รายงานวิจัย-การศึกษาพัฒนาการการรับรองและคุ้มครองสิทธิชุมชน - อ.สมชาย

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 282

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 283

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 284

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 285

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 286

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 287

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 288

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 289

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 290

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 291

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 292

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 293

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 294

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 295

โครงการการศึกษาพัฒนาการการรับรองและคุม้ ครองสิทธิชมุ ชนตามรัฐธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจักรไทย 2550 ภาคผนวก จ สรุปการสัมภาษณ์หน่วยงานท่เี ก่ียวกับสทิ ธิชุมชน วนั เดอื น ปี หน่วยงาน รายช่ือผ้ใู ห้สมั ภาษณ์ 26 / 10 / 2555 เครือขา่ ยป่ าชมุ ชนเชียงดาว นายนคิ ม พทุ ธา 26 / 11 / 2555 สานกั จดั การป่ าชมุ ชน ทป่ี รึกษาเครือขา่ ยป่ าชมุ ชน 26 / 11 / 2555 กรมป่ าไม้ นายประลอง ดารงค์ไทย 27 / 11 / 2555 ผ้อู านวยการสานกั จดั การป่ าชมุ ชน 28 / 11 / 2555 กองนิติการ กรมอทุ ยาน นายประดษิ ฐ์ เจริญสขุ แหง่ ชาตสิ ตั ว์ป่ าและพนั ธ์พุ ชื รักษาการผ้อู านวยการกองนติ กิ าร สานกั งานคณะกรรมการ นายแพทย์นริ ันดร์ พิทกั ษ์วชั ระ กรรมการสทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ สทิ ธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ นางสาวกรรณิกา สทุ ธิประสทิ ธิ์ ศาลปกครองสงู สดุ พนกั งานคดปี กครองชานาญการ ดร. เชาวนะ ไตรมาศ 26 / 12 / 2555 ศาลรัฐธรรมนญู เลขาธิการศาลรัฐธรรมนญู 27 / 12 / 2555 คณะกรรมาธิการ นาย สรุ จิต ชิรเวทย์ 28 / 12 / 2555 ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละ รองประธานคณะกรรมาธิการฯ 28 / 12 / 2555 สง่ิ แวดล้อม วฒุ ิสภา 9 / 1 / 2556 คณะกรรมาธิการการท่ีดนิ ดร. นริศ ขานรุ ักษ์ 9 / 1 / 2556 ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละ ประธานคณะกรรมาธิการฯ สงิ่ แวดล้อม สภาผ้แู ทนราษฎร คณะกรรมการพฒั นาปรับปรุง นายอิสสริยะ ไชยทพิ ย์ กฎหมายเพอื่ ให้สอดคล้องกบั เลขานกุ ารคณะกรรมการฯ สถานการณ์ปัจจบุ นั นายสวุ ชิ ศรีวชิ ยั คณะกรรมการป่ าชมุ ชนบ้าน ประธานคณะกรรมการฯ นายยวงคา กนั ใจศกั ดิ์ หนองไซ ตาบลป่ าสกั นายกองค์การบริหารสว่ นตาบลป่ าสกั องค์การบริหารสว่ น นายอทุ ิตย์ พงิ คะสนั ตาบลป่ าสกั รองนายกฯ คณะนติ ศิ าสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ นายสเุ มธ แสนสงิ ห์ชยั ผอ. กองสาธารณสขุ และสงิ่ แวดล้อม 296

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและคุ้มครองสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจักรไทย 2550 วัน เดือน ปี หน่วยงาน รายช่ือผ้ใู ห้สมั ภาษณ์ 16 / 1 / 2556 องค์การบริหารสว่ นตาบล จนั ทร์ฉาย โนลอย 30 / 1 / 2556 รองนายกฯ แมว่ นิ 30 / 1 / 2556 องค์การบริหาร ณรงค์เดช บญุ มาอปุ รองนายกฯ 27 / 04 / 2556 สว่ นตาบลแมท่ า สงา่ อะตถิ ะ เลขานกุ ารนายก 02 / 05 /2556 จรูญ คาดา ประธานสภาฯ อทุ ยานแหง่ ชาติแมต่ ะไคร้ 08 / 05 / 2556 นายอโนทยั เพยี รคงชล องค์การบริหาร หวั หน้าอทุ ยานแหง่ ชาติแมต่ ะไคร้ 08 / 05 / 2556 สว่ นตาบลแมว่ นิ 20 / 05 / 2556 สว่ นจดั การป่ าชมุ ชน สานกั จนั ทร์ฉาย โนลอย 23 / 05 / 2556 จดั การทรัพยากรป่ าไม้ที่ 1 รองนายกฯ 10 / 07 / 2556 10 / 07 / 2556 (เชียงใหม)่ นายผจญ สทิ ธิกนั 29 / 09 / 2556 กลมุ่ งานกฎหมาย ผอ.สว่ นจดั การป่ าชมุ ชน สานกั จดั การทรัพยากร 30 / 09 / 2556 สานกั บริหารพนื ้ ที่ 16 ป่ าไม้ที่ 1 (เชียงใหม)่ องค์กรพฒั นาเอกชน นายธวชั ชยั พงศ์ศิริวรรณ หวั หน้ากลมุ่ งานกฎหมาย สถาบนั อ้อผะหญา แมแ่ จม่ นายจาลอง พมุ่ ไม้ มลู นิธิพฒั นาภาคเหนอื วิเศษ สจุ ินพรหม นกั พฒั นาเอกชน สถาบนั พฒั นาทรัพยากรและ สมเกียรติ มธี รรม เกษตรกรรมยงั่ ยืนแมท่ า นกั พฒั นาเอกชน องค์การบริหาร สว่ นตาบลแมท่ า เดโช ไชยทพั นกั พฒั นาเอกชน คณะกรรมการปฏริ ูปกฎหมาย อนนั ต์ ดวงแก้วเรือน อดีตประธานสมชั ชาป่ าชมุ ชนภาคเหนอื มลู นธิ ินติ ธิ รรมสง่ิ แวดล้อม กนกศกั ดิ์ ดวงแก้วเรือน นายกองค์การบริหารสว่ นตาบลแมท่ า ไพโรจน์ พลเพชร คณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย สรุ ชยั ตรงงาม, สงกรานต์ ป้ องบญุ จนั ทร, สภุ าภรณ์ มาลยั ลอย คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 297

โครงการการศกึ ษาพัฒนาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ มุ ชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 ภาคผนวก ฉ กจิ กรรมของโครงการ / บทความเผยแพร่ คณะนติ ิศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ 298

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 299

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 300

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 301

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 302

โครงการการศึกษาพฒั นาการการรับรองและคุม้ ครองสิทธชิ มุ ชนตามรัฐธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจักรไทย 2550 บทความเผยแพร่ ความเฟ่ื องฟูและความตกต่าของสิทธิชุมชน สิทธิชมุ ชนเป็นกระแสแนวความคิดท่ีมีความเคล่ือนไหวอย่างกว้างขวางในทศวรรษ 2530 ความเข้ มแข็งข องการเคล่ื อน ไหวดังกล่าวไ ด้ นามาสู่การบัญญัติรั บรองถึง สิทธิ ชุมชนไว้ ใ น รัฐธรรมนญู 2540 รวมทงั้ สืบเนื่องตอ่ มาในรัฐธรรมนญู 2550 การปรากฏตวั ในรัฐธรรมนูญของ สทิ ธิชมุ ชนยอ่ มเป็นสิง่ ท่ีแสดงให้เหน็ ได้เป็นอยา่ งดถี งึ ความสาคญั ของแนวความคดิ นี ้ แม้จะประสบความสาเร็จในการสถาปนาความชอบธรรมลงในรัฐธรรมนูญ แต่ในอีกด้าน หน่ึงจะพบว่าแนวความคิดสิทธิชุมชนไม่อาจทาให้ เกิดความเปลี่ยนแปลงกับกฎหมายในระดบั พระราชบญั ญตั ซิ ง่ึ มีเนือ้ หาเก่ียวข้องกบั การทรัพยากรธรรมชาตโิ ดยตรง เช่น พระราชบญั ญัติป่ าไม้ พระราชบญั ญตั ปิ ่ าสงวนแหง่ ชาติ พระราชบญั ญตั อิ ทุ ยานแหง่ ชาติ เป็นต้น เม่ือยงั ไม่มีความเปล่ียนแปลงในกฎหมายดงั ท่ีกล่าวมา หน่วยงานของรัฐซึ่งมีบทบาท หน้าที่ในการจดั การทรัพยากรธรรมชาตกิ ็ยงั คงใช้อานาจของตนไปตามกฎหมายท่ีได้มอบอานาจ ไว้ให้กบั หนว่ ยงานของตน ซง่ึ กฎหมายเหลา่ นีก้ ็ล้วนแตถ่ ือกาเนิดขนึ ้ ก่อนหน้ารัฐธรรมนญู 2540 ทา ให้ไมม่ ีการตระหนกั ถึงสทิ ธิชมุ ชนในกฎหมายดงั กลา่ วแตอ่ ยา่ งใด ปรากฏการณ์เช่นนีจ้ ึงนามาซึ่งความขัดแย้งอย่างสาคัญ ระหว่างชุมชนท้องถ่ินซึ่งใช้ ประโยชน์จากป่ าหรือทรัพยากรธรรมชาติอ่ืนๆ โดยการอ้างอิงถึงสิทธิตามรัฐธรรมนูญ หรืออาจ กล่าวอีกนยั หน่ึงว่าเป็ นการอ้าง “ความมีอานาจเหนือ” ในทรัพยากร กับหน่วยงานของรัฐซึ่งทา หน้าที่ปกป้ องทรัพยากรธรรมชาตโิ ดยการอ้างอิงถึงอานาจตามพระราชบญั ญตั หิ ลายฉบบั ความขดั แย้งในลกั ษณะดงั กลา่ วนีม้ ีคาตอบในทางกฎหมายอยา่ งใด เมื่อมีข้อพิพาทเข้าส่กู ารพิจารณาของสถาบนั ตลุ าการ จะพบว่าคาตดั สินในหลายคดีที่ได้ บงั เกิดขนึ ้ ยงั ไมไ่ ด้ให้การรับรองตอ่ สทิ ธิชมุ ชนแม้จะเป็นสิทธิที่บญั ญตั ริ ับรองไว้ในรัฐธรรมนญู ก็ตาม ชมุ ชนยงั คงเป็นผ้ทู ่ีกระทาผิดตอ่ กฎหมายที่ต้องได้รับการลงโทษตอ่ ไป ความพยายามผลกั ดนั ให้เกิดการตรากฎหมายป่ าชมุ ชนท่ีเกิดขนึ ้ ในทศวรรษ 2540 เป็ นผล ที่สืบเนื่องมาจากความไร้นา้ ยาของบทบญั ญัติเร่ืองสิทธิชมุ ชนในรัฐธรรมนูญที่ยงั ไม่อาจปกป้ อง ชมุ ชนในการจดั การทรัพยากรเอาไว้ได้ คณะนติ ศิ าสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ 303

โครงการการศกึ ษาพัฒนาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจักรไทย 2550 แตก่ ารเคลื่อนไหวก็ไม่ใช่สิ่งที่ประสบความสาเร็จได้โดยง่าย ระยะเวลาอนั ยาวนานของ การผลักดนั การรณรงค์เคลื่อนไหว การเดินเท้าจากเชียงใหม่ถึงกรุงเทพฯ การเข้าช่ือ 50,000 รายชื่อเพื่อเสนอร่างกฎหมายป่ าชุมชนต่อรัฐสภา ฯลฯ ทงั้ หมดท่ีกล่าวมาเป็ นส่วนหน่งึ ของความ พยายามในการผลกั ดนั ให้เกิดการตรากฎหมายขนึ ้ ด้วยความร่วมมือกนั ของหลายภาคสว่ น ไมว่ ่า จะเป็ นเครือข่ายป่ าชุมชน องค์กรพฒั นาเอกชน สถาบนั ทางวิชาการ ถึงจะมีความร่วมมืออย่าง ใกล้ชิดและเข้มแข็งแต่ก็ไม่ทาให้กฎหมายป่ าชุมชนผ่านการพิจารณาจากรัฐสภา โดยกฎหมาย ฉบบั นีต้ ้องถกู ดองเอาไว้จนหมดวาระของรัฐสภาไปถึงสองวาระ แม้ภายหลงั การรัฐประหารใน พ.ศ. 2549 องค์กรนิติบญั ญัติท่ีตงั้ ขึน้ โดยคณะรัฐประหาร จะได้ผา่ นกฎหมายป่ าชมุ ชนออกมา แตก่ ็ถกู คดั ค้านอยา่ งกว้างขวางเน่ืองจากเนือ้ หาของกฎหมาย ขดั กบั ความต้องการของชมุ ชนในประเดน็ เรื่องการจดั ตงั้ ป่ าชมุ ชนในพืน้ ที่อนรุ ักษ์ อย่างไรก็ตาม ใน ที่สุดกฎหมายฉบบั นีก้ ็ไม่มีผลบงั คบั ใช้เนื่องจากถกู ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่าองค์ประชุมในการ พจิ ารณาร่างกฎหมายไมค่ รบองค์ประชมุ นบั ตงั้ แต่ทศวรรษ 2550 เป็ นต้นมา ไม่ปรากฏการเคลื่อนไหวเพ่ือผลกั ดนั กฎหมายป่ า ชมุ ชนให้เห็น คาถามสาคญั ก็คือว่าเพราะเหตใุ ดกระแสการเคล่ือนไหวดงั กล่าวจึงอ่อนแรงลง ทงั้ ที่ ปัญหาการจดั การทรัพยากรธรรมชาตกิ ็ยงั เป็นประเดน็ สาคญั ในสงั คมไทย ในด้านหนง่ึ คาอธิบายอาจจะให้ความสาคญั กบั ปัจจยั ทางการเมืองหลงั การรัฐประหารท่ี สร้ างความแตกแยกให้กับภาคประชาชน ทาให้การเคลื่อนไหวที่เคยมีความร่วมมือกันอย่าง เข้มแขง็ ไมส่ ามารถเกิดขนึ ้ ได้อีก แตใ่ นอีกด้านหนึ่งซึ่งเป็ นปัจจยั ที่สาคญั ไมน่ ้อยไปกวา่ กนั ก็คือ อดุ มการณ์ของสิทธิชมุ ชนท่ี เคยเป็ นแนวคิดพืน้ ฐานของการเคล่ือนไหวในห้วงทศวรรษ 2530 ไม่สอดคล้องกับความ เปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจท่ีเปล่ียนไปอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะอย่างย่ิงภายหลงั ทศวรรษ 2540 เป็นต้นมา โดยความเปล่ียนแปลงดงั กลา่ วนีไ้ ด้ดงึ เอาชมุ ชนเข้ามาสมั พนั ธ์กบั ระบบตลาดเพิ่มมาก ขึน้ ความสัมพันธ์กับระบบตลาดย่อมกระทบต่อโลกทรรศน์ในวิถีชีวิตของผู้คนอย่างไม่อาจ หลีกเล่ียง ชุมชนในหลายแห่งจึงได้ปรับตวั ด้วยการใช้แนวความคิดสิทธิชุมชนที่ไม่เพียงการดแู ล รักษาทรัพยากรธรรมชาติในแนวทางแบบพึ่งตนเองเพียงเท่านนั้ หากยงั มีความพยายามในการ สร้ างระบบการจัดการท่ีตอบสนองต่อความสัมพันธ์ของระบบตลาดด้วยเช่นกัน และองค์กร ปกครองสว่ นท้องถิ่นที่กาลงั ขยายตวั อยา่ งรวดเร็วในห้วงเวลาดงั กลา่ วก็ได้กลายมาเป็ นสถาบนั ที่ได้ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 304

โครงการการศกึ ษาพัฒนาการการรับรองและคุ้มครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 กลายเป็ นเคร่ืองมือของตนในการใช้อานาจ ดงั จะพบวา่ ชมุ ชนหลายแหง่ ได้เข้าไปมีความสมั พนั ธ์ กบั องค์กรปกครองสว่ นท้องถ่ินเพมิ่ มากขนึ ้ ทงั้ ไมว่ า่ จะโดยทางตรงหรือทางอ้อม หากพิจารณาการเคล่ือนไหวท่ีเคยเกิดขึน้ อย่างคึกคกั ในห้วงเวลาทศวรรษ 2530 และ 2540 เปรียบเทียบกบั ชว่ งเวลาภายหลงั ทศวรรษ 2550 อาจจะทาให้มองเห็นวา่ ชว่ งเวลาหลงั นีเ้ป็ น ความตกต่าของกระแสการเคลื่อนไหวเรื่องสิทธิชมุ ชน อย่างไรก็ตาม ถ้าทาความเข้าใจถึงความ เปลี่ ยนแป ลงดังกล่าวอย่างรอบด้ านก็จะทาให้ เข้ าใจได้ ว่าชุมชนได้ ปรั บเปล่ี ยนแนวความคิด กระบวนการและชอ่ งทางในการผลกั ดนั ทงั้ นีเ้ พ่ือตอบสนองตอ่ ความต้องการของผ้คู นในชุมชนที่ แตกตา่ งไปจากเดิม หากเป็ นเช่นนีแ้ ล้วก็จะทาให้มองเห็นว่าการเสริมสร้ างเงื่อนไขใดท่ีจะทาให้ แนวความคดิ เรื่องสิทธิชมุ ชนมีความหมายตอ่ ชมุ ชนเพิม่ มากขนึ ้ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ 305

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 306

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 307

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 308

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 309

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 310

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 311

โครงการการศกึ ษาพฒั นาการการรับรองและค้มุ ครองสิทธชิ ุมชนตามรัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย 2550 คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 312