรอ่ื งนย์ งํ ไมพ่ บ คงจะไมส่ นกุ มหา- ชนไมน่ ยิ มจงึ สาปสญู ไป ๙. พุทธเกษตรบอง'แระเมตไตรยโ'ผธศิ ตํ ว อยบู่ น สวรรคช์ นคสุ ฅิ ของพราหมณ์ ซง่ึ เราพอเดาความคคิ ของคน แดง่ นทิ านเรอ่ื งพทุ ธเทษฅรแคนนเพอ่ื เอาใจพราหมณโ์ ดยเฉพาะ แดม่ หาชนกไ็ มน่ ยิ ม จงึ สาปสญู ไป

สรปุ แลวทเ่ี ราเรยี กวา่ พทุ ธศาสนาผายมหายานนน คือ เรอ่ื งราวของปรชิ ญา โยคาจาร หรอื วญิ ญาณวาท นเ่ี องเบน สว่ นใหญ่ เพราะนกิ ายมหายานอน่ื ๆ สาปสญู ไป ทป่ี รากฏแทรก ซมึ อยใู่ นคมภรี พ์ ทุ ธศาสนาทเ่ี รยี กฅวเองวา่ หนี ยาน (เถรวาทนิ ) นน กร็ บเอาไปผสมปนเปกลายเบนพทุ ธศาสนาหนี ยานแปลงรปู เสยี จนเลอะหาของแทข้ องบรสิ ฑธไ้ื ดย้ ากแมใ้ นเมอื งไทย และ ลงกาทกุ วนน อนง่ึ ในพวกปรชญาโยคาจาร หรอื วิญญาณวาท นเ่ี องก็ เกคิ แฅกแยกกวามคคิ เหน็ ออกเบน ๒ แนว คอื แนวที่ ๑ เชอ่ื วา่ ฅายแลววญิ ญาณหรอื อฅฅา (soul, Spirit) นนจะสอ่ งลอยไปรวม กบ บรมอ0ตตา ของโลก ฅามแบบลทธิสางขยะ และไชนะ ซง่ึ ไมม่ พี ระเจา ไมเ่ ชอ่ื เรอ่ื งเวยี นว่ายฅายเกดิ แนวทื ๒ เชอ่ื วา่ เมอ่ื ฅายแสว่ ี มอื าฒวั ญิ ญาณสอ่ งลอย ไปเกดิ ใหม่ เวยี น'วา่ ยฅายเกดิ เบน่ นริ นดิ ร์ ดามแบบสฑ่ ธอิ ปุ นษิ ท ฅามแนวท่ี ๑ นน ครสิ ฅศาสนาและศาสนาอสิ ลามกส็ อน ทำนองน่ี เบนี แคเ่ ปลยี นเสกี นอยวา่ ดายแสว่ อี ฅํ ดาจะไปรวมอยู่ กบพระเจา (แทนบรมอดคา) จงึ เรยี กไดว้ า่ เบนแบบกง่ึ อดดา

สว่ นแนวท่ี ๒ นน เบนอดดาเทย่ี งแทน้ ริ นคร เวยี นวา่ ย ดายเกดิ อยเู่ รอ่ื ยจนกวา่ จะสนกรรมหรอื สนกเิ ลส จงึ ไมม่ าเกดิ อกี ฅามแบบคำสอนของพราหมณเ์ คม็ รปู ทเ่ี ราพบในคมภรี พ์ ทุ ธศาสนาในเมอื งไทยทผ่ี า่ นมาทาง สง่ กานนเบนแนวคดิ อยา่ งแนวท่ี ๒ ทงนน พทุ ธศาสนาดาม ความเชา่ ใจฑว ๆ ไปของมหาชนจงึ เบนผา่ ยมหายานแนวนทิ ง่ี สน้ํ พระสฅู รและชาดกตา่ ง ๆ ทม่ี ผี แู้ ตง่ ขนตอ่ มากเ็ บนดามแนวท่ี ๒ นิ ตอ่ มาเกดิ แดกเบนนกิ ายยอ่ ย ๆ อกี มาก ซง่ึ ใครอยากรรู้ าย ละเอยี ดกอ็ าจหาหนไลอื ของนายเสถยี รโพธนิ นทะมาศกึ ษาดไู ค้ แตส่ ำหรบพวกเราชาวพทุ ธแทแ้ บบทง่ี เดมิ ไมจ่ ำเบนดองรเู้ พราะ นกิ ายเหลา่ นนบจจบุ นนสิ าปสญู ไปหมดแลว จงึ ควรสนใจรลู้ งื ท่ี เหลอื อย1ู่ในบจจบุ นกพ็ อ ทง่ี นเิ พอ่ื ใหเ้ ขาใจสงี ทแ่ี ปลกปลอมเฃไ มา'ในพระใฅรบฏกฉบบบาลี (รายละเอยี ดอยา่ งถถี วนของพทุ ธ- ศาสนามหายานนนมอี ยใู่ นคมภรี ซ์ อ่ึ สมปริคหะศาสตร)์ ในคมภรี ม์ หายาน ใชค้ ำเรยี กแปลก ๆ เชน่ พทุ ธภาวะ, ฅถาคดครรภ,์ สดยาดมน, สกยจดิ , ธรรมกาย นน ขอใหบ้ ญญา ชนโปรดเชา่ ใจวา่ หมายถงึ การบรรสถู งึ พทุ ธภมู ิ ทง่ี สน

ปรไ!ญามหายาน ตงพระทุหฮเจำ ๕ พระองค ประจำ ยุคตา่ ง ๆ บองโลกเบนพระพุทธเจำกติ ิมสกด บญญาชนผเู้ คยศกึ ษาศาสนาพราหมณแ์ ละศาสนาไชนะ แลว คงทราบวา่ ๒ ศาสนา'นม่ึ กี ำสอนเรอ่ื งยคุ ฅา่ ง ๆ ชองโลก คอื โลกเรานเขากลา่ ววา่ พอเกคิ อยนู่ าน ๆ เขำคนทำบาปสกปรก มากเข1าพระเจารำคาญกท๊ ำความสะอาดโลกควยการใหน้ าทว่ มโลก เสยี ที ลา่ งสะอาดคแี ลวกเ็ รมี ด1งคนกน'ใหมเ่ กดิ แสงสวา่ ง พชื พ,นธแ์ ละมนษุ ยส์ ดวน์ า ๆ ฃน้ํ มา พอเกา่ แกส่ กปรกกช๊ กโครก ลาิ งเสยี ทหี นง่ึ อยา่ งนเรอ่ื ยไป ผายศาสนาไชนะกำหนดไวด้ ายฅว วา่ ยคุ ละ ๒©,000 บี แบง่ เบน ๖ ยคุ รวม ๑๒๖,000 บี ยคุ ท่ี ๏ - ยคุ สขุ มาก (สศุ มะ-สศุ มา) คนฅวโดมหมึ ามี อายยุ นื ไมทำบาป ยคุ ท่ี ๒ - ยุคสขุ (สศุ มา) คนฅวเลก็ ลงอายสุ นลง ยคุ ท่ี ๓ - ยคุ สขุ -ทกุ ข์ (สศุ มา-ทหุ ศมา) คนฅวเลก็ ลง อกี อายสุ นลงอกี เกิดมฅี รี ะถ*งกร (เจไลทํ ธ)ิ องคแ์ รกของโลก-คอื พระปารศวนารถ ยกุ ท่ี ๔ - ยคุ ทกุ ข-์ ปนสขุ (ทหุ ศมะ-สศุ มา) เบนี ยคุ ท่ี มนษุ ยม์ คี วามเสอ่ื มมากขน้ํ และจะไคเ้ หน็ ฅรี ะถ*งกร (เจ,าลทธ)ิ ถงึ ๒๓ องค์ (พระมหาวรี ะเบนี องคท์ ่ี ๒๔ สดุ ทำย)

ยคุ ที ๕ - ยคุ ทกุ ข์ (ทหุ ศมา) เรมี ขนหลงํ จากพระมหา- วระเขไไกวลยแ์ ลว ๓ บี คอื ยคุ บจี จบุ นน ศาสนาจะคอ่ ยเสอ่ื มลง อายมุ นษุ ยจ์ ะสนลงอกี คณุ ธรรมลคนอยลงมาก ยคุ ท่ี ๖ - เบนี ยคุ ทกุ ขม์ าก (ทหุ ศมะ-ทหุ ศมา) มนษุ ย์ จะฅวเลก็ สงู เพยี งศอกเคยี ว ฅองเอาไมส้ อยมะเขอื อายขุ ยํ เหลอื เพยี ง ๒๑ บี จะลมื อารยะธรรมหมค ทำแคบ่ าปสาระพค จน โลกทำลายไป่ แลวจงึ เรมฅนฃน้ํ ยคุ ๑ ใหมอ่ กี จนครบ ๖ ยุค โลกกท็ ำลายลาง (ชกโครก) กนอกี สรปุ วา่ โลกทำลายไปทกุ ๑๒๖,000 ะบ5! สว่ นคมภรี ข์ องพราหมณน์ น ยคุ ของโลกมี ๔ แคร่ ะยะ เวลาของยคุ คา่ ง ๆ ไมเ่ ทา่ กน พอครบ ๔ ยคุ โลกกท็ ำลายเสยี ทีหนง่ึ แลวเรมคนใหมท่ กุ รอบ ๑๒.000 บสี วรรค์ เทา่ กบ ๔.๓๒0,000 บมนษุ ย ๏. กฤกายุค (สฅยยคุ ) พลโลกมสี ฅยธรรมมนคง จึง มแี คฤ่ คเวทค*มภ่ รเ์ คยี ว ยกุ นม่ึ อี ายุ ๔,๘00 บสี วรรคเ์ ทา่ กบ ๑.๗๒๘,000 บมี นษุ ย์ ยคุ นพ่ึ ระนารายณม์ กี ายสขี าวบรสิ ทู ธ้ี ๒. ไตรคายคุ สฅยธรรมยอ่ หยอ่ นลง ๑ ใน ๔ สว่ น เรมี มพี ธิ พี ลกี รรม ยคุ นม่ึ อี ายุ ๓,๖00 บสี วรรค์ เทา่ กบ ๑.๒๙๖,000 บมี นษุ ย์ ยคุ นพ่ึ ระนารายณม์ กี ายสแี คง

๓. ทวาบรยุค สฅยธรรมเสอ่ื มลงไป ๒ ใน ๔ สว่ น พระเวทเกดิ ขนครบ ๔ ค*มภ่ ีรี คือ ฤคเวท, ยชรุ เวท, สามเวท, อาถรรพเวท ยคุ นม่ึ อี ายุ ๒.๔00 บสี วรรคเ์ ทา่ กบ ๘๖๔.000 บี มนษุ ย์ ยคุ นพระนารายณม์ กี ายเบนี สเี หลอื ง ๔. กลียคุ สฅยธรรมเหลอื เพยี ง ๏ ใน ๔ ส่วน ยคุ น มอี ายุ ๑,๒00 บสี วรรค์ เทา่ กบ ๔๓๒,000 บมี นษุ ย์ ยคุ นพระ- นารายณม์ กี ายเบนสคี ำ สย่ี คุ รวมเรยี กวา่ ๑ มหายคุ คอื ๑๒,000 บสี วรรคเ์ ทา่ กบ ๔,๓๒0,000 บมี นษุ ย์ ซง่ึ นานเหลอื หลายกวา่ จะไดช้ กโครกลาง โลกกนเสยี ทหี นง่ึ คราวนอ่ึ ายขุ องพระพรหมนนยนื นานยงี กวา่ โลกมากมาย นก เพราะเทยี บวา่ ๑000 มหายคุ นนเบนี ๑ วนของพระพรหม ซง่ึ เรยี กอกี อยา่ งหนง่ึ วา่ ๑ กลป โลกจงึ ทา่ ลายทหี นง่ึ อยา่ งขนาน ใหญ่ เรยี กว่าบ*ลลยกลป เวลากลางว*นก*บเวลากลางคืนของ พระพรหมนนยาวเทา่ กน พระพรหมจงึ มอี ายยุ นี นานเสยี จนนบ นจ&ำนนเอวงนเลขไมถ่ วนกพ่็ นลานบี คอื ไมร่ จ้ กฅายเบนี อมดะนริ *นคร

ในยคุ ท่ี ๔ ทเ่ี รยี กวา่ กลยี คุ นเอง ขไงพราหมณก์ แ็ ตง่ เรอ่ื งวา่ พระนารายณอ์ วตารมาเปน็ พระสมณโกคมพทุ ธเจไ เรยี ก วา่ ปางท่ี ๙ พทุ ธาวตาร ปางท่ี ๑0 อนเปน็ ปางสคุ ทำยนนพระ- นารายณจ์ ะอวตารมาเปน็ พระกลํ ลใิ นปลายกลยี คุ เรยี ก ปางกลํ - ยาวตาร ปรชญามหายานยคุ รงุ่ เรอื งของนกิ ายโยคาจาร (วญิ ญาณ วาท) ไคต้ งพระพทุ ธเจไประจำยคุ ของพราหมณใ์ หอ้ ยบู่ นสวรรค์ ๕ พระองค์ คอื ตงเผอ่ื อนาคตจาก ๔ ยคุ ไวล้ ว่ งนา่ อกี ๑ องค์ เปน็ พระพทุ ธเจไกติ ตมิ ฒคั ไมต่ องทำอะไร ถอื วา่ มพี ระชนมอ์ ยู่ เปน็ นริ นคร ทำนองเดยี วกบพระพรหมของพราหมณ์ แลว่ คิ ง พระโพธสิ ฅวเ์ ปน็ ผบู้ รหิ ารประจำยคุ ทำหนไทฃ่ี นสง่ สรรพสตวผ์ มู้ ี ศรทธาไปนพิ พานเมอ่ื ตาย สว่ นพระพทุ ธเจำบนดนิ นน่ เรยี กวา่ มานุษพทุ ธะ เกคิ ขนไคก้ เ็ พราะพระพทุ ธะบนสวรรคบ์ นคาสให้ เกคิ เปน็ ลกู นองของพทุ ธะบนสวรรคม์ จี ำนวน ๕ องคเ์ หมอื นกน การทผ่ี า่ื ยมหายานฅง้ํ แบบนเิ พอ่ื จะกคพระสมณะโคดม พระพทุ ธ- เจา'วา่ ไมส่ ำคญอะไร

ตารางแสดงชือพทุ ธะบนสวรรค็ผ่ ม้ ีลกนอ้ งเบนพระ- โพธสิ ตร์และI ^ ^ v m s s (ในยคุ แรก) * พทุ ธะบนสวรรค์ พระโพธสิ ฅว์ มานษุ พทุ ธะ* พระไวโรจน์ พทุ ธะ ฟมิ น่ ฅภทร ทบี งกร (กกุ กุ สนโท) พระอกโษภยะพทุ ธะ วชิ รปาณี กนกมณี (โกนาคมน)์ พระรฅํ นสมภวพทุ ธะ รคนปาณี กาศยป (กฝฟ็ ปิ ) พระอมคิ 'าภะ'พทุ ธะ อวโลฅเิ กศวร โคฅมะ (ศากยมนุ ี พระอโมฆะสทิ ธพิ ทุ ธะ วศิ วปาณี องคบ์ จจบุ น) ศรอี ารยะเมฅไฅรย์ (อนาคฅ) เมอ่ื แตง่ ฅะงกนอยา่ งนแ์ ณวี ผายมหายานเขากถ็ อื วา่ พระ- พทุ ธเจำของผายหนี ยานเบนเพยี งมนษุ ย์ และเนบ'็ เพยี งอนสุ า- สนาจารยป์ ระจำยคุ สมไ]ของโลกทำนองครปู ระจำชน เมอ่ื โลกอยู่ นานสกปรกชไาโกรกลไงโลกไปแลวสรา้ งโลกใหม่ พระพทุ ธะบน * ในยกตอ่ มาต8งมานุษพุทธะเบน ๗ องค,์ ๒๘ องค,์ &๖ องค์ ตามลำดิบและมี พระโพธสิ ํตว์มากขนผทู้ ตองการทราบรายละเอียดโปรดอ่านหน'งสือเรองรปู เคารพในพุทธศาสนานกายต่างๆ ของ ดร.ผาสกุ อ่นทราวุธ

สวรรคก์ ส็ ง่ มานษุ พทุ ธะลงมาสไสอนชาวโลกชวขณะหนง่ึ คอื ดง หวขอกฎเกณฑไ์ วแ้ ลวกน็ พิ พาน (ฅายไป) จบหนาท่ี คราวน่ึ ผบู้ รหิ ารโลกควั จรงิ ทไ่ี มร่ พู้ ดั ายกด็ อ่ งดกเบนหนำทข่ี องพระโพธิ สตํ ว์ ทเ่ี บนื ผชู้ ว่ ยพทุ ธะบนสวรรคเ์ พราะอยบู่ นสวรรคช์ นกลาง คอื พทุ ธเกษตรอนเรนเมอื งพกกลางทางกอ่ นจะไปใหถ้ งึ นพิ พาน คไ)เชน่ แคนสขุ าวดเี บนทนิ พระโพธสิ ฅํ วส์ ำคญกวา่ มานษุ พทุ ธะ ดรงทม่ี บี ารมมี ากมบี ญุ เหลอื มากชว่ ยขนสง่ มหาชนทวํ โลกไปสู่ พทุ ธภมู ิ (นพิ พานฅาย) ไคห้ มด เพยี งแดห่ มน่ ออกนามพระ- อมฅิ าภะเจาิ ของพทุ ธเกษฅรนน่ึ บอ่ ย ๆ เบนการงา่ ยดายมาก และ เมอ่ื กนในโลกคนสดุ ฑำยไปนพิ พานไดแ้ ลวนนเองพระโพธสิ ฅว์ จงึ จะไปนพิ พานได้ มานษุ พทุ ธะทเ่ี ดนิ คนิ ฅรสรเู้ รอ่ื งอะไรไม่ สำกญเพราะชว่ ยใครไมไ่ ด้ ฉะนนจงึ สรปุ ใจความสำคญั ไดว้ ่า พุทธศาสนามหายาน ถือเอาคมภรี ็๋รนุ่ ใหม่ท่แี ต่งโดยนกปราชญ็๋รนุ่ หสงั พุทธกาล (ซง เขาตะงให้เบนพระโพธสิ 0ตว่เ็ มอตาย) ว่าเบ1็ นเรืองสำคญั และถอื เอาความจงริกคักดตอ่ พระโพธคิ ตั ว๋เ็ บ่็นสำคัญ เพราะพระโพธิ­ สัตว์จะช่วยใหไ้ ปอยใ่ นพทธเกษตร และไปนิพพานไดเ้ มอตาย

(ศอนทำนองเคยี วกบพราหมณส์ อนใหจ้ งรกภกดฅี อ่ เทพเจำนน เอง) สว่ นการตรไทู้ของมานษุ พุทธะผ้เู ดนิ ดนิ กินขาวนน จะ ตรไทเู้ รอ่ื งอะไรเขาไมส่ นใจ เพราะเขาแตง่ เรอ่ื งใหเ้ บนประเพณี ของมานษุ พทุ ธะทง่ี ๕ ยคุ วา่ จะตอ่ งฅรไทเู้ หมอื นกนฅามระเบยี บ ทพ่ี ทุ ธะบนศวรรคศ์ งํ ใหม้ าเกดิ ในโลกมนษุ ยท์ วไปดามคำศง พจิ ารณาดแู ลวเหตใุ ดผายมหายานจงึ ไมส่ นใจในบญี ญาฅรศิ รู้ บญี ญาชนทม่ี สี ดบิ ญี ญาความคดิ คงคดิ ออกวา่ เพราะบญี ญาฅรศรู้ นนเบ'ีนของยากเรยี นโมเ่ ขไ1ใจ เหตทุ ไ่ี มเ่ ฃา็ ใจกเ๊ พราะความพฒั นา ผณเปรจากพทุ ธมตคิ งเดมิ ไปฅามคตขิ องนกิ ายศรวาศดวิ าทนิ ท่ี ตา่ งวา่ คดแปลงเลก็ นอย ซึง่ ภายหล'ง อศวโฆษ ไคแ้ ตง่ กมภรี ์ และนทิ านเรอ่ื งจรงิ องิ นยิ ายขนมากมายรบิ เอาคำศอนของ พราหมณเ์ ขามาปะปนเชน่ เรอ่ื งวญิ ญาณลอ่ งลอยเวยี นวา่ ยฅายเกดิ ทำใหm้ ใจวฅถปุ ระสงคข์ นสคุ ทไยของพทุ ธมตคิ งเดมิ ผดิ ไปจาก การถอนอปุ าทานฃํนธ์ ใหจ้ ิฅวิมุตหิ ลดุ พนไมย่ ดึ มนถอื มน กลาย เบนี วา่ ใหว้ มิ ตุ หิ ลดุ พนั จากการ ไมต่ 9องกลบชาติมาเกดิ ใหม่ใน ชาตหิ นา ซง่ึ ดรงกบคำศอนของลทธอิ น่ื ๆ ทย่ี คึ อฅฅาเทย่ี งแท้ อยทู่ วไป ฉนนจงึ ไมเ่ หน็ ความจำเบนี ตอ่ งรบู้ ญี ญาฅรศิ รู้

ทม่ี หายานเขาเชา่ ใจผดิ วา่ วมิ ตุ หิ ลดุ พนจากการเวยี นว่าย คายเกดิ นน เพราะเขาจบฅวทกุ ขท์ ผ่ี คิ จากพทุ ธมตไิ มเ่ อาอปุ าทาน ข*นธ็่ แคไ่ ปเอา ชาติ (การเกดิ จากทองแม)่ เขาอธบิ ายวา่ เพราะ การเกดิ ,นเอง นำเอาการแกก่ ารคาย การเศรไโศก ฯลฯ ใหค้ ดิ คามมา เมอ่ื หยดุ การเกดิ เสยี ไคก้ จ็ บเรอ่ื ง นกิ ายสรวาสตวิ าทนิ ทว่ี า่ คดแปลงเลก็ นอยอยา่ งนิ แคส่ ำหรบเราผเู้ บนบญญาชนเหน็ วา่ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งเลก็ นอ้ ยเลย การจบํ ตํวทกุ ขท์ ผ่ี ดิ ทำให้ความมงุ่ หมายของการหลดุ พนผดิ อย่างนจะเรียกวไเบ1็ นพุทธศาสนาไม่ ไดเ้ ลย เพราะล'ทธอิ น ๆ เขากส็ อนกนิ อยู่ บญญาฅรสํ รฃู้ องพระ- พทุ ธเจาท่ีสำกฌิ ทส่ี ดุ เรอ่ื งการถอนอปุ าทานขนธ่ํ (กิบทกุ ข)์ ๓ ไมเ่ อามาสอนมาเรยี นกนแลวกไ็ ม1คองมพี ระพทุ ธเจามาฅรสํ รใู้ ห้ เสยี เวลา การใชช้ อ่ื วา่ พทุ ธศาสนาผาิ ยมหายานกไ็ มค่ รงกบชอ่ื ท่ี เรยี ก เวนแค'่จะแกก้ วิ วี า่ เบนศาสนาของพทุ ธะ ๕ พระองคท์ อ่ี ยู่ บนสวรรคเ์ บนนริ นคร แค่นิกายสรวาสฅวาทนิ กไ็ มย่ อมรบ คงกลา่ วย'งจะเอาอรยิ สจํ ของพระพทุ ธเจำมาอธบิ ายอยา่ งกวิ ทกุ ข์ คอื ชาติ มนกเ็ ลยหมดทางทจ่ี ะเชา่ ใจปฏจิ จสมปุ บาท ทำให้ ไมเ่ ชา่ ใจบญญาฅรสรู้ เลยคดิ เคาเอาวา่ เพราะพระพทุ ธเชา่ ทา่ น ทำบญุ สงํ สมบารมไี วห้ ลายรอยชาติ ฉะนนเมอ่ื ทา่ นนง้ อยโู่ คน

ดนโพธ้ี บญุ บารมแี คช่ 'าฅปิ างกอ่ น ๆ นนดลบ',นดาลใหท้ า่ นเกดิ ระลกึ ชาตขิ นมาไคว้ า่ ชาตกิ อ่ น ๆ ๓คเบนอะไรทำอะไรมาบไง แลวยไรเู้ รอ่ื งการเกดิ การตายของสตาโลก มองเหน้ ผลกรรมดี กรรมชว่ั จากชาตกิ อ่ น แลวในทส่ี ดุ กร็ วู้ ธิ ดี บกเิ ลสดบทกุ ข์ อยา่ ง นยอ่ มไมส่ มเหตผุ ล เพราะการฅรไ1รน้ 1นทา่ นใชบ้ ญญาความ ฉลาดยอดมนษุ ยข์ องทา่ นดา่ งหาก บญญาชนพง็ ฅระหนกั วา่ พระ- พทุ ธเจไทา่ นเบนชนเผา่ มงโกลทมี่ คี วามเชอ่ื ในปรชั ญาสางขยะท่ี ทคั ค่ ไนพราหมณไ์ มย่ อมรบั นับ ถอื เรอ่ื งเวยี นวา่ ยดายเกดิ อยา่ งท่ี พราหมณส์ อน ฉะนนจะไปเกณฑใ์ หท้ า่ นระลกึ ชาตไิ ปทำไมใน เมอ่ื ทา่ นไมเ่ ชอ่ื ในเรอ่ื งอยา่ งนน สว่ นการทร่ี กู้ ารเกดิ การดายของ สฅํ ว์อยา่ งไรนน พวกทเ่ี บนแพทยเ์ ขากร็ ไู้ มใ่ ชข่ องแปลกอะไร พทุ ธคาสนาทแ่ี ทด้ องเบนเรอ่ื งการมองดา้ นใน อยภู่ ายในกาย ยาววาหนาคบื ในชาตนิ ชี วี ติ น และเบนบจจบุ 0นธรรมทร่ี ไู้ ดเ้ หน็ ไค้พิสจู น์ไค้ เมอ่ื มกี รอบของเรอ่ื งวา่ ในคนื วนเพญ็ กลางเดอื น ๖ ทา่ นดรสั รเู้ รอ่ื งอรยิ นจั ซง่ึ มี ๔ นวั ขอ (ทกุ ข์ สมุทยั นโิ รธ มรรค) การแปล วชิ ชา ๓ กด็ องอยใู่ นเรอ่ื งของอรยิ นจั เทา่ นน ในเมอ่ื ยาม ๓ บรรลอุ าสวกขยะญาณ ซง่ึ แปลดรงนนั ทกุ ผา่ ยวา่ คอื มรรคมอี งค์ ๘ ทงั นิ วชิ าท่ี ๑ ทบ่ี นลบุ พุ เพนวิ าสานสุ สฅญิ าณ

ก?็ ไองแปลวา่ ทรงรตู้ วํ ทกุ ขท์ แ่ี ทจ้ รงิ ทท่็ รงกนหามาแตห่ นหลง วชิ าท่ี ๒ ทว่ี า่ บนลจุ ฅุ ปู ปาฅญาณ ก?็ ไองแปลวา่ ทรงรเู้ หตเุ กิด เหตุดบิ ของดวิ ทกุ ข์ (สมทุ ยํ กบนโิ รธ) กจ็ ะกรบอรยิ ลจํ สอ่็ นเบน กรอบ ๔ ห,วขิ อ อทิ ธพิ ลของพทุ ธศาสนาผายมหายานนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ ซง่ึ บชู าอภธิ รรมนณราไคร้ บการถา่ ยทอดพระไ?ไรบฎกจากลงิ กา และอภธิ รรมนนภกิ ษชุ าวพมา่ ไดม้ าเรมี เผยแพรใ่ นเมอื งไทยทว่ี ด ระฆงั โฆสฅิ ารามผงธนบรุ ี ?ไวขำพเจาเองกพ็ ลอยฅน่ื เฅนหลงไป เรยี นอภธิ รรมอยฆู่ กั ใหญ่ ชนแรกเรยี นทพ่ี ทุ ธสมาคม ?ไอมาไค้ เรยี นจากนายเสถยี ร โพธนิ นทะทว่ี คกนมาตยุ าราม นายเสถยี ร ๆ สอนดจี รงี ๆ สอนจบแลวิ บอกความจรงิ ใหร้ วู้ า่ อภธิ รรมไมใ่ ช่ พทุ ธพจนโ๋็ ดยเลา่ ประวฅศาสนาใหพ้ ง ขำพเจาเลยรฆู้ วั วา่ หลงไป เบนสาวกของอศํ ว'โฆษเสยี แลว่ ไม1่ใชเ่ บนสาวก'ของพระพทุ ธเจา จงึ เลกิ สนใจเรอ่ื งอภธิ รรม หนํ ม,าสน,ใจ'ในพระส?ู ไร (ส?ุ ไ?าน?ไะ) คา่ ง ๆ ในพระไ?ไรบฎี ก ถงึ แม,้วา่ มสี งี ท,่ีขดแยง่ กนเองหลายสงี หลายฅอน บางพระสฅู รกก็ ระพรอ่ งกระแพรง่ แคเ่ มอ่ื ไคใ้ ชห้ ลก อนฅั ฅากบหลกิ การมองดานในเขำพจิ ารณาแลว่ กท็ ำใหจ้ บํ หลกิ กำ สอนทแ่ี ทจ้ รงิ ของพระพทุ ธเจาไค้ ทง่ี น'ิโดย’ไคอ้ าศย'หนงสอื คา่ งๆ

ของทา่ นพทุ ธทาลภกิ ขนุ ำทางให้ ฉะเพาะอยา่ งยง็ เรอ่ื ง ปฏจิ จสมปุ บาท กำพดู กนอยา่ งไมล่ ำเอยี งเข1าขา่ งควิ เองแล,ว พวกเราชาว ไทยพุทธส่วนใหญ่กิ เชอเรอง เวยี นวา่ ยตาย เกิดแบบอตํ ต่ าเทยง แท้ กเ็ บนมหายานทงนน ไมแ่ บบใคกแ็ บบหนง่ึ หรอื รวมกนหลาย แบบ เชน่ ใครเชอ่ื เรอ่ื งอภธิ รรม, นทิ านชาคก, อทิ ธปิ าฏหิ ารยิ ,์ ฅคิ พธิ รี ฅี อง, ชอบสรไงวฅถมุ งคล, บชู าพระบรมธาตุ ฯลฯ อยา่ งนก่ึ เ็ บนแบบนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ กำใครเชอ่ื เรอ่ื งศนู ยคา กเ็ บนแบบศนู ยวาทของนาคารชนุ กำใครเชอ่ื เรอ่ื งพระพทุ ธะ ๕ พระองค,์ พระโพธสิ ฅว,์ มานษุ พทุ ธะ ฯลฯ กเ็ บนแบบวญิ ญาณ วาทของอสงคะ มบี ถู้ ามนายเสถยี ร ฯ วา่ ควิ นายเสถยี รเบน มหายานหรือเปลา่ นายเสถียร ฯ เบนนํกปราชญ์ท่กี ลไพคความ จรงิ ยอมรบวา่ ควิ เบนมหายานเพราะชอบศกึ ษาเรอ่ื งมหายานและ อยากมาเกคิ อกี แค่กย็ ง่ เลอ่ื มใสบญญาฅรสั รจู้ งึ เบนทง่ หนี ยาน มหายาน คอิ มาเมอ่ื พราหมณม์ กี ฅริ วมเอาพระพรหม, พระอศิ วร, พระวษิ ณเุ บนพระเจไองคเ์ คยี วทเ่ี รยี กวา่ ฅรมื รู ติ (Trinity) ผาย มหายานทช่ี อบเลยี นแบบพราหมณก์ ค็ คิ แิ ปลงเรยี กพทธะ ๕ พระ-

องคบ์ นสวรรคเ์ รยี กวา่ อาทพิ ทุ ธะ อธบิ ายวา่ มฤี ทธมิ อี ำนาจมาก มาย เบนคนกำเนดิ ของสรรพสงี ในโลกทง่ ปวง ทำนองเคยี วกบั พระพรหม, พระยะโฮวา ซง่ึ เบนผสู้ รไงโลก พทุ ธศาสนามหายาน ทค่ี ลค่ื ลายขยายกวั มาถงึ เพยี งน จงึ ฒน่็ เทวนยิ มเตม็ รปู แบบ พราหมณเ์ พยี งแตใ่ ชซ้ อพทุ ธนำหนาั อำพรางไวเ้ ทา่ นน้ํ เพราะ เมอ่ื มพี ระเจไผสู้ รา้ งโลก มกี ดั ดาเทย่ี งแท้ หรอื มกี ง่ึ กดั ดา ทไ่ี ป รวมกบั บรมกดั ดา เมอ่ื ดายแลวบาง หรอื อกี นยั หนง่ึ มวี ญิ ญาณ ลอ่ งลอยเวยี นวา่ ยดายเกดิ บไงอยา่ งน่ึ กค็ อื รบเอาลทธเิ กา่ ๆ ของ พราหมณ์ เชน่ ลทธพิ ระเวทและอปุ นษิ ทกทั ธนิ ยายะและไวเษศกิ , ลทธมิ มี างสะและเวทานฅะ เขไมาใวอ้ ยา่ งเตม็ กวั ทำใหส้ กดั ทง่ี หกกั อนตั ตา พทุ ธมตคิ งเดมิ ของพระพทุ ธเจไไปเสยี ทง่ สน ทำ ใหไ้ มส่ นใจคำวา่ อปุ าทาน กนั เบนื ลกษณะการมองคไนในของ พระพทุ ธเจไทท่ี รงจบฅวฑกุ ขท์ แ่ี ทจ้ รงิ วา่ อปุ าทานฃนํ ธ่็ ไค้ และ สอนใหม้ งุ่ ถอนอปุ าทานข'นธน๋็ นเสย ก็จะพ2,นทกุ ข์ ฉนนมติ ของพทุ ธศาสนามหายานกก็ อั นกกบั ไปเชอ่ื สงี กกั ดส้ื ฑิ ธ้ื มพี ธิ รี ดี อง และสวดมนคฃ์ อพรอยา่ งพราหมณ์ ละเลยการประพฤตปิ ฎบิ ดใน การทำความเพยี รทางจฅิ ใจเพอ่ื ถอนอปาทานขนธล์ งเสยี สน

ซารายกวา่ นน เพอ่ื มใิ หน้ อยหนำศาสนาพราหมณแ์ ละ ฮนิ ดู ทพ่ี ระเจาและเฑวคาตา่ ง ๆ มเี มยี จงึ แตง่ คมํ ภิ รี ใหม'่ให้ พระพทุ ธเจา่ บนสวรรค์ ๕ พระองค์ โพธสิ ฅว์ ๕องค์ ตา่ งมเี มยี ประจำตำแหนง่ ทกุ องค์ เมอ่ื กมภรี ์ (อนถอื วา่ ศกคสฑิ ธ)้ิ วา่ คงํ นิ ภกิ ษมุ หายาน (กจ็ 'ําตอ่ งยอมปฎบิ ฅคามคมํ ภรี อน'ศกคส้ื ทิ ธ)้ื ตา่ งก็ มเี มยี กนไคห้ มด จงึ นบวา่ เบน ยคุ รงุ่ เรอื งสคุ ขคี ของพทุ ธศาสนา มหายานในทางกเิ ลสอยา่ งน ววิ ฒนาการคำนเทวะวทิ ยา ของพทุ ธศาสนามหายาน คือ คำสอนเรอ่ื ง ตรกี าย ไดแ้ ก่ ธรรมกาย สมโภคกาย นริ มานกาย อธบิ ายวา่ พทุ ธะ แบง่ ภาคเกดิ ไคอ้ ยา่ งทวยเทพของพราหมณ์ คอื ๏. ธรรมกาย คอื อาทพิ ทุ ธะ นพิ พานอยใู่ นสวรรค์ ดลอดกาล ๒. สม้ โภคกาย คอื พระโพธสิ ฅํ ว์ อยใู่ นพทุ ธเกษฅร เชน่ อวโลฅเิ กศวรในแดนสขุ าวดี ๓. นริ มานกาย คอื มานษุ พทุ ธะเบนมนษุ ยอ์ ยใู่ นโลก เชน่ ศากยะมนุ ี (สมณะโคคม) เมอ่ื อธบิ ายอยา่ งนเิ ทา่ กบ มานบุ ­ ททธะ เบนหนงํ ดะลง หรอื หน่ กระบอกทถ่ี กเชดิ โดย อาทพิ ทธะ

บนสวรรค์ พอจบฉากแลวคเ์ ขำโรง ไมไ่ คเ้ บนควิ ของควิ เอง เลย ลํกษณร;หนาตาเดรอง แตง่ กาย บองพระพุทธเจำบนสวรรค์ ๙ พระองค์ (อาทิพุทธะ) เพอ่ื ใหก้ นเลอ่ื มใสวา่ พระพทุ ธเจ,าบนสวรรค์ มฤี ทธม้ื อี ำ- นาจ'จงึ เขยี นรปู และบนรปู 'ใหแ้ ตกคาิ งกน ในทน่ี จะยอ่ มาพอให้ บญญาชนไคส้ งํ เกกใหร้ จู้ กไว้ ดงน ๑. พระไวโรจนพุทธะ ทำรปู มี จวี ร รขาว ทา่ แสดง ธรรมจกํ ร ทรงจกร มสี หี ะเบนพาหนะ ประทบบนดอกบวเขยี ว มเี มยี (ศกด) ชอ่ื โลจนา มบี รวิ ารคอ้ สมนตภทรโพธสิ ตํ ว๋็ กบ ทบี งกรมานษุ พทุ ธะ (หรอื เรยี กกกสุ นํ โท) ๒. 'พระอกโษภยพุทธะ ทำรปู มจี วี ร สนี า้ํ เงนิ ทา่ มาร วิชไ)ทรงวชระ มชี างเบนพาหนะ มเี มยี (ศกด) ชอ่ื มามที มี บรวิ ารคอ้ วชรปาณีโพธิสตํ ว๋็ กบ กนกมณมี านุษพทุ ธะ (โกนาคมน)์ ๓. พระรํตนะสม.กวพุทธะ ทำรปมจี วี ร สีเหลอื ง ทา่ ประทานพร ทรงจนิ ดามณี มมี ำเบนพาหนะ มเี มยี (ศกด) ชอื

๖0 วชรธาตอิศวร ประทบเหนอื บวหลวง มบี รวิ ารคอื ร0ตนปาณี โพธสิ ัตว์ กบ กาศยปมานษุ พทุ ธะ (กลสป) ๔. พระอมติ าภะพุทธะ ทำรปู มจี วี ร สแื ดง ทา่ สมาธเิ พช็ ร์ ทรงบาฅรม์ นี กยงู เบนพาหนะ มเี มยี (สกั ค) ชอ่ื ปาณฑรา มบี รวิ ารคอื อวโลตเกศวร'โพธิสตั ว์ (กำทรงมงกฎุ เรยี กวา่ อมฅิ ายสุ ) สบั ศากยะมนุ ี (โคตมะ) มานษุ พทุ ธะ ๕. 'พระอโมฆะสิทธพิ ทุ ธะ ทำรปู มจี วี ร สเี ขียว'ใบไม้ ทำประทานอสยั ทรงวศิ วสชั รา (วชริ าวธุ ) มเี มยี (firm) ชอ่ื ดารา มบี รวิ าร คอื วศิ วปาณีโพธิสตั ว์ สบั ศรอี ารยะเมตไตรย มานษุ พุทธะ เรอ่ื งอาทพิ ทุ ธะสงั กลา่ วขำงคน เบนของปรชั ญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ซง่ึ อสงั คะ เบนผกู้ อ่ คงวางรปู แบบขนไมม่ เี รอ่ื ง การใชบ้ ญญาแคอ่ ยา่ งใค แคกคา่ งสบั ปรชั ญาศนู ยคา (มธยะมกิ ) ของนาการชนุ ซง่ึ สงั มแี นวทางใหใ้ ชบ้ ญญา แคเ่ มอ่ื นาคารชนุ สบั ขนธแิ ทว่ กิ ช๊ บเซาลง แมช้ นศษิ ยท์ เกง่ ๆ กส็ งั ไมส่ ามารถทำให้ ปรชั ญาศนู ยคาเดน่ สงั ไคอ้ กี ในอนิ เกยี เพราะมปี รชญาวญิ ญาณ- วาทขม่ รศั มี ทไเความเหน็ ของศษิ ยเ์ อกของนาคารชนุ รงั ขค่ แรงั กนเองควย กลา่ วคอื

๖® อารยะเทห-สอนวา่ จติ หรอื ความคดิ เทา่ นนทเ่ี ทย่ี งแท้ แนน่ อน นอกนนเบนของศนู ยท์ ง่ สน คอื เอาหสกั อนตั ตาของ พระพทุ ธเจ,ามา แฅไ่ มเ่ ขา้ ใจในแงท่ ส่ี อนไมใ่ หม้ ี อปุ าทาน ยค็ มนถอื มนไปเขา้ ใจทางวคถุวา่ มหี รอื ไม่มี จงึ คลายกบเอาอนตั ตา กไาสฅั ตาของพราหมณม์ ารวมสนั อยา่ งละครง่ึ บางสงี เทย่ี ง บางสงึ ไมเ่ ทย่ี ง (ศนู ย)์ อมเรนทร์-คลอยตามปรชญาวญิ ญาณวาท ขา้ งปรชํ ญา ปารมตี าสตู รวา่ ธรรมะทท่ี ำใหพ้ ระโพธสิ ฅวส์ ามารถขา้ มถงึ ผงื นริ วาณ (นพิ พาน) ไดแ้ ก่ ทาน, ศลี , ขนต,ิ วริ ยิ ะ, สมาธิ (ธยาน), บญญา (รวม ๖ อยา่ ง) แตถ่ งึ ตง่ ,น1นแิ กกย็ งํ ย่ นื ยน่ วิ า่ ปรชิ ญาศนู ยวาทเบนความจรงิ อมเรนทรเ์ หน็ ชอบในเรอื งมี พระโพธสิ ตั ว์ ชรอยแกจะรสู้ กึ วา่ ยงิ ไมม่ ใี ครกำหนควฑิ ยฐานะ ของพระโพธสิ ตั วไ์ วใ้ นทใ่ี คเลย แก'จงึ กคิ กำหนดหลกปฏบิ ฅฃอง พระโพธสิ ตั ว์ @o 1_)?<พทใ3^)โ'!jikiniTEjn*^1 Yifffjikj <9)0 ทศภมู ิ ๑0 ของพระโพธสิ ัตว์ ๑. มทุ ติ าบารมี ถงึ พรอมควย มทุ ติ า ๒. วมิ าลาภมู ิ „ ศลี สมั มาปฏมิ ต่ ๓. ประภาการืภูมิ „ ขนติ

๔. อรรถจสมคภมู วรยะ สมาธิ ๕. ทรุ ชยาภมู ิ ๖. อภมิ ขุ ภี มู ิ บญญา ๙. ทรุ 'งคมาภมู ิ อบุ าย ๘. อจลภมู ิ ปณธิ าน ๙. สาธมุ คภี มู ิ พละ ๑อ. ธรรมเมฆภมู ิ ความเบนอสิ ระ อจุ เมฆลอยบนพา เปรยบกบทflบารม ฃอ9ผายหนี ยาน คือ ©. ทานบารมี - มกี ารบรจิ าคเบนลกษณะ ๒. ศลี บารมี (วฅถทุ าน อภยิ ทาน ธรรม- ทาน) - มกี ารรกษากาย วาจา ใหเ้ บน ปกติ ๓. เนกขมมบารมี - มกี ารใครพ่ นจากกามและภพ ๕. บญญาบารมี - มกี ารรแู้ จ1งในสภาวะธรรม คาม ความเบนจรงิ ๔. วริ ยิ ะบารมี มการอฅสาหะ พากเพยรละกเลส

๖๓ ๖. ขนฅบิ ารมี มกี ารอคทน เพอ่ื บน่ ลมุ รรคผล ๙. สจํ จบารมี มคี วาม ชอ่ื ฅรงในการปฏบิ ฅ่ ทง ปวง ๘. อธษิ ฐานบารมี - มคี วามฅง้ํ ใจแนน่ อนเพอ่ื โพธ-ิ ญาณ ๙. เมฅฅาบารมี - มกี ารทำใหเ้ กคิ ประโยชนส์ ขุ แกม่ หาชน ๑อ. อเุ บกขาบารมี - มกี ารสมาี เสมอเบนกลางใน อารมณ์ นกปราชญร์ นุ่ ฅอ่ มาจาก อารยะเทพ กบ อมเรนทร์ ไค้ แก่ ภาวะวเิ วก ไคแ้ ตง่ วทิ ยานพิ นธม์ ชี อ่ึ เสยี งเรยี กวา่ กรตละ- ร,ตนะ โคแ้ ยไปรชญาวญิ ญาณวาท ถอื วา่ เบนคมภรี ส์ ำกญํ ของ ปรชญา มธยะมกี (ศนู ยวาท) ถดจาก ภาวะวเิ วก ก็มี จนํ ทรกรี ติ กบ่ ศานตเิ ทพ สอง ทา่ นนแ์ ตง่ อรรถกถาอธบิ ายปรชญาศนู ยฅาใหแ้ จม่ แจไยง็ ขน แต่ ถยื ไไมส่ ามารถแสวงหาความนยิ มไคเ้ ทา่ ปรชญาวญิ ญาณวาท (โย- กาจาร) และนก่ ปราชญผ์ ายวญิ ญาณวาท (โยคาจาร) ชอ่ื ธรรม-

ปาละ กแ๊ ตง่ วทิ ยานพิ นธค์ ดิ ควณ้ ฅ์ ฅ้ อบปรชญาศนยดา จงี เกคิ โฅแ้ ยไเกนไปมา ผายปรชญาวญิ ญาณวาท (โยคาจาร) ของ อสงั คะ นน ตอ่ มานองชายคนเลก็ ชอ่ื ว?[พน่ ธ์ มชี อ่ื เสยี งโตง่ ดงิ สว่ นนองชาย คนกลางไมป่ รากฏชอ่ื เสยี ง อสง่ คะและนองชายเกดิ ในสกลุ พราหมณ์ กรอบครวเกาตกิ ะ อย1ู่ในปรุ ษุ ปรุ ะ (แควนเปชวารใ็ น บจจบุ น) ภาคเหนอื ของอนิ เดยี อสง่ คะพานองชายละฑง้ํ ศาสนา พราหมณม์ าบวชเบนภกิ ษใุ นพทุ ธศาสนานกิ ายสรวาสตวิ าทนิ (คด แปลงเลก็ นอยจากหนี ยาน) ตอ่ มาไดเ้ รยี นพทุ ธศาสนามหายานเกดิ ซาบชง้ํ แตเ่ มอ่ื ไคศ้ กึ ษาปรชญาศนู ยดาของนาคารชนุ แลวไมเ่ ขไ ใจ พยายามเทา่ ไรลไ็ มส่ ำเรจ็ ทำใหก้ ลมุ้ ใจคดิ อยากจะฆา่ ดวิ ดาย แตใ่ นดำนานอำงวา่ พระอรหนตช่ อ่ื 'วา่ บ1ิ ณโฑละ เหาะมาจาก เกาะแกวพสิ ดาร (เกาะปาระวเิ ทหะ) มาหไมไว้ แลวสอนลทธิ หนี ยานให้ (คงหมายถงึ หลกอนดดา) แตอ่ สง่ คะกย็ ง’ไม'่ชาบ ชง จงึ เหาะขนไปบนสวรรคช์ นกสุ ฅิ (ของพราหมณ)์ ไปพบกบ พระศรอี ารยิ ะเมฅไฅรย อนาคดพทุ ธะ วสิ ช่ นาถงึ ปรชญาศนู ยดา จนแจม่ แจง ทำใหจ้ ฅิ ของอสง่ คะหลดุ พนจากยดึ มนในสงี ทะงปวง

ครพลวั จงึ นมิ นตพ์ ระศรอี ารยิ ะเมคไฅรยลงมาลงั โลกมนษุ ย์ ประ- ทมอย๔ู่ เดอื น แสคงธรรมเทศนา โยคาจารภมู ศิ าสฅร(์ วญิ ญาณ- วาท) ของ อสงคะ (คลายกบวา่ ผลคกนสอนผลดั กนเรยี นแลก เปลย่ี นกนระหวา่ งอลงั คะกบพระศรอี ารยิ ะเมฅไฅรย) การแตง่ นทิ านใหโ้ ลดโผนใหค้ วามสำคญของอลงั กะอยา่ งนิ ทำใหม้ หาชนนยิ มชมชอบ ยง็ อา่ งวา่ พระศรอี ารยิ ะเมฅไฅรยอนาคฅ พทุ ธะมาแลกเปลย่ี นขอคดิ เหนิ กบอลงั คะเชน่ นิ ทำใหค้ นฅน่ึ เคน หาคะแนนนยิ มไคม้ าก คบรศํ มปี รชญาศนู ยวาทของนาคารชนุ เสยี สน ตอ่ มา วสพุ นธ่็ (นองอลงั คะ) ไดแ้ ตง่ อรรถกถาอธบิ ายราย ละเอยี ดของปรชญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ในทาง Logic เรยี ก วา่ สว‘ตตนตระวญิ ญาณวาท (svatanta Vijnanavada) หลวงจนี อฉี งี ซง่ึ มาอยใู่ นอนิ เดยี ประมาณ พ.ศ. ©๒00 เศษนน 1โนทกึ ไวว้ า่ ไคพ้ บพระสงฆข์ องพทุ ธศาสนาท1งมหายาน และหนิ ยาน ใชว้ นิ ยํ อยา่ งเคยี วลนั สมาทานศลี ร. และถืออรยิ สจส ควยกน พวกหนง่ึ บชู าพระโพธสิ ฅวแ์ ละอา่ นพระสฅู รมหายาน (วทิ ยานพิ นธข์ องนกปราชญ)์ พวกนไิ ดช้ อ่ื วา่ มหายาน นอกนน เรยี กวา่ พวกหืนยาน ซง่ึ เมอ่ื เราศกึ ษาประวฅศาสฅรพ์ ทุ ธศาสนา

แลว เราทราบวา่ หลวงจนี อฉ่ื งี มาอนิ เดยี ประมาณ พ.ศ. ๏๒๗๔ ซง่ึ พทุ ธศาสนาผายหนี ยานแท้ ๆ ในอนิ เคยี นนสญู สลายไปนานนก หนาแลวฅ1งแ๋ํ ต่ พ.ศ. ๓๕0 เศษ ในระยะทห่ี ลวงจนี อฉ่ื งี มาพบ พทุ ธศาสนาในอนิ เคยี นน เหลอื แตพ่ ทุ ธศาสนามหายานทง้ํ นน เบนแตแ่ ฅกความเหน็ กนระหวา่ ง ปรชญาศนู ยว์ าท (มธยะมกิ ) ของนาคารชนุ กบปรชญา โยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ของอสงํ คะ เทา่ นน หลวงจนี อฉ่ื งี อาจถกู พวกภกิ ษเุ หลา่ นนบอกผดิ หรอื ทำให้ เขาใจผดิ เพราะพวกปรชี ญาวญิ ญาณวาทนนเขาหาพวกไคม้ าก และแตง่ นทิ านตา่ ง ๆ ขนมากมายใหม้ อี าทพิ ทุ ธะและพระโพธสิ ฅว์ อยบู่ นสวรคก์ บมมี านษุ พทุ ธะซง่ึ เขาเรยี กพวกเขาวา่ เบนื มหายาน ขม่ นกิ ายอน่ื จงึ เรยี กพวกนอยทน่ี ยิ มปรชญาศนู ยวาทของนาคาร- ชนุ และนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ วา่ หนี ยาน ดามความรสู้ กึ ของพวก ปรชญาวญิ ญาณวาท วา่ นกิ ายอน่ื ใดสขู้ องเขาไมไ่ คจ้ งึ เหมาเรยี ก เบนยานชนทา่ ไปหมดและทจ่ี ดไวว้ า่ ภกิ ษสุ งฆถ์ อื ศลี ๕ เหมอื น กไนงมดอยา่ งนกิ เ็ รยี กวา่ เลอะเทอะเดมิ ทกี ลาย เบนชาว ปา้ นมาหม่ - ผำเหลอื งเทา่ นน จงึ ไมน่ า่ จะเรยี กวา่ หนี ยานอนหมายถงึ พทุ ธมติ ดงเดมิ ทส่ี งฆม์ วี นิ ย่ ถงื ๒๒๗ ขอ จงึ เหน็ ไคว้ า่ ในระยะทห่ี ลวงจนี อฉ่ื งี มาอนิ เคยี นนเหลอื แตพ่ ทธศาสนามหายานท1งน๋ํ น ถงึ จะเรเื อง-

พงิ รงุ่ เรอื งในเรอ่ื งปรชญาหรอื ในเรอ่ื งชกจงู ใจมหาชนใหน้ ยิ มมาก เพยี งใด แดว่ นิ ยํ ยอ่ หยอ่ นเตม็ ที สำหรบเรอ่ื งอภธิ รรมนน ทางผายมหายานไมก่ ลา่ ววา่ เบน พทุ ธพจน์ บอกชดั เจน'วา่ พระโพธสิ ด'ว์ (นกปราชญท์ ด่ี ายแลว เขาฅงเบนพระโพธสิ ฅํ ว)์ ชว่ ยกนแดง่ ขน แดแ่ ลวเหดไุ ฉนใน กมภรี พ์ ทุ ธศาสนาฉมบ่ บาลทอ่ี ำงนกหนาวา่ เบนหนี ยาน กลบถอื เอาวา่ อภธิ รรมเบนพทุ ธพจน์ กรนหาหลกฐานในโลกมนษุ ยไ์ มไ่ ด้ ตอ็ ำงวา่ พระพทุ ธเจไฃน้ํ ไปเทศนาโปรดพทุ ธมารคาบนสวรรคช์ น คาวดงึ ษ์ อนเบนสวรรค1์ของพราหมณ์ เลยหนกฃอไปกวา่ มหายานทเ่ี ขาเลย่ี งไมใ่ ชส้ วรรคข์ องพราหมณ์ คอื ใชพ้ ทุ ธเกษฅร บญญาชนลองพจิ ารณาคควยสตบิ ญญ'ากย็ อ่ มรเองเหน็ เองวา่ อภธิ รรมนนคอื อทิ ธพิ ลของปรญํ ามหายานนกิ ายสรวาสฅวิ าทนิ แชกซมึ เชา่ มาไมใ่ ชพ่ ทุ ธมฅคิ ง้ํ เดมิ ทส่ี อนหลกอนฅฅาและใหถ้ อน ความยดึ มนถอื มนในขนธ์ ๕ และสงี ท1งปวงเพราะผเู้ รยี นอภธิ รรม แลวย'ิงเภคิ อดตาฅวฅนยคึ มนแนน่ แพนยงึ ขน้ํ ไปอกี ไมไ่ ปดามแนว ทางดรสรู้ การศกึ ษาอภธิ รรมในเมอื งไทยรบถา่ ยทอดมาจากพมา่ เบนสว่ นใหญ่ แมพ้ มา่ เขาจะอำงวา่ เบนหนี ยานแดว่ นิ ย่ ยอ่ หยอ่ น เตม็ ทดี ามแบบมหายาน ทงี ขาดดอนการฅดิ ดอ่ กบลง่ กาไปหลาย

รอยบ1ี สมยพ์ ระเจ1าอนริ ทุ (อโนรทา) ฅง้ํ เบนนกิ ายใหมป่ ระจำ ชาตพิ มา่ พจิ ารณาดแู ลวนา่ จะเบนื นกิ ายสรวาสตวิ าทนิ (คดแปลง เลก็ นอย) นนเองเพราะบชู าอภธิ รรมเบนใหญ่ เมอื งไทยเรารบพทุ ธศาสนาทผ่ี า่ นเขไมาหลายระลอก ทง่ี ผา่ ยมหายานและหนี ยานแปลงรปู ทำใหส้ บสนปนเปกนหมด ๓ เราไมศ่ กึ ษาใหเ้ ฃไใจถงึ แกน่ แทข้ องพทุ ธมตคิ งเดมิ แลว เราก็ ไมม่ ทื างหลกี พนอทิ ธพิ ลของมหายานไคเ้ ลย มนี กศกึ ษาระคบปรญิ ญาโทผหู้ นง่ึ นำหลกฐานขอมลู มาบก ใหญม่ าปรกึ ษากบบฅู รสาวของฃไพเจไวา่ เขาจะทำวทิ ยานพิ นธเ์ รอ่ื ง พทุ ธศาสนาหนี ยาน ในประเทศไทย เมอ่ื ไคต้ รวจสอบขอมลู ของนกศกึ ษาผนู้ น่ึ ดแู ลวมแื ตเ่ รอ่ื งมหายานทง่ี นน นกศกึ ษาคนนน เลยเลิกกิคทจ่ี ะทำวิทยานพิ นธเ์ ร่อื งน8นอกี ตอ่ ไป ฅองเปลยี่ นไป ทำเรอ่ื งอน่ึ บญญาชนพงึ ทง่ี เบนขอสงํ เกดวา่ ทพ่ี วกเราภาคภมู ใิ จ กนนกิ หนาวา่ เราเบนชาวพทุ ธหนี ยาน (เถรวาทหรอื เถรวาทนิ ) อนเบนของแทค้ งเดมิ นน เราจะภมู ใิ จตอ่ ไปไมไ่ คแ้ ลว เพราะ เรากำล*งกลายเบนื มหายานไปหมดแลวโดยไมร่ ฅ้ ว ชกดวอยา่ ง หล*กการอรยิ ลจจของพระพทุ ธm ทเ่ี บนื บญญาดร*สรอ้ นแทจ้ รงิ นน กถ็ กู บดิ เบอื นเชน่ เปลย่ี นต*วทกุ ขจ์ าก

อปุ าทานขนธ๋็ (ทกุ ขร์ วบยอค) ใหเ้ บนชาตเิ สยี ทำใหพ้ ทุ ธมฅเิ ดมิ ทส่ี อนใหถ้ อนอปุ าทานขนธเ์ สยี จงึ จะพนทกุ ขใ์ นชาดนิ ชวี ฅิ น เขากแ็ ปลงเสยี ใหมก่ ลายเบนเพอ่ื มใิ หฅ้ องมาเกคิ ใหมอ่ กี ในชาดิ หนำ อนเบนี มด'ิของล'ทธอิ น่ื คำวา่ นพิ พาน ในพทุ ธศาสนาท่ี หมายถงึ จฅิ ทส่ี งบเยน็ เขากน็ ำเอาคำสอนของมหายานมาใสใ่ ห้ กลายเบนี นพิ พานตาย คำวา่ วญิ ญาณ ในพทุ ธศาสนาหมายถงึ วญิ ญาณหก (Consciousness) เขากแ็ ปลงกลบเบนี ปฏสิ นธวิ ญิ ญาณ (ร0ฟ) สอ่ ยลอยกลบชาตมิ าเกดิ ใหมต่ ามคำสอนของพราหมณ์ มสี อนกนวา่ พระพทุ ธเจำตองบำเพญ็ บารมี (ทศบารม)ี มานาน หลายรอยชาตจิ งึ จะไดต้ รไทเู้ บนี พระพทุ ธเจไ ฯลฯ คำสอน อยา่ งนแิ พรห่ ลายทวไปในเมอื งไทยท1งตามวดิ และสถานศกึ ษา ทวไปตา่ งถกู ครอบควยอทิ ธพิ ลมหายานเสยี จนยากทจ่ี ะรอถอน ทำใหไ้ มส่ ามารถเขไใจอรยิ สจ่ จและปฏจิ จสมปบาท เหตใุ หเ้ กคิ - เหตใุ หค้ บอปุ าทานขนธ์ และความเกดิ -ดบิ ของอหงํ การมมง่ การ (ตวก-ู ของก)ู เพอ่ื รวู้ ธิ ถี อนอปุ าทานขนํ ธท์ ถ่ี กู ตอง เมอ่ื ไมเ่ ฃำใจอรยิ สจํ จอนถกู ตองวา่ มงุ่ หมายใหถ้ อนอปุ า- ทานขนธเ์ สยี จงึ สน้ํ ทกุ ข์ ไปเขาใจผดิ วา่ เพอ่ื ไมใ่ หก้ ลบชาตมิ าเกดิ ใหมอ่ กดงิ นกิ เ็ บน ศลี ลพพตปรามาส ทำใหบ้ ญี ญาชนมองพทุ ธ-

ศาสนาทส่ี อนผดิ ๆ อยา่ งนวา่ เบนฮนิ ดู เบนของคราครไึ มเ่ ชอ่ื วา่ เบนบญญาดรสรู้ ขดหลกั อนดั ดา ขดหลกวทิ ยาคาสดร์ บญญาชน สมไ)ใหมไ่ มเ่ ชอ่ื เรอ่ื งดายแลวกลบชาตมิ าเกดิ เพราะเหน็ ชดั วา่ พอ ดายเขากเ็ ผาไหมส้ ลายไปหมดไมม่ อี ะไรไปเกดิ ใหมไ่ ดน้ อกจาก ลกู หลานผสู้ บื เชอ่ื สายไปเกดิ จงึ ไมใ่ ชฅ่ วเราคนเกา่ เหมอื นฅอ่ เทยี นควงใหมจ่ ากเปลวไฟเทยี นควงเกา่ กม็ เี ชอ่ื ชวี ฅิ สบื ฅอ่ ยอ่ มไม่ ใชเ่ ทยี นควงเดมิ เดด็ ขาด ความเชอ่ื ดามคำสอนของมหายานโดย ไมน่ ำพาหลกอนดั ดาเชน่ น ในทส่ี คุ พทุ ธศาสนาทแ่ี ทจ้ รงิ ทม่ี งุ่ สู่ การคบทกุ ขใ์ นชวี ดิ น กจ็ ะสญุ หายไปกลายเบนมหายานเดม็ รปู รไอไป ปรํชญามหายาน กลา่ วเร่อื ง หงึ่ อำนาจตน กํบห่ึง อำนาจผูอืนทำไหัตรสํ รู้ได้ ปรชิ ญามหายาน สอนว่า การดรไทธ้ รรมน*น, มี ๒ วธิ ี ท0 ๑. การพง่ึ อำนาจแหง่ ศลี , สมาธ,ิ บญญา ลำ'พ*งดนเอง (ภาษาจนี เรยี ก จอล0ก) ๒. การพง่ึ อานภุ าพแหง่ พทุ ธะและพระโพธสิ ฅวใ์ หช้ ว่ ย (ภาษาจนี เรยี ก ทาลกั )

ปรชญาศนู ยวาท (มธยะมกิ ) ทไ่ี ปเจรญิ ใน จนี , ญบ็่ ุน ในนามเซน็ (ธยาน) เบนอยา่ ง จอี ลกํ สว่ นปรชญาอน่ื ๆ นอก จากนน เชน่ โยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ซง่ึ คอ่ มาแฅกแยกเบน นกิ ายยอ่ ย เชน่ นกิ าย สฃาวด,ี นกิ าย มนตรยาน หรอื วชรยาน เบนผายทาลก ท1งสน้ํ พทุ ธศาสนามหายานในประเทศจนี ยคุ โบราณแยกเบน ๑0 นกิ าย แคบ่ จจบุ นเหลอื เพยี ง ๓ นกิ าย และผายมหายานอ้างว่า พระสมณะโคดมพุทธเอ้า (ศากยมนุ ี มานษุ พุทธะ) นนดํบฃนธ์ ปรินิพพานเมอชนมายุ ๘๕ พรรษา และแบง่ ยคุ การสง่ สอน ธรรมะของพระพทุ ธองคเ์ สยี ใหมฅ่ ามชอบใจ เพอ่ื จะจงู ใจคนใหเ้ ลอ่ื มใสในลทธมิ หายาน วทิ ยานพิ นธ์ ทน่ี กั ปราชญแ์ คง่ ขน’ใหม่ ซง่ึ ทางมหายานเขาเรยี กพระสฅู รนน มกจะอางวา่ เบนพทุ ธวจนะ แคเ่ มอ่ื เราศกึ ษาประวฅศาสฅรพ์ ทุ ธ- ศาสนาแลว เรา กไ็ ม่ เชอ่ื เพราะหลกฐานทวไปรบ กนหมควา่ พระพทุ ธเจไคบขนธป์ รนิ พิ พาน เมอ่ื อายุ ๘0 ทง่ี นน มสี งี เปรยี บเทยี บไค้ เชน่ การคบขนธข์ องอครสาวกทง่ี สองทา่ นนนคบํ - ขนธก์ อ่ นพระพทุ ธเจไเพยี ง ๖ เดอื น ท1งการนบ พ.ศ. ๑ จากบ ทค่ี บขนธป์ รนิ พิ พานนนมกี ารสอบสวนฅรงกนในหมป่ ระเทศท่ี

นบถอื พทุ ธศาลนา ถามหายานอำงวา่ คบข*นธป์ รนิ พิ พานเมอ่ึ อายุ ๘๕ จรงิ พทุ ธศกราชกผ็ คิ ไป ๕ บี ซง่ึ เบนี ไปไมไ่ คจ้ งึ คองถอื วา่ เบน็ นทิ าน ทแ๋ึ ฅง่ ขน้ั ซง่ึ มใี จความวา่ พระลมณโคคม ตรสรอู้ ายุ ๓๑ (ของเรา ๓๕) แลวเทศนาส*ง้สอนธยถ่ ึง ๔๙ บี (ของเรา ๔๕ บ)ี ใน ๔๙ บขี องเขา แบง่ เวลาวา่ ๑๒ บแี รก เทศนาหล*ก ธรรมอยา่ งพน ๆ แกส่ าวกยาน (หนี ยาน) เหลอื อกี ๓๗ พรรษา ชว่ งหล*งนแ้ํ หละ ครสสอนหลกธรรมของมหายานโคยคลอด หล*ง จากค*บฃนธป์ รนิ พิ พานแลวไม1นาน พระมญํ ชศุ รโี พธสิ ตั ว์ คือ (นาคารชนุ ) กบ พระศรอี ารยิ ะเมตไตรย (ทอ่ื ส*งฃะอำงวา่ ไป นมิ นตม์ าจากสวรรค)์ พรอมควย พระอานนท์ พรอมควยหมู่ พระโพธสิ ฅว์ มหาส*ฅวฑ์ ง้ํ ปวง ชมุ นมุ กนยกส*งคายนาพระธรรม ของมหายานขน้ั ณ ภเู ขาจกรวาล (ไมร่ 'ู้วา่ อยทู่ ไ่ื หน) อกี มฅหิ นง่ึ โดยคณาจารยผ์ าย ศนู ยวาท (มธยะมกิ ) คน หนง่ึ ชอ่ื ปรชญาประภา แหง่ มหาวทิ ยาล*ยนาล*นทา บ*ญญฅขน้ั มาวา่ ยคุ m i พระพทุ ธองคเ์ ทศนาธรรมผายสาวกยาน แสดง ความมอี ยแู่ หง่ นามธาตแุ ละรปู ธาตุ (หล0กอ0ตตา) ทรงแสดงแกผ่ ู้ มอี นิ ทรยี อ์ อ่ น (เปรยี บหนี ยานเบนี พวกโงส่ อนแคอ่ ฅคา)

ยดุ กลาง ทรงเทศนาธรรมผายมหายาน อนประกอบควย หลกธรรมของผาย โยคาจาร (วญิ ญาณวาท) แสคงความมอี ยู่ แหง่ นามธาตุ แคป่ ฏเิ สธทอ่ ความคำรงอยแู่ หง่ วติ ยั ทรงสอนพวก ทม่ี อี นิ ทรยี ป์ านกลาง (นามเทย่ี ง รปู ไมเ่ ทย่ี ง) เบนการขม่ วา่ พวก โยคาจาร โง1กวา่ พวก ศนู ยวาท ยุคยุดทาย พระพทุ ธองคท์ รงเทศนาพระธรรมผาย ศนู ยวาท (มธยะมกิ ) ถงึ ความสญู แหง่ นามธาตุ และปวงวติ ยั สำหรบพวกมอี นิ ทรยี ช์ นสงู (ทงํ นาม, ทงํ รูปไม1เทย่ี ง) ยกวา่ พวก คนู ยวาท ฉลาคทส่ี คุ ใน'ทางปฏมิ ต่ นน นกิ ายเซน็ (ธยาน) เบน แบบหนี ยาน (เถรวาท) เตม็ ตวั คราวนพิ วกนกิ ายเซน็ (ธยาน) ในจนี และญบ่ี ุเ่ น เขากแทง่ นทิ านขน้ํ บไงวา่ ในบสดุ ทำยทจ่ี ะคบขนธป์ รนิ พิ พาน วนหนง่ึ พระพทุ ธองคไ์ คช้ คู อกไมค้ อกหนง่ึ ทา่ มกลางพทุ ธบรษิ ท แทนคำ เทศนาอนยคื ยาว ปรศิ นาธรรมนไิ มม่ ใี ครเขไใจความหมาย นอก จากพระมหาตสั ?[ป แคผ่ เู้ คยี ว ซง่ึ เขา่ ใจและยมนอย ๆ อยู่ พระ- พทุ ธองคจ์ งึ ฅรสวา่ “ ค ูก่อน ตสั สปะ ! ฅถาคฅมธี รรมจกํ ษคุ รรภ์ อนถกู ทรงและนพิ พานจฅิ ตกั ษณะทแ่ี ทจ้ รงิ ยอ่ มไมม่ ลี กษณะ เธอพงึ รกํ ษาไวใ้ หค้ เี ถคิ ’, พระพทธวจนะนจิ งึ เบนบอ่ เกคิ แหง่

นกิ ายเซน็ (ธยาน) และอำงวา่ พระมหากสสปเบน่ ปฐมาจารยใ์ น อนิ เดยี มคี ณาจารยข์ องนกิ ายนสิ บื ฅอ่ กนมาไมฃ่ าคสายโดยการมอบ หมายตำแหนง่ กนถงึ ๒๘ รูป จนถงึ ทา่ นโพธธิ รรม (พ,ู่ทฅ่ี บมอ) เบนองคท์ ่ี ๒๘ ทา่ นไดจ้ ารกิ มาประเทศจนี ราว พ.ศ. ๑000 เศษ ไดม้ าสงํ สอนแลวมอบให้ ทา่ นฮยุ่ คอ้ ศษิ ยเ์ อก ฅงเบน่ นกิ ายเรยี ก ชอ่ื ในภาษาจนี วา่ เซยงจง ยดึ หลกจากปรชญาศนู ยฅาของนาคาร- ชนุ และถอื การทำฌานสมาบฅใหแ้ กก่ ล*าเปนึ หฒใั หญจ่ งึ ไดช้ อ่ื อกี ชอ่ื หนง่ึ วา่ ธยาน ซง่ึ เราเคยทราบจากทพ่ี ระพทุ ธองคฅ์ อบโปสาละ ๑ ใน ๏๖ พราหมณท์ ถ่ี ามบญ่ หาวา่ “ ผ ู้ท ่ีทำฌาน ๙ (อากิญ-จญ- ญายดนะ ยดึ ความวา่ งเบนอารมณ)์ ไดแ้ ลว ย่อมเห็นแจ*งในหลก อนจิ จ,ง, ทกุ ขงิ อนฅฅาไดโ้ ดยอฅโนมฅ พรหมจรรยอ์ ยจู่ บแลว” จงึ สรปู ไดว้ า่ นกิ ายเซน็ (ธยาน) เบน่็ พทุ ธศาสนาหนี ยาน (เถรวาทนิ ) ตรงพทุ ธมตติ งเดมิ ในทางปฏบิ ตํ ถกู คอ้ งอยา่ งแบบ เจโตวมิ ตุ ิ แดเ่ ขาใชถ้ อยคำวา่ ใหบ้ รรลถุ งึ จติ หนง หรอื จติ เดมิ แท้ ซง่ึ ผายเราเรยี ก จติ ถงึ ความเบนเอก ๔ ขน (มงคลขอ ๓๕, ๓๖, ๓๗, ๓๘ นน่ เอง) นกิ าย อวตงํ สกะ (ซวเงยม) กแ็ ฅง่ นทิ านฃน้ํ มาปางแบง่ การแสดงธรรมของพระสมณะโคคมเบน ๓ กาละ

๏. ปฐมกาล หลไจากฅรสํ รใู้ หมๆ่ ไคแ้ ฝดื งอวฅงํ ส!ไ- มหาไพบลู ยส์ ฅู รอนมอี รรถลกึ ชงสขุ มุ ยงี นก เพอ่ื โปรดแกผ่ ม้ ี อนิ ทรยี แ์ กก่ ลำผายมหายานในยคุ แรกนเปรยี บพระอาทฅิ ยย์ ามรงุ่ อรณุ ๒. ม่ธยมกาล ทรงแสดงพระสดู รของสาวกยาน (หนื ยาน) และมหายานอน่ื ๆ ๓. บจฉิมกาล ทรงสรปุ หลกธรรมทกุ ผาย อปุ มาเหมอื น พระอาทฅิ ยอ์ สํ คํ ง บญญาชนทง่ หลายอาจพจิ ารณารไู้ ดเ้ องเหน็ ไดเ้ องวา่ นกิ ายดา่ ง ๆ ของมหายานนนดา่ งกอ๊ วดฅวฃองดววา่ เบนพทุ ธ- พจนพ์ แ่ื ทจ้ รงิ ค1งเดมิ ยงี กวา่ ของใคร ของนกิ ายอน่ื ๆ ไมด่ ีส้ฃอง เขาไมไ่ ดท้ งนนมนจงี เบนมมุ กลบใหเ้ ราจบไดว้ า่ ยงี โออ้ วดมาก เทา่ ใดและใหพ้ ๅั ปราชญแ์ ดง่ คมภรี ข์ น้ํ ใหมแ่ ลวอา่ งวา่ เบนพระสฅู ร สำคญลกึ ชงอยา่ งไร กย๊ งี หา่ งไกลพทุ ธมฅดิ ง้ํ เดมิ ไปทกุ ที ทง่ นิ เพราะผแู้ ฅง่ วทิ ยานพิ นธเ์ หลา่ นนเบนผมู้ กี เิ ลส ไมใ่ ชเ่ บนพระ- อรหนฅจ์ งึ มจี ดออ่ นในวทิ ยานพิ นธใ์ หโ้ ตแ้ ยไกนไปโฅแ้ ยง่ กนมา ไดไ้ มเ่ บนทย่ี ฅุ ิ จนในทส่ี คุ กล๊ ะลายหายไปในทะเลนาลาย คง เหลอื แดแ่ นวความคดิ ใหญ่ ๆ ของทา่ น อ0ศวโฆษ (นกิ ายสรวาส

ฅวิ าทนิ ) ของทา่ น นาคารชนุ (คนู ยวาทหรอื มธยะมกิ ) กบ ของทา่ น อสงั คะ (โยคาจารหรอื วญิ ญาณวาท) เทา่ นน อทิ ธพิ ล ของมหายาน ๓ นกิ ายนแทรกซมึ อยใู่ นคมํ ภรี พ์ ทุ ธศาสนาผายเถร- วาท (หนี ยาน) ท'ว!ป ชง่ึ บญญาชนจะสงํ เกฅเหน็ ไคง้ า่ ยฅง้ํ แฅ่ พทุ ธประวฅ และคมภรี อ์ รรถกถาฅลอคจนในพระไฅรบฎี กฉบบ บาลลี กํ ษณะค'วามแตกคา่ งของมหายาน ๓ นกิ ายคงํ กลา่ วเหน็ ไค้ งา่ ยคอื ๏. ฃองทา่ นอคํ วโฆษ (สรวาสตวิ าทนิ ) จะประกอบไป ควยเรอ่ื งจรงิ องิ นยิ ายโลคโผนสนกุ สนานมอี ทิ ธฤิ ทธปาฏหิ ารยิ ์ เชน่ พทุ ธประวฅทเ่ี รยี กวา่ ลลติ ว?ิ [ดาร และมชี าดกตา่ ง ๆ ทแ่ี ตง่ แทรกคตธิ รรมไวส้ อนมหาชนควย เชน่ เรอ่ื งพระเวสสนคร เรอ่ื ง กามนฅิ -วาศษิ ฐี เบนฅนํ นกิ ายนมิ พี ระธรรม พระวนิ ไ) และ พระอภธิ รรม รวมเบนไฅรบฎก โคยบชู าอภธิ รรมวา่ เบนของ สำคญยงี กวา่ หลกอนฅฅา และอรยิ สจํ 'จ (ปฏจิ จสมปุ บาท) ของ พระพทุ ธเจา อาจจะเบนเพราะไมเ่ ชา่ ใจควยไปเปลย่ี นฅวทกุ ข์ จากอปุ าทานฃนธใ่็ หเ้ บนชาติ หรอื อาจเหน็ 'วา่ หลกอนฅิ ฅานนิ ชด่ แยไกบความเชอ่ื ของมหาชนยคุ นนมากเกนิ ไป กลวคนไมน่ ยิ ม หากนิ ลำบากจงึ คลอยฅามหลกอฅฅาเทย่ี งแทข้ องพราหมณไ์ ปเสยี

เมอ่ื ไมน่ ำพากบอรยิ ส’จจทถ่ี กู ฅองไมส่ นใจเรอ่ื งปฏจิ จสมปุ บาท อรยิ ส*จจของนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ กเ็ หลอื แตเ่ ปลอื กเหลอื แตห่ วขอ ครนสอนเนอิ ในกบ็ คิ เบอื นจากพทุ ธมตคิ งเดมิ ไปหมดสนจงึ ไมม่ ี ทางเขไใจวธิ ถี อนอปุ าทานขนธ์ การคบทกุ ขใ์ นชาตนิ ชวี ฅิ นกลาย เบนื วา่ การปฏบิ คธรรมคามนยํ มรรคมอี งคแ์ ปดทเ่ี รยี กวา่ ประพฤติ พรหมจรรยน์ นไมใ่ ชใ่ หจ้ ฅิ วมิ ตุ หิ ลดุ พนจากอปุ าทานท5งปวงคาม แนวพระอรหนฅ์ (จฅิ ถงึ ความเบนื เอก ๔ ขนมใี นมงคล ๓๘ ประการขอ ๓๕-๓๖—๓๗-๓๘) แตน่ กิ ายสรวาสตวิ าทนิ สอนให้ ประพฤตพิ รหมจรรยเ์ พอ่ื ไมใ่ หก้ ลบชาตมิ าเกดิ ใหม่ ถอื วา่ สนทกุ ข์ สํน้ กเิ ลส อนเบนื มตขิ องลทธศิ าสนาอน่ื ๆ ทส่ี อนกนอยกู่ อ่ น พทุ ธกาล เชน่ ลทธไิ ชนะ เบนื คน นกิ ายสรวาสตวิ าทนิ สอนอยา่ ง น ทำใหบ้ ญื ญาฅรสรฃู้ องพระพทุ ธเจาิ หมดความหมาย เพราะ ไปเหมอื นจดุ มงุ่ หมายของลทธอิ น่ื ๆ บญื ญาชนทม่ี ใี จเบนื กลาง คงจะรไ้ คเ้ องวา่ นกศกึ ษาท่ี คลงอภธิ รรมในเมอื งไทยเรานิ กก็ อื พวกมแี นวคดิ อยา่ งนกิ าย สรวาสตวิ าทนิ นเิ อง ย’งเชอ่ื เรอ่ื งชาตกิ อ่ นชาตหิ นำและถอื วา่ อภธิ รรมสำค\"ญกว่าบืญญาฅร*สรู้ คมภรี อ์ รรถกถาตา่ ง ๆ ในเมอื ง ไทยเบนื ของนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ มอื ยทู่ วไป นกปรยิ ฅสว่ นใหญ่

เขไใจเขวไปวา่ เบนฅวพทุ ธศาสนาทแ่ี ทค้ งเคมิ (เถรวาท, หนี ยาน) เพราะไมศ่ กึ ษาประวตศาสตรใ์ หเ้ ดา้ ใจ ๒. ชองทา่ น นาคารชุน (ศนยฅา หรอื มธยะมกิ ) จะประกอบไปควยปรชั ญาทม่ี องเหน็ สงี ฑไปวงเบนของศนู ย์ หา แกน่ สารเทยงแทไ้ มไ่ ค้ แตเ่ บนการมองทางวตถุ มองเพยี งดา้ น นอก แคกคา่ งณมั ห่ ลกอนฅฅาของพทุ ธเจไครงทท่ี า่ น มองดา้ นใน สอนเพยี งวา่ ไมใ่ หเ้ ขไไปยคึ มนหอี มVIนอฅคาทง่ี หลาย เพราะมน ไมเ่ ทย่ี งเบนทกุ ข์ เบน อนตตา ให้ ถอนอปุ าทาน ความยคึ มน่ เสยี จคิ จะไคไ้ มม่ กี เิ ลสไมม่ ที กุ ข์ แตใ่ นวธิ กี ารพจิ ารณาใหเ้ หนี อนฅคานน้ํ กค็ องใชว้ ธิ แี ยกธาตใุ นสงี ท1งปวงวา่ มนไมม่ แี กน่ สาร อะไรทแ่ี ทจ้ รงิ เลย คามทน่ี าการชนุ เขาใจนนกถ็ กู เหมอื นกน่ ใน แง'หนึง่ แฅย่ ไไมล่ กึ เขไไปคไนใน เพราะยํงไม่ไค้น,อมนำเขไมา ในใจ ปรชญาศนู ยค์ าหรอื มธยะมกิ น่ึ ชาวพทุ ธในถน็ สวุ รรณภมู ิ เชน่ ในเมอื งไทยเราไมเ่ คยรจู้ กมากอ่ น เพราะไมเ่ คยแพรห่ ลายเขไ มา แตไ่ ปเรมื คนแพรห่ ลายในประเทศจนี กอ่ น เพราะพระโพธ-ี ธรรม เถระชาวอนิ เคยี นำเขไไปเผยแพรใ่ นประเทศจนี ยคุ โบราณ ซง่ึ มลี ทธเิ ตา่ (Taoism) ของทา่ น เลา่ จอ (Lao-tse) ครอบกลม อยก่ อ่ นแลว ซง่ึ ลทธเิ ตา่ นฒ่ึ นลทธบิ ชาธรรมคาธรรมชาคิ มอง

เหน็ ประโยชนข์ องจิคที่วา่ งจากกเิ ลสอยแู่ ลว คงํ ทม่ี คี ำสอนทฒ่ี นื ปรชิ ญาคมคายอยเู่ ชน่ ว่า “ขวดโหลนน ค่าของมนมใิ ชอ่ ย่ทู ่ี เนอแกํว แตม่ ไ4อยู่ท่คี วามวา่ งภายในขวดโหล สำหรบิ ใชใ้ ส่ สงของตา่ งหาก” เมอ่ื พทุ ธศาสนามหายานนกิ ายศนู ยฅาเขำไป ผสมผสานกไมห่ ฒกั ารจฅิ วา่ งของสทั ธเิ คำอยา่ งนิ จงึ เขำรปู เขา รอยกนไคพ้ อดี สนนษิ ฐานวา่ เลา่ จอ คงไคท้ ราบแนวทาง ฅรสั รขู้ องพระพทุ ธเจา เรอ่ื งการถอนอปุ าทานขนธใ์ หพ้ น1ทกุ ข์ ฅามหลกการอรยิ สจั ส่ี เพราะเลา่ จอึ เกคิ ภายหสงั เจไชายสทิ ธฅั ถะ ประมาณ ๓0 บี จงึ เบนกนในยคุ สฒเั ดยี วกบทพ่ี ระพทุ ธเจไครสรู้ และคามชวี ประวฅของเลา่ จอวา่ ชอบเคน้ ทางเสาะแสวงหากวามรู้ จงึ อาจจะไปถงึ อนิ เดยี แฅท่ แ่ี นน่ อนคอื ในบนปลายชวี คิ นนไค้ หลบสยั จากการจลาจลจากประเทศจนึ เขำไปในอนิ เดยี แลวหาย สาบศนู ยไ์ ป ปรชิ ญาคนู ยฅา (มยธะมกิ ) นิ เมอ่ื เขำไปคลกุ เกสาั กบํ ปรชิ ญาเคำแลว่ จ่ งึ คงเบนี นกิ ายเชยี งจง ของพทุ ธศาสนามหายาน ขํน้ แคเ่ มอ่ื พจิ ารณาถึงการปฏนิ ฅ่ ทท่ี ำฌาณสมาบฅช'นสงู ถงึ ฌาน ๗ (อากญิ จญญายฅนะฌาน) จงึ เขาหสกั เกณฑก์ ารปฏปิ ฅใหร้ แู้ จงํ อนจิ 'จไ) ทกุ ขงํ , อนฅคา และพรหมจรรยอ์ ยจู่ บฅรงคามพทุ ธมฅิ

คงเดมิ จงึ กลายเบนนกิ ายหนื ยาน (เถรวาท) ไปโดยนยั น ซง่ึ ทา่ นพทุ ธทาสภกิ ขทุ า่ นดมี คี วามเหน็ ดงํ นิ นกิ าย เซย่ึ งจง นได้ แพรข่ ยายไปยงํ ญบ่ี 1่ น ซง่ึ มแี นวคดิ อยา่ งลทธเิ ตา่ ครอบคลมุ อยู่ กอ่ นแลวเชน่ เดยี วกน จงึ บกหลพนอยใู่ นญบ่็ นุ ในชอ่ื นกิ าย เซน็ (ธยาน) ซง่ึ ในญบ่็ 1่ นไดร้ บพทุ ธศาสนามหายานลทั ธนิ กิ ายอน่ื ๆ เรทม้ าควย เอามาดm ปลงเบนนกิ ายนชิ เิ รน, นกิ ายชนิ กอน ให้ เหมาะสมลบั สภาพทองถน็ ซง่ึ เกาหลรี บถา่ ยทอดไปจากจนี ทำนอง เดยี วกนแคไ่ มไ่ ดค้ ดแปลงอยา่ งญบ่็ นุ ๓. ฃองท่านอส์งคะ (โยคาจาร หรอื วญิ ญาณวาท) ซง่ึ ประกอบควยคฅนิ ยิ มของพราหมณเ์ คม็ รปู แคเ่ ปลย่ี นชอ่ื ให้ เบนเรอ่ื งเกย่ี วกบพทุ ธะ โดยแตง่ เบนนทิ านขนใหมฑ่ งหมดไม่ นำพาบญญาฅร้สรฃู้ องสมณะโกคมพทุ ธเจำฃองเราเลย กลบั แตง่ เรอ่ื งกลบเกลอน'ใหห้ มดความสำคไญ เบนคนลวั เลก๊ ๆ เบนพทุ ธเจา่ เดนิ ดนิ กนิ ขไว อยใู่ นหมม่ านษุ พทุ ธะ ๑ ใน ๕ ประจำยคุ สมโ) ของโลก เบนเพยี งลกู นองของอาทพิ ทุ ธะผอู้ ยบู่ นสวรรคท์ ม่ื ชี วี ดิ นริ นคร ๕ พระองค์ ถอื เอาวา่ มานษุ พทุ ธะเบนเพยี งลกู นองท ปฏบิ ฅดามคำลังของอาทพิ ทุ ธะบนสวรรค์ ใหเ้ กดิ มาในโลกมนษุ ย์ วางหลกั สดรการสอนธรรมแกม่ หาชนแลวกน็ พิ พาน (ดายไป)

สว่ นการสอนฅอ่ ไปนนเบนภาระหนำทข่ี องพระโพธสิ ฅํ ว์ ทอ่ี ยบู่ น พทุ ธเกษฅร (ทำนองสวรรคข์ องพราหมณ)์ ฉะนนมหาชนฅอง เคารพเอย่ นามพระโพธสิ ทํ ว่ บ์ อ่ ย ๆ จะไคช้ ว่ ยใหค้ นทฅ่ี ายแลวได้ ไปอยใู่ นพทุ ธเกษฅร เบนกง่ึ ทางทจ่ี ะไปนพิ พานอนไกลแสนไกล และพระโพธสิ ฅวจ์ ะชว่ ยขนสง่ มหาชนไปนพิ พานท,งหมดไคก้ อ่ น แลว พระโพธสิ ฅวจ์ งึ จะไปนพิ พานเบนื คนสดุ ทำย นกิ ายทค่ี น นยิ มและเร]่ื องฟอู ยใู่ นประเทศจนี และไทยไคแ้ ก่ นกิ ายสขุ าวดี เบนพทุ ธเกษฅรของ พระอมติ าภะพทุ ธะ ซง่ึ มี พระอวโลตเิ ก- ศวรโพธสิ ตํ ว์ เบนผบู้ รหิ ารงานขนสง่ มหาชนไปนพิ พานเพอ๋ึ บนสุ พทุ ธภมู ิ แทเ่ ดมิ พทุ ธเกษฅรสขุ าวดนี กิ ค็ สา่ ยกลงึ กบอกี ๓ พทุ ธ เกษฅรอน่ื ๆ ทอ่ี ยปู่ ระจำส'่ีทศิ แทแ่ ทง่ เรอ่ื งใหล้ ำบากไมถ่ กู ใจ มหาชน มหาชนจงึ เสอ่ื มความนยิ มหายสญู ไป คงเหลอื พทุ ธเกษฅร สขุ าวดปี ระจำทศิ ฅะวนฅกแหง่ เดยี ว เพราะคนชอบไปถงึ งา่ ย เพยี ง เอย่ พระนามอมฅิ าภะพทุ ธะบอ่ ย ๆ เบนไคไ้ ปสวรรคช์ 8นนิ ไมว่ า่ จะเลวทรามทา่ ชาขนาดไหน แมแ้ ทเ่ ทวทฅกไ็ คร้ บอนญุ าฅเชา่ ไป อยใู่ นพทุ ธเกษฅรนไิ ค้ และรบรองวา่ จะไคไ้ ปนพิ พานบน่ สพุ ทุ ธ- ภมู ไิ คท้ กุ คนอกี ดวย ถไไปอยทู่ ใ่ี นแดนสขุ าวดนี แิ ลว การรบรอง

อยา่ งนถกู 'ใจมหาชน พทุ ธเกษตรสขุ าวดจี งึ มคี นนยิ ม ส่วนอกี ๓ พทุ ธเกษฅรคนไมน่ ยิ มเราเลยไมไ่ คย้ นิ ชอ่ื เสยี ง ปรชั ญาโยคาจาร (วญิ ญาณวาท) มคี วามเหน็ แฅกแยก เบน ๒ แนว คอื แนวหนง่ึ ถอื วา่ ฅายแลว อตํ ตา (วญิ ญาณ) จะ ลอ่ งลอยไปรวมกบ บรมอตํ ตาของโลก จงึ เบนแบบกง่ึ อฅฅา คอื โลกไมเ่ ทย่ี ง และวญิ ญาณกแ็ บง่ รบั แบง่ สวู้ า่ ไมเ่ ทย่ี งไมเ่ ชอ่ื เรอ่ื ง เวยี น'วา่ ยฅาย๓ค แตต่ ายแลวไปรวมกบบรมอฅตาของโลกไมส่ ญู ทเี ดยี ว อกี แนวหนง่ึ ถอื วา่ ตายแลว อตํ ตา (วญิ ญาณ) จะสอ่ งลอย ไปหารา่ งเพอ่ื เกคิ ใหม่ โดยควงวญิ ญาณดวงเกา่ เบน อมตนริ นั ดร จนกว่าจะส้ํนกเิ ลสสนกรรมจึงระไมเ่ กิคอีก การวมิ ุตหิ สคุ พ2นของ แนวน่ึ คอื การทไ่ี มต่ องเวยี นวา่ ยตายเกดิ อยา่ งสามญํ ชน (เขาเชอ่ื อยา่ งนน) ซง่ึ แนวทส่ี องนก่ึ ค็ อื ถอื ตามล*ทธ,ิพระเวทและอปุ นษิ *ท อไนบนลทธเิ กา่ แกค่ ณดมิ ของชนเผา่ อาระยนนนเอง เกดิ กอ่ น พทุ ธกาลนานไกล เมอ่ื พระพทุ ธเจไตรสั รแู้ สว่ จงึ ไคป้ ระกาศหลก อนฅตา คคํ กา่ นปรชั ญานอ่ึ ยา่ งเดด็ 1ขาด แตบ่ จจบุ น'นชา'วพทุ ธ นา ๆ ประเทศตลอดจนในเมอื งไทย กลบรบั เอาปรชญา วญิ ญาณ-

วาท แนวท่ี ๒ นเขามาในคมภรค์ า่ ง ๆ พรอมทง่ี ฅคิ พธิ รี ตี อง ไสยศาสตรแ์ บบพราหมณช์ ค ๆ เขไมา เชน่ การปลกุ เสกพระ- เครอง การเจมิ บายอาคารสถานท และพธิ กี ารปลกี ยอ่ ยสารพคํ ซง่ึ ในสมไ]พทุ ธกาลนนพธิ กี ารของพระพทุ ธเฑม้ เี รอ่ื งเคยี ว คือ การแสดงธรรมเทศนา จะเบดอาคาร,ใหมก่ แสคงธรรมกน่ 'คลอด คนื พระสารบี ตุ รกบพระโมกคลลานะ อกรสาวก มากราบ ถวายบไเคมลาไปคบฃนธป์ รนิ พิ พาน คถื กู ขอใหแ้ สดงธรรมเทศนา เสยี กอ่ นเบนกร1งสคุ ทาย เมอ่ื พระพทุ ธเจำไคร้ บนมิ นตไ์ ปเสวย พระกระยาหารทใ่ี ค เสรจี แล,วกแ็ สดงธรรมเทศนาโปรคเจำภาพ แลวจงึ ใหพ้ รลาจากมา ไมม่ พี ธิ อี น่ื ใคเลย นอกจากการแสดง ธรรมเทศนา สอนใหม้ หาชนใชบ้ ญญา ไมง่ มงายค*งสมไ]นิ ทางผายมหายานนนเฃาฅองการบรรลุ พทุ ธภมู ่ คอื เบน พทุ ธะกนหมคทกุ คน ซง่ึ เขาอ,างวา่ พระพทุ ธเจำและพระโพธสิ ฅว์ นนมจี ำนวนมากมายดจุ ทรายในคงคานที และในจกรวาฬอน้ เวง'วา่ งนิ กม็ พี ระพทุ ธเจำอบุ ฅมาแสคงพระสไาธรรมเทศนาอยู่ ทวไปนบประมาณมไิ ค้ ทงี ในอคตี บจจบุ น และอนาคต บจจบุ นนิ โลกธาดขุ องเรานวิ า่ งจากพระพทุ ธเจามา ๒000 บเี ศษแลว แค'ใน โลกธาดอุ น่ื นนยง่ มพี ระพทุ ธเจำองคอ์ น่ื ๆ คำรงพระชนมอ์ ยสู่ งํ -

สอนสฅว์ ซง่ึ โลกธาฅอุ น่ื ๆ นนคอื พทุ ธเกษดรนนเอง เมอ่ื คน ไคพ้ งนทิ านคไ)นกเ็ ลยสบายใจ เพราะแมว้ า่ ในโลก ธาฅบุ ีจจบุ นน จะทำบาปหยาบชาอยา่ งไรกไ็ มด่ องกล,ว แมไ้ มเ่ คยไคพ้ งธรรมเลย กไ็ มเ่ บนไร เพยี งแคอ่ อกนามพระอมดิ าภะพทุ ธไวบ้ อ่ ย ๆ กไ็ ค้ ไปอยพู่ ทุ ธเกษฅรสขุ าวดเี มอ่ื ฅาย และยไ)มโี อกาสไคพ้ งี ธรรม- เทศนาในแคนสขุ าวดอี กี มากมายมเี วลาเหลอื เพอี นทิ านของมหายานเขาชอบอไงวา่ เบนพทุ ธวจนะของพระ- สมณะโคดมอยเู่ รอ่ื ย เชน่ ในพระสดู รสทธรรมปณุ ฑรกิ บรรยาย ไวว้ า่ สมใ]หนง่ึ พระพทุ ธองคป์ ระทบอยบู่ นยอดเขากชิ กฎู แวด- ลอ็ มควํ ยพระอรหนํ ต์ ๑๒0๐ องค์ กบพระโพธสิ ฅํ วอ์ กี ๘0,000 ยงํ มฝี งู เทวดาทกุ ชนพา มพี ระอนิ ทรพ์ ระพรหมเบนหวหนา้ (ใครเคยไปเทย่ี วอินเดยี ไค้ขน้ํ ยอคเฃากิชกฎู แลวิ จะเหน็ เม่นยอด เขาลกเลก็ ๆ มลี านราบบนยอดเขานดิ เดยี ว กจ็ บเทจ็ พระสฅุ รนไิ ค้ แดเ่ ขากอ็ างวา่ พวกเทวดามฤี ฑธจ้ี ำแลงกายไคอ้ าจทำฅวํ เลก็ เทา่ มด และพระอรหนฅก์ บพระโพธสิ ฅวก์ ม็ ฤี ทธมากกวา่ เทวดาเสยี อกี จงึ เบยี ดกนอยไู่ ค)้ ในกาลครง่ื นน่ึ พระพทุ ธองคท์ รงดรสวา่ พระองคม่็ 1ิใช่ มนษุ ยธรรมดา เบนนริ *นดร ซง่ึ จะดองเสดจ็ มาโปรดสฅํ วโ์ ลก

อยเู่ สมอ จะเกคิ เบนพทุ ธอกี หลายหมน่ื ลไนบ1ี กอ่ นจะเสคอ็ - ปรนิ พิ พาน (ฅาย) ขนสคุ ทไยสำหรบชาฅนิ ไ่ื ดใ้ ชเ้ วลาเลก็ นอ้ ย เพยี ง ๔0 บเี ศษสงํ สอนมหาชน เพยี งแตท่ างไปสนู่ พิ พานชนตน่ แกม่ วลมนษุ ยฑ์ ยง่ โงเ่ ขลา ใหเ้ บนี แนวทางไวไ้ ปสมู่ หายานชนสงู ฃน้็ ไปอีก เพราะนพิ พานฃนฅนนนเปรยี บไคแ้ ก่ เมอื งวเิ ศษอนิ คบ แคบ เบนี เพยี งทพ่ี กกลางทางใหผ้ ทู้ จ่ี ะตอ่ งเดนิ ทางไกลแสนไกล อนทรุ กนดารพกเอาแรงไวช้ วคราว เพอ่ื เฅรยี มฅวเดนิ ทางไกล ขนสุดทไย เพอ่ื บรรลถุ งึ รตนทวปี อนเบนี ยอดปรารถนาสงู สดุ ของพทุ ธศาสนามหายาน เนอ่ื งจากการทจ่ี ะดองเดนิ ทางไกลใกลก้ วา่ กนในระยะตา่ งๆ จงึ ตอ่ งใชย้ านชนดิ ตา่ ง ๆ ใหเ้ หมาะแกร่ ะยะทาง แบง่ เบนยาน ๓ ชนดิ คอื ๑. สาวกยาน (เชยี บน่ เลง็ ) คอื ยานเลก็ ๆ ของสาวก ทม่ี งุ่ เพยี ง อรหตํ ตภมู ิ ซง่ึ รแู้ จงอรยิ สจั จ ควยการสคบจากพระ- พทุ ธเจไในโลกมนษุ ย์ จงึ เบนี หนี ยาน ยานอนเลก็ กบแคบ ๒. บอเจกยาน (ดกิ กกเสง็ ) คอื ยานของบจี เจกพทุ ธเจไ ผรู้ แู้ จงปฎจจสมปุ บาทควยฅนเอง แตไ่ มส่ ามารถแสดงธรรม สงํ สอนสฅว์ จงึ เบนี ยานเลก็ ๆ คอื หนี ยาน ยานอนเลว'

{ท. โ'พธสิ ตํ รย์ าน (พสู่ กเสง๊ ) คอื ยาน1ของพระโพธสิ ฅว์ ซง่ึ ม1ีใจกวางขวางประกอบควยพระมหากรณุ าในสรรพสฅวผ์ ไู้ ม1 คองการอรหตั ตภมู ิ และปจั เจกภมู ิ แตข่ ามขนไปปรารถนา พทุ ธภมู ิ เพอ่ื โปรดสฅวไ์ ดก้ วไงขวางกวา่ ๒ ยานแรก และเบน ผรู้ แู้ จงในศนู ยตาธรรม จงึ เรยี ก มหายาน ปญั ญาชนฑวไปเมอ่ื ไดพ้ งนทิ านของมหายานคงํ น จะ พจิ ารณารไู้ ดเ้ องเหน็ ไดเ้ องวา่ ผายมหายานเขาพยายามจะลบหลู่ ปญั ญาดรสรขู้ องพระสมณะโคดมพทุ ธเจไของหนี ยานใหห้ มดความ สำหญั ในเมอ่ื รูอ้ รยิ สไ! และรปู้ ฏจิ จสมปุ บาทแลวยไวา่ เบนยาน อณลวและหนั ลไุ คแ้ คอ่ รหฅฅภมู เิ ทา่ นน สฃ้ องพวกมหายานเขา ไมไ่ ดฑ้ ไ่็ มห่ อั งไปรู้ ๒ เรอ่ื ง (ทห่ี นี ยานถอื วา่ สำคญทส่ี ดุ ) แต่ มหายานเขาฃไมชนไปเลยไปรศู้ ูนยฅาแลวิ เบนื พทุ ธะไค้เลย จงึ ไมจ่ ำเบนี คอ่ งศกึ ษาเลา่ เรยี นอะไรในระหวา่ งทม่ี ชี วี ดิ ในชาฅนิ ใิ ห้ เสยี เวลา ไมด่ องปฏบิ ฅธรรมเพอ่ื ใหฅ้ นเองหลดุ พน คอยอาสยํ บารมพี ระโพธสิ ฅวช์ ว่ ยเมอ่ื ดาย ถไหมนออกชอ่ื พระอมดิ าภะ- พทุ ธไวบ้ อ่ ย ๆ และยงํ ฃไมชนเหนอื หนี ยานไปสพู่ ทุ ธภมู ไิ ดเ้ ลย สบายมาก มหาชนไดพ้ งิ นทิ านเรอ่ื งงา่ ย ๆ อยา่ งนกื ช็ อบใจ พทุ ธ- ศาสนาผายมหายานกห็ าพวกไคม้ ากมายเจรญิ รงุ่ เรอื งสดุ ขดี และ

ทร่ี งุ่ เรอื นในยคุ ท่ี ๓ (พ.ศ. ๗00—๑๒00) นนหมายถงึ ปรชญา โยคาจาร (วญิ ญาณวาท) ของ อสงคะ เทา่ นน เพราะมเี รอ่ื งงา่ ยๆ ลอ่ ใจประชาชน สว่ นปรชั ญาศนู ยตา หรอื มธยะมคิ น8น คนไม่ นยิ มเพราะแกว่ ชิ าการและใชป้ รชญาฅโี วหารกนเหเ่ื องหเุ้ งไปเลย ฅองหลบอยเู่ งยี บ ๆ และไปเจรญิ อยใู่ นเมอื งจนี และญม่ี !ุ่ น ควํ อยา่ งคำอธบิ ายคำนวชิ าการของ นาคารชนุ ในปรชั ญา ศนู ยฅา (มธยะมกิ ) นน พดู งา่ ยพงยาก เชน่ ความหมายของ คำวา่ นพิ พาน นน นาคารชนุ ใหค้ วามหมายไวว้ า่ - นพิ พานนน รไู้ มไ่ ดอ้ ยา่ งธรรมคา - เมอ่ื นพิ พานแลว จะทำนพิ พานใหมก่ ไ็ มไ่ ด้ - สภาพของนพิ พาน ยอ่ มไมม่ อี ะไรสามารถทำลายเสยี ได้ - สภาพของนพิ พาน ยอ่ มไมเ่ ทย่ี ง ไมอ่ ดึ อค ยอ่ มไมม่ ี อะไรเกคิ ฃน้ํ ฅอ่ เนอ่ื งไปอกี บญญาชนลองพจิ ารณาด ถงึ จะเบนื คำคมคายอยา่ งไร มหาชนกพ็ งิ ไมร่ เู้ รอ่ื ง พอจะจบความหมายไดเ้ ลา ๆ วา่ นพิ พาน แลวก้ ต็ าย เพราะทำใหมไ่ มไ่ ด้ นอกจากนนกเ็ บนคณุ สมบฅ พเิ ศษทไ่ี มม่ อี ะไรเหมอื น แฅย่ งํ ดที ห่ี มายถงึ ทางจฅิ ใจในแงป่ รชญา

ไมใ่ ชห่ มายถงึ บไนเมอื งวเิ ศษไกลแสนไกล อยา่ งปรชญาโยกาจาร (วญิ ญาณวาท) สำหรบปฏจิ จสมปุ บาทน1น, นาคารชนุ สรปุ เอาคอ ๆ วา่ ปฎจิ จสมปุ บาทนนคอื ศนู ยตา ฑง้ํ น เราพจิ ารณาคกู ร็ สู้ าเหตวุ า่ เพราะนาคารชนุ ไปจบฅวทกุ ขข์ องลทธอิ น่ื มาใชว้ า่ คอื ชาต(ิ ไมใ่ ช่ อปุ าทานขนธต์ ามแบบของพทุ ธมตคิ 1งเดมิ )ฉะนน คำ'วา่ ชาติ ของ นาคารชนุ ในปฏจิ จสมปุ บาทจงึ หลงเอาวา่ คอื การเกดิ จากทองแม่ (แตพ่ ทุ ธมฅดิ ง้ํ เดมิ หมายถงึ การเกดิ อหงํ การมมงํ การ) เมอ่ื ปฏจิ 'จสมปุ บาทผายด'บทำ1ให1้ชาตคิ บ นาคารชนุ จงึ เฃไใจวา่ การ ไมเ่ กดิ จากทองแม่ ฒน่็ การสนสดุ หลดุ พน จากการเวยี นวา่ ย ฅายเกดิ (วฎสงสารแบบพราหมณ)์ จงึ กลา่ ววา่ ปฏจิ จสมปุ บาท นนคอื ศนู ยตา ซง่ึ ความเฃไใจผดิ อยา่ งนไิ ดแ้ ทรกซมึ เขไมาในคไงภรี ์ พทุ ธศาสนาผายมหายานนกิ ายสรวาสตวิ าทนิ (ของอศวโฆษ) และ เฃไมาอยใู่ นพระไตรบฏี กภาษาบาลี ตลอดจนคมภรี ช์ นอรรถก- ถาจารยอ์ ยทู่ ว ๆ ไปในเมอื งไทย เบนเรอ่ื งแปลกอยู่ ทใ่ี นเมอื งไทยเรานิ พระสงฆก์ ด๊ ี อบุ าสกอบุ าสกิ ากค็ ี ตา่ งกส็ วดมนตท์ ำวไารเชไเยน็ กนเสยี งคงํ พงิ

ชด ว่า แมค้ วามเกดิ ความแก่ กวามฅาย ความโสก ฯลฯ ก็ เบนทกุ ข์ ซง่ึ สรปุ รวมอยใู่ นฅวทกุ ขร์ วบยอด คือ อปุ าทานขนธ์ ๕ อนิ ประกอบควย การยึดมน วา่ รปู ขนธ์ เวทนาขนธ์ สญํ ญา- ฃํนธ์ สงฃารฃนธ์ วญิ ญาณขนธ์ เบนดวดน ถาแปลคำสวด จากภาษาบาลใี หค้ ลอคกร็ ชู้ ดวา่ อวิ ทกุ ขท์ แ่ี ทจ้ รงิ คือ อปุ าทาน- ฃนธ์ (รไู้ ดด้ วยใจ) ส่วน ชาติ ชรา มรณะ โสกะ ฯลฯ เหลา่ นนเบนเพยี งอาการของทกุ ขภ์ ายนอก ทม่ี องเหน็ รไู้ ดด้ วยดา ไดย้ นิ ไดด้ วยหู แดใ่ นทางความเขไใจยงํ หลงเอาชาติ เบนฅวทกุ ข์ ฉะนนทม่ี งุ่ หนไปฏบิ ฅํ ธรรมกเ็ พอ่ื จะ ใหห้ ลุดพนจากการเกดิ จาก ทองแม่ ในชาตหิ น้า ดามคตขิ องปรชญามหายานชคํ แจ2งอยา่ งน โดยไมเ่ ฉลยี วใจเลยวา่ ผดิ บญญาชนจงึ ค่ วรหาทางขจดความเขไใจ ผดิ นเสยี ใหไ้ ด้ การจบํ ดว่ ทกุ ขผ์ ดิ การปฏบิ ฅํ ธรรมกไ็ ปสคู่ วาม มงุ่ หมายทผ่ี ดิ ทง่ี เบนเรอ่ื งของลทธอิ น่ื ฉะนนควรดระหนกั วา่ ดว ทกุ ขท์ แ่ี ท'้จรงิ 1ในอรยิ สจํ ของพระพทุ ธเจา็ คอื อปุ าทานฃนธ๋็ แลว ปฏบิ ฅฅนเพอ่ื มงุ่ ถอนอุปาทานฃํนธน็่ 5นเ สยี จฅิ กบ็ รรลถุ งึ ความเบนื เอก ๔ ขน อนิ เบนจดุ มงุ่ หมายสงู สดุ ของพทุ ธมตดิ ง้ํ เ๋ํ ตมิ

ยุคท ๔ ยคุ มหายานตอนปลาย (ระยะเหลวแหลกบองมหา- ยาน) Kfl. ๏๒๐๐-๏๗๐๐ เมอ่ื ศลี ของภกิ ษมุ หายานในอนิ เคยี ยอ่ หยอ่ นลง ทง่ี การ ศกึ ษาธรรมะกนิ ยิ มศกึ ษาจากคมภรี ห์ รอื พระส?ู ารสมยํ ใหม่ ทเ่ี บน วทิ ยานพิ นธข์ องนกํ ปราชญท์ ย่ี ไมกี เิ ลส ถงึ แมจ้ ะเรยี กยกยอ่ งกนิ วา่ เบนพระโพธสิ ฅวผ์ มู้ ที ศภมู กิ งิ กลา่ วแลวขไงฅน พระโพธสิ ฅว์ ของมหายานกเิ ปรยี บไมไ่ คก้ บพระอรยิ บคุ คลผายหนี ยาน ทง่ี น๋ํ เพราะทศภมู ขิ องมหายานนนลอกเลยี นบารมี ๑0 ของหนี ยานไป ถงึ ๖ ขอ นาคารชนุ ไคส้ รปุ คณุ ลกษณะฃองพระโพธสิ ฅวผ์ าย มหายานไวว้ า่ “พระโพธสิ ฅวเ์ บนื ผม้ นี พิ พทิ าแกก่ ลาิ ฅอ่ สงํ สารวฏ แคก่ เิ บนผหู้ ไง,พกฅรเ์ ข’าหาสง่ สาร'ว'ฏ” และ “พระโพธสิ ฅว์ สมควรแกก่ ารกลวสรรพกเิ ลส แกก่ 'ิไมค่ วรละกเิ ลสเสยี ,ใหส้ น้ํ ” เลยไมร่ วู้ า่ จะเอาอยา่ งไร พระโพธสิ ฅวผ์ เู้ ฃาิ สทู่ ศภมู ิ นบแกภ่ มู ทิ ่ี ๑ ไปแลว (บทุ ฅิ า ภมู )ิ ยอ่ มไมท่ ำอกศุ ลกรรมใค ๆ เลย ในภมู นิ มิ ที านบารมเี บน ใหญอ่ ยา่ งนทิ านเรอ่ื งพระเวสสนดรของหนี ยานนนแหละ เอาจาก มหายานไปโคยฅรง

๙๑ วนิ ยั บฎก หรอื ปาฏโิ มกขข์ องพระโพธสิ ควน์ น บางนกิ าย กเ็ ขมํ งวด* บางนกิ ายกย็ อ่ หยอ่ น เชน่ ในพรหมชาลโพธิสตั ว์ ปาฎโมก,ขจ์ ดเบนครกุ าบค่ ®o ลหกุ าบค ๔๘ รวม ๕๘ สิกขาบท สว่ นในโยคาจารโพธสิ ตั ว์ปาฎิโมกข์จดเบนครกุ าบค ๔ ลหกุ าบค ๔๓ รวม ๔๗ สกิ ขาบทเทา่ นน ทเ่ี รยี กครกุ าบคนนมี ความโลภ, คระหนไ่ึ มบ่ รจิ าค, มคี วามโกรธผกู เวร, ไมเ่ ลอ่ื มใสในธรรมของ นกิ ายคน อยา่ งนเิ ขาเรยี กวา่ ปาราชกิ สว่ นเรอ่ื งปาณาฅบิ าคนน พระโพธสิ ฅํ วฆ์ า่ โจรผ้รู ไยหรอื ผทู้ ำความชวอยา่ งหนกเสยี ไค้ เพอ่ื บองกนมใิ หเ้ ขาทำความชวยงี ขน ใหฆ้ า่ เสยี ด,วยจติ ทเ่ี บนกศุ ล ยอมคนเองฅกนรกเพอ่ื ชว่ ยคนอน่ื อยา่ งนจิ กเกดิ กศุ ลเบนอนมาก ไมถ่ อื วา่ ลว่ งสกิ ขาบทถงึ ศลี ขาดกส็ มาทานใหมไ่ ค้ อนง่ึ มเี รอื งหาม กนิ เนอสตั ว์ ของสดคาว หวหอม หวกะเทยี ม เพอ่ื มใิ หเ้ กดิ ราคะกำหนด และไมส่ ง่ เสรมิ การฆา่ สฅวท์ างออม ความนยิ ม อยา่ งนพิ วกฮนิ ดกู เ็ อาไปใช้ พวกมหายานในจนี กร็ บเอาไปมี การกนิ เจ (อาหารผ้ก่) เบน่็ เรืองสำคํญ กน็ บั วา่ เบนเรอ่ื งทด่ี อี ยู่ เหมอื นกนสำหรบเมอื งทห่ี าเนอิ สฅวเ์ บนอาหารยากและราคาแพง กนิ ผกเสยี ไคก้ ค็ ี *นกายลกุ จง (ยดพระธรรมพระวนํยเบนึ หลํก์) กิกษุฆศลึ ๒๕0 ภกษณุ มศล ๓๔๘

มหาจตรุ ประณธาน 'นองนทุ ธมามกะผายมหายาน «. เราจะละกเิ ลสทงหลายใหห้ มค ๒. เราจะศกึ ษาธรรมท*งหลายใหเ้ จนจบ ๓. เรา'จก'โปรดสฅํ วท์ งหลายใหส้ น ๔. เราจะคองบรรลพุ ทุ ธภมู ิ ทง้ํ ๔ ประณธิ านคงํ กลา่ วข2างฅน จะฅองเบนอคุ มคตธิ รรม ประจำใจของผปู้ ฏบิ ฅธรรมผายมหายาน บญญาชนอยา่ งพวกเรา ไคพ้ งแลวกค็ อิ งยอมรไJวา่ เบนอดุ มคตทิ ด แตอ่ อกจะเบน็ ความ ผน เพราะเมอ่ื เราศกึ ษาเนอในของมหายานดแู ลว มแี ฅห่ วงพง่ึ พระโพธสิ ฅวใ์ หช้ ว่ ย เมอ่ื ฅาย แลว หวงํ ไปอยู่ พทุ ธเกษฅรทค่ี ี เชน่ แคนสขุ าวคี และหวงิ ,โปนพิ พาน (พทุ ธภมู )ิ กนทกุ คนโคยไมท่ ำ อะไรควิ ยฅนเองอยา่ งนจะเรยี กวา่ จะละกเิ ลสทงหลายใหห้ มค และจะศกึ ษาธรรมทงหลายใหเ้ จนจบอยา่ งไรกน ซง่ึ ?ใ'รงฃาิ มกบ ผายหนี ยานซง่ึ เบนพทุ ธมตดิ งเ๋ํ ดมิ ทสอนใหป้ ระพฤตพิ รหมจรรย์ คามแนวมรรคมอี งค์ ๘ ควยคนเอง กเ็ มอ่ื มหายานฅงอคุ มคตวิ า่ จะศกึ ษาธรรมทง้ํ หลายใหเ้ จน จบ แคใ่ นทางปฏบิ ฅจรงิ กลบไมส่ นใจใยคกี บ บญญาฅรสรฃู้ อง