เอกสารประกอบการสอนรายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน

เอกสาร ประกอบการสอน รายวิชา วฒั นธรรมอาเซียน (ASEAN CULTURE) SOC 013 คณะมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั พิบลู สงคราม

คํานํา เอกสารประกอบการสอนวิชาวัฒนธรรมอาเซียน เรียบเรียงขึ้นเพื่อประกอบการเรียนการสอน ในรายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน SOC013 สําหรับนักศึกษาระดับปริญญาตรี คณะมนุษยศาสตรแและ สังคมศาสตรแ มหาวิทยาลยั ราชภฏั พบิ ลู สงคราม หลักสตู รปีพทุ ธศกั ราช 2560 ซึ่งวิชานี้เกิดขึ้นเพื่อตอบ โจทยแยทุ ธศาสตรกแ ารพฒั นาของมหาวิทยาลัยราชภัฏพบิ ูลสงคราม เร่ืองการให฾ความสําคัญของการเข฾า สู฽ประชาคมอาเซียน และเพื่อสร฾างอัตลักษณแบัณฑิตคณะมนุษยศาสตรแและสังคมศาสตรแให฾เป็นผู฾มี ความรค฾ู วามเข฾าใจพื้นฐานเกีย่ วกับวัฒนธรรมและวิถีชีวติ ของคนในกลุ฽มประเทศอาเซียน เอกสารประกอบการสอนนี้ดําเนินตามคําอธิบายรายวิชาซึ่งว฽าด฾วย “ประวัติศาสตรแ ศาสนา ภาษา วรรณกรรม คติชน ศิลปะ ประเพณี และวิถีชีวิตของคนในภูมิภาคอาเซียน” เพื่อให฾นักศึกษาได฾ รู฾จักข฾อมลู เบื้องต฾นของประชาคมอาเซียนในด฾านต฽างๆ อย฽างครบครนั เอกสารประกอบการสอนน้ีเรยี บเรียงโดยคณาจารยแผู฾สอนในรายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน โดยใน บางหน฽วยของเอกสารประกอบการสอนนี้เรียบเรียงขึ้นด฾วยสํานวนภาษาของอาจารยแผู฾ สอนเองและ บางส฽วนได฾สําเนาเอกสารจากต฾นฉบับของนักวิชาการระดับชาติผู฾เชี่ยวชาญด฾านประชาคมอาเซียน เพื่อให฾นักศึกษาได฾รับความร฾ูอย฽างหลากหลายและรอบด฾านที่สุดเกี่ยวกับประชาคมอาเซียน ทั้งนี้มิได฾มี จดุ มง฽ุ หวังจะค฾าขายเอกสารประกอบการสอนนี้ในเชิงพาณิชยแแต฽อย฽างใด แต฽เนื่องด฾วยปใจจัยของเวลาที่ กระช้ัน จงึ ใชว฾ ิธีสําเนาเอกสารเพื่อให฾นกั ศึกษาได฾ศึกษาเปน็ อย฽างแรก เอกสารประกอบการสอนนี้ยังมีข฾อบกพร฽องอย฽ูมาก หากผู฾อ฽านมีข฾อคิดเห็น ข฾อเสนอแนะ เพิม่ เติมสามารถติดต฽อผู฾สอนได฾ทนั ทีเพือ่ แก฾ไข ปรบั ปรุงใหถ฾ ูกต฾อง สมบูรณแและทนั สมยั มากที่สุด คณาจารยแผู฾สอน 1 สิงหาคม 2560

รายละเอยี ดวชิ า 1. จดุ มุง่ หมายของรายวิชา 1. เพื่อให฾นักศึกษาสามารถอธิบายความเป็นมา ประวัติศาสตรแของประเทศต฽างๆ ในภูมิภาค อาเซียนได฾ 2. เพื่อใหน฾ ักศึกษาสามารถอธิบายความหลากหลายของวัฒนธรรมในภมู ิภาคอาเซียนได฾ 3. เพื่อให฾นักศึกษาตระหนักถึงความสําคัญในวัฒนธรรมของประเทศในต฽างๆ ในภูมิภาค อาเซียน ความรบั ผดิ ชอบหลัก ๏ ความรับผดิ ชอบรอง ๐ 1. ด้านคุณธรรมจริยธรรม 1. ดา้ นคณุ ธรรมจริยธรรม 1) มีความซือ่ สตั ยแ สจุ รติ 2) มีวนิ ัยและมีความรับผิดชอบตอ฽ หน฾าที่ 2. ดา้ นทักษะความรู้ 2. ดา้ นทักษะความรู้ 1) รรู฾ อบ 3) บูรณาการ 3. ดา้ นทกั ษะทางปญั ญา 3. ดา้ นทกั ษะทางปัญญา 1) คิดเปน็ 2) แก฾ปญใ หาเป็น 4. ด้านความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลและความ 4. ด้านความสัมพันธ์ระหว่าง บุคคลและความ รบั ผดิ ชอบ รบั ผดิ ชอบ 2) มีมนษุ ยสมั พนั ธแและทํางานร฽วมกบั ผ฾ูอื่นได฾ 3) สามารถทาํ งานได฾ในแต฽ละบริบทได฾อยา฽ งเหมาะสม 5. ด้านทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลขการสื่อสารและ 5. ดา้ นทกั ษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลขการสื่อสารและ การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ - 2. วตั ถปุ ระสงค์ในการพัฒนา/ปรบั ปรงุ รายวิชา รายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน เป็นวิชาที่อยู฽ในหมวดวิชาแกนของคณะมนุษยศาสตรแและ สังคมศาสตรแและเปิดใช฾ในการเรียนการสอนครั้งแรกในหลักสูตรปีพุทธศักราช 2560 เพื่อเป็นการ เตรียมความพร฾อมให฾นักศึกษามีความรู฾เกี่ยวกับภูมิภาคอาเซียนทั้งด฾านวรรณคดี ศิลปะ ดนตรี ความ หลากหลายทางวัฒนธรรม เพื่อให฾นักศึกษาเม่ือจบการศึกษาแล฾วสามารถนําความรู฾ที่ได฾จากเรียนใน รายวิชานีไ้ ปใช฾ในการประกอบอาชีพและมีความเข฾าใจประเทศเพื่อนบ฾านเพิม่ มากยิง่ ขนึ้ อีกด฾วย

แผนการเรียนรู้ 5 ดา้ น รายวชิ า 1 2 3 4 5 คุณธรรมจริยธรรม ความรู้ ทกั ษะทาง ความ ทักษะการวเิ คราะห์ ปัญญา สมั พนั ธ์ระหว่าง บุคคลฯ เชิงตวั เลขฯ 1 2 3 4 5 1 23 4 123 1234 5 123 มส.สว.013    วัฒนธรรม     อาเซียน หมายเหต:ุ  หมายถึง ความรบั ผดิ ชอบหลัก  หมายถึง ความรบั ผดิ ชอบรอง 1.1 ด้านคุณธรรมจริยธรรม 1) มคี วามซือ่ สัตยแ สจุ ริต  2) มวี นิ ัยและมีความรบั ผิดชอบตอ฽ หน฾าที่  3) มที ัศนคติและจรรยาบรรณที่ดตี ฽อวิชาชพี 4) มจี ิตสาธารณะ 5) มคี วามเคารพ ออ฽ นนอ฾ มและให฾เกียรตผิ ู฾อืน่  1.2 ด้านความรู้ 1) ร฾ูรอบ  2) ร฾ูลกึ 3) บูรณาการ  4) ประยกุ ตใแ ช฾ 1.3 ดา้ นทกั ษะทางปญั ญา 1) คิดเปน็  2) แก฾ปใญหาเปน็  3) นาํ ความรู฾ในศาสตรแมาใชส฾ ร฾างสรรคแ 1.4 ดา้ นทักษะความสมั พนั ธ์ระหวา่ งบคุ คลและความรบั ผดิ ชอบ 1) มคี วามรับผิดชอบตอ฽ การพัฒนาตนเอง 2) มมี นุษยสัมพนั ธแและทํางานร฽วมกับผู฾อื่นได฾  3) สามารถทํางานไดใ฾ นแต฽ละบริบทได฾อยา฽ งเหมาะสม  4) มภี าวะความเป็นผู฾นาํ และผ฾ูตามทีด่ ี 5) สามารถใช฾นวตั กรรมในการจดั การข฾อขดั แย฾งอยา฽ งเหมาะสมตามบริบท 1.5 ดา้ นทกั ษะการวิเคราะหเ์ ชงิ ตัวเลข การสือ่ สาร และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ 1) สามารถใช฾ความร฾ูพนื้ ฐานทางสถิตใิ นการวิเคราะหแขอ฾ มูล 2) สามารถใช฾เทคโนโลยสี ารสนเทศได฾อยา฽ งเหมาะสม 3) สามารถใช฾ภาษาในการสื่อสารได฾อยา฽ งเหมาะสม

สารบัญ บทท่ี 1 ความรูเ้ บื้องต้นเกีย่ วกบั วัฒนธรรมอาเซียน หนา้ บทท่ี 2 แบบฝึกหดั ประจาํ บท บทท่ี 3 1 บทท่ี 4 ประวตั ิศาสตร์อาเซียน 11 บทท่ี 5 แบบฝึกหัดประจาํ บท บทท่ี 6 15 บทท่ี 7 คติชนอาเซียน 44 บทท่ี 8 แบบฝึกหัดประจําบท บทท่ี 9 46 ศาสนาอาเซียน 70 แบบฝึกหัดประจําบท 73 ภาษาอาเซียนเบื้องต้น 95 วรรณกรรมอาเซียน 102 แบบฝึกหดั ประจาํ บท 128 ทศั นศิลป์อาเซียน 172 แบบฝึกหดั ประจาํ บท 178 นาฏศิลป์อาเซียน 246 แบบฝึกหัดประจาํ บท 250 ประเพณี วิถีชวี ิตอาเซียน 325 331

มส.สว.013 แผนบริหารการสอนประจําบทที่ 1 3(3-0-6) บทท่ี 1 จาํ นวน 3 ช่วั โมง ผู้เขียน วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Culture) ความรเ฾ู บือ้ งต฾นเกีย่ วกับวฒั นธรรมอาเซียน อาจารยแภัครพล แสงเงนิ จุดประสงค์ นกั ศึกษาสามารถอธิบายความหมายของวัฒนธรรมได฾ 1. นกั ศึกษาสามารถอธิบายความเป็นมาเบือ้ งตน฾ ของประชาคมอาเซียนได฾ 2. ความเป็นมาเบือ้ งตน฾ ของประชาคมอาเซียน เนือ้ หาสาระ กลุ฽มประเทศในประชาคมอาเซียน 1. 2. กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. ทําแบบประเมินก฽อนเรียน (Pre Test) 2. จับกลุ฽มนาํ เสนอประเทศในประชาคมอาเซียน สือ่ ประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. สือ่ ประกอบการนําเสนอ (พาวเวอรแ พอยตแ) 3. วีดิทัศนแแ นะนาํ ประชาคมอาเซียน การวัดและประเมินผล 1. ประเมินผลจากแบบทดสอบก฽อนเรียน 2. ประเมินผลจากการสอบหลังเรียนหน฽วยที่ 1 3. ประเมินผลจากการสอบปลายภาคเรียน

1 บทที่ 1 ความร้เู บื้องต้น เกีย่ วกบั วฒั นธรรม อาเซียน

2 1. ความหมายของวฒั นธรรม วัฒนธรรม หมายถึง แบบอย฽าง แนวทางปฏิบัติ วิถีดําเนินชีวิตและการอย฽ูร฽วมกันของคนใน ชุมชนแต฽ละชุมชน ที่บ฽งบอกถึงเอกลักษณแเฉพาะตัวของชุมชนหรือสังคมนั้นๆ ซึ่งเกิดจากการส่ังสม ประสบการณแ ภูมิปใญญาของคนร฽ุนก฽อน ที่ส฽งต฽อมาสู฽คนร฽ุนหลังและสะท฾อนถึงตัวตนที่ชัดเจน เช฽น เอกลักษณแประจําชาติของคนไทยที่มีลักษณะเฉพาะตัว ทั้งการใช฾ภาษา อุปนิสัยใจคอที่ยิ้มแย฾มแจ฽มใส กิริยามารยาทที่อ฽อนหวาน นุ฽มนวล มีน้ําใจช฽วยเหลือเกื้อกูลกัน ซึ่งวัฒนธรรมแต฽ละชุมชนก็จะมีความ แตกต฽างกันไปขึ้นอยู฽กับข฾อจํากัดทางสภาพแวดล฾อม ภูมิศาสตรแและทรัพยากรในท฾องถิ่นหรือชุมชนนั้น (จาก www.ประเพณี.net/วฒั นธรรมและประเพณี เข฾าถึงเม่อื 25 ก.ค.60) 2. ประชาคมอาเซียน อาเซียน (ASEAN) มาจากชื่อของสมาคมประชาชาติแห฽งตะวันออกเฉียงใต฾ (The Association of Southeast Asian Nations) โดยกําเนิดจากปฎิญญากรุงเทพฯ1 เม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 โดยมี ประเทศสมาชิกทั้งหมด 10 ประเทศ คือ ไทย ลาว เมียนมารแ กัมพูชา เวียดนาม มาเลเซีย สิงคโปรแ บรไู น อินโดนีเซีย และฟิลปิ ปินสแ โดยมีจุดมงุ฽ หมาย คือ 1. ส฽งเสริมความร฽วมมือและความช฽วยเหลือซึ่งกันและกันในทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยี วิทยาศาสตรแ และการบริหาร 2. ส฽งเสริมสันตภิ าพและความม่นั คงสว฽ นภูมภิ าค 3. เสริมสรา฾ งความเจริญรงุ฽ เรอื งทางเศรษฐกิจพฒั นาการทางวัฒนธรรมในภูมิภาค 4. ส฽งเสริมให฾ประชาชนในอาเซียนมคี วามเปน็ อยู฽และคุณภาพชวี ิตทีด่ ี 5. ให฾ความช฽วยเหลือซึ่งกันและกัน ในรูปของการฝึกอบรมและการวิจัย และส฽งเสริมการศึกษา ด฾านเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ 6. เพิม่ ประสิทธิภาพของการเกษตรและอุตสาหกรรม การขยายการค฾า ตลอดจนการปรับปรุง การขนสง฽ และการคมนาคม 7. เสริมสรา฾ งความร฽วมมืออาเซียนกบั ประเทศภายนอก องคแการ ความร฽วมมือแห฽งภูมิภาคอื่นๆ และองคแการระหว฽างประเทศ (จาก http://guru.sanook.com/8631/ เข฾าถึงเมอ่ื 25 ก.ค.60) ผแู฾ ทนทั้ง 5 ประเทศผ฾ูรว฽ มก฽อตั้งอาเซียนทีร่ ฽วมลงนามในปฏิญญากรุงเทพ ประกอบไปด฾วย 1. นายอาดมั มาลิก รฐั มนตรตี ฽างประเทศอินโดนีเซีย 1 ปฏิญญาอาเซียน (อังกฤษ: ASEAN Declaration) หรือ ปฏิญญากรุงเทพฯ (อังกฤษ: Bangkok Declaration) เป็นเอกสารในการก฽อต้ัง สมาคมประชาชาติแห฽งเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ ซึง่ ได฾รับการลงนาม ณ กรงุ เทพมหานคร ในวนั ที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 โดยในขณะนั้นมี สมาชิกผ฾ูก฽อต้ังจาํ นวน 5 ประเทศ ได฾แก฽ ไทย อินโดนีเซีย สิงคโปรแ มาเลเซียและฟิลิปปินสแ โดยมีวัตถุประสงคแเพื่อที่จะสกัดการแพร฽ขยาย ของลทั ธิคอมมิวนิสตแในเวียดนาม โดยกาํ หนดหลกั การเบื้องต฾นของอาเซียน อย฽างเช฽น การร฽วมมือกัน มิตรภาพและการไม฽เข฾าไปย฽ุงเกี่ยว ต฽อสถานการณแภายในประเทศสมาชิกทั้งหมด วนั ดงั กล฽าวมีการจัดการเฉลิมฉลองเป็น วนั อาเซียน (https://th.wikipedia.org/wiki/ปฏิญญา กรุงเทพฯ) เข฾าถึงเมือ่ 25 ก.ค.60

3 2. ตุน อับดุล ราชัก บิน ฮุสเซน รองนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีกลาโหมและรัฐมนตรีกระทรวง พัฒนาการแห฽งชาติมาเลเซีย 3. นายนาซิโซ รามอส รฐั มนตรตี ฽างประเทศฟิลิปปินสแ 4. นายเอส ราชารัตนัม รฐั มนตรตี ฽างประเทศสิงคโปรแ 5. พันเอก (พิเศษ) ดร.ถนดั คอมนั ตรแ รัฐมนตรวี ฽าการกระทรวงการตา฽ งประเทศของไทย ภายหลังจากการจัดตั้งประชาคมอาเซียนเม่ือ 8 ส.ค.2510 แล฾ว ได฾มีประเทศในแถบเอเซีย ตะวันออกเฉียงใต฾อีก 5 ประเทศที่เหลือ ได฾ยื่นความจํานงขอเข฾าร฽วมเป็นสมาชิกกล฽ุมอาเซียนด฾วย ซึ่ง ประเทศอาเซียนท้ัง 5 ได฾เข฾าร฽วมเป็นสมาชิกอาเซียนในเวลาต฽างๆกนั ดงั น้ี - ลําดับที่ 6 ประเทศบรูไนดารุสซาลาม ได฾เข฾าเป็นสมาชิกอาเซียนเม่ือวันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2527 - ลําดับที่ 7 ประเทศสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ได฾เข฾าเป็นสมาชิกอาเซียนเม่ือวันที่ 28 กรกฏาคม พ.ศ. 2538 - ลําดับที่ 8 ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ได฾เข฾าเป็นสมาชิกเม่ือวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 - ลําดับที่ 9 ประเทศสหภาพพม฽า ได฾เข฾าเป็นสมาชิกเมือ่ วนั ที่ 23 กรกฏาคม พ.ศ. 2540 (พร฾อม กับลาว) - ลําดับที่ 10 ราชอาณาจักรกัมพูชา ได฾เข฾าเป็นสมาชิกเม่ือวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2542 (จาก http://www.เกรด็ ความร.฾ู net/ประวตั ิอาเซียน เข฾าถึงเม่อื 25 ก.ค.60) โดยอาเซียนมีสัญลักษณแสําคัญคือ รูปมัดรวงข฾าง สีเหลืองบนพื้นวงกลมสีแดง ขอบวงกลมสี ขาว บนพืน้ สีนาํ้ เงิน โดยมีความหมายดงั นี้ รวงข฾าวสีเหลือง 10 ต฾น หมายถึง ความใฝุฝในของบรรดาสมาชิกในเอเซียตะวันออกเฉียงใต฾ทั้ง 10 ประเทศ ให฾มอี าเซียนทีผ่ กู พนั กันอย฽างมมี ิตรภาพและเป็นหนึง่ เดียว วงกลม หมายถึง เอกภาพของอาเซียน ตัวอักษร \"asean\" สีน้ําเงินใต฾ภาพรวงข฾าว หมายถึง ความม฽ุงมั่นที่จะทํางานร฽วมกันเพื่อความ ม่ั น ค ง สั น ติ ภ า พ เ อ ก ภ า พ แ ล ะ ค ว า ม ก฾ า ว ห น฾ า ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ส ม า ชิ ก อ า เ ซี ย น ( จ า ก http://guru.sanook.com/8631/ เข฾าถึงเม่อื 25 ก.ค.60)

4 สญั ลกั ษณ์อาเซียน จาก http://loilaec236.blogspot.com/ เข฾าถึงเม่อื 25 ก.ค.60 คําขวัญของอาเซียน คือ หนึ่งวิสัยทัศนแ หนึ่งเอกลักษณแ หนึ่งประชาคม (One Vision, One Identity, One Community) ประชาคมอาเซียน 10 ประเทศ จาก http://lifestyle.campus-star.com/knowledge/5575.html เข฾าถึงเมอ่ื 20 ก.ค.60

5 3. กลมุ่ ประเทศในประชาคมอาเซียน ข฾อมลู ท่ัวไปเกี่ยวกับประเทศในประชาคมอาเซียน (จาก http://www.เกรด็ ความร฾ู.net เข฾าถึง เมื่อ 20 ก.ค.60) 3.1 ไทย ประเทศไทย นอกจากจะเป็นสมาชิก 5 ชาติแรกและเป็นผ฾ูร฽วมก฽อตั้งอาเซียนแล฾ว ยังเป็น เจ฾าภาพในการลงนามเพื่อสร฾างข฾อตกลงในการสร฾างกล฽ุมอาเซียนขึ้นมาด฾วย โดยการลงนามนี้เรียกว฽า ปฏิญญากรุงเทพฯ (Bangkok Declaration) ซึ่งลงนามกันเม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ที่พระราชวัง สราญรมยแ โดยรัฐมนตรีว฽าการกระทรวงการต฽างประเทศของประเทศสมาชิกก฽อต้ัง 5 ท้ังประเทศ ดงั นน้ั จงึ สามารถกล฽าวได฾ว฽ากรงุ เทพคือบ฾านเกิดของอาเซียน ชือ่ ภาษาไทย : ราชอาณาจักรไทย ชื่อภาษาอังกฤษ : The Kingdom of Thailand ที่ตง้ั : ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : กรุงเทพมหานคร (Bangkok) ภาษาราชการ : ภาษาไทย (Thai) สกุลเงิน : บาท (Thai Baht, THB) พืน้ ที่ : 198,115 ตารางไมลแ (513,115 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 64,785,909 คน การปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบรฐั สภา Time Zone : UTC+7 GDP : 673,725 ล฾านดอลลารสแ หรฐั รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 9,874 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหัสโทรศพั ทแ (IDC) : +66 3.2 ลาว ประเทศ สปป.ลาว เข฾าร฽วมเป็นสมาชิกของอาเซียนเปน็ ลําดับที่ 8 เม่ือวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 โดยเข฾าเปน็ ประเทศอาเซียนพร฾อมกบั พม฽า ลาวนับได฾ว฽าเป็นประเทศในกล฽ุมอาเซียนประเทศเดียว ที่ไม฽มีทางออกทะเล แต฽เป็นประเทศที่มีทรัพยากรธรรมชาติมากมาย และใช฾แม฽น้ําโขงเป็นเส฾นทางหลัก ในการคมนาคมขนส฽งและสําหรับการสร฾างเขื่อนเพื่อผลิตกระแสไฟฟูาเพื่อใช฾ในประเท ศและส฽งขาย ให฾กับประเทศเพื่อนบ฾าน ชือ่ ภาษาไทย : สาธารณรฐั ประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ชือ่ ภาษาองั กฤษ : Lao People’s Democratic Republic ที่ตง้ั : ภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ (ASEAN)

6 เมืองหลวง : กรงุ เวียงจันทนแ ภาษาราชการ : ภาษาลาว (Lao) สกุลเงิน : กีบ (Kip, LAK) พืน้ ที่ : 91,429 ตารางไมลแ (236,800 ตารางกิโลเมตร) จํานวนประชากร : 6,695,166 คน การปกครอง : ระบอบสงั คมนยิ ม มีพรรคคอมมวิ นิสตเแ ปน็ ผู฾บริหารสูงสุด Time Zone : UTC+7 ใช฾เวลาเดียวกบั ประเทศไทย GDP : 20,780 ล฾านดอลลารสแ หรัฐ รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 3,100 ดอลลารสแ หรัฐต฽อปี รหสั โทรศพั ทแ (IDC) : +856 3.3 กัมพูชา ประเทศกัมพูชาเข฾าร฽วมเป็นสมาชิกกล฽ุมอาเซียนเป็นลําดับสุดท฾าย คือลําดับที่ 10 ท้ังๆ ที่ยื่น ความจํานงเข฾ามาพร฾อมกับลาวและพม฽า (ลําดับที่ 8 และ 9) แต฽เนื่องจากความไม฽สงบภายในประเทศ จึงต฾องมีการเลื่อนการพิจารณาออกไป จนเม่ือเหตุการณแสงบแล฾ว กลุ฽มอาเซียนจึงรับกัมพูชาเข฾าเป็น สมาชิกอย฽างเป็นทางการ เมือ่ วันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2542 ชือ่ ภาษาไทย : ราชอาณาจกั รกมั พชู า ชือ่ ภาษาองั กฤษ : Kingdom of Cambodia ทีต่ ง้ั : ภมู ิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : พนมเปญ (Phnom Penh) ภาษาราชการ : ภาษาเขมร สกุลเงิน : เรียลกมั พูชา (Riela, KHR) พืน้ ที่ : 69,898 ตารางไมลแ (181,035 ตารางกิโลเมตร) จํานวนประชากร : 15,205,539 คน การปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบมีพระมหากษัตรยิ แทรงเป็นประมุข Time Zone : UTC+7 ใช฾เวลาเดียวกับประเทศไทย GDP : 17,250 ล฾านดอลลารสแ หรฐั รายได฾ตอ฽ หัวประชากร : 1,108 ดอลลารสแ หรัฐต฽อปี รหสั โทรศพั ทแ (IDC) : +855 3.4 เมียนมาร์ ประเทศพม฽า เข฾าร฽วมเปน็ สมาชิกของอาเซียนเป็นลาํ ดบั ที่ 9 เมอ่ื วนั ที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 (วันเดียวกบั ประเทศลาว)

7 ชือ่ ภาษาไทย : สาธารณรัฐแหง฽ สหภาพเมียนมา ชือ่ ภาษาองั กฤษ : Republic of the Union of Myanmar ทีต่ งั้ : ภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : เนปยีดอ (Naypyidaw) ภาษาราชการ : ภาษาพม฽า (Burmese) สกลุ เงิน : จา฿ ต (Kyat, MMK) พืน้ ที่ : 261,227 ตารางไมลแ (676,578 ตารางกิโลเมตร) จํานวนประชากร : 51,419,420 คน การปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบรฐั สภา มีประธานาธิบดีเป็นประมุข Time Zone : UTC+6:30 (ช฾ากว฽าประเทศไทยครึ่งช่ัวโมง) GDP : 111,120 ล฾านดอลลารสแ หรัฐ รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 1,711 ดอลลารแสหรัฐต฽อปี รหสั โทรศัพทแ (IDC) : +95 3.5 เวียดนาม ประเทศเวียดนาม เข฾าร฽วมเป็นสมาชิกอาเซียนเป็นลําดับที่ 7 เม่ือวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 ชื่อภาษาไทย : สาธารณรัฐสงั คมนยิ มเวียดนาม ชื่อภาษาอังกฤษ : Socialist Republic of Vietnam ทีต่ ง้ั : ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : กรุงฮานอย (Ha Noi) ภาษาราชการ : ภาษาเวียดนาม (Vietnamese) สกุลเงิน : ด฽ง (Dong, VND) พืน้ ที่ : 128,565 ตารางไมลแ (331,210 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 89,693,000 คน การปกครอง : ระบอบสงั คมนยิ ม มีพรรคคอมมวิ นิสตเแ ปน็ ผ฾ูปกครองสงู สุด Time Zone : UTC+7 ใช฾เวลาเดียวกบั ประเทศไทย GDP : 358,889 ล฾านดอลลารสแ หรฐั รายได฾ตอ฽ หัวประชากร : 4,001 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศพั ทแ (IDC) : +84 3.6 มาเลเซีย

8 ประเทศมาเลเซียเป็นสมาชิกผ฾ูร฽วมก฽อต้ังกล฽ุมอาเซียน เม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ตาม ปฏิญญากรุงเทพ ชื่อภาษาไทย : มาเลเซีย ช่อื ภาษาองั กฤษ : Malaysia ทีต่ ง้ั : ภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : กัวลาลมั เปอรแ (Kuala Lumpur, KL) ภาษาราชการ : ภาษามาเลยแ (Malaysian Malay) สกลุ เงิน : ริงกิต (Ringgit, MYR) พืน้ ที่ : 127,355 ตารางไมลแ (329,847 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 30,000,000 คน การปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบมีพระมหากษตั รยิ แ (สมเดจ็ พระราชาธิบดี) เปน็ ประมขุ Time Zone : UTC+8 (เร็วกว฽าประเทศไทย 1 ชั่วโมง) GDP : 555,912 ล฾านดอลลารสแ หรฐั รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 18,509 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศัพทแ (IDC) : +60 3.7 สิงคโปร์ ประเทศสิงคโปรแ เข฾าร฽วมเป็นสมาชิกอาเซียนในฐานะผู฾ร฽วมก฽อต้ังกล฽ุมอาเซียนเช฽นกัน เม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ตามปฏิญญากรงุ เทพ ชือ่ ภาษาไทย : สาธารณรัฐสิงคโปรแ ชือ่ ภาษาอังกฤษ : Republic of Singapor ทีต่ ง้ั : ภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : สิงคโปรแ ภาษาราชการ : ภาษาอังกฤษและภาษาจนี กลาง (English/Mandarin สกุลเงิน : ดอลลารสแ ิงคโปรแ (Singapore Dollar, SGD) พืน้ ที่ : 276 ตารางไมลแ (716 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 5,399,200 คน การปกครอง : ระบอบประชาธิปไตยแบบรฐั สภา Time Zone : UTC+8 (เรว็ กว฽าประเทศไทย 1 ชัว่ โมง) GDP : 348,700 ล฾านดอลลารสแ หรฐั รายได฾ตอ฽ หัวประชากร : 64,584 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศพั ทแ (IDC) : +65

9 3.8 อินโดนเี ซีย ประเทศอินโดนีเซียถือว฽าเป็นประเทศผ฾ูร฽วมก฽อต้ังอาเซียนร฽วมกับอีก 4 มิตรประเทศ คือ ไทย สิงคโปรแ มาเลเซีย และฟิลิปปินสแ โดยเข฾าร฽วมเป็นสมาชิกตั้งแต฽เริ่มต฾น เม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ภายหลังการลงนามในปฏิญญากรงุ เทพฯ ชือ่ ภาษาไทย : สาธารณรัฐอินโดนีเซีย ชื่อภาษาองั กฤษ : Republic of Indonesia ที่ตง้ั : ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : จาการตแ า (Jakarta) ภาษาราชการ : ภาษาอินโดนีเซีย (Indonesian) สกลุ เงิน : รเู ปีย๊ หแ (Rupiah, IDR) พืน้ ที่ : 735,358 ตารางไมลแ (1,904,569 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 253,603,649 คน การปกครอง : ประชาธิปไตยแบบสาธารณรฐั มีประธานาธิบดีเปน็ ประมขุ Time Zone : UTC+7 ถึง +9 (กรงุ จาการตแ ฾าใช฾เวลาเดียวกบั ประเทศไทย) GDP : 2.388 ล฾านล฾านดอลลารสแ หรัฐ รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 9,559 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศัพทแ (IDC) : +62 3.9 ฟิลิปปินส์ ประเทศฟิลิปปินสแ ก็เป็นอีกหนึ่งสมาชิกผ฾ูร฽วมก฽อต้ังกลุ฽มอาเซียน เม่ือวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ตามปฏิญญากรุงเทพ ชื่อภาษาไทย : สาธารณรฐั ฟิลิปปินสแ ชื่อภาษาองั กฤษ : Republic of the Philippines ที่ตงั้ : ภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : กรุงมะนิลา (Manila) ภาษาราชการ : ภาษาตากาลอ็ กและองั กฤษ (Filipino/English) สกลุ เงิน : เปโซ (Peso, PHP) พืน้ ที่ : 115,120 ตารางไมลแ (298,170 ตารางกิโลเมตร) จํานวนประชากร : 92,337,852 คน การปกครอง : ประชาธิปไตยแบบรฐั สภา มีประธานาธิบดีเป็นประมุข Time Zone : UTC+8 (ช฾ากว฽าเวลาประเทศไทย 1 ช่ัวโมง) GDP : 456,418 ล฾านดอลลารสแ หรฐั

10 รายได฾ตอ฽ หวั ประชากร : 4,682 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศัพทแ (IDC) : +63 3.10 บรไู น ประเทศบรูไนเข฾าเป็นสมาชิกอาเซียนเป็นประเทศที่ 6 เม่ือวันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2527 ภายหลงั ได฾รบั เอกราชจากประเทศองั กฤษ ชือ่ ภาษาไทย : เนการาบรไู นดารุสซาลาม ชื่อภาษาองั กฤษ : Negara Brunei Darussalam ทีต่ ง้ั : ภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ (ASEAN) เมืองหลวง : กรงุ บนั ดารแเสรีเบกาวัน (Bandar Seri Begawan) ภาษาราชการ : ภาษามาเลยแ (Malay) สกลุ เงิน : ดอลล฽ารแบรูไน (Brunei dollar, BND) พืน้ ที่ : 2,226 ตารางไมลแ (5,765 ตารางกิโลเมตร) จาํ นวนประชากร : 415,717 คน การปกครอง : ระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราช Time Zone : UTC+8 (เร็วกว฽าเวลาประเทศไทย 1 ชั่วโมง) GDP : 21,907 ล฾านดอลลารสแ หรัฐ รายได฾ตอ฽ หัวประชากร : 50,440 ดอลลารสแ หรฐั ต฽อปี รหสั โทรศพั ทแ (IDC) : +673

11 แบบฝึกหัดทา้ ยบทท่ี 1 1. ประเทศสมาชิกอาเซียนประกอบไปด฾วยสมาชิกกี่ประเทศ ก. 7 ประเทศ ข. 8 ประเทศ ค. 9 ประเทศ ง. 10 ประเทศ 2. ข฾อใดคือธงชาติของประเทศเวียดนาม ก. ข. ค. ง. 3. ผแู฾ ทนของประเทศไทยที่ลงนามปฏิญญากรงุ เทพ เม่อื วันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 คือใคร ก. พนั ตรคี วง อภัยวงศแ ข. หมอ฽ มราชวงศคแ ึกฤทธิ์ ปราโมช ค. พันเอก (พิเศษ) ดร.ถนดั คอมนั ตรแ ง. นายธานินทรแ กรยั วิเชยี ร 4. ประเทศใดไม฽ได฾ตดิ ทะเล ก. เมียนมารแ ข. ลาว ค. ไทย ง. อินโดนีเซีย 5.ข฾อใดคือชื่อเมอื งหลวงของเวียดนาม ก. โฮจมิ ินหแ ข. เวียงจันทนแ ค. มะนิลา ง. ฮานอย 6. ข฾อใดคือชือ่ สกลุ เงินของกัมพูชา ค. กีบ ง. ด฽ง ก. จา฿ ต ข. เรียล 7. ประเทศลาวปกครองโดยระบอบใด ก. ระบอบสังคมนยิ ม ข. ระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา ค. ประชาธิปไตยแบบสาธารณรัฐ ง. ระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราช

12 8. ข฾อใดคือประเทศทีเ่ ข฾าร฽วมเปน็ สมาชิกกลุ฽มอาเซียนเปน็ ลําดบั สดุ ท฾าย ก. เวียดนาม ข. มาเลเซีย ค. ลาว ง. กมั พูชา 9. ข฾อใดคือชือ่ สกลุ เงินของอินโดนีเซีย ก. ริงกิต ข. รเู ปี๊ยหแ ค. เปโซ ง. จา฿ ต 10. ข฾อใดคือคําทักทายประจาํ ชาติบรไู น ก. สะบายดี ข. ซัวสเด ค. หนีห฽าว ง. ซาลามัต ดาตงั -----------------------------------------------------

13 แผนบริหารการสอนประจําบทที่ 2 มส.สว.013 วฒั นธรรมอาเซียน (ASEAN Culture) 3(3-0-6) บทท่ี 2 ผเู้ ขียน ประวตั ิศาสตรแอาเซียน (เอเชียตะวันออกเฉียงใต฾) จํานวน 3 ช่ัวโมง จดุ ประสงค์ ผศ.ดร.ธีระ นุชเปี่ยม, ดร.รชั พันธแุ เชยจติ ร,พระมหา ดร.สุทิตยแ อาภากโร (อบอ฽ุน) 1. และสรุ ียแพร นิพฐิ วิทยา (เนือ้ หาสาระบทนีท้ ้ังหมดนาํ มาหนว฽ ยที่ 8 พัฒนาการของเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ หน฾า 203-230 จากหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐานพุทธศกั ราช 2551) นกั ศึกษาสามารถอธิบายประวัติศาสตรแเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾พอสังเขปของกล฽ุม ประเทศอาเซียนได฾ต้ังแตอ฽ ดีตถึงปจใ จบุ ันได฾ เนือ้ หาสาระ ประวัติศาสตรแเบื้องต฾นในภาพรวมของกลุ฽มประเทศอาเซียน (ภูมิภาคเอเชียตะวันออก 1. เฉียงใต฾) โดยมุ฽งไปทีอ่ าณาจกั รโบราณสําคญั ทีม่ ผี ลตอ฽ วัฒนธรรมของกลุ฽มประเทศ อาเซียน กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. ทาํ แบบประเมินก฽อนเรียน (Pre Test) 2. ทําแบบประเมินหลังเรียน (Post Test) สือ่ ประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. สื่อประกอบการนําเสนอ (พาวเวอรแ พอยตแ) 3. วีดิทัศนปแ ระเทศตัวอย฽างในอาเซียนด฾านประวัติศาสตรแ การวัดและประเมินผล 1. ประเมินผลจากแบบทดสอบหลงั เรียน 2. ประเมินผลจากการสอบหลังเรียนหน฽วยที่ 2

14 3. ประเมินผลจากการสอบปลายภาคเรียน

15 บทที่ 2 ประวัติศาสตร์ อาเซียน

44 แบบฝึกหัดทา้ ยบทท่ี 2 1. หลักฐานทางโบราณคดีชิน้ ใดคืออารยธรรมดองซอน (Dong Son) ก. กลองมโหระทึก ข. เครื่องมือหินกะเทาะปลายคม ค. เครือ่ งมอื หนิ ขดั เรียบ ง. ศลิ าจารึก 2. อาณาจกั รเจนละมีศูนยแกลางอยู฽ที่ใด ก. บนฝใ่งตะวันออกของแม฽น้ําอิรวดี ข. ดินแดนตอนกลางของประเทศเวียดนาม ค. ดินแดนประเทศลาวตอนลา฽ ง ง. บริเวณระหว฽างที่ราบลุ฽มปากแมน฽ ้ําสะโตงและแมน฽ ้ําสาละวิน 3. เมืองสาํ คญั ในสมัยทวารวดคี ือเมอื งใด ก. ศรเี กษตร ข. ตะโทง ค. นครชัยศรี ง. อินทรปุระ 4. อาณาจกั รทวารวดเี ปน็ ศูนยแกลางของพระพทุ ธศาสนานิกายใด ก. เถรวาท ข. มหายาน ค. วัชรยาน ง. อาจาริยวาท 5. อาณาจกั รละโว฾ตั้งอย฽ูบริเวณที่มีแม฽น้าํ 3 สายไหลผ฽าน คือแม฽น้ําอะไรบ฾าง ก. แมน฽ ้ําสะโตง แมน฽ ้าํ อิรวดี และแมน฽ ้าํ สาละวิน ข. แมน฽ ้ําเจ฾าพระยา แมน฽ ้าํ ปุาสัก และแมน฽ ้ําลพบุรี ค. แมน฽ ้าํ ปิง แมน฽ ้ําวงั และแมน฽ ้าํ น฽าน ง. แมน฽ ้ําโขง แมน฽ ฾างมึ และแมน฽ ้าํ อู 6. จดหมายเหตจุ ีนในช฽วงพทุ ธศตวรรษที่ 17-19 เรียกอาณาจักรละโว฾ว฽าเมืองใด ก. เมืองอินทรปุระ ข. เมืองหรภิ ุญชัย ค. เมืองตะโทง ง. เมืองหลอหู

45 7. อาณาจกั รตามพรลิงคแมีศูนยแกลางอยู฽ที่จังหวัดใด ก. นครศรธี รรมราช ข. นครราชสีมา ค. นครสวรรคแ ง. สงขลา 8. ปราสาทนครวัด ปราสาทนครธมของอาณาจกั รขอมได฾รบั อิทธิพลจากศาสนาใด ก. ศาสนาอสิ ลาม ข. ศาสนาครสิ ตแ ค. ศาสนาพราหมณแ-ฮินดู ง. ศาสนาซิกขแ 9. นักเดินเรอื ชาวโปรตุเกส (แตท฽ าํ งานรับใช฾ราชสํานักสเปน) คือใคร ก. คริสโตเฟอรแ โคลัมบสั ข. เฟอรแดินานดแ แมกเจลแลน ค. คอนสแตนตนิ ฟอลคอน ง. แดน บีช แบรดลียแ 10. ประเทศใดทีเ่ ข฾ามาในดินแดนเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต฾ดว฾ ยเปูาหมายหลกั คือเผยแผศ฽ าสนาคริสตแ ก. อังกฤษ ข. สเปน ค. ฮอลันดา ง. ฝร่งั เศส ---------------------------------------------------------------------

46 บทที่ 3 คติชนอาเซียน

47 แผนบริหารการสอนประจําบทที่ 3 3(3-0-6) มส.สว.013 วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Culture) บทท่ี 3 คติชนอาเซียน จาํ นวน 6 ชว่ั โมง ผเู้ ขียน อาจารยแ ดร.สุกญั ญาโสภี ใจกลํ่า จดุ ประสงค์ 1. อธิบายความหมายของคติชนอาเซียนได฾ 2. บอกประเภทของคติชนอาเซียนได฾ 3. นําความรู฾จากการศกึ ษาคติชนอาเซียนมาใช฾พัฒนาตนได฾ เนื้อหาสาระ 1. ความหมายของคติชนอาเซียน 2. ประเภทของคติชนอาเซียน 3. ความสําคัญของการศึกษาคติชนอาเซียน กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. ผ฾ูสอนบรรยายประกอบพาวเวอรแพอยตแ เรื่อง ความหมายของคติชนวิทยาและคติชนอาเซียน 2. ผสู฾ อนบรรยายประกอบพาวเวอรแพอยตแ เร่ือง ประเภทของคติชนอาเซียน 3. ผเู฾ รียนนําเสนอตัวอย฽างคติชนอาเซียนในประเภทต฽างๆ 4. ผเู฾ รียนสรปุ ความสําคัญศึกษาคติชนอาเซียนเพื่อการพัฒนาตนได฾ สื่อการสอน 1. พาวเวอรแพอยตแ เรื่อง ความหมายของคติชนวิทยา คติชนอาเซียนและประเภทของคตชิ น อาเซียน 2. วีดิทศั นบแ ทเพลงของประเภทต฽าง ๆ ในอาเซียน การวัดและประเมินผล 1. การนาํ เสนอตัวอย฽างคตชิ นอาเซียน 2. ประเมินผลจากการสอบหลังเรียนบทที่ 3 3. ประเมินผลจากแบบทดสอบปลายภาคเรียน

48 สาระสําคญั การศกึ ษาคติชนอาเซียน เปน็ การศกึ ษาวัฒนธรรมของชาวอาเซียนท้ัง 10 ประเทศ เพื่อให฾เข฾าใจ ความคิด ความเชื่อ ค฽านิยม และสังคมของสมาชิกในอาเซียนที่มีความเหมือนคล฾ายและเชื่อมโยงกัน ซึ่งจะก฽อใหเ฾ กิดความเข฾าใจและความสมานฉนั ทแในสงั คมอาเซียน ความหมายของคติชนวิทยาและคติชนอาเซียน คติชนวิทยา หรอื Folklore เปน็ ศาสตรแที่เกิดขึ้นเพื่อศกึ ษาวิถีชีวติ ของกล฽ุมชนใดกล฽ุมชนหนึ่งทีม่ ี สิ่งใดสิ่งหนง่ึ ร฽วมกัน อาทิ การแต฽งกาย อาหารการกิน บทเพลง นทิ าน ประเพณี การละเล฽น ฯลฯ เป็นต฾น ซึง่ สิ่งเหล฽านีส้ ามารถเรียกรวมกันได฾ว฽าเป็น “วัฒนธรรม” ของกล฽ุมชน Folklore มีความหมายแปลตามศัพทแว฽า “ความรู฾ของปวงชน” แต฽ในระยะแรก Folklore นี้หมายถึง ข฾อมูลในขอบข฽ายของการศึกษาค฾นคว฾า ในระยะต฽อมามักใช฾เป็นชื่อของสาขาวิชาซึ่งศึกษาข฾อมูลด฾วย หลังจากนั้นนักค฾นคว฾าชาวรัสเซียก็ได฾แสดงความเห็นว฽าควรใช฾ถ฾อยคําที่แตกต฽างกันระหว฽างข฾อมูลและ ชือ่ วชิ า โดยใช฾คาํ ว฽า Folklore ในความหมายของข฾อมูล และใช฾คําว฽า Folkloristicsในความหมายของชื่อ วิชาส฽วนในประเทศอื่น ๆ ในยุโรปได฾มีการใช฾คําที่แตกต฽างกันบ฾าง เช฽น ชาวเยอรมันใช฾ Volk-skunde สําหรับชื่อวิชา ส฽วนข฾อมูลโดยเฉพาะที่เป็นงานสร฾างสรรคแและงานประเภทร฾อยกรอง เยอรมันใช฾ Volksdichtungสําหรับฝร่ังเศสน้ัน นอกจากคํา Le Folklore แล฾ว ยังใช฾คํา Tradition populaireสําหรับ ข฾อมูลที่ศึกษา โดยเฉพาะในด฾านที่เกี่ยวกับประเพณีและนิยายของประชาชน สําหรับวงการของชาวอิ ตาเลียนก็ใช฾คําทํานองเดียวกัน คือ Tradizionipopulariส฽วนในประเทศอินเดียใช฾คํา “ชนบาท” (janapada) ซึ่งหมายความว฽า “วิถีทางของประชาชน” นักคติชนวิทยาในระยะเริ่มแรกให฾ความสนใจแก฽กลุ฽มชนในประเทศที่มีอารยธรรมสูงที่มี วัฒนธรรมภาษาหนังสือควบค฽ูกันไปกับวัฒธรรมที่ถ฽ายทอดกันด฾วยปาก ในฐานะที่วิถีชีวิตของ ประชาชนโดยส฽วนใหญ฽อาศยั การเรียนรู฾วัฒนธรรมมขุ ปาฐะ วฒั นธรรมส฽วนนี้จึงเป็นจุดสนใจอันดับแรก ในหม฽ูชาวยุโรปเริ่มด฾วยการรวบรวมข฾อมูลทางประเพณีและความเชื่อถือต฽าง ๆ ข฾อมูลเหล฽านี้ ภาษาอังกฤษใช฾คําเรียกว฽า “Popular Antiqrities” หมายความว฽า “คติโบราณของประชาชน” มีนกั คติชนวิทยาได฾ให฾ความหมายของคําว฽า Folklore ไว฾หลายท฽าน ดังน้ี วิลเลียมธอมสแ ผู฾บัญญัติศัพทแ Folklore ได฾อธิบายไว฾ว฽า จะใช฾คําว฽า Folklore ในความหมายว฽า คติของ ประชาชนและกล฽าวเพิ่มเติมว฽า วิชาการแขนงนี้ศึกษาเกี่ยวกับวิถีชีวิต ประเพณี สิ่งที่ถือปฏิบัติ โชค ลาง บทเพลง สุภาษิต ฯลฯ จากอดีต (The Study of Folklore อ฾างถึงใน วีระวัชร ปิ่นเขียน, 2542, หนา฾ 2 – 3) อารแเชอรแ เทเลอรแ (Archer Taylor) อธิบายความหมายของ Folklore ไว฾ในบทความชื่อ Folklore and the Student of Literature (The Study of Folklore) ว฽า “ได฾แก฽สิ่งที่มีการถ฽ายทอดโดยทาง ประเพณี อาจถ฽ายทอดโดยทางคําพูดหรือโดยขนบธรรมเนียมประเพณีและปฏิบัติสืบทอดมาอย฽างใด

49 อย฽างหนึ่ง เช฽น เพลงชาวบ฾าน นิทานชาวบ฾าน ปริศนาคําทาย สุภาษิต หรือเร่ืองอื่น ๆ ซึ่งเก็บรักษา ไว฾ได฾จากการถ฽ายทอดโดยทางวาจาสืบ ๆ ต฽อมา (อ฾างถึงใน วีระวชั ร ปิ่นเขียน, 2542, หน฾า 2) สติธทอมป฼สนั (Stith Thompson) ได฾ให฾คาํ อธิบายไว฾วา฽ “คติชนวิทยา คือ สิ่งที่สืบทอดจากคน หนง่ึ ไปส฽ูอกี คนหน่งึ และรกั ษาไว฾โดยวิธีจําหรอื ปฏิบัติมากกว฽าที่จะจดบันทึกไว฾ อลัน ดันเดส (AlunDundes, 1980, p. vii) อธิบายว฽า คติชน หรือ Folklore มาจากสองคํา คือ Folk และ lore โดยคําว฽า Folk หมายถึง กลุ฽มชนใด ๆ ที่มีส฽วนร฽วมกันในปใจจัยหรือกิจกรรม อย฽างน฾อยหนึ่งอย฽างซึ่งกิจกรรมที่ร฽วมกันอาจเกี่ยวกับสัญชาติ เชื้อชาติ ศาสนา อาชีพ เครือญาติ หรือปใจจัยใด ๆ ที่คล฾ายคลึงกัน คําว฽า Folk เป็นคําที่มีความหมายยืดหยุ฽น เพราะอาจหมายถึง กลุ฽ม ใหญ฽ เป็นระดับชาติ ระดับชุมชนย฽อยก็ได฾ ซึ่งกิจกรรมร฽วมกันหมายถึง การประกอบอาชีพร฽วมกัน หรือ ภาษาและศาสนาเดียวกัน แต฽ไม฽ว฽ากลุ฽มชนชั้นน้ันจะถูกกําหนดด฾วยปใจจัยกิจกรรมอะไรก็ตาม แตล฽ ะคนจะเกีย่ วข฾องกับประเพณีหรอื การปฏิบตั ิบางอย฽างเสมอ โรเบิรแตเอชโลวี (Robert H. Lowie) ให฾คําจํากัดความว฽า คติชนวิทยา คือ เร่ืองราวที่เป็น ขนบธรรมเนยี มประเพณี ที่เล฽าสืบต฽อกนั มาหลายชว฽ งอายคุ น โดยวิธีมุขปาฐะ (อ฾างถึงใน เสน฽หา บุณย รักษแ, 2547, หน฾า 4) บรุนแวนดแ (Brundvand, 1968, p.xii) ให฾นิยามว฽า คติชนประกอบด฾วยประเพณีที่มิได฾มีการ บนั ทึกไว฾เปน็ เร่อื งราวที่ถ฽ายทอดสืบต฽อกันมาโดยทางมุขปาฐะ (Oral Transmission) เช฽น ท฽องจํา หรือ บอกเล฽าต฽อ ๆ กันมา และมักเป็นเร่ืองเกี่ยวข฾องกับขนบธรรมเนียมประเพณี (Tradition and custom) โดยเร่ืองที่เล฽าและปฏิบัติกันหลายอย฽างหลายแบบหรือความคิดเห็นซึ่งมีอิทธิพลต฽อแบบแผนวิถีชีวิต หรอื แนวการปฏิบัติของคนรน฽ุ หลัง ซึ่งโดยทั่วไปแล฾ว จะไม฽ทราบถึงต฾นตอหรือผ฾ูที่เป็นแหล฽งกําเนิดของ เรื่องราวเหล฽าน้ัน นักคติชนชาวตะวันตกที่อธิบายความหมายและเน้ือหาสาระได฾กว฾างมากที่สุด คือ แอล. ฮอง โก (L. Honko) (Oral Traditions and the Verbal Arts, 1996, p.12)ที่กล฽าวไว฾ว฽า “คติชน (หรือ วัฒนธรรมประเพณีอันเก฽าแก฽ของปวงชน) คือผลรวมทั้งหมดของการสร฾างสรรคแ ที่มีรากฐานจาก ประเพณี เทพปกรณัมของชุมชนที่มีวัฒนธรรม ซึ่งแสดงออกโดยกลุ฽ม หรือโดยปใจเจกบุคคลก็ได฾ และเปน็ สิง่ ทีส่ ะท฾อนใหเ฾ หน็ การคาดการณแของชมุ ชนตามที่มันสะท฾อนใหเ฾ ห็นถึงเอกลักษณแทางสังคมและ วัฒนธรรม กฎเกณฑแและค฽านิยมของคติชนจะมีการถ฽ายทอดแบบมุขปาฐะ โดยการเลียนแบบ หรือ ด฾วยวิถีทางอื่น ๆ รูปแบบของคติชนจะรวมไว฾ซึ่งภาษา วรรณกรรม ดนตรี การร฾องรําทําเพลง การละเล฽น การศกึ ษาเทพปกรณัม พิธีกรรม ขนบธรรมเนียม หัตถกรรม สถาปใตยกรรมและศิลปะ อืน่ ๆ ส฽วนในประเทศไทย ได฾มีการรวบรวมวรรณกรรมพื้นบ฾านในลักษณะของมุขปาฐะให฾เป็นลาย ลักษณแอักษร ในราวสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 โดยการรวบรวมเพลงพื้นบ฾านต฽าง ๆ เช฽น เพลง

50 เกี่ยวข฾าว เพลงเทพทอง เพลงเรือ เพลงขอทาน แต฽ไม฽ได฾นํามาวิเคราะหแ ต฽อมา พระยาอนุมานราช ธน (เสฐียรโกเศศ) ได฾ศึกษาเร่ืองชีวิตและประเพณีต฽าง ๆ ของคนไทย อาทิ ชีวิตชาววัด (2493) ประเพณีเนือ่ งในการเกิดและประเพณีเน่ืองในการตาย (2505) ชีวิตชาวไทยสมัยก฽อน (2510) Essay on Thai Folklore (ไม฽ระบุปีที่พิมพแ) เป็นต฾น ซึ่งผลงานของท฽านแสดงให฾เห็นว฽าคนไทยมีความสนใจใน วรรณคดีท฾องถิ่น – คติชาวบ฾านมาบ฾างแล฾ว ดังที่ท฽านได฾อธิบายเกี่ยวกับ “คติชาวบ฾าน” หรือ Folklore ไว฾ในหนังสือ “วัฒนธรรมเบื้องต฾น” (2524, หน฾า 54) ว฽า Folklore คือ ความร฾ูปรัมปราของชาวบ฾าน ซึ่งหมายถึง “วิชาอันเกี่ยวกับปรัมปราคติที่ชนชั้นชาวบ฾านซึ่งยังไม฽ร฾ูจักหนังสือ สอนหรือเอาอย฽างและ เล฽าสืบ ๆ ต฽อกันมาด฾วยการจํา เช฽น นิยาย นิทาน ภาษิต ปริศนา คําทายอะไรเอ฽ย คติความเชื่อ ความรู฾ เช฽น ยากลางบ฾าน การดงข฾าวให฾หมุนหม฾อเวียนขวา เหล฽านี้เป็นต฾น” ซึ่งหมายถึง แนวดําเนิน ชีวติ ประจําวันของชาวบ฾านเปน็ พืน้ เพดั้งเดิม และกระทํากนั อยู฽ทั่วไปสืบต฽อกนั มาหลายชั่วอายคุ น พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (2556, หน฾า 226) ได฾ให฾ความหมายของคํา ว฽า คติชน ไว฾แยกกัน คือ คติ 2 น. แบบอย฽าง, วิธี, แนวทาง (ป.) และคําว฽า ชน 2 , ชน- (ชน นะ-) น. คน (มักใช฾ในภาษาหนังสือ) (ป., ส.) (2556, หน฾า 356)ดังน้ัน คติชน จึงหมายถึง แบบอย฽างหรอื แนวทางของปวงชน ซึง่ ครอบคลมุ ความหมายที่ราชบัณฑติ ยสถานได฾บัญญัติศัพทแคําว฽า Folklore เป็นคําไทยว฽า คติชาวบ฾าน ซึ่งหมายถึง น. เร่ืองราวของชาวบ฾านที่เป็นของเก฽าเล฽าต฽อปาก และประเพณีสืบ ๆ กันมาหลายช่ัวอายุคนในรูปคติความเชื่อ ประเพณี นิทาน เพลง ภาษิต ปริศนา คําทาย ศิลปะ สถาปใตยกรรม การละเล฽นของเด็ก เป็นต฾น (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554, 2556, หน฾า 226) ส฽วนพจนานกุ รมศัพทแสงั คมวิทยา อังกฤษ – ไทย ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2524 (2524, หนา฾ 153) แปลคํา Folklore ว฽า “คติชาวบ฾าน ความเชื่อ เร่ืองเทพนิยาย เร่ืองนิยาย หรือประเพณีที่ ยังเหลือรอดมา รวมเรียกว฽าเป็นความร฾ูหรือปใญญาแบบชาวบ฾าน (ซึ่งหมายถึง ชนแบบด้ังเดิมก็ได฾ คนทัว่ ไปที่ดอ฾ ยการศึกษาก็ได฾ หรือหมายถึงมวลชนส฽วนใหญ฽ในสังคมก็ได฾) คติชาวบ฾านปรากฏในเร่ือง ที่เล฽าสืบต฽อกนั มาเปน็ ประเพณี เชน฽ เรื่องนิยาย เพลงร฾อง คาํ สวด และสุภาษิตต฽าง ๆ ของชาวบ฾านที่ มิได฾มกี ารเขียนลงไว฾เป็นลายลักษณแอกั ษร ในปี พ.ศ. 2510 ดร.กิ่งแก฾ว อัตถากร นักวิชาการด฾านคติชนวิทยา ได฾ให฾ความคิดและเสนอ ว฽า ควรใช฾ “คติชนวิทยา” แทน “คติชาวบ฾าน” ด฾วยเหตผุ ลว฽า 1. คตชิ าวบ฾าน เปน็ คาํ ซึง่ ใหค฾ วามหมายแคบกว฽าขอบข฽ายของวิชา ท้ังคํา “ชาวบ฾าน” ก็เป็นคํา ที่สร฾างความเข฾าใจผิดง฽าย ว฽าวิชานี้เกี่ยวข฾องเฉพาะชาวบ฾านชนบทหรือบุคคลบางระดับชั้นของระบบ เศรษฐกิจและสังคม แต฽ความเปน็ จรงิ แล฾ว วิชา Folklore นี้เกี่ยวข฾องกับคนทุกสถานภาพ โดยคํานึงถึง ภาวะที่บุคคลเหล฽าน้ันเป็นส฽วนหนึ่งของกลุ฽ม Folk หรือกลุ฽มที่มีลักษณะพิเศษ ชาวชนบทเป็นกล฽ุมชน ประเภทหนึ่งเท฽านั้น คติชาวบ฾านจงึ เปน็ ข฾อมูลเพียงส฽วนหนง่ึ ที่นกั คติชนวิทยาสนใจ

51 2. คติชนวิทยา เป็นคําที่ให฾ความหมายกว฾างขวางเหมาะสมกับขอบข฽ายความสนใจและการ ค฾นคว฾าเท฽าทีป่ ฏิบัติกันอย฽ูในวงการ Folklore สากล กล฽าวคือว฽าด฾วยวิถีชวี ิตตามประเพณีของกลุ฽มชน จากความคิดของนักคติชนวิทยาข฾างต฾น สรุปได฾ว฽า คติชนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่รับช฽วงกัน ต฽อ ๆ มา มีวิธีถ฽ายทอดจากคนรุ฽นหนึ่งไปยังคนอีกร฽ุนหนึ่ง โดยวิธีบอกเล฽าเป็นข฾อมูลมุขปาฐะ ปฏิบัติ และจดจํากันต฽อ ๆ มา จึงถือได฾ว฽า คติชนวิทยา เป็นการศึกษาวัฒนธรรมด้ังเดิมท้ังหมดของ ประเทศชาติ โดยสํานักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห฽งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ ได฾ให฾ความหมาย ไว฾ว฽า วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย฽างที่เป็นผลผลิตของมนุษยแในสังคม เป็นต฾นว฽าความคิด ความร฾ูสึก ความประพฤติ กิริยาอาการ ศิลปะ ประเพณี กฎหมาย ประดิษฐกรรมต฽าง ๆ ที่สังคม ยอมรับและปฏิบัติสืบต฽อกันมาต้ังแต฽อดีตจนถึงปใจจุบัน (สํานักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห฽งชาติ, ม.ป.ป., ไม฽มีเลขหนา฾ ) ซึง่ ภายหลังศาสตราจารยแพิเศษ ดร.กิ่งแก฾ว อตั ถากร ได฾แบ฽งวัฒนธรรมออกเป็น สองประเภท คือ วัฒนธรรมหลวงอันได฾แก฽ ศาสนา และวัฒนธรรมย฽อย คือ ขนบธรรมเนียม ประเพณีพืน้ บ฾าน ดังนนั้ นกั คติชนวิทยา จึงเปรียบเสมือนผู฾ที่ทําความเขา฾ ใจสิ่งที่ได฾รับมาและส฽งต฽อไปส฽ู คนอีกรุ฽นหนึ่ง ซึ่งมีความหมายถึงการเป็นคติชนอาเซียน ที่ศึกษาและทําความเข฾าใจวัฒนธรรมของ สมาชิกชาวอาเซียนท้ัง 10 ประเทศ อันส฽งผลใหล฾ ดความขดั แย฾งในกล฽ุมชนทีแ่ ตกต฽างกันด฾วย ประเภทของคติชนอาเซียน นักคติชนวิทยาหลายท฽าน อาทิ แจน ฮาโรลดแบรุนแวนดแ (Jan Harold Brunvand), เคนเนท เอส. โกลสเตน (Kenneth S. Goldstein),กุหลาบมัลลิกะมาส, กิ่งแก฾ว อัตถากรได฾จัดจําแนกข฾อมูล ทางคตชิ นวิทยาไว฾หลากหลาย ซึง่ สามารถสรุปได฾ 3 ประเภท ดังน้ี 1. ประเภทมขุ ปาฐะ (Verbal Folklore) หมายถึง ขอ฾ มลู ประเภทที่มกี ารเล฽าแบบปากต฽อปากกัน มา จากคนรุ฽นหน่ึงไปส฽ูคนอีกรุ฽นหนง่ึ โดยมิได฾จดบันทึกเปน็ ลายลักษณแอกั ษร ได฾แก฽ 1.1 ภาษาถิ่น 1.2 นิทาน 1.3 ปริศนาคําทาย 1.4 สํานวน สุภาษิต คําพังเพย 1.5 เพลงพ้ืนบ฾าน 2. ประเภทอมุขปาฐะ (Non Verbal Folklore) หมายถึง ขอ฾ มลู ประเภททีไ่ ม฽ได฾เปน็ การเล฽า แบบปากต฽อปาก หรอื เป็นข฾อมลู ทีไ่ ม฽ได฾ใชภ฾ าษาในการส฽งต฽อมาสู฽คนอีกรุ฽นหนง่ึ ได฾แก฽ 2.1 ศลิ ปะพืน้ บ฾าน 2.2 หตั ถกรรมพืน้ บ฾าน 2.3 สถาปใตยกรรมพ้ืนบ฾าน

52 2.4 การแตง฽ กายพนื้ บ฾าน 2.5 ดนตรีพ้นื บ฾าน 2.6 อาหารพืน้ บ฾าน 3. ประเภทผสม (Partly Verbal Folklore) เป็นข฾อมลู ผสมระหว฽างชนิดทีต่ อ฾ งใช฾ภาษาและไม฽ใช฾ ภาษาประกอบกัน และยังมีการกระทาํ หรอื กิจกรรมผสมผสานไว฾ดว฾ ย ได฾แก฽ 3.1 ความเช่อื โชคลาง 3.2 การละเล฽นพืน้ บ฾าน 3.3 ละครพืน้ บ฾าน 3.4 การรอ฾ งราํ 3.5 ประเพณี พิธีกรรม เนื่องจากในวิชาวัฒนธรรมอาเซียนนี้ มีหลายหน฽วยเรียนที่มีเน้ือหาคาบเกี่ยวกับคติชนวิทยา อาทิ ภาษาถิ่นซึง่ จะมีอย฽ูในบทเรียนเกีย่ วกบั ภาษาอาเซียน การแต฽งกาย อาหาร ประเพณีและวิถีชีวิต ซึ่งจะมีปรากฏในบทเรียนประเพณีและวิถีชีวติ อาเซียน หรอื นทิ านพื้นบ฾านที่จะมีกล฽าวถึงในวรรณกรรม อาเซียน ในบทนี้ ผู฾สอนจึงขอกล฽าวถึงข฾อมูลทางคติชนอาเซียนเพียงบางประเภทเท฽านั้น อาทิ บท เพลง สํานวน ภาษิต คําพังเพย ความเชื่อ การละเล฽น เปน็ ต฾น บทเพลง ในวิชาคติชนวิทยาน้ัน บทเพลงจะมีความหมายเป็นบทเพลงพื้นบ฾านของท฾องถิ่นใดท฾องถิ่น หนึ่ง เช฽น เพลงพื้นบ฾านภาคเหนือ เพลงพื้นบ฾านภาคใต฾ เป็นต฾น ซึ่งจะมีภาพสะท฾อนของวัฒนธรรม และสังคมที่แตกต฽างกัน ซึ่งไม฽สามารถกล฽าวได฾อย฽างละเอียดเม่ืออย฽ูในวิชาวัฒนธรรมอาเซียนที่มีกล฽ุม ชนปรากฏอย฽ูถึง 10 ประเทศ ดังน้ัน บทเพลงในการศึกษาคติชนอาเซียน จึงได฾นําบทเพลงหลักของ ประเทศ นั่นคอื เพลงชาติ ทีน่ อกจากจะเปน็ เครือ่ งมอื ในการสร฾างให฾คนในชาติมีความภาคภูมิใจและรัก ชาติแล฾ว ยังแสดงให฾เห็นถึงจุดมุ฽งหมายและเอกลักษณแของคนในชาติอีกด฾วย อาทิ เพลงชาติที่มี จุดม฽ุงหมายเพื่อให฾คนในชาติมีความสามัคคีกันเพื่อให฾ประเทศชาติเจริญรุ฽งเรือง หรือ เพลงชาติที่มี เนือ้ หาเกีย่ วกับความตอ฾ งการให฾พระผ฾ูเป็นเจ฾าทรงพิทักษแรักษาพระมหากษัตริยแหรือให฾ทรงปกครองโดย ธรรมเพื่อใหร฾ าษฎรมคี วามรม฽ เย็นเป็นสขุ เป็นต฾น เนือ้ หาของเพลงชาติในประเทศกล฽ุมอาเซียนที่แสดงให฾เห็นถึงความภาคภูมิใจในแผ฽นดินเกิด และความสามัคคีของคนในชาติ มดี ังน้ี 1. เพลงชาติไทยทํานอง พระเจนดุรยิ างคแ (ปิติ วาทยะกร) คาํ รอ฾ ง พันเอก หลวงสารานุประพันธแ (นวล ปาจิณพยคั ฆแ)

53 เนื้อเพลง ความหมาย ประเทศไทยรวมเลือดเน้ือชาติเชือ้ ไทย ประเทศไทยเปน็ ทีร่ วมของคนไทย เปน็ ประชารัฐ ไผทของไทยทกุ ส฽วน ทุกหนทกุ แห฽งเป็นของคนไทย อยู฽ดํารงคงไว฾ได฾ท้ังมวล ชาติไทยดาํ รงอยู฽ได฾ เพราะคนไทยมีความสามคั คี ด฾วยไทยล฾วนหมาย รักสามัคคี ไทยนี้รกั สงบ แตถ฽ ึงรบไม฽ขลาด คนไทยเปน็ ผู฾รักความสงบ แตถ฽ ึงคราวรบก็ไม฽เกรงกลัว เอกราชจะไม฽ให฾ใครข฽มขี่ คนไทยจะไม฽ยอมให฾ใครมายํ่ายีเอกราชของชาติเป็นอันขาด สละเลือดทกุ หยาดเป็นชาติพลี เราพรอ฾ มใจกันสละเนือ้ และชีวติ เพื่อชาติ เถลิงประเทศชาติไทยทวี มีชัย ชโย ชาติไทยจะได฾อยู฽ด฾วยความรุ฽งเรอื งและมีชัยชนะต฽อไป 2. เพลงชาติฟิลิปปินสแ บทร฾องฉบับทางการภาษาฟิลิปิโน ชื่อ เพลงลูปใงฮินิรัง (LupangHinirang)แปลว฽า “แผ฽นดนิ อันเปน็ ที่รกั ” เนื้อร้อง ความหมาย Bayangmagiliw แผ฽นดนิ ที่รกั ยิ่ง PerlasngSilanganan ไข฽มุกแดนบรู พา Alabngpuso, ศรัทธาอนั เปี่ยมล฾นของหัวใจ Sa Dibdibmo’ybuhay. ในใจเธอยังคงอย฽ูเสมอ … แผ฽นดนิ ทีถ่ กู เลือกสรรเอย เธอคือถิน่ กําเนดิ ของผกู฾ ล฾า LupangHinirang, Duyankangmagiting, แด฽เหลา฽ ผพู฾ ิชิต เธอจะต฾องไม฽ยอมพ฽ายผใ฾ู ด Sa manlulupig, Di kapasisiil. ท่ัวทั้งท฾องทะเลและขุนเขา ท้ังทั้งในอากาศและฟูาคราม … ของเธอ มีความงดงามในบทกวี และบทเพลงแด฽เสรีภาพทีร่ ักยิง่ Sa dagat at bundok, Sa simoy at salangitmong ประกายแห฽งธงของเธอ Bughaw, May dilagangtula, ส฽องสว฽างซึง่ ชัยชนะ At awitsapaglayangminamahal. ดวงดาราและตะวันในธง … จะมิอับแสงลงตลอดกาล Angkislapngwatawatmo’y Tagumpaynanagniningning, Angbituin at arawniya, Kailan pa ma’y di magdidilim, …

54 Lupangarawngluwalhati’t แดงแห฽งรงุ฽ อรุณ เกียรติศักดิ์ Pagsinta, Buhay ay langitsa และความรกั ใคร฽ของเราเอย Piling mo. Amingligayanapag ชีวติ คือสวรรคแในอ฾อมแขนเธอ May mang-aapi, Angmamatay ยามเมอ่ื ใครมายาํ่ ยี เรายินดี Ng dahilsaiyo. ยอมตายเพือ่ เธอ ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 46 – 47. 3. เพลงชาติมาเลเซีย ชือ่ เพลง เนการากู (Negaraku) แปลว฽า “ประเทศของฉัน” ภาษามลายู อกั ษรยาวี ภาษามลายู อักษรโรมัน ความหมาย Negaraku, แผ฽นดนิ ของข฾า ‫وڬاراكى‬ คือผืนดินถิ่นเกิด ‫تاوه تىمڤهڽ دارهكى‬ Tanah tumpahnyadarahku, ผองประชาพํานกั Rakyat hidup, ด฾วยรักสามคั คี ก฾าวหน฾า ‫رعيت هيذوڤ‬ Bersatudanmaju, ‫برساتى دان ماجى‬ ‫رحمة بهاڬيا‬ Rahmatbahagia, จงประสพสุขล฾วน ‫تىهه كىروياكه‬ Tuhankurniakan, ขอพระเจ฾าทรงอํานวยพร ‫راج كيت‬ Raja kita, ขอองคแราชา ‫سلامت برتختا‬ Selamatbertakhta. ทรงปกครองแผ฽นดินโดยธรรม ‫رحمة بهاڬيا‬ Rahmatbahagia, จงประสพสุขล฾วน ‫تىهه كىروياكه‬ Tuhankurniakan, ขอพระเจ฾าทรงอํานวยพร ‫راج كيت‬ Raja kita, ขอองคแราชา ‫سلامت برتختا‬ Selamatbertakhta. ทรงปกครองแผ฽นดินโดยธรรม ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 60. ภาษามลายู อกั ษรยาวี ทีม่ า http://www.uasean.com/kerobow01/282.

55 4. เพลงชาติสิงคโปรแ ชื่อเพลง มาจลู ะหแ ซีงาปรู า (MajulahSingapura) แปลว฽า “สิงคโปรแจงเจริญ” เน้ือเพลง ความหมาย Mari kitarakyatSingapura มาเถิด เราชาวสงิ คโปรท์ ้งั หลาย Sama-samamenujubahagia มาร่วมมงุ่ หน้าสู่ความสุขร่วมกัน Cita-citakita yang mulia ขอความปรารถนาอันทรงเกยี รตขิ องเรานั้น จงดลให้ประเทศสิงคโปร์ประสบผลสาเรจ็ Berjaya Singapura Marilahkitabersatu มาเถดิ เรามาสามัคคีกนั Dengansemangat yang baru ในจิตวญิ ญาณดวงใหม่ เราผองจงตะโกนก้องวา่ Semuakitaberseru MajulahSingapura สิงคโปรจ์ งเจรญิ MajulahSingapura สงิ คโปรจ์ งเจรญิ ท่มี า อาเซยี น 360๐, หนา้ 73. 5. เพลงชาติอนิ โดนีเซยี ชอื่ เพลง อินโดนเี ซีย รายา (Indonesia Raya) แปลว่า “อนิ โดนเี ซยี อันยง่ิ ใหญ่” เน้ือร้องและทานองโดย วาเก รูดอลฟ์ ซูปรัตมาน (Wage Rudolf Supratman) เนื้อเพลง ความหมาย Indonesia, tanahairku, อินโดนีเซีย มาตุภมู ขิ องข฾า Tanah tumpahdarahku. แผ฽นดนิ ที่ข฾ายอมพลีโลหิต Di sanalahakuberdiri, ณ ที่นน้ั ข฾าขอหยดั ยืน Jadipanduibuku. เพื่อปกปูองมาตภุ มู ิ Indonesia, kebangsaanku, อินโดนีเซีย ประชาชาติของข฾า ประชาชนและมาตุภมู ขิ องข฾า Bangsadantanahairku. Marilahkitaberseru, มาเถิด เราจงตะโกนก฾อง “Indonesia bersatul” “อินโดนีเซียจงเป็นเอกภาพ” Hiduplahtanahku, แผ฽นดนิ ของข฾า จงเจรญิ Hiduplahneg’riku, ประเทศของข฾า จงเจรญิ Bangsaku, rakyatku, semuanya. และรวมถึงประชาชาติของข฾าท้ังผอง Bangunlahjiwanya,

56 Bangunlahbadannya ต่ืนเถิดดวงวิญญาณ Untuk Indonesia Raya. ตืน่ เถิดสงั ขารของปวงประชา เพื่ออินโดนีเซียอนั ยิ่งใหญ฽ (*ประสานเสียง) Indonesia Raya, merdeka, (*ประสานเสียง) อินโดนีเซียอันยิ่งใหญ฽ merdeka Tanahku, neg’riku yang เอกราช เอกราช แผ฽นดนิ ข฾า ประเทศขา฾ kucinta. Indonesia Raya, merdeka, ที่ขา฾ รกั อินโดนีเซียอันยิ่งใหญ฽ merdeka Hiduplah Indonesia Raya. เอกราช เอกราช จงเจริญเถิด อินโดนีเซียอนั ยิ่งใหญ฽ (*ซ้ํา) (*ซ้าํ ) ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 86 - 87. 6. เพลงชาติบรูไน ชือ่ เพลง อัลเลาะหเแ ปอลิฮารากนั สุลตา฽ น (Allah Peliharakan Sultan) แปลว฽า “ขอพระเจ฾าทรงพิทกั ษแองคแสลุ ต฽าน” เนื้อเพลง อกั ษรรูมี ความหมาย Ya Allah lanjutkanlahUsia ขอพระอัลเลาะหทแ รงอวยพรแดพ฽ ระองคแ KebawahDuli Yang MahaMulia จงทรงพระเจริญยิ่งยนื นาน Adilberdaulatmenaunginusa จงทรงปกครองราชอาณาจักรโดยธรรมและความสง฽า Memimpinrakyatkekalbahagia งาม Hidupsentosa Negara dan Sultan Ilahiselamatkan Brunei Darussalam และจงทรงนําปวงชนใหเ฾ ป็นสขุ อย฽ูช่ัวกาลนานเทอญ ขอสนั ติภาพจงมีแด฽ราชรฐั และองคแสุลต฽าน ขอพระผเู฾ ปน็ เจ฾าของขา฾ ได฾ทรงพทิ ักษแบรไู น นครแหง฽ สนั ติดว฾ ยเถิด ทีม่ า อาเซียน 360๐, หนา฾ 99.

57 7. เพลงชาติเวียดนาม ชือ่ เพลง เตี๋ยน เกวิน กา (TiếnQuânCa) แปลว฽า “มารแชทหาร เวียดนาม” เนื้อเพลง ความหมาย Doan quan Viet Nam di ทหารเวียดนามท้ังหลายรกุ ไปข฾างหน฾า Chung long cuuquoc ด฾วยใจเด็ดเดีย่ วในการพิทกั ษแมาตภุ มู ิ Buocchan don vangtren เสียงฝเี ท฾าทีเ่ รง฽ เร฾าของเราดังก฾องทวั่ duong gap ghenhxa ท฾องถนนอนั ยาวไกลและทุรกนั ดาร Co inmauchienthang จติ วิญญาณของชาตินั้นสถิต manghonnuoc, ในธงแดงอาบเลือดแหง฽ ชัยชนะ Sung ngoaixachenkhuc เสียงปืนกระหนํ่าอนั ยาวนาน สอดประสานไปกบั เสียงเพลงเดินทพั quanhanh ca. หนทางสู฽ความร฽ุงเรอื งของเราทอดทบั Duong vinhquangxay บนซากศพของเหล฽าศตั รู xacquanthu, (1) มาฝุาฟนใ ความทกุ ขแยากนานปั การ Thanggianlaocungnhau แล฾วรว฽ มสร฾างที่ม่นั ต฾านข฾าศึกกัน จงสู฾เพื่อจุดม฽ุงหมายของผองชน lapchienkhu. Vi nhandanchiendau อย฽างไม฽ลดละ เร฽งเขา฾ ส฽ูสมรภมู ิกันเถอะ Khongngung, รกุ ไปข฾างหน฾า ทกุ คนรุกไปข฾างหน฾า Tienmaurasatruong, เวียดนามของเรานั้นอย฽ูยืนยง Tienlen, cungtienlen. Nuoc non Viet Nam ta ช่วั กปั กลั ป฼ ทหารเวียดนามทั้งหลายรุกไปข฾างหน฾า vung ben. Doan quan Viet Nam di ธงดาวทองโบกสะบดั พลิ้ว นาํ ปวงชนพ฾นจากความ Sao vangphapphoi Dat going noiquehuong ทกุ ขแยากลาํ เค็ญ เรามาร฽วมมุมานะต฽อส฾ู qua noi lam than Cungchungsucphandau เพือ่ สร฾างชีวติ ใหม฽ จงลุกขนึ้ สู฾และทาํ ลาย xaydoimoi, Dung deulen gong xich ta โซ฽ตรวนทิง้ เพราะเราต฾องกล้ํากลืนฝืนทนต฽อ dap tan . ความเคียดแค฾นชิงชังมานานพอแล฾ว Tubaolau ta nuot cam hon,

58 Quyethysinhdoi ta tuoi จงเตรียมพร฾อมตอ฽ การเสียสละทกุ สิ่ง tham hon. เพือ่ ชีวติ อันรุ฽งโรจนใแ นภายหน฾า จงส฾ูเพื่อจุดมุ฽งหมายของผองชน Vi nhandanchiendau อย฽างไม฽ลดละ khongngung, เร฽งเขา฾ สู฽สมรภมู ิกันเถอะ รุกไปข฾างหน฾า Tienmaurasatruong, ทกุ คนรุกไปข฾างหน฾า Tienlen, cungtienlen. เวียดนามของเราน้ัน Nuoc non Viet Nam ta อย฽ูยืนยงช่ัวกปั กัลป฼ ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 114 - 115. vung ben. 8. เพลงชาติเมยี นมารแชือ่ เพลง คาบา มา จี (Kaba ma kyei) แปลว฽า “ขอประเทศ เมียนมารแคงอยู฽ชว่ั นิรนั ดรแ” เนื้อเพลง ความหมาย ตะย฾ามยะ ตา ลุ ลา ชิน้ แนเมอตเหว฽ แหง฽ หนที่ปรากฏท่ัวซึง่ ความเป็นธรรมและ โด ปเหย฽ โด มเหย฽ เอกราช ประเทศของเรา...แผน฽ ดินของเรา มย฾า หลู฽ คา เต฿ยนเแ ญ฾ยนแจ฿านเส฽ โบ แหง฽ หนที่ปรากฏทัว่ ซึง่ สิทธิอนั เท฽าเทียม เซ็ย ตู฽ หญี่มยะ หว฽าดะ พยู และแนวทางที่ถกู ต฾อง สิน่ เด ปเหย฽ นาํ พาประชาชนไปส฽ูชีวติ ทีส่ งบสุข โด ปเหย฽ โด มเหย฽ ประเทศของเรา...แผน฽ ดินของเรา ปหยีเ่ ด฽านแซู อัมเหว฽ อมั เย฾ ความเป็นสหภาพ อันเปน็ มรดกตกทอด ติ ดนั เสะ สืบมา เราขอปฏิญาณเพื่อพิทักษแส่งิ น้ี อะเด็ยถ฽าน ปยูเบ฿เท็ยนแ ไว฾มนั่ ตราบช่ัวกลั ปาวสาน เต็ยนแ โซ เหล฽ ตราบโลกแหลกสลาย แผน฽ ดินพมา฽ กาบ฽า มาเจ฽มยาหม฽า ปเหย฽ จงคงอยู฽ต฽อไป โด โบ฿บว฿า อัมเหว฽ สิ โม ชิ เรารกั และเทิดทนู บ฾านเมือง เพราะนี่คอื มยะโน฾เบ฽ มรดกที่แท฾จริงจากบรรพชน ปหยี่เด฽านแซูโก฽ อะเตะ เปฺ เราจกั สละชีพ เพ่ือปกปูองสหภาพของเราไว฾ โล โด กะ กแหว฽เมอเหล฽ นคี่ ือชาติของเรา แผ฽นดินของเรา ด฽า โด ปเหย฽ ด฽า โด มเหย฽ โด ไปุนแ ซึง่ พวกเราเปน็ เจา฾ ของ แด มเหย฽ เราจะแบกรับภาระเพื่อปกปูอง โด ปเหย฽ โด มเหย฽ เออโจ฿ โก฽ หญี่ ผลประโยชนแของชาติและแผน฽ ดิน

59 หญ฽าสว฽า โด ดะเหว฽ นีค่ อื หนา฾ ทีท่ ี่เราพึงทาํ ท฾านเส฽านแ บ฽า โซ เหล฽ โด ต฽าหว฽ุน เพื่อแผ฽นดนิ อันทรง เบ฽อะโพ฾ ต฽าน มเหย฽ คุณค฽าแห฽งน้ี ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 126 - 127. 9. เพลงชาติลาว ชื่อ เพงซาดลาว ความหมาย เนือ้ เพลง ชาติลาวต้ังแตใ฽ ดมา ลาวทกุ ถ฾วนหน฾าเชิดชูสดุ ใจ ຆາຈລາວຉັ້ ຄແຉ່ ໃຈມາ ร฽วมแรงร฽วมจิตร฽วมใจ ລາວ຋ຸ ກຊ້ັ ວຌຫຌັ້ າເີຆຈຆູ ສຸ ຈໃ຅ สามคั คีกนั เปน็ กาํ ลังเดียว เดด็ เดี่ยวพร฾อมกนั ก฾าวหน฾า ອ່ ວມແອຄອ່ ວມິ຅ຈອ່ ວມໃ຅ บูชาชูเกียรตขิ องลาว ສາມກີ຃ກຌເຎຌກາລຄຈຽວ ส฽งเสริมใชส฾ ิทธิ์เปน็ เจา฾ ເຈຈຈ່ ຽວພ້ັ ຬມກຌກ້ັ າວຫຌັ້ າ ลาวทุกชนเผ฽าเสมอภาพกนั ຍູ ຆາຆູ ກຽຈຂຬຄລາວ ສ຺່ ຄເີສມໃຆ້ັ ິສຈເຎຌເ຺຅ັ້ າ ລາວ຋ຸ ກຆ຺ ຌເຏ຺່ າສະເຫີມພາຍກຌ ່ຍໃຫ້ັ ພວກ຅ກກະພຈ บ฽ให฾พวกจักรพรรดิ์ ແລະພວກຂາງຆາຈເຂ຺ ້ັ າມາລ຺ ຍກວຌ และพวกขายชาติเข฾ามารบกวน ລາວ຋ຄມວຌຆູ ເຬກະລາຈ ลาวท้ังมวลชเู อกราช ິຬຈສະຫລະພາຍຂຬຄຆາຈລາວໄວ້ັ อิสรภาพของชาติลาวไว฾ ຉຈິສຌໃ຅ສູ້ັ ີຆຄເ຺ຬາໄຆ ตดั สินใจสู฾ชิงเอาชยั ພາຆາຈກັ້ າວໄຎສູ ່ ຃ວາມວຈ຋ະຌາ พาชาตลิ าวไปส฽ูความวัฒนา ที่มา อาเซียน 360๐, หนา฾ 139. ภาษาลาว ที่มา https://www.youtube.com/watch?v=Ve4M8YT47LA.

60 10. เพลงชาติกัมพูชา ชื่อเพลง นครราช (Nokoreach) แปลว฽า “เมืองของพระเจา฾ แผ฽นดนิ ” เนือ้ เพลงภาษาเขมร เนือ้ งเพลง ความหมาย ขอพวกเทวดา សូ មពួកទេព្ាដ โซม ปวกเตฝดา รกั ษาพระมหากษัตรยิ แเรา រកាមហាកសត្រទ ងើ เรยี กซา มฮากสตั เยิง ให฾ได฾รุ฽งเรือง ឲ្យបានរងុ ទរឿង ไอย บาน รงุ เรือง โดยชยั มงคลศรสี วสั ดี ទោ ជ័ មងគលសិរ ី ดอย เจ็ยมอ็ งก็อล เซเร็ยซวั สเดย็ เหล฽าข฾าพระองคแ សួ សត ី เยงิ ขญมเปรยี ะฮ์ออง ขอพํานักใต฾ร฽ม ទ ើងខ្ ញំុត្ពះអងគ โซม ซรก กรอม มลปุ พระบารมี សូ មត្ជកទត្ោមមលប់ เปรียะฮ์ บารอเมย็ ในพระนรบดี ត្ពះបារមី เนย็ เปรียะฮ์ นอรอบอเดย็ วงศกแ ษัตรา ននត្ពះនរបរី ว็อง กสัตรา แดล ซาง ซึ่งสร฾างปราสาทหิน វងសកសត្ាដែលសាង ปราสาต ถมอ ครอบครองแดนเขมร ត្បាសាេថ្ម กรปุ กรอง แดน ขแมย็ โบราณเลื่องลอื ฯ ត្រប់ត្រងដែនដខម រ โบะราน ทเกิงทกานฯ ทีม่ า อาเซียน 360๐, หนา฾ 151. បុរាណទថ្កើងថ្កកន។ ภาษาเขมร ทีม่ า https://th.wikipedia.org/wiki. จากความหมายของเพลงที่ถือเป็นเพลงประจําชาติของแต฽ละชาติ แสดงให฾เห็นถึงกลวิธีใน การสรา฾ งความรักชาติให฾แก฽ประชาชนในชาติของตน ซึ่งถือเป็นความมุ฽งมาดปรารถนาที่สําคัญ อีกทั้ง ยังแสดงให฾เห็นถึงประวัติศาสตรแ ความเป็นมา ความเชื่อและค฽านิยมต฽าง ๆ ของคนในชาติที่ปรากฏใน เนือ้ เพลงดว฾ ย เชน฽ การแสดงประวตั ิศาสตรแและความเปน็ มาของชาติในเพลงชาติเวียดนาม ที่กล฽าวว฽า “เสียงปืนกระหนํ่าอันยาวนาน สอดประสานไปกับเสียงเพลงเดินทัพ หนทางสู฽ความร฽ุงเรืองของเรา ทอดทับบนซากศพของเหล฽าศัตรู” ความนี้ล฾วนแสดงให฾เห็นถึงสงครามที่เวียดนามประสบมาอย฽าง ยาวนาน เพลงชาติเวียดนามน้ันจึงแสดงความปรารถนาที่จะให฾ชาวเวียดนามทั้งหลายไม฽ลืมสิ่งที่บรรพ บุรุษได฾เคยเจอ อกี ทั้งยังปลุกใจใหม฾ ีความรกั ชาติดว฾ ย ซึง่ มคี วามคล฾ายคลึงกับเนื้อเพลงชาติของลาวใน ตอนหนึ่งว฽า “บ฽ให฾พวกจักรพรรดิและพวกขายชาติเข฾ามารบกวน ลาวท้ังมวลชูเอกราช อิสรภาพของ ชาติลาวไว฾ ตัดสินใจส฾ูชิงเอาชัย พาชาติลาวไปสู฽ความวัฒนา” ซึ่งแสดงให฾เห็นว฽าประเทศลาวก็ผ฽าน วิกฤติหรอื สงครามในการล฽าอาณานิคมของจักรวรรดิตะวันตกมาเช฽นเดียวกัน ทําให฾ต฾องมีเน้ือหาปลุก ใจใหช฾ าวลาวรกั ชาติ เป็นต฾น

61 ส฽วนเพลงชาติที่ปรากฏความเชื่อและค฽านิยมของประชาชนไว฾นั้น ปรากฏในเน้ือเพลงชาติ เขมร ดังเนื้อเพลงที่กล฽าวว฽า “ขอพวกเทวดารักษาพระมหากษัตริยแเราให฾ได฾ร฽ุงเรือง” ข฾อความนี้มิได฾ แสดงถึงความเชือ่ ทีป่ ระชาชนมีความจงรักภักดีต฽อผู฾เป็นใหญ฽ในแผ฽นดินเพียงอย฽างเดียว แต฽ยังแสดงให฾ เห็นว฽า การมีพระมหากษัตริยแที่ทรงสร฾างปราสาทหินและครอบครองดินแดนเขมรในโบราณกาลน้ัน เป็นความภาคภูมิใจของชาวกัมพูชาอย฽างมาก ซึ่งมีความคล฾ายคลึงกับเพลงชาติของบรูไน ที่มีชื่อเพลง ว฽า อัลเลาะหแเปอลิฮารากัน สุลต฽าน (Allah Peliharakan Sultan) แปลว฽า “ขอพระเจ฾าทรงพิทักษแ องคแสุลต฽าน” โดยเนื้อเพลงปรากฏข฾อความว฽า “ขอพระอัลเลาะหแทรงอวยพรแด฽พระองคแ จงทรงพระ เจริญยิ่งยืนนาน จงทรงปกครองราชอาณาจักรโดยธรรมและความสง฽างาม” อันเป็นข฾อความที่แสดง ให฾เห็นความเชื่อของชาวบรูไนว฽า องคแสุลต฽านผ฾ูปกครองประเทศน้ันอย฽ูภายใต฾การพิทักษแค฾ุมครองและ การชี้นําของพระผู฾เป็นเจ฾า อีกท้ังยังได฾รับการอํานวยพรจากพระผ฾ูเป็นเจ฾าอีกด฾วย เพลงชาติจึงเป็นคติ ชนประเภทหนึ่งที่สะท฾อนประวัติศาสตรแ ความรู฾สึกนึกคิด ความเชื่อและวิถีชีวิตของคนแต฽ละชาติไว฾ และดาํ รงอย฽ูค฽ูประเทศชาติอย฽างยาวนาน สาํ นวน สุภาษิตอาเซียน ความหมายของสํานวน สุภาษิต พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 ได฾ให฾ความหมายของ สุภาษิต (2556, หน฾า 1245.) ไว฾ว฽า “ถ฾อยคาํ หรือข฾อความที่กล฽าวสืบต฽อกันมาช฾านานแล฾ว มีความหมายเป็นคติสอนใจ เช฽น รักยาวใหบ฾ ่ัน รักสั้นใหต฾ ฽อ นาํ้ เช่ียวอย฽าขวางเรือ” ซึ่งแสดงให฾เห็นถึงการสอนเร่ืองดีงาม จึงสรุปได฾ว฽า สภุ าษิตเป็นข฾อความที่มลี กั ษณะเปน็ คาํ สอน เพื่อให฾เป็นคติสอนใจ ส฽วนคําว฽า สํานวน (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554, 2556, หน฾า 1227.) มีความหมายว฽า “ถ฾อยคําที่เรียบเรียง, โวหาร, บางทีก็ใช฾ว฽าสํานวนโวหาร, เช฽น สารคดีเร่ืองนี้สํานวน โวหารดี, ถ฾อยคําที่แสดงออกมาเป็นข฾อความพิเศษ เฉพาะภาษาหนึ่ง ๆ เช฽น สํานวนฝรั่ง, ช้ันเชิงหรือ ท฽วงทํานองในการแต฽งหนังสือหรือพูด เช฽น สํานวนเจ฾าพระยาพระคลัง (หน) สํานวนยาขอบ, ลักษณะนามใช฾เรียกข฾อความหรือบทประพันธแรายหนึ่ง ๆ เช฽น อิเหนามีหลายสํานวน บทความ 2 สํานวน” จึงสรุปได฾ว฽า สํานวนเป็นข฾อความที่มีความหมายแฝงอยู฽ ใช฾เปรียบกับพฤติกรรมของมนุษยแ เช฽น ลูกไม฾หล฽นไม฽ไกลต฾น หรือ ลิ้นกับฟใน เป็นต฾น ซึ่งส฽วนใหญ฽เรามักจะใช฾ค฽ูกันเป็น “สํานวน สุภาษิต” เสมอ สํานวนสุภาษิตเป็นคําสอนของมนุษยแที่ส฽งต฽อกันมาตั้งแต฽สมัยโบราณ ซึ่งเป็นการนํา สิ่งแวดล฾อมในสังคมในสมัยน้ัน ทั้งสภาพแวดล฾อมทางธรรมชาติหรือลักษณะทางวัฒนธรรมมาเป็นคํา สอน การนาํ ลักษณะทางภูมิศาสตรแมาเปน็ สาํ นวน ตัวอย฽างเช฽น งมเข็มในมหาสมุทร ที่สะท฾อนให฾เห็น

62 ว฽าเมืองไทยมีอาณาเขตติดกับทะเล สํานวน เรือล฽มในหนอง ทองจะไปไหน สะท฾อนภาพสังคมซึ่งตั้งอยู฽ ใกล฾แหล฽งน้ํา สํานวน ในน้ํามีปลา ในนามีข฾าว สะท฾อนวิถีชีวิตที่ทําประมงและปลูกข฾าว รวมถึงความ อุดมสมบูรณแของประเทศ หรือ ปลากระดี่ได฾น้ํา ที่สะท฾อนให฾เห็นลักษณะนิสัยช฽างสังเกตของคนสมัย โบราณ ที่สังเกตพฤติกรรมของสัตวแและนํามาใช฾กล฽าวส่ังสอน เป็นต฾น ส฽วนสํานวนสุภาษิตที่เกิดจาก สภาพแวดล฾อมทางวัฒนธรรม เช฽น ตําข฾าวสารกรอกหม฾อ ที่สะท฾อนวัฒนธรรมการกินของไทย สํานวน ช่ัวช฽างชี ดีช฽างสงฆแ ที่แสดงให฾เห็นภาพสังคมที่นับถือศาสนาพุทธ หรือ สํานวน ว฽าแต฽เขา อิเหนาเปน็ เอง ซึ่งเปน็ การสะท฾อนใหเ฾ ห็นอิทธิพลของวรรณกรรมเรอ่ื งอเิ หนา เป็นต฾น สํานวนสภุ าษิตจากประเทศในอาเซียนกจ็ ะมีลกั ษณะคล฾ายคลึงกันในแง฽ของการสะท฾อนภาพ สังคม วัฒนธรรม และจุดมุ฽งหมายในการส่ังสอนคนในสังคม ดังตัวอย฽างสํานวนสุภาษิตที่สะท฾อนภาพ ต฽าง ๆ ในสังคมอาเซียน ตอ฽ ไปนี้ 1. สาํ นวนสภุ าษิตทีส่ ะท฾อนภาพวิถีชวี ิตและสังคม Setali tiga uang. หนง่ึ ตาลี สามอวง สํานวนนี้ใช฾เปรียบเทียบสองสิ่งที่เหมือนกัน หรือคนสองคนที่ไม฽ต฽างกัน แต฽จะใช฾ไป ในทางไม฽ดี เชน฽ ผหู฾ ญิงผดิ หวงั จากคนรักเก฽าทีไ่ ม฽ดี แตเ฽ มื่อมีรักใหม฽ คนรกั กลับมีพฤติกรรมเหมือนคน รักเก฽าอีก (ตาลี และ อวง คือ หน฽วยเงินที่อินโดนีเซียใช฾ในอดีต เป็นหน฽วยย฽อยกว฽าหน฽วยรูเปียหแที่ใช฾ ในปใจจุบนั ) ซึง่ เปน็ การกล฽าวถึง การทิ้งสิ่งหนึ่งไปเลือกอีกสิ่งหนึ่ง แต฽พบว฽าสิ่งที่เลือกนั้นไม฽ต฽างกับสิ่ง แรกเทียบกบั สํานวนไทยว฽า หนเี สือปะจระเข฾ (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 17.) Satu kali merengkuh dayung, dua tiga pulau terlampaui. ซาตู กาลี เมอเริงกฮุ แ ดายุง ดัวตีกา ปูเลา เตอรแลมั เปาวี พาย (เรือ) ครง้ั เดียว ผ฽านไปสองสามเกาะ หมายถึง การทํางานหลายอย฽างเสร็จได฾ในคราวเดียวกัน หรือทํางานครั้งเดียวแต฽ ได฾รับผลมากมาย สะท฾อนให฾เห็นสภาพภูมิศาสตรแและวิถีชีวิตของคนอินโดนีเซียที่เป็นชาวทะเลมาก฽อน เพราะพื้นที่กว฽าร฾อยละ 60 ของอินโดนีเซียนั้นเป็นทะเล (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หน฾า 24 - 26.) Maju kena mundur kena. มาจู เกอนา มนุ ดรู แ เกอนา เดินหนา฾ ก็โดน ถอยหลงั กโ็ ดน หมายความว฽า ทําอะไรก็ผดิ ไปหมด สะท฾อนให฾เหน็ วถิ ีชวี ิตของคนในกรุงจาการแตา เมือง หลวงของอินโดนีเซียที่ประสบปใญหาการจราจรติดขัดติดอันดับโลก (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 34 - 37.) One man’s urine is another man’s drinking water. ปสใ สาวะของคนหน่งึ คอื น้ําดื่มของอกี คนหนง่ึ

63 เป็นสาํ นวนที่สะท฾อนให฾เห็นถึงภาวะปใญหาการขาดแคลนน้ําของประเทศสิงคโปรแ ชาว สิงคโปรแจึงนําน้ําจากห฾องน้ํา หรือน้ําที่ใช฾ในครัวเรือนมาผ฽านกระบวนการออสโมซิส ให฾กลายเป็นน้ํา บริสทุ ธิท์ ีส่ ามารถดืม่ ได฾ (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 116 - 117.) Fish from the sea and tamarind from the mountain will still meet in the same pot. ปลาจากทะเล มะขามจากภูเขา มาพบกันได฾ในหมอ฾ เดียวกัน เป็นสุภาษิตที่กล฽าวถึงสิ่งสองสิ่งที่แม฾จะอยู฽ห฽างไกลกันมาก แต฽สามารถมารวมกันได฾ เพือ่ ระงบั ความขัดแย฾งของคู฽อรสิ องฝุาย แสดงให฾เห็นอาหารยอดนิยมของชาวมลายูหรือมาเลเซียที่ปรุง จากหัวปลาหรือเน้ือปลา น้ํามะขาม พริก มะเขือเทศ ฯลฯ เรียกว฽า แกงส฾มมาเลเซีย หรือ อาซัม เปอดัส (Asam pedas) (สาํ นวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 124 - 127.) What goes up can never come down : Law of GST and PTC. อะไรทีข่ ้ึนไปแล฾ว ไม฽มที างที่จะลงมาได฾อกี นค่ี ือกฎของอตั ราภาษีและคา฽ โดยสาร เปน็ การสะท฾อนภาพชวี ิตของคนรายได฾น฾อยของสิงคโปรแที่จะต฾องดําเนินชีวิตในประเทศ ที่ค฽าครองชีพสงู เป็นอันดบั ที่ 6 ของโลก รองจากโตเกียว โอซากา ซิดนียแ ออสโล (ประเทศนอรแเวยแ) และเมลเบิรนแ (ประเทศออสเตรเลีย) (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 140 - 143.) In heaven, there is the thunder god ; on earth, there is the brother of your mother. บนสวรรคแมเี ทพเจ฾าสายฟูา บนโลกมีพช่ี ายของแม฽ เป็นการสะท฾อนให฾เห็นถึงความสัมพันธแกันในครอบครัวที่จะเลี้ยงลูกให฾เคารพผ฾ูอาวุโส และไม฽ให฾ท฾ายหรือเอาใจลูกของตนต฽อหน฾าลุงหรือผู฾อาวุโสในครอบครัวได฾ (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 152 - 155.) ตุ฿กบ฽ได฾กิ๋น บ฽มไี ผตามไฟส฽องต฿อง ตกุ฿ บ฽ได฾นงุ฽ ได฾หย฾อง ปี้น฾องดแู ควน ทกุ ขแเมือ่ ไม฽ได฾กิน ไม฽มีผู฾ใดส฽องไฟดูท฾อง ทกุ ขแเมอ่ื ไม฽ได฾นุ฽งหม฽ แตง฽ ตัว พี่น฾องดแู คลน สํานวนของคนไทยภาคเหนือนี้ แสดงให฾เห็นค฽านิยมในเร่ืองการแต฽งตัวให฾สวยงามของ คนภาคเหนือทีเ่ ป็นปใญหาหรอื เป็นทุกขแ มากกว฽าการกินอยู฽ (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หน฾า 164 - 165.) อยากเบิง่ วัดใหเ฾ บิง่ ถาน อยากเบิง่ สมภารให฾เบิ่งจัวนอ฾ ย อยากดวู ัดให฾ดสู ฾วมพระ อยากดสู มภาพใหด฾ สู ามเณรนอ฾ ย สุภาษิตของคนไทยภาคอีสานนี้ เป็นการสอนให฾สังเกตุความเอาใจใส฽ และความเป็น ระเบียบเรียบร฾อยของผู฾นําจากสิง่ ที่เขาปกครอง แสดงให฾เหน็ วิถีชีวติ ของชาวไทยที่ลูกหลานก็จะสะท฾อน ถึงความเอาใจใส฽ของพ฽อแม฽ (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 172 - 173.) กลองโนรากลองหนัง ดงั กว฽ากลองวดั

64 สุภาษิตของคนไทยภาคใต฾นี้ สะท฾อนให฾เห็นภาพชาวบ฾านทางภาคใต฾ที่นิยมความ สนกุ สนาน ความบันเทิง หรอื มหรสพ มากกว฽าสนใจกลองอีกประเภทหนึ่งที่ชาวบ฾านเรียก “โพน” ซึ่ง ใช฾ประโคมวนั ลากพระหรอื ชักพระเดือน 11 (สํานวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 186 - 187.) Đói cho chết, ngày Tết cũng no. ด฿อย จอ เจท฿ ไหว฽ เต฿ต กเุง นอ หวิ เจียนตาย วนั ปีใหม฽กอ็ ิ่ม สุภาษิตของชาวเวียดนามนี้ หมายความว฽า แม฾ชาวเวียดนามจะอดอยากหรือยากจน เพียงใด เมื่อถึงวนั ปีใหม฽ก็มคี วามจาํ เป็นที่จะต฾องหาเคร่ืองเซ฽นไหว฾บรรพบุรุษ ซึ่งของที่ใช฾ไหว฾เหล฽านี้จะ ทําให฾ทุกคนในครอบครัวอิ่มหนําสําราญกันถ฾วนหน฾า แสดงให฾เห็นความกตัญโู กตเวทีของชาว เวียดนามด฾วย (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 192 - 193.) Thứ nhất là com trai, thứ hai là tiến sĩ. ถือ เญิต้ หล฽า กอน จาย ถือ ฮาย หล฽า เตีย๊ น สี ทีส่ ดุ คือลูกชาย รองลงไปคือดอกเตอรแ สุภาษิตเวียดนามนี้แสดงให฾เห็นว฽าคนเวียดนามให฾ความสําคัญกับการมีลูกชายมาก ที่สุด รองลงมาคือการศึกษา เพราะพื้นฐานของสังคมเวียดนามเป็นลักษณะปิตาธิปไตย คือ สังคมที่ ชายเปน็ ใหญ฽ จึงให฾ความสําคญั กับลกู ชายมาก (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 196 - 197.) ทเวอ แซร นงึ ตกึ ทเวอ ซึก นึง บาย ทํานาด฾วยน้าํ ทาํ สงครามด฾วยข฾าว สํานวนนี้เปรียบเทียบให฾เห็นว฽า การทํานาต฾องใช฾น้ํา แต฽ถ฾าหากไม฽มีน้ํา กองทัพจะมี กําลังได฾อย฽างไร เม่ือไม฽มีข฾าว แสดงให฾เห็นถึงวิถีชีวิตของชาวกัมพูชาที่เป็นประเทศเกษตรกรรมที่มีข฾าว เป็นอาหารหลัก และแสดงว฽าหากเกิดความแห฾งแล฾งเป็นระยะเวลานาน ก็จะได฾รับความยากลําบาก (สาํ นวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 290 - 291.) 2. สาํ นวนสุภาษิตทีใ่ ชเ฾ ปน็ เครือ่ งมอื ในการสง่ั สอนคนในสงั คม Di mana bumi dipijak, di situ langit dijunjung. เท฾าเรายนื อยู฽ที่ใด เราควรเชิดชูท฾องฟูาของทีน่ ั้น สุภาษิตของประเทศอินโดนีเซียนี้สอนว฽า คนเราต฾องปรับตัวให฾เข฾ากับสังคม วัฒนธรรมและประเพณีในแผ฽นดนิ ที่เราอย฽ู (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 46.) Ulat dalam baru pun dapat hidup. อลู ตั ดาลมั บาตู ปนู ดาปตใ ฮีดูป หนอนในหนิ ยงั มชี ีวติ อยู฽ได฾

65 สํานวนของประเทศมาเลเซียนี้มีความหมายว฽า การที่หนอนสามารถมีชีวิตอย฽ูในหิน ได฾ กเ็ พราะหนอนมีความเชย่ี วชาญในการหาอาหาร แมอ฾ ย฽ูในหินที่เปรียบเหมือนอุปสรรคของชีวิต ซึ่ง ช฽วยสร฾างแรงบันดาลใจและความเข฾มแข็งแก฽มนุษยแให฾มีความมานะอุตสาหะในการทํางานหาเลี้ ยงชีพ (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 52 - 55.) Anjing menyalak bukit, takkan runtuh. อันยิง เมอยาละกแ บูกิต ตะกแกันรนู ตฮู แ สุนขั เห฽าภูเขา ภูเขาไม฽ถล฽มแนน฽ อน สุภาษิตมลายูนี้หมายถึง คนดีถึงแม฾จะถูกคนชั่วสาปแช฽งสักเพียงใด ความดีของเขา จะไม฽มลายหายไป (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 66 - 68.) Ang indi kahi balo magbalikid sa iya ginhalinan, Indi maka-abot sa iya pagakadtu-an. อาง อินดี คาฮิ บาโล มกั บาลิคิด ซา อยิ า กินฮาลินนั , อินดี มาคา อะบอต ซา อยิ า ปากาคัดตู อัน ผไ฾ู ม฽ร฾ูจักรากเหง฾าของตน อาจไปไม฽ถึงจดุ หมาย สุภาษิตของประเทศฟิลิปปินสแนี้ เป็นการสอนให฾ร฾ูว฽า ชีวิตคนเรามิได฾เกิดจากฝุน ละออง แตม฽ ีความเปน็ มา มีรากเหง฾า มีขนบธรรมเนียมวฒั นธรรมทีส่ บื ต฽อกันมา ดังน้ันความสําเร็จที่ เกิดข้ึนในปใจจบุ นั จงึ เป็นผลการเรียนรู฾จากอดีต (สาํ นวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 86 - 87.) Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa. นาซา ดีโยซ อัง อาวา นาซา ตาโอ องั กาวา ความเมตตาเปน็ ของพระเจ฾า แต฽การกระทําเป็นของมนุษยแ เป็นการสอนให฾ชาวฟิลิปปินสแร฾ูว฽า เราสามารถทําในสิ่งที่เราต฾องการตามความ ปรารถนา แต฽ต฾องท฽ุมเท อดทน พากเพียรในการกระทําน้ัน แล฾วจะได฾รับการอํานวยพรจากพระเจ฾า (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 94 - 97.) จะไปหลวกเหลอื หมอ จะไปซอก฽อนปี่ อย฽าอวดฉลาดมากกว฽าหมอ อย฽าสีซอหรือร฾องเพลงก฽อนเสียงปี่ สุภาษิตของชาวไทยอีสานนี้ เป็นการสอนว฽า อย฽าเป็นคนอวดดี อวดฉลาด จงร฾ู ขั้นตอนการปฏิบตั ิทีถ่ กู ต฾องและใหเ฾ กียรตแิ ก฽ผู฾รู฾ สิ่งต฽าง ๆ ย฽อมสาํ เร็จได฾ดว฾ ยดี (สํานวนสุภาษิตอาเซียน , 2557, หน฾า 166 - 167.) Ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn. อนั เดเ หมา฽ สง฾ จือ๊ คง ฝาย ส฾ง เดเ หม฽า อัน กินเพือ่ อยู฽ มิใช฽อย฽ูเพือ่ กิน

66 สุภาษิตนี้ สะท฾อนให฾เห็นการดํารงชีวิตของชาวเวียดนามที่มีความเรียบง฽ายและ มัธยัสถแเร่ืองอาหารการกิน เพื่อสอนให฾ร฾ูว฽าอาหารเป็นเพียงปใจจัยหนึ่งที่ทําให฾ชีวิตดํารงอย฽ูได฾ มิใช฽ ดํารงชีวติ เพือ่ เสาะหาอาหารเกินความจาํ เปน็ ของรา฽ งกาย (สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หน฾า 206 - 207.) ซิถ฽มนํา้ ลายให฾เหลียวเบิง่ ปุอง ซิเต฾นข฾ามฮ฽องให฾เหลียวเบิง่ หนาม ซิถามให฾เหลียวเบิง่ หนา฾ จะถ฽มน้าํ ลายให฾ดูช฽อง จะกระโดดข฾ามร฽องให฾ดูหนาม จะถามใครให฾ดหู นา฾ เป็นการสั่งสอนลูกหลานของชาวลาวว฽า ให฾กระทําสิ่งต฽าง ๆ อย฽างถูกต฾อง โดยดู ช฽องทางที่เหมาะสม เข฾ากับกาลเทศะ เพื่อไม฽ให฾เกิดอันตรายหรือผลเสียที่ตามมาภายหลัง (สํานวน สุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 240 - 241.) เจ฾าผม฽ู ีความฮ฾ู เต็มพุงเพียงปาก็ดี๋ถ฾อน สอนโตเเองบ฽ได฾ ใผซิย฾องหว฽าดี๋ ผทู฾ ี่มคี วามรมู฾ ากมายกด็ ีอยู฽ แต฽หากสอนตัวเองไม฽ได฾ ใครเขาจะยกย฽องว฽าดี สุภาษิตของชาวลาวน้ี สอนว฽าคนบางคนคิดว฽าตัวเองเป็นคนเก฽ง เป็นคนฉลาด เที่ยว สั่งสอนแต฽คนอื่น แต฽ตัวเองไม฽ยอมประพฤติปฏิบัติตามคําพูดคําส่ังสอนของตน คนจึงไม฽ให฾ความ เคารพนบั ถือ (สํานวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 244 - 245.) ตะ งา นา฾ นี ตะ งา โม฽ โซ น฾า นี โม฽ โซ อย฽ูใกล฾ชาวประมงกเ็ ปน็ ชาวประมง อย฽ูใกล฾นกั ล฽าสตั วแกเ็ ป็นนักล฽าสตั วแ จากสุภาษิตของเมียนมารแ เปรียบเทียบว฽า คนเราจะเปลี่ยนนิสัย วิถีชีวิตและ ความคิดไปตามสังคมที่อาศัยอย฽ู เพื่อที่จะอยู฽รอดในสังคมน้ัน ๆ สอนให฾รู฾ว฽านิสัยของแต฽ละคนเกิดจาก การซึมซับและเปลี่ยนไปตามสิ่งแวดล฾อมหรือสังคมที่อาศัยอย฽ูและได฾หล฽อหลอมเขาขึ้นมา (สํานวน สภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 262 - 265.) ปะ ญา ชเว โอ ลู มะ โค ความรดู฾ งั ทองคาํ คนขโมยไม฽ได฾ สุภาษิตเมียนมารแนี้สอนว฽า ปใญญาความร฾ูน้ันมีค฽ามากเสมือนทองคํา ไม฽มีใคร สามารถขโมยไปได฾ ดังน้ันจงหมั่นค฾นคว฾าหาความรู฾ใส฽ตัว หาโอกาสเรียนรู฾สิ่งที่มีประโยชนแ ในอนาคต จะได฾นาํ ความรไ฾ู ปใช฾เพื่อความเจรญิ ก฾าวหน฾า (สํานวนสภุ าษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 274 - 275.) ปดุ กรู กม ตรบั จบบั กรู ออย ตาม เล฽หเแ หลีย่ มของครอู ย฽าเอาอย฽าง คาํ สอนของครูให฾ทาํ ตาม

67 เป็นการสอนของชาวกัมพูชาที่สอนให฾ร฾ูจักเลือกสิ่งดี ๆ ไม฽ว฽าจะเป็นคําแนะนําจากครู บาอาจารยแ ผใู฾ หญ฽ คนเฒ฽าคนแก฽ หรอื นักปราชญแก็ดี ให฾นําแตส฽ ิง่ ทีด่ มี าไว฾กบั ตวั ส฽วนการกระทําที่ไม฽ ดีนนั้ ไม฽ควรเอาอย฽าง (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 292 - 293.) กอม เพลียญ ซลบั ปรัวะฮแ เมือด ปลากระดี่ตายเพราะปาก สภุ าษิตของชาวกมั พูชานี้ ใชส฾ อนใหร฾ ู฾วา฽ คนที่พดู พล฽อย ๆ ไม฽ร฾ูกาลเทศะ ไม฽คิดถึงเร่ือง ที่ควรพูดหรือไม฽ควรพูด ก็อาจก฽อให฾เกิดความเดือดร฾อนจนถึงแก฽ชีวิตได฾ (สํานวนสุภาษิตอาเซียน, 2557, หนา฾ 300 - 301.) จากสํานวนสุภาษิตอาเซียนข฾างต฾น แสดงให฾เห็นคุณค฽าหรือบทบาทของสํานวนสุภาษิตที่มีต฽อ สังคม 2 ประการ คือ ประการแรก สะท฾อนวิถีชีวิต ความคิด ความเชื่อของคนในสังคมด฾านต฽าง ๆ เช฽น สวรรคแอยู฽ในอก นรกอยู฽ในใจ ที่สะท฾อนความเชื่อเร่ืองสวรรคแและนรก สํานวน ว฽ุนเป็นจุลกฐิน สะท฾อนขนบธรรมเนียมประเพณีที่สัมพันธแกับพระพุทธศาสนา หรือ เก็บเบี้ยใต฾ถุนร฾าน ซึ่งแสดงให฾ เห็นรูปแบบของเงินตราที่ใช฾กันในอดีต รวมถึงสะท฾อนภาพบ฾านเรือนของไทยสมัยก฽อนที่นิยมยกใต฾ถุน สูง เป็นต฾น ประการที่สอง คือ ช฽วยขัดเกลาพฤติกรรมผู฾คนในสังคม เช฽น ปลาหมอตายเพราะปาก เป็นการสอนให฾ระมัดระวังคําพูด รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นการสอนให฾ประพฤติตนเป็นคนดี หมั่นศึกษาหาความร฾ูก็จะประสบความสําเร็จในชีวิต ต฽างจากคนที่มีลักษณะตรงข฾ามกัน ที่จะต฾อง ลําบากในภายหลงั เป็นต฾น ดังนั้น การที่เราศึกษาสํานวนสุภาษิตของประเทศต฽าง ๆ อาจได฾รับความร฾ูทั้งเกี่ยวกับวิถีชีวิต ความเป็นอยู฽ สภาพสังคม ความเชื่อ หรือแม฾กระทั่งวิธีการสั่งสอนให฾สมาชิกในสังคมนั้น ๆ ใช฾ชีวิตอย฽ู ในสงั คมได฾อย฽างสงบสขุ ความเชือ่ ความเชื่อ เปน็ ความร฾ูสึกของมนุษยแที่เห็นตามความม่ันใจและความไว฾ใจในสิ่งต฽าง ๆ ในการ กระทําต฽าง ๆ เช฽น ความเชื่อเร่ืองธรรมชาติ ความเชื่อเร่ืองความเป็นความตาย การทํานายทายทัก เร่ืองโหราศาสตรแ เร่ืองครอบครัว ฯลฯ ดังความหมายที่พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานได฾ให฾ไว฾ (2556, หน฾า 390.) ว฽า “เชื่อ หมายถึง ก. เห็นตามด฾วย เช฽น เด็ก ๆ ควรเชื่อคําส่ังสอนของพ฽อแม฽, ม่ันใจ, ไว฾ใจ” ดังนั้นความเชื่อจึงเป็นสิ่งที่ไม฽มีกฎเกณฑแตายตัว ทําให฾ในแต฽ละพื้นที่แม฾เพียงในประเทศ เดียวกัน ยังมีความเชื่อที่แตกต฽างกัน เม่ือมีความเชื่ออย฽างใดอย฽างหนึ่ง ความเชื่อเหล฽านี้เองที่ทําให฾ เกิดธรรมเนียมปฏิบัติในการมปี ฏิสัมพันธแกับคนแต฽ละกลุ฽มชนที่แตกต฽างกันไป ผ฾ูสอนจึงขอยกตัวอย฽าง ความเชื่อและค฽านิยมที่กลายมาเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของชาติต฽าง ๆ ในประชาคมอาเซียนที่มีลักษณะ คล฾ายคลึงกัน จากในหนังสือ อาเซียนต฾องรู฾ วัฒนธรรมและประเพณีทีส่ ําคญั ดังนี้ 1. การใหเ฾ กียรตหิ รอื เคารพผใ฾ู หญ฽

68 หลายชาติในประเทศอาเซียนมีลักษณะการนับถืออาวุโสเหมือนกัน ท้ังประเทศไทย ฟิลิปปินสแ มาเลเซีย สิงคโปรแ พมา฽ และกัมพูชา เพราะลักษณะสังคมที่อยู฽กันเป็นครอบครัวใหญ฽ มี สายสัมพันธแทีแ่ น฽นแฟูนภายในครอบครัว รักครอบครัวและเพื่อนพ฾อง ดังนั้นหากไปเยือนหรือเข฾าไปทํา ธุรกิจประเทศดังกล฽าว ไม฽ควรปฏิบัติกิริยาที่ไม฽เหมาะสม เช฽น การส฽งของข฾ามศีรษะหรือผ฽านหน฾าผู฾ อาวุโสกว฽า การหยอกล฾อกับผ฾ูอาวุโส ฯลฯ ควรระมัดระวังเร่ืองคําพูด การทักทายหรือให฾ตักอาหาร ก฽อน ซึ่งถือว฽าเป็นการให฾ความสาํ คัญ การเคารพและให฾เกียรตติ ฽อผ฾ูสูงอายุด฾วย 2. การไม฽สัมผสั เพศตรงข฾าม ชาวอิสลามในประเทศอาเซียน อาทิ ประเทศบรูไน มาเลเซีย อินโดนีเซีย มีธรรม เนียมปฏิบตั ิในศาสนา เช฽น การหา฾ มหรอื หลีกเลี่ยงการสัมผสั ตัวของชาวมสุ ลิมเพศตรงข฾าม ดังน้ันการ เดินทางไปเยือนประเทศเหล฽านี้จึงควรระวังเร่ืองการวางตัวหรือการใกล฾ชิดสนิทสนมกับชาวมุสลิมเพศ ตรงขา฾ ม ควรประพฤติตนให฾เหมาะกับกาลเทศะและให฾เกียรตชิ าวมุสลิมเพศตรงข฾ามด฾วย ซึ่งนอกจาก ประเทศที่เป็นมุสลิมแล฾ว การเข฾าไปเยือนหรือทําธุรกิจกับประเทศอื่น ๆ ก็ควรมีความสํารวม สุภาพ และปฏิบัติเช฽นเดียวกบั ชาวมสุ ลิมอยู฽เสมอ เพราะถือเป็นการให฾เกียรติเจ฾าของประเทศหรือผู฾ที่ทําธุรกิจ ร฽วมกนั ด฾วย นอกจากการสัมผสั ตวั แล฾ว การรับประทานอาหารกับชาวมุสลิมก็เป็นเร่ืองละเอียดอ฽อน เช฽นเดียวกัน ควรระมัดระวังในการส่ังอาหาร ซึ่งมีกฎในการห฾ามรับประทานเน้ือหมูและห฾ามดื่ม เคร่ืองดื่มแอลกอฮอลแทุกประเภท การเข฾าประเทศที่มีชาวมุสลิมเป็นจํานวนมาก จึงมีข฾อกําหนดห฾าม นําเครือ่ งด่มื แอลกอฮอลแเข฾าประเทศเกิน 2 ขวด หรือประเภทเบียรแไม฽เกิน 12 กระป฻อง มิฉะนั้นจะได฾รับ การลงโทษตามพระราชบัญญัติศุลกากรของประเทศ (อาเซียนต฾องรู฾ วัฒนธรรมและประเพณีที่สําคัญ, ม.ป.ป., หนา฾ 80.) 3. ควรเคารพสถานที่หรอื สิ่งสาํ คัญทางศาสนา แต฽ละประเทศในอาเซียนมีการนับถือศาสนาที่แตกต฽างกัน ดังเช฽น ประเทศไทย เป็น ชาติที่นับถือพระพุทธศาสนาเป็นส฽วนใหญ฽ ดังนั้นชาวไทยจึงให฾ความเคารพรูปที่เกี่ยวข฾องกับ พระพุทธศาสนาเป็นอย฽างมาก ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการนํารูปเคารพไปใช฾ในกิจอันไม฽เหมาะสมหรือ วางในที่ต่ํา เพราะถือเป็นการดูหมิน่ พระพุทธศาสนา เป็นต฾น การเข฾าไปเยือนหรือทําธุรกิจกับประเทศ อื่น ๆ ก็เช฽นกัน ควรให฾ความเคารพต฽อสถานที่และสิ่งสําคัญทางศาสนาของแต฽ละประเทศ ควรแต฽ง กายให฾สุภาพ และควรถอดรองเท฾าทุกครั้งก฽อนเข฾าเขตโบสถแ หรือแม฾กระทั่งสถานที่ท฽องเที่ยว เพราะ บางประเทศเช฽นประเทศไทย สถานที่ท฽องเที่ยวที่สาํ คัญ คือ วดั วาอาราม โบราณสถาน ซึ่งเป็นสถานที่ สําคญั ทางศาสนาเช฽นกนั นกั ท฽องเที่ยวจึงควรแต฽งกายใหส฾ ุภาพอยู฽เสมอ

69 นอกจากตัวอย฽างความเชื่อที่กลายมาเป็นธรรมเนียมปฏิบัติข฾างต฾นแล฾ว ยังมีความเชื่อในแต฽ ละท฾องถิ่นที่แตกต฽างกันไปอีกมากมาย เช฽น ชาวไทยในภูมิภาคต฽าง ๆ ที่มีการนับถือผีปุูย฽า ผีบรรพ บุรุษ เจ฾าที่ การห฾ามสตรีเข฾าไปในเขตหวงห฾ามในศาสนา คือ บริเวณเจดียแพระบรมสารีริกธาตุชั้นใน การประกอบพิธีกรรมต฽าง ๆ ฯลฯ หรือแม฾กระทั่งการพูดในประเด็นเร่ืองสถาบันพระมหากษัตริยแ การเมือง การสงครามและศาสนา ก็เป็นสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง สิ่งเหล฽านี้ล฾วนเป็นสิ่งจําเป็นที่ต฾องศึกษา และทําความเข฾าใจก฽อน เพื่อให฾ผ฾ูมาเยือนเกิดความเข฾าใจและอย฽ูร฽วมกันกับเจ฾าบ฾านอย฽างเป็นมิตรและ สงบสขุ ความสําคัญของคติชนวิทยา คติชนเปน็ มรดกทางวัฒนธรรมทีค่ วรแก฽การศกึ ษาค฾นคว฾า เพราะ 1. คติชนวิทยาเป็นเคร่ืองช฽วยให฾มนุษยแรู฾จักประมวลความรู฾สึกนึกคิด ความเชื่อ ระเบียบแบบ แผนและอืน่ ๆ ในชีวติ ซึง่ ทําให฾เขา฾ ใจสถานะของชีวติ มนุษยแทั่วไปได฾ดยี ิ่งข้ึน 2. คติชนเปน็ กรอบหรอื แบบแผนที่หล฽อหลอมให฾ชีวิตอย฽ูในแนวทางที่ถูกต฾องและดีงาม ซึ่งเกิด จากการได฾ยิน ได฾ฟใงและการอบรมอยู฽กบั วิถีชีวติ แบบนั้นมาต้ังแตเ฽ กิด 3. คติชนวิทยาทําให฾รจ฾ู กั สภาพชีวิตของกลุ฽มชนใดกลุ฽มชนหนึ่ง ซึ่งเป็นพื้นฐานชีวิตของกล฽ุมชน นั้น ๆ 4. คตชิ นเป็นมรดกของชาติ ในฐานะที่เป็นวัฒนธรรมประจําชาติ ซึ่งเป็นเร่ืองเกี่ยวกับชีวิตของ มนษุ ยแแต฽ละชาติ แต฽ละภาษา โดยจดจาํ และถือปฏิบตั ิต฽อ ๆ กนั มา 5. คติชนมีคุณค฽าหลายทาง ทั้งในทางศิลปะและศาสตรแต฽าง ๆ ซึ่งช฽วยในการศึกษาวิชาการ สาขาอื่น ๆ ได฾กว฾างขวางยิง่ ขึน้ 6. คติชนช฽วยให฾คนเกิดความภาคภูมิใจในท฾องถิ่นของตนเอง อีกทั้งยังทําให฾ภูมิใจในความเป็น ชาติทีม่ อี ัตลกั ษณแเฉพาะของตนเองอกี ด฾วย 7. คติชนวิทยาเป็นเคร่ืองมือให฾มนุษยแมองเห็นสภาพความเหมือนคล฾ายของคนในชาติต฽าง ๆ อนั จะทาํ ให฾เข฾าใจสภาพของคนในชาติน้ัน ๆ ซึง่ จะก฽อใหเ฾ กิดความสมานฉนั ทแในสงั คมโลกด฾วย

70 แบบฝึกหดั ท้ายบทท่ี 3 กิจกรรมท่ี 1 ให฾นกั ศึกษาตอบคําถามต฽อไปนีล้ งในสมดุ 1. คตชิ นอาเซียน เป็นการศกึ ษาเกี่ยวกับสิ่งใด 2. ข฾อมูลของคติชนวิทยา มกี ีป่ ระเภท อะไรบ฾าง 3. ขอ฾ มลู ทางคตชิ นประเภทมขุ ปาฐะ หมายถึงอะไร 4. อะไรคือข฾อมลู ทางคตชิ นประเภทมขุ ปาฐะบ฾าง ให฾ตอบมาอย฽างนอ฾ ย 3 ขอ฾ 5. ขอ฾ มูลทางคตชิ นประเภทอมขุ ปาฐะ หมายถึงอะไร 6. อะไรคือข฾อมูลทางคติชนประเภทอมขุ ปาฐะบ฾าง ให฾ตอบมาอย฽างนอ฾ ย 3 ขอ฾ 7. ขอ฾ มูลทางคติชนประเภทผสม หมายถึงอะไร 8. อะไรคือข฾อมลู ทางคติชนประเภทผสมบ฾าง ให฾ตอบมาอย฽างนอ฾ ย 3 ขอ฾ 9. คติชนวิทยา มคี วามสาํ คญั ต฽อการพัฒนาชีวิตของนักศึกษาอย฽างไร จงอธิบาย 10. การศกึ ษาข฾อมลู ทางคติชนอาเซียน มีความสําคัญต฽อชีวติ ของนักศึกษาอย฽างไร จงอธิบาย กิจกรรมท่ี 2 ให฾นักศึกษายกตวั อย฽างสาํ นวนสภุ าษิต หรอื ความเชือ่ ของประเทศอาเซียน มาคนละ 1 สํานวน หรือ 1 ความเชื่อ แล฾วเปรียบเทียบกับสํานวนสุภาษิต หรือความเชื่อของประเทศอื่น ๆ ที่มีความ คล฾ายคลึงกัน หรือหากไม฽มีสํานวนสุภาษิต หรือความเชื่อที่เหมือนกัน ให฾อธิบายสาเหตุที่สํานวน สุภาษิต หรอื ความเชื่อนั้น ๆ ไม฽มีลักษณะเหมอื นกบั ประเทศอน่ื เลย บรรณานุกรม กิ่งแก฾ว อัตถากร. 2519. คติชนวิทยา. เอกสารการนิเทศการศึกษา ฉบับที่ 184 หน฽วยศึกษานิเทศกแ กรมการฝึกหัดครู. กรงุ เทพฯ : ครุ สุ ภา ลาดพร฾าว. ธดา แสงธนพร, (เรียบเรียง). ม.ป.ป.. อาเซียนต้องรู้ วัฒนธรรมและประเพณีท่ีสําคัญ. กรุงเทพฯ : บริษัทอมรนิ ทรแ บุ฿ค เซ็นเตอรแ จาํ กดั . ฝาุ ยวิชาการสถาพรบ฿ุคสแ. 2557. เพลงอาเซียน. กรงุ เทพฯ : บริษทั สถาพรบ฿ุคสแ จํากัด. ฝาุ ยวิชาการสถาพรบ฿ุคสแ. 2557. สาํ นวนสุภาษิตอาเซียน. กรุงเทพฯ : บริษทั สถาพรบุ฿คสแ จาํ กัด. ฝาุ ยวิชาการเอ็กซเปอรแเน็ท. 2555. อาเซียน 360๐. กรงุ เทพฯ : บิสคิต.

71 แผนบริหารการสอนประจําบทที่ 4 3(3-0-6) มส.สว.013 วฒั นธรรมอาเซียน (Asian Culture) บทท่ี 4 ศาสนาอาเซียน จํานวน 6 ชั่วโมง ผูเ้ ขียน อาจารยแ ดร.สมเกียรติ ตดิ ชัย จุดประสงค์ 1. นักศึกษาสามารถบอกถึงความหมาย สาเหตุ องคแประกอบ ประเภท และคุณค฽า ของศาสนาได฾ 2. นกั ศึกษาสามารถเข฾าใจ และอธิบายเกี่ยวกับศาสนาสาํ คัญ ๆ ทีม่ นี ับถืออยู฽ใน ประเทศภมู ภิ าคอาเซียนได฾ 3. นกั ศึกษาสามารถเข฾าใจ ความเคารพในหลักการทางศาสนาทีม่ คี วามแตกต฽างกนั และสามารถอย฽ูรว฽ มกันได฾อย฽างสงบสุข เนือ้ หา 1. ความรท฾ู วั่ ไปเกี่ยวกับศาสนา 2. ศาสนาในเอเซียนตะวันออกเฉียงใต฾ กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. บรรยาย 2. อภปิ รายร฽วม สือ่ ประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. พาวเวอรแพอยตแ 3. รปู ภาพ, วีดีทัศนแ การวดั ผลประเมินผล 1. ประเมินจากแบบทดสอบก฽อนเรียน

72 2. ประเมินผลหลังจากจบบทเรียน 3. ประเมินผลจากการสอบปลายภาค