การวัดและประเมิลการเรียนรู้

การวดั และประเมินผลการเรียนรู Learning Measurement and Evaluation สาขาวิชาการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศกึ ษา คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา

การวดั และประเมินผลการเรยี นรู้ (Learning Measurement and Evaluation) โดย วเิ ชยี ร อนิ ทรสมพันธ ์ เพชราวดี จงประดับเกียรติ ทวีศกั ดิ์ จงประดบั เกยี รต ิ สุภาพร ศรีหามี อัครเดช เกตฉ�่ำ เพ็ญพร ทองคำ� สกุ สริ ิกร โตสต ิ เกษมสนั ต์ิ รจพจน ฑติ ยา สิทธโิ สภาสกุล รวบรวมและจดั ท�ำตนฉบบั สิริกร โตสติ ISBN : 978-974-373-633-9 ข้อมูลทางบรรณานุกรมหอสมุดแหง่ ชาติ การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู้ = Learning Measurement and Evaluation.-- กรุงเทพฯ : คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบ้านสมเดจ็ เจา้ พระยา, 2563. 196 หน้า. 1. การประเมินผลทางการศึกษา. I. วเิ ชียร อินทรสมพันธ์. II. ช่อื เรอื่ ง. 371.26 ISBN 978-974-373-633-9 พมิ พ์ครงั้ ท่ี 1 สงิ หาคม 2563 จ�ำนวน 500 เลม่ ออกแบบปก ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ แฝงกมล เพชรเกลี้ยง สงวนลิขสิทธ์ิตามพระราชบัญญตั ิลิขสิทธ์ิ (ฉบบั เพ่มิ เตมิ ) พ.ศ. 2558 หา้ มลอกเลยี นแบบ หรอื คัดลอกส่วนใดส่วนหน่งึ ของหนังสอื เล่มนี้ ยกเวน้ แต่ไดร้ ับอนญุ าตเปน็ ลายลักษณอ์ ักษรจากผู้เขียน หนังสอื ยืมเรียน หรือแจกฟรี (หา้ มจำ� หนา่ ย) จดั ท�ำโดย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏบ้านสมเดจ็ เจ้าพระยา 1061 ซอย 15 ถนนอสิ รภาพ แขวงหิรัญรจู ี เขตธนบรุ ี กรุงเทพฯ 10600 โทร. 02-473-7000 ตอ่ 5000 โทรสาร : 02-472-5712 E-mail : [email protected] https://www.edu.bsru.ac.th พิมพท์ ่ี โรงพิมพ์ หจก.วรานนท์ เอน็ เตอรไ์ พรส์ 6, 8 ซอย 13 ถนนสะแกงาม แขวงแสมด�ำ เขตบางขนุ เทียน กรุงเทพมหานคร 10150 โทร. 02-894-9050-3 E-mail : [email protected]

คาํ นาํ หนังสือการวัดและการประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation) ฉบับนี้ พัฒนาและปรับเพ่ิมจากหนังสือการวัดและการประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation) โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณ และคณะ (2559) โดยมีจุดมุงหมายเพื่อใหนักศึกษาใชประกอบ การเรียนรายวิชาพ้ืนฐาน หลักสูตรครุศาสตรบัณฑิตของคณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบานสมเด็จ เจาพระยา ภายในเลมประกอบดวยเน้ือหาจํานวน 10 บท ไดแก บทที่ 1 หลักการ แนวคิดเก่ียวกับ การวัดและประเมินผลการเรียนรู บทที่ 2 พฤติกรรมทางการศึกษาและเคร่ืองมือวัดพฤติกรรม การเรียนรู บทท่ี 3 เครื่องมือวัดพฤติกรรมการเรียนรูดานพุทธิพิสัย บทท่ี 4 คุณภาพของแบบทดสอบ บทที่ 5 เคร่อื งมือวดั พฤติกรรมการเรยี นรูดานจติ พสิ ยั บทที่ 6 เครอื่ งมือวัดพฤตกิ รรมการเรยี นรูดานทักษะพสิ ยั บทท่ี 7 การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง และการประเมินภาคปฏิบัติ บทที่ 8 สถิติเบื้องตนสําหรับ การวัดและประเมินผลการเรยี นรู บทที่ 9 การตดั สินผลการเรียนรู และการใหข อ มูลยอนกลบั เพ่ือพัฒนาผเู รียน และบทที่ 10 ตัวอยางเครื่องมือ Digital / Application ดา นการวัดและประเมินผลการเรียนรู ในแตละบทจะ มีกิจกรรม แบบฝกหัดใหนักศึกษาไดทบทวน นอกจากน้ียังมีสวน ภาคผนวก ท่ีไดสรุปแนวทางการวัด ประเมินผลในสถานศึกษาข้ันพื้นฐานและเอกสารหลักฐานการศึกษาตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้น พืน้ ฐาน 2551 เพอ่ื ใหนกั ศึกษาไดเขา ใจแนวทางการวดั ประเมนิ ในบริบทโรงเรียนจริง ขอขอบคุณผูเขียนทุกทานที่สละเวลาชวยกันเขียน เรียบเรียง ตรวจทานจนทําใหเกิดหนังสือเลมน้ี ขอบคุณนักศึกษาครูที่เปนแรงผลักดันทําใหครูตั้งใจทําหนังสือเลมน้ี ดวยมุงหวังใหเกิดผลลัพธการเรียนรู อันหมายถึงคุณภาพบัณฑิตครูนักวัดประเมินผล สามารถนําแนวทางการวดั ประเมินผลน้ีไปใชใหเกิดประโยชน ในหอ งเรยี น เพ่อื พัฒนาการเรยี นรู ชวยเหลือผเู รียนอยา งแทจริง สาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ัยทางการศกึ ษา คณะครุศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา



สารบญั บทท่ี หนา 1 หลกั การ แนวคิดเกย่ี วกับการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู.................................... 1 ความหมายของการทดสอบ การวัดผล และการประเมนิ ผล...................................... 1 ธรรมชาติของการวดั ผลทางการศกึ ษา.......................................................................... 2 ความมุง หมายของการวดั ผลการศึกษา......................................................................... 3 หลกั ของการวัดผลการศึกษา........................................................................................ 3 ประเภทของการวัดผลประเมินผล................................................................................ 4 จรรยาบรรณของนักวดั ผล............................................................................................ 6 ประโยชนข องการวดั ผลการศกึ ษา................................................................................ 7 2 พฤตกิ รรมทางการศกึ ษา และ เครื่องมือวัดพฤตกิ รรมการเรียนรู............................ 13 มาตรการวดั (Measurement Scales) ...................................................................... 13 การวดั พฤติกรรมทางการศึกษา.................................................................................... 14 การกําหนดจดุ ประสงคก ารเรยี นรู................................................................................ 15 วิธกี ารประเมนิ พฤตกิ รรมทางการศึกษาและเคร่อื งมือวดั พฤติกรรมการเรยี นรู 17 3 เครอ่ื งมอื วัดพฤตกิ รรมการเรยี นรดู า นพุทธิพสิ ยั ..................................................... 33 ระดบั ขั้นของพฤติกรรมดานพทุ ธิพสิ ยั .......................................................................... 33 วธิ กี ารวัดพฤติกรรมดานพทุ ธพิ สิ ยั ................................................................................ 35 ประเภทของแบบทดสอบ............................................................................................. 35 การเขยี นขอสอบเพอ่ื วัดพฤติกรรมดา นพทุ ธพิ สิ ัย.......................................................... 38 การสรางแบบทดสอบ................................................................................................... 44 4 คุณภาพของแบบทดสอบ...................................................................................... 51 คุณลกั ษณะทด่ี ขี องแบบทดสอบ................................................................................... 51 การวเิ คราะหขอ สอบ..................................................................................................... 53 ความเช่อื มน่ั (Reliability) ........................................................................................... 62 ความเท่ียงตรง (Validity) ........................................................................................... 68 5 เครื่องมือวดั พฤตกิ รรมการเรียนรดู า นจติ พสิ ัย........................................................ 77 ระดับขน้ั พฤติกรรมทางดา นจติ พิสยั (Level of affective domain).......................... 77 ธรรมชาตขิ องการวัดพฤติกรรมดา นจติ พิสยั .................................................................. 78 วธิ กี ารวดั พฤตกิ รรมดานจิตพิสยั ................................................................................... 79 การสรางเครื่องมือวดั จิตพิสัย........................................................................................ 82 การตรวจสอบคุณภาพของเครอ่ื งมอื วัดจิตพิสัย............................................................ 92 6 เครอื่ งมอื วัดพฤติกรรมการเรยี นรดู านทกั ษะพสิ ยั ................................................... 99 ระดบั ข้นั ของพฤติกรรมดา นทกั ษะพิสัย........................................................................ 99

บทที่ หนา ธรรมชาตขิ องการวัดพฤตกิ รรมดานทักษะพิสัย............................................................ 100 100 ลักษณะของการวดั พฤติกรรมดา นทกั ษะพิสยั ............................................................. 101 103 วธิ ีการวดั พฤตกิ รรมดานทักษะพสิ ัย............................................................................. 117 117 ขั้นตอนการสรา งเครอ่ื งมือวดั พฤติกรรมดานทกั ษะพิสัย............................................. 128 7 การประเมนิ ผลการเรยี นรูตามสภาพจรงิ และการประเมินภาคปฏบิ ตั ิ...................... 135 135 การประเมินผลการเรยี นรตู ามสภาพจรงิ ...................................................................... 136 137 การประเมินผลดา นการปฏบิ ัติ...................................................................................... 138 8 สถติ ิเบอ้ื งตนสาํ หรบั การวดั และประเมินผลการเรียนรู............................................ 142 146 ความรูเบื้องตนเก่ียวกับสถติ ิ......................................................................................... 151 153 ประเภทของสถิติ.......................................................................................................... 163 163 การแจกแจงความถ่ี (Frequency Distribution) ........................................................ 166 166 การวดั แนวโนมเขาสูสวนกลาง (Measure of Central Tendency).......................... 170 การวดั การกระจาย....................................................................................................... 175 175 สหสัมพนั ธ (Correlation) ......................................................................................... 177 187 ตาํ แหนง ของคะแนน.................................................................................................... 193 คะแนนมาตรฐาน (Standard Score) ....................................................................... 9 การตัดสนิ ผลการเรยี นรู และการใหขอมลู ยอนกลบั เพ่ือพฒั นาผเู รยี น..................... การวัดผลการเรยี นรู..................................................................................................... องคป ระกอบทใี่ ชใ นการตดั เกรด................................................................................... ระดบั คะแนนหรอื เกรด................................................................................................ การใหข อมลู ยอนกลับเพอ่ื สงเสรมิ การเรียนรู................................................................ 10 ตัวอยา งเคร่ืองมอื Digital / Application ดา นการวดั และประเมินผลการเรียนรู.......... เครอ่ื งมอื ดิจทิ ลั /Application ในการบริหารจัดการ.................................................... เครอ่ื งมือดิจิทัล/Application ในการสรา งเคร่อื งมือวัดประเมนิ ................................. เครือ่ งมือดิจิทัล/Application ในการตรวจขอสอบชนิดเลอื กตอบ............................... ภาคผนวก แนวทางการวดั ประเมินผลในสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานและเอกสารหลักฐานการศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน 2551......................................................

บทที่ 1 หลกั การ แนวคดิ เก่ยี วกบั การวัดและประเมินผลการเรียนรู* ฑติ ยา สทิ ธโิ สภาสกุล1 การวัดและประเมินผลการเรียนรู เปน องคป ระกอบสําคัญในการจัดการเรยี นรู มีความสําคัญเช่ือมโยง กับวัตถุประสงคการเรียนรู (Objectives) และการจัดประสบการณในการเรียนรู (Learning experience) การทําความเขาใจหลักการ แนวคิดพ้ืนฐานเกี่ยวกับการวัดและประเมินผลการเรียนรู จะทําใหเขาใจธรรมชาติ ของการวัดและประเมินผลการเรียนรู อันจะสามารถนําไปปรับใชใหเหมาะสมกับสภาพการเรียนรทู ี่เกิดข้ึนจริง ในหองเรียน 1.1 ความหมายของการทดสอบ การวดั ผล และการประเมนิ ผล 1.1.1 การทดสอบ (Testing) การทดสอบ หมายถึง กระบวนการใชเครอ่ื งมือชนิดหน่ึงในการเก็บรวบรวมขอมูล เพื่อวัดพฤติกรรม ของมนษุ ย การทดสอบ เปนกระบวนการของการสังเกตพฤติกรรมของมนุษย และบรรยายผลออกมาเปนตัวเลข หรอื จํานวน การทดสอบ หมายถึง การใชเครอ่ื งมอื ตาง ๆ หรือกระบวนการอันมีระบบทใี่ ชในการวดั พฤตกิ รรมของ บคุ คลตัง้ แตส องคน หรอื มากกวา ขึ้นไป การทดสอบ หมายถึง การนําเอาชุดเคร่ืองมือวัดหรือสิ่งเราไปกระตุนใหบุคคลแสดงพฤติกรรมให ตอบสนองออกมา แลวกําหนดคุณลักษณะของพฤติกรรมที่แสดงออกมาดังกลาวดวยตัวเลข (พิชิต ฤทธ์ิจรูญ, 2554, น. 1) จากความหมายดงั กลาวอาจสรุปไดวา การทดสอบ หมายถงึ กระบวนการใชเครื่องมอื อยางเปนระบบ ในการเก็บรวบรวมขอ มลู เพ่ือนาํ ไปใชในการตรวจสอบพฤตกิ รรมของบุคคล เชน การตรวจสอบความสามารถใน การเรียน 1.1.2 การวดั ผล (Measurement) การวัดผล หมายถึง กระบวนการหรือวิธีการใด ๆ ท่ีจะใหไดมาซ่ึงปริมาณ (ตัวเลข) จํานวนหนึ่ง อันมี ความหมายแทนขนาดของสมรรถภาพที่เปนนามธรรมทีน่ กั เรยี นผนู ั้นมีอยูในตน (นงลักษณ วริ ัชชยั , 2546, น. 1) การวัดผล หมายถึง กระบวนการที่จะกําหนดตัวเลขใหกับสิ่งของบุคคล หรือเหตุการณอยางมี กฎ เกณ ฑ ห รือเป น การแป ลงคุณ ลักษ ณ ะใดคุ ณ ลักษ ณ ะห นึ่ งจากส่ิงที่ วัด นั้ น ให เป น ป ริม าณ (ทวิ ัตถ มณีโชติ, 2549, น. 2) *ปรับเพิ่มจากบทที่ 1 ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับการวัดผลประเมินผลการศึกษา โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏ บา นสมเดจ็ เจาพระยา 1อาจารยประจําสาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจยั ทางการศึกษา

2 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู สรปุ ไดวา การวดั ผล หมายถึง กระบวนการในการกําหนดตัวเลขใหกับคุณลักษณะตาง ๆ ของคน สัตว สิ่งของ หรือเหตุการณตาง ๆ อยางมีกฎเกณฑ คือ จะตองดําเนินการอยางมีข้ันตอน เปนระเบียบ แบบแผน โดยมีเครอื่ งมอื ชว ยในการวดั ซง่ึ จะทาํ ใหไ ดต ัวเลขที่ใชแ ทนลกั ษณะของสิ่งทเ่ี ราตอ งการ 1.1.3 การประเมินผล (Evaluation) การประเมินผล เปนการพิจารณาตัดสินชี้ขาดคุณคาหรือคุณภาพของส่ิงหนึ่งสิ่งใดโดยใชเกณฑหรือ มาตรฐานท่กี ําหนดไวเ ปน หลัก (สมหวัง พธิ ยิ านวุ ัฒน, 2544, ออนไลน) การประเมินผลเปนการนําเอาผลการวดั ผลตาง ๆ มาประมวลชข้ี าดในขัน้ สรุป การประเมินผล หมายถึง การนําเอาผลจากการวัดหลาย ๆ ครั้ง มาลงสรุป ตีราคา คุณภาพของ ผูเรยี นอยา งมหี ลกั เกณฑวา สงู ตาํ่ ดีเลว อยางไร (เพชราวดี จงประดับเกียรติ, 2555, ออนไลน) สรุปไดวา การประเมินผล หมายถึง กระบวนการที่ถัดจากการวัด คือ เม่ือวัดไดป ริมาณแลวก็นําเอา ปริมาณเหลานั้นมาพิจารณาวินิจฉัย ตัดสิน ใหคุณคาแลวสรุปคุณภาพของส่ิงน้ันๆ วาเปนอยางไร เชน ดี เลว สงู ต่ํา ผาน ไมผาน เปน ตน 1.2 ธรรมชาตขิ องการวดั ผลทางการศกึ ษา 1.2.1 การวัดผลการศึกษาเปนการวัดในสิ่งที่เปนนามธรรม ซ่ึงไมสามารถวัดไดโดยตรง ตองใช เคร่อื งมือหรือส่ิงเรา ใหบคุ คลแสดงพฤตกิ รรมออกมากอ น จงึ วดั พฤตกิ รรมน้ันและกาํ หนดคุณลกั ษณะพฤติกรรม ท่ีแสดงออกดงั กลา ว ดวยตวั เลข เชน การวัดความรู การวดั ความถนัด การวัดความสนใจ ฯลฯ 1.2.2 การวัดผลการศึกษามีหนวยการวัดไมคงท่ีหรือมีความแตกตางกัน เพราะหนวยการวัดจะ เปล่ียนไปตามเครอ่ื งมือทใ่ี ชวัด กฎเกณฑในการกําหนดตัวเลขเพ่ือแทนปริมาณของส่ิงท่ีตองการวดั ยังสามารถ กาํ หนดไดแนนอนเหมือนกับเคร่ืองมือวัดทางดานกายภาพ แตในการวัดผลการศึกษาไดพยายามจัดหนว ยการ วดั ใหคงที่ เชน การทําคะแนนดบิ ใหเ ปนคะแนนที (tscore) หรือ คะแนนมาตรฐานตาง ๆ 1.2.3 การวัดผลการศึกษามีความคลาดเคลื่อน (Error) การวัดผลและการประเมินทางการศึกษาก็ เชนเดียวกันกับการวัดในดานอื่น ๆ ยอมตองมีความคลาดเคล่ือนไมมากก็นอย ความคลาดเคล่ือนอาจเกิดจาก เคร่ืองมือที่ใชวัด วิธีการวัด ตัวผูวัด ตลอดจนสิ่งแวดลอม ฯลฯ ดังน้ันในการวัดผลการศึกษาจึงควรกระทํา อยางระมดั ระวงั เพื่อใหเ กดิ ความคลาดเคล่อื นนอ ยทีส่ ุดเทาทีจ่ ะทาํ ได 1.2.4 การวัดผลทางการศึกษาเปนการวัดที่ไมสมบูรณทั้งหมด เพราะเราไมสามารถวัดลักษณะตางๆ ไดท้ังหมด เราสามารถวัดไดบางสวนของเน้ือหา หรือพฤติกรรมท่ีจะสุมออกมาเปนตัวแทนเทานั้น เชน ตองการวัดความรูความเขาใจเกี่ยวกับคําศัพท ซึ่งนักเรียนไดเรียนรูมาแลวหลายพันคํา เราไมสามารถนํา คําศพั ททุกคาํ มาสอบวดั ได อาจถามไดประมาณ 50 คาํ ที่คิดวาเปนตัวแทนของคําศพั ทท ัง้ หมด 1.2.5 การวัดผลการศึกษาเปนงานสัมพันธ เพราะผลที่ไดจากการวัดไมมีความหมายในตัวเองจะมี ความหมายก็ตอเมือ่ นําผลการวดั ไปสัมพันธกับส่งิ อ่นื เชน คะแนนเฉลย่ี ของกลุม เกณฑทต่ี ัง้ ไวลว งหนา ธรรมชาตทิ ั้ง 5 ประการดงั กลาวขา งตน อาจสรุปไดว า การวดั ผลทางการศกึ ษาเผชิญกบั ปญหาและ ขอยุงยากหลายประการ เชนเดียวกับการวัดดานอ่ืนๆ แตปญหาและขอยุงยากของการวัดผลการศึกษาจะมี มากกวา เพราะการวัดทางการศึกษาเปนการวดั ที่เก่ียวกับบุคคลหรือมนุษย ซ่งึ มีการเปลี่ยนแปลงอยูเสมอและ ยากแกการควบคุม อยางไรกต็ ามเราถอื วา การวัดผลเปนเครอื่ งมือ (Tools) หรอื วิถีทาง (Means) ทีจ่ ะนําไปสู

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 3 เปาหมาย (Ends) และมีสวนที่จะชวยใหครู ผูบรหิ าร ตลอดจนผูเกี่ยวของอื่นๆ พัฒนางานศึกษาของเด็กใหดี ขน้ึ (เพชราวดี จงประดับเกยี รติ, 2555, ออนไลน) 1.3 ความมงุ หมายของการวัดผลการศกึ ษา กอ นทําการวัดผลการศึกษาทุกคร้ัง ผทู ี่จะทาํ การวดั ผลจะตองต้ังจดุ ประสงค กอนวา ตอ งการวดั ผลเพื่อ อะไร หรือทําการวัดผลไปทําไม โดยท่ัวไปเราทําการวัดผลเพ่ือจุดมุงหมาย 5 ประการ ดังน้ี (เพชราวดี จงประดบั เกียรติ, 2555, ออนไลน) 1.3.1 เพือ่ จัดตําแหนง (Placement) เปนการวัดผลเพื่อใหท ราบวา ผูเรียนมคี วามรคู วามสามารถอยู ในระดบั ใดของกลุม มี 2 ลกั ษณะ คอื การคดั เลอื กและสอบเพอ่ื จาํ แนกผเู รียนตามกลมุ ความสามารถ 1.3.2 เพื่อเปรียบเทียบ (Assessment) เปนการวัดเพื่อเปรียบเทียบความสามารถหลังจากท่ีนักเรียนได เรยี นรมู าแลววานกั เรียนแตละคน หรือแตล ะกลุมมีการพัฒนาหรือมีความงอกงามข้ึนมาจากเดิมเทา ไร 1.3.3 เพ่ือวินิจฉัย (Diagnostic) เปนการวัดเพื่อคนหาสาเหตุของความบกพรองในการเรียน เชน นกั เรียนเรยี นวชิ านีอ้ อนเพราะเหตุใด เพื่อครูจะไดทาํ การแกไ ขปรบั ปรงุ หรือจัดสอนซอ มเสริมใหต รงจดุ 1.3.4 เพื่อพยากรณ (Prediction) เปนการวัดเพื่อการนําผลไปทํานายเหตุการณในอนาคตของ ผเู รียน เชน เพื่อทาํ นายวา นกั เรียนจะเรียนสาขาวิชาน้ไี ดสําเรจ็ หรือไม นยิ มใชใ นการสอบคัดเลือกเขาเรียนตอ โดยใชแบบทดสอบความถนัดเปนเครือ่ งมอื 1.3.5 เพ่อื ประเมินผล (Evaluation) เปนการนาํ ผลการวดั ไปใชเพอื่ เปนขอมลู ในการตัดสนิ ใจวาสิ่งที่ ตองการวัดน้ันมีคุณภาพเหมาะสมเพียงใด เชน การตัดสินผลการเรียนการประเมินผลหลักสูตร การสอน การบริหารงาน เปน ตน (เพชราวดี จงประดบั เกยี รติ, 2555, ออนไลน) 1.4 หลักของการวัดผลการศกึ ษา 1.4.1 กาํ หนดวัตถุประสงคการวัดผลประเมินผลใหช ัดเจน เพอื่ จะไดใชวธิ กี าร และเลือกเครอื่ งมือให เหมาะสมกับการวัดแตล ะครง้ั 1.4.2 ทําการวัดใหตรงกับวัตถปุ ระสงคทต่ี ้ังไว เพอ่ื ใหไ ดผลการวดั ตรงตามความตอ งการอยา งแทจริง 1.4.3 เลือกเครอ่ื งมอื ใหเหมาะกบั วัตถุประสงคและลักษณะของส่ิงท่ีตอ งการวัด 1.4.4 ใชเครื่องมือท่ีมีคุณภาพ เพราะผลการวัดข้ึนอยูกับคุณภาพของเคร่ืองมือ คือถาเครื่องมือมี คณุ ภาพดผี ลการวัดเชอ่ื ถอื ได ถา เคร่ืองมอื มีคุณภาพไมด ีผลการวัดกค็ ลาดเคล่ือน 1.4.5 มีความยุติธรรมในการวัด ผลการวัดท่ีดีจะตองไดมาจากการวัดที่ปราศจากความลําเอียงไมมี ความไดเ ปรยี บเสยี เปรยี บระหวา งผถู กู วดั ดวยกัน 1.4.6 แปลผลอยางถูกตอง โดยตองทราบวาคะแนน หรือผลการวัดอยูในระดับใดจะทําใหมี ความหมายโดยวธิ ีใด จะเปรียบเทยี บกบั ส่งิ ใด เชน เทยี บกบั กลมุ หรือเกณฑ 1.4.7 นําผลการวัดท่ไี ดมาใชใหเกิดประโยชนค ุมคา

4 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 1.5 ประเภทของการวัดผลประเมินผล ประเภทของการวัดผลประเมินผล มรี ูปแบบทแ่ี ตกตา งกันขึ้นอยกู ับเกณฑท ี่ใชใ นการจาํ แนกดังนี้ 1.5.1 จําแนกตามจดุ ประสงคก ารประเมนิ แบง เปน 3 ประเภท (ทิวตั ถ มณีโชติ, 2549) ดังน้ี 1) การประเมนิ ผลกอ นสอน (Preassessment or Preevaluation) 2) การประเมนิ ผลยอย (Formative Evaluation) 3) การประเมินผลรวม (Summative Evaluation ) 1.5.2 จาํ แนกตามระบบการวดั ผล แบงเปน 2 ประเภท ดงั นี้ 1) การวดั ผลแบบองิ กลุม (Normreferenced Measurement) 2) การวดั ผลแบบองิ เกณฑ (Criterionreferenced Measurement) 1.5.3 จาํ แนกตามวิธกี าร/เปาหมายการประเมิน แบงเปน 3 ประเภท ดังน้ี (สรญั ญา จนั ทรชสู กุล, 2561) 1) การประเมินผลการเรยี นรู (Assessment of learning) 2) การประเมินขณะเรยี นรู (Assessment as learning) 3) การประเมนิ เพ่อื การเรียนรู (Assessment for learning) โดยมีรายละเอยี ดดังน้ี 1.5.1 จําแนกตามจุดประสงคข องการประเมิน 1) การประเมนิ ผลกอนสอน การประเมินผลกอนสอน เปนการประเมินความรูเดิมกอนทําการสอน ซึ่งจะมุงวัด ความสามารถของนักเรยี น (Student Performance) ในดานตา ง ๆ ดงั น้ี (1) ผูเรยี นมีความสามารถทจ่ี ําเปน สาํ หรบั การเรียนการสอนในขน้ั ตอ ไปหรือไม (2) ผูเรยี นมคี วามรูพน้ื ฐานหรอื ส่งิ ท่จี ะตองเรียนรมู าแลวมากนอ ยเพียงใด (3) กจิ กรรมการเรียนการสอนทจ่ี ะนํามาเสนอใหน กั เรยี นควรเปนอยางไร ดงั น้นั ผลของการประเมนิ ผลกอนสอนจะชว ยใหสามารถรวบรวมขอ มลู ตาง ๆ ตอ ไปนี้ (1) นักเรียนคนใดควรที่จะตองกําหนดใหมีความรอบรู (Mastered) ทักษะจําเปนขั้นตน กอ นท่ีจะเรมิ่ ทําการสอน (2) นกั เรียนคนใดควรทีจ่ ะไดร บั การยกเวนไมตองเรียนในบางจุดประสงคของการเรยี น (3) นกั เรียนคนใดควรที่จะตองจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนเฉพาะกรณีให 2) การประเมนิ ผลยอ ย การประเมินผลยอยเปนการประเมินผลระหวางการสอนในแตละรายวิชา โดยจะทําการ ทดสอบหลังจากจบการเรียนแตละหนวยการสอนแลว จุดประสงคหลักของการประเมินผลยอยก็คือ การวัด ระดับความรอบรู (Mastered) และการคนหาบางจุดท่ีนักเรียนไมสามารถเรียนใหรอบรูได หรือเปนการ ประเมินวานักเรียนไดเกิดการรอบรูแลวอยางแทจริงหรือไมน้ันเอง หรืออีกประการหน่ึง ก็คือการประเมิน ขอบกพรองในการสอนอันเปนกระบวนการนําไปสูการปรับปรุงการเรียนการสอน โดยอาศัยการวัดผลยอย ๆ หลายครั้งหลายวิธี ตามจุดประสงคในแตละบทเรียน ซึ่งเปนขอมูลยอนกลับ (Feedback) วานักเรียนเกิด ความรอบรูหรอื สามารถผานหนว ยเรียนขน้ั ตน พรอมท่จี ะเรยี นในหนวยตอ ไปแลวหรือยงั

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 5 3) การประเมนิ ผลรวม การประเมินผลรวม เปนการประเมินผลเรียนครั้งละหลาย ๆ หนวยการสอนหรือส้ินสุด การเรียนการสอนวิชาน้ันแลว เพื่อเปนขอมูลสําหรับตัดสินความสามารถของผูเรียน หรือดูวาผูเรียนเกิด ความรอบรูในวิชาน้ันหรือไม การประเมินผลรวมในแตละวิชาจึงมักทําเพียง 23 ครั้งตอวิชาเทาน้ัน จดุ ประสงคห ลกั ของการประเมินผลรวมกเ็ พือ่ ท่จี ะ (1) ใหเกรด (2) รบั รองทกั ษะและความสามารถ (3) พยากรณค วามสาํ เร็จในรายวชิ าทต่ี อ เนอ่ื งตอไป (4) เปน จดุ เร่ิมตน ของการสอนในรายวิชาทตี่ อเนอ่ื งตอ ไป (5) เปนขอมูลยอนกลับใหน ักเรยี น (6) เปรยี บเทยี บผลลัพธบ างประการของนักเรยี นแตละกลมุ 1.5.2 จาํ แนกตามระบบการวัดผล 1) การวัดผลแบบองิ กลมุ การวัดผลแบบอิงกลุม เปนการวัดเพื่อทําใหทราบผลการเรียนของบุคคลเม่ือเทียบกับคนอ่ืน หรอื ตรวจสอบความสามารถในการเรียนรขู องผเู รียนวา เกงออน ดีเลว เพยี งใด เม่อื เทียบกับคนสว นใหญ การวัดในลักษณะดังกลาว จึงเปนการวัดที่มีเปาหมายในการแบงระดับความสามารถของผูเรียนออกเปนกลุม โดยใชความสามารถทว่ั ไปของกลมุ เปนเกณฑในการแบง ทัง้ นีย้ ึดความคิดท่วี า บุคคลใด เกง ออน ดีเลว เพียงใดน้ัน ยอมเกงออนดีเลวกวาคน ท่ัว ๆ ไป ดังนั้น การพิจารณาตัดสินผลการเรียน จึงใชสภาพหรือ ลกั ษณะของกลุมเปนเกณฑพจิ ารณา คาํ วา “กลุม (Norm)” ในท่ีนก้ี ็คือคาท่ีใชแทนสภาพหรือลักษณะโดยสวนรวมทําหนาท่ีเปน ตัวแทนลักษณะของผูเรียนทั้งหมด เชน คาเฉลี่ย คามัธยฐาน เปนตน ดังนั้นการวัดผลแบบอิงกลุมจึงใชวิธี เปรียบเทียบความสามารถของบุคคลกับคาตัวแทนของกลุม แลวสรุปผลการเปรียบเทียบเหลาน้ันใหอยูใน ลักษณะความสัมพันธกับกลุม หรือเปนอับดับความสามารถ เชน แดงเกงกวาเพ่ือนในกลุมอยูรอยละ 80 หรือ แดงสอบไดท ี่ 1 ในหอ ง ก. (เยาวดี วิบูลยศรี, 2540, น. 3032) 2) การวดั ผลแบบอิงเกณฑ การวัดผลแบบอิงเกณฑ เปนการตรวจสอบความสามารถในการเรียนรูของผูเรียนวามีพฤติกรรม หรอื คุณลักษณะตาง ๆ ถึงระดับของเปาหมายที่ตองหรือไม หรอื เปนไปตามความคาดหวัง ซ่ึงกําหนดไวเปน เกณฑมากนอยเพียงใด ถาผูเรยี นมีพฤตกิ รรมความสามารถถึงเกณฑท่ีกําหนดไวก็ถือวา บรรลุเปาหมาย และ เปนผูที่รอบรูแลว (Mastered) ถาความสามารถตํ่ากวาเกณฑท่ีตองการ ก็ถือวายังไมผาน หรือไมเปนไป ตามคาดหวงั ตองใชเวลาสําหรับแกไขปรับปรุงหรือซอมเสริม การวัดแบบองิ เกณฑ จึงเปนการเปรียบเทียบ ระหวา งความสามารถของผูเรยี นกับเกณฑท ่กี ําหนดไว คําวา “เกณฑ (Criterion)” ในที่น้ี ก็คือคุณลักษณะท่ีคาดหวงั จะใหเกิดกับผูเรียน หลังจากเสร็จการ เรียนการสอนแลว เพ่ือใชเปนมาตรฐานข้ันตํ่าสุด สําหรับการยอมรบั คุณภาพของผูเรียน และใชเปนเคร่ือง ตัดสินวาผูเรียนผานหรือบรรลุเปาหมายของการเรียนการสอนหรือไม การกําหนดเกณฑจึงตองกําหนดเปน

6 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู เกณฑข้ันต่ําที่ระบุพฤติกรรมที่สําคัญและมีคุณคาตอการเรียนรูของผูเรียน เกณฑที่กําหนดจะสูงตํ่ามากนอย เพียงใด ผูกําหนดตองคํานึงความเหมาะสมหลายๆ ดานประกอบกัน เชน พ้ืนความสามารถของนักเรียน ประสิทธิภาพของการสอน เปนตน เกณฑท่ีกําหนดมีไดหลายลักษณะ ทั้งในรูปเวลา ปริมาณ คุณภาพ ในการปฏิบัติ เชน มุงหวงั ใหผูเรยี นปฏิบัติสิ่งหน่ึงส่ิงใดไดภ ายในเวลา 10 นาที ไดรอยละ 80 หรือกระทํา ไดอยางถูกตองถูกสัดสวนที่ตองการ เปนตน การสรุปผลการสอบแบบอิงเกณฑ จึงเสนอในรูป การเปรยี บเทียบระหวา งความสามารถของบคุ คลกับเกณฑทกี่ ําหนดไว เชน แดงไมผ านเรอ่ื งเศษสวน ดําผาน จุดประสงคไ ปแลว 80 ขอ ยังเหลือ 20 ขอ (สมุ าลี จันทรช ลอ, 2542, น. 153) 1.5.3 จาํ แนกตามวิธีการ/เปา หมายการประเมิน 1) การประเมนิ ผลการเรียนรู (Assessment of learning: AoL) การประเมินผลการเรยี นรู (Assessment of learning) เปน การประเมินสรุปรวม (summative assessment) เม่ือส้ินสุดกระบวนการเรียนรูเพ่ือตัดสินคุณคาในการบรรลุวัตถุประสงคหรือผลลัพธการเรียนรู ซง่ึ ครผู สู อนมบี ทบาทหลักในการประเมิน 2) การประเมนิ ขณะเรยี นรู (Assessment as learning: AaL) การประเมินขณะเรียนรู (Assessment as learning) เปนการขยายบทบาทของการประเมิน ความกาวหนาในการเรียนรู (formative assessment) ดวยกระบวนการรวบรวมหลักฐานขอมูลเชิงประจักษ เก่ียวกับการเรียนรูของผูเรียนขณะเรียนรู เพื่อชว ยใหผูเรียนตระหนักในการเรียนรูของตน ซึ่งผูเรียนมีบทบาทหลัก ในการประเมิน ผานกระบวนการคดิ ทบทวน สะทอนการเรยี นรูของตนเอง 3) การประเมินเพอ่ื การเรยี นรู (Assessment for learning: AfL) การประเมนิ เพ่ือการเรยี นรู (Assessment for learning) การประเมินกระบวนการและวิธีการ เรียนรูของผูเรียน ใชผลการประเมินยอนกลับเพื่อวินิจฉัยปญหาการเรียนรูของผูเรียน ปรับปรุงวิธีการเรียนรู หรือวิธกี ารทาํ งานของผเู รียนเพอื่ พัฒนาผูเ รยี นเปน รายบุคคล 1.6 จรรยาบรรณของนกั วัดผล ในการวัดและประเมินผลการเรียนรู ครูผูสอนในฐานะที่เปนนักวัดผลจะตองยึดจรรยาบรรณของนัก วัดผลไวอยา งเครง ครัด ไดแ ก 1.6.1 มีความซ่ือสัตยสุจริต คือมีใจบริสุทธิ์ตองานวัดผลการศึกษา ไมคดโกง ไมเห็นแกอามิสสินจาง รางวลั เชน ไมน ําขอสอบ หรือคัดลอกขอ สอบออกจากหองสอบ เปนตน 1.6.2 มีความยุติธรรม คือใหความยุติธรรมแกผูเขารับการวัดผลทุกคน เชน ตรวจใหคะแนนโดยไม ลาํ เอยี ง ไมใชอ ารมณในการตรวจขอ สอบ เปนตน 1.6.3 มีความขยันและอดทน งานวัดผลการศึกษาตองทําอยางสม่ําเสมอตลอดเวลา ดังนั้นจะตองมี ความอดทน ขยนั มคี วามมุมานะ ไมเ ฉือ่ ยชา 1.6.4 มีความละเอียดถถ่ี วนและรอบคอบ งานดานการวดั ผลการศึกษาน้นั จะตองละเอยี ด ถี่ถวนและ รอบคอบ เพราะถาเกิดความผิดพลาดก็มักเกิดปญหาตามมามากมาย เชน การทําขอสอบ การบรรจุซอง การ กรอกคะแนน เปน ตน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 7 1.6.5 มีความรับผิดชอบสูง นักวัดผลการศึกษาน้ันจะตองสามารถเก็บความลับไดดี ผูออกขอสอบ จะตอ งทําอยา งมีประสทิ ธภิ าพและไมท าํ ใหขอสอบรั่วไหล ไมเผอเรอ ตอ งทํางานที่รบั มอบหมายใหสาํ เร็จลลุ วง 1.6.6 ตรงตอเวลา นักวัดผลจะตองเปนคนท่ีตรงตอเวลา เชน การนัดสงขอสอบ นัดวันสอบ นักเรยี น การสงผลการสอบทันตามกําหนด เปน ตน 1.6.7 สนใจในเทคนิคการวัดผลอยางสมํ่าเสมอ เม่ือมีงานดานการวัดผล นักวัดผลจะตองพยายาม วดั ผลอยา งเหมาะสมในเชงิ วชิ าการ ใชความรคู วามสามารถอยา งเต็มที่ 1.7 ประโยชนข องการวดั ผลการศกึ ษา การวดั และการประเมินผลทางการศึกษานัน้ เปนบทบาททีส่ าํ คญั ของโรงเรยี นทีจ่ ะตองกระทาํ เพอ่ื ชวย ใหการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพและบรรลุประสิทธิผล ประโยชนที่พึงไดจากการวัดและการประเมินทาง การศกึ ษาอาจจําแนกไดด ังน้ี (อนนั ต ศรโี สภา, 2522, น. 12) 1.7.1 ประโยชนตอ ครู 1) ชวยใหค รูทราบถึงผลการเรยี นของเด็ก 2) ชว ยใหค รูทราบวา เดก็ คนใดเกง–ออนดา นใด 3) ชว ยใหครูทราบถงึ อัตราพฒั นาการของเดก็ 4) ชวยใหครูสามารถกําหนดและปรบั ปรุงจุดมงุ หมายในการเรยี นการสอน 5) ชวยใหค รทู ราบถึงขอบกพรอ งในการสอนของตนจะไดหาทางแกไขปรับปรุงใหเหมาะสมและมี ประสทิ ธิภาพยงิ่ ข้นึ 6) ชวยใหครูรูจักเด็กแตละคนไดดียิ่งข้ึน เชน รูวาเด็กสนใจตองการอะไร แตละคนเปนอยางไร เปน ตน 1.7.2 ประโยชนตอ นักเรยี น 1) ชวยใหน ักเรียนทราบถงึ ระดบั ความรูความสามารถของตนเอง 2) ชว ยกระตุนใหน กั เรยี นสนใจตอการเรยี นย่งิ ข้นึ 3) ชวยสรางนิสัยในการเรียนใหดีย่ิงขึ้น เชน ฝกความขยันขันแข็ง ความพรอม การเตรียมตัวใน การสอน ฯลฯ 4) ชวยใหนักเรียนทราบและเขาใจถึงจุดมุงหมายในการเรียน ตลอดจนความตองการของครูได ถูกตอง 1.7.3 ประโยชนตอการแนะแนว 1) ชว ยใหผ ูแ นะแนวทราบถึงความสามารถของนกั เรียน 2) ชวยใหผูแนะแนวสามารถนําเอาขอมูลที่ไดจากการวัดผลไปใชในการแนะแนวไดถูกตอง เชน การแนะแนวทางการศกึ ษาตอ การอาชพี ปญหาสวนตัวของเดก็ นกั เรียน เปนตน 1.7.4 ประโยชนต อ การบรหิ าร การวัดและการประเมินทางการศึกษา หากไดกระทําอยูสม่ําเสมอจะชวยใหผูบริหารวางแผน การบริหารงานไดรดั กุมข้ึน ตลอดจนชวยใหผูบ ริหารทราบถงึ ขอบกพรองเก่ียวกับการเรียนการสอน จะไดห าทาง

8 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู ปรับปรุงแกไขไดทันทวงที นอกจากน้ีผูบริหารยังจําเปนตองใชการวัด และการประเมินกิจการบริหาร เชน การคัดเลอื กบคุ คลเขาทํางานในตําแหนงตา ง ๆ การจดั แบงชน้ั เรียน เปนตน 1.7.5 ประโยชนตอการวจิ ัย การวดั ผลการเรยี นรนู ับเปน กระบวนการและเคร่ืองมือทีส่ าํ คญั ของการวจิ ยั ขอ มลู ตาง ๆ ทีไ่ ดจากการ วัดท่ีถูกตองเท่ียงตรง และเช่ือม่ันได ยอมอํานวยประโยชนโดยตรงตอการวิจัย และผลของการวิจัยยอม สามารถนําไปแกปญหาตาง ๆ ไดเปนอยางดี เชน ในดานการบริหาร นโยบาย หลกั สูตร เน้ือหาวิชา วธิ ีสอน ฯลฯ การวัดและประเมินผลการเรียนรู มีความเกี่ยวของสัมพันธกัน หากไมมีขอมูลผลการวัด ก็ไมสามารถ ทําการประเมนิ ได การวดั ผลทางการศกึ ษาเปนการวดั ในสิง่ ทเ่ี ปน นามธรรม มีหนว ยการวัดไมคงท่ี มีความคลาด เคลื่อน (Error) ตลอดจนสัมพันธกับส่ิงอ่ืน มีหลายประเภทขนึ้ อยูกับเกณฑที่ใชในการจําแนก เชน ถาจําแนกตาม จุดป ระ ส งค ก ารป ระ เมิ น จะ แบ งเป น ป ระ เมิ น กอ น สอ น (Preassessment or Preevaluation) การประเมินผลยอย (Formative Evaluation) และการประเมินผลรวม (Summative Evaluation ) ถาจําแนกตามระบบการวัดผล จะเปนการวัดผลแบบอิงกลุม (Normreferenced Measurement) และ การวัดผลแบบอิงเกณฑ (Criterionreferenced Measurement) ถาจําแนกตามวิธีการ/เปาหมาย การประเมิน จะแบงเปนการประเมินผลการเรียนรู (Assessment of learning) การประเมินขณะเรียนรู (Assessment as learning) และการประเมินเพื่อการเรียนรู (Assessment for learning) อยางไรก็ดี การวัดและประเมินผลการเรียนรูจะไมสามารถบรรลุผล หากครูผูสอนไมมีจรรยาบรรณในการใช และตอง คาํ นึงถงึ ประโยชนที่จะเกิดกับผูเรียน สถานศึกษา ฯลฯ เปน สําคญั *******************

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 9 กจิ กรรมทายบท จงทําแบบฝกหดั ตอไปน้ี แบบฝก หดั ท่ี 1 คาํ ช้แี จง จงพจิ ารณาขอ ความตอ ไปน้ี วา เปนการวัดผลหรอื การประเมนิ ผล 1. วจิ ารณ ชกมวยเกง 2. รตั นาสอบวดั จุดประสงคท ี่ 1 ผา น 3. อารยามเี พชรหนัก 10 กะรัต 4. สุนิสาไดเกรด A วชิ าภาษาไทย 5. สมัครไดค ะแนนเสียงเกา แสนคะแนน 6. อรวีรองเพลงไพเราะ 7. วชั ราทาํ แบบทดสอบได 80 คะแนน 8. สทุ นิ ขับรถดว ยความเรว็ 120 กม./ชม. 9. บานของบษุ บาอยูห างจากบา นของยรุ นนั ท 3 กโิ ลเมตร 10. นางสาวไทยปน ้ีสวยมาก ******************* แบบฝก หัดที่ 2 คาํ ชแ้ี จง จงตอบคําถามตอไปน้ี ถาตอ งการทราบขอ มูลตอไปน้ี ครูตองทาํ การวัดผลเพ่อื จุดมงุ หมายใด 1. นกั เรียนคนใดเกงเปน ที่ 1 ของหอ ง 2. ผเู ขารับการอบรมไดรับความรูเพม่ิ ขนึ้ ไหม 3. พัชรจี บ ม.6 แลว ควรเรียนตอ สาขาใด 4. วิธีการสอนแบบใหมข องครทู ิพยด ีหรอื ไม 5. เหตุใด ด.ญ.นอ ยจึงอา นหนังสอื ไมออก 6. โสรยาสอบวายน้ําผานหรือไม 7. อนชุ าไดร ะดับผลการเรียนเทาใด เม่อื สนิ้ สดุ ภาคเรยี น 8. อนาคตเพชรสุดาจะเปน ครูไดห รอื ไม 9. วิวัฒนควรเขาเรยี นในหองเกงหรือออนดี 10. ผลการเรียนของจินตนาพฒั นาข้ึนหรอื ไม *******************

10 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู แบบฝกหัดท่ี 3 คาํ ช้แี จง จงพจิ ารณาขอความตอไปน้วี า ตอ งทําการประเมินผลในระยะใด 1. นักเรียนควรไดผ ลการเรียนระดับใด 2. ครคู วรปรับปรุงการสอนหรือไม 3. นกั เรียนมีความรเู ดิมอยูเพียงใด 4. นกั เรยี นเขาใจแตล ะบทเรียนหรือไม 5. ครูควรปรบั กจิ กรรมอยา งไรจึงจะเหมาะกบั นักเรียน 6. นักเรยี นสมั ฤทธผ์ิ ลในเน้ือหาทง้ั หมดหรือไม 7. นักเรียนบกพรอ งในเน้อื เร่ืองใด 8. นักเรียนควรซํ้าชนั้ หรือควรเล่ือนชน้ั ******************* แบบฝกหัดที่ 4 คาํ ชแ้ี จง จงพจิ ารณาขอ ความตอไปนวี้ า เปนการรายงานผลแบบองิ กลมุ หรอื อิงเกณฑ 1. รัตนาวดี สอบไดล ําดับท่ี 1 2. พนิ ทพิ ยส อบบทที่ 1 ไมผา น 3. รังษีเกง กวาเพือ่ นๆ อยรู อ ยละ 70 4. มคี นไดค ะแนนสูงกวาอาทรรอยละ 60 5. มนตรา ได E เพราะทําคะแนนไมถงึ รอยละ 50 6. ทพิ ยล ดาทําขอสอบวดั จดุ ประสงคท ่ี 1 ผา นรอยละ 80 7. เปย ทิพยไดค ะแนนสูงกวาคะแนนเฉลย่ี ของหอ งเล็กนอ ย *******************

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 11 รายการอางอิง ทิวัตถ มณีโชติ. (2549). การวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน. กรุงเทพฯ : ศูนยสง เสรมิ วิชาการ. นงลักษณ วิรัชชัย. (2546). การตัดสินผลการเรียนรู : เกรดและการตัดเกรด ในการประเมินผลการเรียนรู แนวใหม.กรุงเทพฯ : โรงพิมพจ ุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . พิชิต ฤทธ์ิจรูญ. (2554). การวิจัยเพ่ือพัฒนาการเรียนรู : ปฏิบัติการวิจัยในช้ันเรียน (พิมพคร้ังท่ี 3). กรุงเทพฯ : คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลยั ราชภัฏพระนคร. เพชราวดี จงประดับเกียรติ. (2555). การวัดผลประเมินผลการศึกษา (ออนไลน). สืบคนจาก http://petcharawadee1.blogspot.com/ สรัญญา จันทรช สู กุล. (2561). แนวคดิ หลกั การ และยุทธวธิ กี ารประเมนิ ผลเพือ่ การเรยี นรู. วารสารการวัดผล การศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. ปที่ 24 ฉบับที่ 1 : กรกฎาคม พ.ศ. 2561 คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลยั มหาสารคาม. สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท 21 เซนจูร่ี จํากัด. สุมาลี จันทรชะลอ. (2542). การวัดและการประเมินผล (Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ : บริษทั พิมพด ี. อนันต ศรีโสภา. (2522). แนวการตอบแบบฝกหัดการวัดและการประเมินผลการศึกษา. กรุงเทพฯ : คณะ ศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมติ ร.



บทที่ 2 พฤติกรรมทางการศึกษา และ เคร่ืองมือวัดพฤตกิ รรมการเรียนรู* เพ็ญพร ทองคาํ สุข1 พฤติกรรมทางการศึกษา เปนคุณลักษณะสําคัญท่ีครูผูสอนจะตองใหความสําคัญ เนื่องดวย กระบวนการเรียนรู คือการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเดิมไปสูพฤติกรรมใหม ดังนั้นการทําความเขาใจพฤติกรรม ทางการศึกษา จะทําใหสามารถเขา ใจ เขา ถึงพฤติกรรมของผูเรียน ตลอดจนเลือกใช สรางเคร่ืองมือวัดประเมิน การเรียนรูไดอยางถูกตองเหมาะสม เคร่ืองมือวัดผลการเรียนรูมีหลายประเภท ครูผูสอนตองเลือกใชให เหมาะสมกบั พฤติกรรมทางการศึกษาท่ตี อ งการวดั 2.1 มาตรการวดั (Measurement Scales) มาตรการวัด ในการวัดผล เปนระดับของขอมูลที่ไดจากการวัดผล โดยการกําหนดตัวเลขเพ่ือแทน คุณลักษณะหรือ ปริมาณของส่ิงท่ีตองการวัด มีมาตรการวัดสามารถแบงไดเปน 4 ระดับ (ชูศรี วงศรัตนะ, 2541, น. 6) ดงั นี้ 2.1.1 มาตรนามบัญญัติ (Nominal Scale) เปนระดับการวัดในระดับตํ่าสุด ซ่ึงตัวเลขที่กําหนดขึ้น ใชแทนส่ิงท่ีตองการวัด ในมาตรน้ีเปนเพียงการกําหนดขึ้นเพ่ือใชเรียกช่ือ (Name) หรือเปนการจัดประเภท (Categories) เพ่ือแสดงความแตกตางกนั เทา น้ัน และตัวเลขเหลาน้ไี มม คี วามหมายใดๆ ในทางคณติ ศาสตร เชน รถเมลสาย 40 หองเรียน 3011 1 แทน เพศชาย 2 แทน เพศหญิง หมายเลขเสื้อของนักกีฬา หมายเลข โทรศัพท ภูมิลําเนา เชื้อชาติ อาชีพ ฯลฯ ตัวเลขในมาตรนี้จะนํามาเปรียบเทียบกันไมได บอกไดแตเพียงวา สิง่ นน้ั คอื อะไร จดั อยูในประเภทใด 2.1.2 มาตรเรียงอันดับ (Ordinal Scale) เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับลักษณะขอมูลตาม ความมากนอย เชน อันดับที่ของผลการเรียน การประกวดเรยี งความ การประกวดพาน การประกวดนางงาม ฯลฯ ตวั เลขในมาตรนจ้ี ะบอกความหมายในลักษณะมากนอยลดหลั่นกันตามลาํ ดับ 2.1.3 มาตรอันตรภาค (Interval Scale) เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับส่ิงท่ีตองการวัดเพ่ือแทน ปริมาณของส่ิงนั้น โดยชวงหางของแตละหนวยมีคาเทากัน ตัวเลขเหลาน้ีสามารถนํามาบวก ลบ คูณและหาร กันได แตไมมีศูนยท่ีแทจริง มีเพียงศูนยสมมติ ดังน้ันจึงมีคาเปน บวก หรือ ลบ ก็ได เชน การวัดอุณหภูมิ คะแนนสอบวัดความรู คะแนนจากแบบสอบถาม พลงั งาน เปน ตน 2.1.4 มาตรอัตราสวน (Ratio Scale) เปนการกําหนดตัวเลขใหเขากับส่ิงที่ตองการวัดเพ่ือแทน ปริมาณของสิ่งนั้น โดยชวงหางของแตละหนวยมีคาเทากัน และคา 0 จะเปนศูนยที่แทจริง (Absolute Zero) ตวั เลขเหลา นสี้ ามารถนํามาบวกลบคณู หารกันได เชน การวัดน้ําหนัก สว นสูง ความยาว พ้นื ท่ี ความเร็ว ฯลฯ *ปรับเพิ่มจากบทท่ี 2 เครื่องมือที่ใชในการวัดผลการศึกษา โดยสุภรณ ล้ิมบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและ ประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏ บา นสมเดจ็ เจาพระยา 1อาจารยประจาํ สาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจยั ทางการศึกษา

14 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 2.2 การวัดพฤตกิ รรมทางการศึกษา จุดมุงหมายทางการศึกษาทุกวิชา ตามแนวคิดและทฤษฎีของบลูม (Bloom) มุงเนนใหผูเรียนเกิด พฤติกรรม 3 ดาน ( อางถึงใน ศิริชัย กาญจนวาสี, 2548) ไดแก ดานพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) จิตพิสัย (Affective Domain) และทักษะพิสยั (Psychomotor Domain) ดงั น้ี 2.2.1 ดานพทุ ธพิ ิสัย (Cognitive Domain) เปน พฤติกรรมทางสมองของบคุ คลมี 6 ขั้น คอื 1) ความรคู วามจาํ (Knowledge) 2) ความเขาใจ (Comprehension) 3) การนําไปใช (Application) 4) การวิเคราะห (Analysis) 5) การสงั เคราะห (Synthesis) 6) การประเมนิ คา (Evaluation) 2.2.2 ดานจิตพิสัย (Affective Domain) เปนการแสดงพฤติกรรมในดานความรูสึกทางจิตใจ ความสนใจ ความซาบซึ้ง คานยิ ม ทศั นคติ เจตคติ การปรบั ตวั ท่ดี ใี นสงั คม มี 5 ข้นั คือ 1) การรบั รู (Receiving or attending) 2) การตอบสนอง (Responding) 3) การสรา งคุณคา (Valuing) 4) การจดั ระบบคุณคา (Organization) 5) การสรา งลกั ษณะนสิ ัย (Characterization by a Value or Value Complex) 2.2.3 ดานทักษะพสิ ัย (Psychomotor Domain) เปนพฤติกรรมดานทกั ษะในการปฏิบตั ิกิจกรรม มี 7 ขน้ั คอื 1) การรบั รู (Perception) 2) การเตรยี มพรอมปฏิบัติ (Set) 3) การตอบสนองตามแนวทางท่กี ําหนด (Guided Response) 4) การเกิดความสามารถแบบกลไก (Mechanism) 5) การตอบสนองท่ซี ับซอ น (Complex Overt Response) 6) การดดั แปลงใหเ หมาะสม (Adaptation) 7) การรเิ ริ่ม (Origination)  ในการเรียนการสอนทุกวิชา ครูผูสอนจึงควรมุงเนนใหผูเรียนเกิดพฤติกรรมทั้ง 3 ดาน คือ ดาน พุทธิพิสัย ดานจิตพสิ ัย และดานทักษะพิสัย สวนจะเนน ดานใดมากหรือนอย ขน้ึ อยกู บั จดุ มุงหมาย ธรรมชาติ ของแตละวิชา และการวัดผลประเมินผลก็จะตองวัดพฤติกรรมครอบคลุมทั้ง 3 ดานใหสอดคลองกับ จดุ มุงหมายของแตละวิชาเชนกนั ทั้งนี้ตองกําหนดเปาหมายหรือความคาดหวังท่ีตองการใหเกิดกับผูเรียน หรือ การกําหนดจดุ ประสงคการเรยี นรู (Learning objectives)

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 15 2.3 การกําหนดจดุ ประสงคการเรียนรู การวัดและประเมินผลการเรียนรูจะตองกําหนดจุดประสงคการเรียนรู (Learning objectives) ซึ่งเปนการกําหนดเปาหมายหรือความคาดหวังที่ตอ งการใหผเู รียนมหี รือบรรลุซ่งึ ประกอบดว ยกัน 3 ดา น ไดแ ก ดา นความรู ทกั ษะ และเจตคติ ท้ังนี้จุดประสงคการเรยี นรูสามารถวิเคราะหและพัฒนาจากหลกั สูตรการศึกษา ซึ่งตองพิจารณาความเชื่อมโยงของหลักสูตรในหลายระดับ เชน จุดหมายของหลักสูตร จุดประสงคของ สาขาวิชา มาตรฐานวิชาชพี ของสาขาวิชาและสาขางานจนถึงระดับรายวิชา คอื จุดประสงครายวชิ า มาตรฐาน รายวิชาและคําอธิบายรายวิชา ท่ีตองการจัดการเรียนรูเพื่อใหผูเรียนบรรลุจุดประสงคระดับหลักสูตร ในการกําหนดจุดประสงคการเรียนรูโดยทั่วไปจะแบงเปน 2 ระดับคือ 1.จุดประสงคทั่วไป หรือจุดประสงค ปลายทาง และ 2.จุดประสงคเชิงพฤติกรรมหรือจุดประสงคนําทาง หรือจุดประสงคเฉพาะโดยแตละระดับมี รายละเอยี ดดงั ตอ ไปนี้ (พนติ เขม็ ทอง, 2541) 2.3.1 จุดประสงคทวั่ ไป (General Objectives) จุดประสงคท่ัวไปหรือจุดประสงคปลายทาง คือ จุดประสงคท่ีเปนเปาหมายสําคัญท่ีมุงหวังใหเกิด ขึ้นกับผูเรียนในการเรียนรูแตละเรื่องหรือแตละหนวยการเรียนรูท้ังน้ีลักษณะของจุดประสงคทั่วไปท่ีสําคัญ มดี งั ตอไปนี้ 1) ตอบสนองพฤติกรรมสําคัญของจุดหมายหลักสูตร จุดประสงคสาขาวิชา มาตรฐานวิชาชีพ สาขาวิชา/สาขางาน จดุ ประสงครายวชิ าและมาตรฐานรายวิชา 2) สะทอนคุณลักษณะที่พึงประสงคที่เปนผลจากการเรียนรู โดยครอบคลุมทั้งดานความรูความคิด ความสามารถในการปฏิบตั ิ เจตคตแิ ละกจิ นิสยั ท่ีพงึ ประสงค 3) การเขียนจุดประสงคทั่วไป จะใชคํากิริยากวาง ๆ โดยเขียนเปนขอ ๆ แตนอยขอครอบคลุมส่ิงท่ี ตองการใหเกิดข้ึนกับผูเรียนตามคําอธิบายรายวิชา เชน เพ่ือใหมีความรูความเขาใจ ตระหนัก เห็นคุณคา สามารถ เปน ตน ตัวอยางการเขียนจุดประสงคท่ัวไป (1) ผูเ รียนสามารถประดิษฐเครือ่ งแขวนจากเปลือกหอยได (2) ผเู รยี นคาํ นวณปรมิ าตรดนิ ถมได (3) ผูเรียนเขยี นสมการการสมดลุ ได 2.3.2 จดุ ประสงคเชงิ พฤตกิ รรม (Behaviors Objective) จุดประสงคเชิงพฤติกรรม หรือจุดประสงคนําทาง หรือจุดประสงคเฉพาะ คือ จุดประสงคที่วิเคราะห ออกมาจากจุดประสงคท่ัวไป โดยกําหนดพฤติกรรมสําคัญท่ีคาดหวังใหเกิดกับผูเรยี นในการเรียนรูแตละหนวย การเรียนรูตามแผนการจัดการเรียนรู โดยมีองคประกอบท่ีสําคัญ 3 องคประกอบ ไดแก พฤติกรรมที่คาดหวัง สถานการณหรือเงอื่ นไข และมาตรฐานหรือเกณฑ โดยแตล ะองคประกอบมีรายละเอยี ดดงั ตอ ไปนี้ 1) พฤติกรรมท่ีคาดหวัง โดยแตละวัตถปุ ระสงคการเรยี นรูจะตองระบุพฤตกิ รรมที่คาดหวงั เพียง 1 พฤติกรรมและควรพิจารณาเลือกคํากริยาท่ีแสดงพฤติกรรมท่ีคาดหวังใหถูกตองตามระดับขั้นของการเรียนรูท่ี เกิดขึ้นกับผูเรียน ซ่ึงพฤติกรรมการเรียนรูดังกลาวนั้น ตองสามารถวัดไดและสังเกตได เชน อาน เลาเร่ือง อธิบาย บอก ช้ี หยิบ เลอื ก ตอบ สรุป ทาํ เขยี น ฟง ปฏบิ ัติ จบั ใจความ ฯลฯ

16 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 2) สถานการณ/เง่ือนไข การกําหนดเง่ือนไขหรือสถานการณน้ันจะเปนปจจัยที่ชวยกําหนด ขอบเขตของเนื้อหาในการจัดการเรียนการสอน ซ่ึงสถานการณหรือเงื่อนไขดังกลาวน้ันจะมีสวนชวยทําให นักเรียนแสดงพฤติกรรมไดสอดคลองกับสภาพการเรียนรู หรือเปนเง่ือนไขที่ทําใหผูเรียนแสดงพฤติกรรม ออกมา เชน เมื่อกําหนดขอความให เมอื่ ฟงโฆษณาแลว หลงั จากฟงเพ่ือนเลานทิ านแลว อานในใจจากบทเรยี นแลว 3) มาตรฐานหรือเกณฑ หมายถึงระดับความสามารถท่ีผูเรียนแสดงออกมาในระดับต่ําสุดท่ี สามารถยอมรับไดวาผูเรียนเกิดการเรียนรูในเน้ือหาอยางแทจริง ซึ่งมาตรฐานหรือเกณฑดังกลาวน้ันเปน องคประกอบท่ีสําคัญในการชวยตัดสินการเรียนรูของบทเรียนวาผานหรือไมผานจุดประสงค เชน ทําไดทุกขอ อา นไดถูกตอง เขียนคําใหได 8 ใน 10 คํา บรรยายภาพได เพราะฉะน้ันในการเขียนวัตถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรม จึงตองมีการกําหนดองคประกอบใหครบถวน จึงสามารถประเมินผลการเรียนรูของนักเรียนไดอยางมี ประสิทธภิ าพ ตัวอยางจดุ ประสงคเ ชิงพฤตกิ รรมที่ประกอบดวยสวนประกอบครบทง้ั 3 สวน 1. เม่ือกาํ หนดคาํ มาให 10 คํานกั เรียนสามารถอานออกเสียงไดถกู ตองอยางนอย 8 คํา 2. เมือ่ กําหนดสมการที่มีตัวแปร 2 ตัว มาให 5 สมการนกั เรยี นสามารถแกสมการไดถูกตองอยาง นอ ย 4 สมการ 3. กาํ หนดระยะทาง 800 เมตรนักศึกษาสามารถวิ่งไดภ ายใน 2 นาที 4. กําหนดภาพมาให 1 ภาพนักเรียนสามารถแตงประโยคใหสอดคลองกับภาพไดอยางนอย 3 ประโยค พฤติกรรมที่คาดหวัง สถานการณ/ เงือ่ นไข มาตรฐานหรือเกณฑ สามารถอานออกเสยี งได กาํ หนดคาํ มาให 10 คํา ถูกตอ งอยางนอ ย 8 คาํ สามารถแกส มการได กาํ หนดสมการท่มี ตี ัวแปร 2 ตัว ถกู ตองอยางนอย 4 สมการ มาให 5 สมการ สามารถวงิ่ ได กาํ หนดระยะทาง 800 เมตร ภายใน 2 นาที ส า ม า ร ถ แ ต ง ป ร ะ โ ย ค ใ ห กําหนดภาพมาให 1 ภาพ อยางนอ ย 3 ประโยค สอดคลอ งกบั ภาพได ลักษณะของการเขียนวตั ถุประสงคเชงิ พฤตกิ รรมควรมหี ลักการดงั ตอไปน้ี 1. มีความสอดคลอ งกบั จุดประสงคท่วั ไป โดยแตกยอยออกมาจากจุดประสงคท่ัวไป และแสดงถึง รายการพฤตกิ รรมคาดหวงั ท่ีจะทาํ ใหก ารเรียนรบู รรลุตามที่กาํ หนดไวใ นจดุ ประสงคทัว่ ไป 2. แสดงถึงการเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรมของผูเรียนหลงั จบการเรยี นรูในเร่ืองหรือหนว ยการเรียนรูน ัน้ ๆ 3. ควรเขียนใหครอบคลุมท้ังดานพุทธิพิสัย ทักษะพิสัย และจิตพิสัย แตการเขียนจุดประสงคเชิง พฤติกรรมดานจิตพิสัยน้ันอาจทําไดยากเพราะผูสอนไมสามารถสังเกตไดโดยตรง ในกรณีนี้ถาไมสามารถเขียน เปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม อาจเขียนเปนจุดประสงคเฉพาะ เชน ใชคําวา บอกคุณคา บอกประโยชนเพ่ือ สะทอนใหเห็นพฤตกิ รรมของผูเ รยี นวามีความตระหนักหรอื เหน็ ถงึ คณุ คาของสง่ิ นนั้ ๆ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 17 4. จุดประสงคเชิงพฤติกรรมตองมีลักษณะชัดเจน รัดกุม ไมคลุมเครือ เพ่ือใหสามารถเขาใจได ตรงกัน และสามารถสังเกตไดหรือวัดได จุดประสงคเชิงพฤติกรรมที่สมบูรณจะประกอบดวย 3 องคประกอบ คอื พฤตกิ รรมทคี่ าดหวัง สถานการณ/ เง่ือนไข และมาตรฐานหรอื เกณฑ โดยมรี ายละเอยี ดในแตล ะองคประกอบ ตัวอยางการเขยี นจุดประสงคท ัว่ ไปและจุดประสงคก ารเรยี นรเู ชิงพฤติกรรม จุดประสงคท่วั ไป จุดประสงคเชิงพฤตกิ รรม ดานพุทธิพสิ ยั 1. เพ่ือใหมีความรูเก่ียวกับ ฟนและการรักษา 1.1 บอกความหมายของคําวา “ฟน” ไดอยาง ความสะอาดของฟน ถกู ตอ ง 1.2 ระบุปญ หาที่เกิดข้ึนจากการไมดูแลรักษา ความสะอาดของฟน ไดอยางนอ ย 3 เร่ือง 1.3 อ ธิ บ า ย วิ ธี ก า ร แ ป ร ง ฟ น ที่ ถู ก วิ ธี ไ ด ทกุ กระบวนการ ดา นทักษะพสิ ยั 2. เพอ่ื ใหสามารถแปรงฟนไดถ กู วธิ ี 2.1 สาธิตการแปรงฟนที่ถูกวิธีกับหุนจําลองได ถูกตองทุกกระบวนการ 2.2 เม่ือกําหนดใหทําความสะอาดฟน นักเรียน ส า ม า ร ถ แ ป ร ง ฟ น ข อ ง ต น เอ ง อ ย า ง ถู ก ต อ ง ทกุ ขัน้ ตอน ดา นจิตพสิ ัย 3. เพ่ือใหตระหนักในการความสําคัญของการรักษา 3.1 แปรงฟนทุกครง้ั หลงั จากรับประทานอาหาร ความสะอาดของฟน 3.2 บอกคณุ คา ความสําคญั ของการแปรงฟน ทถ่ี กู วธิ ีได 2.4 วธิ ีการประเมินพฤติกรรมทางการศึกษาและเครอ่ื งมือวัดพฤติกรรมการเรียนรู ในการประเมินพฤตกิ รรมทางการศกึ ษาจะมวี ธิ กี ารและเครือ่ งมือทหี่ ลากหลาย 2.4.1 วธิ กี ารประเมนิ ดวยการสอ่ื สารระหวางครูนักเรยี น 1) การสอบถาม เปนเทคนิคท่ีครูผูสอนต้ังคําถามใหนักเรียนตอบในระหวางการเรียนรู หรือใหนักเรียนตอบขอมูล ความชอบ ความสนใจ ฯลฯ เพ่ือท่ีผูสอนจะไดนําไปใชเปนขอมูลประกอบในการออกแบบการจัดกระบวนการ เรียนรู เคร่อื งมอื ที่ใชคอื แบบสอบถาม (Questionnaire) แบบสอบถามแบง ไดเปนประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท คอื (1) แบบสอบถามประเภทปลายเปด (Openended Form) เปนชนิดคําถามท่ีใหนักเรียนมี โอกาสตอบไดอยา งเสรี และไมจาํ กดั คําตอบ เชน วชิ าอะไรทีน่ กั เรียนไมช อบมากทส่ี ุด.................................................................................... จงบอกเหตผุ ลทีน่ ักเรียนไมช อบรายวิชาน้ี............................................................................

18 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู ขอดีของแบบสอบถามประเภทปลายเปด คือ นักเรียนมีโอกาสตอบไดอยางสรางสรรค จึงอาจทําให ไดรับคาํ ตอบทีค่ าดไมถงึ และลึกซงึ้ สวนขอ เสียท่คี ือ แบบสอบถามประเภทน้ีวเิ คราะหคอ นขางยาก (2) แบบสอบถามประเภทปลายปด (Closeended Form) เปน แบบสอบถามที่ตง้ั คําถามแลวก็ กําหนดคําตอบไวใหเสร็จเรียบรอย โดยใหนักเรียนเลือกคําตอบจากที่กําหนดใหโดยอาจจะไดแกคําตอบ ประเภทใชไ มใ ช หรือคาํ ตอบประเภทถูกหรอื ผิด อาจเขียนสัญลกั ษณส ัน้ ๆ เทาน้นั ตัวอยางเชน นักเรยี นสนใจเลน กีฬาประเภทใด ( ) ฟุตบอล ( ) บาสเกตบอล ( ) แบตมนิ ตัน ( ) เทนนิส ( ) วายนํา้ ขอดีของแบบสอบถามประเภทปลายปด คือ วิเคราะหขอมูลงาย สวนขอเสียที่คือ อาจไดขอมูลไม ครบถวน ไมส ามารถวัดการคิดขน้ั สูง เพราะจํากดั คําตอบ (3) แบบผสม (Mixed Form) เปน แบบสอบถามท่ีรวมลักษณะของแบบที่ 1 และ 2 เขา ดวยกัน เปนแบบที่มงุ ใหง า ยในการวเิ คราะห และพยายามใหไ ดขอมลู ครบถวนโดยใหต วั สดุ ทา ยใชคําอ่ืนๆ ระบุ เชน ในการเรียนวิชาคณิตศาสตร นกั เรยี นมปี ญหาหรือไม [ ] มี [ ] ไมม ี นักเรยี นตอ งการใหค รชู ว ยแกไขปญหาอยางไร ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... 2) การสมั ภาษณ (Interview) การสัมภาษณเ ปนอีกวิธีการหนึ่ง ท่ีครผู ูสอนใชป ระเมินผลการเรียนรูท่ีเกิดกับผูเรยี น วธิ ีการนีผ้ ูสอนจะ สังเกตเหน็ สีหนา ทา ทางของผูเรียนได รูปแบบของการสัมภาษณ 1) การสัมภาษณแบบมีโครงสราง (Structured Interview) คือการสัมภาษณท่ีถามตามแบบสัมภาษณ ท่ีครูไดส รางขึ้นไวแ ลว ลวงหนา อาจสัมภาษณเปน รายบคุ คล หรืออาจสัมภาษณร วมเปนกลุมยอย ๆ ก็ได 2) การสมั ภาษณแบบไมมีโครงสราง (NonStructured Interview) คอื การสัมภาษณโดยไมมแี บบ สัมภาษณ แตใ ชท กั ษะและความสามารถเฉพาะตวั ของครผู ูสอนที่จะลว งสอบถามปญหาเชงิ ลึกท่เี กดิ กับผูเรยี น 2.4.2 วธิ ีการประเมินดวยการทดสอบ การทดสอบ (Testing) การทดสอบเปนกระบวนการในการนําเครื่องมือวัดหรือแบบทดสอบ (Test) ไปใชการทดสอบมี ความสําคญั มากในการวดั ผลทางการศกึ ษา เคร่อื งมอื วดั ที่ใชก ันมากไดแ ก แบบทดสอบ (Test)

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 19 สวนประกอบของแบบทดสอบ แบบทดสอบทง้ั หลาย โดยท่ัวไปจะประกอบดวย 2 ภาค คอื 1) ภาคกระตุน (Stimulus) ไดแก คําถาม หรือโจทย หรือปญหาท่ีตั้งข้ึนเพ่ือเปนการยั่วยุ หรือ เรงเราใหผสู อบมีปฏกิ ริ ยิ าโตตอบออกมา 2) ภาคตอบสนอง (Response) ไดแก คําตอบนนั่ เอง แบบทดสอบ เปนเคร่ืองมือที่ใชในการวัดความรู ความสามารถทางสมอง โดยมีลักษณะเปนชุดของ คําถามทีท่ าํ หนา ท่เี รา ผตู อบ ใหแสดงอาการตอบสนองออกมาเปน พฤติกรรมท่สี ามารถสงั เกตไดหรอื วัดได ทง้ั น้ี เนือ่ งจากความสามารถทางสมองเปน ส่ิงทเ่ี ปนนามธรรม ซึ่งสงั เกต หรอื วัดโดยตรงไมไ ด ดงั น้นั ในการวัดจึง ตองใชขอคําถาม เปนสิ่งกระตุนใหผูตอบใชความรูความสามารถคิดหาคําตอบ จํานวนคําตอบที่ถูกจึงถือวา เปนระดับความสามารถของผูตอบ และใหเปนคะแนนซึ่งจัดอยูในรูปของปริมาณ แลวจึงสรุปจากคะแนน ออกมาในรูปของคุณภาพวาผูตอบมีความรูความสามารถเพียงไร มากนอยแคไหน การวดั ดงั กลา วจึงอาจถอื ได วา เปน การวัดในเชงิ ปริมาณและคณุ ภาพ ชนิดของแบบทดสอบ การแบงชนดิ ของแบบทดสอบ หากแบงตามจดุ มงุ หมายของการวัดวาจะวัดพฤติกรรมดา นใดแลวอาจ แบงออกไดเปน 3 ชนิด (ใจทพิ ย เชื้อรตั นพงษ, 2539) คอื 1) แบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธ์ิ (Achievement Test) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดความสามารถของ บคุ คลในดานการเรียนรู 2) แบบทดสอบวดั ความถนัด (Aptitude Test) เปนแบบทดสอบท่ใี ชว ัดความสามารถเฉพาะของ บุคคลเพ่ือพิจารณาวาบุคคลน้ัน ๆ มีความสามารถในเร่ืองใดเปนพิเศษจะสามารถเรียนรูในดานใดดีกวากัน จะสามารถเรียนรูส ิ่งหน่งึ ส่ิงใดไดส ําเร็จหรือไม อาจแบง แบบทดสอบความถนัดไดเ ปน 2 ชนดิ ดงั นี้ (1) แบบทดสอบความถนัดทางการเรียน (Scholastic Aptitude test) เปน แบบทดสอบทีใ่ ช วดั เพือ่ ท่ีจะทราบวา บุคคลนัน้ จะสามารถเรียนวิชาใดไดส าํ เร็จ (2) แบบทดสอบความถนัดเฉพาะ หรือความถนัดพิเศษ (Specific Aptitude test) เปน แบบทดสอบที่ใชวัดบุคคลวามีความสามารถพิเศษในดานใด เชน ความสามารถในทางวาดเขียน ความสามารถในทางศิลปะ ความสามารถในทางดนตรี ฯลฯ 3) แบบทดสอบวัดบุคลิกภาพ (Personality test) เปนแบบทดสอบที่ใชวัดบุคลิกภาพของบุคคล เชน ความเช่ือมน่ั ในตนเอง ความเปนผูน าํ ความวิตกกังวล ความมีมนุษยสัมพันธ 2.4.3 วิธกี ารประเมินจากการปฏบิ ัติ เปนวิธีการประเมินของครูผูสอนจากงาน กิจกรรม หรือชิ้นงานท่ีผูสอนมอบหมายใหผูเรียนปฏิบัติ เพ่ือใหไดขอมูลสารสนเทศวาผูเรียนเกิดการเรียนรูจากงานกิจกรรม หรือช้ินงานท่ีผูสอนมอบหมายหรือไม วธิ กี ารประเมนิ ลกั ษณะนี้ เชน การสงั เกต การสังเกตเปนการเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมของนักเรียน ขณะท่ีปรากฏการณหรือ พฤติกรรมน้ันกําลังเกิดขึ้น โดยอาศัยประสาทสัมผัสของผูสอนโดยตรง เปนการเก็บรวบรวมขอมูลโดยตรง

20 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ทําใหไดขอมูลที่ตรงกับความเปนจริงนาเชื่อถือ แตทั้งน้ียอมขึ้นอยูกับความเท่ียงตรง และความเช่ือม่ันของ การสังเกตแตละคร้งั (สภุ างค จนั ทวานิช, 2549, น. 45) ประเภทของการสงั เกต แบง เปน 2 ประเภท คอื 1) การสังเกตโดยตรง (Direct Observation) หมายถึง การสังเกตท่ีผูสอนเขาไปรวมในกิจกรรมกับ ผเู รียน 2) การสังเกตโดยทางออม (Indirect Observation) หมายถึง การสังเกตที่ผูสอนเก็บรวบรวมขอมูล โดยการสอบถามเพอื่ นนักเรยี น ผูปกครอง เปน ตน การสังเกตตองมีการจดบันทึก และตีความหมายของพฤติกรรมดวย บางครั้งจําเปนตองใชเครื่องมือ อื่นชวย เชน แบบบนั ทกึ แบบสาํ รวจรายการ หรือมาตรประมาณคา การสงั เกตจะไดผ ลดี ผสู งั เกตจะตองมคี ณุ สมบัติ 4 ประการ 1) มคี วามใสใจ (Attention) ตอ สิ่งจะสังเกต 2) มปี ระสาทสมั ผสั (Sensation) ท่ีดี 3) มีการรับรู (Perception) ทด่ี ี 4) มคี วามคิดรวบยอด (Conception) ทดี่ ี คอื สามารถสรุปเรือ่ งไดอ ยางถูกตอ งเช่ือถอื ได เคร่ืองมือท่ใี ชในการสงั เกต เชน แบบสาํ รวจรายการ มาตรประมาณคา หรอื แบบบันทกึ 1) แบบสาํ รวจรายการ (Checklists) แบบสํารวจรายการหรือแบบตรวจสอบรายการ เปนเคร่ืองมือท่ีประกอบไปดวยรายการขอปญหา (Items) ท่ีใหผูตอบ ตอบรับหรือปฏิเสธ (YesNo) หรือตอบโดยใชเคร่ืองหมายกํากับตัวเลขประกอบดวย รายการที่แสดงขั้นตอนการปฏิบัติงานกิจกรรมตางๆ หรือพฤติกรรมที่ผูสอนบันทึก เมื่อเห็นวารายการนั้นๆ เกิดขนึ้ ตัวอยางแบบสํารวจรายการ คําชี้แจง ครูใหนักเรียนแสดงทารําประกอบเพลงที่กําหนดใหแลวสังเกตพฤติกรรม โดยกา เครื่องหมาย  ลงในชอง “ใช” ถานักเรียนมีพฤติกรรมตามรายการระบุ และกาเครื่องหมาย ลงในชอง “ไมใช” ถานกั เรยี นไมมตี ามพฤตกิ รรมตามรายการระบุ รายการพฤติกรรม ใช ไมใช 1. จังหวะถูกตอง 2. ทาทางสอดคลองกบั เพลง 3. กลาแสดงออก 4. คดิ ทาแปลกใหมไ ด 5. ความพรอมเพียงภายในกลุม 6. ความตัง้ ใจ ฯลฯ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 21 2) มาตรประมาณคา (Rating Scale) มาตรประมาณคา คอื เคร่ืองมอื ท่ีมขี อคําถาม หรอื รายการที่กําหนดไวใ หผูสอนไดพ จิ ารณาวาผลงาน กจิ กรรมน้นั มีนํา้ หนกั หรือมีระดบั คุณภาพอยใู นเกณฑขนาดไหน เชน มรี ะดบั มากทส่ี ุด  มาก  ปานกลาง  นอย  นอยทีส่ ดุ หรือ นอ ยทีส่ ุด  นอย  ปานกลาง  มาก  มากทสี่ ดุ หรือ มาก  ปานกลาง  นอ ย หรือ นอ ย  ปานกลาง  มาก จํานวนระดับคุณภาพในมาตรประมาณคาน้ันโดยมากกําหนดไวไมตํ่ากวา 3 ระดับ และไมเกิน 11 ระดับ แตส วนใหญม ักจะใชเพยี ง 45 ระดบั ในบางกรณีอาจกําหนดความหมายใหทราบดวย เชน 5 หมายถึง ชอบมากท่สี ุด 4 หมายถึง ชอบมาก 3 หมายถึง ชอบ 2 หมายถึง ไมชอบ 1 หมายถึง ไมช อบมากทีส่ ุด ประเภทของมาตรประมาณคา (บุญชม ศรีสะอาด, 2540, น. 9697) (1) มาตรประมาณคาแบบบรรยาย (Descriptive Rating Scale) เปนแบบประมาณคาท่ีใช ขอ ความบรรยายถงึ ระดบั คุณภาพ หรอื ปริมาณของสง่ิ ท่ีตอ งการวดั ตัวอยา งเชน ความถูกตองในการอานทาํ นองเสนาะ � สามารถอานไดถ กู ตองทั้งหมด � สามารถอานไดเ กือบถูกตอ งทัง้ หมด ผดิ ไมเกิน 3 คาํ � สามารถอา นได ผิดไมเ กนิ 10 คํา � พยายามอานไดบ าง ผดิ มากวา 10 คาํ (2) มาตรประมาณคาแบบใหน้ําหนักเปนตัวเลข (Numerical Rating Scale) แบบนี้ใชตัวเลข แทนระดับความมากนอยของลักษณะตางๆ ความหมายของตัวเลขแตละตัวจะตองเขียนไวอยางชัดเจนวามี ความหมายอยา งไรหรือแทนความหมายอะไร ดังตัวอยา ง

22 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู คําชแ้ี จง ใหใสตัวเลข 1 2 3 4 ลงในชอ งพฤตกิ รรมท่ีเกิดข้ึน โดยตวั เลขแตละตวั มีความหมายดังน้ี 4 หมายถงึ ดมี าก 3 หมายถึง ดี 2 หมายถงึ พอใช 1 หมายถงึ ตอ งปรับปรุง เลข ชอ่ื สกลุ พฤตกิ รรมทป่ี ระเมนิ เตรยี ม ท่ี อุปกรณ กระตือรอื รน สนใจทาํ ต้งั ใจทํา รว มมอื ทาํ ทีจ่ ะเรียน แบบฝกหัด แบบฝก หดั การทดลอง 1 ด.ช. ธาราวฒุ ิ 2 2 ด.ช. มานนท 1 3 ด.ช. อมร 3 4 ด.ญ. พรณิภา 4 5 ด.ญ. ทิพวรรณ (3) มาตรประมาณคาแบบกราฟ (Graphic Rating Scale) มาตรประมาณคาแบบกราฟ จะใช เสนตรงแบงออกเปนชวงตามระดับคุณภาพหรือปริมาณท่ีตองการใหจัดอันดับในแตละชวงอาจกําหนดตัวเลข แทนระดับความมากนอยหรือไมกําหนดก็ได แตจะตองบอกระดับสูงสุดและตํ่าไวทั้ง 2 ปลายของเสนกราฟ ดังตัวอยาง การเตรยี มความพรอมในดานสอ่ื อปุ กรณ ดีมาก ควรปรับปรงุ ขอ เสนอแนะในการสรางมาตรประมาณคา 1) รายการพฤติกรรมทจ่ี ะวัดตอ งสอดคลอ งกับจุดมุงหมายท่ีจะวัด 2) พฤตกิ รรมทีจ่ ะวดั ตอ งเปนลักษณะท่สี ังเกตไดงาย 3) ระดบั คณุ ภาพหรือปริมาณในแตล ะชว งตอ งนยิ ามใหช ัดเจนและเปน ปรนัย 4) ชวงของระดับคุณภาพไมควรตํ่ากวา 3 ชวง และไมควรเกิน 11 ชวง บางกรณีอาจกําหนดชวง เปน จํานวนคูกไ็ ด เพือ่ ปองกนั ความคลาดเคลอ่ื นจากการประมาณคากลาง ๆ 3) แบบบันทกึ หรอื ระเบียน (Records) แบบบันทึก หรือระเบียนเปนเครื่องมืออีกแบบหน่ึงท่ีใชสําหรับเก็บรวบรวมขอมูลตาง ๆ เคร่ืองมือ ชนิดน้ีท่ีใชการจดบันทึกเร่ืองราวที่มีผูสอนสังเกต และบันทึกส่ิงตาง ๆ ท่ีไดพบเห็นตามความเปนจริง ไมมี การตีความหมาย การบนั ทกึ เหตุการณ หรอื ระเบยี นมีหลายชนดิ ดวยกัน เชน ระเบียนพฤติกรรมหรือระเบียนพฤติการณ (Anecdotal Records) หมายถึง บันทึกของขอความท่ี สําคัญของพฤติกรรมบางอยาง เชน บันทึกตอนหนึ่งในชีวิตของเด็กเก่ียวกับภาพ คําพูด การกระทํา การแสดงออก ฯลฯ ซ่ึงผบู ันทกึ ตอนหนึ่งในชีวิตของเดก็ จะไดมีสวนรวม และเปนสิง่ สําคญั เกย่ี วกับบุคลิกภาพ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 23 ของเด็ก เปนการบันทึกเหตุการณที่เกิดขึ้นบอย ๆ ในสวนท่ีเก่ียวกับความประพฤติและบุคลิกภาพของเด็ก เปน การสังเกตเด็กทมี่ ีพฤตกิ รรมเปลีย่ นแปลงไปอันเน่ืองมาจากครู รายละเอยี ดและขอมูลจากการบนั ทกึ จะถูก เกบ็ รวบรวมไว ระเบียนพฤติกรรมจะประกอบไปดวยการบรรยายตามความเปนจริง เก่ียวกับพฤติกรรมของเด็กใน สภาพแวดลอมเฉพาะ เปนการบันทึกพฤติกรรมท่ีเกิดขึ้นจริงๆ ในสถานการณหนึ่งติดตอกัน แลวนํามา ประมวลกันเขา และวิเคราะหเพื่อใหเกิดผลสรปุ ที่ชดั เจนเกยี่ วกบั เดก็ แตล ะคน ระเบียนพฤตกิ รรมประกอบดวยหวั ขอสําคัญๆ 3 ประการ คอื 1) บรรยายพฤตกิ รรมและเหตกุ ารณในสถานการณหน่งึ ๆ ทเี่ กดิ ขึ้นอยางชดั เจนและตรงไปตรงมา 2) ความคดิ เหน็ ของผูบนั ทกึ หรอื ผูสังเกตเก่ยี วกับความสาํ คญั ของเหตกุ ารณแ ละพฤตกิ รรมของเดก็ 3) ขอ เสนอแนะของผูบ ันทกึ หรอื ผูสงั เกตเกี่ยวกับปญหา ความตองการของเด็กและความชวยเหลือ ที่ครูอาจจะใหกับเดก็ ได และผลจากความชวยเหลอื ตวั อยา งระเบียนพฤตกิ ารณ ระเบียนพฤตกิ ารณ ช่ือนกั เรยี น………………………………………………ชนั้ ……………………… เวลา……………………………. พฤตกิ รรมทีเ่ ดก็ แสดงออกโดยยอ…………………………………………………………………………………. ความหมายของพฤตกิ รรมในทศั นะของผสู งั เกต……………………………………………………………… ขอเสนอแนะของผสู งั เกต…………………………………………………………………………………………….. ชือ่ ………………………………………………..………ผสู งั เกต ระเบียนสะสม (Cumulative Record) หมายถึง เอกสารอยา งหน่ึงท่ใี ชเ กบ็ รวบรวมขอมลู และ รายละเอียดในดานตาง ๆ ที่เก่ียวกับตัวเด็กแตละคน ระเบียนสะสมจะบันทึกเกี่ยวกับเด็กในเร่ืองประวัติ ครอบครวั รายงานผลการเรยี น รายงานรูปภาพ ความถนัด ความสนใจกิจกรรมพิเศษ โครงการศกึ ษา และ อาชพี ในอนาคต ระเบียนสะสมใชสําหรับบันทึกรวบรวมรายละเอียดของเด็กติดตอกันเปนเวลานานตั้งแตเด็กเร่ิมเขา โรงเรยี น จนกระทัง่ ออกจากโรงเรียนไปศึกษาตอ หรอื ประกอบอาชพี ในระเบียนสะสมมปี ระโยชนมากในการ แนะแนว และชว ยใหสามารถมองเห็นภาพพัฒนาการดา นตา ง ๆ ของเดก็ ในทกุ ดา น ตงั้ แตอ ดีตปจจบุ ัน และ อนาคต ผูทําหนาท่ีแนะแนวหรือผูทําหนาที่เปนท่ีปรึกษา จะทําระเบียนสะสมเพื่อประโยชนในการที่จะให ความชวยเหลือนักเรียนในดานตาง ๆ เพ่ือชวยใหนักเรียนไดพัฒนาในทุกดานเต็มท่ี นอกจากน้ีแลว อาจนํา ขอมลู มาจากระเบยี นสะสมไปใชใ นการวจิ ัยไดอ ีกดว ย การจดั ระเบยี นสะสม มวี ัตถุประสงคดงั นี้ 1) เพ่อื ชวยใหครูรจู กั คุน เคยกับนักเรยี นใหมไ ดร วดเรว็ 2) เพือ่ ใหขอมลู ท่ีเปน ประโยชนในการจัดแบงชนั้ กลุม การเรียนการสอน 3) เพ่ือชวยใหครูสามารถมองเห็นในการจัดแบงจุดดี จุดเดน ตลอดจนความสามารถทางสติปญญา ของนักศึกษาแตล ะคน

24 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 4) เพือ่ ชว ยในการคน หาสาเหตุแหงปญหาของนกั เรียน และปญ หาพฤติกรรมอื่น ๆ 5) เพือ่ ประโยชนในการใชเ ปน แนวทางการเลอื กวชิ าเรยี น 6) เพื่อใชเ ปนรากฐานในการรายงานผลการเรียนไปยังสถานศกึ ษาช้นั สงู หรอื หนว ยงาน ตา ง ๆ ตาม ตอ งการ ระเบียนสะสมจะบนั ทกึ ขอ มูลดา นตา ง ๆ ดงั น้ี 1) ร า ย ล ะ เอี ย ด ส ว น ตั ว เช น ชื่ อ น า ม ส กุ ล เพ ศ อ า ยุ ส ถ า น ที่ เกิ ด เช้ื อ ช า ติ ท่อี ยปู จจบุ นั ฯลฯ 2) ประวัติครอบครัว เชน ช่ือ บิดา มารดา ผูปกครอง อาชีพ สถานภาพของบิดามารดา ฐานะ ทางเศรษฐกจิ 3) รายละเอียดเก่ียวกับการเรียน เชน คะแนนวิชาท่ีเรียนแตละภาค ลําดับท่ีในชั้นหรือจํานวน นักเรยี น 4) คะแนนการทดสอบ เชน คะแนนการสอบเชาวป ญญา คะแนนการสอบผลสมั ฤทธ์ิ และคะแนน การสอบอ่นื ๆ 5) รายละเอยี ดการมาโรงเรยี น เชน เริม่ เขา เรียนเมือ่ ไร จาํ นวนวนั ลาจากแตล ะภาคเรยี น 6) สุขภาพ ไดแก สุขภาพทั่วไป โรคภยั ไขเจ็บ สขุ นิสยั กิจนิสัย 7) รายละเอียดอ่ืน ๆ ไดแก สรุปรายงานจากโรงเรียนเดิม ความถนัดพิเศษ ความสนใจกิจกรรม รว มหลักสูตร งานอดเิ รก ความมงุ หวงั ทางการเรยี นและอาชพี 2.3.4 วธิ กี ารประเมินรูปแบบอน่ื สังคมมติ ิ (Sociometry or Sociometric Technique) สังคมมิติ เปนวิธีการที่นักจิตวิทยา ชาวเวียนนา ช่ือ Jacob Moreno เปนผูคิดข้ึนมา และ นาํ มาใชค รัง้ แรกในป ค.ศ. 1923 โดยมีจุดมุง หมายท่ีจะวดั ปฏิกริ ิยาความสัมพนั ธ แบบแผนความรสู กึ (Pattern of Feeling) หรือความสัมพันธทางสังคมของสมาชกิ ภายในกลุมเกีย่ วกับเรอื่ งการยอมรับซึ่งกนั และกัน ครู นักแนะแนว และนักจิตวิทยา ไดใชสังคมมิติแกปญหาตาง ๆ ในการเรียนการสอน อาทิ เชน ปญหาเกี่ยวกับการปรับตัวทางสังคม การเขาหมูคณะ ตลอดจนปญหาตาง ๆ ที่เกี่ยวกับความสัมพันธทาง สังคม การทําสงั คมมติ ิน้งี า ย สะดวกตอ การนาํ ไปใชและใชเ วลาไมน าน (บุญธรรม กิจปรดี าบริสุทธ์ิ, 2524) สังคมมิติ เปนวิธีการแสดงใหเห็นความสัมพันธทางสังคมของบุคคลท่ีอยูกันเปนหมูคณะ และใชใน การพิจารณาวา บุคคลแตละคนในกลุมเปนท่ียอมรับของสมาชิกคนอื่น ๆ มากนอยเพียงใดโดยพิจารณาจาก การเลือกสรร ของนกั เรียนในกลุมท่ีรูจ ักซึ่งกันและกันวาจะเลือกใคร ในแงใ ด เชน เลือกทํางานดวย เลอื กไป เท่ียวดวย เลือกติดตอสื่อสารดวย ฯลฯ เพื่อที่ครูจะไดทราบถึงความกลมเกลียว หรือความขัดแยง และ สถานภาพการปรบั ตัวของนักเรยี น นับวา เปนเครอื่ งมือสําคัญในการแนะแนวและการจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน การทําสังคมมิติมีวิธีการงาย ๆ ก็คือใชคําถามเพียงหนึ่ง สอง หรือสามประโยคถาม ผูตอบแตละคน เชนถามวา ทานชอบเรียนวิชาคณิตศาสตรรวมกับใคร ชอบนั่งใกลใครมากท่ีสุด หรือใครเอยที่ทานรักมาก ทส่ี ุดในชัน้ เรยี น ทา นชอบเลนกบั ใครมากทีส่ ุด ฯลฯ และรอง ๆ ลงไปอีก 2 คน รวมเปน 3 คน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 25 จากคําถามดังกลาว ใหเด็กตอบ โดยเขียนชื่อของตนเอง และช่ือเพ่ือนท่ีถูกเลือกสรร การเขียน คําตอบอาจจะเปนดังน้ี ขอเลือก ชือ่ ……………………………………………………….( ผูเลอื ก ) 1. ………………………………………………………. 2. ………………………………………………………. 3. ………………………………………………………. ครูควรอธิบายใหเด็กทราบวา จะเก็บกระดาษคําตอบของเด็กไวเปน ความลับ และเมือ่ เดก็ ตอบเสร็จ แลว ครูก็นําขอมลู เหลา นั้นมาวเิ คราะห เทคนิคการวิเคราะหและตคี วามหมายขอมูลสงั คมมติ ิ การวิเคราะหข อมลู สังคมมติ ิ อาจใชวธิ ใี ดวธิ ีหนงึ่ ใน 3 วิธี ตอไปนี้ 1) โดยวิธีใชต ารางสังคมมิติ (Sociometric Matrices) 2) โดยวิธีใชแ ผนสังคม (Sociograms) 3) โดยวธิ ใี ชด ัชนสี งั คมมิติ (Sociometeic Indices) โดยมีรายละเอยี ดคอื 1) โดยวธิ ใี ชต ารางสังคมมติ ิ ตารางสงั คมมติ เิ ปน ตารางสเ่ี หลย่ี มจัตุรสั โดยมจี าํ นวนชองในแกนนอนเทา กับจํานวนชอ งในแกนตั้ง จาํ นวนชองจะมีมากนอ ยเทาใดน้ัน ขึ้นอยกู ับจํานวนสมาชกิ ของกลุม กลาวคือถาสมาชิก n คน ก็จะมีจํานวน ชอ ง n ชอ ง ตามแนวนอน และ n ชอง ตามแนวต้งั เพ่ือความเขาใจดีย่ิงข้ึนในที่นี้ จะสมมติวามีคนอยู 6 คน คือ A , B, C, D, E และ F ใหเลือกคน ขึ้นมา 2 คน ที่มีสวนรวมในกจิ กรรมนี้มากทส่ี ดุ กรณีนี้ ตารางท่ใี ชค ือ ผไู ดรับเลอื ก A B C D E F ผเู ลือก A B C D E F รวม

26 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู กําหนดใหวาคนที่ถูกเลือกจะได 1 คะแนน คนที่ไมถูกเลือกจะได 0 คะแนน และสมมุติตอไปวา การแจกแจงของคะแนนของคนทีถ่ ูกเลือกเปนไปตามลักษณะขางลางน้ี ผูไดรบั เลอื ก A B C DEF ผเู ลอื ก A  0 1 010 B 0  1 010 C 1 0  010 D 0 0 1 10 E 0 1 1 00 F 0 0 1 01 รวม 1 1 5 0 5 0 จากคะแนนท่ไี ด เราสามารถตคี วามไดว า C และ E มีคนเลือกมากท่ีสดุ เทา กนั ทงั้ สองคน คือไดคนละ 5 คะแนน A และ B มคี นเลือกเพยี ง 1 คน เทานัน้ ไดคนละ 1 คะแนน D และ F ไมม ีคนเลอื กเลย 2) โดยวิธใี ชแผนผังสังคม การวิเคราะหขอมูลสังคมมิติแบบแผนผังสังคม จะไมนิยมใชในกรณีมีจํานวนสมาชิกในกลุมมาก ๆ เพราะจะยุงยากมากในการพิจารณา ในกรณีมีสมาชิกไมมากนัก แผนผังสังคมจะชวยใหเห็นแบบแผนของความสัมพันธทางสังคมไดอยาง ชัดเจนมาก ตัวอยางเชน จากขอ มูลในตารางสงั คมมิติขางตน เราสามารถนาํ มาสรา งแผนผังสงั คมได ดังน้ี AB CE D F แผนผงั สังคม : แสดงการเลือกคน 2 คน จาก 6 คน จากแผนผังสังคมจะเห็นไดอยางชัดเจนวา D และ F ไมมีใครเลือกเลย C และ E มีคนเลอื กเทา ๆ กนั และไดรับเลอื กจากสมาชิกทกุ คน สว น A ไดร บั เลือก C ขณะที่ B ไดร ับเลือก จาก E อน่ึง สําหรับ A นั้น เลือก C (A  C) ในขณะเดียวกับ C ก็เลือก A (C  A) การเลือก แบบน้ีอาจเรียกวา การเลือกแบบ “ถอยทีถอยอาศัย (Clique)” เวลาเขียนลูกศรจึงนิยมเขียนแบบ “A  C” แตโ ปรดสังเกตวา A เลือก E แต E กลับไมเ ลอื ก A (A  E)

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 27 3) โดยวิธใี ชดัชนสี ังคมมติ ิ วิธีการคํานวณหาดัชนสี งั คมมิติ มีมากมายหลายวธิ ี สําหรบั ในท่นี ี้จะไดนาํ มาเสนอไวเพียงวธิ เี ดียวเพื่อ หาคาสถานะทางสังคมของกลมุ บุคคลโดยใชสตู ร S =n N–1 S = สถานภาพทางสงั คม n = จาํ นวนคนทีเ่ ลือก N = จํานวนคนทั้งหมดในกลุม ตามตวั อยา งขางตน เราสามารถคาํ นวณหาคา สถานะทางสังคมของคน 6 คน ไดดังนี้ A = 1 = 0.2 6 1 1 B = 6 1 = 0.2 C = 5 = 1.0 6 1 0 D = 6 1 = 0.0 E = 6 5 1 = 1.0  0 F = 6 1 = 0.0 ประโยชนข องสงั คมมิติ 1) ใชศ ึกษารปู แบบความสัมพนั ธท างสงั คมของสมาชกิ ภายในกลมุ 2) ใชใ นการวิจยั ปฏบิ ตั ิการ (Action Research) เชน (1) ปญ หาการปรับตวั ทางสังคม (2) ปญ หาการเรียนการสอน (3) ปญ หาสงั คมตาง ๆ (4) ปญ หาทางดา นการศึกษา 3) ใชในการแนะแนว 4) ใชศ กึ ษาและแกป ญ หาทางดา นจิตวทิ ยา 5) ใชแ สดงความสัมพันธของบคุ คลท่มี ีตอกนั การใหสรา งจิตนาการ (Projective Technique) การใหสรางจิตนาการหรอื อาจเรียกอีกอยางหน่ึงวา กลวิธีใหระบายความในใจ เปนการวัดความรูสึก นึกคิด จากจิตนาการของบุคคลขณะเผชิญกับสถานการณตาง ๆ เทคนิคของการวัดแบบน้ีจึงเปนการจัดให บุคคลไดพบกับสถานการณงาย ๆ เพื่อใหผูน้ันเขียนบรรยายความรูสึกหรือความคิดเห็นของตนอยางอิสรเสรี ขณะอยูในสถานการณนั้น แลวนําคําบรรยายมาแปลความหมายเพ่ือวัดความรูสึก ความคิดเห็น หรือใช

28 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ทาํ นายบุคลิกภาพ และทัศนคติตอส่ิงตาง ๆ ตลอดจนปญหาสวนตัวของผูตอบ สถานการณท่ีจัดข้ึนจึงเปนสิ่ง เรา ซ่ึงอาจทาํ ไดหลายวิธี (นริ นั ดร จลุ ทรพั ย, 2539, น. 209213) ดงั นี้ 1) ใหเขียนบรรยายความรูสึก เปนการใหผูตอบบรรยายความรูสึกนึกคิด หรือสรางจิตนาการเมื่อ เผชิญกบั สิง่ เราท่ีจัดให ซง่ึ อาจทําไดห ลายรูปแบบ ดังนี้ (1) วัตถุ เชน กอนหนิ ก่ิงไม ทม่ี ีรูปทรงแปลก ๆ ฯลฯ (2) รูปภาพ เชน ภาพหยดหมึก (Ink – Blot) ภาพลางเลือน ฯลฯ ภาพหยดหมึก (Rorschach Ink–Blot) พัฒนาโดยจิตแพทยชาวสวิส ชื่อ Hermann Rorschach นาํ ภาพหยดหมึกมาใชคนควาวินิจฉัยบุคลิกภาพ ภาพหยดหมึกในจํานวน 10 ภาพนี้มีอยู 5 แผนที่รอยหยด หมกึ เปน สีเทาและสีดาํ เทานั้น และมอี ยู 2 แผน ท่มี ีสแี ดงเพิ่มเติมเขาไปบางสวน และท่เี หลืออกี 3 แผนเปน ภาพท่ีมีสีผสมกันหลายสี ในขณะที่ผูรับการทดลองดูภาพหยดหมึกแตละแผนเขาจะไดรับคําส่ังใหบอกวาเห็น อะไรในภาพ และภาพเหลาน้ันแทนอะไรไดบาง ผูทดสอบจะจดบันทึกตามคําบอกเลาและบันทึกเวลาท่ีใชใน การตอบสนอง ตลอดจนตําแหนงของภาพท่ีเขาจับมองดู ขอคิดที่พูดออกมา อารมณที่แสดงออกและ พฤติกรรมอ่ืน ๆ ท่ีแสดงออกมาโดยบังเอิญ หลังจากใหเขาดูภาพครบทง้ั 10 แผนแลว และนําผลการทดสอบ ไปวิเคราะหและตีความ ตวั อยา งภาพดังน้ี (3) เสยี งดนตรี เชน เสยี งบรรเลงพวกเครอื่ งสายไทย เสียงเพลงซิมโฟน่ี ฯลฯ 2) ใหเขียนเรียงความ เปนการใหผูตอบแตงความโดยกําหนดช่ือเร่ืองให ซึ่งช่ือเรอ่ื งทกี่ ําหนดใหน้ัน ควรมลี ักษณะทีจ่ ะชกั จงู ใหผตู อบบรรยายความรสู ึก หรอื ทศั นะของตนเอง วิธีนี้อาจทาํ ได 2 แบบ ดังนี้ (1) กาํ หนดชอื่ เรือ่ ง ใหเ ขยี นเรียงความ เชน อนาคตของฉัน คนดใี นทศั นะของขา พเจา (2) กาํ หนดขอ ความขึ้นตนไวแ ลว ใหเขียนตอ เชน ถา ขา พเจามีเงนิ เดอื น ขาพเจา จะ………………………………………………………………………… มนษุ ยท กุ คนเกิดมายอม…………………………………………………………………………………… (3) เลาเรอื่ งคาง หรอื เลาไมจ บ แลว ใหเขยี นเรือ่ งตอ เติมใหจ บ 3) ใหเขียนคาํ ที่เปนสิ่งท่ีระลึก วิธนี ี้เปนการกําหนดคําใหแลวใหผูตอบเขยี นคําท่ีแสดงถึงความรูสึก หรอื ส่ิงท่ีระลกึ ถึงเปน สิ่งแรก โดยไมใ หผ ตู อบคดิ ไตรต รองนาน เพราะจะทาํ ใหไมตรงตามความเปนจรงิ ดังน้ี (1) กําหนดคําซ่ึงอาจจะเปนสถานท่ี บุคคล สตั ว หรือสิ่งของ แลวใหผตู อบเขียนสง่ิ ที่ระลึก ถึงเปน ส่ิงแรกเพ่ือใหใชทํานาย ความสมั พนั ธระหวางสิ่งทก่ี าํ หนดใหก ับสิ่งทใ่ี หผ ตู อบระลกึ ถึง บาน (แม) โรงเรียน (อาหารกลางวนั )

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 29 (2) กําหนดคํา ซ่ึงอาจจะเปนสถานที่ บุคคล สัตว หรือส่ิงของ แลวใหผูตอบเขียนคําที่แสดง ความรูส ึกของตนทีม่ ตี อ สง่ิ นนั้ บา น (อึดอัด) โรงเรียน (เบอ่ื ) (3) กําหนดคําท่ีเปนความรูสึก แลวใหผูตอบเขียนคําที่เปนสถานท่ี บุคคล สัตว หรือส่ิงของท่ี ระลึกถงึ เปน สง่ิ แรก เชน รัก (แม) เกลียด (ครู) คิดถึง (ขนม) 4) ใหเลอื กภาพ วธิ ีนี้จะกําหนดภาพตาง ๆ ให แลว ใหผูตอบเลือกภาพทีต่ นชอบมากท่ีสุด หรือคดิ วา สําคัญที่สุด ซึ่งอาจทําได 3 วิธี ดังนี้ (1) ใหเลือกภาพ กําหนดภาพใหหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบเลือกภาพท่ีชอบที่สุด หรือคิดวา สาํ คัญท่ีสุด (2) ใหเรียงลําดับภาพ กําหนดภาพหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบเรียงลําดับภาพ จากภาพท่ีชอบ มากท่ีสุด ไปถึงภาพท่ีชอบนอยท่ีสุด (3) ใหกําหนดภาพ กําหนดภาพใหหลาย ๆ ภาพ แลวใหผูตอบแยกภาพออกเปน 2 สวน คือ ภาพท่ีชอบกับภาพทไ่ี มช อบ 5) การเลนละคร วิธีน้ีจะตองกําหนดใหแสดงละครส้ัน ๆ โดยไมใหเตรียมตัวลวงหนา เพื่อสังเกตความคิดเห็น หรือ จนิ ตนาการจากการพูด กิรยิ าทา ทาง เหตกุ ารณ ตลอดจนลักษณะการสรางเร่ืองของผแู สดง พฤติกรรมทางการศึกษามุงเนนใหเกิดการเปลี่ยนแปลง 3 ดาน ท้ังดานพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) ดานจิตพิสัย (Affective Domain) และดานทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) ในการวัด พฤติกรรมทางการศึกษามีเทคนิคและวธิ ีการประเมินที่หลากหลาย เชน วิธีการประเมินดวยการสื่อสารระหวา ง ครูนกั เรียน โดยใชแบบสอบถาม แบบสมั ภาษณ วิธีการประเมนิ ดวยการทดสอบ โดยใชแบบทดสอบ แบบวัด ตางๆ วิธีการประเมินจากการปฏิบัติ โดยใช แบบสังเกต แบบสํารวจรายการ มาตรประมาณคา แบบบันทึก หรือการประเมินรูปแบบอ่ืน เชน สังคมมิติ การสรางจินตนาการ ครูผูสอนตองเลือกใชเครื่องมือวัดประเมินผล การเรยี นรูใหส อดคลองกับพฤตกิ รรมท่ตี องการวดั และเหมาะสมกับบริบทในหองเรียนของครู *******************

30 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู กิจกรรมทา ยบท จงทําแบบฝก หัดตอ ไปน้ี แบบฝกหดั ท่ี 1 คําชี้แจง จงขีด  หนาขอที่เปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม และขีด  หนาขอท่ีไมเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม และในกรณที เ่ี ปน จุดประสงคเชงิ พฤติกรรม จงระบอุ งคป ระกอบโดย ขดี เสน ใตหนง่ึ เสน ในสว นทเี่ ปนสถานการณ/เงอื่ นไข ขดี เสนใตส องเสน ในสวนที่เปนพฤติกรรมท่คี าดหวงั ขดี เสน ปะ ในสวนทเ่ี ปน มาตรฐาน/เกณฑ ..............1. เมือ่ เรียนเรื่องการวัดแลว นกั เรียนเขาใจวธิ ีการเลอื กใชเ คร่อื งมือวัดอยา งถกู ตอง ..............2. หลงั จากเรียนเรือ่ งเวลาแลว นักเรยี นสามารถ อานเวลาจากนาฬกิ าจรงิ ได ..............3. นักเรยี นสามารถนาํ คําทก่ี ําหนดใหมาแตง เปน ประโยคส้ันๆ ได อยางนอ ย 5 ประโยค ..............4. เมื่อเรยี นเรอ่ื งการหาพ้นื ทจ่ี บแลว นกั เรียนสามารถจําสตู รการหาพ้ืนทส่ี เ่ี หล่ียมจัตุรัสได ..............5. นักเรยี นสามารถรอยมาลัยดอกไมสดได ..............6. ครูสามารถอธิบายให นักเรียนเขา ใจเร่ืองคณุ คาของสารอาหารประเภทตา งๆ ได ..............7. เมอื่ กาํ หนดช่อื สารเสพตดิ ให นกั เรียนสามารถรูถงึ โทษจากการใชสารเสพติดชนิดนน้ั อยา งถูกตอ ง ..............8. นักเรียนสามารถจาํ แนกประเภทสตั วบก สัตวนํ้าได ******************* แบบฝกหดั ท่ี 2 คําช้แี จง จงวเิ คราะหจดุ ประสงคตอ ไปน้ี วา เปนพฤติกรรมดานพทุ ธิพสิ ัยข้ันใด 1. เพื่อใหน ักเรียนบรรยายเรอื่ งราวจากภาพได 2. เพ่อื ใหน ักเรียนระบุใจความสําคัญของเร่อื งที่อา นได 3. เพอ่ื ใหนักเรยี นแตงโคลงสส่ี ุภาพได 4. เพอ่ื ใหนักเรียนบรรยายเหตกุ ารณส ําคญั ในวันวิสาขบชู าได 5. เพื่อใหน ักเรียนบอกวิธีการหาพื้นทส่ี ี่เหลยี่ มผืนผาได 6. เพื่อใหนกั เรียนเขยี นประโยคสัญลักษณจ ากโจทยป ญ หาทกี่ าํ หนดใหไ ด 7. เพื่อใหนกั เรียนยกตัวอยางอาหาร 1 ม้ือท่ีเหมาะกับคนเปนโรคคอหอยพอกได 8. เพื่อใหนักเรยี นวิจารณข า วและเหตุการณไ ด 9. เพื่อใหนักเรียนเขียนคาํ ขวญั ตอตา นการสูบบุหรไ่ี ด 10. เพือ่ ใหน กั เรียนแยกแยะคําโฆษณาทกี่ ําหนดใหได วา เชือ่ ถอื ไดห รือไม

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 31 แบบฝก หดั ท่ี 3 คาํ ช้แี จง จงพิจารณาจุดประสงคตอ ไปน้วี าเปน พฤตกิ รรมทางการศกึ ษาดานใด ตองวดั โดยใชวธิ ีการ/เครื่องมือใด 1. เพือ่ ใหน ักเรยี นบอกขนั้ ตอนการกรองน้ําได 2. เพอ่ื ใหนักเรยี นสามารถวาดภาพระบายสีได 3. เพื่อใหนกั เรียนนาํ ศัพทท ่กี าํ หนดใหม าแตง ประโยคได 4. เพอ่ื ใหน ักเรียนมเี จตคตทิ ่ดี ีตอวิชาคณติ ศาสตร 5. เพื่อใหนักเรยี นวางแผนการจดั แสดงละครได 6. เพอ่ื ใหนักเรียนทาํ ขนมไทยโดยการตม ได 7. เพื่อใหน ักเรียนจบั ใจความสําคัญของเร่ืองได 8. เพ่ือใหนักเรยี นมคี วามรับผดิ ชอบในการทํางาน 9. เพ่อื ใหน กั เรยี นอา นออกเสยี งได 10. เพอื่ ใหนกั เรียนอานแผนภูมิแทง ได **********************

32 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู รายการอางอิง ใจทิพย เชอื้ รัตนพงษ. (2539). การพฒั นาหลักสูตร : หลักการแนวปฏบิ ตั ิ. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พอ สนี เพรส. ชูศรี วงศรตั นะ. (2541). เทคนคิ การใชสถิติเพ่ือการวจิ ัย (พิมพครง้ั ที่ 7). กรุงเทพฯ : ศูนยห นังสือจุฬาลงกรณ มหาวทิ ยาลัย. นิรันดร จุลทรพั ย. (2539) เอกสารคําสอนวิชาการแนะแนวเบื้องตน . โครงการบริการวิชาการ มหาวทิ ยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ. บญุ ชม ศรีสะอาด. (2540). การวจิ ัยทางการวดั ผลและประเมนิ ผล. กรงุ เทพฯ: สวุ ีริยาสาสน. บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธิ์. (2524). คูมืออาจารยการวัดและประเมินผลการเรียนการสอน. กรุงเทพฯ : การพิมพพระนคร. พนิต เข็มทอง. (2541). วัตถุประสงคทางการศึกษา : การเขียนและการจําแนก. เอกสารประกอบ การฝกอบรมหลักสูตรกลยุทธการฝกอบรมแนวใหมแนวคิดสูการปฏิบัติ. กรุงเทพฯ : สํานักสงเสริม และฝกอบรม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ: บรษิ ทั 21 เซนจรู ี่ จาํ กดั . ศิริชัย กาญจนวาสี. (2548). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม (พิมพครั้งท่ี 5). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแหง จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย. อทุ มุ พร จามรมาน. (2544). แบบสอบถาม : การสรา งและการใช (พิมพคร้งั ที่ 6). กรุงเทพฯ: ฟน นี่พลับบชิ ช่ิง.

บทที่ 3 สุภาพร ศรหี ามี1 เครื่องมอื วัดพฤตกิ รรมการเรียนรดู า นพุทธิพิสยั * พฤติกรรมพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) เปนพฤติกรรมท่ีเกิดจากการใชสมองของบุคคลแสดงถึง ความสามารถทางสติปญญา คือความรู ความเขาใจ การใชความคิด ฯลฯ แบงออกเปน 6 ระดับ 1) ความรู ความจํา (Knowledge) 2) ความเขาใจ (Comprehension) 3) การนําไปใช (Application) 4) การวิเคราะห (Analysis) 5) การสังเคราะห (Synthesis) และ 6) การประเมินคา (Evaluation) เครื่องมือที่ใชสวนใหญคือ แบบทดสอบ ซ่งึ มีหลายประเภท ดังนน้ั เน้อื หาในบทน้ีจงึ ไดมุง เนนไปท่ีการสรางเครือ่ งมือคอื แบบทดสอบ 3.1 ระดบั ข้ันของพฤตกิ รรมดานพุทธพิ สิ ยั บลูม (Bloom) (Bloom’s Taxonomy, 1956 อางถึงใน ศิริชัย กาญจนวาสี, 2548) แบงพฤติกรรม ดา นพุทธพิ สิ ยั (Cognitive Domain) ออกเปน 6 ระดบั จากตํา่ ไปสูง ดงั นี้ 3.1.1 ความรูความจํา (Knowledge) หมายถึง ความสามารถเก่ียวกับการจดจํา และระลึกได เกย่ี วกบั เรอื่ งราวหรอื สิ่งตาง ๆ ที่ผเู รยี นมปี ระสบการณมา 3.1.2 ความเขาใจ (Comprehension) หมายถงึ ความสามารถในการบูรณาการความรคู วามจํา ใหห ลากหลายไปจากเดมิ สามารถแปลความหมาย ตีความ และขยายความไดอยางถกู ตองสมเหตุสมผล 3.1.3 การนําไปใช (Application) หมายถึง ความสามารถในการนําความรูความจาํ ความเขา ใจ ไปใชในการแกป ญ หาตา งๆ ในสถานการณท ่ีคลายคลึงหรอื สถานการณใหม ๆ ได 3.1.4 การวิเคราะห (Analysis) หมายถึง ความสามารถในการแยกแยะเร่ืองราวหรือส่ิงตาง ๆ ออกเปน สวนยอย ๆ แตล ะสว นยอ ยน้ันมีอะไรทเ่ี ปน สวนสาํ คญั มากนอ ยตามลาํ ดบั 3.1.5 การสังเคราะห (Synthesis) หมายถึง ความสามารถในการรวบรวมเร่ืองราวหรือสิ่งตาง ๆ ต้ังแต 2 สงิ่ ขน้ึ ไปเขา ดวยกัน แลวปรบั และบูรณาการเปนเรอื่ งราวใหมที่ดีกวา เดิมหรอื นาํ ไปใชในแงมุมอน่ื ๆ ได 3.1.6 การประเมินคา (Evaluation) หมายถึง ความสามารถในการวินิจฉัย ตีคาหรือตัดสินใจใน การสรปุ คา หรอื ตีราคาสงิ่ ใดสงิ่ หนึง่ อยา งมกี ระบวนการและหลกั เกณฑ ตอมาไดมีการปรับปรุง Bloom’s Revised Taxonomy (2001) ซ่ึงมีความแตกตางกันบางประเด็น ดงั ตาราง *ปรบั เพิ่มจากบทท่ี 3 แบบทดสอบ โดยสภุ รณ ลม้ิ บริบรู ณและคณะ. (2559). การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบา นสมเดจ็ เจา พระยา 1ผชู วยศาสตราจารยประจําสาขาวชิ าการประเมนิ ผลและวิจัยทางการศึกษา

34 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู ระดบั พฤตกิ รรม ระดบั พฤติกรรม Bloom’s Taxonomy (1956) Bloom’s Revised Taxonomy (2001) ระดบั ตน (Lowerorder of thinking: LOT) มีการคดิ ข้นั ตอนเดยี วทีไ่ มซ บั ซอน ความรูความจํา (Knowledge) การระลึกและบอกได จํ า (Remembering) ร ะ ลึ ก ได บ อ ก ได เก่ี ย ว กั บ เกี่ยวกับขอเท็จจริง รายละเอียดตาง ๆ ความรูในเนื้อเรื่อง ขอ เทจ็ จริง รายละเอียดตา ง ๆ ที่เรียนมา เก่ียวกับศัพทและนิยาม กฎและความเปนเปนจริง วธิ ีดําเนินการ ความรรู วบยอดของส่ิงทีไ่ ดเรยี นในหอ งเรียน ความเขาใจ (Comprehension) การชี้แจง หรืออธิบาย เขาใจ (Understanding) อธิบาย แปลความหมาย การแปลความ การตีความ ขยายความ ตีความ ขยายค วาม ยกตั วอยาง อ างอิง ทํ าน าย เปรยี บเทียบ ช้ีความแตกตาง จับคแู นวคิดท่ีเหมอื นกัน ทํา แบบจาํ ลอง ระดับสูง (Higherorder of thinking: HOT) ใชทักษะหลายดานพรอ มกันในการแกป ญ หา มกี ารคิดตั้งแต 2 ขนั้ ตอนขน้ึ ไป ไดแ ก การนําไปใช (Application) การนําความรู ความเขาใจ นําไปใช (Applying) เปนการนําความรูสถานการณไป ความสอดคลองระหวางหลกั วิชากบั การปฏิบัติ ไปใช ประยกุ ตใชใ นงานใหมห รือสถานการณใหม การวิเคราะห (Analysis) การจําแนกองคประกอบยอย วิเคราะห (Analyzing) เปนการแยกเปนองคประกอบ หรือสวนประกอบยอยของสิ่งตาง ๆ ไดแก การวิเคราะห ยอยหรือสวนประกอบยอยของสิ่งตาง ๆ จําแนกความ ความสําคัญ ความสมั พนั ธ และหลักการ แตกตาง จําแนกประเด็นความสําคัญ ความสัมพันธ และ หลกั การ การสังเคราะห (Synthesis) การสงั เคราะหค วามสามารถ ประเมินคา (Evaluating) เปนการตัดสินใจ หรือวินิจฉัย ในการรวมองคประกอบหรือสวนยอยตาง ๆ เขาดวยกัน เกี่ยวกับคุณคาของเร่ืองราวเหตุการณ การกระทําสิ่งใดสิ่ง เพ่ือใหเกิดส่ิงใหม ไดแก การสังเคราะหขอความ แผนงาน หนึ่ง โดยใชเกณฑภายในหรือภายนอกเปนหลักในการ และความสมั พันธ พิจารณา การประเมินคา (Evaluation) ความสามารถในการ สรางสรรค (Creating) เปนการจัดระบบสิ่งตาง ๆ ใหม ตัดสินใจหรือวินิจฉัยเก่ียวกับคุณคาของเร่ืองราวเหตุการณ ใหเปนรปู แบบ/รปู รางเปนสมมติฐาน ออกแบบผงั กอสราง การกระทําสง่ิ ใดส่งิ หน่ึง โดยใชเ กณฑภายในภายนอก ผลติ เปนของใหม ทมี่ า : สํานักทดสอบทางการศกึ ษาแหง ชาติ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 35 การประเมนิ คา (Evaluation) สรา งสรรค (Creating) การสังเคราะห (Synthesis) ประเมินคา (Evaluating) การวิเคราะห (Analysis) วิเคราะห (Analyzing) การนําไปใช (Apply) นําไปใช (Applying) ความเขาใจ (Comprehension) เขาใจ (Understanding) จาํ (Remembering) ความรคู วามจาํ (Knowledge) Bloom’s Revised Taxonomy (2001) Bloom’s Taxonomy (1956) 3.2 วธิ กี ารวัดพฤติกรรมดานพุทธพิ สิ ัย วธิ ีการท่ีใชในการวัดพฤติกรรมดา นพุทธพิ สิ ัย ซ่ึงเปนพฤตกิ รรมทเ่ี กิดจากการใชสมอง ความสามารถ ทางสตปิ ญ ญาสวนใหญ คอื การทดสอบ การทดสอบ (Testing) เปนการใหคําถามหรือส่ิงเราแกผูถกู ทดสอบ เพื่อใหตอบสนองตอคําถาม หรือ สิ่งเราน้ัน และสังเกตได วัดไดจากการตอบสนองนั้น ๆ ดังน้ันการใหนักเรียนตอบคําถามในขอสอบถือวาเปน การทดสอบ การถามดวยปากเปลา ผูถกู ถามพยักหนาหรือสั่นหนา แสดงอาการเห็นดวยหรือไมเห็นดวย ก็เปน การทดสอบ การที่นักเรียนเขียนรายงานสงตามคําส่ังก็เปนการทดสอบ เพราะมีพฤติกรรมสนองตอบ และ สังเกตได วัดได จากพฤติกรรมท่ีสนองตอบนั้น สําหรับเคร่ืองมือท่ีใชในการทดสอบ คือ แบบทดสอบ ซึ่ง ประกอบดวยขอสอบ หลาย ๆ ขอ ขอสอบ (Test Item) หมายถึง ขอคําถามหรือส่ิงเราท่ีใชกระตุนใหผูสอบตอบสนองเปนพฤติกรรม อยางใดอยางหน่ึงออกมาใหสงั เกตได วัดได ดังนน้ั แบบทดสอบซึ่งประกอบดวยกลุมของขอ สอบหรอื ชุดของขอ คําถามท่ีสรางขึ้นเพื่อใหผูสอบแสดงพฤติกรรมอยางใดอยางหน่ึงออกมาใหสามารถวัดได ขอสอบ (Test Item) เมื่อรวมเขาดวยกันหลาย ๆ ขอเปนฉบับ เรียกวา แบบทดสอบ (Test Paper) และเม่ือนําแบบทดสอบไปให นักเรียนสอบ นักเรียนก็คิดหาคําตอบ อาจเปนการเขียนตอบแบบบรรยาย การทําเคร่ืองหมายใด ๆ ก็ตาม ออกมาเปนพฤติกรรมท่ีตอบสนองตอแบบทดสอบ เราก็วัดออกมาไดเปน “คะแนน” การทดสอบ จึงถือวา “เปนกลุมงานใด ๆ ท่ีมีการตอบสนอง และสังเกตได วัดได” ฉะนัน้ ตามนัยของความหมายนี้ การถามคําถามใน การสอบสมั ภาษณ การใหปฏบิ ตั ิงานใด ๆ กเ็ ปน การทดสอบดว ย (อทุ มุ พร จามรมาน, 2544) 3.3. ประเภทของแบบทดสอบ แบบทดสอบมีหลายประเภทตามเกณฑท ีใ่ ชแ บง ดงั น้ี 3.3.1 แบงโดยใชวิธตี อบเปน เกณฑ (วเิ ชยี ร เกตุสิงห, 2515, ออนไลน) แบงไดเปน 3 ชนิด คอื 1) แบบทดสอบเขียนตอบ (Essay Test) แบบทดสอบรูปแบบนี้ มีลักษณะสําคัญที่ผูตอบตอง เขียนตอบยาว ๆ ขอสอบมนี อยขอ แตล ะขออาจตองตอบถงึ 23 หนา แลว แตละขอบเขตและระดบั ช้ัน

36 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 2) แบบทดสอบปรนัย (Objective Test) เปนชนิดที่ผูตอบ ตอบเพียงส้ัน ๆ หรือเพียงทํา เคร่อื งหมายใด ๆ ในการตอบเทาน้นั ซึง่ มีหลายรปู แบบ (บุญเชิด ภิญโญอนนั ตพงษ, 2526, ออนไลน) คือ ก. แบบใหต อบคําถามเพยี งสนั้ ๆ (Short Response) ข. แบบถูก–ผดิ (True  False) ค. แบบจบั คู (Matching) ง. แบบเตมิ ขอความใหส มบูรณ (Completion) จ. แบบเลือกตอบ (Multiple Choices) 3) แบบทดสอบใหปฏิบัติ (Performance Test) เปนแบบทดสอบท่ีใชวัดงานภาคปฏิบัติ สวน ใหญเปนแบบใหปฏิบัติ ใหทํางานตามที่กําหนดให เชน สอบภาคปฏิบัติพลานามัย ศิลปะปฏิบัติ ดนตรีปฏิบัติ นาฎศลิ ปปฏิบตั ิ เปนตน 3.3.2 แบงโดยใชว ิธดี ําเนนิ การสอบเปนเกณฑ ซ่ึง มี 6 ชนิด คอื 1) แบบสอบรายบุคคล (Individual Test) เปนแบบทดสอบท่ีสอบไดทีละคน เชน การสอบ สัมภาษณ การสอบปากเปลาที่ตองการขอมูลละเอียด เชน การวัดคุณลักษณะทางจิตวิทยา ไดแก การปรับตัว ความโกรธ ความกลัว โรคประสาท หรอื ใชเ มื่อเครอื่ งทดสอบมอี ยนู อ ย เชน การทดสอบเครือ่ งจักรเครอื่ งกล 2) แบบทดสอบเปนกลุม (Group Test) เปนแบบทดสอบที่ใชสอบทีละหลาย ๆ คน แบบทดสอบ ประเภทนใี้ ชสะดวก ปองกันอคติ และความลําเอียงไดดีกวา สอบรายบุคคล เหมาะท่ีจะเปรียบเทียบผลงานของ แตละคนกับกลมุ และทดสอบไดจํานวนมากในชว งเวลาทีม่ อี ยจู ํากดั 3) แบบทดสอบวัดความเร็ว (Speed Test) เปนแบบทดสอบท่ีจํากัดงานหรือเวลา แยกเปน 2 ประเภทยอย คือ ก. แบบจํากัดเวลา (Time–Limit Test) แบบทดสอบชนิดนี้จะกําหนดเวลาไวใหนอย ๆ การวัดผล ดูจากผลงานวาใครทําไดมาก มีคณุ ภาพดีกวา กัน ในเวลาท่ีเทากัน เชน วิชาคัดไทยที่กําหนดเวลาให คดั ก่จี บก็ได ข. แบบจํากัดงาน (Work Limit Test) แบบทดสอบชนิดนี้ ไมกําหนดเวลาให แตกําหนด งานใหป รมิ าณหนึ่ง ใครทาํ ไดด มี คี ุณภาพ โดยใชเ วลานอ ยกวากจ็ ะไดคะแนนดีกวา 4) แบบทดสอบวัดความสามารถสูงสุด (Power Test) แบบทดสอบนี้ทําขอสอบไดโดยอาจไมจํากัด เวลา ทําจนสิ้นความสามารถ ไดเทาไรก็เปนระดับความสามารถสูงสุดของผูน้ัน แบบทดสอบชนิดนี้จะไม คํานึงถึงเวลาทใ่ี ช และไมนํามาใชเ ปน เกณฑใหคะแนนดวย แตจะพจิ ารณาผลงานที่ทาํ ออกมาไดเ ปนเกณฑ วา มี คุณภาพสูงต่ํา เพียงไร แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ท่ัวไป เปนแบบผสมระหวางแบบจํากัดความเร็วกับแบบให สอบเต็มความสามารถ โดยใหง านจาํ กดั ทําในเวลาจาํ กดั 5) แบบทดสอบขอเขียน (Written Test) เปนแบบชนิดท่ีเขียนตอบ เรียกอีกอยางวา (Paper– pencil Test) เปนแบบทดสอบที่ใชท ั่ว ๆ ไปในปจ จบุ นั 6) แบบทดสอบปากเปลา (Oral Test) เปน แบบทดสอบรายบุคคลชนิดหนง่ึ แตแ ยกเปนอีกแบบหนึ่ง เพราะมีลักษณะพิเศษตรงทตี่ อ งตอบปากเปลา เชน การสอบสมั ภาษณ การอาน เปน ตน

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 37 3.3.3 แบงโดยใชการนําผลการสอบไปใช และวิธีการสรางแบบทดสอบเปนเกณฑ การจัดประเภท แบบทดสอบแบบน้ีคํานึงถึงจุดมุงหมายของการสอบ หรือการนําผลการสอบไปใช จําแนกเปน 2 ประเภท ยอย (ภัทรา นคิ มานนท, 2543, น. 2226) คอื 1) แบบทดสอบท่ีครูสรางเอง (Teacher – made Test) เปนแบบทดสอบที่ครูสรางข้ึนเพื่อใชเปน เครอ่ื งมือวดั ในกิจกรรมการเรียนการสอน โดยเฉพาะอาจสรา งขึน้ เพือ่ วดั ผลสัมฤทธิจ์ ากท่ีไดเรยี นไปแลว อาจใช เพ่ือกระตุนใหสนใจการเรียน หรือดูความพรอมของนักเรียนกอนเรียนบทเรียนใหม แบบทดสอบชนิดนี้จึงมี ประโยชนสาํ คญั อยูท ี่สามารถสรา งใหเ หมาะสมกับสภาพการเรียนรขู องนักเรยี น หรือเหตุการณไ ดด ี 2) แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) แบบทดสอบประเภทน้ีใชสําหรับเปรียบเทียบกับ กลุมเปนสําคัญวา เมื่อเปรียบเทียบกบั กลมุ แลว อยใู นอนั ดับเทาใดของกลุม ต่ําหรือสูงกวาคนกลาง ๆ ของกลุม คาํ วา “มาตรฐาน” ในทีน่ ม้ี ิไดหมายความวา ดี วิเศษ แตหมายถึง “เปน แบบเดียวกนั ” ขอสอบมาตรฐานจึงมสี ิ่ง ทีถ่ ือวา “เปน แบบเดยี วกนั “ อยหู ลายประการคอื ก. ดําเนินการสอบแบบเดียวกัน ไมวาจะไปสอบกับใครที่ไหน เรียกกวามี “มาตรฐานใน การดําเนินการสอบ” เชน ใหเวลาเทากันพอดี ใหคําอธิบายคาํ ช้ีแจงเหมอื นกนั เปน ตน ข. เกณฑการใหคะแนน เปน แบบเดียวกัน มีกฎเกณฑการใหคะแนนไวชดั เจน เรียกวามีมาตรฐานใน “การใหคะแนน” ค. การแปลความหมายคะแนน ใชเกณฑเดียวกัน คะแนนที่ไดจากการทําแบบทดสอบมาตรฐาน จะตองเทียบกับเกณฑเดียวกัน เชน เทียบวาเกงกวาใครกี่คนจาก 100 คน ถึงจุดมาตรฐานท่ีกําหนดไวหรือไม น่ันคือ ขอสอบมาตรฐานตองมี “เกณฑปกติ” ไวเทียบอันเดียวกัน เชนนี้เรียกวา “มีมาตรฐานในการแปล ความหมายคะแนน” การสรางแบบทดสอบมาตรฐานตางจากการสรางแบบทดสอบที่ครูสรางเองมาก ตรงที่ขอสอบ มาตรฐานเลือกเน้ือหาตรงตามจุดมุงหมายอยางเครง ครัด ขอสอบแตละขอเปนขอสอบที่ดี เชน จําแนกคนไดดี คะแนนท่ีไดก็เช่ือม่ันไดสูง แตขอแตกตางมากท่ีสุดระหวางขอสอบมาตรฐานกับขอสอบท่ีครูสรางเอง ก็คือ “จุดมุงหมาย” ของแบบทดสอบเพราะขอสอบท่ีครูสรางเอง มุงหมายเพ่ือวัดผลสัมฤทธิ์วามีคุณภาพนั้นอยู หรอื ไม เรียนรูแลว หรือไม สวนขอ สอบมาตรฐานมุงในการเปรียบเทียบตาํ แหนง วา “อยูอ นั ดบั ใดของกลมุ อยบู น จุดใดของเสนคะแนน” โดยเทียบกับเกณฑปกติ เชน สอบไดคะแนนที่ Tscore ที่ 60 ของขอสอบมาตรฐาน ระดบั ประเทศก็แสดงวา ชนะคน 85 คน จาก 100 คน ของคนระดับนั้นทงั้ ประเทศ 3.3.4 แบงโดยใชส ิ่งทีต่ อ งการวัดเปน เกณฑ แบง เปน 5 ประเภทใหญ ๆ คือ 1) แบ บ ทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ (Achievement Test) แบ บ ทดสอบ ป ระเภทน้ีหมายถึง แบบทดสอบท่ีมุงวัดความรู ทักษะ สมรรถภาพดานตางๆ ที่ไดรับจากประสบการณทั้งปวงและมุงวัดทางดาน วิชาการเปนสําคัญ ขอสอบในโรงเรียนและสถาบันการศึกษาโดยท่ัวไป เปนแบบทดสอบชนิดน้ี เชน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ วิชาคณิตศาสตร วิทยาศาสตร ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ และสังคมศึกษา เปนตน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ินี้สรางข้ึนเพ่ือจุดมุงหมายตางกัน ก็เรียกช่ือแตกตางกันออกไป เชน วัดผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียน เรียกทั่วไปก็เรียกวา “แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน” (Scholastic Achievement Test) ถามุงวัดความพรอมทางการเรียนก็เรียกวา “แบบทดสอบวัดความพรอม” (Readiness Test)

38 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู แบบทดสอบที่มุงวินิจฉัยผลการเรียนวามีจุดเดน ดอยตรงไหน ก็เรียกวา “แบบทดสอบวินิจฉัย” (Diagnostic Test) เปนตน (สมพร เชอื้ พนั ธ, 2547, น.59) 2) แบบทดสอบความถนัด (Aptitude Test ) “ความถนัด” หมายถึงความสามารถอันเปน ผลรวมของสติปญญา ความสามารถเฉพาะอยาง และผลท่ีเกิดจากการสะสมของปรากฏการณท้ังมวล เม่ือ รวมกันแลวทําใหม ีความสามารถ หรือสมรรถภาพทจี่ ะเปนสิ่งหน่ึงไดมากนอ ยตางกันท่ีความถนัดมากถนดั นอ ย เชน เด็กบางคนมีความถนัดท่ีจะเรียนคณิตศาสตรไดดี แบบทดสอบความถนัดเปนแบบทดสอบที่มุงวัด ความสามารถเฉพาะดานน้ัน ๆ ออกมาเพ่ือใชพยากรณ คาดคะเนผลการเรียน หรือการฝกอบรมตอไปในภาย ภาคหนาวาจะเรียนไดสําเร็จหรือไม อยางไร โดยใชขอเท็จจริงปจจุบันเปนรากฐานอนาคต ตางจาก แบบทดสอบผลสัมฤทธ์ิตรงทตี่ องการวัดความถนดั ซึ่งเปน การวัดความสามารถโดยเฉพาะอยาง เพ่ือทํานายผล การเรียนในอนาคต จึงสอบกอนเรียน สวนการวัดผลสัมฤทธ์ิ วัดภายหลังเรียน เพ่ือตรวจสอบดูวา เรียนรูไดมาก นอยเพียงไร แบบทดสอบความถนัด แบงออกเปน 2 ชนิดใหญ ๆ คือ ความถนัดทางการเรียนทั่ว ๆ ไป (Scholastic Aptitude Test) เชน ความมีเหตุผล ความจํา เปนตน แบบทดสอบวัดความถนัดโดยเฉพาะ (Personality Aptitude Test) เชน ความถนดั ทางดนตรี ทางวศิ วกรรม ทางภาษา (สมบรู ณ ตนั ยะ, 2545, น. 140) 3) แบ บ ท ดสอบ วัดบุ คลิกภ าพ และการป รับ ตัว (Personality and Adjustment Test) แบบทดสอบพวกน้ีเปนแบบทดสอบทางจิตวิทยา เชน วัดความกาวราว ความวิตกกังวล บุคลิกภาพแบบเผด็จ การ แบบประชาธิปไตย บุคลิกภาพหญิงชาย เปนตน แบบทดสอบประเภทนมี้ ีหลายรปู แบบอาจเปนมาตรวัด (Scale) การสมั ภาษณ แบบสอบถาม และเคร่อื งมืออนื่ ๆ ทางจติ วิทยา 4) แบบทดสอบความสนใจ (Interest Test) ไดแก แบบทดสอบวัดความสนใจเฉพาะเรื่อง เชน ความสนใจในอาชีพ สนใจในวิชาใดวชิ าหนง่ึ ฯลฯ 5) แบบทดสอบเจตคติ (Attitude test) เปนแบบทดสอบสําหรับวัดความโนมเอียงของบุคคลตอ เรื่องตาง ๆ ซ่ึงรวมถึง เจตคติ คานิยม ลักษณะนิสัย เชน เจตคติตอวิทยาศาสตร เจตคติแบบประชาธิปไตย เจตคติทางวิทยาศาสตรไดวัดกวางขวางมากไมวาจะเปนเจตคติ คานิยมของบุคคล เรื่องราว ส่ิงของ หรือ ปรากฏการณ เชน เช้ือชาติ การเมอื ง สังคม ระบบเศรษฐกิจ ศาสนา และจรยิ ธรรม ฯลฯ 3.4 การเขียนขอ สอบเพอื่ วดั พฤติกรรมดา นพทุ ธิพสิ ยั ลักษณะคําถามท่ีใชในแบบทดสอบมีลักษณะเปนการวัดความสามารถทางสมองใน 6 ดาน (เยาวเรศ จนั ทะแสน, 2553, ออนไลน) ดงั ตอ ไปนี้ 3.4.1 ความรูความจํา 1) ความรใู นเน้ือหา เชน ศัพทและนิยาม 2) ความรใู นวิธีดําเนนิ การ 3) ความรูรวบรยอดในเนอื้ เร่ือง 3.4.2 ความเขาใจ 1) การแปลความ 2) การตีความ 3) การขยายความ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 39 3.4.3 การนําไปใช 3.4.4 การวเิ คราะห 1) วเิ คราะหค วามสาํ คัญ 2) วเิ คราะหความสมั พันธ 3) วิเคราะหหลกั การ 3.4.5 การสังเคราะห 1) สงั เคราะหข อ ความ 2) สังเคราะหแ ผนงาน 3) สงั เคราะหความสมั พนั ธ 3.4.6 การประเมนิ คา 1) ประเมินคาโดยอาศัยเกณฑภายใน 2) ประเมินคา โดยอาศยั เกณฑภ ายนอก มรี ายละเอยี ดดงั นี้ 3.4.1 คําถามวัดความรู – ความจํา คือคําถามที่ถามเร่ืองที่เคยผานมา หรือเคยมีประสบการณใน เรื่องน้นั มากอนแลว คําถามประเภทนี้มหี ลายลกั ษณะ เชน 1) ความรใู นเน้อื หา (1) คาํ ศพั ทและนยิ าม เชน “พระจาํ วัดในโบสถ” คําวา “จําวัด” แปลวา อะไร ก. ถอื ศีล ข. เขาฌาน ค. สวดมนต ง. นอน ดาวดวงไหนเปน ดาวฤกษ ก. ดวงอาทติ ย ข. ดวงจนั ทร ค. ดาวศุกร ง. ดาวอังคาร (2) สูตร กฎ ความจรงิ และความสําคญั รวมทั้งหลักการ ทฤษฎี และขอเท็จจริง และ ขอ เทจ็ จริงจากเร่ืองราวที่ไดร บั เชน ในเวลากลางวนั พชื คายกา ซอะไรมากที่สดุ ก. ออกซเิ จน ข. ไนโตรเจน ค. ไฮโตรเจน ง. คารบ อนไดรออกไซด

40 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู อะไรเปนสาเหตุใหเกิดฤดกู าลตาง ๆ ก. การหมนุ ของโลก ข. การหมุนของดวงจันทร ค. การหมนุ ของดวงอาทิตย ง. แรงดงึ ดดู ของดวงจันทรแ ละดวงอาทติ ย 2) ความรูในวิธีดําเนนิ การ เชน ขอ ใดเปนวธิ ีการกาํ จัดขยะทไี่ มถูกตอ ง ก. เผาไหมไปหมด ข. ปดใหม ิดชิด ค. กองไวใ หเ ปนที่ ง. ผสมดวยปนู ขาว 3) ความรูรวบยอดในเนอ้ื เรอื่ ง เชน หมอก น้าํ คาง และนํา้ ฝน เปน ปรากฏการณประเภทใดของไอนํ้า ก. การอัดตวั ข. การหดตวั ค. การรวมตัว ง. การควบแนน 3.4.2 คาํ ถามวดั ความเขาใจ ความเขาใจ หมายถึง ความสามารถในการผสมผสานแลวขยายความรูความจําใหกวางไกลออกไป จากเดิมอยางสมเหตุสมผล ความเขาใจแสดงออกได 3 ลกั ษณะ คือ 1) ความสามารถแปลความหมายของสงิ่ ตาง ๆ ได เชน แปลความหมายของขอ ความหรอื รูปภาพ ตามที่กําหนดใหไดอยางถกู ตอง 2) สามารถตีความหมายของเรื่องน้ันได คือ สามารถจับความสัมพันธระหวางสวนยอ ย ของเรื่อง จนสามารถนํามากลา วเปนอกี นยั หนึ่งได 3) สามารถขยายความหมายของเร่ืองน้นั ใหกวา งไกลไปจากสภาพขอ เท็จจรงิ เดมิ ได การวดั ความเขาใจสามารถเขียนคาํ ถามได 3 ลกั ษณะ คอื การแปลความ การตคี วาม และการขยาย ความ มีรายละเอยี ดคอื 1) การแปลความ เปนการสรางคาํ ถามวดั ความสามารถในการแปลความหมาย ไดแ ก ขอ ใดเปรยี บเปรยไดเหมาะสมดที ่สี ดุ ก. ดงั เหมอื นมา ข. ชาเหมือนเตา ค. เบาเหมือนลม ง. กลมเหมือนหนิ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 41 ใบไมท าํ หนาทคี่ ลายบคุ คลในขอใด ก. คนรบั ใช ข. คนครัว ค. คนเก็บเงนิ ง. คนเฝาประตู 2) การตคี วาม เปนการสรา งคาํ ถามวัดความสามารถในการตคี วาม ไดแก กาํ หนดขอความตอนหนึง่ มาใหอ านและตง้ั คําถามวา 1) ขอ ความน้กี ลา วถึงเรอ่ื งอะไร 2) ขอ ความน้ใี หคตสิ อนใจเร่ืองอะไร 3) จะตัง้ ชือ่ เร่ืองจากบทความที่อานไดวา อะไร 4) สรุปใจความสาํ คัญของเรอื่ งไดว า อยางไร 3) การขยายความ เปนการสรา งคาํ ถามวดั ความสามารถในการขยายขอความ ไดแ ก ถาความสูงของรปู สามเหลย่ี มเพม่ิ ข้นึ เร่อื ย ๆ มุมยอดจะเปน อยางไร ก. มมุ ปานชนั ข. มมุ แหลมชนั ค. มุมลาด ง. มมุ ตรง “เดก็ เอะอะวุน วายไมดูแล กลบั มาอานหนงั สอื นทิ าน” ขอ ความแสดงความรูสึกอยางไร ก. หงุดหงดิ ข. ไมพอใจ ค. กังวล ง. รําคาญ 3.4.3 คาํ ถามวัดการนําไปใช การนําไปใช หมายถึง ความสามารถในการนําเอาความรู และความเขาใจเรื่องราวใด ๆ ที่ ตนมีไปแกปญหาทีแ่ ปลกใหม ซ่งึ จะตอ งอาศัยความรู ความจํา ความเขา ใจ การนาํ ไปใช เปน การใหตัดสนิ ใจและ แกป ญ หาใหม ๆ ทีไ่ มเคยพบมากอน การถามทกั ษะและการนาํ ไปใชอ าจถามไดด ังนี้ ถาปุยแพงเราจะใชว ิธใี ดเพมิ่ ปุยในดนิ ก. ปลูกพชื คลมุ ดนิ ข. ปลูกพชื หมนุ เวียน ค. พรวนดนิ บอย ๆ ง. เผาดินกอ นปลกู พืช

42 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู วธิ บี ัญญตั ไิ ตรยางศใชไ ดต รงกบั สภาพความจรงิ ในเร่ืองใดมากทส่ี ดุ ก. การหาพน้ื ที่ ข. คดิ ภาษีเงนิ ได ค. คิดคาแรง ง. คดิ ดอกเบย้ี 3.4.4 คําถามวัดการวิเคราะห วัดสมรรถภาพสูงกวาการนําไปใช ตรงที่การนําไปใชนั้นเนนที่ แกปญหาโดยใชความจํา และความเขาใจ นําไปใชกับปญหาอยางเหมาะสม สวนการวิเคราะหเนน ความสามารถในการแยกสวนประกอบของเร่ืองราว เหตุการณ ปญหา ออกเปนสวนยอ ย ตามหลกั เกณฑ หรือ กฎเกณฑทก่ี าํ หนดให เพ่ือคนหาขอเทจ็ จริงทซ่ี อนอยใู นเร่ืองราวหรอื เหตกุ ารณน ้ัน ๆ การวเิ คราะหแ บงเปน 1) วเิ คราะหค วามสาํ คญั ใชค ําถามใหน ักเรียนคนหาคุณลักษณะทเ่ี ดนชัด เชน “เสียชพี อยาเสยี สัตย” เปน ขอความชนดิ ใด ก. คําพงั เพย ข. คาํ ปลุกใจ ค. ความคิดเหน็ ง. คตเิ ตอื นใจ 2) วเิ คราะหค วามสัมพนั ธ ใชคําถามใหน กั เรียนคน หาวา ขอ เทจ็ จรงิ เหลานนั้ มีความสมั พนั ธกนั อยางไร เชน “ตน ไมต องการปุย” เปรยี บเหมอื นคนตองการอะไร ก. ไขมัน ข. เกลอื แร ค. โปรตีน ง. วิตามิน 3) วิเคราะหหลักการ เปนการถามเพ่ือมุงใหนักเรียนคนหาหลกั เกณฑ ท้ังที่มใี นเร่ือง อยาง ชดั เจนและไมช ดั เจน การวิเคราะหหลักการตองอาศัยความสามารถในการวิเคราะหความสัมพันธ เชน ผใู ดมอี าํ นาจสงู สดุ ในการปกครองแบบประชาธปิ ไตย ก. ทหาร ข. ประชาชน ค. ตํารวจ ง. คณะรัฐมนตรี 3.4.5 คําถามวดั การสงั เคราะห การสังเคราะห หมายถึง ความสามารถในการรวบรวมสิ่งตาง ๆ ตั้งแต 2 ชนิดขึ้นไปเขาดวยกัน เพอื่ ใหกลายเปนสิ่งสาํ เร็จรปู ข้ึนใหม ทม่ี ีคุณสมบตั ิบางอยางแปลกพสิ ดารไปจากสว นประกอบยอย ๆ เดิม การ สงั เคราะหเ ปนพฤตกิ รรมทีต่ อ งอาศัยความรคู วามจํา ความเขา ใจ การนาํ ไปใช และการวิเคราะหเปนรากฐาน คําถามดานการสงั เคราะหม ี 3 แบบ คือ 1) การสงั เคราะหขอ ความ เปน การนาํ ความรูแ ละประสบการณต า ง ๆ ผสมผสานเพ่ือใหเ กิด ขอความ หรอื ผลติ ผลใหม ๆ ท่ีสามารถสอ่ื ความคิดไปสูบุคคลอน่ื ๆ ได เชน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 43 ประโยคน้ีควรแกไ ขอยางไร จงึ ถูกตอ งตามมาตรฐานการใชภาษาทด่ี ี “เราทุกคนตา งก็ตอ งพง่ึ พาอาศยั ซงึ่ กันและกนั ในโลกน้ี” ก. เราทุกคนกต็ อ งพ่ึงพาอาศยั กนั และกันในโลกนี้ ข. เราตา งตองพึง่ พาอาศัยซงึ่ กันและกนั ค. ในโลกน้ตี า งตอ งพ่งึ พาอาศยั ซงึ่ กนั และกัน ง. เราทกุ คนในโลกนตี้ อ งพ่ึงพาอาศยั ซ่งึ กันและกัน 2) การสังเคราะหแบบแผนงาน เปนการกําหนดแนวทางและขั้นตอนการปฏิบัติงานใด ๆ ลวงหนา เพ่อื ใหก ารดาํ เนนิ งานของกิจการนนั้ ราบรน่ื บรรลุผลตรงตามเกณฑแ ละมาตรฐานท่ีกําหนดไว เชน ในการทดลองหาความหนาแนน ของนา้ํ แข็ง เราตอ งระวงั อะไรเปน พเิ ศษ ก. น้ําหนักของนํ้าแขง็ ข. ปริมาณของกอ นนาํ้ แข็ง ค. อณุ หภมู ขิ องนํ้าแขง็ ง. โพรงอากาศในกอนนา้ํ แข็ง 3) สังเคราะหความสัมพันธ หมายถึง การคนหาความสัมพันธของหนวยยอยตาง ๆ ใหรวมเปนส่ิง เดยี วกันการสังเคราะหความสัมพนั ธมีลักษณะคลายการริเริม่ สรางสรรคเ ปนการนําเอาหลักการ หลักวิชา หลาย ๆ เรือ่ งมาผสมกนั เพือ่ ใหเ กดิ หนา ที่ใหม เหมาะสมกับการใชใ นสถานการณใหม เชน จากการทดลองปรากฏวา ก + 3 = ข + 4 ฉะน้ันเราอาจสรุปไดว า ก. ก = ข ข. ก มากกวา ข ค. ก นอ ยกวา ข ง. 2 ก เทากบั 3 ข 3.4.6 คําถามวดั การประเมนิ คา การประเมินคา หมายถึง การวินิจฉัย การตีคุณคา เปนราคาของส่ิงตาง ๆ โดยสรุปอยางมีหลักเกณฑ วา สิ่งนั้นมีคุณคา ดีเลว หรือเหมาะสมเชนไร นับเปนความสามารถของสมองดานปญญาขั้นสุดทาย ลักษณะ สาํ คญั ของการประเมินคา จะตองพจิ ารณารอบคอบแลว นําไปเปรียบเทียบกับกฎเกณฑต าง ๆ วาสอดคลองกัน หรอื ไมเ พยี งใด โดยใชเ กณฑ 2 ประเภท คอื ใชเ กณฑภ ายนอก และใชเกณฑภ ายใน 1) การประเมนิ คา โดยเกณฑภ ายใน เปนการวนิ ิจฉัยคณุ คา ตามเกณฑภ ายในเน้อื เรื่อง เชน ความสอดคลองของเหตุผล ความถูกตองเหมาะสมของขอ มูล เปนตน ตัวอยางเชน การที่พระอาทิตยขน้ึ ทางตะวนั ออกไปตะวนั ตกทกุ วนั เหมาะสาํ หรับพสิ ูจนค วามจรงิ เร่อื งใดไดด ที ่สี ุด ก. โลกหมุนตลอดเวลา ข. โลกหมุนในทศิ ทางเดียวกนั ค. โลกหมนุ รอบดวงอาทิตย ง. โลกหมุนดว ยความเรว็ คงท่ี 2) การประเมินคา โดยเกณฑภายนอก เปนการวนิ จิ ฉัยคุณคา ของส่งิ ตาง ๆ โดยใชเ กณฑอื่น ๆ นอกเนือ้ เร่ืองราวในขอ เทจ็ จริงนน้ั มาเปน เกณฑพ จิ ารณาวนิ จิ ฉยั เชน วรรณคดเี ร่ืองใดมีเน้ือเร่ืองใกลเคยี งสภาพความเปน จรงิ ของมนษุ ยม ากที่สุด ? ก. สามกก ข. พระอภัยมณี ค. สังขท อง ง. ขนุ ชางขนุ แผน