Социалистік Еңбек ерлері

1Ә Л М БАЕВА Манила СОЦИАЛИСТІК ЕНБЕК ЕРІ, ауданы, чЕңбекшІқазеЛяно Е ЛШ13ДЩ сан миллион енбекші әйелдерінің бірі —данкты кы- 'зылшашы Мэмила Әлімбаева —ССРО Жоғарғы Советінін депутаты, партия мушесіиіц кандидаты. Ол партия мен үкі- меттін камкорлығы аркасыида өзінін талабын мейлінше кең Мэмила 1916жылы Қапал уезі Жетісу губерниясі.Тау Жалайыр аулыида туған, кедеб шаруаныц кызы. Ол мектепте окып жүрген кезінде-ак колхоз жумысына катыса бастады, 1931 жылы, бастауыш мектептін 4 класын бітірін, егіс брнгадасында жумыс істеді. 1942—1945 жылдары кант кызылшасы- ның бір гектаршысы болып жумыс істеді. 1945 жылы колхоз баскар- масы оны кызылша звеносынын басшысы етШ белгіледі. Кант кызылшасынан мол өнім алу куресіиде Мэмила звено мүщелерін уйымдастыра білді. 1946 жылдыи өзінде-ақ, Әлімбаева, егістік әрбір гектарынан жоспарда белгіленген 160 центнердін ораына, 337 центнерден өнім Ал 1947 жылы звено мушелеріиіц түгел жумылып енбек етуі аркасыида, ерекше зор табыска жетті. Көлемі бес гектарлык учаекенін гектарынан жоопарда көрсе- тілген 240 центнердік орнына, 580 центиерден өнім алынды, ал екі гектардан 815 центверден өнім алды. Мундай ыол өнім ағротехиикалык шараларды дурыс колдану Ксында алывды. Қызылщаға арналған учаске 1946 жыддын күзінде и тереқдікте айдалган болатыи жэне ол куздік бвдайдан шык- кан еді.

1947 жылдык 26 м арты нда ол учаске тегістеліп, екі рет тыр- маланды. Тукым себу алдында терен культивациялакып, гектарына 20 тонна көн , 6,5 центнерден аммиак селнтрасы және 1 центнерден хлор калиі шашылды. Себуге кондициялы тукым іріктеліп алынды себу алды нда тукым уш кайтара жібітілді. Тукым бір күн Ішінде (28 мартта) сеялкамен себілді, тукым себу м өлш ері гектарына 3 5 килограмнан алынды. Тукым оебу кезіп- де катар аралыктарына, г ек та р есебіне 2 центнер фосфор жэне 0,5 центнер а зо т тыңайткыштары шашылды. Катар аралыктарының ен1 0,5 м етр, тукым сіңіру терен дігі 3,5 —4 см болып алынды. Кызылш а 8 апрельде біркелкі көктеп шыкты. Шабықтау жумысы екі кунде орындалды. 19 апрельден 29 апрельге дейін жекелеу ж у ­ мысы аякталы п, кызылша әр б ір гектарына 120000 туптен калдырыл- ды. Ө сіп толысатын мезгілі Ішінде 11 рет суарылып, онын ізінше келік ж эне трактор культнваторларымен тонырағы босатылып отырды. 19 май күні культнвациялау кезівде гектарыпа уакталган 2 тон­ на кой кыйы төгілді. 28 м айда борозда аркылы суарылып, сумей бірге гектарына 4 тоннадан кый суы шашылды. 10 июньде колмен гектарына 1,5 центнерден аммиак селитры тегілді. 17 ию льде культнвациялау алдында барлык учаскенік әрбір гектарына 1,5 тонна койдын кыйы шашылды, 30 июльде устеме ты- найту р е тін д е 2 центнерден фосфат, 1,5 центнерден азот, 0,3 цент- верден хлорлы калий тынайткышы шашылды. 9 ию льде суару незінде гектарына 4 тоннадан кый суы ш а­ шылды. 21 июльде арнаулы коректендіргіш пен 2 центнерден супер­ фосфат ж эне 0,7 цевтнерден хлорлы калий шашылды. Қызылшаны казу ж эне тасу жумыстары белгіленген мерзім ІШІН'Ә лім баева'м әм ила а дал енбегі үшін „1941 — 1945 жылдардағы Улы О тан соғысы кезіндегі ерлік енбегі үшін* медалімен наград- талды. 1947 жылы „КУрмет белгісі\" орденін алды. 1947 жылы кызылшадан мол өнім алғаны үшін ССРО Жоғарғы Совет! Президиумынын 1948 жылғы 28 марттағы Указы бойынша Әлімбаева Мэмилаға Социалистік Екбек Ері атағы берілді, оған коса Ленин ор д ен і және „Орак, Балға\" алтыв м едалі тапсырылды.

ӘЛІ МБЕКОВА Сара СОЦИАЛИСТ!* ЕНБЕК ЕРІ, Талдн^оргаН облыс* ТаМтор'а* УЛЫ ғалым-патрнот Иван Владаиярович Мичурипнің өсветтерін жүзеге асыру жолында шын ыкласпен енбекке берілген адам- ның бірі —Сара Әліибекова. Ол 1900 жылы, Талдыкорғав облысы, Талдыкорған ауда- нынын, Шубар селосында туған. 1930 жылы .Жанаталап\" ауылшаруашылыц артеліпе нуше бо­ лид кірген. 1943 жнлдан бері кызылша егісіаде звено бастығы болып істеп келеді. Әлімбекова жоспарлы тапсырмасын ылғый асыра орывдауыен келеді. 1945 жылы жоспар бойынша белгіленген 150 цевтнердін ор- яына, 178 центнерден өніы алды, 1946 жылы 250 центнерден өнім 1947 жылы енбекті дурыс уйьшдастыру, жумыс күшін дурыс белу жэне агротехннкалык шараларды дер кезінде колдаау нэтиже- сінде Әлімбекова жолдастын звеносы енімді тағы да жоғарылатты. 2 гектарлык учаскесінін әрбір гектарынан 863 дентаерден өніы алды, ал калғав 6 гектар жерінің гектарынан 379 центнерден енім Әліыбекованын звеносы кызылша тукымын терец айдалған зябьке бір күнде, 30 мартта септ!. Ж ер 31—32 сы терен айдалды, кузде зябь айдау алдыада гектарыиа 10 тоноадан кен, 3 дентаерден су­ перфосфат, 1,5 центнерден азот жэне 1 центнерден калнй тыңайт- кыштары төгілді. Кызылшаны шабыктау жумысы 3 кун Ішінде, жекелеу 7 күн ішінде жэне тексеру 6 күн ішінде аякталды. Өсіы- дік саны гектарына 100— 105 ыын туптен келді. Қызылшаның өсу мерзімінде топырағы 12 см терендікте 13рет

ЙЕЗИМ ГаШ № Ғ*£Э*ПЕаЯЕЯЕМ Ж З* босатылып, 11 рет суарылды. Үстеме тынайту ретінде гектарына 1 центнер суперфосфат, 75 к г азот, 35 кг калий тынайткыштары ТӨГІЛДІ. Кызылшаны казу ж эне тасу жумысгары 55 күнде аякталды. 1947 к и л и кызылшадан мол внім алғаны үшін ССРО Жогаргы Со­ вет! Президиумы Әлімбекова Сараға Социалистік Енбек Ері атағын берді, оған коса Ленин орден! мен „Орак, Балға\" алтын иедалі тапсырылды. Әлімбекова жолдас осымен үіп рет жоғарғы сыйлык алды. Буған д ейін ол, »1941 — 1945 жылдардағы Улы Отан соғысы кезіи- дег! е рлік еңбегі үшін“ медалімен, ал 1946 жылы .ЕнбектегІ Ерлігі үшін“ медалімен наградталған еді. Социалистік егін шаруашылығынын данкты стахановшысы Әлім- бекова жолдасты 1948 жылы Талдыкорған облыстык Советінін депу­ таты етіп енбекш ілер бір ауыздан сайлады.

VI А К Т А Е Г I СIН IҢ ЕРЛЕРІ

МАК ГА Ш А РУАШЫЛЫҒЫ АҚТА шаруашылығы Казакстанда XIX ғасырдынаяк кеэінен м бер і өркепдей бастады . Мактавы алғашкы жылдары Ташкент каласына таяу Сырдария облысындағы аудавдардын шаруа- лары екті. Орынбор— Таш кент теиір ж ол курылысы 1907 жылы салынып бітуімеи байланысты Туркстан, Ш ымкент калаларшіа таяу аудандарда макта егіле бастады , ал 1910— 1913 жылдары бетпак далада суландыру курылысы жүргізілумен байланысты Пакта-Арал ауданында да егіле бастады. 1913 жылы казіргі О ңтустік Қазакстан облысына қарайтын жерлерде 20,8 мын гектар м акта егісі салынған еді. Болымсыз агротехника — жерді сокамен жырту, тукымды ша- шьш себу, егінді жалпылай, су каптата суару, онын топырағын шотпен тайыз өңдеу, сорты нашар тукым себ у және мииералдык тыцайткыштардын болмаушылығы макта өнім інін төмен болуына әкеп сокты , орта есеппен мактанын эрбір гектарынан 3 — 4 цент- нерден аспайтын ғаиа өнім алынды. Б ірін ш і империалистік соғыс тусында м акта егісі Қэзакставда едәуір кеміп кетті, ал 1918 жылы мулдем токталып қалды. Қазакстанда макта шаруашылығы 1921 жылы кайта өркенден бастады, бул жылы 3,9 мың гектар жерге м акта егілгея болатын, 1922 жылы — 4 мыц гектар ж ерге егілді. Макта егісінің көлемі 1924 жылдан өсе бастады, бул уакытта ресаублвканын макта е ге т ін аудандарында су системасын пайдала- ' нушылықты жаксарту ж ө н ін д е жэне жанадан су курылысын орнату және тьің жерлерді пайдалану жөнінде ирригация жуиыстары кең кулаш жайып. вркендеген болатын. 1929— 1930 жылдары Бетпак далада колем! 15 мың г ек та р жерде ирригация курылысы бітіп жу- мыска кірісті. 1924 жылы уйымдастырылғаи Пакта-Арал совхозы ушін 1928 жылы колем! 17 мын гектар ирригация курылысы салынып, 1ске косылды. Онын нәтнжесінде 1933 жылы макта егісівіц нолем! республика бойынша 45 мыц гектар болып ості. Дегевмен, макта егісін ін түсімі өте том ен куйінде кала берді.

Усак жеке шаруашылыктардын техникалык' күйі нашар жзне керекті курал-сайман, тынайткыш алуға каражаттары жетіспегендік- тен мақтанын тусімін жоғарылатуға нумкіншіліктері болмады. Бул жылдярдагы макганын тусімі әрбір гектарынан 5 — 6 цевтаердев аса Тек кава, 1930 жылгы ауыл шаруашылығыв коллеківвтевдіру басталуымен макта шаруашылығы көлемі жөвіаев де жзве түсімі жваінен де өркевдей бастады. Партия мен үкіметмакта шаруашылығынын өркендеуіне эрдайым кеңіл бөліп, колхозшыларға үлкен кеыек кврсетіп отырды. Ёнбекті кел тілейтін ауыр жумысты механикаландырудын жэие алдыңғы ка- тарлы совет агротехникасыя одан да жоғары өркендетудіц аркасын- да бір катар жетістіктерге қол жетті. Жер суландыру жөніндеғі курылыстын жақа түрлеріве ерекше көқіл бөлініп отырды. 1931 жылдан 1940 жылға дейівгі салыаған усак ирригацвялык курылыстардан баска, Шәуілдір жэве куркелес кен байтак далаларын мекгеруге мүмкіндік туды. 1939 —1940 ныл- дардағы халықтык курылыс әдістері бойынша Бетпак далада З-Тоғай веткасы салывды, бувдағы 40 гектар, кунарлы жер түгелдей сулав- Р Бетпақ шөл далада Шәуілдір, Ильичев, Киров сыякты жава аудавдар пайда болды, казір олардын әрбіреуінле еи кеміпде 4 —.5 ыын гектарлаған макта егісі бар. Бул жағдай, 1941 жылы республв- каиын макта егісініа көлемін, 86,5 мың гектарға жеткізуге ыумкін- шілік берді. Бул жылдары макта өсіру жөніидегі агротехиикада да түп пе- гіэінев-езгерді. Тракторларды пайдалаау себепті барлық колхоздар бурынғьідай тукымды жай шашып егудің орнына машняамен кен катарлап егуге көшті. Атка жегілетін және тракторға тіркелетів культвваторларды жалпылама пайдалаиу аркасында макта егісівіц катар аралыктары колмен ввделмей, культиватормен өнделетін болды. Су жүретів бо- роздаларды трактор культиваторларымен жэве ат окучнвктерімев тілудін вәтижесінде, макта егісів жайып суарудан борозда аркылы суаруға мүмкіндік туды. Колхоэдардын егіс даласында мактанын жана сорттары мев жаксаргылған сорттары шыға бастады. Агротехниканы жоғары өркев- детудік, жаксы тукым себудіи, жергілікті жэне минералдық тыдайт- кыштарды пайдаланушылыктын нәтижесівде макта егісінік түсімі. недэуір артты. 1940 жылғы щитті мақтанык орташа түсімі гектары- иа 9,1 центнер болса, 1941 жылы — 11,4 цеитнерге жегті, ал алдынғы катардағы колхоздар 25 цеигиерге дейін түсім алды. Онтүстік Қазакстан облысында «акта шаруашылығывыц жолға койылуы аркасында колхоздардын уйымдастыру-шаруашылык жағ- дайларынын күшеюі жзве колхоздардын эл аукат күйінің жаксаруы камтамасыз етілді. Колхоздардын акша каражатынын кірісі 1940 жылы .127,6 миллион сомға жегті. Колхоздар шаруаінылык жэне ендірістік товарларды коспағанда (кездеме, шай, өсіыдік майы, сабыв, тағы баскалар), бір енбеккувге 1,8 килограмиав астык жэне 1,6 сомнав акша алды, бул олардыц мемлекеттік дайындау пунктіве тапсырған макгалары үшін сату багасы есебімен жіберіліп отырды.

Соғыс жылдарында м акта шаруашылығы -чп калды. Сондыктан да, соғыс б ітісім еп, республикада макта шаруашы- лыган тез уакы тта калпына к ел тір у және будан былай да вркендету жөнінде ш уғы л міндет койылды. Бул сталиндік төртінші бесжыл- дыктың жоспарында айкын к ө рсетілді жэне БК(б)П Орталык Коми- тегівің тарихи февраль Пленумы Қазакстанда м акта шаруашылығы- ның всу жолдары н айкын бел гіл еп берді. ■Онтүстік Казахстан облысыныц колхозшылары, МТС жэне сов­ хоз жумысшылары, ауыл шаруашылыгынык мамандары партия мен үймегтіц шакыруын аскан жігермен қарсы алып, жуиыска кірісті. Олардын ж ан қыярлык енбегі айтарлыктай табы сты болды. Соғыстан соцғы үш жылдын ішіиде макга егісінің квлемі недәуір артып, м актаны ң орташа тү сім і гектарынаи 9 цевтиерге дейін Қазакстанда Оразымбет Ж үзжігітов, Ө мірзак Райымкулов, Рыс- күл М ахатова, Оразкүл Б ектурғанова, Пілтаи Мамиров жэне тағы соядай о зат макташылар өсті, о лар макта шаруашылығында стаха- вовтык ә д іс т і пайдалаиып, ж оғары агротехниканы мецгеріп, макта егісініц әрб ір гектарынан бурын болып көрмегеп—80—100 центнерге дейіа түсім алды. М актадан мол түсім алып, атағы бүкіл республнкаға жайылған миллионер колхоздар: Келес ауданынын .Қ ы зы ләскер' колхозы, Ильичев ауданынын .Б о л ьш ев и к ' колхозын м акта шаруашьслыгынын атакты ш еберлері, колхоз председательдері: Ермеков, Түрембаев, Бектурғанова т . б. жолдастар баскарады. Осы колхоздардын эрбіреуі : И\"\"льижчоеғваржыэнтеүҚсыім- макта егісінін гектарынан 20 центнер жэие зынан орта ессппен алды. Ақырында, букіл аудандар болып, мь зылкум аудандары макта егісін ін әрбір 15—16 центнерден түсім алды. тмеагкітваОренлгтеіууссіі,нтеіркеөстКпеуабзкалохилскатайаднлаылмоыбалғкыытасыжшнэиаыреёну' аккшжооллыеххрлооіынззіің'ша:руаларыніынмеернзібмедке- еркенБдеетупіанке джаолалдаашғыыпЖоеттыісра.й ирригация курылысыи, _Түрк,іст_ан бө- легіндегі Арыс-Түркістан каналын, Шымкент манындағы Ьадам су коймаларЫн орнатып болғаннан кейіи, макта е гісі үшін он мындаған гбеөклтіанреткіуниазралты: кжеелрелшееркдтіем еанлгдерыунгғеым катарлы ^с о вет ааггврооттемхннииккаассыы»и тез еркендетіп жэне енбекті көп тілейтін жумыстарды механика- лавдыру болып отыр. Б 9 л м ак та егісінін тусіміи біриеше есе арт- тыруға мумкіншілік түғызады. Социалвстік Еноек һрлері, деген үаткаіРмкУеатлтғіацнҮтааптсаыТтрымамлаакртыУаншыорлДыарнддыауцдаүлегнілбіек«ш«ілеРрд^інР ^жеСкеы бнасыы ынк жігері. жалыиды патриоттык талабы каадай зо р орыв алатындығыв* *вР»М ақта егісінен мол түсім а лу жолыядағы і бүкілтхааблыысктатрығка к:оз- ғалыс — социалистік макта шаруашыльіғында ж туімізге толы қ сенімді д әлел болып табылады.

■ Оя 1938 жылы колхозға кірді, ал 1940 жылы звено бастығы болып тағайындалды. 1942 жылдан бер! оныц звенбсы колхоз бойынша ен жаксы деген атакка не болып, макта егісінің эрбір гектарынан жыл сайын 18—20 деатнерден түсім алып келеді. 1946 жылы звенога бекітіліп берілген 7 гектар учаскеніи әрбір гектарынан 40 дентнерден тусім алынды. Буя табыска жігерленген Бектурғанова жолдас өнімді одан да асыруға уйгарды. 1947 жылы оныц эвеносы 3 гектар ■учасксніи гектарынан 85 дентнерден жэне 2 гектар жердід гектарынан ец кем! 20 цент- нерден макта аламыз деп социалястік жарыска түсті. Осы мадсатлен звено күзде учаскені теред алып зябьке айдад тастады. Жазғытурым оны кайта айдад гектарына 25 товиадан кон жэне 3 дентнерден суперфосфат шашып тынайтты. ТукымДы жібі- тіп дэрілеп алып 20 апрельде септі. Бірінші майға карсы макта көктепшыкты. Звено б|р кун Аолса да унемдеп мактаны сирету жэне косымша туқым себу жумысын 5 кунде аяктап шыкты. Май айында, жауынға карамастан, Бектурғапова жолдастың звевосы макта егісін 2 рет суарып, бір рет устеп тынайтты; тынайт-

кыштан гектарына 1 центнерден азотты тынайткыш жэне 1 тонна- дан кой кыйы шашылды. Июнь ж эне июль айларында мактаны 5 р ет шабыктап, 5 рет сУарды, 6 ре т культивациялады және екі рет үстеп тынайтты. Үстеп тыкайтуда э р б ір гектарына 1,5 центнерден азотты , 2 центнерден фосфорлы тынайткыштар ж эн е 3 тоннадан кой кыйы шашылды. 15 и ю льде мактанын ү с тін гі ушып жэне е к і шсткі бутақтарын кырқу жумы стары колға алынды. Август айында иакта е г іс і тагы да екі р ет суарылды, ал сен- тнбрьде е гіс т ің бет! аппак кардай ыактадан көрінбей кеттх. М ақтаиын әрбір түбіне 7 5 к е жуык жаксы өсіп жетілген кауа- шактар ө с ті. Звено мактадан мол түсім а лу үшін аянбай енбек сінірді. М актаны жыйнау к езін д е звено күн-түн демей кызмет 1с-- теді. Бектурғанова жолдастын бір тәуліктегі енімі кейбір күндері 180 килограмга деііін ж етті. Мактаны жыйнап алғаннан кейін, звено өздерініц алкан міидеттемелерін абыроймен орындап шыкканын куанышпен сезді. 3 гектар ж ерден 88 центнерден жэне 2 гектар жерден 22 центнерден м ак та алды. Қажырлылыкпен екб е к етіп макта егісінен мол ешм алғаны үшін, үкім ет Бектурганова О разкүлге Социалистік Екбек Ері атағын беріп, Л енин орденін және „О рак, Балға\" алтын медалін коса тап- •сырды.

ЕРМЕКОВ Байбек СОЦИАЛИСТ» ЕҢБЕК ЕРІ. Оңтүетік Каяачітая^обяысиниіі КЕЛЕС ауданынын атаңты мурабы Байбек Ермековты Қазакстаи- да білмейтін апам жок. Байбек жолдас басқэрған алдынғы катарлы „Кызылэскер\" колхозынын даккы букія республнкаға мәлім. ол бул колхозды курылған күніиен бері баскарып келеді. Байбек жолдас казір 48 жаста. Ол Келес ауданывын бір ау- лывдз туған. кедей шаруапың баласы. Оның барлык өыірі „Қызыләскер\" колхозымен байлавысты. Байбек жолдастың баскаруымев Аймаут тоғаны салынды, бүгів- де одав „Кызылэскер\" колхозы су алыв отырады, ал Байбек жолдас колхоз председателі болып сайлавғанпав кейівгі жерде воселка гүл- Келес өзевівія бойына орваласкап поселка бірнсше жылдынішів- де таиымастай болып өзгерді. Жаца бейнелі ауыл өсіп шыкты: түзу көшелі үйлер, жағалай егіліп тасталған терек, эдемілеп салывған ақ шағала үйлер, парк, келеыі 20 гектарлык колхоз бауы; контор үйі, клуб, кітапхана, мек- тев үйі, эйелдер босанатын үй, балалар аслві, моиша, электр стан- двясы жэне радио узел т. б. толып жаткав үйлер бар. Егіс даласын катар-катар юғандар кесіп өтеді, олар ауыспалы егіс тэргібіне карай казылған. Егістіц жнегіне орман алкаптары Аудан көлеыінде Ермеков жолдасты Келес даласын орнатушы деп санайды, колхозда ол беделді адам, овы тек аудан мен облыс ғана емес, бүкіл республика біледі.

с Ж . \" \" 0 ' \" ' ССР 0 д \" “ Ж \" « ™ Советінің Ү кімет Ермеков жолдасты к енЗеПн жоғары бағалады 9 лы яіиен. , „Қурмі“жылдарынд\"а\" ол „Екінші дэреж елі Отан согысы\" орде- ден ім ен жэне .Е ц б е к т з уздік шыккаиы үш1н“, .Е н бектегі ерлігі уі .Қызытәскер* колхозі :ін медальдарымен наградталды. Кот- нын е к басты шаруашылыгы макта. . . . — „ сайын 200 гекгар 1945 жылы к 21 центнерден түсім алды. 1947 жыпдын жазында колхозшылар жалпы жыйналыста 12 гек­ тар ж ерден 85 центнердеи және 210 гектар жерден 21 дентнерден пакта алуға міндеттенген болатын. Колхозшылар бул ыікдеттеыеле- рін Ули Сталин жолдаска жазған хатыида да атап өткен богатый. Е рмеков жолдас бул міндеттемені орындау үшін колхозшы- ларды брнгадаларга және звеноларга бөлді. Мол өнімді учаскелерін агакты звен о бастыктары Рыскүл Махатовога, Пілтан Мамиро.ка, Әбу М урзамуратовка тапсырды. М акганын көпшілігі з я б ь к е егіліп, ол ж ерге жергілікті тынайт- кыштар ж ә н е суперфосфат шашылды. Т укым себілгеннен к ей ів , 150 гектар егістің катарларына ші- ріген көн төгілді. Макта көктеп шыка бастасымен жекелеу жумысы колға алынып, ол 15 иайда аякталлы. М акганын снр тіліп болуын күтпгстен барлык бригадалар Те­ рек ш абы ктап, кулы ивациялау жумыстарына кірісті. Ө су дэуірінде макта е гісі 5 рет кетпенмен шабыкталып, 8 рет культивацияланды, 8 р е г суарылды жэне 3 р ет косымша тынай- тылды Н еб эр і егістік ж ерге косымша тынайтуда 170 тонна мине­ ралдык ж эне 1 5 -5 0 тонна жергілікгі ты нйткы ш тар колданылды. Б арл ы к агротехникалык ша.аларды уакытында пайдалана білу- дін нәтижесінде, макта ж аксы өсіп, мол өнім берді. Колхоз взінін алгаи міидеттемесін абыроймен орындап щ ыкты. гекгар < Ө гектар егісте әр гектарынан 85,5 центнерден өнім алын, орта есеппен 21,3 центнерден өнім алынды. Ү кім ет Ермеков жолдасты к еңбегсн ж оғары бағалап, оғаи Со­ ци али ст^ Еңбек Ері атағы н берді, оған коса Ленин орденін „Орак, Балға‘ алтын медалін тапсырды.

ЛЕНИН комсомолынан тәрбие алған—Пілтан Мамиров республи- камыздын озат макташыларының бірГ. Ол 1929 жылы Онтүстік Қазакстан облысынын Келес ау- данында туып, өскеи. ПІлтав жасынан жетім калып, улкен ағасынын колында тэрбиеленді. 1944 жылы орталау мектепті бітіріп шығып, 2 жвлдай малдәрігерлік учаскесінде Істеді, 1946 жылы „Қызыләскер\" колхозыиа мүше болыа кірді. Макта бригадасывда істеп жүргенде ол жумыска укыптылығымен көзге іүсті. Пілтан Маииров жумыска тақсэріден пшғып кеш кайтатын, макта терудік күндік нормасыв 160 килограмға жегкізіп жүрді. Ал 1946 жылдын күзінде 11 тонпа макта терді. Колхоз баскармасы оныц енбекке адалдығын бағалап, 1947 жылы бригаданын мол өвімді учаскесіне звено бастығы етіп тағайыидады. Осы кезде ол Бүкілодактык Лениншіл Коммунист Жастар Одағыныц мүшесі болып алынады. Комсомол ГТілтан звеноны колына алғаннан кейін, іске бурын- ғыдан да зор ывтамеи кірісті. Звенода небэрі 6 кісі болатыи, олар өздеріне бекітіліп берілген 9 гектар учаскеге кыс Ішінде жэве ерте квктемде 200 тонна жергілікті тынайткыштар тасыды. Учаокені айдаудын алдында, гектарына 3 цевтаерден косымша суперфосфат Тукым жібітіліп жаве дәріленіп 2 күнніи ішінде себілді. Тукым себудін ізінше гектар есебінен катарларынын бетіне 3 тонвадан шірігеи көн және 5 центнерден күл піашылды- Макта көктел шыға бастасымеи опы жекелеу жумысы колға алынып, егістіи бос калған жерлеріне колдан тукым себілді, сөйтіп мактанын орташа калыкды-

сын, яғни егістін әрбір гектарында 80 мыц түптен келуін камтамасыз етті. Зв ен о май айынын алғашкы күндерінен бастап-ак, мактаны шакбыктау және культивациялау аркылы баптап күтуге кірісті. 1947 жылы егіс небәрі 7 р ет шабыкталып, 8 рет культивацпяланды. 10 рет суарылды жэне 3 р ет косымша тынайтқыш төгілді. Июль айынын орта к езін д е барлык учаскеде мактанын негізгі сабағынын у шы мен б>й ірін дегі бутактарын кырып тастау жумысы колға алынды. Үстеп ты найтуда минералдык тынайткыштармен катар (гектарына 5 центнер суперфосфат, 3 центнер аммиак селитрасы) 3 тоннадан шіріген көң, 5 тоннадан кой кыйы шашылды. Е гісті жаксы күтіп баптаудын нәтижесінде, Мамировтын зве- носы м ол өнім алды. Биіктігі 1,5 метр эрбір түп мактада 70—80 ка- уашак лайда болды. Звено мактаны жыйвауға уакытывда эзірленіп, мактанын кауашактары жана ашыла бастаған кезінде теруге кірісті. Макта тер у кезінде звено уакытпен санаспай күні-түні жумыс істеді. Пілтан өзін ін күндік нормасын 180 килограмға жеткізді, сүйтіп макта теру к езін д е 14 тонна м акта жыйнады. О нын звеиосыпдағы 3 гектар жердін ә рбір гектарынан 85,8 цент- нерден, ал 6 ғекгар ж ердін әр б ір гектарынан 25 центнер өнім алынды. Қажырлы енбегі үшін және макта егісінен мол өиім алғаны үшін, үкім ет Мамиров П ілтанға Соцвалистік Енбек Ері атағын берді. оған коса Ленин орденін және ,Орак, Балға\" алтын медалін тап- сырды.

МАҚТА егісінің шебері Рыскүл Махатованык есіыі букіл Қазак- стаиға белгілі. Рыскүл 1921 жылы туғав, кедей шаруамын кызы. Комсомол мүшесі Рыскүл 1939—1940жылдарыколхбзда жаксы кызмет істеп, Бүкілодактык ауылшаруашылык көр- месіне катысу правосына жетуді өзіяе міндет етіп кобғаы еді. 1941 жылы .15 жылдык Қазакстаи\" колхозынын баскармасы оны жастар звеносыныи бастығы етіп тағайындады. Рыскүл звеиосындағы небэрі 4 кісімен жуыыска кірісіп, квлемі 5 гектар учаскенід эрбір гектарынан 25 центнерден макта алды. Бунын өзі зор табыс еді, үйткені колхоз бойынша макта егі- сіиін әрбір гектарыван небәрі 12 центнерден өнім алынған болатын. Рыскүл мактадав мол түсім алудыд агротехникасыи табанды- лыкпев үйрене бастады. Бул оғая көп жәрдем етті. 1942 жылы мактаның түсімів гектарына 30 центнерге жеткізді. 1943 жылы көлеыі 6 гектар жердін арбір гектарываи 25 цент- нерден түсім алды. Рыскүл макта есіружөніндегізортэжрвбені менгерді. 1944жылы звеяосынын алдына ол әрбір гектарынан кемінде 100 цевтнердеи рекордтык түсім алу ыіндетін койды. Қажырлы енбек етудіц жәве жумысты сапалы жургізу нэти- жесінде, звено мактаиын әрбір г ------- \" ° ............... —

алынды',КІЛОД8КТЫК К0ммуішст (большевикіер) партиясы катарыиа О л бурынғыдан да жігерлеве түсті. іо ік ОЛ бУрынғыдан да мол түсім алу міндетін алға койды. „ *.ЫЛЬІ жана табы ска жетті де — Рыскүл Махатова өзіне бекітілгеи бір гектар ж ерден 111,5 центнер өнім алды, сол үшін үкімет оны Ленин орденімеи наградтады. 1947 жылдын бас к езін д е Рыскүл Махатова Келес ауданынын „Кызыләекер колхозына ауысты. Б ?л к езде егістев м ол өнім алғандарға Социалнстік Ецбек Ері о еРУ'Ордендер меи және медальдармен наградтау туралы ССР О дағы Жоғарғы С оветі Президиумынын Указы жарияланған болатыи. Ры скүл Соцвалистік Еңбек Ері деген атакты алу үшін, жумыска кызу к ір іс т і. Ол „Қызыләскер” колхозывда небәрі 4 кісіден звено курып ж ан а жағдайларда, ж ан а кісілермен квлем і 5 гектарлык учас- кеден мол түсім алуға бел байлады. БУл үшін звено кыстан бастяп учаскенің эрбір гектарыва 25 тонна көн текті. Ерте көктемде25см терен алып айдалғав жерге косымша 2,5 центнерден суперфосфат шашты. Т укым себу колайлы жағдайда жзне белгіленгеи мерзімде 2 күниін Ішінде аякталды. Тукым себумен катар катарларының эрбір гектарына 2 тонна шіріген көц жэне 1 тонна күл шашылды. Макта тегіс шьіға бастасымен, б ірінш і майға дейін жекелеу жумысы жэне егістін бос жерлеріне қайтадан туқьш себу жумысы жүргізілді, бунын ө з і егістін орташ а калындығын эр гектарыва 75 мын түп «акта ө сіруді камтамасыз етті. 1948 жылы макта н еб әр і 7 рет шабыкталып, 8 рет культивация- лаяды, 9 р ет суарылды, 3 р ет тыңайтылды және бір рет басын кырку жумысы жүргізілді. Е гісгікті коректендіруге минералдык тыңайткышгардан баска, гектарына 4 ценгнердеи суперфосфат, 2,5 центнерден аммиак сели- трасы, 2 тоннаға дейіи шіріген көн жэне 3 тоннадан кой кыйы Е гісті баптау жумыстары дэл мерзімде жәке сапалы еткізілді. Ры ск үл Махатованын звеносы 3 гектар учаскенің эр гектары- нан 86,1 денгверден, а л калган 2 гектар учаскеиің гектарынан 50 центнерден түсім алды. Қажырлы еибегін үкім ет жоғары бағалап, Рыскул Макатоваға Социалнстік Енбек Ері атағын беріа, оған коса Ленин ордені жэне .О р ак , Балға* алгын м едалін тапсырды. Ры скул Махатованын і _________ ___ өнім алу жолындағы іж рибелері 1948 жылы шыі н кігапшада баяндалған. Макташылар- ін жумыс тэжрибесіне оні эдістерімен танысу зор көыек болады.

вш и— иш вм аі ҚАЗАКСТАННЫН ДӘНДІ ЕПС ШАРУАШЫЛЫҒЫ.

Смаглюк Дмитрий Силович . . . Шатров Нусіпбек.................. 174 Спиягнн Гавриил Дмитриевич. . Швед Григорий Макарович . . . 170 Титова Ефимия Денисовна . . . Шестаков Василий Яковлевич. . 17к Торба Максим Осипович . . . . Шилов Никита Петрович . . . . 1Ж> Филеи Григорий Игнатьевич . . Шин Хен М у н ........................ 182 Филиппенко Сергеи Пантелеевич Шуленова Мария Яковлевна . . 184 Яковенко Николай Петрович . . 186 Чсрыушенко Алексей Арефьевич 170 Чистякова Анастасии Андреевна 172 Ярох Елена Нестеровна................ 188 Кайназаров Жолымбек................ 190 Каюпов Койбай .............192 Кашаганов Жумаш...................... 194 Кудайкулов Мусабек................... 196 Әділбаев Кабдрахман................200 КАНТ КЫЗЫЛШАСЫ Агафонов Петр Иванович . . Косенко Николай Васильевич. . У Адаменко Галина Андреевна . Лихолатова Федора Алексеи. Асанбаев Базарбай. . . Мамедкасаяов Имавберді . . . . с Баева Пелагея Прохоровна . Боровых Андрей Иванович . Мирошниченко Васндий Симоно- Будеев Дмитрий Иванович . Мырзаев Шаһберді......................2 Василенко Зоя Николаевна . Мырзахыметова Мария . . . . . 2 Вечеркин Яков Сергеевич . Мыраакулов Керімбай................2 Гончаров Василий Алексеевич.. 236 Мурадов Черкес Мусаулы. . . . 2 Гуляренко Степан Никифорович 240 Мусапіров Апнак.........................2 Дайрой Абдыкадыр................ . 242 Ланрова Зэриша............... ... . 244 дровна . . ■ .............. * . * 3 Дидарбекова Наужаы................ 246 Наймаикулова Бозікүл . . . . 31 Ногайбаева Саумал......................31 . 248 Носовский Иван Иванович . . . -'К Дударева Мария Петровна . . . 260 Нурбаев Мухамедкали................3( Нурманбетов Ахык.....................3 Ксболагова Катша...................2 Ошарбаева Сындыбала................ 31 Жаитокова Дарига................... 2 Пак Николай Васильевич . . . . 31 Золотарев Сергей Григорьевич. . 2 Ибрагимов Әліш Слмедулы . . . 2і Петренко Ефим Семевович . . . 31 Ибрагимова Марэня . . . . . 2 Пірімкулов Т у й т е ......................35 Иванникова Александра Федеров- Иукалов Андрей Степанович . . 35 Пішеибаева Шолпан...................35 Райымкулова Ж аяал...................32 Расвіупкие Иван Павлович . . . 32 Руденко Павел Зиновьевич . . . За Рябинский Степан Петрович . . 33

СОЦИАЛИСТИЧЕСКОГО ТРУДА Щ г£Г