KertiHri ypnawa anbi3 6onbin KanraH CaKSart MeH Kapa 6art6iwe (eciMi ¥MCbiHAbiK aBTop.) Typanbi MbiHa 6ip anriMe en eciHAe. Kia3aKTbiK confbi xaHbi KeHecapbi BanKaw xenimn waFanaybma xenreHAe «Ep a3bifbi MeH 6epi a3bifbi >Konfla» Aen, onap TaMaKTaH Tapbinbin, enAin artTybiMeH CaKSawAbiK Ma/ibiH anMaKWbi 6onaAbi. AnartAa, ocbi waFAartAbi ecrireH l^apa 6art6iwe AyraMeH ym kyh coKbip TyMaH >Kacan, onapAbi opbiHAapbmaH >xypri36ert TacTambi. TepTiHiui KyHi «Kort, MyHbiMbi3 6onMac, aciaH yriKeH Hapce >xok» AereH Ka3aKTbiK bipbiMbiHa opart Kapa 6art6iiue xaH capAapnapbiH TaMaKTaHAbipy yiuiH Kacbma AKaH6art 6yn6ynAbi - api nienieH, api aKbiH KartHbicbiH epTin, exi a6AbipaHbi aTKa TenAeTKi3e apTbin, xaHHbin TOKTaraH >xepme 6apaAbi. AKaH6art anaH TycnecTeH KeHecapbi xaH waTbipbiHbin eciriH KonMeH aiiibin Typbin, cybipbinca/iMa eneniMeH xaHra caneM 6epeAi. AnFauibiHAa xaH 6yn KbinbiFbma auiynaHFaHbiMeH AKaH6artAbin ce3i OFaH yHan, anaH TycipTin x<aHbiHa OTbipFbi3aAbi. Kapa 6art6iwe xaHFa caneMAecin, e3Aepme a 9 m-t y 3 TapTbin, TaMaKTaHAbipyFa xenremH artiaAbi. BartOiweHin 6yn biKbinacbma pn3a 6oxiFaH xaH KeHe OFaH 3epni toh xnri3in, AKaH6art 6yn6ynFa aT MiHri3in KartiapbinTbi. ¥3an LUbiKKaH coh AKaH6art 6art6iiuere: «Cemn KypTbina 6epreH >xok, Memn ypTbiMa 6epAi» - Aen 3epni to hf3 Kbi3biFbin a/ibin anaAbi. Kapa 6art6iiue peH>xin: «AKaH6artFa >KbinTbipaFaH Kbi3biKTbin eiuTeneci 6yrtbipMac» Aemi. PacbiHAa AKaH6art >xnbipMa >xacKa >xemert KartTbic 6onbin, apTbiHAa ypnaK KanManTbi. flece Ae xaHMeH xe3AecxeH >xep «AKaH6artAbin aK Te6eci» aiaHbinTbi. Ortujbi SartAbiK eciMKOpnbiFbi >xartbiHAa en ay3biHAa >xypreH anriMe caHanyaH. BipAe BanFanbiHbiK 6anacbi l^oxa^aH Ba6artynbi jxhwh 6Txi3in >xaTca, Kywix pybiHaH LUbiKKaH aiaKTbi AxMaAM AereH aKbrn artKartnan enen artia xenimi. AccanayMaFanertxyM ^o>xaKaH>xaH, Kene can enen artnbiM OocaFaHHaH. ApFbi aian Kbi3bip wanFaH 6aTbip Benex, MapTe6en 6nix 6on Typ ocbi )xaHH3H. Bip 6acbi apTbiK TyFaH WanMeHAemn, Haci6iH KYAart 6epep ap neHAeHin. >Kanartbip ^o>xaKaH Aen >xap canaAbi, To6bma >xnHanFaHAa xopMenxeHiK. Yann 6artnbiFbi acKaH TapaHinbiHbiH, Ortujbi 6art aHbiK 6ipi KaHaywbiHbin. CyHAeT6art MortHbi KaujbiK TeMeH >xaibip, >KaKCbiFa caHaibi >kok KaMaywbiHbiH, - Aen Ortujbi 6artAbi Cbman-MiHert >xeHence xepex. Ocbmay xen 3aMaHAa eMip cypreH 6a6anapAbin 6ipi Tynex 6aibipAbiH a3aH ujaxbipbin KortFaH eciMi - flyrtceH6i. flaKan aTbi Tepicmin Tynen Typybma 6artnaHbiCTbi artTbinbimbi. TamxeHT, CaMapxaH >xaHe LLIyAaFbi 6a3apFa 6ip xy3Ae 40 Mbin Kort, 2 MbiHHaH aciaM aiaH eri3 artAaixaH Ortujbi 6art con xe3Aepi xeAert- xenmixTep Kbicbinbin xence Man 6epin, yin >xbinAaH coh eciMiMeH Tanan eieAi exeH. OrtujbiHbin 6yn KbinbiFbma en->xypTbi Hapa3bi 6onbin >xypreHiH Tynex 6aibip Tanart peT xepimi. BipAe yrtme xaAipni MertMaH xenreH Tynex 6aTbip Ortujbi 6artFa aAaM >xi6epin, Man anAbipaAbi. CertTin KOHaKTapAbi pn3a e iin anaHAbipaAbi. ApaAa yw >xbin QTxeH coh OrtujbiHbiH e3i xenin: «Bip ManbiMa ym Man KartiapacbiH», - Aen Tynexxe TenciHin, KaMUJbi yrtipce xepex. Con xe3Ae aujy KbiCKaH SaTbip OrtmbiHbi a i ycTiHeH >xynbin anbin: «CeHin enirinAi OanbiKTap AOAacbma TaciartMbiH», - Aen uja6a >K9HeneAi- Con xe3Ae 6aTbipAbiH iHici: «OrtuubiHbi cyFa Taciacan MeHi Ae 54
6ipre Tacia», - Aen afacbiH KywaKTan wi6epMeMAi- Cei/iTce OMLUbi MeH iHici Tec KafbicTbipfaH a o c eKeH. - O m, aTana Hanei! - Aen 6aibip OMWbiHbi CbinK eTKi3in TaciaM canbin wype 6epimi. Mbin enin, mwh TipinreH xanKbiMbi3 caH Typni KacipeTxe T63e 6inin, eHceciH eHAi Keiepe 6epreH,ae Ynbi OiaH corbicbi 6acianflbi. EwenAeH-aK en ujeTiHe way TMce ep a3aMaTbi aTKa KcmaTbiH Ka3aKTap EKiHiui AYHMewy3inix cofbicia Aa e n fliri MeH epniriH TaHbiTTbi. CofbicTbin 6eciHiui KyHi wepneciMi3, ywKbiiu 6aKTbiopa3 BeMcex6aeB eiunec epniK wacan, HeSapbi 20 wacbiHAa Ka3a Tambi. >KayAbiH t 3hk xonoHHacbiHbin yciiHe wacbiH 6onbin TycKeH KanmaH MacnoB axMnawbiHbin KypaMbiHAaFbi KahapMaH Ka3aKTbiH 6i3AiH wepneciMi3 eKeHiH OyriHAe BanKain eni MaKTaH eiefli. BaKTbiopa3 BeticexOaeB ^a3aKCTaHHbin XanbiK KahapMaHbi, Pecei/i OaTbipbi AereH epexwe KypMeui aiaKKa Me 6onbin, TapMx KOMHaybma eHAi. AnMaTbiAa wacaKTanbtn, MaMAaHAa epnix iciepiMeH en waAbiHAa wai-tFbipbin KanraH 28 naHcf)MnoBWbinapAbin iiniHAeri TepT KaHAac 6aybipnapbiMbi3Abin 6ipi - Myca6eK Cenrip6aeB Ta 6aK AapbifaH EanKaiu enipiHAe AYHMere xenreH. Bana Myca6exTin ec OinreH tuafbiHAa Ce^ripSaM aiacbi eMipAeH eTin, weTiM KanaAbi. Byn xe3Ae enxeci KyHec BexcertiT eciMAi wiriTxe TypMbiCKa mbifaAbi Aa, ana-we3Ae KaMKopnbiFbiH xepin eceAi- M. Cenrip6aeB awapwbinbiK OacTanFaH wbinAapbi acTbiKTbi eKipAeri aFatibiHAapFa Kapai/i kohwc ayAapaAbi. CoFbic OacTanFaHAa MaMAaHFa Kapaian ayAaHAbiK ecxepM xoMMecapMaTbiHaH anaHaAbi. 1942 wbinFbi 21 niinAe xyHi KCPO >KoFapFbi Kenecmin >KapnbiFbiMeH epnixneH Ka3a TanKaH M. CeHrip6aeBKa «Kenec OAaFbiHbiii Baibipbi» aiaFbi 6epinAi. YpnaK ca6aKTacTbiFbi AereH ocbi eMec ne? HypMonAa AnAa6epreHOBTin eKOexKOp, aAan aAaM 6onFaHbiH 3aMaHAacTapbi >xMi aiiTaAbi. BipAe Taynbi enipAe KyanwbinbiK 6onbin, weMinen AafibiHAay KMbiHAaFaH xe3Ae 6ip Ton 6acuubinap «ep 6yTacbi 6ip acbiM eT» Aen en ay3biHAa MaKTaHbiwneH aPiTbinaTbiH BanKain enipme aTOacbiH 6ypbinTbi. BacKa inapyainbinbiKTbin OacLUbinapbi e3AepmiH TexHMxanapbiH exenin, MexaHM3aTopnap Cbipbi 6enrici3 wepAe >xypri3e anMati eype-capca^Fa Tycin waTKaHAa HypMonAa AnAa6epreHOB weprinixTi MexaHM3aTopnapAbin en6exaKbicbiH exi ecere xeTepe OTbipbin, weprinixTi ujapyaiiibmbiKneH 6ipre men AaPibiHAaMAbi. CouManMCTix En6ex Epi aTaHFaH HypMonAa AnAa6epreHOBTin wyMbic yMbiMAacTbipyAaFbi e3iHAix TeciniHe ocbi oKMFaAaH con xe3 weTxi3reH en-wypTbi «HypMonAaHbin KMbiHHaw KMbicTbipbin won Taybin xeTeTiH KacMeTTepi aTacbi BannbiK 6Mre TapTKaH» Aen TanAaM KaxKaHAapbi 6ap. BanKain wypTbi Aa 3aMaH aFbiMbma inecin, eniMi3Ain axoHOMMxacbiHbin apTybma cy6eni yneciH KOCbin xeneAi. HapbiK 3aMaHbma 6eMiMAenin oTbipFaw LuapyaiubinbiKTap a3 eMec. ATan aMTcaK, TepT Tyniri MeH eriHiH waMKambin ecipin OTbipFaH «flMHapa-PaHH» >KLUC-i (6acinbicbi BaKbiT ATaM6exoB), «Arpocf)MpMa Bipnix» >KLL)C-i (Sacinbicbi 06Aiwannap KbiCTayOaeB), «TaMinbi6ynaK» >KLUC-i (6aciubicbi MycTacfca l^anMeB) cbiHAbi LuapyaiubinbiKTap, «BanKaui wonAapbi» >KUJC-i (Gaciubicbi HapbiM6eT 96Ai6aeB) ayAaH axoHOMMxacbiHbin apTybma cySeni ynecTepiH KOCbin xeneAi >KoFapbiAa aMTbin eTxeHiMi3AeM, BannbiK 6m 6a6aMbi3Abin MepeiiTOMbiH aTan eTyAe xiTan wa3binyAa. Byn AereHiMi3 ypnaK caHacbiHAa aTa-6a6anapbiMbi3Abin wypin eTxeH connaKTapbrn KaiiTa wa^FbipTy 6onbin Ta6binaAbi. ©MTxeHi, 6yriHri ypnaK neH xenep ypnaK 6a6anap canFaH capa wonAaH ca6aK anybi TMic. XanKbma KopFaH OonraH BannbiK 6m 6a6aMbi3 Typanbi ce3Ain TyMmi Ae ocbi. 55
>1 FV M bIPH A M A C bl FVJIAMAJIbIKKA TOJIbI TyriH TapTcan TY6iHeH KGHeHin KGMecKineHin KanfaH waKYTbm Kepep KatipaH Kapa >Kep... TafAbip TanaMbiH TaMKbinaHbin >Kaica Aa, TonbiparbiHHaH Typni meiueH MeH KeceMAi TynerriH, TyAbipAbin. OcbiHbin 6api KiM ywiH eAi?! TuflHaK Typnaybi >kok 6aaHCbi3 >KanraHHbiK MyfAapbiHAa MyKbiM enAiH 6a3biHacbi Luaniubin Kana 6GpAi. ByfanbiK TapTbiHfaH 6yn Ka3aKTbin 6yna Kyiui 6opKGMiKTGHin, 6ocaHCbiraHbi Ma coHAa?! EHwapnbiFbi MeKTerem mg anAe?! 0 mgha0, a3M3 6acbiH tgk AnnaHbin anAbiHAa raHa MAiprGH a6aAaH AnawTbin ap-HaMbicbi ycaKTanbinTbi AereHre ci3 nnaHacbi3 6a?! >Kok, 9n6eTTG. TG3iMi TyrecinMePiAi 6yn enAiH. ca6bipbi capKbinMaPiAbi Aa. CG6G6i, aujybiH aKbinbiHa, bi3acbiH biHca6biHa >KGKqipTGTiH AaHareMnepi 6ap. Con TGMipK;a3biFbiMbi3Aaii >Kon KGpcGTin, Ty3i >KonAbi HycKaymbi TGpGnGpiMi3 6eH K6HenepiMi3 - aAaMAbiK anFbiinapTbiMbi3AaH aAacTbipMaii KeneAi... ManriniK Myparrbi MaKcaT gtkgh Ka3aKTbiH KGpereHAiri ocbiHAaPi Aa KGpiHic 6epGAi. CaHa capKbiHinaFbiHAa caKTanbin KanFaH capbiHbiMbi3 - con KGiiiGri Ayanbi aybi3AaH Kynapnbi CG3 LUbiFapFaH 6n-LUGUJGHAepiMi3AiH apMaH-TinGKTGpiMGHGH TaKbinGTTGC LUbIFap... Me/ K,a3aK, 6anacbiHa ueH dananbifi qoxaubiHbi eKeHiH yumbipbin, menipeai myndaHraH dyHueze mypanbt^ Hea'odi yrbiHdbipa 6im en, HaMbicbiHa luoh; macman, KaCiMaHa «a3anmbihi qaucapnbirbi yuiiH pyxbiH xaHbiraH coHdau daHaaeu h9M 6ahadypnepiMi3dih( xanraebi - Bannbih, 6a6aMbi3dbiH, myraHbiHa 6ubin 325 Mbin. >KayrepwiniK 3aMaHHbin 6i3ra KemipreH 3ananbi MeH 3apAa6bi a3 eMec-Ti. CoFaH Aa KapaMaii, cyM coFbicTbin eieriHAe eKineHin, apyaKTan aTotinaFaH 6aibip- 6a6anapbiMbi3AbiH KbinbiwbiHbin KaHbi MeH dpi waHAapbiHbin apKacbiHAa MbiHa 58
PaxivieT Pa joeKy.n.i E C ^ O Y J IE T O B AnMaTbi o6nbicbi fliH iciepi weHiHAeri 6acKapMacbiHbiH 6aciubicbi
aTbipan^a neniK eiin 0TbipMbi3 foi/i. OraH wapFaK 6acbiMbi3 wacTbiKKa TureHLue Tay eiyiMi3 KepeK-Ti. Con TapnxTbin6ip 6eiiHfle EannbiK6 n Typanbi Aa a3Abi-Kenii AepexTep MeH aHbi3-8KriMenep KbinaHbuaAbi. CoHbin 6 ipiHAe: KanMaKTapAaH bifbicbin, Cbip >K9He lily 6otinapbiHAa 6ocbin >KypreH >KanatibipnapAbin 6acbm KVparaHbi, EcxenAi 6 nMeH, K,a6aH aKbiHMeH, OpaK 6aTbipnapMeH 6 ipre onapAbi >KeTicy enKeciHe Kewipin axenin, KOHbiciaHAbipfaHbi aMTbinaAbi. HaKTbinbi AepexTepre cyMeHceK, EannbiK, EcKenAi, OpaK 6aibip AnbipaKati wai/iKacbiHAa >Kanai/ibipnapAbiH KonbiH 6acian, KanMaKTapAbi Ine Aapuncbma TOfbiTKaH. >KayAbiK Heri3ri Kyini TanAbiKopraH waKKa KainKaHAa ynKeH 6ip To6bi KacKa >KonAaH LuanraiiAa xoTKaH Ine, EanKaw, Karviay waKTbi naHanaMaK 6onaAbi. Ynbi Kon6acwbinap Kiwi >ky3a ik xaHbi 9 6 inKaMbip, Kapaxepei/i Ka6aH6aM. l^aHWbiFanbi BereH6ai/i, UJanbipawTbi Haypbi36art, >KaHbic OiereH, An6aH Pai/ibiM6eiaep KaniviaKTapAbi KyHuubiFbic wawa Type KyFaHAa, aprra, KamanAa KanfaH >xay To6biH >KaMpaiyAbi EcxenAi, BannbiK. OpaK OaTbipnapAbin xocarbiHa Tancbipca Kepex. KianujaraMAaH EanKawKa Aewinri 500 waKbipbiMAaii y3aK wonAa onap >Kypri3reH >KOMKbiH >KopbiK >xaMbiHAa en ay3biHAa anbi3-aHriMeHihi 6i3re 6enrinici faHa 6yn. An 6enrini eMeci KaHwa?! Ma. Yuu >Ky3 >Kbin eice Ae, yin >Ky3iHin ypnafbi OaTbip 6a6acbm yMbimaK eMeH. YMbunaiiAbi Aa. Ynbi eciMi ypnarbma ynbiKTanbin, KapT TapuxTbin KamapbiHAa caKTanapw aHbiK- OHAaPi aAaMAapAbi Tanipi TeKKe TyAbipMaMAbi, TeKKe MopamaiiAbi. TeriHAe TeKTinix ycTbiHbiHbin TypaTbiHbi coa3h Aa 6onap. Keiueri eniM A©n eixeH AcaH KaMfbiHbiH, K;a3TyfaHHbiK, flocnaM6eTTiht LUanxni3AiH, OAaH KanAbi >KneM6eTTiK apna KanraH i3i - LuewiMAi >xepAe weweHAinix neH acKaH napacaTTbinbiKTbin apKacbiHAa KiM-xiMAi SonMacbiH 6ip aybi3 c©3re TOKTaia 6inAi. EnAiM epie^i cbiHfa Tycep yaKTa 6yre>xexTeMei/i, 6yKnaHTanaMaM opfbua 6inAi. TafAbip TananaMbiHa Tycneii, TaTbiMAbi
AaypeHHiK KenepiHe ceHAi. 3aHTanaK racbipAbin, o^aH KanAbi 63i cypreH 3aMaHbiHbin, AayipiHin 6iTiM-6onMbicbiH 6eAepnen, niiuiH-Ken6eTiH aPiKbiHAan, apTbiHa eiu6ec Mypa KanAbipbin Kerri. FyMbipHaMacbi fynaManbinbiwa Tonbi 6a6aMbi3Abin eiunec Mypacbi - xenep ypnaKTbin AaHanbiK AapuncbiHAaii 6oncbiH! Aprra KanraH >KbinAap cineMiHAe ocbiHAaii apfbi-TeriMi3AiK 6apbma 6i3 Ka3aK Gonbin KyaHybiMbi3 KepeK... Ocbi opatiAa, o6nbic 6aciubicbi AMaHAbiK Fa66acynbiHbin eTKeHre KaMTa kg3 Tacian, y/ibinapbiH ynbiKTayra Kyiu canbin waTKaHbiH aian eTKeHAi >k6 h KepAiM. BannbiK 6 m 6a6aMbi3AbiK 325 >KbinAbifbiHa opart yrtbiMAacTbipbinbin OTbipfaH «Ba6anapAbiH epniri - Tayenci3AiK Tiperi» arrbi TaHbiMAbinbiK-Taf3biM artbi coHbin artKbiH AaJie™. Byn TaHbiMAbinbiK-Taf3biM artbiHbin MaKcaTbi - 6ypbiHFbi GTKeH 6aTbipnapbiMbi3 6eH apKanbi aKbiHAapbiMbi3Abin, KeMe^rep KeceMAepiMi3Ain, aAifiAiK LUbin6bipbiH ycTafaH 6MnepiMi3Ain eciMAepiH ecxenen ypnawa eHere eiy, onapAbi caHa caKbinaybma yanaiy, TaMbip wartraH TapMXbiMbi3Abin ocbiHAart TynranapbiMbi36eH TonbiCKaHAbiFbiH K6pceTy haM acneney 6onbin TaSbinaAbi. CoHbiMeH Koca, aTanMbiiu 6acTay - xanbiKTbin 3epAe-3ertiHi, aia-6a6ara AereH nep3eHTTiK nertinAepiHin acie anacapMafaHbiHbiH6ip nyiunarbi icnerri SonAbi. Onart 6onaTbm 6onca, Ten TapMXbiMbi3 6eH acbin KYHAbmbiKTapbiMbi3Abin KeneweK K0K)KMereH Kenertin, ym x<aAbiHaH ynbiK 6a6anapbiMbi3AbiH eciMAepi yMbiT KanMacbiH AeMeKniH! >Kep waHHaTbi >KeTicyAin en KopraraH epnepiH, >xypTTbi cyrtciHAipreH AY^flinAepiH, AaHarertnepi MeH TapMXM TynranapbiH KaAipney - Meweni MiHAeTTepiMi3 6eH napacarrbi napbi3biMbi3 exeHiH
K a il pa i E Y J 1 A E IE A E B K,apaian ayqaHbiHbiH aKiMi
KHEHHEH AHHAJIAHblH EAJlflblK; ATA CyMciHAi BannbiK KepreH coh. l3flen TanKaH wepiHe, >KepiHe cai/ixec KeniHe, >KepiHe wbiKKaH Lue6iHe, Ocbi >Kep KOHbic 6onap Aen, Heri3ri MeHin eniMe... En opHbirbin TonfaH con, MeHiuiKTi wepi 6onfaH con, BannbiK neHeH OpaKTbi EcKen,qi 6mai 6acujbi fbin - Aen >KbipnafaH eKeH XX racbipAbin aKbiHbi l^anKa >Kancap6aMynbi. HaKTbinbi aepeKTepre cyMeHcex, BannbiK, EcxenAi, OpaK 6aibip AnbipaKai/i matiKacbiHfla WanawbipAbin KonbiH 6acian, KanMaKTapAbi Ine AapuncbiHa TOfbiTKaH. >KayAbiH Heri3ri Kyiui TanAbiKOpraH >KaKKa KaiiiKaHAa Y^KeH 6ip To6bi KacKa )KonA3H manraMAa >KaTKaH Ine, BanKaiu, KjaMay >KaKTbi naHanaMaK 6onaAbi. ¥nbi Kon6acujbinap Kiw i >xY3Ain xaHbi 06inKai/ibip, Kapaxepeki Ka6aH6aw, KaHWbiranbi BereH6aii, lilanbipaiiJTbi Haypbi36aM, >KaHbic 0TereH, An6aH watipaTyAbi EcxenAi, BannbiK, OpaK 6aTbipnapAbin wacarbma Tancbipca xepex. Ocbi xyHre AertiH Ine, >KnAeniHiH KytibinbicbiHAa, BanKaw Teni3iHe >xaKbiHAay aiiMaKTa Yiu KanMaK AereH wypaiinbi >xep 6ap. Con yweyi 93 epxiMeH wanatibipAbiH Kon6acujbinapbiHa TbiHiubinbiK Kbi3MeT eice xepex, coAaH con >xep yweyme cbitira 6epinreH Tapi3Ai. BannbiK aiiTTbi AereH ineujeHAix ce3Aep, ani ne en ay3biHAa >XYpreH, KaHinaMa ynaFaubi c©3Aep 6ap Aeceni3wi. Mbican peiiHAe 6acnace3Ae wapMnnaHraH xei/i6ip ce3AepiH xemipe xeiyAi >xoh xepAiM: >KaKCbiAaH >xaM3H Tyca, >xbiHHaH 6onap, >KaMaHHaH >xaKCbi Tyca, HypAaH 6onap. Ban 6onbin ewxiM >xannac >xepAin >XY3iH, Cyny 6onbin eiuxiM >xannac xyHHin xe3iH. flY H^eHiH Kbi3ybi xyhhch, KMiMHin >Kbinybi JxyHHeH. Kapa^FbiHbi Kapanan KaMTeMi3, >KynAbi3AbiH >xapKbipaybi TYHHeH. KiMHiH 6aibip exeHiH >xay xenreHAe 6inepcin, KiMHiK weweH exeHiH Aay xenreHAe 6inepcin. VpnaKTaH ypnaKKa >xeTxeH ocbiHay ynaraTTbi c©3Aep atiTKaH aAaMAbi aynwe eMec Aen xiM awTaAbi. BannbiK - SaTareii Kapkin, a ^ m©p weweH raHa eMec, en 6acujbicbi - xeceM 6onraHbi s \\ap,s \\a aHbiK. KaHwaMa >xbinAaH 6epi 6aciapbma TyHereHAep 6ana Taybin, aypybiHaH >Ka3binbin, KbipCbiFbmaH apbinbin xene >xaTKaH koc aynkiere Typrbi3binFaH 3©yniM ecxepixiujTep - ypnaKTap yMbunatiTbiH 6enriAeki 6onbin Kana 6epMex. 65
1« _ i ij ^ ■ . * il j -J !yJVvvr\\>i,' M'> - ft M ^T> yi ;\\ix yy ' s%h_ |m AjA A 4|<»'-f
A. iMac O JIL 'I KeKcy ayAaHbiHbiK aKiMi
PYXAHH W A H F b lP y - YJITTblH, YJlbl MYPACbl flapbiTKaH OMfa KyaT, 6oMFa AapbiH, Kai?ua opa/iFaH KacneT 6aFanapbiM. Ylu facbip 6niriMeH yiuTacbin Typ, EcKenAi, BannbiK, Ka6aH 6a6anapbiM. LLIbipKanaAbi KeKcyAbiH aceM 0 Hi, LLJe>KipeMi3 K6HeA6H 6acianaAbi. EcKe/iAi, EannbiK 6 m MeH ^a6aH wbipay, >Kon6apbic 6a6aM wepiMHin Tac KaManbi, - Aen x<epneciMi3 aKbiH- >Ka3ywbi HypM/ia EeKTeMipoBa >KbipnaraHAaM, >KeiicyAbiH KMeni MeKeHi caHanaibm KeKcy enipi ©ynne 6a6anap MeKeHi. Ynbi AanaMbi3AbiK AapKaH nep3eHuepi Ka6binMca >Kbipayf BannbiK 6 m, y©nM LUopa, flapa6o3 aHa, T8 u i6 a M 6aibip, l^apbiM6aM T©TTi6aMynbi, Tin e H in i Ka3bi, BaMTyp6aM 6 m, OpaKTbi 6aibip, Hapi6aM AaT^a, ComaH6aM, LLlona6aM 6aTbip, M©MKe aKbiH, AianbiK lueiueH, C©MeH CeMTiM6eiynbi, AAaM a ia , Annbic6ai/i 6oxibic, KepiMKyn Ha3apynbi, EceHrenAi, MayniM6aM CanK6aMynbi, KbiAbipanbi Menni6aMynbi, M©MKe BaMre3Kbi3bi ceKinAi TeKTinepAiH Tyfbipnbi ypnarbi KyHi 6yriH re AeMiH wanracbin KeneAi, >Kanraca Aa 6epMeK. ©MTKern, con Tay TywanapAbin ypnaKTapbi Te KTiniKTi anacapmaM, 6ap caHanbi FyMbipbiMeH ca6aKTacTbiKTbi caKTan KeneAi. KeKcy ayAaHbiHbiH opianbifbi BannbiK 6 m KeHTi K6He flyHreHe - opiafacbipnbiK Kana opHbi. flepeKTepre cyMeHceK, KanaHbi aMHana KOpwaFaH KOpFaHbic AyanAapbiHbiK KanAbiFbi caKTanFaH >K©He Kana ayMaFbi 30 reKTapAaH aciaM >KepAi anbin >KaTKaHbiH anFapaMbi3. 1940 >Kbinbi >Keiicy apxeonorMn OKcneAMMMncbi (>KeTeKiijici A. H. BepHimaM) anFauj p e i flyH reHere 3e p ne y >KyMbiciapbiH >Kypri3Ai- Ka36a wyMbiciapbiHbin H©TM>KeciHAe >Kannbi ayMaFbi 60 Meip, 6M iKTiri 4,5 Meip Te6emH yiu KVPbinbic Ka6aTbmaH TypaTbiHAbiFbi aHbiKTanAbi. KapaxaH ©yneTmin Tenrenepi MeH 3epni biAbidapAbiH KanAbiKTapbi MeH Kbim biAbiciap cbiHbiFbi apacbmaH opaMa 69
QflicneH wacanraH biAbiCTapAbiA TyTKanapbi Aa Ke3AecTi. ApxeonorMHnbiK MaiepnanAapbiHbiH KepceTyiHiue f lY Hr^He 9 -1 3 facbipnap apanbirbiHAa TipujiniK eTKeH Kana. flY H re H e H i Be p H iuia M 13 racbipAarbi ^oPinbiK Kanacbi, an K. BaunaKOB opTaracbipribiK E K ie ri3 Kanacbi ner\\ ecem ewAi- M axM yT KawKapnAin xo c a ra H xapTacbi (11 racbip) MeH P y 6p yK >xa36anapbiHAa 6 yn Kana EKie ri3 Aen 6e p in re H . E K ie ri3 - o p ia Ine anKa6biHAa 6onra H Kana aiaybi MaxMyT KaiiJKapMAiH (II f.) KapTacbiHAa K e p c e iin re H >xaHe B . P y 6 p y x iiH xyHAeniriHAe Ae aMTbinraH. 3 e p TTe y w in e p A iH 6on>xaybiHwa, Ka 3ip ri A nM a ib i o6nbiCbiHbiK Kexcy e3em 6onbiHAarbi R y H re n e E x ie ri3 A in opHbi 6onybi m y m k I h . Tarbi 6ip AepexTepAe KemriH Heri3i 1831 >Kbinbi O p ia A3nn MeH Ci6ipAi 6aMnaHbiCTbipaTbiH cayAa >KonbiHAarbi ewenri fly HreHe >K9He M a li enAi MexeHAepi opHbiHAa KanaHfaHbi atiTbinaAbi. Py6pyxTbin xyHAeniriHeH \\3\\Hp,\\ne SxBMyc Kanacbi aianaAbi. Ce3 >kok, 3xBnyc - X I racbipAa M axM yA KawKapM 93iHiH «TYpiK C63AiriHAe» («flnyaHM nyraT-aT-TYpiK») >xa3FaH Exieris KanacbiHbiht 6ypManaHFaH aiaybi. KanaiiibiKTbiA ayMaFbi Y^xeH: OHbin co nTY d iK-iiib iFb ic Tapa6biHbin y3biHAbiFbi 675 Meip, an OHTYCTix-wbiFbiCbi 5 6 5 Meip exeHiH awicaK Ta >xe ixinixTi. I^a36a >xyMbicbi ocbi >xepAe V II- IX FacbipnapAa TypFbiHAapbi aybin wapyawbinbiFbiMeH
>K0He apTypni KoneHep Kaci6iMeH aiiHanbiCKaH warbrn e/iAi MeKeH 6onfaHbiH aHbiKTaflbi. Byn akiMaK IX racbipAaH 6acTanbin X III facbipfa AePiiH opia facbipnbiK Ka3aKCTaHflafbi xana Ma^eHneTi opianbifbiHbih 6ipi 6onraH. E>Kenri >KeiicyflbiK Tapnxn Tonorpa<t>nHnbiK cypeiiH PyGpyx xanAbipAbi. Kapaian MeH Kexcy e3eHAepiHin anrapbrnaH eiin, on: «Mbi Bbexann b oneHb xpacuByK) AonnHy, MMefOLuyK) cnpaBa Bbicoxne ropbi, a cneBa Hexoe Mope min 03epo. TflHymeecfl Ha 25 Anew nyTM b OKpywHoc™. M aia paBHHHa bch npexpacHO opoiueHa CTeKafOiAHMH c rop boasm h, KOTopbie Bee BnaAa/w b ynoMBHyioe 03epo» A©n >xa3Abi. Kexcy ©3eHiHin anrapbiHAa opHanacxaH Kownbix Typanbi Py6p yx 6binaM »a3Abi: «TaM He6onbwoM ropOA no hmchm Kaw/iax, b kotopom 6bin 6a3ap, ero nocemann MHorne K y n u b i » . «fly H re H e » aianaTbm OHbin KMpafaH xanAbixiapbi Kexcy 63eHiHiH con xofacbiHAa, Kexcy xaHT3aybiTbiHbiKayMafbiHAaopHanacxaH. Bart msaghm Ka6aTbi 6ap anbin yniHAinep X -X III racbipnapAa Ine esemmu wakibinbiMbiHAarbi Kotinbix KanacbiHbin ipi KOHbic 6onfaHAbirbiH xepceTeAi. Kana AyanMeH xopwanfaH MdHe KaKnacbiHAa comyciiK-iubiFbiCKa xaparaH xocbiMiua Ka6bipracbi 6onfaH. Kexcy ©3eHi 6okibiHAafbi LUanbipaxTa 6niK, Ty6i 6ip, yiubi yuj 6eneK epexiueneHreH cepex TacTbi KyAaii a>Kbipainaca aAaM aiibipa a/iMaraH EcxenAi,
BannbiK, Ka^binucafa Ta 6 n fa u b ih ©3i KOiifaH ecKepTKiw Aen KacbmaH ©TxeHAe ynKeHAepAih 6 e iiH cunan, 6aciapbm MreHiH Kepin ecriK. 3epAenei/i Kapacan 3epAeKe TOKbip TapMx Tan6anapbi Ken. ByriHAe Kexcy ayAaHbmbiK opianbirbi TanAaMbi TiniK weweH, aynne, 6n BannbiK eciMiMeH aianaAbi.1993 wbinAbin 25 MaycbiMbiHAa TanAbiKopfaH o6nbiCTbiK xenecmin Kaynbicbma c©Mxec Kmpobck Kemi BannbiK 6 maybinbi 6onbin 63repiinAi. AyAaH TypfbiHAapbi 6a6a eciMiHe Kip TycipMeM en6ex eiyAe. B y riH ri xyHHiht >KeiicTiKTepi xeujeri KyHMeH GaMnaHbicTbi. Tayenci3AiKTiH anraniKbi >KbinAapbiHAa He6ip KUbiHAbiKTap opbiH anAbi. ApAarepnep cohwh 6apiH KaMbicnaii Keiepe anfaHAap. Onap enAi epeH ic ie p re >KyMbinAbipAbi. 1992 >Kbinbi EcKenAi 6MAin. 1993 >Kbinbi Ka6aH wbipayAbin, 1994 >Kbinbi BannbiK 6MAiH 30 0 >KbinAbiK MepeMTOMnapbi aian ©TinAi. Byn MepeKe enAiH enAiriH HbiraMTbin, ipiniriH TaHbiTTbi. 3. TaMWbi6aeBa, A. BaMMypaTOB, K. AKbinwaHOB, M. 96AipaxMaHOB. >K. >Keinic6aeB, A. HypMyxaH6eTOB, B. HycinoB, K. Xanenos, A. PaxbiM6eKOB, T. BaM6ocbiHOB, >K. EriH6aeB, LLl. 0AeT6exoB CbiHAbi a3aManap BannbiK 6 m xeceHeciHin ai/manacbiH a6aTTaHAbipyra aicanbidbi. MepeMTOM KOHaKTapbma aKwanKaH yiinep Tirin, ac 6epAi. BannbiK 6MAiH TopKanbi TOMbma xexcynbiKTapAbin KOCKaH yneci 30p. En 6onbin KipicKeH ic KawaHAa 6epeKeni. MeKTen oKywbinapbi ca6aKTaH Tbic yaKbina acaianK, TawnMbiK, Kiiui caHAbiK, AOMGbipa wacan, ©3 ynecTepm Kocca, ©>xenep T©pK©pnenep, KOp>KbiHAap, TycKMi3Aep, >xaMHaMa3Aap AaMbiHAan, cwM-CMnnaTKa apHanfaH Aop6anapbiH TOMra TapTy e u i. Ka3bmanbi KapnapbiMbO KaMWbi ©pin, aT a63enAepiH, 6eciKTep, afarn TociaraHAap AanpnaAbi. Ocbi 6ip KapanaMbiM 6onca Aa KonAaH xocanfaH KynAbi 3auap tom KOHarbiHbin 6ara wemec cbiM- >KopanFbicbma ai/manbin, KOHaKTapAbin epexwe pM3aujbinbiFbma Me 6onAbi. ToMFa >KMHanFaH ManAaH 6a6a TOMbmaH T©6©piK peTiHAe TeKeni KanacbiHAaFbi Kapnap yMiHAe, >KapKeHT, YniT©6e KananapbiHAaFbi >K©He AnaxenAeri 6ananap YMiHAe apHaMbi >KbinKbi, ipi Kapa Man coMbinbin ac 6epinin, T©p6MeneHyiiii ap 6anaFa 1000 (Mbin) coMHaH cbiM-CMnnaT 6epinAi- Ba6aHbin 10 00 0 (oh Mbin) AaHa paMaFa canbiHFaH nopipeTi wypTtnbinbiKKa TapaTbinAbi. ByriHAe ap wanbipaKTbiH TepiHAe Hyp Qjaujbin TypraH 6a6a cypeii MeH acaTa«K. 6ecix K©3ine ouaM 6acbinbin, iwin wbinbin cana 6epeAi- «Byn 6a6aFa AereH en KypMeii» - AeMAi K©HeK©3 KapMnnap. Kexcy ayAaHbiHbiH axiMi KepiMTaM 06AipaxMaHOB BannbiK 6 m MyciHiH opHaTbin, aMHanacbm a6aTTaHAbipbin en KypweTme 6eneHAi. 06nb ic axiMi AMaHAbiK Fa66acynbi B a ia n o B MeHi Kexcy ayAaHbma axiMAixxe TaFaMbiHAapAa «KMeni >xepre 6acujbinbiKKa 6apa >xaibipcbiH, xanbiKneH Tin Ta6bicbin, 6ap Ka6ineTiHAi enre apHa, >xepAi anna, 6a6anapAbi 6aFana, Te riH 0 A in exeH, aAin 6o n » Aerern MeHi ynxeH OMFa KanAbipbin, ynxeH jKayanxepwinix JxyxTeAi. AyAaHFa xenreHiMe xen yaKbiT 6onMaca Aa 6ipa3 mapanap icxe acbipbinAbi. BannbiK 6 m ecxep Txiiiji TypraH anan a6aTTaHAbtpbinbin, 6ipHewe xeiuenepre accpanbT TeceniHin, xeneMTinin, >xapbiKTaHAbipbinAbi. OpTanbiKTaFbi rMMH33Mn Ka3aKTbiH 6ipTyap ynbi KaAbipFanM >KanaMbip eciMiMeH aTanbin, OKyuJbinapFa cananbi 6iniM, caHanbi Tap6Me 6epinyAe. AyAaH opTanbiFbi BannbiK6MxeHTiH>xapbm©TeTiH>Ki6eK>xonbiHbiHcineMi AnMaTbi- TanAbiKOpFaH Tac >xonbiHbiK 6oMbma wbipwa aFamTapbi erinin, ryn3apnapMeH xeMxepinin, >xany >KypriHiijinep >xonbi wacanbiHAbi. fleManbic ananbi >xacaKTanbiHbin, TypFbiHAapFa apHanFaH cnopT ananbi naiiAanaHyFa 6epinAi. BannbiK 6m TyFbipbi TypaTbiH anan a6aTTaHAbipbinAbi. AyAaHAbiK aypyxaHa KacbmaH >xana canbiHFaH 73
eMxaHa cbipxaT aflaM,qapFa MiHci3 Kbi3MeT xepceTyAe. >KeKe xecinxepnepAin xywiMeH 6om Keiepin >xaTxaH FUMapauap kght apiH xipri3yAe. >Kana ynriMeH canbiHfaH «AmbiH capaM» MeMpaMxaHacbiHAa TofinapbiH 6TKi3reH >xacTap «CeH p,e 6ip Kipniuj AYHnere, xeTiriH Tan Ta 6ap xanaH» Aen A6aii aMTxaHAaM, OT6acbiH xypbin, ca6mii 6onbin, en epieniH xanayAa. Ky36aeB >KyMaxaH MeH 3ai4bi6bi >KbinxenAixbi3bi Kaiupa exeyi « xom 6onraH >xep - 6epexe, tom SonraH >xep - Mepexe» AereHAew, MewpaMxaHa iujiH 6epexere TonTbipbin, Mepexere aMHanflbipyAa. MyKbipbi aybinbiHAarbi HypMonAa AnflaSepreHOB ecxepTxiwi xypAeni weHfleyqeH ©Tin, MyKbipbi aybinbi a>xapnaHa TycTi. MaM6eT aybinbiHflarbi >KaHaMAap EriH6aeB canflbipraH cnopT xeiueHi ayAaH >xacTapbiHbiH MbiKTbinbifbiH, enTiniriH wbiHAaiiTbiH opbmra aMHanflbi. Ke3iHAe ayAaH AaHKbiH acbipbin, epeH en6exxepnepAi AaHKKa 6enereH Kbi3bmwa AaKbinbi KaMTa KonFa anbiHbin, 6ipHeiue >xbin TOKTan KanFaH xaHT 3aybiTbi icxe KOCbinAbi. l^ocbiMiua >xyMbic opbiHbi aiubinbin, ayAaH 6iOA>xeTiHe Mon Kap>xbi TycTi. ATKapbinbin >xaTKaH ap6ip u rin ixTi ic 6iTxeHAe epexuje TbincbiM xyiu OotibiMAbi 6unen, >xac xyHiMHeH >xaHbiMa waxbiH EannbiK 6a6a eciMe Tycin, epexme xyfi xeiueMiH. «TaynapAbi anacapTnati, TyFbipbiHAbi 6 n ixTe T» AereHAeti, Ka3biHanbi KapTTapbiMbi3Abi KaAipnen, wacTapFa yMiT apTyAaMbm. Ea6anap canFaH capa >xonAbi >xanFacTbipaTbiH >xac ypnaK enAin xeneiueri, onap eTxeHAi 6inin ecyre Tuic. E xi MapTe CounanucTix En6ex Epi, KCPO >x0He Ka3ax KCP >KoFapFbi KenecTepiHin 6ipHeiue luaKbipbinbiM 6otibma AenyTaTbi HypMonAa AnAa6epreHOB Kapn Mapxc aTbiHAaFbi xonxo3Abi 6acKapFaH TycbiHAa a3 FaHa yaxbiTTbin iiuiHAe 270 TypFbm yPi canFaH, anbic Man >xai4binbiMbi ynacxenepiHAe >K0He Ka3axcTaH aybinbiHAa MOHiuanap MeH xnyOTbi icxe KOCKaH. ByriHAe 6 ip n iri MeH Tip n iri >xapacKaH MyKbipbinbiKTap HypMonAa aTacbiHbin iciH xiaMbixTbi JxanFacTbipbin, aneyMeTTix FMMapaTTapAbiK Kbi3biFbiH xepyAe. BannbiK 6a6acbm nip TyTbin, HypMonAaHbi apyaKTbi aFa Aen xaAipfiereH En6ex Epi 3binnxa >KaH6onaTKbi3bi TaMLUbi6ai4 anaMbi3Abin Kona MyciHi en6ex eTxeH aybinbma TyFbip TenTi. FyMbipbiH >xacTapFa apHaFaH anaMbi3Abin epeH enOeri >xacTapFa eHere. TipiuiniriHAe-aK>xynAbi3Abi >xiriT aTaHFaH BaTbip>xaH O^Fapoe aTbiHAaFbi CTaAHOH o6nbic axiMi BaTanoBTbin KonAaybiMeH xypAeni >xeHAeyAeH eTin, TypFbiHAapAbiK cyMixTi opHbma aftHanAbi. Ba6anapAbin Tyarbi, xoMCOMonAbin Kypbuu xa3aHbiHAa xai/man wbiHAanbin ecxeH BaTbip>xaH O^FapoB aTbiHAaFbi can6axTbin AnFa6ac aybinbiHAaFbi aujbiny camaHaTbma Mewinic AenyTaTbi, xof3m xaupaTxepi ftyaHbiiu CynTaHOB, >xepneciMi3 xocmoh3 b t Amawh AiibiMOeTOB, AapbiHAbi xMHoaxTepflocxaH >Kon>xaKCbiHOBTap 6acTaFaH 6ip Ton a3aMarrapAbin xenyi, flocxaH >xeTxi3reH 1/lMaHFann TacMaFaHSeTOBTin >Kypex>xapAbi ne6i3i BaTbip>xaH pyxbrn acnaHAaTbin, >xacTapAbiK >xanbiHbiH yuiTaAbi. AiiHanacbiH AOcneH xanaraH BaTbipwaHHbiH ©3i xeTce Ae OHbin wapxbm 6etiHeciH >xypexTepiHAe caxTaFaH, xaHAati 6nix naya3biMAa >xypce Ae xeiueri AOCTapbiH yMbiTnaraH a3aMaTTapAbiK aT 6acbm 6ypybi xiMAi 6onca Aa TonFaHAbipMaii xomf3h >kox. TyFaH >xepre AereH cyMicneHiuinix TyFaH TapMXbihtqbi TepenHeH 6inyAeH 6acTanaAbi. EniMi3Ain ep6ip Taybi MeH e3eHi, caPibi MeH xbipw - TyHbin TypFaH TapMX. CoFaH opart xanxbma naHa 6ona 6inreH, en eciHAe xanFaH OipTyap nep3eHTTepAi xypMeTTey - nep3eHTTix napbi3biMbi3. 74
W Pi %
VJ1T T A P M X b IH M F b l Y JIbl TYJIFAJ1AP Ama-oaoa mapuxbmxaJiK,bL\\thi3dbi>i mapuxbt den ^apayeamuicnis. EeKcyjimwt HypnceKeynbi XanKbiMbi3AbiH TapuxbiHAa eciM^epi TyTac yfbiM peiiHAe KaTap aMTbinaTbiH ynt»i TynFanap Ken Ke3Aece KoftMaftAbi. CoHAai/i cupeK Ke3AeceiiH aMiiibiKTbi TynranapAbin KaiapbiHAa en aracbi EcKenAi 6 h MeH con aracbiH apAaKTan eiyAeH TaHSaraH 6aTbip BannbiK 6 h a i. wannaK >KaTK3H wypTbiHbin KaMbiH >Kbipnan eTKeH I^a6bmnca >KbipayAbi a ia ii anaMbi3. bonawaK ypna^Tbin waiibiH oiinayMeH a i 6eniHAe kyh KeiuKeH acbmAapbiMbi3 6yriHAe Tapnx TepiHeH e3AepiHin nai/ibiKTbi opbiHAapbiH anbin OTbip. TipniriHAe KaTap >KypreH ynbi TynranapAbiH eciMAepi ocbi KyHre Aei/iiH KaTap aTanaAbi, 6a6a eciMiH 6eneKwe KYPMerreMTiH ypnaKTapbi yujeyiH Syrmre Aei/iiH 6enin >xapMaMAbi. MaceneH: Ken K e rri Henep waKCbi >Kanai/ibipAaH, flyHne eTKeH coHbin TanatibiHaH. EcKenAi, BannbiK neHeH K|a6aH Aa erri, YaKbiTbiHAa >Kay 6acnaraH ManatibiHaH, - Aen blAbipbic aKbiH >Kbipnaca, Tafbi 6ip wbipAa: «EcKenAi en 6nnereH enAi KYpan, BannbiK 6 h Ka3bi 6onraH enAi cypan. KynAipreH KaPifbinbiHbi Ka6aH aKbiH, anAbiHa 6ip My^nbi aAaM Kence >Kbinan», - Aen >KanracaAbi. ByraH aKbiH BaKTbi6aii >Kon6apbicynbiHbiH: EcKenAi, BannbiK TycbiHAa, bonraH eKeH K;a6aHbi. ConapMeHeH ce3i a rn b iH BonraH eKeH 6aranbi, - Aen KeneTiH eneHiH KOCcaK, aianraH TapnaH TynranapFa AereH en KYPMeTiH aHbiK 6ai/iKai/iMbi3. Byn Kyp^euin wapKbrn 6ip KepiHici - TanAbiKOpraH TepiHeH opbiH TenKeH ewrini «Yw aTa» ecKepTKiini. YnKeH-KiwiHih, eTKeH-KeTKeHHin Ke3iH epiKCi3 TapTaTbiH anbin KeweHAeri yiu eynwe, en KaMbiH oi/man eTKeH yin KeMe^rep 78
11ycinoaii \\) l> ;II P A X b l VI K;a3aKCTaHHbut KYP^eui wypHajiMci, >KaM6bin ayaaHbiHbin KYPMe rri a3aMaTbi
Tynra TipniK KemKeH Ke3AepiHAeriAeM KeneiueKKe k©3 Tirin, en-wypTbiHbin e p ie n i yiuiH a g /i Ka3ip Ae TO/iraHbin, Te6ipeHin TypraHAai/i ace p KanAbipaAbi. KyH caiibiH wyMbiCKa 6apapAa TanAbiKOpraHAarbi Ka6bmnca >Kbipay KeiueciHin 6oMbiMeH K©TepineMi3. >KonaM 6ip-6ipiMeH Kaiap opHanacKaH EcKenAi 6m MeH EannbiK 6 m KewenepiH Kecin eieMi3. TeKenire KapaM >Kon TapTcaK EcKenAi 6m aibiHAarbi ayAaHHbi^ opianbifbi Kapa6ynaK aybinbi K83re wanuHaAbi. Anbin MeranonMC AnMaTbira acbiKKaHAa EannbiK 6 m KGHTi Kon 6ynfan uibifapbin canbin waiaAbi. KyH eTKeH caMbm TypneHe Tyc in Kene >KaTKaH mayhap KanaAafbi aianraH KewenepAiH 6oMbiMeH Kene >KaTKaHbiMAa, >non Tycin EcKenAi ayAaHbmwn ayMafbma anK 6acbin, EannbiK 6 m KemiHe Kene KanraHbiMAa 6oMbiMAbi e3reiue 6ip ce3iM 6MneMAi- Kenin TyKnipiHAe « E n yMiTm ep aKTap, ep aiarbrn en caKTap» AereH xanbiK AaHanbifbi Te riH wbirapbinMaraH-ay AereH om KbinaubnaAbi. Ma, AaHa 6a6anap en yMiTiH aKTayAaM-aK aKTaAbi. W ayrepwiniKTe 6ip-6ipiHeH >KbipaKTan KanraH araiibiH wypTbiHbiH 6acbm KaMTa Kocwn, wyMaKTaii waM/iw MeKeHre KaMTa KOHbiciaHAbipAbi. Kapa Ka3aH, capbi 6anaHbin KaMbi yinm Kbinbiw cepMeM >Kypin «MyMi3Ai 0 Te re H » aiaHfaH, CyMm6aM MeH >KaM6bin aKbiHAap >Kbipnan eTKeH 0TereH 6aibip ©Tefynynbi en ay3biHAafbi anbi3Aa xanKbma >KMAeni6aMCbiHAaM >KyM3K MeKeH i3Aen ca6binraH AeceAi. Ocbi >KonAa TeMip Tanrbi Te6eHAeM 6onfaHwa apbin- aujbin, Kayin-Kaiepre Tonbi anAeHewe >KbinbiH ©TKi3reH. Macene 6aTbipAbiHOHAaii watinbi MexeHAi TanKaH-TannafaHbiHAa eMec, TyraH eni MeH ©cxeH >KypTbma ecTeH KemedeM 6ip ynxeH >KaKCbinbiK >KacacaM AereH annaK HMeTiHAe eMec ne? CoAaH KeiiiH Ae ypnaKTapbi 6aTbipAbin en KOpray >KonbiHAafbi epeH epniKTepiMeH Kaiap afaMbiH wypTbm 6yAaH Aa waiinbi MexeHre KOHbiciaHAbipcaM-ay AereH anraycbi3 Keninm KyHi 6yriH re AeiiiH weKci3 anrbic ce3iMiMeH ecxe anaAbi. EcxenAi MeH EannbiK 6 m, Ka6binMca wbipay 6onca, >Kay we^reniHeH 6ocafaH x<ep >KaHHaTbi >KeTicyAbin inypatinbi ©Hipme pynaciapbiH KOHbiciaHAbipbin, 6yn opaMAafbi aK apMaHAapbma jK e n i. OcbinaMina onap TyraH enm in anAbiHAarw nep3eHTTiK 6opbiujTapbiH TonbifbiMeH ©Ten, araMbiHHbiH anfbicbiH anAbi. >KayrepiiiiniK 3aMaHAa wonrapnapAaH bifbicbin Cbip 6oMbi MeH LUy 6oMbiH kohwc eTKeH >KanaMbipnapAbiH 6acbm KaMTa 6ip iKTip in, aiaMeKeHre 6acian KenreH, ocbinaMina KaHAacTapbma rnypaiinbi KOHbic, KeneweK ypnafbma ©cin-©Hep Ken ©pic 6epreH apbiciapAbiK eciMAepi eiuKaujaH yMbiTbinMaK eMec. OcbiAaH Kenin « E n re 6aPi KyT eMec, 6 m K y T» AereH TywbipbiMHbin KaHwanbiKTbi Heri3Ai eKeHAiriH 6aMKayfa 6onaAbi. Yuj >Ky3AiK HOKTa aracbi aiaHraH Ka6 binaH a ia ypnaKTapbi K33ipri Ke3Ae Ae o 6 acTa ©3Aepi KOHbicTaHfaH, KyHAi3 KyMic, TyHAe am bm araTbrn KacMeni Kapaian MeH KMeni K©Kcy ©3eHAepiHin, epKe lnemn 6 oMbiHAa 6 aKyaTTbi TipniK KeiuyAe. En ay3biHAa Ylu KaMay aiaHraH 6 aK AapbiraH EanKain, KMeni Kypen6 en MeH TeKeni, Koranbi ©HipnepiHAe ©cin-epKeHAeyAe. C o a s h KeMiH Ae ypnaKTapbi yiu apwcTbi 6 m, 6 aTbip, aKbm peTiHAe raHa eMec, aynMe peTiHAe Ae ©3reme KypMeT TyTbin, aMpbiKina apAaKTatiAbi. C©3 MarbmacbiHa 3ep canaTbiH 6 oncaK, aynMe yrbiMbiHbin apa6 Tbin yariM, nrHM KacMeni AereH c©3iHeH 6 a c ia y anaTbiHbm 6aMKaPiMbi3. A n MHTepHeT aHbiKTaManbiKTapAa «Eyn c©3 KypaH KapiMAe A n n a MeH naiiraM6 apra KaTbicTbi >Ke6 eyiiii, xopbinKayiubi AereH MaHAe Ke3AeceAi- A n xaAMCTepAe >K3 KbiH 6 ony AereH MarbmaAa, nrHM, YanM A nnah - A nnara >KaKbiH, a o c , AnnaHbin Meiiipi TycKeH AereH yrbiMAa yiubipacaAbi» AenmeAi. 80
fleMeK, Tip /iiriH fle -a K aynne aiaHbin, 3aMaHAacTapbiHbin wbmaMbi KVPMeTme 6eneHreH EcKenAi MeH BannbiK 6nnepAi, Ka6binnca >KbipayAbi Anna TaranaHbin Menipi MeH biKbinacbi TycKeH anpbiKwa KacMeui, a ih a ^P. TaKya >K3HAap KaiapbiHAa aTaPiMbi3. XanKbiMbi3 en 6acbma KUbm-KbiCTay kyh Tyra n 3aMaHAa wypTbma KOpraH 6onfaH enipereH epnep MeH y m 6 ip n iriH caKTan, >KypTiubinbiKTbi c©3iHe yMbua 6inreH 6nnepAi ay/inenep caHaTbma Kocbin KenreH. © 3reiue aKbin-napacaTbiMeH aiiHanacbiHa yn ri-e H e re 6onraH acbin aHanapbiMbi3 Aa ocbi Tom aH Ta6binfaH. EHAeiue Anna TaranaHbin anpbiKwa Mei/iip-wanaFaTbiHa 6eneHreH MyHAan KacHeni aAaMAapAbiK 6acbma 3nnpaT e iy apKbinbi >KapaTKaHHaH TineK TinereH H in ew apibiKTbifbi 6onMaca KepeK. CoAaH KeniH Ae wbirap, 6yriHAe KacHeni l^apaian enipiH ManriniK MeneH eTKeH ayniienepAiH. cohwh iwiHAe EcKenAi MeH BannbiK 6nnepAiH 6acbma AnnaAaH TineK Tinen arbinaTbiHAapAbin KaiapbiHAa ecen 6onManAbi. CoHay 6ip >KbinAapbi aynnenepAiH 6acbma >KaKCbi HMemeH, aK TineyMeH MeH a © 6apbin KaMTKaH eAiM. O n canapfa ynbi >KaM6binAbiK ypnafbi, 6yriHAe AYHneA6H e iin KeTKeH ©niMKyn a ia >KaM6binoB ce6enwi 6onbin eAi-ay. ©neKen eMipAeH e iin KeTKeHHeH KeniH >Ka3binFaH e c ie niK MaKanaMHbin con canap wanbiHAaibi 6 e n iriH T y T a c ia ii Kem ipe KeTKeHAi >k6 h Kepin oTbipMbm. KACMET KOHFAH KAPHfl CianMHHiK 03iHeH Ae KaMMbiKnan KpeMnbAe HaMa3 OKbiraH >KaM6bin aiacbi ceKinAi ©neKenHih Ae Anna Taranara AereH ceHiMi HbiK 6onaTbiH. MYMKiHAiriHwe HaMa3biH Ka3a KbinMayra, MycbinMaHAbiKTbiH 6ec napbi3biH opbiHAayra TbipbicaTbiH. MyHbi Harawbi6eK ^anan6ei<ynbi iHiciHe aiiTKaH: «CeH KeH>KeM BeKMypaT eKeyiK MeKKe, MeAHHere 6apbin, Ka>KbinbiK canapnapbinqbi eien Kai/iTKaHAa Kanbi KyaHAbiM. fleHcaynbifbiM 6onMan con >Konbi 6apa anMaAbiM. Kvaaii Kanaca, apMaHbiM - 6nbin MeKKe, MeAHHere 6apbin, MycbinMaHAbiK napbi3biMAbi eien KanicaM Aen OTbipMbiH. Anna coFaH >Ka3CbiH!» - AereH ce3Aepi Ae anrapTaAbi. >Kanarbi aiiTKaH AeHcaynbiFbma 6aHnaHbicTbi 6yn apMaHbi opbiHAanMaraHbiMeH apKe3 >KapaTKaHra cbiHbiHbin, aiiHanacbiHa, SyKin enre >KaKCbinbiK neH KYT-6epeKe Tinen, Ayra >Kacan oTbipaTbiH. Ka3aKTbin Kapacah SaTbipbiHaH ypnaKTapbma aybiCKaH KHeni Kbi3bin >Kon6apbic >KaM6bin aiaMbi3Abi Aa Kopran, x<enen->Ke6en >KYpreH AeceAi- AtiHanacbiHAa >KYpreH aAaMAap coHAan apyaKTbi aAaMHbih ypnarbi 0niMKyn >KaM6binoBTbiH Aa TeriH aAaM eMecTiriH anTbin OTbipaTbiH. AiaMbi3Abin aHay-MbiHay CbipKarrbi YWKipin, TanrbiMeH TYPTin-aK >Ka3bin >Ki6epreHAiriH e3iMi3Aih Ae K63iMi3 KepAi. - Bip >KbinAapbi AnaKen ayqaHbiHbin BecKen AereH aybinbiHAarbi KyAarnbiMbi3AbiH Ke^iniH cypayra 6apAbiK- On KiciHin TeceK TapTbin >KaTbin KanraHbiHa >KapTbi >Kbin 6onraH, - Aen ecKe anaAbi 0niMKyn aiaHbin 6anacbi MypaixaH 6aybipbiMbi3. - 0KeM: «AfiHanaHbiH KVAarH, Kanancbin? MeH ceHi >Ka3anbiH Aen KenAiM» Aen KonbiHAarbi TanrbiMeH TypTin-TYpTin >Ki6epin, 6ip AyranapAbi KY6ipneAi. BapiMi3 « E m 6oncbiH, eM 6oncbiH!» Aen >KaTbipMbi3. CoAaH apaAa 6ip >KapbiM-eKi cararraH yaKbiT erri, BacKa 6enMeAe man iwin OTbipraHbiMbi3Aa eciKTin CbipTbiHaH TbiKbipnaraH Abi6bic ecTinAi. Ainbin >Ki6epceK, «>K9KeM api KYAaM Kenin TypraHAa >KaTbin anraHbiM Kenicnec, 6ipre wan iweniH AeAiM», - Aen wana TyraH K03biAan Kam-Kym eiin KyAarnbiMbi3 Typ. 81
Byn MaMbip aPibiHAa 6 onfaH OKura e^i- Ky3re Kapati KeHwe 6 ananapbi ynneHin, coHbiH TOMbiHa 6apfaHbiMAa KVflafM anfleHewe >KY3AereH tom KOHaKTapbiHbin anAbiHfla GeTiMHeH cyPiin: «AnnaHbin Kanaybi 601/ibiHwa TeceK TapTbin >KaTKaH >KepiMHeH Typfbi3raH >KaM6 bin aiaMHbin apyafbi, 0niMKyn KYAaMHbin KacneTi. 03i Kene anMaPi Kanca Aa 6 anacbi Kenin Typ. Ba6 anapbiHbin. 6 yKin eniHin apyarbmaH aMHanaiibiH!» - Aen MaraH caneM canAbi. OcbiHAaM anriMenepAi eciin >KypreHHeH KePiiH Ae aiaMbi3ra m e KOHfaH aAaM peiiHAe 93reiue 6ip KypMemeH KapaPiTbiH eAiK. OcbiAaH yuj-TepT >Kbin 6ypbiH 0niMKyn aiaMbi3 6eH MypaixaH 6aybipbiMbi3 TanAbiKOpraHra Kene KanAbi. WaPiiiibinbiKTa o6nbic opianbifbiHAa e ie iiH anAe6ip wapanapra KenreHAe yPiiMi3re KOHa xoiaTbiH aiaMbi3 6yn >Konbi acbifbic KepiHAi. «Hycin>KaH, >KMHan. CeH aybipbin KanAbi AereH con apHai/ibi KenAiM, MbiHa KapaianAa >KaTKaH 8ynne-eH6nenepAiH. EcKenAi. BannbiK 6a6anapbiMbi3Abin SacbiHa 6apbin KaMTaMbiK- Kanaca, >KaKCbi 6onbin Keiecin. 0ynne AereHiMi3 Ae Anna TafanaHbin Ha3apbi TycKeH cywiKTi neHAeci. OHbi AiniMi3 a s >kokk3 uubifapMaMAbi», - Aen 6acTbipManaTbin 6apaAbi. Ahk acTbiHaH cbipKarrahbin, 6ac-anrbi eKi aPiAbiH iwiHAe cy3eKTeH TypraHAaM 6onbin Kanbi apbin KanfaHbiM pac eAi. aiaMHbin ce3iH eKi emen 6ipAeH >Konra >KMHanAbiM. MyHAaii canapnapAa asmim waHbiHAa 6onaTbiH MypaixaH x<onAbi eujKiMHeH cypaMaPi-aK MauiMHeciH >KyMTKmn 6epAi- Con >xonbi EcxenAi. BannbiK, APiiy, >Kon6apbic 6nnep MeH KapbiM6aPi aynMeHin 6acbiHa Tay eiin, pyxTapbma Kvpan 6arbiiuTaTbin,
wapaTKaH Anna^aH AeHiMi3re caynbiK, 0yneiiMi3re, 6apwa >KypTbiMbi3fa aMaHAbiK Tinen KaMTTbiK. 0 niMKyn aiaM aiiTKaHAai/i ocbiAaH KeMiH AencaynwFbiM Aa >KaKcapbin cana 6epAi l^apaTan canapbmaH Keninre TytireHiM - aynne, 6n aianapbiMbi3 6ip-6ipiH TipniriHAe Kanaii cbiunaca, con cbitinacTbiKTapbiH eMipAeH eiepnepiHAe ne 6y36afaH eKeH. Byn TywbipbiMAbi en ay3biHAaFbi anbi3Fa 6aPinaHbicTbipbin artTbin OTbipMbIH. Yiu aynne 6ac KOCKaHAa EcKenAi 6n Ka6binncaAaH 63Aepi enreH coh Ka^Aa KOMbinaTbiHAapbiH cypam bi. >Kbipay EcKenAi 6nAiH YiuTe6eHih ManbiHAaFbi Kbi3bin>KapFa >KepneHeiiHAiriH. e3min Ine 6oMbiHAaFbi Ywapan, KeK 6aciay Ma^bma KOkibinaTbiHAbiFbiH 6on>KaiiAbi. Ke3eK BannbiK 6nre KenreHAe ^a6eKen: «MyHbin >Kacbi Kiiui fom, ci3AeH TGMeHipeK, 6aTbiCKa TaMaH KOMbinap», - AereH eKeH. Con anbi3 «0 yn n e 6a6anap ocbinati cennecTi Me, cei/inecneAi Me, KiM 6inciH, 6ipaK >KaTKaH >KepnepiHAe KaieniK >kok» Aen TyniHAeneAi. MyHbin 63i KeiiiHri y p n a w a einnec eHere, 6 3 reiue TaFbinbiM icneui. Fn6paTbi Mon anbi3 >KenKinAen ecin Kene waTKaH waciapFa: «YnbiK 6oncan KiiuiK 6on, >Kacbi ynKeHAi Cbmnan, anAbmaH Kecin erne. aybi36ipniK neH biHTbiMaK, TaiynbiKTbi SapiHeH 6niK KOii» Aeren AaHanbiKTbi Men3ei/iAi. Con Fn6paTTbi KyHAeniKTi TbiHbic- TipiuiniriMi3Ae TeMipKa3biK TaniM eiin yciaHcaK, rnipKiH!
/Ky\\iaiaii O C IIA H Y J lb l KP MafleHneT KatipaTKepi, aKbiH
YHi BOHTEPEK - YLD AEbI3 TbiM TepeHqeMeii-aK. Ka3aK xaHAbiFbiHbiht wanbipafbiH Keiepin, KepereciH Kepin, ocbmay TyriH Tapica Maribi lUbiraTbiH Ka cneiri >xepAiH TepiHAe Ka3aK eni aiaHfanbi 6epi Ae He6ip Kon 6aciaraH 6aibip MeH ce3 6aciafaH aKbiHAapAbin. eriAin 6epeKeci MeH Sip n iriH ih yi/ibiTKbicbiHa artHanbin, iiie iue H A iri MeH KeceMAiriH Kaiap KepceTKeH 6a6anapAbiK eTxeHiH KapT TapnxTbin Kainap-Kamap 6 e iiH napaKTan >xi6epceni3 Tatira TanOa OacKaHAati xepe anacbi3. C on Ta pnxia TonbipafbiHbiH xMeci KOHfaH, Ynbi flanaHbiK neci SonfaH ynibiMbi3AbiH 6acbiHaH caH Kn^bi 3aMaH, Kunbi xe3en ©TKeHiH 6 y riH ri ypnaK acie eciHeH uibirapMaybi xepex. Ba6anap fyMbipbi 0 3 TyfbipbiHaH KynaMai/i, caHaAa wanFbipbin Typybi yiniH 0TKeHiMi3re apa-Typa eMec, yAai/ibi 3ep canbin, KOMHaybi Ka3biHaFa Tonbi KapT TapuxTaH pyxaHM a3biKTbi Ka3bin anbin, KaFa3 6eTiHe >xa3bin KOi/icaK. 3epex TyFaH 3epAeni ypnaK OKbip, caHacbiHa TOKbip. Ocbi opaiiAa >KeTicyAbin wyperi TanAbiKopFaHHbiH TepiHAe wbipatinbi mbiFbiCKa KacKatibin Kapan TypFaH, epnix neH epnixTin, AaHanbiK neH AapanbiKTbin, xeceMAix neH LueineHAiKTin 6enriciHAeii 6onbin, yin 6aiiTepexxe aiiHanFaH Ka6binnca, EcxenAi, BannbiK 6a6anapbiMa KOMbinFaH ecKepTKiuj watinbi om K03FaFaHAbi >k0 h xepAiM. 0nKncca, Ynbi OiaH coFbicbi wbinAapbiHaH xetiiH AYHMere xenreH aFa 6ybiHHbin ©TKeH KOFaMAbi aKTartTbiH M<aFbi Aa, xeniniHe waKnaMTbiH Tycbi Aa 6ap. AKTatiTbiHbi - 0Ae6nernn ambiH Facbipbi caHanFaH 60-80 wbinAap apanbiFbiHAa Ka3aKTbin KaHinaMa KanaMrepi apTbiHa FanaMaT TybiHAbinap KanAbipAbi. En 6acKapyAa aAanAbiFbi MeH aAdMAbiFbiH OaFAapinaM eTin, yrnbiHa aAan Kbi3MeT eTxeH He6ip MeMnexeT >xaHe KOFaM KaPipaTxepnepi TapMX caxHacbma wbiKTbi. TepT TyniriH Tecxetire epri3in, epiciH 87
Manfa TonTbipbin, aiaxacinTi >KanFacTbipfaH Maniubinap MeH eric anKa6biH Ma^aii TepiH Terin >KYpin, Ta6aH eiiH cerin Typbin 6anTaraH A^KaHAapAbin ©Mipi 63iHiue 6ip ©Here. Ocbi cm^kth caH canaAarbi aTKapbinraH wyMbidap ara 6ybiHHbin con AayipAi aKTaMTblH >Kafbl. An waKnatiTbiHbi - TacKa 6acbinfaH TapnxbiMbi3Abin 6eTiH TonbipaKneH 6ypKereHfleM Kamapbida KanAbipbin, epxeHMerriH owafbi 6onraH Ynbi flana ypnaKTapbiH TepT TyniKTin coKbiH^a xewin-KOHbin, atipaHbiH ypnan, KOMbiH Kypnan KaHa kyh KeujKeH Kapa6aiibip xanbiKTbiH KaiapbiHa KOCbin, ynu b iK KyHAbinbiKTapbiMbi3Abi KypAWMra >Ki6eprici xenreHi. ConaKati cancanbiH xecipiHeH KaHinaMa acbinaapbiMbiSAbi KaHwa >Kbin TonbipaKneH >xacbipraHbiMbi3Abi 6apiMi3 6ineMi3. Tapnx flen aTanaibiH con anbin caHflbiKTbiH iiniHfle MeH anriMeMe apKay e iin OTbipraH ym 6aMTeperiMi3 f\\e 6ap. Acbin Ke3,qiKTiK kwh TY6iH,qe wainaHTbiHbiHAai/i, ©TxeH racbip 6eAepiHAe Ka3aKTbin MaHqaMbma 6aK KOHbin, 6a6anap a^caraH Tayenci3AiKTin apatinbi TaHbi airw. Con Tayenci3,qiK MeHin Ka3aK aereH aTbiMflbi KanTa^aH acnaHAaTbin, acKaK pyxTbi 6a6anapbiMMeH KartTa KaybiwTbipAbi. Ocbi anriMeMfle eciM^epi aianfaH >Keiicy >xepiHAeri yw aynne-a6bi3 flaHanapbiMMeH KaybiwybiMHbin e3i Tayenci3AiriMHin >xeMici. >KofanTKaHbiMbi3 6eH TOHanTKaHbiMbi3 Ken, apMHe. BipaK coHbiK iujiH^e opiaMbi3fa KaPiTa 0pamKaHbiMbi3 Aa a3 eMec. Mexien Ka6bipracbiHAa JxypreHAe 6yn 6a6anapbiMbi3Abin aTbiH aiaMaK Tyrini eciMiH ecriMereHiMi3 p,e aKHKaT. Tayenci3fliK anraH >xbinbi OHbiHLUbi cbiHbinKa 6apraH 6i3Aep yw ih X X racbipAafbi >xambiM )xana, >xaKTbiM xyMeHin KYpGaHbi SonraH Anain apbiciapbiH aKTan, conapAbin KanAbipraH MypacbiMeH TaHbicbin, acbin c©3Aepi apKbinbi 63AepiMeH Ta6biCKaHbiMbi3Abin 63i ynKeH on>xa eAi- EpxiHAixTiH Ta^bi enceMi3Ai TixiereH Tycia on-conbiMbi3fa aHbiKTaii Kapan, eujxeHiMi3 >xaHbin, xeixeHiMi3 xenreHi pac. ConapAbin iwiHAe >KeTicy >xepiHAe «Yiu 6aHTepex» Aece 6ipAeH ecxe TYceTiH ocbi \\iu 6a6aMMeH yujiHLui MbiK>xbinAWKTbiH. nrHM ocbi facwpAbiH anrainKbi >xbinbi >xaKbiH TaHbicbin, AaHa 6a6anapbiMHbiK Aapa >xonbiHa cYpney cana 6aciaAbiM. Afhm, aiaAan KanraH acbin Mypanap KonbiMa min, conap KanAbipraH 3epAeni ce3Ai xexeMiMe TYHin, xeperiMe >xapaia 6aciaAbiM.
ATACbl ^KblPAYJlAP^blH KAbAH AKblH E h, ayeni >Keiicy wbipaynapbiHbin aiacbiHa auHanran, en 6aciaca KeceM, Kon 6aciaca 6aibip, c©3 6aciaca meiueH Ka6bmnca 6a6aMHbin mayhap wbipbiHbin KaMHap 6ynafbiHaH KaHa iiuin, Aapa wbipayAbin AaHanbiKOMbiHaH anraH acepiMMeH 6enicekiiH. Tayenci3AiKTiK anfawKbi wbinAapbi wapbiK KepreH KanbiHAbifbi aKeMHin KamacbiHAarbi eT TypaMTbiH 6aKiciHin ca6biHAaM faHa KiTamaH ryMbipbiMa >KeieiiH AYHMenep TanTbiM. MeKKeAeri 33M33M cybiH iujKeH catibiH iwe 6eprin KeneiiHi CMHKTbi Ka6aH wbipay 6a6aMHbiH marbiH raHa KiTa6biHAafbi TarbinbiMAbi >Kbipnap TaMbipbiMAbi apanan, 6oPibiMa KyaT, >KaHapbiMa wyaK CbiMnafaHAaM Kyii KeuiKeHiMAi HeciHe wacbipatibiH? l^aMTanan OKbiraH caMbiH wana 6ip KiTanTbi KaMTaAaH Konfa anfaHAaM 6onaMbiH. AKbiH->Ka3yLUbmapAbin KanaMrepniK wonbiH tom-tom KiTa6biHa Kapan 6aranan yMpeHin KanraH 6i3 yiuiH 6a6aMHbin 6aKiHin ca6biHAai/i KanbiHAbiKTafbi KiTa6bi con tom-tom AYHnere 6eprici3 capKbinMaMTbm 63eH, TapTbinMatiTbiH 6ynaK, TaycbinMaiiTbiH KeHre apiHanraHbiH ce3iHAiM. 3eprren-3epAenen, TanAan-Tapa3binaMTbiH 6onca, 6ip raHa eneniHin 63i 6ipHewe TOMra wyK 6onaTbiH mayhap wbipAbin 6ip napacbiH raHa aiiTbin KepeniH ocbi anriMeMAe. K;a6aH >Kbipay aTaHbin KeTKeH K;a6binnca aTaMHbin «Eapin- Aafbi TbiHAanAap» AereH eneniH caHaMbi3fa canbin, capanan KepeMiKwi. CeiineMTiH ce3 KenreHAe ay3biMa, EneK KOHbin 6ona Ma en ay3biHa? Eonbi^ap TipininiKTe TaTy-TaTTi, Bip KyHi 6apaMbi3 fom Kep ay3bma. flYHHeAe ein6ip KaTep MybiMaftAbi, 0pKiM we 6on >Kypce 63 ay3bma. Ocbi 6ip KopracbiHAaM canMaKTbi eneniHAe 6a6aMbi3 KaMWbi ca6biHAaM Kbicn;a faHa 6ec kyh >KanfaH eMipAin en 6afa weTnec 6aMnbifbi cbiMnacTbiKTa eMip CYpin, TaTy-TaTTi
kyh Kewyae eKeHiH Menken Typ. Ka6aH >KbipayAbin 6yn eneume oflaH >Ky3 >Kbin KetiiH AYHnere KenreH Maprac^a aKbiH MaxaMSerrin «TipniriHAe cbiMnacnaFaH, afaPibiH, KyM Ky^bincbiH K63iHe, enreHiHqe >Kbinacna» AereHi KanaM YHflecin Typ Aeceni3wi?! Yjibinap YHAediri AereH ocbi wbifap. A fhm, oh KYH8Hin TOfbi3bi TinAen eKeHiH 6min. eKi >KarbiMbi3,qbiH opTacbiHflarbi 6ip >KanbipaK KeceK eTKe Me 6oncaK, >Kbipay 6a6aM aMTKaHflaM, 6acbiMbi3fa «ew6ip Kaiep >KybiMaMAbi». >KbipayAaH KanFaH ce3 acbmbiH apbi Kapaii >Kanfan KepeiiiK. Bacbrna 6ane aAaMHbin Ti/ifleH 6onap, Con TinfleH ypbmaAbi ce3 AaybiHa. 9p aflaM e3 ay3bma Me 6onca, K|bi3bipAbin >KonbiraAbi KopfaybiHa. KetiSipey afrrap ce3iH 6ine anMaftAbi, TYceAi con ce3iHin TopnaybiHa. OcbiAaH-aK TinAeH Kenep Kecanarrbin KaHAaM eKeHiH e3iH aKbinAbiMbm Aen caHaMTbiH aAaMHbin anfapybi kmhh eMec. Ba6a ce3iH 6eMTepeK Kbin ancaK, oa3h 6epri AaHanapAaH KanFaH OMMaKTaM om con GaMTepeKTin 6ip-6ip 6yTafbi icnerrec. Ocbi >KonAapAbi OKbin OTbipbin aianapAaH >KeTKeH: «A6aMnan cenne ay3bina, flyinnaHHbiM 6ipi - Tin AereH. 03ine >Kenin 6onFaHMeH, ©3rere aybip 3in AereH», - Aen KeneTiH MaFbmacbi Tepen TepMe >KonAapbi OMbiMa opana Kerri. Bip FaHa Tin TeniperiHAe eMec, >KbipayAaH KanFaH ujaFbiH KiTanTbi napaKTan 0Tbipcanbi3 >KaH AYHMcni3Ai Te6ipeHTin, aKbinAbiH KeHiHe xeHenTin, aAaM 6onbin eMip cypyAiH waMiiibipaFbiH Konbinbi3Fa ycTaTbin >Ki6epeAi- Byn >KonAap >KeTicy wbipaynapbiHbih* aTacbi 6onFaH Ka6binMca aTaM watinbi OMbiMHbin 6ip napacw FaHa. TanAbiKopFaHAaFbi «Yw aTa» ecKepTKiwiH Kepceni3, KaK opTacbiHAa ^opKbirraH KanFaH Ko6bi3biH KonbiHa ycTan OTbipFaH Tac MYCiHiHiH e3i TynFanaHbin, >Kac ypnaKTbin 6onaiiiaFbma 6aFAap KepceTin TypraHAaii.
W HEHI T0J1E EM/UH EP ECK EJl^I BipaeH me^ipefleH 6 ip aybi3 ai/iTa KeieiiiH. EcKen^i 6a6aMbi3 yw >KY3AiH Te6e 6 ni, ay3bi Ayanbi, ce3i yani 6 o/ifaH Tene 6m 6a6aMbi3Abin Kbi3bi Yn6 MKeAeH TyfaH ynAbih 6 ipi eAi. TonKa Tycce lueiueH, Kern 6aciaca KeceM. >Kayra arraHca 6 aibip. Bip 6 oMbiHaH Aan ocbiHAaM ep wiriTKe t0 h KacMerrin 6 api Ke3AeceiiHiH KapT TapMXTaH >KeTKeH aKriMenepAeH 6 aMKayfa 6 onaAbi. Ep EcKenAiHin Aan ocbiHAaPi Aapa Tynrara aPmanybi Tyn aiacbi >KanaMbip 6 a6 acbiHbin KaHbiHAarbi KacweT 6 onca. 6 epi Kene e3iHin CMbipiubi aiacbiHbin A3 en 6 aciaraH ep eneHiH ecKepcex, 6 a6 aAaH 6 anara >Kanracbin Kene waTKaH KeMenAiKTin EcKenAi aiaMbi3AbiH Aa 601/ibiHAa 6 onMaybi mymwh eMec. CoHbiMeH 6 ipre «Ymaih >KaKCbi 6 onybi - aranibiHaH, >KiriTTin waKCbi 6 onybi - HafawbiAaH» AereH HaKbinAbi aKbinbiMbi3ra canbin KepceK, EcKenAi 6 MAiH ce3i MipAiH orbiHAaii tueiueH, eAin 6m 6 onybiHbiK e3iHAe Tene 6 m 6a6aMbi3Abin TeniMi waTca KepeK. OraH en ay3biHAa aiiTbinbin >KYpreH Mbrna 6 ip KuccaHbi Mbicanra Kemipyre 6 onaAbi. A kw 3 TY6 i - aw^aj. 9cini, Kep 3aMaHAapAbi 6 acbiHaH Ken eTKepreH Ka3aK ynbicbiHbiK Ken Mypacbi 6 YriHri ypnawa anbi3 enriivienep apKbinbi >KeTin, caHaMbi3Aa >KaKFbipbin OTbipaTbiHbi pac. 0Mrini Tene 6a6aMbi3 6ip Ton aAaMMeH 6ip aybin MaubmaH eiin 6apa waTaAbi. Aybin weTiHAeri 3Mpana 6ip aAaMAbi >Kepnen waTKaHbiH KepreH 6 m KacbiHAafbi >Kac wiriTKe Kapan: - BanaM, 6apbin 6inin Keniui, aHay Kicinep Tipi aAaMAbi >Kepnen >KaTbip Ma, eni aAaMAbi >Kepnen >KaTbip Ma? - Aen wyMcaMAbi. AiacbiHbiH 6ip aybi3 ce3iH eKi emeii YMpeHreH 6ana aTbiH OMHaKTaTbin, anri Ton aAaMHbin Kacbina 6apbin: - AccanayMafaneMKYM, afanap. Ci3Aep eni aAaMAbi >Kepnen >KaTbipcbi3Aap Ma, Tipi aAaMAbi >Kepnen >K3Tbipcbi3Aap Ma? - Aen aTa cypafbm TeTeciHeH KOHAbi. Kapanbi aAaM - >KaHbi >Kapanbi aAaM. B yn cypaKKa amynaHraH 6 ip e yi 6anafa KaMLUbiCbiH ana >KYripreHAe iwmeH 6ip aKcaKan o hn TOKTaTbin, 6anara Kapan: - >Ki6epreH aAaMbina aiiTa 6ap, 6i3 Tipi aAaMAbi >Kepnen >KaTbipMbi3, - Aei/iAi- KaMTa opanraH >Kac 6ana: - Ya, AaHa, ci3Ain cyparbinbi3 >Kanafbi 6onAbi, MeHin >Kaya6biM MbiHay 6onAbi. CoHAa MyHbiM MaHici He? - Aen TaKfanfaHbiH wacbipa anMaMAbi. CoHAa aMHanacbiHa 6ip Kapan KOMbin, ce3 6acTaFaH Tene 6a6aMbi3: «EcTepinAe 6oncbiH, «Tip i aAaMAbi >Kepnen >KaTbipMbi3» AereHi - apTbiHAa i3Aeyuiici, >KOKTayujbicbi 6ap, 6acbma Kenin 3MnpaT eTin, KypaH 6aFbiwTan, AyFa wacaMTbiH ypnaFbi 6ap, eciMiH ecKepin, aTbiH aTan TypaTbiH eni->KypTbi 6ap AereHi», - Aen ce3iH a«KTaFaH eKeH. CoHAaFbi «6inin Ken» Aen >KyMcan >Ki6epreH yn 6ip Myujenre eHAi TonFaH EcKenAi
6a6aMbi3 eKeH. En ay3biHaH >KeTKeH TafbinbiMflbi anriMeHin 6ipi ocbinaM cbip tuepiefli. Bi3 6yflaH ecetie Kene ep SonraH EcKenAi 6a6aMbi3AbiH Hafaujbi aiacbiHbin Tap6neciH KepreH TeniMAi ypnaK 6onFaHbiH anrapaMbi3. Ba6aHbiH Kon 6aciafaH 6aibip SonraHbiHbin Aaneni aiaMbi3 ©Mip cypreH KoraM Ka3aK AanacbiHAa wayrepwiniKTin epwin TypraH Ke3iMeH Tycna-Tyc KenyiMeH-aK enweHce KepeK. UJeiueHAiriMeH conbiHa eniH epie 6inreH AaHaHbin Aan con yaKbirra en Sacbma eKiianaw kyh TyraHAa Kon 6aciaMaybi MyMKiH eMec. Byn >Ka36aMAa epniri enre Mypa 6onraH EcKenAi aTaMHbin en ay3biHaH >KeTKeH 6nniri MeH Tepeniri wai/inbi oil K03fan OTbipMbiH. Ocbi opaMAa 6a6aMbi3Abin eAin 6 m SonraHbiHbin 6ip KepiHiciH Tafbi Aa awia KeTKeHAi >k©h KepAiM. EcKenAi 6ana Ke3iHeH-aK 6aibin, ©Ain cetineMTiHAiriMeH epeKineneHreH. Ohuh en anrawKbi eAin p,e TanKbip 6Mniri watibiHAa MbmaHAaM 6ip anbi3 caKTanraH. >Ka3 MaycbiMbi 6onca KepeK. BaMcan6eK AereH SaiiAbiH aybinbi cy 6oMbiHa Kenin KOHaAw. fleMiHe HaH nicKeH SaM cyra woMbinbin >KaTKaH 6ananapAbi waTbin Ken KyanaMAW. BaMeKeKHi^ acTbiHAafbi daman wanaAaH wyacbiTbinraH acay eKeH. TonKaMAaM KawKaH 6ananapAaH ypKin, TynaMAbi. BaMAbin SacbiHAarbi 6epKi yiiibin anAbiHa TyceAi Aafbi 6aMTan o ash epMeH Me^Kin, BancanSeK SaPiAbi >Kbifbin em ipin KeieAi- BaMAbin 6aybipnapbi 6ananapAbin eniHeH KyH cypan, ym-TepT kyh waTaAbi. BiTice anMaMAbi. Con Ke3Ae Tanra MiHreH weTi >Kacap 6ana Kenin: «flaynapbinbi3AbiH 6MniriH MaraH SepceHi3Aep, Ka3ip TbiHAbipaMbiH», - p,ev\\p,\\. 96AeH KawbiraH Kaprrap: «Kom acbifbi AeMeKi3, Konbina waKca caKa fom, >Kacbi Kiuii AeMeni3, aKbinbi acca aFa fom» AereH xanKbiMbi3Abin KarMAanbi ce3i 6ap eMec ne, 6yn 6ana KiM ©3i?» - Aen opTanapbma anaAbi. On >KanaMbip iuuiHAeri CMbipwbiHbiH 6ip TapMarbi ToKbiM6erreH ep6ireH >KbinKenAiHin 6anacbi EcKenAi 6onbin lUbiraAbi. 03apa a3-KeM Kenecin anraH aKcaKanAap: «Bi3 ceHi 6anacbiHFaHbiMbi36eH Sip TOKTaMra Kenin TypMbi3. AMTaMWH Aecen, AayAbiH SiTiMiH ama fom, wbipaK!» - AeMAi- CoHAa Sana: - Pac, MeH ©3iM SanaMbiH, Bana Aa Sonca AaHaMbiH. Byn AaybiHHbiH HoSaMbiH, AKbinra oPinan canaMbiH. MaraH Sepcert AaybiHAbi, GAineui Ta6aMbiH. TeK, pM3a Soncan SonraHbi, KenininiK TypraH aAaMbin! - AePi Kene: «EpAin KyHbi - >ky3 >KbinKbi. Byn icie TeHTeK Tepiey: eyeni OMHancypreH Sananap TeHTeK, eKiHLui - onapAW KyraH 6aM TeHTeK, YwiHini - daman TeHTeK, TepTiHiui - SacTaH ywKaH 6epiK TeHTeK.
Te p T T6HT8KK6 >k y3 >KbinKbiHbi Ten 6eny KepeK», - flen meiuiMiH aiiTaAbi. Enen eTin KanraH en MaMinere Kenin, Kenice KeTim i. EcKen^i con KyHHeH 6acian en Ha3apbma inirin, Ayanbi aybi3fa aMHanca KepeK». (Opa3 McMaCibmoe. «E n wypeziHdeai EcKendi 6u» KimadbiHaH). En ay3bmaH >KeTKeH TafbinbiMflbi Aynne 6i3re ocbinaM Cbip inepiefli. «Bonap 6ana 6eciriHAe 6ynKbiHap» aereH en^iH ypnarbi eKeHiMi3Ai ecKepceK, EcKendi 6a6aMbi3flbiH aflin 6m 6onfaHbiH, 6ana Ke3iHeH anfbip Aa eTKip SonraHbiH 6aMKayra 6onaAbi. AHAACTblH BIP EAJIACbl B A JinbIK 0 YJ1 HE ana Ai/iMapnapbiHbiK 6ipi oh eKi a ia WanartbipAbiH 6ip 6anacbi AHAaciaH TapaFaH BannbiK 6 m. BannbiK aynMemneciMi >Keiicy >KypnubinbiFbiHa KeniHeH TaHbic. Ka6aH >Kbipay, EcKenAi 6a6anapbiMbi36eH 6ip AayipAe eMip cypreHAiKTeH BannbiK aynMemn Ae 6acbmaH Kunbi TaFAbipAbin ©TKemH anrapy khwh eMec. On TaFAbip Kapa 6acbiHbin KaMbi yiniH eMec, 6 y riH ri ypnarbiHbin apaPinbi Tanbi yinm He6ip Cbm caFanapFa Tonbi 6onFaHbiH e c ii ypnaK waKCbi 6ince KepeK. I^a3ipri KoraMAa KapT TapMXbiMbi3AbiH Kamapnbi 6e ue p iH iH 6ipiHeH FaMbimaH Tartbin enAi enen eTKi3ep TbiK AepeK wbiKnaca Aa BannbiK 6 m ©MipmiH OHerere Tonbi ©TKemH ocbiFaH AernH 6i3re >KeTKeH MypanapbmaH-aK 6aMKaM anaMbi3. BannbiK 6a6aMbi3Abin AnnaHbin epeKiue Ha3apbi ayFaH neHAeci 6onFaHbiH, cohwh HaTMweciHAe aynMeniK Aapewere KeTepinreHiH con AayipAi aMTnaraHHbiH 63iHAe QTKeH FacbipAbin 6eAepiHAeri Mbma 6ip OKMFa Aa^enAeM anaAbi. Ocbmay Ynbi flanaHbin TeciH Tin in ©Tin, 6yriHAe 3KOHOMMKaHbiK KypeTaMbipbma aiiHanFaH TeMipwonAbiH canbiHFaHbma Aa Facbip TonAbi. fla n ocbi TeMip>Kon canyFa 6aMnaHbicTbi oKMFaAa 6a6aMbi3Abin aynMeniriHe Tan KanMacKa na>KbiMbi3 >kok. BaTbic neH LUbiFbiCTbi >KanFacTbipbin Kene >KaTKaH TeMip>Kon KypbinbiCbi >KeTicyAbin wepme, BannbiK 6a6aMbi3Abin eniHe KenreHAe epeKiue OKMFa opbiH anaAbi. KYP^inbic >xo6acbi SoMbmina Tyn-Ty3y Kene >KaTK3H TeMip>Kon Typa BannbiK 6 m 6a6aMbi3AbiH 3MpaTbma KenreHAe He6ip KMbiHAbiKTapra Tan KeneAi- AMTKaHbmaH KamnambiH 6aciubinap euiKaHAaM 63repiyci3 Typa Cbi36a 6oMbiHLua >Kypin eieMi3 Aen KaHina TbipbiCKaHbiMeH 6a6a 3MpaTbiH Taman ©Te anMaiiAbi. Byn >KepAe KacneTTi, aynne 6a6aMbi3Abin 3MpaTbi >KaTKaHbiH ecKeprici KenMereH LuonaK 6enceHAinepAiH 6ip6eTKeMnirmeH ty k ujbiKnaMAbi. AKbipbi 6a6a ypnaKTapbiHbiH, hfhm aybin aKcaKanAapbiHbin auTKaHbma K©Hin, 3MpaTTbi aMHanbin ©Tyre Typa KeneAi. KYAaMAbiH KYAipeTi - TQTecmeH canraHAa anra wbinwbiMaM
KoPiraH KVPbinbic >KyMbicbi 3MpaTTbi aPiHanbin ©TiciMeH-aK 03 biprarbma Tycin >KYpeAi Ae Keiefli. MyHbi ewKaHAaPi Aa cai/iKec™ Aen KapaMaybiMbi3 KepeK. Byn ce3ci3 AnnaHbiK Ha3apbi ayraH BannbiK 6a6aMbi3Abin epeKiue HbiinaHbiHbin 6ipi. 0ynne niriH in TaPira Tan6a 6acKaHAaw Aaneni. BannbiK 6a6aMbi3 63 3aMaHbiHAa >Kay wanbipraH 6aibip, ce3 canbipraH meiueH, eKi enAin opTacbma ambrn Kenip 6onraH enwi f\\e eAi. KaAtiprann 6a6aMbi3AaPi ipi AunnoManbiK 6ipi 6onfaH. OraH BannbiK aynneHin Kbuaii eniHe eniuiniKKe 6apraHbi nanen. Tapnxn AepeKTepre cyPieHceK, Kbuaftra eniuiniKKe 6apraHAa 6a6aMbi3Abi «Kapa BannbiK», «Kapa 6n» Aen aiafaH eKeH. MyHAarbi «Kapa» ce3i aAaMHbiK TyciH eMec, Tynranbi, ipi, anbin, Aapa AereHAi SinAipeAi. EHAeiue 6ip faHa «Kapa BannbiK» C93iHeH 6a6aMbi3AbiH anbin Tynranbi, ce3i AaHa, ©3i Aapa 6onfaHbiH anfapaMbi3. Oh eKi aia >KanaMbipAbiH en ynKeHi AHAac TapMafbmaH TaparaH 6a6aMbi3AbiH KbiTanra eniuiniKKe 6apybiHbin 93i on KiciHin SoPibiHAarbi AaHanbiKTbi, aAaMMeH cePinece anaTbm LueiueHAiri MeH enAiH waPibm aiiia anaTbm KeceMAiriH 6inAipce KepeK. >KayrepiuiniK 3aMaHAa CbipAbin 6oPibiH caranan KeTKeH >KanaPibipnapAbiH 6acbiH 6ipiKTipin, EcKenAi 6nMeH 6ipre aTa- 6a6acbiHbiK KacMeni KOHbicbi >KeTicyAbiH TepiHe, Ine, l^apaian 63eHAepmiH anKa6bma Keinipin aKenyi Ae en ay3biHAa anbi3AaPi 6onbin aPiTbinbin >KypreH anriMe. >Kannbi, BannbiK aynwe aPiTbinTbi AereH oPi-TonraMAap a3 eMec. Bip aybi3 ce36eH AayAbiH TyniHiH lueiuin, 6ip aybi3 C936eH wayAbiH 6eTiH KaPiTapraH 6a6anapbiMbi3 en ayeni ce3re TOKTaPiTbiH eAi roPi. Con Aayipre KaTbiCTbi KaHAaPi Aaynbi Macene 6onMacbiH, TyPiiHiH BannbiK aianapbiMbi3AaPi 6n-LueiueHAepAiH 6ip-aK aybi3 ce3i lueiuin TaciaPiTbiH. BacKa Aa ynAapbiHbin ynbiKTbi, Kbi3AapbiHbiH KbinbiKTbi 6onybi yium ranaMaT ce3Aep KanAbipraH. Ka3ip ce3A0H KaA'P KaiuKaH 3aMaH 6onbin Typ fom. Tap6neHi ©3reHin KancbiFbmaH i3A0reH KoraMAa A3Ha 6a6anapbiMbi3AaH KanraH eHereni >Kon KeneHKeAe Kanbin 6apa >KaTK3Hbi pac. Bip raHa BannbiK 6a6aMbi3 aPiTbimbi AereH KaHiuaMa acbin ce3 6ap. TarbinbiM ana 6inreH aAaMra aynMemn sp ene^iHAe TepT Ky6binaMbi3Abi 6yTiH ycTayra weTepniK oh >KaTbip. AKHKaTbiHAa aybi36ipniK 6onMaraH >KepAe BepeKemn 6onMaPiTbiHbi aKbinbi 6ap ap aAaMFa 6enrini AYHMe. Bip KeM AYHHe. Ba6aAaH KanraH acbin ce3fli aMaHaT Aen KapaMaraH OyriHri 6i3Aep aKHKaTbiHAa aybi36ipniKTin KaAip'H 6ine anMaPi 6apa >KaTbipMbi3-ay! Bcipece, aneyMeniK >KeniAe Ka3aK Ka3aKKa coHAaii >KaHTypiuirepniK ce3 aPiTbin, 6ipmih KeMLuiniriH 6ipi aPiAaPi aneMre wapnanan, MbimbiKCbi3 MaPiAaH >Kacan >KaTbip. OcbiHbin 6api, 6a6aM aPiTKaHAaPi, KeniHeH oPinan icieMereHHeH KePiiH 6acbiMbi3Aa 6epeKe 6onMaPi >KaTKaHbiHbiH KepiHici. Ky TanKTbi KeAePire AayneT 6imec AeMe, BaK neH AeyneT 6acbiMHaH Kemec Aewe, - AePiAi Aana AinMapbi BannbiK aynne. Bip KaparaHAa KapanaPibiM raHa eKi >Kon. Aciapbma yHinceHi3 KOpracbiHAaw canMaKTbi 0P1 >KaTbip. Con OHAbi capanai/i 6ineiiH caHa 6eprePi 6yrmri ypnaKKa. Ba6aMbi3AbiH KiHAiriHeH TaparaH ypnaKTapbi waPinbi 6ipep ce3 aPiTa KeTceK, apTbiK 6onM ac. BannbiK aynneAeH TineHiui, 0nA eK e eciM Ai eKi yn >KaHe AKMOHiuaK, KeKMOHiuaK aTTbi eKi Kbi3 ew ipre KeneAi. EKi Kbi3biH riapiua, Topuja Aen Te aTaraHbi Typanbi AepeKTep 6ap. Kpc Kbi3bi >Ka3npanbi >KapKeHT enipiHAeri KjoKbipenen ManbiHAarbi CyaH aTanapbiMbi3ra y3aTbinraH eKeH. A n 6a6aHbiH TiKenen ypnaKTapbi Ka3ipri TanAa Tayenci3 eniMi3Ae eneyni enSeK eTin, en Ti3riHiH ycTan, 9ynne 6a6acbiHbin eciMiH yMbiTnan, KePimri ypnaKKa ynbiKTan Kene >KaTK3H waPibi 6ap. 94
TAJl^blKOPFAH T 0 P IH 4 E n YUI ATA ECKEPTKILLil C©3 SacbiH^a aMTKaHbiMflaM, flan ocbi yin aiaMbi3Abi, TarAbip ManaapibiMa >Ka3binf Ta/iflbiKOpraHFa Keiuin xenin, en6eK eiin, enMeH eieHe apanaca 6aciafaH carre h Tepen 6ine 6aciaflbiM. YwiHini MbiK>xbinAbiKTbiK 6ocaracbiHaH arraraH >Kbinbi TanAbiKopraH KanacbiHAafbi B ukch PuMOBa anaMHbiK aTbiHAarbi o6nbidbiK ApaMa Teaipbma aKTep 6onbin Ka6binAaHAbiM. Teaip FMMapaTbi AGbinaii xaH MeH Ka6binnca aiaMHbiK aTbiHflaFbi KeiueHin KUbinbicbiHAa opHanacKaH eKeH. On xe3Ae, HeciH wacbipaPibiH, l^a6aH >Kbipay waPmbi Aa Tepen 6ine KOMMaraH Ke3iM. «Kapaian» biKinaMayAaHbiHAa naiep >KanAan TypraHAbiKTaH >KyMbiCTaH xePiiH anKflan wbiraMbiH Aa yPire weTKemue Ka3aKina xewe aiaynapbiH OKbin GapaMbiH. ^bi3biFbi, AGbinai/ixaH xeweciHeH xePiiHri ynxeH xeine BannbiK 6 maibiMeH aianaAbi Aa, oa3 h xePiiHri xen api y3biH xewere EcxenAi aiaMbi3Abin eciMi Gepinimi. TonbiK 6inMereHHeH xeiiiH ocbi enipA© aibi LUbiKKaH 6 m- weweHAep fom Aen ToniiibinaAbiM. On xe3Ae o6nbic opianbiFbi AnMaTbi Kanacbi GonFaHAbiKTaH TanAbiKopFaHHbin ax<apbi Kaiubin, 6a3apbi TapKaFaHAaPi xyPiAe eAi- KeweAe xenix a3. CoHAbiKTaH xeGiHece >xany >xypyAi aAeTxe aiiHanAbipFaHMbiH. Ky3 anKTana TanAbiKOpFaHFa xenreH MeH Kbic ©Te cana «Kapaian» biKinaMayAaHbiHAaFbi KOHbicbiMAbi «>KeTicy» maFbiHayAaHbiHa KapaPi aybidbipAbiM. TeaipAaH anAeKaMAa KawbiK 6onca Aa xenie-xeujeHi apanan, Kanaii >xeixeHiMAi Ae 6inMePi KanaTbiHMbiH. Bip xyHi KanaAaFbi en y3biH api eK xen xeweHin Gipi - Tayenci3Aix xemeciMeH opianbiK ana^Fa AePiiH >xypin xepriM xenAi. 03iM Typbin xoT^aH biKinaMayAaHHaH inaManbi >xypreHAe TeGeciHAe «Ka3aKCTaH» Aen ynxeH apimepMeH >xa3binFaH FHMapaubi xe3iM LuanAbi. CbipT xen6eiiHe Kapan MaAeHH owaK GonFaHbiH a^Fapy kmwh eMec. LLJbiHbiMeH Ae Gip xe3Aeri xMHOTeaip exeH. AnAbiHAa amjambipbiM GonMaca Aa xeK ananKan. Con anaKKaPiAbiK KaK opTacbiHAa xeneMi caHAbiKTaPi 6ip Tac Typ. Byn He KbinFaH Tac exeH AereH Kbi3biFywbinbiKneH Kacbma GapAbiM. BipAeH TaciaFbi «Byn >xepre >Keiicy >xepiHin xepHexTi iapnxn TynFanapbi ^a6binnca >xbipay, EcxenAi 6m, BannbiK aynnere apHanbin ecxepTxiiu opHaTbinaAbi» AereH M33MyHAa >xa3binFaH ce3re xe3iM Tycii. 1994 >xbinbi KOMbinFaH exeH. MeHin xepreHiM 2001 >xbin. CoAaH 6epi >xeii >xbin eiimi. EcxepTxiiu Here KoPibinMaPi >xaTbip exeH AereH caHaMAa cayneneHreH cypaKKa «AyManbi-Texneni xe3eHAeri TOKbipayAbiK canAapbi ujbirap. ByPibipTca, ocbi >xepAeH con yin aiaM TynranaHbin, Tac TyrbipbiHa KOHap», - Aen 63 oiibiMa 63iM >xayan Gepin xeTe 6apAbiM. ApaAa arraPi Tynan, OKTaPi 3ynan Gee >xbin eTe inbiKTbi. MeH TeaTp canacbiHaH >xypHanMCTMxara aybicbin xeTxeH xe3iM. Ocbi caTTe yw aTa ypnaKTapbi KypraH «Yuj GaMTepex» xoraMAbix KOpbiHbiK >xyMbiCbi >xaHAaHa GacTaAbi. OGnbiCKa axiM Gonbin xenreH Cepix OGixeHynbi YmCctob ocbi ecxepTximTi Typrbi3yra MyAAeni GacraMaiubi TonTbiH eTiHiiii-TineriH TbiMAaraHHaH xePiiH 6ipAeH KonAay xepceTinTi. Ocbi caTTeH GacTan ecxepTxiiu Gom xeTepreHre AePiiH ap >xMbiHbiHa KaTbicnacaM Aa apa-Typa apacbiHAa Gonbin >xypAiM. EcxepTxim opHbiHAarbi caHAbiKTacTbin He yiuiH y3aK >xbin TypraHbiH ecTM 6acTaAbiM. E k ayeni, oraH Kap>xbi Aa KonGaPinay 6onManTbi. Oyeni con ecxepTximTi KaPiAa Typrbi3aMbi3 AereH cayanra >xayan TaGy 6ipa3 KUbiHAaTca xepex. CaHanyaH nixipAeH QjbiHAbiK TybiHAan, TyGiHAe ok H3TM>xe GepeTiHi 6ap eMec ne? Bip toGw Iumac >KaHcyripOB aTbiHAarbi MaAeHMeT capaPibiHbiK Akh h Capa xeiueci >xarbiHAarbi cyGypKaKTbiK opHbiHa KOioAbi ycbiHaAbi. KanaHbiK KaKopTacbi 6onraHbiMeH 95
MepeKeniK wapanapAbin 6apnbifbi coHfla eiefli, Kana TypfbiHAapbi >Kana wbinAbi con wepae Kapcbi anaAbi. OHAan Ke3Ae waMnaH aibinbin, apaK-wapan iujineAi. CoHAa xenOip epiKKeHAep Aan ecKepTKiujTin anAbiH iwiMAiK iujy opHbiHa aHHanAbipybi Aa MYMKiH foh. Bip ce6emeH 6yn Aa aKbinra KOHbiMAbi. EHAi 6ipi Ka3ipri o6nbic aKiMAiri fiiMapaibi anAbiHAarbi cy6ypKaKTbin opHbiH awiaAbi. On wepre ne KOfOfa ynnecnenTiH ce6emepiH afrraAbi. CaH Typni ycbiHbic, Kbi3y niKip ai/iTbinbin >KaTKaH Tycia Haypbi3 KbinbiwOaHynbi ocbi Aay-AaMaiiAbih TyniHiH LueineTiH ohwh opiafa canaAbi. On yin aiaHbiH Aan 6yriH KacKanbin TypfaH opHbi eAi- On Ke3Ae 6ip 3aMaHAarbi «Ka3aKdaH» KMHOTeaTpbi Me^paMxaHara ai/iHanfaH. EHAi oraH Kaniiibi nixipnep opiara canbiHaAbi. MenpaMxaHaHbin anAbi Hafbi3 apaK- ujapan iw ineiiH anfaH-inyAbiH opHbi eMec ne AereH nixipnep Ae 6onaAbi. Con wep xeniniHe KOHbin, waHbrna waFbin TypraH Haypbi3 afaMbi3 ecKepTKiujTiH MenpaMxaHaAaH apipex opHanacaTbiHbiH anTaAbi. YweyiHiH Ken6eiiH wbirbiCKa Kapaibin Typfbi3caK, caH facbip 6onbi e3Aepi ancaraH Tayenci3AixTiH wyaKTbi xymH, a3aTTbiKTbiH aK TanbiH 6yriH ri ypnafbiMeH 6ipre Kapcbi anMan Ma? Ocbi oh con yaKbiTKa AeniH co3binfaH nixipTanacKa nyxie koram. Ocbinaniua caH Typni anbinKawna anriMenep MeH xeperap nixipnep 6ip apHaAa TOfbiCbin, 2006 wbinbi >KeTicy >KepiHAeri xepHexTi iapnxn Tynfanap Tac Tyfbipra xeiepineAi- Con ecxepTxiw Tayenci3AiK xeweciHiH OonbiHAa enAix neH 6ipnixTiH 6enrici peiiHAe a3aT enAiK ap- HaMbiCTbi ypnaKTapbma OafAapwaM 6onbin TypfaHAaH. Con )Kbinbi yin aiaMbi3fa apHan pecny6nnxanbiK a^biHAap Myrnanpacbi e u i. EHAiri >xepAe aynne, 6h, 6aTbip, >xbipay 6a6anapbiM 6yriHri ypnafbiHbin >KbipbiHa apKay 6onbin, eMipnepi enen 6onbin epinin >xarrbi. Con AOAafa MeH Ae KaTbicbin, KacMeui 6a6anapbiMa 93iMiue enen epHeriMeH ecKepTKiuj koma^im. ByriHri ce3iMAi con ene^MeH TaMaMAanbiH! YLII BBHTEPEK (ecKepTKiuj 6acbiHAaFbi oh) AnaiayAbiK Te6eciH ana 6ym inanfaHAa, ^apaiayAbiH Te6eciH Kapa 6ym LuanraHAa, >Kay xorara wapMacbin, 6epi eiexieH anfaHAa, Tan Aa Tannan KapMayra 6api aAbipa KanraHAa, CaybiKTbi canpaH xyHAepiM anHanfaHAa apMaHra, Enirnu Taybin cypaybiH, xe3iHin TbiPibin wbinaybiH, BacTafaH annaK Ta^Aapra KaGbinnca wbipaybiM! LUanbiparbin Kynan opiaFa, owaKTbiH OTbi eiuxeHAe, l^ynbiHbiHHbin TynbiMbiH, Kbinbirbi inbiKKaH Kbi3biHHbin 6ypbiMbmaH xecxeHAe. Kapaian xanwn >xai/ibiHa, CbipAapnnHbiH Gonbrna, LLIneniHi caranan, Ka3anbiHbi naHanan, YAGpe >xypTbiM xeiuKeHAG. TepeniriH ania anfaH, TyriH Tapica Man TaMraH, Kacnerri aiaKOHbiCKa xewxeH enAi KaniapraH EcxenAi 6h. 6aTbipbiM! 96
TaMbipbiMAbi 6amanan, K63iHin anAbi KaHTanan, KoHTaMiiibicbi >KonrapAbiH >KepiMAe >KaTTbi wanKanan. AMAahapAaii aKbipbin, ay3biHaH otw maiubinbin, 6ip 6YiiipAeH l^buam Ken Kapan TypAbi aHTanan. BiTiMrepniKKe waKbipbin «l^apa BannbiK» 6m 6a6aM, KbuaPiFa 6apAbi enwi 6on, en ceHiMiH apKanan. «K;apa 6MAiH» anAbiHAa TanaiiAbiH Mbicbi 6acbinfaH, 0TKip Tin, o n b i >KaHapbi AywnaHHbiH KYTbiH KauibipfaH. A3ybiH aiira 6inereH annaybiT, anbin 6onca Aa, 0ynMe BannbiK anAbiHAa KynAbiK eiin, 6ac ypraH. TineriMAi >kyh eTKeH, >KirepiMAi KYM eTKeH, KaMMaHa Ka3aK 6acbiHaH coHAaM Aa coHAaPi kyh eTKeH. Yuj 6aMTepeK - yw a6bi3 epniK neH 6acTan enAiKKe, Anbin LUbiKTbi >KYpTbiMAbi Kapanfbi Kanac TYHeKTeH. Akmk8t ce3AiK aMfafbi, SipniriMHin KaMMafbi, Ka3afbiMHbin Mauri enMec pyxbi 6 mIk aM6apbi, Yuj 6aMTepeK - yw eynneM! P.S AnaTayAbiH SacbiHaH kyh aMManan apannw, KapaTayAbiH 6acbiHaH aMAbin Hypbi TapaMAbi. AcnaH TycTec KeKnen6eK KeK6aMpafbiM K©KKe epnen, Tayenci3 en aTaHbin Tan KanAbipAbiK TanaPiAbi. Tac TyfbipAa yw a6bi3 6onawaKKa Kapan Typ, PyxbiMeHeH Hyp wawbin, >KapbiK Kbinbin ManaMAbi!
ra p ■aitj :v :U # a b | M S E ^ fiS I 3B? Pf., i«jyi «.W/wfir ' r. Plw S ||
!® % g l rrtttotOattttOV1wettntt' iP,V.i.v«»a»i r-rriplmVi.V.t.1 a s: Kapnma K A P A M A H >KypHanncT, KanaMrep
EA JinbIK EM - EP/UH EIPI EMEC, EIPETEM1 XanKbiMbi3Abin aKUbiK aKbiHbi GSAinAa Ta>Ki6aeB xe3iHAe «YaKbiT yiubin 6apaAbi ot KanaTTbi, >xaKbiHAaTbin >xbipaKT3H 6onainaKTbi» Aen >xa3faHAaM, 3biMbipaH yaKbiTTbiM ywKbipnbifbma 6 y riH ri aKnapanap afbiHbi 3aMaHbiHAa weK xem ipyAiH MyMKiH e M e d iriH , T im i KynipniK caHanapbm amKaH fom. KaAipMeHAi OKbipMaH, anriMeMi3AiM >KanfacbiH yuiKbip yaKbiuaH 6amaybiMbi3Abin 6acibi ce6e6i ai/i6apnbi eciMi, epeH ici >Keiicy JKypmibmbifbma xeniHeH TaHbiMan, en apAaKTbicbi flepincanbiynbi BannbiK 6 m, ayriMere xanbiKTbiK KypMeT xepceTinreH TapMXM Aa aMTynbi OKMrara anAafbi xy3Ae (1994 wbinAbin 16-17 KbipxyMeriHAe eTKeH enxenix CMnaTTafbi, pecny6nMxanbiK AenreMAeri MepemoMbi) Ta6aHbi xypexTeii >xMbipMa 6ec >xbin Tonfanbi OTbip. MeH 6yn >xonfbi MaKanaMAa en 6 a c ia fa H xeceM, kod 6acTafaH 6aTbip, ce3 6acTafaH weweH BannbiK 6MAin Kapa KbinAbi KaK >xapraH 0Ain 6Mniri, w ayw ypex 6aTbipnbifbi, KUbiHHaH KUbicTbipaTbiH ineujeHAiri, xepinxenAiri MeH aynMeniri Typanbi, Tim i K acM eui TyT 6 e c ix ie Tep6enin ecxeH apFbi 6a6acbi flyMceH6i, 6epri 6a6acbi K,aHKO>xa (oash flepin canbi) wai/inbi xe3i KapaKTbi OKbipMaH, 3epAeni TapMxujbi KaybiM 6yraH AetiiH Sipw aM a xa6apA ap SonraHAbiKTaH ofaH Kam a opanbin, caHaM anan nibiryAbi apTbiK caHaAbiM. BanxiM, eHAiri Sip aBTopnap on TaKbipbimbi >xexe anbin, e p 6 iie Tycep. A n OHbin ececiH e conrbi inMpex racbip ayKbiMbiHAa xeMenrepAin eciMiH Kam epney, enAix KypMeT x e p ce iy , M anrinix Typafbma aMHanraH xeceHeciH xepixieH Aipy TypacbiHAa aTKapbinfaH Mri mapanapAbiH 6acibi-6acTbicbm a TOKTanraHAbi Kyn xepAiM. H ere Aeceni3, ap >xbinAapbi en aranapbi S a c 6onbin, Kanbin >xypTi±ibinbiKTbiH KonAaybi apKacbiHAa >xy3ere acbipbinraH con Mri ic -a p e x e n e p Cbina TyraH BannbiK 6a6aHbin aM6biHbm acKaKTaiyMeH K aiap TapMXM Tynranap eciMiH Kam epney HMeTiHAeri caHaMbi3ra cep ninic Tyrbi3Abi. E h 6am bicbi, eTxemMi3AiH aMTynbi xe3enAepm e KypMeT xepceTy apKbinbi 6ip KonAbin canacbiHAaM 6onbin yMbiMAaca KMMbinAay en pyxbrn >xana SMixxe xeTepAi. Ke3iHAe wonrap LuanKbmiiJbinbiFbiHaH yAepe xewxeH en->xypTTbi aTaKOHbiCbi - >KeTicyra xewipyAin 6acbi-KacbiHAa SonraH BannbiK 6a6aMbi3 >xep Luonbin liibiKKaH cepixTepi EcxenAi S m, ^aSbinMca >xbipayfa «KeyAeci Kexcy 6onfaHAa, KapaTan Mbmay cafacbi. >KeTicy Aen aTaraH, yuj apbimbin 6anacbi. MaraH cancan, Ecexe, 6onap Aen TypMbiH xanKbiMHbin, KyT-6epexe naHacbi», - Aen Te6ipeHeAi. Ba6aMbi3Abin Syn xepereHAiriHin aMHbiMaM xenreHAiriH a m yra TMicni3. Kexcy ayAaHbiHbin opTanbifbi 1997 )Xbinbi BannbiK S m xeHTi (aybinbi) aTaHAbi, KapaTan ayAaHbiHAarbi 6ypbiHFbi >KanaTanan cenonbiK coeeTi BannbiK S m aybinAbiK oxpyri aTaybma Me 6onAbi. BiniM MexeMeciHe xeneTiH 6oncaK. 2001 101
>KbinAbiH aKnaHbiHAa YKiMeT KaynbicbiMeH EcxenAi ayflaHbiHAafbi KeK>Ka3biK aybinbiHAafbi opTa MeKTenKe BannbiK 6 m 6a6aMbi3AbiH eciMi 6epinyiHe opaPi «A ian ap ra Taf3biM - ypnaK emuici» a u b i FbinbiMM-TeopMnnbiK KOHcf>epeHHMfl e n i. >KMHa/ifaHAap anAbiHAa 03 6a6aHbin TixenePi ypnarbi, con Tyciafbi KeKcy ayAaHAbiK MacnMxaTbiHbin xanubicbi B o n a i Km cm cto b «AcbinbiH K Y P ^e n e re H en a36aMAbi» TaKbipbi6biHAa TepenHeH K03fan ce3 cePineAi- BanHAaMacbi EcxenAi ayAaHAbiK «)Keiicy ujyfbmacbi» ra3eTiHAe (N°8 24.02.2001>k.) wapbiK xepAi- MyHbiMeH 6ipre pyxaHM aciaHaMbi3 AnMaTbi MeH o6nbic opTanbiFbi TanAbiKopraH KanacbiHAa, BannbiK 6 m KeHTiHAe en apAaKTbicbiHbin eciMiHe Me 6onraH KepiKTi xeiuenep 6ap. EcKepTKiniTep KaPi xe3Ae Ae enAiKTin 6e n ric i caHanaAbi. 9 y 6a c ia , HaKTbipaK aMTaibiH 6oncaK, 1998 wbinAbin wemoKcaHbiHAa KapaTan ayAaHbiHbin opianbifbi YujTe6e KanacbiHAarbi A6binaPi xaH AaKfbinbiHAa flaypem eTKeH xyH xeceMAep K. Mapxc neH B. JleHMHHin Tac MyciHiHin opHbma BannbiK 6 m MeH y3enrinec cepiri, aKbinwbi afacbi EcxenAi aynMemn 6ePiHeci (MyciH aBTopbi C. Mbip3aiaeB) opHbiKTbi. HaK ocbiHAaPi MyciH W anaianan aybinbiHAa Aa (APiTy 6MMeH Kaiap) 6 om xeiepAi. E h 6ip a ia n e ie p n ix OKMfa - >Kbin caHan KV^nbipbin xene waTKaH TanAbiKOpfaH KanacbiHAa 2 0 0 6 >KbinAbiH Ka3aHbiHAa T0yenci3AiK KetueciHin OoMbiHAarw GypbiHFbi «Ka3aKCTaH» KMHOTeaipbi ryn3ap ananbiHAa «Y uj 6aMTepeK» aiaybiMeH Ka6binMca >Kbipay, EcxenAi 6 m MeH BannbiK aynMe ecKepTKiiuiHiH acKaKTaPi 6 om xe ie p yi 6onbin Ta6binaAbi («Yllj 6ai/iTepei<» KOpbiHbin TepaFacbi C. EpwyMaHOB). Con x<onbi 30yniM ecKepTKiiiiTiH 03 TyFbipbma KOHbin, 6 om KeiepyiHe opai/i >Kbip apHaFaH aKbiH, ycia3 flyPiceH Anca6aeB «flapbiTKaH OMFa KyaT, 6oPiFa AapbiH. KaPiia opanFaH KacMeui 6a6anapbiM. Ylu Facbip 6MiriHeH yHAecin Typ, EcxenAi. BannbiK, Ka6binMca 6a6anapbiM», - f\\en TonFaHbin eAi. An apbiHAbi aKbiH A xM e i KeHAip6eKynw «>KapanFaH >xaH eAi onap aKbinbi apTbiK, aiaFbi >KeTicyAa x o ib ip ujanKbin. E n enMece ManriniK enMei/iAi onap, EcxenAi >Kbipay, Ka6aH, 6aibip BannbiK», - Aen aFbmaH aKTapbinaAbi. >KMbipMacbiHiijbi FacbipAbiH My36anaK aKbiHbi MyKaFanM MbiHAaFaH >KbinFbi caH Kamapnbi TapMXbiMbi3AbiH aPiiynbi Aa K^nbi Ke3eHAepiHin KaFa3 6 e iiH e TycnePi KanFaHbma KbiH>Kbinbic TaHbiTKaH Ty c ia «^yna3biFaH ceHin Kyna Ty3AepiH, He 6inMereH, He xepMereH i3ri eniM. >Ka3binMaFaH TapMXbiMHbin >KonAapbiH, aybi3exi anbi3biHHaH i3AeAiM», - Aen exiHiuj TaHbiTTbi. AcbinAapAbiH com TynFacbi MeH wapKbiH ic-Kbi3Meii xanbiK aKbiHAapbi CyPiiH6aPi. BaKTbi6aPi, MayniM6aPi, l^anKaHbiH >KbipnapbiHAa TaM-TyMAan OePiHeneHin, c yp e u e nre H i, KepceiinreHi ManiM. An xePiiHri OTbi3 >KbinAbiH ayKbiMbiHAa AanKTbi 6a6a o6pa3bi >xypHanMCT, >xa3yiiJbinap O. McMaPinynbi, Y. flocnaH6eTOB, aKbiHAap A. B e i6 a e B . C. flayiTOB, C. ApFbm6aeB, C. TaHeKeHOB, 9 . 9p iH , H. ^anMes, C. KooxaHOB, C. Ka3TaeB, KanaMrepnep M. 9cep6aeBa, H. ^binbiwOaeB, >K. Ko>xaMKynoB, t .6. ujbiFapManapbma apKay 6onAbi. l^a3aK y n rrb iK aHMMxnoneAMncbi MeH «> K e iic y » SHUMKnoneAMBCbmaH oPibin Typbin opbrn anAbi. Oonbxnopwbi FanbiM H. TepeKynoe KypacTbipFaH «Ka3aKTbin 100 6M -weiueHi» (1995>x.) eH6erme Ae eHAi. An ohwh tueiueHAiK ce3AepiH 0Ae6M eniji FanbiMAap, npocfreccop >K. fl0A e6aeB. C. HerMMOB, c^Mnococfr-FanbiM A. Kaca6exoB, >k .6. 3epTTen, oPi TonFaAbi. TaHbiMan KbinKanaM Lue6epi, cypenui A. HaKbic6eKOB n o p ip e iiH coMAaAbi. CaxHanbiK KoPibinbiM KoPibinbin, AepexTi Tenec^MnbMAep TycipinAi. Ocbi 6ip ypAic anAaFbi yaKbina Aa xoHAaHbin, wanFacbm Ta6apbma ceHiMAiMi3. O h h h Kaiapbm ap >KbinAapbi w ep rinixTi, o6nbiCTbiK, pecnyOnMxanbiK raseioxypnanAapAa wapbiK 103
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333