Тастанов Иі. Ескі қыстау

БАРАДЫ 0ТШ ... Тагыда ойлар, тагы да сол 6ip сергелдед, Кас-кагым сэтп тэгп киялмен тедгерген. Т1зшт жатыр, т1зшп жатыр кез1мде, Арылар сэттер жок-ау, ойларым сендерден. Уакыттарым, апталарым, кундер1м, Сендерд1 неге ескермей гана жургемш. Жастыктын. оты алдамшы болып кеудемде, Вюшш сэттер алда екенш бшмед!м. Катары да тарт ей, емip сенен кал сам мен, Келем ш каз!р сагынышпенен, адсаумен. Эткен кундердщ белпсл 6yriH калмапты, Жылыстап кетш, арайлап аткан эр тадмен. Елесш 1здеп шуакты сол oip кундердщ, Сырластым талай мазасыз айлы тундермен. Адам бон туып есептеспесе ез1мен, Клмдерге кажет пенде бон жерде жургенмен, Тагы тад атты, кекжиекке кун асыгып, Кеудемд! алга жетелейд! 6ip жас ум а-. Тун тунеп ашылып кетп cepnmin, Табигат сулуды керсетпей турган жасырып. Тагы тад атты, тагы да тадгы кызу сот, Далага жатыр т1рлжтщ улы \\з'т сап, Бэрще бэр! асыгуда oip жакка, Басталды тадгы, карбалас толы кызу шак. Тыныстап келем жупардай тадгы самалмен. Кызыктап келем, гулдерге толы аладмен. Табигат суду е л т п меш езше, Унс1з к ей тте калам мен. 0туде солай ы р л ^ щ мэш, базары, 0тед1 солай б!зден бул дэу1р озады. ДЭУ1Р1МД1 СЫНАМА Бэр! болды, басымнан не етпедк ОркаЙсынын бар сыны, ce6errrepj. Жылжып еткен жылдардыд тасасынла. 100

Т1ршшктщ 6ip мендж деректерг Туыстасып кайыры аз «ipiменен», Жуткамын жок «туйеш тупменен», Тагдырымныц сокпагы, сурлеулерй К,ымбат маган куаныш, муныменеп. Bipeyaepre тосындау б одранымен, Кдлмбат маган ез1мдж жолдарымен. Ллынбаган асуым, максатымен, Жетк 1збеген кепл дгр арманьшен. Уакыттьщ екшемей агымдарын. Барга тэубэ, жогына —тарынбадым. 1уызыл гулдей кырмызы еткешмнщ, Тамшылары тулайды канымда мьщ. Ж ж керем тутмде аян берген, Туган жердщ аскар тау, корымдарын. Кдлай жалган деп айтам сонын бэрш, Балгын шактьщ багында алып уштым, Сурлеушде ем!рдщ жадылыстым. ©ткен дэурен мен угшн таусылмайтын, К,ызыга гой пэк сез1м, сагыныштьщ, ©ткежмд! орынсыз кшэлама, Алдыменен б1здерден сура бала. Ол дэу!рдщ каймагын булнпдей, Тойымы жок жемкорлар курамаган. Шатаспаган ак iyci караменен, Дэурешмд1 жасырман дара керем, Азаматы ол кездщ бупнгщей, Былганбаган ел тонап, пэременен. Кушмджтен epeci аса алмаган, Елд! алдау, арбаудан бас алмаган. Бутшгшщ занындаЙ хулю булан, Ол кездерде койыртпак жасалмаган. БЫм. гылым пэреге айналмаган. Пэктйше сол кездщ кайран калам. Арман куып барганда шетке теплей, Ару калам кушагын жайган маган. Максат еткен кишу, тойынуды, Тусшбеймш сынагыш кей 1н1мд1. Бупнгшщ кызыл кез сыншылары. 101

Сол кездерден уйренсш мей1р1мд1, Коршсец де езгеден дараланып, Сырьщ сыншым - елге анык, маган анык. вткенш е топырак шашкандардып, Туп-тубшде комусиз калары анык. 2.02. 1995 жыл ТУЕЫРЫ ДА, ГУМЫРЫ ДА МЭЦГ1 ОНЫЦ Эсет Бейсеуовке Сазгер ага аруашца ба урдым, (Eip шындыкты келмеп ед1 жасыргым). Халыкпыз гой Keuiipiivii молырак, Кеш айырар кумы менен асылын. Журектерден сазын орнын тапты кеп, Рашык сезхм есжтерш какты кеп. Атьщызга канык едж ауылга, Жолсапармен келш капсыз ат ripen. Б1р кездесу болды сазды, сырнайпы, Ынгыккан журт С1зд1 гана тыддайды. Хатшылардыд кеншнен шыксам деп, Ж ю ттер жур жылмьщ какан, «ыцгайлы». Кешге cirri, тербеткен ой-сананы, Эсерл1 журт кимай-кимай барады. Крнак коде жэшн ойлап сыйлы карт, Хатшымызга еурау жузбен карады. Хатшы —Ардагер: созылды кеп эцпме, Нэтижес1 мэнслз бе элде, мэнд1 ме?.. Хатшы кегп «УАЗИК» пен «асыгып». Жетел! сез жетпеген-ау элпге. Хатшы орнына юнэлщей сонда мен, Тунжыраган дел-сал куйде болтан ем. Коп узамай тактан тайды пендем1з„ Ееслздерд! орга жыккан жолменен. Елге от шашып, камшы ушрген аркадан, Сабазыннан мэнсап буы таркаган. Улес сурап барган кезде ужымга. 102

Ел-журт оны аластапты ортадан. Коптен белек кандай бадты табасын, Халык екшеп, берер эд!л багасын. Сол хатшыдай дуныддандар бупнп, Biace дейсщ ад-дараныц арасын. Хатшы кеттд далды Сазгер эндер!, Тугыры да, Еумыры да мэнп оньщ, Еашьжтарга шырдатады —Алтьшын, Махаббаттьщ жылытады эр дэмш. Тадтан таяр хатшы емес дой ¥лы енер, Тугыры да, гумыры да мэцп оньщ!.. КАИДЫ БАИ РКФСР К^ылмыстъщ кодексЫщ 58 бабы туралы Сум ажалдьщ тузагы боп салбырап, Казадта не дуньщ далды данды бап? Асылдарын одда байлап жлбердд Гармадтарындагы epeci тар сандырад. Туыстарын туысым деп айта алмай, 1штен тынды момын халыд дан жылап. Ал, жендеттер шен ап, шекпен жамылды, Куаныштан exi беы албырап. Казад данын урттап iuiin тойганша, Тун жатпадыц жадсыларын жойтанша. Жазалаушы болды екен заньщ да, Жендеттерщ ойыншыгы боп ойнаса. Атып, асып шыта алмаган думардан, Кандумарлар неге шыдты шыгыннан? Ceoe6i ол —данта жерж баптарды, - Канга жерж кандумарлар шыгарган. Сан мындаган журектердщ луп!лin, 0ндер1ндеп ажар, шаттыд, кулкпп, BipaK, сэтте мэнплжке тодтатдан. Тужырымьщ - дайтылы, эр! кулкпй. BipiH экеп тыншысы деп тур!ктщ. 103

Тар дапаста мэнп баки miрплан - Енд] 6ipin сыбайласы деп жапонныд, Ажал жутын тебесше экелдщ, Жендеттерщ саясаттан нырай-ау, Жапон кайда, казак каида кудай~ау! Акбоз атпен оган Сэкен жеткенше, Азып-тозып козш шудыр думай-ау! Зацсыздыкка жол берген сен задбысыц? Жан алгышыд айгактайды - канды icin, ¥рпактары курбандардыд езше, М эдгш кке айтып етер каргысын. ЭЛЕГИЯ Жылтыр созге жан емес ем «жаттыдкан», Жырга сокты пэк кедйпм аптыккан. Едппмд! басканымнан не шара, Шугыласын жогалтканда шаттык тад. Кбайта донбас 6ip ушкан сод бастан бад, Fайып болды ол кез алдымда аспандап. Журепне оттастамадым дайтешн, 9зге жандай к у л т турып астарлап. Менде даз!р езге сез1м, ©зге муд, Озге жердщ куралайын кездед!м. 0зге жанныд буры мында кездер^м, 0Mip солай ©згерерш сезбед^м. 0зге жолга еледдеумен караймы н, 0зге аспанныд жулдыздарын еанаймын. 0зге бактьщ эуезшен куй тыддап, ©зге жанныд кулкюще балаймын. Бэрьбэрд кедш баска, ол баска, Жанымдагы сыр шашатыд жолдас та. 0 м ip солай кетед! екен бурылып, ©з жолыдды талпаган сод оу баста. 104

ЖАУКАЗЫН CE3IM... Ойымды он б о л т , мазалап, Сулуым естен шыкпайсыд. Жауказын сезгм азап-ак, Жаралы жанымды укпайсыц. Саябыртауып кедшм, Алансыз куйде жур едгч. Кез1ме неге кершдщ, Тулады-ау толкын журепм. Кезйднн атып нурьшен, Жаралап кеттщ сен оны. Бота кез молд1р, куДын ен, Елесщ жанымды ебедг Махаббат па элде киял ма, Миымда журген тэтп муд... Ecci3 еамд1 жия алмай, Баса алмай кецш аптыгьш. Отырмын тунде кез шмей, Ак кагаз гана сырласым. Дес бермей «сап-сап» тезшге, Жарылгалы ойдан тур басым. Жауказын сез!м азап-ак, Жаралы жанымды уккайсьщ. Кедшдщ мунын тазалап, Алдымнан к у л т шыккайсыд. АКЫЛШЫЛАРГА Жан багыстыд куйбедд куш имен, Ишмеске ержЭз иипп ем. 0н ер кутан, жыр кутан аскак кеудем, Элде кулап Kerri ме бшпнен. 105

Мен тусшбей журмш бе, сендер ме элде, Буырканган аптыгым сенген бе элде, Бip енжарлык курсаулап алды бугш, Eip арманым адсаган болган менде. Басым к ап ы агайын кедесщнен, Eipeyin ой айтпайсыд opeci кед. Жанбагыс деп, Арлж деп, т и ш безеп, Шыкпайсыддар ошактыд сересшен. Жан багамыз, туыстар, жан багамыз, Жер казармыз, erin сап,-мал багармыз. Мамандьщтьщ бул кун1 6spi ардакты, Ешкайсынан опыкжел калмаганбыз. Кйял Minin, ой кутан екгл ед1м, Тусшбестен такландар 6em ie Min. Кднатымды онсыз да кайырдындар, Арман куьш алыска Kerin eдiм. Крл булгасам кошта,...; л ©Hepiiue, 0нер куган журепм кенед1 ме. Айдынымды ортайтып койдыддар-ау, Толып келе жатканда KeMepiHe. Баска меш н жайлауым, epiciM де, Татар дэм1м, кол жетер жeмiciм де. Сендер айткан жел сезге еремш деп, Сенделумен келемш «кеп iшiндe». Сендер айткан 1здеумен «пайдалыны», Магынасыз етюзд5м айларымды. Тугырымнан сез!нд1м тайганымды, ©Mip —тулпар кулатып Kerri бугш. Бурын асау мшбеген «жайдак» улды. Ишмеске ишш «ар» сат деген. Кете берсш жен1мен мансап менен. Жыр eлiнin кегдцир ауылына, Жолаушылап алыстан ансап келем. 106

КАРА ШЛ Сары сагым opan, т1ршшк тылсым ойларга багып калганда, Сары даламен коштаскан кустар, - сагыиышты энге салганда, Сары белдерде солган тулдер де, мунайып калган секщдт Самалы - жупар, жанбыры - шипа, мамыр кундерш армандап. Карасур булттар тунере кеш in, кек жузш жаулап жанаскан, К арата куш, сызданып унслз, туйтген жерге кара аспан. Жапырактарьш желге ушырып, жылайды жалан, агаштар, Дэл, мына мендей, аяулым сенен адаскан. Аласапыран т!рлж ойга батырып, кай жакка бастап барады, - Коштаскан кустар т1збектерше кия алмаи унс1з карадым. Кыр астындагы кыстьщ ызгары басып тур кещл ж елтн, Келеш кектем тез1рек келсе жарады. Жалацаш орман жапырагын тагып, ару кун нурын тексе екен. Жал анаш кырга жауказын каптап кетсе екен. Кешлдщ кушн spi-copi ойга батыргаи мынау караша, Тез1*рек GTin кетсе екен... К0Ц1Л1М ТАППАЙ САЯБЫР... Кошлгм таппай саябыр, Е лтп аскак арманга. Бойьша сырын жая жыр, Жанымды жаулап алганда. 107

Куалап сездщ уйдасын, Кеудемде сансыз жанса улйт. Шабыгтьщ мэнп куй тасы, Кедшде гурса эн салып. Мумюн бе сен1 еске алмау, ЖуреНм алау шакта бул, 0з1нцн )здеп кешке арман, Арнаса журек акта жыр. Тургызам албырт сеззмнен, 0лецнщ маржан сарайын, 0м1рге гашык кез^ммен, Кумарта суйт, караймын. Пенденд! саган табьшган, Есще ал сен де аяулым. Оянсын 1штей сарылган, Ж урепвдеп жарау мун. Балмуздак, шырын кундердд Умыту эсте мумкш бе. Кетсе де ejviip шгерц Сагынып журмш бул кунде. 108

ТАРИХПЕН СЫРЛАСУ Сагым жылдар, кеш еп сыр жасырган, Кетсецдер де кершбей кыр басынан. Адтарылган тарихтыд беттершде, Бабаларьш гадбасы тур басылган. Киял кусым шарыдтап ксйде менщ, Айдынында жузед1 ой кеменщ. Кермесем де турады коз алдымда, Kemeri еткен ерлердщ бейнелерг Жабылган жок, уадыт пердев мен, Eapi-Gapi кодшдщ зердесшде. Сан боздактар ripi алi санамьгзда, Дзоттарды ripereH кеудеамен. Туган жерден топырад буйырмаган, Eip ушпак жер буйырды киырда оган. Бауырластар зираты сыр шертедр Болганды деп катыгез диын заман. Ок пен оттыд ажалдыд арасында, Корran калып ем]'рД1\"дара сында. Мэрмар таста гул кушып карауда олар Гулстанга айналган дал асы на. Сагым жылдар Kemeri сыр жасырган. Кетсендер де кершбей дыр басынан. Актарылган тарихтыд беттершде, Бабаларь1Мтадбасы тур басылган. 109

КАБ1Р БАСЫНДАГЫ ОЙ М Мсщатаевца Жыл erri сен кеткел! бул емлрден, Жыл erri жыр жазбадыд журегщмен. Жыл кусын к;айта оралгып кектем келд!, Жер бетш жауып жасыл к1ле\\п‘мен. Тагдырдын шыр айналган уршыгында. Токтаусыз орлеуш! едщ жыр шынына. Халкым деп актарылган кайран журек, Дойиында кара жердщ тыншыды ма... Арылып жанды жеген куса-муннан, Сез1.мд1 кыран кедш тусадыд ба?.. Жантырып жадау Т1рл1к жасырганда, Жатырсыд мэнтл уйкьшыд кушагында. Жатырсыд эр! каратып беНдгц шын, Мынау 6ip темпеийкке кепшмюпд Сырыдды тусшбеген сараддардад, Бойыдды аулак салган секйдйсщ. Kerepin ерте солган кияк па едщ, Кембеге жетпей калган туяк па едщ. Кеп мура калдырды деп жубансакта, Ken icri тындыратьш сиякты едщ. Жаныда демеу болар ашынганда, Достарыд коп ед1 гой касьщнан да. Деген oip ойга калам кырга карап, Ак несер Т0 ПП-Т0 ПП басылганда. Тауарладыд задгар ушкан судкарындай, Бшкте, тек бшкте шыркадыд-ай. Кдлайша киып к е т т щ жырларынды, 0Mipre жаны куштар щ кэр1М -аи!. 5.07.1977 ж ы . ПО

к л н д л й ЖАН МЫН... Арманымнын ластап ак тунепн, Кднша.ма жан сыртымнан сатты меш. Колтыгымиан дем oepin кулатпады, Жаксылардьщ KipmiKci3 ак тыеп. Кездер1нде куй кешкен opi-copi, Гозш 1’н;п тунжыр ой тауысады. Мундай сэтте достардыд акылынан, Кднаттангам шэюрттей дэр1с алып. Адал бакыт адамга тез келмейдй Арзан олжа 6ipeyaep коздер мейлг Жаксылардьщ epici кедейгеныен, Жамандардыд кулкыны езгермейдг Узш-жулган езгешд неЫбесш, Суганактьщ тусауы кеЫлмесш. Мадгаздана карайды oiviipre олар. Мысык плеу кун Kemin жетшгесш. Мурат туткан мансап пен дуниеш, Мен осындай жандардан тудьлемщ. Эжлздердщ алдында шалкайса олар, Мыктылардыд алдында бупледт Туншыккандар бьпед! тунба сырын, Жамандар да тунбадай жур жасырын. Айырбастауга барлытын даяр олар, КдрекеН уипн-ак 6ip басынъщ. Ар алдында вз'тд! тергей алсам, Кдндай жанмын, бьзмеймш. елде багам Семен, гумыр, жалгыз-ак тьзейтЫм, Мысык ттеу ем1рд1 берме маган!

1<АБАГЬЩ СЕНЩ... БеЙмезгш ойдан гусалып, Сез1мн1н шырмап тусауын. Eip жазьш сансыз тузетт, Кисынын таппай шумацтар, Елестен шыгар жуз о т т . Кецшдщ таскын, куйыны, Дамылдап, сэтте тыйылды, Сен жайлы жацсы жыр жазу, Киынньщ екен киыны. Кабагьщ сенщ - мыц елец, Жанарыц сенщ - мын елец, Ай жузде, кумю кемейде, Сыцгырлап сансыз тур елец. Киялдап кетсек киырга, Айыпка курбым буйырма, Арнасак С1з г е жыр, эндк С-улулык оган кшэлл... Шашыц да сенщ - кеп елен, 'К^асьщ да сенщ - кеп елец, Келбетщ сенщ - сара елец, Ершщ - отты, дара елец. Сулулык жайлы жырламай, Сацтаймыз уназ сыр цалай, Айтылмай жатцан «Bip бала-ай». 0зш е эн-жыр арнатып, Уацытымды елец урлагай...

TYC Anew Шалгта Бекенцызыпыц рухына Баягы 6ip таные т!рл!к, таные ун, Кундершщ, аиларынын камы уипн. Пеш манында, куйбендеумен жур екен, Анам мешн —кезден ушкан арысьш. Устшде сол кенелеу шыт кейлеп, Eapi де ыстьщ козгалысы, сейлеуг Кезден таса болмаганын тшеймш, Маган кымбат, аяулы, асыл бейненщ. Жузшде оныц б^рде кулю, б^рде мун, 1ркшед1 жетюзе алмай юрбецщ. «Балам-ай», - деп узшед1 сездерр Не айтпакшы, аргы жагын бшмед^м. Жаным кажып жел сездерден келденец, Талай-талай MeflipitviiHe шелдегем. Кептен oepi жылы жузш анамныц, Дэл осы 6ip тустепдей кермеп ем. Тосын уннен тустеп елее узшд), Узшд1 де тадгы уйдым бузылды. Кез алдымнан гайып болып анашым, КешлЬще ауыр ойлар Нзщцг Т1ршшктщ уйреншжт! елегр, жыл Терезеден кун сэулесш тегедг Кептен oepri сагынышым жиналган, взепм е ащы ексж келедт.. 9.05.1982 113

КДРТТАРЫМ Кун шуакгы кедипмнщ аспаны сендер, Тыншып аккан ойымныд бастауы сендер, Бшпм деп талпынар аскарым сендер. Мен бшмейтш ем1рдщ дастаны сендер. Айтшы неден агарды ак самайларьщ, Жуздерйщеп шау тарзты капсагай айбьш. Актарыдыздар сыр-муддарыдызды, Ешкайсыцызды да жат санамаймын. Элпрлерддздщ жасыл, куред белдершен, Айтылмаган сырлар тур еддерщ1зде. Жастыктарыдызды дауыл жылдарга 6epin, Ага да болдыдыздар Dip елге мше. Кектемнщ леб! бар жаз ундервдзде, Откеншд сурлеу1 бар эж1мдерщ1зде. Аткылап б^ткен-жанартаулардай, Кэршжке мойынсынып кажиын дедЫздер ме. Оздердщ op6ip сынакдарыдыз нэр, Ауылдан аулак жырак бардыдыздар. Саргайып уйде жата бергенше, Шешипп б {зге сыр актарыдыздар, KeMicTiKTepiMi3fli сынап калыдыздар. КУРСТАС ДОСТАРГА Кеп болды гой сендерд1 кермегелд Тагдыр кайта экелд! елге медь Коз алдымнан кетпейд1 б1здщ отау. КазГУ-деп жатактыд белмелерг Жан ед1ддер букпеЫз ал ьт ушкан, Журектерщ жаралган сагыныштан. Куанышты жуп жазбай 6ip белюш, Сын сагазт а oip жерден габылыскан 114

Армандасак алыска KeTymi едж, Бар бшкке, жетпеске бекунн едж. Сан сынактан сыр бермей епздердей. Кол устасып суршбей erymi едж. Шабыг oepin маздаган арман куш, Журспм1здс сан рет жарган бурш. Мукагали, Касым Fbin ж1берет1н, Жарасымды жастыктыц ангалдыгы. ©3iivii3 ек симфозиум куратугын, Кез1м1зде бар элем туратугын, Тар белмеге эдебиет элемшщ, Барлык кей!пкерлер1 сиятугын. Eip арманды 6apiMi3 багытка алып, Жыр окитын кездер-ай шабыттанып. «Классик» боп журил ек ше^мгзден, Колжазбаны баспага алып барып. Кездеcripген жастыкдъщ таны i3ri, Достар едж жанымыз, эшмпз 6ip. Перрондагы айкаскан от кушактар, Коштастырды мэцпге бэр1м1зд1. Алау кундер кол булгап жырак калып, Кетсе де eMip баскаша сыр актарып. Журепмнен сещррмей келем булн. Сендер жаккан умггпн шырактарын. TIJIEK Ой га кемin тастады-ау булан шак, Кенш шексзз кекжиепн жур ацсап. Кайта оралмае базарынды таркатып. 0т1п бара жатсын кайран кыран шак! Кобей in те кегп ем iрдщ сурагы, Кен1л бупн секемлпл де кырагы.

Op6ip кушм шешшмеген белпсзз, Болашактьщ сурагьшан турады. ©кшгенмен, ах урганмен не шара. Жырла журек, жабыркама, босама, Ак алмастай жаркылдайтын шагыц бул, Кезщ де осы бугып калар тасада. Узшмесш ак тшепн, кудерщ, Эж1м Kipin озгерсе де тур-оьдм. 0 н бойымда суыганда алауыц, Саган жастык мынау - содгы тьлеп’м: - Ал-кызыл гул жолдарынды комкер1п, Бакытыц боп аяласын ерке ум гг. Сагым болып кеткешнде мунартып, Сагыныштан кетпейш мен ертенш. Самайыма уакыт кырау такса да, ©Mip-езен алга карай акса да, Алып ушкан кецЫщй ки маган, Ажарыдды сыйласац да баскака. Шуагындай жазгы тацныц арайлы ен, Кдз мойнынды казанаттай жараулы ед, Акку ундд кыран кезд1 жастыгым, ©зщменен мэдп 6ipre калам мен. А ЛМАТЫНЫ АДСАУ Айдынында енердщ жузген едзм, Арманымды кенеттен узген ед1м. Ещд 6yriH турлаусыз жандаймын мен, Ескепнен устаган жуз кеменщ, Кдй бзреуге мэнжун боп керш ем ш, Бегде ойларга е р ж т бершемш. Кеп жандардан кенйпм калды бупн, Туган жерге сагынып келт ед1м.

Мен адсаган кепдщр арман едщ, Журепмд1 ерк1мд1 баурап едщ. Жабы кданда жаныма демеу oepin, KerepmiH жыр жанымды жаула менщ. Кедйймд1 сен тана котерерсщ, Бэлкш шекслз киь/рга жегелерслд. Не де болел ойымды далдыр менin, Гумыр мейл! содынан ете берсш. Сыр бщщрмей сыртымнан кулю журмш, Сыр биддрмей imiMHeH тунып журмш. Сан куаныш сыйлатан Алматыма, Кедилмнщ Нзпнш бурып журмш. КДялылшен барып та дайтыл журмш, Достарыма сырымды айтып журмш. Куйбед! кеп, Mini кеп ©зге ортада, 0з1мд1 ез!м тусшбей тайдып журмш. Курт бузылтан кедЫ м жолга дайын, Маргаулыктан арылып, толганаиын. Кегершш жыр музасын тауып алып, Каламьшды дайтадан долга алайын. Б тм ес icKe бас сутып одалмаймын. 0 з жолымды ез1м-ад жобалаймын. Сапарымдан далдырма атайындар, Алматыма дайтадан оралайын. 11.03.1982 ж ыл САГЫНУ Саргайып деткед бектерде, Сатыныш жатыр еткеннен, Кебелед - гумыр еткерген, KipmiVci3 мелд]'р кектемнен 117

Кулыкган аулак, пастыктан, Алансыз адтал жастыктан, — Алдагы биiк армаддан, ©згеш кенш гюс тутдан. Жулдызды долга ап берген, КДялга мшген сэггерден, ©мгрдщ - дыры, сырларын, ©зшдей м1нс1з пэк корген. Бал кундер еткен - ертеп, Сырларын бупн шертедк Кдмыгып журген кедшдд Т этп оймен баурап. ел1тед1. Ацсатты-ау, бупн дылыгьщ, Жанымныд жаулап тынымын, Саргайып кетгш кайтешн, Балауса, балгын гумырым. ©MIP САПАРЫНДА Жолга шыксад ауыр ойлар аркалап, Кедпндде булдыр сагым келбейдп Журепдд! жасык мундар калдалап, Кос жанарьщ кере тура кермейдп Арылуга тырысасыц бэршен, EipaK, oipaK бос умггп дармайсыд. Мундай сэтте достык деген «дэрщен», Артыд шипа жанга таба алмайсын. Досыд сатан oepin журек жылуыд, Гшепмен жан-жарадды емдейдг Достык деген тамаша угым, улы угым„ ¥лы угымды уайым, муд кембейдг Канша достар диырдагы сапарда, Комектесш берд1 талай кол ушын.

Достар барда кеудемде ум1т, бак, арман, Достар барда шексаз менщ epiciM. Ак коды мен дос кетерген тугырдан, Максатымньщ бш гше ерлегем. Жал гыз гана т1лейт1шм гумырдан, Атак емес, асыл достар бер дер ем. УИТКА ТАСАНКАНЫЦ СЕРП Байлык 1здеп жер1ме келшандер, Бiздi жабайыларга телшсщдер, Шектен шыккан халкыма зорлыктарьщ, Долга кару алдырды ержхлзден. Ел тшеп - ерге сын, ерге демеу, Ер де елшщ тшегш жерлемеген. Халкым ушш бас т!гем ак ел1мге, Ала кетем коркауды керге де мен. Онай емес диянат жасау матан, Тазарганша сендерден кашан далам, Куресемш, эдшдж шенбершен, Жаландаган кару да аса алмаган. Рас, рас кешлндер таласпаймын, Б т м г е кеп, мойындап жараспаймын. Терт каруы сайма-сай эскер(ндк ЖебеЫмен садактьщ аластайын. Ер болсацдар кел1ндер карсы алдыма, Келт1реЙ1н тэубага баршанды да. Ту сыртынан ок ату батырлардьщ, Крлдарынан келед1 аусардыц да. Шыбын жанын коркыныш каумалаган, Эркайсысы ез басын сауталаган. Сура, кашкын жещлш эскершеы, Кдлай екен жат жерд; жаулал алган.

Туткиылдан жасанып шыга келген, К^аракшы емен жол тоскдн жыраменен. Кез аларткан жер)ме жат жерл1ктер, Жер1мд1 емес, жанымды сура менен. Тутырына кайтадан кыран конар, 1\\узгын салтан кетермес ыланды олар. Мен кете ртен ак туы эднадктщ, Менщ дыран ел^ме уран болар! 5. Об. 1987 жыл Г У Л Е С 1М... К,иялга канат жалгадыц, Сез1мге енжар от бердщ. Кеш лдщ жырлап арманын, ©нерге кайта беггед1м. ¥йкы дан сишп ояткан, Алгысым саган кеп менщ. Сулулык жайлы жырлаган, вл ем н щ улы улдары, Мактаныш еткен мьщ мадам, ©зще кадкам турмайды. К^ылыгы балдай еркем-ай, Ажарьщ айдай керкем-ай. Мьщ сан сез кенш сыпырам, Нэз\\ктж сырын шерте алмай. Кдйтешн енд! гул eciM, Бэрш де, бэрш бшесщ, Сапарда шалгай сагынып, Жырым боп 6ipre журесщ. 120

АЗАМАТТАР ЕЛ1НЕ ОРАЛСА EKEH... Кешег! стропыл согыста тылда ел басцаргаи Додабай пария, жец\\с хабарыпа цуаныгитет жылаган екеи. Картайганда кутаны мансап па едр Мансапты ойлап па едк ансап па едт Куртамаган коз жасы жет1мдердщ. Кара шалды кажытты, шаршатты ендй Мудта орантан жеЛрлер туратындай, 0p6ip сез1н селекет, жадсак; Kepin, Жануяныд эркайсы epKeci едЕ Кигендер1 укЕгп камшат берж. Эзшдер1 жараскан курбыларын, Алып кетт) отка орал судтыла кун. Сум согыстын кас-катым opoip сэтр Куртатты той ом1'рдщ мын булатын. Сыдгырлатан жастыктьщ арман эшн, Цалап ед! урпактыц жалтатанын. Ел басына уш рш ген бул сурапыл, Кемд1 Heoip боздакты канта малып. Мансапсыз-ак журтына беделд1 едЕ Кара шальщ бес жылда не кермедЕ 0кeлepi болса егер сары ауыздар, Тад сэр]ден масакты терер ме едЕ Жарым кеды карттар мен ж етьж еы р , Ум1тпенен батыска елендедЕ BipaK кайгы ум птщ кегш жапты, 0p6ip уйдщ шыраты ceHin жатты. Арыстардьщ орнына майдан жактан, Тшдей кара катаздар келш жатты. Bip xipeyi эр уйдщ кулап жатты. Воздал, жет1м-жес1рлер жылап жатты. Каргыс аткыр сотыс-ай мудсыз елдЕ Кайгыменен шегердЕ туралатты. Санасына ел муны куйылыпты, Панасына жылаулар жиылыпты. КодЫ каяу жандарга шалакурсак, Басшы болу бул шал га буйырыпты. 121

Осы ма ед! кудайдан сураганы, Жегщей жеп сан юлжщ тирады арьш. Бул да болса буралан ку тагдырдын, Кдртайганда шыгар Dip сынаганы. Осы ма ед1 тэщрден ттегеш , Бастыкпын деп несше алренедк Жодтау айтып боздаган жылаулардьщ, Жатса, турса ойлайды мудделерш. Канды сокыс ел-жургка тастаган мун, Байлады гой талайдьщ баста багын. Жарым кещ л жандарга сондыктан да, Жайлап сейлеп, багады кас-кабагын. Камкорына ал уйемел-суйемелш, Оралса екен бул елдщ иелерг ...«Женic» —дегенжетп де жылы хабар, Кара шалдьщ кецшш ие бердь.. ЖУДДЫЗМР» Кундеп 6ip эуешмен табыскан, Tyuri аспан ойда жатыр жарыктык. Жымыцдайды сансыз жулдыз алыста, Тас тунект! жарык кып. Кететшдей ез жулдызым жогалып, Келютжлен турам унЫз сырласып. Кокешме элсш-элсш оралып, Шабытымды толгантады жыр-гашьщ. Элденеден калган шакта жан муздал, Ж урепмнщ тапкандай-ак 6ip емш. Жулдыздармен дзл осылай жалгыз кап, Сырласуды сумелин. Адам неге жулдыздарга елжтеп, У м т н щ оттарына телидй.. Айтшы eMip. жулдыз акса нелжтен, К оцш мнщ oip TynKipi кемид1?..

Агып гусер арт жатына i3 калып, Элдекайда асьщты ма ол, не быдщ?!.. Осы сэтге журепмд1 муз карыл, Неден менщ куцыргтенер сежшм... Мулпп жаткан мынау тупс!з тас-тунек, Жуткая шытар шыцырауга талайды... Бул табигат тунде неге тас журек, Кунд13 неге шутылалы, арайлы?!.. Журепмд1 сансыз ойлар мазалап, Коп карадым шекшз-шетад зангарга. К,атал тагдыр элдеюмд! жазалап, Жетюзбегендей кержд1 арманга. Тас-тунекке с щ т мулде жок болып, Жулдыздарым коз алдымда акпандар. Сендерге емес маган 6ipey кектешп, Шьщырауга тартып бара жаткандай. Байтак элем, материя, т]ршипк, Болса даты токтаусыз 6ip агында. 0 з жулдызым серуенге 6ip пшгып, Аспанда емес отыратын жанымда. Кайда Kerri устатпайтын сагьшдай, Актарамын енд1 KiMre сырымдь]. Ей, жулдыздар сендер де ]здеу салындар ОзгелЕк кыпша белдк бурымды. Ойлар, ойлар, куджт1 ойлар леп, Журепмд! бара жатыр шымшылап. Кайда сол oip аяулы жан лебк Жауап таппай кала ма екен бул сурак? Солай, солай лрш Ы ктщ барлыгы, Достар бупн осы ойта беюнд1м. Байып болтан жулдыздардын тагдыры! 0тпел1 ем1р сокпактары секглдт

0м1р солай 6ip сешп, Sip жанады, Кектем erin жалгасады кузщ1з. Таркамасын т1ршййктщ базары, Соцымызда калсын жаркын 1з 1м1з. TVPAFАЛДЫ АПАГА Кдшан керсек басалкы мжезйнз, Кем-кет!ктi кынжылмай тузедщ^з. Агайынньщ, жекжаттын сын-сынакта. Акыл айтар абызы Ci3 ед1щз. Кдодастары сез тжкен кеше гана, Пулш , сэтен малынган кыз едщ1з. Уакытты жок еишм нокталаган, Батырга да, бите де токтамаган. ЕлКжурты сыйлайтын кария erri, С1зд1 бугш жараткан хак-тагалам. Турагалды апамдай есейсек деп, Сыртыцыздан эрдайым мактай алам. Улпшзд1 кешнп жаска берсш. Ала ж1бш ешюмнщ аггамаган. Аккедшшз атыцыз арымайды, Асым erri, сут каткан, сары майды. 1шпесещз oeaicin атайынмен, Бойъщызга асыныз дарымайды. Берекелк конакжай уысыдыз, Сондыктан да сыйлайды туысыцыз. Лайымда жол таппай жеке журш, Руьщмен белюш у 1шщ1з. Кеп ем1рден туйгешшз, кергешщз, Жанды деген осы гой енбепшз. ¥лы тойьщыздын касында Kirni тойын. Жасап жатыр балацыз Ермепшз. Ipre reyin, жацарып конысыныз, Тынысыдыз кенейд1 ©picini3. Оркашанда осылай куанышты, Агайынмен, туыспен белийшз. Ак ниетке дастархан жайылган сон. 124

Ак тшектен тэшр^м айырмасын. Жетшсшде желпшген кариямыз, Жузгежетпей тугырдан тайьшбасын! ОСЫ ЕКЕН ГОЙ Кдрайлаймын жш еткен жолдарыма, Аландаймын максатым, арманыма. Bitkch icTi сараптал, б^легенд ж, Жш кезем кара ойдын оршньщда. Мун басса да кецилм жасымайды, Жан емесгнн езбелеу, басы баллы. BipaK. 6ipaK не шара Экнр-езен, Буырканып мен ушш тасымайды, Жас ескшдер кия етпей «агалайды» Кддф^ДДК жасынди багалайды. BipaK , бiрак не ш ара Вота кездер. Бая гыдай мел.одрел карамайды. Рас, рас ем1рден сабагым бар, Жайым да жок тагдырга шын алавдар. BipaK, б1рак не шара менщ ушш Жайкалмайды кайтадан гулаландар. Алыл ушкан сез!М1 калыл кеткен, Кешл гана жасандау калыпта екен. BipaK, oipaKHe шара шуагына, Бурынгыдай турмайды малып кектем. Кеше гана бозбала емес пе ед1'м, Жанарьшда буг!н тек елестерг Кас-кагымда ж алт erin ете шыгар. Осы екен гой гумырдьщ белестерЙ 1?'

ей 0М1Р-АЙ! Олпрдеп мезгтаз еткеп балыцшы достарым — Турарбекке (Косе), Ыурапща, Элдибекке, Крданга арнаймып TipjiiK сыры шешишеЙ тарамдалып. Тушнше еэт сайын алакладык. Мзргййкке баз кешкен жолдастардыи, Басына да тагзым гып бара алмадык... Ес жигызбай сан жумыс миды ашырган, Eip тынымсыз орныгар куй басында. Айлап-жылдап керюпей, сатыныскан, Grin жатыр кимасым, сыйласым да. Пенделжке бой урсам - Арыма мш, Жш ойлаймын олардын бэрьбэрш. Шаткалдарда, кьгстауда так асырган. Eipre журген кездерд1 сатынамын. Кдс~кабакпен тусшдж, угыныстык, Селкем туссе, шындыкка жупнютж. Жарты куртты бел in жеп асуларда, Ащы-тэгп ем!рдш «уын» iiirriK. Ойларынды шорт кесер ойыцдагы, G picipH ip киын-аи тарылганы!.. Жарты элемд1 кезгендей журуцп едж, Керген тустей болыпты-ау, соныц борт.. Bipeyipinp боздаган ботан калды, Bipeyipmp ул-кызыр, жарьщ калды. Елге барсам Сендерс1з карсы алады, Аспантаудыр козге ыстык корымдары, Ypipemn турады орындарьщ. Естелжке айналып кешеп ендк Сагынышым байкаймын, еселендй Балыкшынын косында бас косатын, Кайдан табам, Муратты. КеселердЙ?... Жазмыш кйркш, кездейсок, тосын ба едщ... Жайсардардьщ жулдызды кешш кем дip. Отка карып, тордырып суыгыра, У\\птшд1 эйтеуЁр епирмедщ, Эй eiviip-ай, емЁр-ай, осы ма ед!р!? 126

Айналдырар кантарга —тамызынды, Крыска гумыр тындамас арызынды, Жолдастарга коз! жок, жаны i3ri„ 0лен-жырмен етешн парызьшды... УАКЫТКА СЕН ЕМ Ш Курмеуте 6ip келмедьау кыска гумыр, GniHiuiTiH табымен ысталып жур. Ой, санамды ацгалдык жш жаулал, Арлин, максат лшьшнан тыс калъш жур. Кырын келш тагдырдьщ себелтерн Шаттыгына жанымды белетпедь Кателжтеи ipreHi аулаксалып, Аякты андып баскан да керек пе ед1?.. Ызгары мен гумырдын жылылыгын, Болжап, байыптамайсыд кун! бурын. Кдлаганын эршмге бере берсе, Жогалтады бул ем ip —улылыгын. Арман отын сенд1рмей сактай алгам, АлаулаЙ ма керермш бак-талаидан. «Мырзалардьщ» кешше шесем дел, Ар-намыстыц шебшен аттай алман. Б^азы - Уакыт бэрше калыс екен, Талкысына тагдырды табыс етем. 1здегенге уясы - Бакыт кустыц, Бшкте екен, copeci алые екен. Кензл кусын ушырмай шектзунм бе, Кездейсоктык ем1рде жок тегшде. Сен1м, уыпг, аманат —болашакка, Окшбеймш ешкашан еткешме. 127

Б1РЕУГЕ Тыраштанган, тулданган мэстепм-ау, Елжтейсш тырбандап эсте ммге. КлЫмсисщ Kici бон элде калай, Белгпп гой касиет, кастерщ до. Пейидд бар ею жуз тиылмаган, Айылыд бар оспадар жиылмаган. BipaK, тус!н вм1рде мэстектерге, Тулпарлардыц дуб1р! буйырмаган. Кедпддд1 коздырган жалад елее, Ашып айтсам кызганыш, таба да емес. Мыктылардыд саясы сендейлерге, М эдп мекен, саялар пана да емес. Нагашысы емес, сушюл жиеншщ, внер деген улы да, киел1 угым- «Дайыд аска —тж касык;» дегендейсш, Журмейд1 оган ектемдж, иелжщ. Кертдесш кайте\\пз, ырылдасып, Шындык десе турады сурыд кдшып. внбес дауды дуалап езеуремей, Мойындаган абзал-ау мшпдц ашыд. Жуйес]з ой, сылдыр сез, бос угыммен, Куншишктщ коз тжкен еенлнен. Кездерше шел б1ткен астамдарга, KHeai енер карамас кенпр^ммен. АЗАТТЬЩ Жолыд диын, ауыр екен азагтык, Бостандыкка шел1ркеген Кдзакты ук! Ел боп жада етек жапкан кезшде, Орта жолга та стал кетпе мазак кып.

Тэлкеп аз емес жэне KepreHi, Болып келд! империя ермеп. Кулдык Д9у1р ой-санасын тукыртып, ЖЕерлерш зедб1рекпен жерледт Кдба сакал кек коз салган ыланды, Ержа'зден элс1'з казак куп алды. Орыс десе oecijcreri жылакан, BooeKtepi тербетпей-ак жубанды. Жер жаксысын кара мужык тадцады, Бар жаксысын ак патшасы жалмады. Кдрауылга кездеп атты Кдзактыд, Тебесше ririn койып алманы. Ноктасында «Кулдык» деген желшщ, Кушн кешкен 6ip ripi, 6ip елшщ, Еумыр сурген басыбайлы бул Кдзак, Сакаи деген жогалтканды сешмш. Толкынында тынысы кед уакыттыд, Шапагаггы, нурлы таньщ атыпты. Енжарлыкка ета уйренген Казагыд, Oai толык сезшген жок бакытты. Epci керме тосыркаган мшезш, Рахмет кулдык K e m i n тузедщ. Сабагьщнан Тэуелс1здж жемклн, Кецпкпрмей келер эльак узер кун. Бостандыктын айдынында жузер кун. Жолыд киын, ауыр екен Азаггык, Тосыркаган, теб1ренген Кдзакты ук! БАКИ - ФЭНИ! Кас-кагым гумырым ед, Жадырап еджуз1мде, кубылып ед. Куанышыд, кайгынды катар бел in, Жетсем бе деп сыры да удш п ем. Куанганда кеудемд1 шаттык кернеп, Мунайганда ез1мнен ту д ш т ем. Сыбагад бар бьземш саркылмаган, Шуагыд бар жанымда жаркылдаган. 12е)

Ащы болсын эйтеучр, тэтп болсын.. Дэм-тузынан кез!м жок тартынбаган. Болмысыдды жан емен жай куптагад, 1рюлмейтш, ойымды айтып калам. Гулдэуренщ саргая бастаганда, Базарыддад елендеп кайтып барам. Мшез-кулык, санам да курт озгергеи, Откешме кез т1гем сын козбенсн. Ойланатын кез1мде ой багайын, Саркьтармын ойдан да oip кезде мен. Сан соккы жеп тагдырдыд камшысынан, Аз rycinTi асыгым алшысынан. Багытымнан таймасам сешм1мде, Абылхаят суыны д тамшысы бар. Орта жолда жагдайым, жайым калай, Кдзы - Уакыт! Оны езщ пайымдагай. Топшым жада катайып, самгатанда, Кднатымды сындырып кайырмагай. «КОЦЫРАУЛАР KYMEIPI К1МД113ДЕЙД1.» Эрнест Хэлшпгуэйге «Сен де, Париж де мендЫстдер». Хзмингуш вткен кудш д зердеде жарасы кед, ¥статпайтын сагымдай карасы жок. Кешкен дэуред, нурлы шак жылыстады, Кэридк пен жастыктыд арасы боп. Бэсед тартып кeнiлдiн куй-тед!зй Самаркаулык жайлады жуйкем]здт Сильвия Бичтщ1кегшд1р сулуындай, Кездесллре алмаймыз бикем!здь Кэрйпктщ ауылы алые дей ме, Кодшдд! картайтпас намыс кейде, Сильвия Бич - Париждсп Одеж квшесшдеп 12-mi уйдеп дукен. 130

Базарынан Сарбонныд1буырдангаи, Кездеспейд1 oipaK та таныс бейне. Тагдырымныц тугескен бар паратый, Уакыттап калай мен жалтарамын. Бэседдеген сез1\\пм сезд1редд 0MipiMnin базары таркаганын. Сэгплн'ш тагдырдыд, катесш де, Бастан кешкен сататы, еэп еЫмде. Bapiif, 6apin кагазга баяндаймын, Сен-Мишельдщ2отырып кафесшде. Аз керген жок емтрде каза, кайгы, Кен1л мудъш кандай ем жаза алады? Кодыраулар Kyw6ipi еткешмдр Жш еске сап жанымды мазалайды. Сагаттармен, сэттермен жылысгаган, Мьша е\\нрдщ туткдсын KiMустаган. Мен де oip кун кешемш бул жалганнан, Бакильщта дамылдап таныс табам. Тек арманым KeTneciH oipre сешп, Калам, кагаз с1здермен ттдеселж. Жацгырыксын кодырау кумб1р)мен, Журегшнщ KyMoipi 6ipre согып. Кодыраулар ку*мб1р1 К1мд1 1здейд1?... Кодыраулар кумбтрт С1зд1 1здейдк Коцыраулар Kyw6ipi б]зд1 тздейдй Бакилыкпыз бэр1мЬ туп тубшде. Бупн камсыз жайрандап жур\\нз мешй... ОИЛАР... Ойлар, ойлар тыгылмай тунгиыкка, Ал га карай талпынып, жылжиыкта. ©ткен куннщ сен салган белплерк Мудга айналып мунартып тур миыдта. Сартап болып саргаяр жазыгым не? Коктем коды калайын жаз ушнде. 1Сарбон - Парижаin Сей-Мишель бульбезындагы базар. ■СЪьМишель - Париждеп СснЛЬписль алалыддагы кафепш лги.

Ожарлыктан сактай rep eci кеткен, Гшкеш мен жегенге мэз бугшге. вткендегл еншще екпе, наз жок. Келешекке беретш мэз1рщ не? Жан дуниемде nicnereH ж ем кте рщ , Ак кырауга айналсын эж!м1мде. Сэте]зджтер санама удшгенде, Енжарлыкты куала, тыным берме, Кдлжыраса жуйкеге серпЫс бер, Демеп ж!бер кодтд1 тущлгенде. Ойлар, ойлар, - кодшдщ кектем кусы, Самаркаулыкка жанымныд жок кенпск Аскак ойдыд сез1мд1 селт етказер, Жырларымда калса екен тек белпсЕ Кекейдеп кемшген сырды актар да, Сез1мдерд! баста тыд ыргактарга. Кум* a сщген езендей орта жолдан, Мезплшен тым ерте курган калма, Мезплшен тым ерте кургап калма!.. ТЭУБА К^азсщ Тэуелс'\\зд'1гти\\ бip жылдыгына Ак патшага Кедес сай боп куба-куп, Кулзыл каныц коз жаеыда шьшанып, Елджщнен айрылып уш тасыр, Еркшджще тусп ержЫз бугалыд. Мамыражай пршшплд бузылып, Жанарыднан кан тамшылар узшш, Зарыктырып жетп-ау кайран бостандык- Бостандык ол —кайта оралган Ьддзыр ук! Журектерд1 сыздатуда жаралар, Тарих G3i екшер, бэрш багалар, Тэуел^здж нурын адсап кез жумган. Рухтарыд кайта оянды бабалар. Шындык унш туншыктырса тылсымдар.

Жастык намыс жшерленд!, кулшынды ар Тем ip сауыт жендеттерден каимыкпай. Желтоксанда кдрсы турды кыршындар. Тудырыгюьщ намыеты, отты, дара улдар, Дара улдармен баска конар багыц бар, Курбандлрды ел бол еске ап, дуга окып, Дастарханга жет! шелпек салыцдар. * Чс * Тоуба. тоуба бар екен шаттыгымыз, Нурын шашар арайлы ак кушлпз, Осы бакытты кермеген курбандардыи, Аруагы удлн кар), жас сап курылыз!!.1 Жалган сей!л емес бул, жалган уран, Теб1ренер бар себеп, бар мапанац. Тэй-тэй бастыц сэбидей кадамынды, Империяныд кутылып кармагынан. Аккуларды айырган сынарынан, Жср, суынды айырган кунарынан, Кулдыд даузр шынжырын уздin ендт Сушщдрсш кудайым узагынал!* Куану бар ырлжте, налымак бар, Теплгеи кан, кез жасты тэьдр акдар. Улысыннын мерейл! улы куш, Аунап тусш жатыр-ау эруакдар. Кыршынынан киылып коп кддамдар. Осы кунге жеткел бар, жетлеген бар. БейбА кунде тагы да кайгы жутыл, Боздактарыцды мезплО з жоктамандар. Сарандыкка санасы шоркак елсщ, Куанышын жалгассын, орта толсын. Бостандык дел коз жумган асылдарьш, Аруагы разы, топыраты торга болсын. Ортайшган ырысы киет елеin, Ул-кыздарьщ енппеш иеленеш. Бакытынды кызганган душпаньщныц, 1лл кыж-кыж кайнасын, куйе береш. Мерейтойдыц дуб1рл! бэйгесшде, Жешмпазга уш тогыз туйе береш.

Дэм татайык кудайы дастарханнан, Батышгаган аруакка тие берсш. Курбандардьщ сенбеген алауымыз, Жыгылмаган кастерл) жалауымыз, Кермей кеткен кызыгын б)зге 6epcin, Суланбасын кайтадан жанарьшыз. бгейсггпей тагдырын болд1 улесш, Елдплм1здщ тузешк енд! кешш. Казак, деген киегп ордамыздыц, Кек байрагы мэнпге желб!ресш 0MIP Жылдар, жылдар, токтамай жылыстайды, Уакыттьщ гуткасын юм устайды. Тепел т!рл!к кажыгкан жуйке, журек, Бшем oip '*-*нпге тыныстайды. Eip пендесщ жер койны кдлкдлаЙды, Тек TipmmiK базары таркамайды. Куанышын баска урпак белюеду Азабын да амалсыз аркалайды. Тагдыр сыны шатпаган басын эл1, Жана ем1рдун юрийкАз жас уланы. А льт ушкан киялдьщ канагында, Максатына жетсем деп асыгады. Азаггыгы бойына жарасады, Жастык. желне шарк урып, тан асады. Ак арманын oip куйын шарпыл етсе, Багытынан кенеттен адасады. Ойга салып орайсыз сэт кутпеген, Келер кунге коз Tirin сактыкпенен, Журген, баскан кадамын елеп, екшеп, Крштаеады бгразы пэктжпенен. 134

bipi жолдас жорадан кашка ктайды, Eipi жайлы ортадан бас тартпайды, Енд1 oipi мезгшмен «жылынбаса», Куты кашып, бойына ас батпайды. Лл, камсыздар куда ган «бшгшен», Кдмыгумен журедк кушнумен. Жасыктардъщ «мойнына су куйылса», 0згеред1 еш рдщ куй! мулдем. вулетше «бак;» к°нган «сый» дарыган, Шолжьщ ескен зердешз, сыйдан улан, Сэтызджке пыскырып карамайды, Сырдыд суы келмейд1 сирагынан. Тартып алып тагдырдьщ бермегенш, Жазмышыца турады колденен им?.. Bipfle сонын керсетш, б1рде алдын, У ал жетюзбей сынайды пенделерщ. Ортая ма, аса ма кем ершен, ©з баштын ешК1м жок коре б©ген. Тугырынды белгшеп, тагдырынды, Элпр 03i етшзер елепнен. Желтмд! желге ушкан нокталасын, Буйрыгына тагдырдын жок таласым. Тек, гумырдын сап ары орта жолда, Максатыма жетюзбей токтамасын.8 8 НАУРЫЗДАГЫ Т1ЛЕК Жандарына жылылык нурын куйып, Шат кещлмен журшздер 6yrin култ. Аккулардьщ келбегш кызга oeepin. Б1зд1 койган бетше удБийрт. Bip созбенен жаныдды кекке ушырса. Sip созбенен ж]берер туньтйрт.

Кыздар деген сикырлы, сазды ешмге, Жлпттерд! койган гой жупщдрш. Кыздар десек, кокейге он келедй Акын оган дай сезш бэлденедг Ай кабакгар жымиып Караганда, Жудеп журген кещлщ элденедг Жанымызга он менен жыр erecin, Кумю, кемей сулулар куле берсш. Ортамызды толтырып шат-думанга, Аккулары ем^рдщ журе 6epciH. КУРМЕУГЕ КЕЛМЕС КЕЛТЕ ЕКЕН Элпрден мезгтЫз вткен журналист досым Рысбек Сугзрбековке Шопаннъщ уш турагыц, Сауыншы уш гурагьщ. Туы стай бэрш Kepymi ен, Ауылдан шыксад 6ip адым. Сапарта шыксад сайланып, Emymi ец жазар жайды анык* Кайтушы ец ж1бек жайланып, К,анжыган толып, «майланып». Сонан сод сэл-пэл толганып, Тшдей парактарды колга алып, «Жазатын ойлар кеп» деугш ед, «Машинописке» беттеудн ед. Дерек жок, б1рде хабар жок. Жукартып жуйке алан боп. Жамырай колка салушы ек, «Bip нэрсе жазшы» маган деп. Жымиып утып жэшмен, Куткдрушы едщ «уэшмнен». Каламдастарга катан да, Кол ушын беруге дайын ед. 136

Кытымыр аяз темендеп, Акпанда кешл елендеп, Белпсш берер коктем де, Канткан кустармен келем деп. Шуагы куншн тепл in, Тоцдары жердщ езинп. Кыр асып кеткщ келер шын, Ykuh умit желнлп. КенЬге сэуле туслрген, Акпанда орман 1нннде, Бой жазып узак отырдык. Шарап га еппен 1шшген. Сез eiin откен-кеткендк Ансап ек келер кектемдт KeMipmi жакта сен унс!з, Жаткалы досым кеп болды. Таусылып тагдыр сокпагы, Журегщ мэнп токтады, Сум ажал саган нелжтен, Ертерек салды ноктаны. Очерк, репортаж, хабарды, Жазумен шаштар агарды. Аудандык газет кун сайын, Жан берш б1зден жан алды. Заманныд желж ураны, Жуйкеш талай сынады. Кателер кысты 6ip жактан, Кездерге гуслей кырагы. Ойымен кешкен бейнегп, Б1здердг юмдер угады. Мардымсыз сыйлык, мактау аз, Кез майын жед1 ак кагаз. Телефондаумен кажыдык, Бел1мге Tycin хаттар аз. Аудандык газет тынысын, Кат-кабат кыруар жумысын. MiHci3 аткарып жур едщ, Басаспаптардьщ oipi едщ. Жайдары кектем кешлд1 ен. 137

Коктемде еттщ екпрден. Сен козщ жулиан кектем 6ip, Кещлден ылги кетпей жур. Жыр жолын кутан досына, Жылы леб1зщжетпей жур. Жазылмай канша колжазбан, Аядталмады жолжазбац. Курмеуге келмес келте екен, Клмдерден далмае б.ул жал тан... ЕЛ БОЛАМЫЗ ДЕСЕК... Даракылык мшезом]з калмады-ау, Туб1М1зге жетпесе екен талгамау. Жамандыгын езгелердщ кагып ап, Жадеылытын эдет болды жалгамау. Шовинисток саясатда с е н т тек, «¥лы агата» ем ip сурдж елжтеп. Содан болар мшез1м1з турлаусыз, Санамызда эдепЫздж, желж кеп. ККшмсекке атак керек, шен керек, Баса кектеп жайгасатын тер керек. Тер1м1здк барымызды усынып, Калаганын артыгымен берген ек. Сол жалтактык багымызды байлады. ЖергмЬге жинадды дай-кайдагы. вркениет алга кеткен гасырда, Ойымызды кулдык пигыл жайлады. ©TipiKnen енделш ой-санамыз. Жат бесжте тербетшген баламыз. 1цгэмЬдщ ауыстырсак эуенш, Суд саусагын кврсегп «улы агамыз». Тэтт] уйкыда жата берсек кемппп, Кдбыргамыз сетшейдд сегш п. Ыкпалынан шыкпай жатып орыстыж Щурипттерге журмейж шын жегшш. Катан уакыт бедергмен белдест, Г.умыр кешу керек бупн емошп.

Аттай калап султаны иды сайладын, Тэуелс1з ел бер1к болсын байламын! Шик1затпен калса казак; шектелт, Келшсекгер калкыр тагы каймагын. «Отамга» деп абыройлы серт 6epin. Жуз саулыкка «скб жуз» тол ертпелж. Кагаздагы он енделген oiipiK, Аръшызга жабыеады дерт болып. Жалгандыктан жэджойлер тойынса. Ел муддесл калар умыт жайынша. «Кызыл козы» орнына деректе, ТЧркелмесш жабагы мен тайынша. 'Ирлж агар арнасымен шындыктьщ, Ак, каранын Tycin тустеп айырса. Кургаксезд1 эдем шел, кеш'рпп, Жоспарларды кетермейж ceKipTin. Багымызды байлап келд1 жалгандык- Масылдарды марапаггап кеюртт. Ак, караны кажет айкын аныктау, Ьдедуден керек бупн жалыкпау. Ел боламыз десек, жага жыртыскан, Араздыкты бойга кажет дарытпау. Алауыздык жолымызды курмедд Ынтымакты ел берекелк ipreiii. Ел боламыз десек, жжке болiHбей. Алдыменен ныгайтайык ipreni. Ояныппыз ед1м!3де туе керш. Бойымызда басым жатсын Ккерлж. Ырысымыз кетер жатгыд колында, Бip казакты журсек егер уш бел!п. Канымызга уын жаймай пенделж, Анайынды ардактайыд тед керш. Тынысымыз ашылмайды ешкашан, Bip ауылды журсек егер од болт. Бойымыздан аул ак болгай тарыну, Ойымыздан аулак болтай жагыну. Ел боламыз десек егер алдымен. Жалтактыктан керек мулде арылу. Шындь/к уш клмге болсын ащылау..

Желжпесщ белсещдлер, коешылар. Тизпн тисе, сешм арткан журтына, Ксюрешп коз пкпесш басшылар. PeTi бар озгелерге унаудьщ. Жарамсакты к - жаман турi ты маудыи. Октем елд1н барыи, жогын оспеттеп, Keperi жок кулдык урып кулаудыд. Орысша да, кытайша да костм ей, Ей агайын! Токта накты шеннмге. Елжтесек туппуска емес тубжде, Боп шытармыз бэлд!р-батпак кеппрме Акылынды намысыда жанып ал, Жаксы менен жаманынды танып ал, Шылауында кетседезге мыдтынын., Едщпцнщ онда кандай мэш бар? КЫСКАРТУ НЕМЕСЕ КЫСКАРУ.. К,ыскарту; мэшн оньщтусшгемш, Ofixeyip сонын кою шшдемш. Алдымен кысдартута ж1берер ем, Жетпей жур бюрократка купим менщ. Бэршщ амалы кеп, ece6i кеп, Дшмарсып кысыр сезд! бесед! кеп. Том-томдап олар жазган жоспарлардыд, Мысдалдай ic тет1гш meniepi жок. HecioiH теспей сорган т1ршерд1д, «Кдйраткер», «кесемдердщ», <бршердщ», Апталап. айлап кутсед кабылдауын; Баянсыз шеппмдер! -жупнерсщ. Ал. олар торсияды, тырсияды, 1ий арам канга толтан бушдешн. Кыскарту; «барлыгынатшс» дейдд «Есегшп», «касапшыга» тшспейдь Олс!зд! шырылдатып орга жыгып, Мыктыны мандайынан икжейдт Мансалтыд мае боп журген шарабына. 140

Декейдщ карамаппын кабатына. Арымды, наыысымды аякда сап, Жыгылман жэдшвйдщ амалына. Мыктьшы жаталагаи ши юл бала, Кыскартуды алга устал шикылдама. Сыбайластыц кыскарган орнын устап, 0зпцй балап журсщ oip тулгага. Байкамае Kepi кеткен кадамды к!м. Тэштспм мэл1м сенщ арамдыгыц. Кызметш ocxi деп тайрацдама. Жагымпаздык бар-жогы «машндыгын». Кыскдрзу бастан кеш кед icm мешд, Кдшан да калыц коптш шшдемш. Кьюкарту тогышарды —узартады, MoBi осы мешц одан тусшгешм... К,ыск;артудан тоцмойьш жасданбайды, Жылы орнын сактап, куй мен ас тацдайды. ©si идей аткрсшылар кысдармастан, Халыктыц хал] ешкашан жаксармайды. тэщим кеп кермЕсш «ИзмдердЬ ж е т т с жыл урандадыд, Онге костык, поэма жыр арнадыд. Байсалды ойды ысырыл, мшбелердд Сылдыр сездер жаулады сылан, кагып. «Коммунизм» «елесш» кур арман fbin, Нускауынан жаргыныц шыга алмадык- 0peci тар шеппмдер багыт балды, Эдеп, иман, касиетп куран калыл. 0нд1рюте, уйымда. кешендерде, Кесемдер де кебейдк шешендер де. Ескыжтщ жоимак бон саркыншагын, Акыл, ойды ж1бердж коса ендеуге. Белсендшщ ойхой oip таны атгы, ¥йып жаткан ед-журттыц шацын какты. Кока ндал кеп уйрегп езгелерге. 03iepi тс б]’лмейп'н балигатты.

Tan жауына жТпктеп, бай, кедей деп, Жау жок жердей халыкка жау кебейдк Жапсыздардьщ упайы, мереш асып, Урей менен коркыныш жайлады елдк «Кесемдерге» канды кол кулай нанып, Мамыражай тйршипк лайланды. Ортак деп камеыз журттьщ малый алса, Аштык кеп еншдеп шырайды алды. «Контр» деп камап. кэрижасын алды, Салык деп алдындагы аеын алды. Ай кунжц аманында аштан eain, КемусЬ мурделерщ шашылганды. Сар далацда кап кызыл куйын агып, Элерменге 'Прелд! куйщ анык- Бас саугалап жат елге кеш тузедщ, Тукан жер топыратын гуйш алып. Кегертпед1 Кедес те кесегевдк Сал г-дзету pin, ттУдд кесе келдь Елщ азып, жер тозып, суын куркап, Сары дал ада айыкпас кесел ендь Пайда куып, шурайлы орын 1здеп, Кел1мсектер каптады жер!м1зге. Hecioem ауыздан жырып берш, Токышарды шыкардык терАпзге. Кез жасыдды тэщр1м ескерд! ме, Элде эдш дж кол созып кеш келд1 ме, Тузу шыга бастады тутптпз, Сап тузедж элемдш кешпен oipre. Огл уакь1т Мэскеуге жупнетш, Кезщ келд! ел болып Gipireiin. BipiMi3re-6ipiMi3 кез алартып, Тарылтпайык заманнын ниетшде Кымбатшылык кезедшн наркы басым, Акайынныд пейид тартылмасын. Кайта оралкан тишш, дэстур1м!з, Есепшотпен екшелт. саркылмасын. Аз айтпадык, еткенге, кеткенге сын. Келер кундер ырысы кекке ерлесж. Kaeiperri кеп керген казакымнын, Бостандыкын тэжр!м кеп кермес in!

ШЕКАРАДА Казак пенен казакты ацдасгырган замам-ай, Азап пенен мазакты жалгастырган заман-ай. 'lay суь/HbJH аржагы. 6epri жагы бауырлар, Bip-6ipine умтылган. oip-oipine жоламай. Опасыз-ай тагдырдын,, опасыз-ай обал-ай!.. bip-oipine ынтык-ай, 6ip-6ipine салкын-ай, Кас кабакпен жалгаскап солем -саукат жартыл ай. Сэл тушмрсе, орыс пен кытай ecTin кояр деп, Заманыныц ерКчлз мойьшдаган паркын-ай. Арзан шекпен, шен ушш улыктарга жагынар, Сатып кетер сыртынан жансыздары тагы бар. Сырткы «кез» бен 1шк1 «кез», катар кыскан момын ел, 1штен тынып агайын, туыстарын сагынар. Тартып алып конысын, кур сап усхап кадамын, Куштеп танган-буйрыгын, орындамай талабын. Кос жырткышка жаутандап, егей эке-шешедей, ¥л-кыздарьщ андиды касы менен кабагын. Кешлшде кешеп нэубеттердщ сызы бар, Кездер1нде мун-зардын ащы кермек тузы бар. Бул казакка жаксылык экелген жок ешкашан, Анкаусыган актар мен кокандаган кызылдар. Ендд бупн ацдыган кытай менен орыс бар, «1ж» елдерге «ага» бол, еткен мод гз борыштар. Кайда журсеоларга белшбеген еннп бар. Кайда барса оларга шурайы мол коныс бар. 0 з жершде казекем егей улдай шеттеген, Жамандыгы бдпеген, жаксылыгы жетпеген. «Сокыр улык» жымиса мэз болады сэбидей, Анасылын cyri эл] ауызылан кетлеген. Пайда куып жершде кел1мсекгер жур epin, Сыбагасын ooaicin. талтан-талтан цйрежп. 34 3

Арамдыгын, кулыгын эспеттейд1 «достык» деп, Кдлгандай-ак шын достык; тек казакка Ttpenin. Eki «улы» елден цаза^тын алган тэл1М, сабагы, Кара орыстьщ боктауы, темеюск арагы. Жетешз жас, жалбыр шаш бурымдары несытен, Болашакка осындай ожарлыкпен барады. Жат улпден ел болып, аман калсак жарады. Шекарада осындай ойлар маган к е л т жур. Ар жактагы туыстар ханында ойнап ж е л т 6tp. Дауыстайды ынтыгып, кол булгайды шакырып, Эггец, эттен араны ала баган бол in тур. Ала баган казакты алалаган тагдырдай, Бауырлардын бауырмал сез!мдерш жандырмай, Елш, жерш белпзген, кос жырткьшка талатьш, Казагыма дуние-ай imin неге тар мундай??? ДОСКА СЫР Сез1м1мд1 сенен дос жасырмаймын, Шалые ай ткан ойыца косылмаймын. М энплжке баз кешкен ата-анамды, Коре алмадъш шет журш. осы —уайым. Куйын ©rri мезгыыз ем!р]мде, Булт у ш р т аладсыз кешл]ме. Тосын келген ажалдьщ кушпнен, Сол де болса кайгыга бершд^м бе? Дел-сал куйден келемш айыкпаетан, Тусшбесен дэлелдеп, аиыптаспан, Омiр кенет езгертш ж1берд) гой, Мшез1мд1 бойыма калыптаскан. Кез1 болар кеншдш арман кулер, Керек емес каз'фше жалган жжер.

Шын кайгынын салмагын бас кетертпес, Жакынынан айырылып калган бшер. Дауыстарын сагындым тамыз ундк Гым кегшрек сезшд)’м гтарызымды. ©тей алмай калдым гой сэл де болса, Ата-анама елшеуслз карызымды. Шуагымды мунартып кез1мдеп, ЮнэлаЙды аладсыз кез1м Meni. Журепмде согады маза бермей, ©юшшп’н дапырык, ce3JM желг Ymit узш тургам жок; бул ем(рден, Жылай бшер Т1рл1кте - куле бшген. Маган гумыр сыйлаган кос ш'р1'мд1, Кал ай гана emipeM журепмнен. KiM e\\iipre тусшсец куле туар, Орнэрсенщ езтш е peri бар; Бгле-бшсед жайцары жанмын мен де, Кещлшде коктемнщ cyperi бар. «Пессимиссщ» деп меш кшалама, ©Mip жалгыз шаттыктан куралама. Коз алдымда мздпге турады экем, Кез алдымда мэнпге турады анам. КЕЗДЕСТ1Р1П ОМ1Р Кездесл'рш ©Mip атты ¥лы агын, КенЫмде жактын умгг шырагын. Сонда бшд1м бакыт деген угымныц, Сеш ансау мен сагынудан турарын. Жалган сейлеп жылтырамай, туешш, Сез1мдерД1 6ip арнага тусзрщ. 5i3 бшмеитш куд1регпд канаты, Журектерд] кегп шыркау ушырып. 145

Баянды боп бакытымыз мэцплж, Алдымыздан атсын дэшм тац кулш. Сендж, мендж сынгырлаган сез1мдер, Жанымызда турсын лайым жадтырып. Дос, жолдасты, туыстарды тед керш, Кеьилдерд1 мунартпаспын ленделж, Жэджейлер жупрмесш арада, Салкындыкка, реншже жол 6epin. Санамызда мэнп орныксын сыйластык, Арамыздан узшмесш кимастык. Жанарларда турсын кулж кектемдей, Б1зге кештеу кайта оралган бул-жастык. АЗА MATTАН БАК ТАЙСА,.. Азаматтьщ басына нелер к ел т, не кетпес, Куанышы-, муды да 6ip-6ipme себептес. Ер ж1пттен бак тайса табаламай сыртынан, Тым болмаса агайын леб1зщмен кемектес. Сэтс1зд1кте адамга есек ерер, сез ерер, Жэджейлер жылтыддап жауыр сезш кезенер. Жаксылыкка сусатан жайсад жандыд кенш, Жылы кабак, ниетке шел1ркеп шын кезерер. Жудеп журген жадына артык тете сурагыд, Сез етпест! KenipTne, шуылдатпа кулагын. 9рлж пенен езджтщ арасы алшак десек те. Сын сагатта елше\\п екеущщ oip адым. Клрбщ шалып кедш н, кудж торлап тшегш, Азаматтьщ кашан да узшмесш кудерь Туймедешн туйедей эшрелеп керсетпе, Каралама пэк жанын, жаралама журегш. Баты тайган ж1птп келд1 деп 6ip икемге. Ecni дакты коздырып, жанамалап суйкенбе. 146

Шылбырынан ызпндеп, шаужайынажармаспа, Кулдыраган шагында жардан томен итерме. Ьасына оныц сэтсгздж орнап калмас тупкшк, Темендетпе ка/прш, шакпа созбеи ыктырьгп, Атайыннын Tijieri колтыгынан демесе, Кдшапгы ол суршер, кетер езБактжтурып. ТЕКИ 0ЛЕД1... Аз ба, коп пе тагдырдан талгаганым, Ушырдым ба кещлдщ Арман - эшн?.. ©м1р1мд1 еплтш OKciTKen юм, Кенипмд1 Kipiu 1кс1з алдаган юм?.. Кел ripeжен сыртыннан мактап койып, Зэрш imne сактаган шакпак болып, Кез алдыдда жылмиып аярлыкпен, Кершетш бейкунэ аппак болып. Басьщнан бак тайганда ершеленш, Кесек атар содынан тап-тап 6epin. Пенделер бар жаныдды отка орайтын, Кдянаттьщ шогымен кактап койып. Ат артына шындыкды боктередт Неге олар мысабын шектемед]? Бул елпрдщ кызыгын арсыз Kepin, Уялганнан бьлемш теки еледт ТУЗЕПШТЕРГЕ Тузетюштер жырымды жулмалады, Жырымды емес жанымды мылжалады. Шумактарын кыскартып магынасын. ©pin косып. сез косып бурмалады. Жунш жулган тауыктай кей жолдардын. 147

Нэрш, селш жудетп, кырнап алды. Тузетюшщ сылтауды табады кеп, Ренжисщ, баскалай амалыд жок. Туймедейд1 туйедей керсеткенде, Тосыласыд ез басьщ жалалы боп. Тусшбесе жанынды сияласыд, Кдтелжш сен кдйтып тыя ал асы д. Магынасы бузьыган жырыц ушш, Окырманнан тек езщ уяласын. Тузеткпнтер «кэсткой» тузетюштер, КемшЫгш бетке айтсадтыз етк1штер. Бас-аятын ойлардын сылып алмай. Жасадыздар кеб1рек i3erri krrep. 0зге iciHe курметпен караматан, СэтаздЖш сыртынан табалаган, Жолбикелер енердщ додасында, Ешкашан да бэйгеге жарамаган. TAJIFАМСЫЗДЬЩ Талгамсыздьп^- белпс! надандыкдык,, Алысы емес, туысы - жамандыдтыд. Кушатына жытылмаЙ кек аттыныд, Карындастар кдракез багадды удкын. Жылтылдак без сананды жайлап алып, Жат жерлжтер тэшнд1 пайдаланып, Жатса, экед шетелдж машинамен, Дуниес! толыкпас айта барып. Иесшдей ип 6ip бастаманыд, Сеш сатдан оспадар мастанады. «Иномарка» тозады, саптан шыгып, Кул-додысда 6ip куш тасталады. Ар-намысты сататын мырзалардан, Туп-тубшде оранар мудта жаныд. Елд1п мен намысы телкек болтан, ¥ ят жарасын юм емдеп, юм жазады?.. Акыл ойы келтелеу шшшгендер, Жылт еткенд1 жумак деп тусшбедцер. 148

Жат жерл1кген пайда 1здеп, пана 1здеп, Ел-журтыдныц беделш туЫрмендер. ¥лттын ар-намысы жок капершде, Элдеюмшд тойыпган етемше Абыройы сатылган карындасты, Атып кеткщ келд] неке ушнде. Айырбасздмз кызыда мырза «сыйын», Намыс уипн агайын музда, кужн. Ел бетше шеркеудщ Tycneci айкын, Кырык уйден болса егер дызгатыйым. кеш Асылхап Байтугелоеке Себеп болган отырыстыд мэнше, Агамызда серш к к©п эл] де. Домбыраны кагып-дагып Б1ржанныд, Шыркады кеп «Жамбас сипар» энше. Накышьшен эн айтдан сод косагы, Жедгеийздщ к е д т де босады. Сэл курсшш, сез тастады ортага, «Бэсе, кдшан айтар деп ем осы эндй?..» Кодыр эуен жан дуниеге куйылып, Ойта кетпк, калдык удс1з, буйыгы. ТЧршипктщ, жастыд шактыд базары, Мына вм]рдщ сокпагы мен туйmi, — Тур-ау бугш кедш нде жиылып... Жэне тагы назын уктым кокемнin, Журек сырын ойга тушп етермш. «Осындайда жыр жазушы ед, Эй, Н ет, Бше бЬк'ед, Еркш агад екеущ». - Эй агасы-ай, рахмет багада, Мына сырыд «туздык» куйды-ау; жарама. Кетin бара жатсыд ©Mip кеилмен, Буйырган сод кала мейл], калама. Журек сырыд дурыс айтгыц далмайды, Жумбак болып, екеукйздщ арада: 149