หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรียนบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 1 หลกั สูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศักราช 2564 ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับปรับปรงุ พุทธศักราช 2560) กลุมสาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 สำนกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาเชียงใหม เขต 3 สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 ก คำนำ กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ไดจัดทำหลักสูตรกลุมสาระการเรียนรูสงั คม ศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ฉบับนี้ ซึ้งเปนเอกสารประกอบหลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนบานเชียงดาว พุทธศักราช 2564 ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 เพื่อเปนเปาหมายในการ พฒั นาคณุ ภาพผูเรยี น และกระบวนการจัดการเรยี นรูเพื่อเปนกรอบและทิศทางในการจัดการเรยี นการสอน ให ตรงตามมาตรฐานตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรู ของกลุมสาระการเรยี นรูภาษาไทย โดยพิจารณาตามหลักสูตร แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2551 หลักสูตรสถานศึกษาโรงเรียนบานเชียงดาว พุทธศักราช 2564 ซึ่งมี องคป ระกอบดงั นี้ - วิสัยทัศน หลักการ จุดหมาย - สมรรถนะสำคญั ของผูเรยี น - คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค - สาระและมาตรฐานการเรยี นรู - คุณภาพผูเ รียน - ตัวช้วี ดั และสาระการเรียนรูแกนกลาง - รายวิชาท่ีเปด - คำอธิบายรายวชิ าพื้นฐาน - คำอธิบายรายวชิ าเพมิ่ เตมิ - โครงสรางรายวิชาพืน้ ฐาน - โครงสรา งรายวิชาเพมิ่ เติม - สื่อ/แหลงเรียนรู - การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรขู องแตละกลุมสาระ คณะผูจดั ทำขอขอบคุณผทู ม่ี ีสว นรว มในการพฒั นาและจัดทำหลกั สตู รกลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ฉบับน้ี จนสำเร็จลุลวงเปนอยางดี และหวงั เปน อยา งย่ิงวา จะเกิดประโยชนต อ การจัดการเรียนรู ใหก ับผูเรียนตอไป กลมุ สาระการเรยี นรูสังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม คณะผจู ดั ทำ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 ข สารบัญ หนา คำนำ ก สารบัญ ข วสิ ยั ทัศน 1 หลักการ 1 จดุ มงุ หมาย 2 สมรรถนะสำคญั ของผูเรยี น 2 คุณลกั ษณะอันพึงประสงค 3 ทำไมตองเรียนสังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 5 เรยี นรูอะไรในสังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 5 สาระและมาตรฐานการเรียนรู 6 คณุ ภาพผูเรียน 7 ตวั ช้ีวัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง 9 รายวชิ าทเ่ี ปด สอน 85 คำอธบิ ายรายวิชาพนื้ ฐานและโครงสรางรายวิชาพ้ืนฐาน 87 ส่อื /แหลง เรยี นรู 181 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 182 ภาคผนวก 231 สาระการเรียนรู ความสมั พนั ธข องการพัฒนาคุณภาพผเู รยี นตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน อภธิ านศัพท คณะผจู ัดทำ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 1 วสิ ยั ทัศน กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชวยใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจ การ ดำรงชีวิตของมนุษย ทั้งในฐานะปจเจกบุคคล การอยูรวมกันในสังคม การปรับตัวตามสภาพแวดลอม การ จัดการทรพั ยากรท่มี ีอยูอยางจำกัด เขาใจถงึ การพฒั นา เปลยี่ นแปลงตามยุคสมัย กาลเวลา ตามเหตุปจจัยตาง ๆ เกิดความเขา ใจในตนเองและผูอ ื่น มีความอดทน อดกลน้ั ยอมรับในความแตกตา งและมคี ุณธรรมสามารถนำ ความรไู ปปรับใชในการดำเนินชวี ติ เปน พลเมืองดขี องประเทศชาติและสังคมโลก หลักการ กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรมวา ดวยการอยูรวมกันในสังคม ท่ีมีความเชื่อม สัมพันธกัน และมีความแตกตางกันอยางหลากหลาย เพื่อชวยใหสามารถปรับตนเองกบั บริบทสภาพแวดลอม เปนพลเมอื งดี มีความรับผิดชอบ มีความรู ทกั ษะ คุณธรรม และคา นยิ มที่เหมาะสม โดยไดก ำหนดสาระตางๆ ไว ดงั นี้ • ศาสนา ศลี ธรรมและจริยธรรม แนวคิดพื้นฐานเกยี่ วกับศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม หลกั ธรรม ของพระพทุ ธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ การนำหลักธรรมคำสอนไปปฏบิ ตั ใิ นการพฒั นาตนเอง และการอยู รว มกนั อยางสันติสขุ เปนผูก ระทำความดี มคี านิยมทีด่ ีงาม พัฒนาตนเองอยเู สมอ รวมทั้งบำเพ็ญประโยชนตอ สังคมและสว นรวม • หนาท่ีพลเมอื ง วัฒนธรรม และการดำเนินชวี ิต ระบบการเมอื งการปกครองในสงั คมปจจุบัน การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ลักษณะและความสำคัญ การเปน พลเมืองดี ความแตกตางและความหลากหลายทางวัฒนธรรม คานิยม ความเชื่อ ปลูกฝงคานิยมดาน ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สิทธิ หนาที่ เสรีภาพการดำเนินชีวิตอยางสันติสุขใน สงั คมไทยและสงั คมโลก • เศรษฐศาสตร การผลิต การแจกจาย และการบริโภคสินคาและบริการ การบริหารจัดการ ทรัพยากรที่มีอยูอยางจำกัดอยางมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวิตอยางมีดุลยภาพ และการนำหลักเศรษฐกิจ พอเพียงไปใชใ นชวี ิตประจำวัน • ประวตั ิศาสตร เวลาและยคุ สมยั ทางประวตั ิศาสตร วธิ กี ารทางประวัตศิ าสตร พฒั นาการของ มนุษยชาติจากอดีตถึงปจจุบัน ความสัมพันธและเปลี่ยนแปลงของเหตุการณตางๆ ผลกระทบที่เกิดจาก เหตุการณสำคัญในอดีต บุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงตางๆในอดีต ความเปนมาของชาติไทย วัฒนธรรมและภูมิปญญาไทย แหลง อารยธรรมทีส่ ำคญั ของโลก • ภูมิศาสตร ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหลงทรัพยากร และ ภูมอิ ากาศของประเทศไทย และภมู ภิ าคตางๆ ของโลก การใชแ ผนทีแ่ ละเครื่องมอื ทางภมู ศิ าสตร ความสัมพันธ

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรียนบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 2 กันของสิ่งตางๆ ในระบบธรรมชาติ ความสัมพันธของมนุษยกับสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ และสิ่งที่มนุษย สรางข้นึ การนำเสนอขอ มลู ภมู ิสารสนเทศ การอนุรักษส่ิงแวดลอมเพ่ือการพฒั นาทย่ี ั่งยนื จดุ ม่งุ หมาย กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม มงุ พฒั นาผูเรียนใหเปน คนดมี ปี ญญา มี ความสุข มีศกั ยภาพในการศึกษาตอ และประกอบอาชีพ และผูเรียนมคี ุณภาพตามเกณฑข องคณุ ภาพผูเรยี น เมื่อจบการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน ดังนี้ 1. มีคุณภาพตามเกณฑข องคณุ ภาพผูเรยี นกลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม 2. มีคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมที่พึงประสงค เห็นคุณคาของตนเอง มีวินัยและปฏิบัติตนตาม หลักธรรมของพระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาทตี่ นนบั ถอื ยึดหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 3. มีความรู ความสามารถในการสื่อสาร การคิด การแกปญหา การใชเทคโนโลยี และมีทักษะชวี ติ 4. มสี ขุ ภาพกายและสขุ ภาพจติ ท่ดี ี มสี ขุ นสิ ัย และรกั การออกก าลงั กาย 5. มีความรักชาติ มีจิตสานึกในความเปน พลเมอื งไทยและพลโลก ยึดมั่นในวถิ ีชีวิต และการปกครอง ตามระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษัตรยิ ท รงเปน ประมขุ 6. มีจิตสานึกในการอนุรักษวัฒนธรรมและภูมิปญญาไทย การอนุรักษและพัฒนาสิ่งแวดลอม มีจิต สาธารณะทม่ี งุ ท าประโยชนและสรางสงิ่ ทด่ี ีงามในสงั คม และอยรู ว มกันในสงั คมอยา งมีความสุข สมรรถนะสำคญั ของผูเ รยี น กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม มุงพัฒนาผูเรียนตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐานมุงเนนพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพตามมาตรฐานที่กำหนด ซึ่งจะชวยใหผูเรียนเกิด สมรรถนะ ประการ ดงั นี้ 1. ความสามารถในการสื่อสาร เปนความสามารถในการรับและสงสาร มีวัฒนธรรมในการใชภาษา ถายทอดความคิด ความรูความเขาใจ ความรูสึก และทัศนะของตนเองเพ่ือแลกเปลี่ยนขอมูลขาวสารและ ประสบการณอันจะเปนประโยชนตอการพัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้งการเจรจาตอรองเพื่อขจัดและลด ปญ หาความขัดแยงตา ง ๆ การเลอื กรับหรอื ไมรบั ขอ มูลขาวสารดว ยหลักเหตผุ ลและความถกู ตอง ตลอดจนการ เลอื กใชว ธิ กี ารสอ่ื สาร ทีม่ ีประสิทธภิ าพโดยคำนงึ ถึงผลกระทบท่ีมีตอ ตนเองและสงั คม 2. ความสามารถในการคิด เปนความสามารถในการคิดวิเคราะห การคิดสังเคราะห การคิด อยาง สรา งสรรค การคิดอยา งมวี จิ ารณญาณ และการคิดเปนระบบ เพือ่ นำไปสูการสรางองคความรูหรือสารสนเทศ เพอ่ื การตัดสินใจเกย่ี วกบั ตนเองและสังคมไดอยางเหมาะสม

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบา นเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 3 3. ความสามารถในการแกปญ หา เปน ความสามารถในการแกปญ หาและอุปสรรคตาง ๆ ที่เผชิญได อยา งถูกตองเหมาะสมบนพ้นื ฐานของหลกั เหตุผล คณุ ธรรมและขอมลู สารสนเทศ เขา ใจความสัมพันธและการ เปลี่ยนแปลงของเหตุการณตาง ๆ ในสังคม แสวงหาความรู ประยุกตความรูมาใชในการปองกันและแกไข ปญหา และมกี ารตัดสนิ ใจท่มี ีประสทิ ธภิ าพโดยคำนึงถึงผลกระทบท่เี กดิ ขึ้นตอ ตนเอง สังคมและสิ่งแวดลอม 4. ความสามารถในการใชทักษะชีวิต เปนความสามารถในการนำกระบวนการตาง ๆ ไปใชในการ ดำเนินชีวิตประจำวนั การเรียนรูดวยตนเอง การเรียนรูอยางตอเนอ่ื ง การทำงาน และการอยูรวมกันในสงั คม ดวยการสรางเสริมความสัมพันธอันดีระหวางบุคคล การจัดการปญหาและความขัดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรับตัวใหทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพแวดลอม และการรูจักหลีกเลี่ยงพฤติกรรมไมพึง ประสงคท ส่ี งผลกระทบตอตนเองและผูอ ่ืน 5. ความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี เปน ความสามารถในการเลือก และใช เทคโนโลยีดานตาง ๆ และ มีทักษะกระบวนการทางเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนาตนเองและสังคม ในดานการเรียนรู การสื่อสาร การทำงาน การแกป ญหาอยา งสรางสรรค ถูกตอ ง เหมาะสม และมีคณุ ธรรม คุณลักษณะอันพงึ ประสงค กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม มุงพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึง ประสงค เพื่อใหสามารถอยูร วมกับผูอื่นในสังคมไดอยางมคี วามสุข ในฐานะเปนพลเมอื งไทยและพลเมืองโลก ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน ดงั น้ี 1. รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ  • แสดงความเคารพเมอ่ื ไดย ินเสียงเพลงชาติไทยและเพลงสรรเสริญ พระบารมี • ปฏิบัตติ นอยใู นกรอบของประเพณีวฒั นธรรมไทย • ปฏบิ ัติตนเปนพุทธศาสนิกชน ตามหลักพุทธศาสนา 2. มีความซ่อื สตั ยสุจรติ • ไมลักขโมย • ไมพดู เท็จ • ทำงานดวยตนเอง 3. ใฝเ รยี นรู • แสวงหาความรไู ดดว ยตนเองอยา งสมำ่ เสมอ • ศกึ ษาคน ควา ตดิ ตามอานสงิ่ ที่เปน ประโยชนอ ยูเสมอ • รูจกั ใชเ วลาวางใหเ กดิ ประโยชน 4. ประหยัดอดออม • มกี ารออมทรัพย

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบา นเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 4 • ใชส ง่ิ ของอยางประหยดั (ทง้ั ของตนเองและสวนรวม) 5. รักความเปนไทย • พดู จาสภุ าพ ไพเราะ • มสี ัมมาคารวะตอผูใหญ • แตงการตามประเพณี • เขา รวมกจิ กรรมทางวฒั นธรรม ศลิ ปะ ประเพณีไทย 6. มีวินยั • ตรงเวลา • แตงกายถกู ระเบียบ • เดินแถวเปนระเบยี บตามขอ ตกลง • ใชเ วลาวา งใหเกิดประโยชน 7. อยอู ยา งพอเพยี ง • ปฏิบตั ติ ามกระแสพระราชดำรสั • มีเหตุผล • พอประมาณ • มคี ุณธรรม 8. มุงมนั่ ในการทำงาน • มกี ารวางแผนการทำงาน • รบั ผิดชอบงานตามท่ไี ดรับมอบหมาย • ทำงานใหส ำเรจ็ และมีคุณภาพ 9. มจี ติ สาธารณะ • การเปด ใจกวา งพรอ มรับฟง ทุกความคดิ เหน็ • คดิ ถึงสว นรวมกอนคดิ ถงึ ตนเอง • ทำงานเพ่อื สว นรวมดวยความเตม็ ใจ

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 5 ทำไมตอ งเรียนสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สังคมโลกมีการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วตลอดเวลา กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และ วฒั นธรรม ชวยใหผ เู รียนมีความรู ความเขาใจ วามนุษยดำรงชวี ิตอยา งไร ทงั้ ในฐานะปจเจกบคุ คล และการอยู รวมกนั ในสงั คม การปรบั ตัวตามสภาพแวดลอ ม การจัดการทรัพยากรท่ีมอี ยอู ยางจำกัด นอกจากนี้ ยังชวยให ผูเรียนเขาใจถึงการพัฒนา เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย กาลเวลา ตามเหตุปจจัยตางๆ ทำใหเกิดความเขาใจใน ตนเอง และผอู น่ื มคี วามอดทน อดกล้ัน ยอมรับในความแตกตาง และมีคุณธรรม สามารถนำความรูไปปรับใช ในการดำเนนิ ชวี ิต เปน พลเมืองดีของประเทศชาติ และสังคมโลก เรียนรูอะไรในสังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม กลุม สาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรมวาดวยการอยรู วมกนั ในสังคม ท่ีมีความเช่ือม สัมพันธก นั และมีความแตกตางกนั อยางหลากหลาย เพื่อชวยใหสามารถปรับตนเองกบั บริบทสภาพแวดลอม เปนพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มคี วามรู ทกั ษะ คุณธรรม และคา นยิ มทเ่ี หมาะสม โดยไดก ำหนดสาระตางๆ ไว ดงั นี้ • ศาสนา ศีลธรรมและจริยธรรม แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกบั ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หลักธรรมของ พระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ การนำหลักธรรมคำสอนไปปฏิบัติในการพัฒนาตนเอง และการอยู รวมกนั อยางสันตสิ ุข เปน ผูกระทำความดี มคี านิยมที่ดีงาม พัฒนาตนเองอยเู สมอ รวมทั้งบำเพ็ญประโยชนตอ สงั คมและสว นรวม • หนาที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิต ระบบการเมืองการปกครองในสังคมปจจุบันการ ปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุข ลักษณะและความสำคญั การเปน พลเมือง ดี ความแตกตางและความหลากหลายทางวฒั นธรรม คานยิ ม ความเชือ่ ปลูกฝงคานยิ มดา นประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริยทรงเปน ประมขุ สิทธิ หนา ท่ี เสรีภาพการดำเนินชีวติ อยา งสันติสขุ ในสังคมไทยและสังคมโลก • เศรษฐศาสตร การผลิต การแจกจา ย และการบรโิ ภคสินคาและบริการ การบรหิ ารจัดการทรัพยากร ทีม่ ีอยูอยางจำกดั อยางมีประสิทธิภาพ การดำรงชีวติ อยา งมีดุลยภาพ และการนำหลกั เศรษฐกิจพอเพียงไปใช ในชวี ติ ประจำวนั • ประวัติศาสตร เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร วิธีการทางประวัติศาสตร พัฒนาการของ มนุษยชาติจากอดีตถึงปจจุบัน ความสัมพันธและเปลี่ยนแปลงของเหตุการณตางๆ ผลกระทบที่เกิดจาก เหตุการณสำคัญในอดีต บุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงตางๆในอดีต ความเปนมาของชาติไทย วัฒนธรรมและภมู ิปญ ญาไทย แหลงอารยธรรมที่สำคญั ของโลก • ภูมิศาสตร ลักษณะของโลกทางกายภาพ ลักษณะทางกายภาพ แหลงทรัพยากร และภูมิอากาศ ของประเทศไทย และภมู ิภาคตา งๆ ของโลก การใชแ ผนที่และเครอื่ งมือทางภมู ิศาสตร ความสัมพนั ธก ันของสิ่ง

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 6 ตางๆ ในระบบธรรมชาติ ความสมั พนั ธข องมนุษยกับสภาพแวดลอ มทางธรรมชาติ และสิ่งทม่ี นุษยส รางขนึ้ การ นำเสนอขอมลู ภูมสิ ารสนเทศ การอนุรักษส่ิงแวดลอ มเพื่อการพัฒนาทย่ี ัง่ ยนื สาระและมาตรฐานการเรียนรู สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู และเขาใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนา ที่ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกตอง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรม เพ่ือ อยรู วมกันอยางสันติสขุ มาตรฐาน ส 1.2 เขา ใจ ตระหนักและปฏบิ ัติตนเปน ศาสนิกชนท่ีดี และธำรงรกั ษาพระพุทธศาสนาหรือ ศาสนาที่ตนนับถอื สาระที่ 2 หนาทพ่ี ลเมอื ง วัฒนธรรม และการดำเนินชวี ิตในสังคม มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏิบัติตนตามหนา ทีข่ องการเปนพลเมืองดี มคี า นิยมที่ดงี าม และ ธำรงรกั ษาประเพณแี ละวฒั นธรรมไทย ดำรงชวี ติ อยรู ว มกนั ในสงั คมไทย และ สังคมโลกอยางสนั ตสิ ุข มาตรฐาน ส 2.2 เขาใจระบบการเมืองการปกครองในสงั คมปจ จุบนั ยึดมั่น ศรัทธา และธำรงรักษาไว ซ่ึงการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร มาตรฐาน ส.3.1 เขาใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรในการผลิตและการบริโภคการใช ทรัพยากรท่มี อี ยูจ ำกดั ไดอยา งมปี ระสทิ ธิภาพและคมุ คา รวมทั้งเขาใจ หลักการของเศรษฐกจิ พอเพียง เพอ่ื การดำรงชวี ิตอยางมดี ลุ ยภาพ มาตรฐาน ส.3.2 เขา ใจระบบ และสถาบันทางเศรษฐกิจตางๆ ความสมั พนั ธทางเศรษฐกิจ และความจำเปนของการรวมมอื กนั ทางเศรษฐกิจในสังคมโลก สาระที่ 4 ประวตั ศิ าสตร มาตรฐาน ส 4.1 เขาใจความหมาย ความสำคัญของเวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร สามารถใช วธิ กี ารทางประวัตศิ าสตรม าวเิ คราะหเหตกุ ารณต างๆ อยางเปน ระบบ มาตรฐาน ส 4.2 เขาใจพัฒนาการของมนุษยชาติจากอดีตจนถึงปจจุบัน ในดานความสัมพันธและ การเปลี่ยนแปลงของเหตุการณอยางตอเนื่อง ตระหนักถึงความสำคัญและสามารถ วเิ คราะหผ ลกระทบท่เี กดิ ขนึ้ มาตรฐาน ส 4.3 เขา ใจความเปนมาของชาติไทย วฒั นธรรม ภมู ปิ ญญาไทย มีความรักความภูมใิ จและ ธำรงความเปนไทย

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 7 สาระที่ 5 ภมู ิศาสตร มาตรฐาน ส 5.1 เขา ใจลักษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พันธข องสรรพสง่ิ ซงึ่ มผี ลตอกนั ใชแผน ทแี่ ละเคร่อื งมอื ทางภมู ศิ าสตรใ นการคน หา วเิ คราะห และสรปุ ขอ มลู ตามกระบวนการ ทางภมู ศิ าสตร ตลอดจนใชภูมสิ ารสนเทศอยา งมีประสทิ ธิภาพ มาตรฐาน ส 5.2 เขา ใจปฏสิ ัมพันธร ะหวา งมนุษยกับสิ่งแวดลอมทางกายภาพท่ีกอใหเกดิ การสรางสรรคว ถิ กี ารดำเนนิ ชีวิต มจี ติ สำนึกและมีสวนรว มในการจดั การทรัพยากร และสงิ่ แวดลอ มเพื่อการพฒั นาทยี่ ่ังยืน คุณภาพผูเรยี น จบช้นั ประถมศึกษาปที่ 3 • ไดเรียนรูเรื่องเกี่ยวกับตนเองและผูที่อยูรอบขาง ตลอดจนสภาพแวดลอมในทองถิ่น ที่อยู อาศยั และเชอ่ื งโยงประสบการณไ ปสโู ลกกวา ง • ผเู รยี นไดร บั การพฒั นาใหม ีทักษะกระบวนการ และมขี อ มลู ที่จำเปน ตอการพัฒนาใหเปนผูมี คุณธรรม จริยธรรม ประพฤติปฏิบัติตามหลักคำสอนของศาสนาที่ตนนับถือ มีความเปนพลเมืองดีมีความ รับผิดชอบ การอยูรวมกันและการทำงานกับผูอื่น มีสวนรวมในกิจกรรมของหองเรียน และไดฝกหัดในการ ตดั สนิ ใจ • ไดศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกับตนเอง ครอบครัว โรงเรียน และชุมชนในลักษณะการบูรณาการ ผูเรียนไดเขาใจแนวคิดเกี่ยวกับปจจุบันและอดีต มีความรูพื้นฐานทางเศรษฐกิจไดขอคิดเกี่ยวกับรายรับ- รายจา ยของครอบครัว เขา ใจถงึ การเปน ผูผลิต ผูบรโิ ภค รูจักการออมขั้นตน และวธิ ีการเศรษฐกจิ พอเพียง • ไดรับการพัฒนาแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หนาที่พลเมือง เศรษฐศาสตร ประวัตศิ าสตร และภมู ิปญ ญา เพื่อเปนพ้นื ฐานในการทำความเขาใจในข้ันทสี่ งู ตอ ไป • มีความรูเกี่ยวกกับลักษณะทางกายภาพของสิ่งตางๆที่อยูรอบตัวและชุมชน และสามารถ ปรบั ตัวเทา ทันการเปลีย่ นแปลงทางกายภาพ และมสี ว นรว มในการจัดการทรพั ยากรและสงิ่ แวดลอมใกลต วั จบชน้ั ประถมศึกษาปท ี่ 6 • ไดเรียนรูเรื่องของจังหวัด ภาค และประทศของตนเอง ทั้งเชิงประวัติศาสตร ลักษณะทาง กายภาพ สังคม ประเพณี และวัฒนธรรม รวมทั้งการเมืองการปกครอง สภาพเศรษฐกิจโดยเนนความเปน ประเทศไทย • ไดรับการพัฒนาความรูและความเขาใจ ในเรื่องศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม ปฏิบัติตนตาม หลกั คำสอนของศาสนาที่ตนนับถอื รวมท้ังมสี วนรวมศาสนพิธี และพิธกี รรมทางศาสนามากยิ่งข้นึ • ไดศึกษาและปฏิบัติตนตามสถานภาพ บทบาท สิทธิหนาที่ในฐานะพลเมืองดีของทองถ่ิน จังหวัด ภาค และประเทศ รวมท้งั ไดมีสวนรว มในกจิ กรรมตามขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรม ของทอ งถ่นิ ตนเองมากย่ิงขึ้น

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรยี นบา นเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 8 • ไดศึกษาเปรียบเทียบเรื่องราวของจังหวัดและภาคตางๆของประเทศไทยกับประเทศเพื่อน บาน ไดรับการพัฒนาแนวคิดทางสังคมศาสตร เกี่ยวกับศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หนาที่พลเมือง เศรษฐศาสตร ประวัติศาสตร และภมู ิศาสตรเ พอ่ื ขยายประสบการณไปสกู ารทำความเขาใจ ในภมู ภิ าค ซกี โลก ตะวันออกและตะวันตกเกี่ยวกับศาสนา คุณธรรม จริยธรรม คานิยมความเชื่อ ขนบธรรมเนียม ประเพณี วฒั นธรรม การดำเนนิ ชีวติ การจดั ระเบียบทางสงั คม และการเปลยี่ นแปลงทางสงั คมจากอดตี สปู จจุบนั • มีความรูเกี่ยวกับลกั ษณะทางกายภาพ ภัยพิบตั ิ ลักษณะกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคมใน จังหวัด ภาคและประเทศไทย สามารถเตรียมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพกับภัยพิบัติตางๆใน ประเทศไทยและหาแนวทางในการจดั การทรพั ยากรและสิ่งแวดลอ ม จบชัน้ มัธยมศึกษาปที่ 3 • ไดเรยี นรแู ละศึกษาเกี่ยวกับความเปน ไปของโลก โดยการศกึ ษาประเทศไทยเปรียบเทียบกับ ประเทศในภมู ิภาคตางๆในโลก เพอื่ พัฒนาแนวคิดเร่อื งการอยูรวมกนั อยา งสันติสุข • ไดเรียนรูแ ละพฒั นาใหม ที กั ษะที่จำเปนตอการเปนนกั คดิ อยางมวี จิ ารณญาณไดร บั การพัฒนา แนวคิด และขยายประสบการณ เปรียบเทียบระหวางประเทศไทยกับประเทศในภูมิภาคตาง ๆ ในโลก ไดแก เอเชีย โอเชยี เนีย แอฟริกา ยโุ รป อเมรกิ าเหนอื อเมริกาใต ในดานศาสนา คุณธรรม จรยิ ธรรม คานิยม ความ เช่อื ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม การเมอื งการปกครอง ประวตั ิศาสตรและภูมิศาสตร ดวยวิธีการทาง ประวตั ิศาสตร และสังคมศาสตร • ไดรบั การพฒั นาแนวคิดและวิเคราะหเหตกุ ารณในอนาคต สามารถนำมาใชเปนประโยชนใน การดำเนนิ ชีวิตและวางแผนการดำเนินงานไดอ ยางเหมาะสม • มีความรูเกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพ ภัยพิบตั ิ ลักษณะกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคมใน ภูมิภาคตางๆของโลก ความรวมมือดานทรพั ยากรและสิ่งแวดลอมระหวางประเทศ เพื่อเตรียมรับมือภยั พิบัติ และการจดั การทรัพยากรและสิ่งแวดลอ มอยา งยัง่ ยืน

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 9 ตัวช้ีวัดและสาระการเรยี นรูแกนกลาง สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รู และเขาใจประวตั ิ ความสำคญั ศาสดา หลักธรรมของพระพทุ ธศาสนาหรือศาสนา ทตี่ นนับถอื และศาสนาอนื่ มศี รัทธาท่ีถูกตอง ยึดม่ันและปฏบิ ัติตามหลักธรรม เพอ่ื อยรู ว มกนั อยา งสันติสขุ ชนั้ ตวั ชว้ี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 1. บอกพุทธประวัติ หรอื ประวตั ิของ  พุทธประวตั ิ ศาสดาท่ีตนนับถอื โดยสังเขป  ประสูติ  ตรัสรู  ปรนิ ิพพาน 2. ชื่นชมและบอกแบบอยางการดำเนิน  สามเณรบัณฑิต ชีวติ และขอคิดจากประวัติสาวก ชาดก/  วณั ณุปถชาดก เรือ่ งเลาและศาสนกิ ชนตวั อยางตามที่  สุวัณณสามชาดก กำหนด  พระบาทสมเด็จ พระเจาอยหู ัว ภูมิพลอดลุ ยเดช  เจาพระยาสธุ รรมมนตรี (หนพู รอม) 3. บอกความหมาย ความสำคญั และ  พระรตั นตรยั เคารพพระรตั นตรัย ปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม  ศรัทธา พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ โอวาท 3ในพระพทุ ธศาสนา หรอื หลักธรรม  โอวาท 3  ไมท ำชัว่ ของศาสนาทีต่ นนบั ถือตามทีก่ ำหนด o เบญจศีล  ทำความดี ° เบญจธรรม ° สงั คหวัตถุ 4 ° กตญั ูกตเวทตี อ พอ แม และ ครอบครวั ° มงคล 38 - ทำตวั ดี - วางา ย - รับใชพ อแม

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 10 ชัน้ ตัวชวี้ ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง  ทำจิตใหบริสทุ ธิ์ (บรหิ ารจิตและเจริญ ปญญา)  พุทธศาสนสภุ าษติ  อตตฺ า หิ อตฺตโน นาโถ ตนแลเปนทีพ่ ึ่งของตน  มาตา มิตฺตํ สเก ฆเร มารดาเปน มติ รในเรือนของตน 4. เห็นคุณคา และสวดมนต แผเมตตา  ฝก สวดมนตแ ละแผเ มตตา มีสตทิ ่ีเปน พน้ื ฐานของสมาธิใน  รคู วามหมายและประโยชนข องสติ พระพทุ ธศาสนา หรือการพฒั นาจิตตาม  ฟงเพลงและรองเพลงอยางมีสติ แนวทางของศาสนาทตี่ นนบั ถอื  เลน และทำงานอยา งมีสติ ตามที่กำหนด  ฝก ใหม ีสติในการฟง การอา น การคดิ การถามและการเขยี น ป.2 1. บอกความสำคญั ของพระพุทธศาสนา  พระพุทธศาสนาเปนเอกลกั ษณข อง หรอื ศาสนาที่ตนนบั ถือ ชาตไิ ทย 2. สรปุ พทุ ธประวัติต้ังแตประสตู จิ นถึงการ  สรุปพุทธประวัติ ออกผนวชหรือประวัตศิ าสดาทตี่ นนบั ถือ  ประสูติ ตามท่ีกำหนด o เหตกุ ารณหลงั ประสตู ิ o แรกนาขวญั o การศึกษา o การอภิเษกสมรส o เทวทูต 4 o การออกผนวช 3. ชน่ื ชมและบอกแบบอยางการดำเนิน  สามเณรราหุล ชีวติ และขอคิดจากประวัติสาวก ชาดก/  วรณุ ชาดก เรอ่ื งเลา และศาสนกิ ชนตัวอยา งตามที่  วานรินทชาดก กำหนด  สมเดจ็ พระญาณสงั วร (ศุข ไกเถอ่ื น)  สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 11 ช้นั ตวั ชี้วัด สาระการเรียนรูแ กนกลาง 4. บอกความหมาย ความสำคัญ และ  พระรตั นตรัย เคารพพระรัตนตรยั ปฏบิ ัติตามหลักธรรม  ศรัทธา โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนา หรอื หลักธรรมของศาสนาทีต่ น  โอวาท 3 นบั ถือตามที่กำหนด  ไมทำชว่ั °เบญจศลี  ทำความดี ° เบญจธรรม ° หริ ิ-โอตตปั ปะ ° สงั คหวตั ถุ 4 ° ฆราวาสธรรม 4 ° กตัญูกตเวทีตอครู อาจารย และ โรงเรยี น ° มงคล 38 - กตญั ู - สงเคราะหญ าติพนี่ อ ง  ทำจิตใหบ ริสุทธ์ิ (บรหิ ารจิตและเจรญิ ปญญา)  พุทธศาสนสภุ าษติ  นิมติ ฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺ กตเวทิตา ความกตัญญ กตเวทเี ปน เครอ่ื งหมาย ของคนดี  พฺรหมฺ าติ มาตาปต โร มารดาบิดาเปนพรหมของบุตร 5. ชน่ื ชมการทำความดขี องตนเอง บุคคล  ตัวอยางการกระทำความดขี องตนเอง ในครอบครวั และในโรงเรียน ตามหลัก และบุคคลในครอบครัว และในโรงเรียน ศาสนา (ตามสาระในขอ 4) 6. เห็นคุณคาและสวดมนต แผเ มตตา  ฝกสวดมนตไ หวพ ระและแผเมตตา มีสติทีเ่ ปน พ้นื ฐานของสมาธิในพระพทุ ธ-  รูความหมายและประโยชนข องสติและ ศาสนา หรอื การพฒั นาจิตตามแนวทาง ของศาสนาที่ตนนบั ถือ ตามท่ีกำหนด สมาธิ  ฝกสมาธิเบื้องตน

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบา นเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 12 ชั้น ตวั ช้ีวัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง  ฝก สติเบ้ืองตน ดวยกิจกรรมการ เคล่ือนไหวอยางมีสติ  ฝก ใหมสี มาธิในการฟง การอาน การคิด การถาม และการเขียน 7. บอกชื่อศาสนา ศาสดา และความสำคัญ  ชือ่ ศาสนา ศาสดา และคมั ภีรของ ของคัมภีรของศาสนาทต่ี นนบั ถอื และ ศาสนาตาง ๆ ศาสนาอื่นๆ  พระพุทธศาสนา o ศาสดา : พระพทุ ธเจา o คมั ภรี  : พระไตรปฎก  ศาสนาอิสลาม o ศาสดา : มฮุ ัมมัด o คมั ภรี  : อัลกุรอาน  ครสิ ตศาสนา o ศาสดา : พระเยซู o คมั ภีร : ไบเบลิ  ศาสนาฮินดู o ศาสดา : ไมมีศาสดา o คัมภีร : พระเวท พราหมณะ อปุ นษิ ทั อารัณยกะ ม.3 1. อธิบายความสำคัญของพระพทุ ธศาสนา  ความสัมพันธของพระพุทธศาสนากบั การ หรอื ศาสนาท่ีตนนับถือ ในฐานะทเ่ี ปน ดำเนนิ ชีวิตประจำวัน เชน รากฐานสำคญั ของวฒั นธรรมไทย การสวดมนต การทำบญุ ใสบาตร การแสดงความเคารพ การใชภ าษา  พระพทุ ธศาสนามีอิทธิพลตอ การ สรา งสรรคผ ลงานทางวฒั นธรรมไทยอนั เกดิ จากความศรทั ธา เชน วดั ภาพวาด พระพุทธรปู วรรณคดี สถาปตยกรรมไทย 2. สรปุ พุทธประวัติตงั้ แตก ารบำเพญ็ เพียร  สรุปพุทธประวตั ิ (ทบทวน) จนถงึ ปรินพิ พาน หรอื ประวัติของศาสดาท่ี  การบำเพ็ญเพียร ตนนบั ถือตามทก่ี ำหนด

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 13 ชน้ั ตัวชวี้ ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง  ผจญมาร  ตรัสรู  ปฐมเทศนา  ปรินพิ พาน 3. ชืน่ ชมและบอกแบบอยางการดำเนิน  สามเณรสงั กิจจะ ชวี ิตและขอคิดจากประวัติสาวก ชาดก/  อารามทูสกชาดก เรือ่ งเลา และศาสนิกชนตัวอยา ง ตามท่ี  มหาวาณชิ ชาดก กำหนด  สมเด็จพระพฒุ าจารย (โต พรฺ หมฺ รสํ )ี  สมเด็จพระเจา ตากสนิ มหาราช 4. บอกความหมาย ความสำคัญของ  ความสำคญั ของพระไตรปฎก เชน เปน พระไตรปฎก หรอื คัมภรี ของศาสนาท่ีตน แหลงอางองิ ของหลักธรรมคำสอน นบั ถือ 5. แสดงความเคารพพระรตั นตรัย และ  พระรัตนตรัย ปฏบิ ัตติ ามหลักธรรมโอวาท 3 ใน  ศรทั ธา พระพทุ ธศาสนา หรือหลกั ธรรมของศาสนา  โอวาท 3 ทต่ี นนับถอื ตามที่กำหนด  ไมทำชว่ั ° เบญจศีล  ทำความดี °เบญจธรรม °สต-ิ สัมปชญั ญะ °สงั คหวัตถุ 4 °ฆราวาสธรรม 4 ° อตั ถะ 3 (อัตตตั ถะ, ปรตั ถะ, อภุ ยตั ถะ) ° กตญั ูกตเวทีตอชุมชน, ส่ิงแวดลอม °มงคล 38 - รจู ักให - พูดไพเราะ - อยใู นสงิ่ แวดลอมทีด่ ี  ทำจติ ใหบริสทุ ธิ์ (บรหิ ารจติ และเจริญ ปญญา)

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 14 ช้ัน ตัวช้วี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง  พทุ ธศาสนสภุ าษติ  ททมาโน ปโย โหติ ผูใหยอมเปนท่ีรัก  โมกฺโข กลฺยาณิยา สาธุ เปลง วาจาไพเราะใหส ำเรจ็ ประโยชน 6. เห็นคณุ คาและสวดมนต แผเมตตา  ฝกสวดมนต ไหวพระ สรรเสรญิ คุณ มีสติทีเ่ ปน พ้นื ฐานของสมาธิใน พระรตั นตรัยและแผเมตตา พระพุทธศาสนา หรอื การพัฒนาจติ ตามแนวทางของศาสนาที่ตนนบั ถือ  รคู วามหมายและประโยชนของสติและ ตามทกี่ ำหนด สมาธิ  รูประโยชนข องการฝกสติ  ฝก สมาธเิ บื้องตนดวยการนบั ลมหายใจ  ฝกการยนื การเดิน การนง่ั และ การนอน อยา งมีสติ 7. บอกชอ่ื ความสำคัญและปฏิบัติตน  ฝกใหม ีสมาธิในการฟง การอา น ไดอ ยางเหมาะสมตอศาสนวตั ถุ การคดิ การถาม และการเขียน ศาสนสถาน และศาสนบคุ คลของศาสนา อื่นๆ  ชือ่ และความสำคญั ของศาสนวัตถุ ศาสนสถานและ ศาสนบุคคล ป.4 1. อธิบายความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาที่ตนนับถอื ในฐานะเปนศูนย ในพระพทุ ธศาสนา ศาสนาอสิ ลาม รวมจิตใจของศาสนกิ ชน ครสิ ตศ าสนา ศาสนาฮินดู  การปฏิบตั ติ นทเ่ี หมาะสมตอศาสนวัตถุ ศาสนสถานและศาสนบุคคลในศาสนา อ่ืน ๆ  พระพุทธศาสนา ในฐานะทเ่ี ปน เครื่องยึดเหนีย่ วจติ ใจ  เปน ศนู ยร วมการทำความดี และพัฒนา จติ ใจ เชน ฝกสมาธิ สวดมนต ศกึ ษาหลกั ธรรม  เปนทีป่ ระกอบศาสนพธิ ี (การทอดกฐิน การทอดผาปา การเวยี นเทียน การทำบญุ )

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรียนบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 15 ชั้น ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแกนกลาง  เปนแหลง ทำกจิ กรรมทางสงั คม เชน การจดั ประเพณีทอ งถ่นิ การเผยแพร ขอ มลู ขา วสารชมุ ชน และ การสง เสริมพฒั นาชุมชน 2. สรุปพทุ ธประวัติตง้ั แตบรรลธุ รรมจนถงึ ♦ สรุปพุทธประวัติ (ทบทวน) ประกาศธรรม หรอื ประวัตศิ าสดาทต่ี นนับ ♦ ตรัสรู ถือตามทกี่ ำหนด ♦ ประกาศธรรม ไดแก ° โปรดชฎิล ° โปรดพระเจา พิมพิสาร ° พระอัครสาวก ° แสดงโอวาทปาฏโิ มกข  พระอรุ เุ วลกัสสปะ 3. เห็นคุณคา และปฏบิ ัตติ นตาม  กุฏิทูสกชาดก แบบอยา งการดำเนินชวี ิตและขอ คดิ จาก  มหาอกุ กุสชาดก ประวตั สิ าวก ชาดก/เรอ่ื งเลาและ  สมเด็จพระมหติ ลาธิเบศร อดุลยเดช ศาสนกิ ชนตวั อยาง ตามทกี่ ำหนด 4. แสดงความเคารพ พระรตั นตรัย วิกรม พระบรมราชชนก  สมเดจ็ พระศรนี ครินทราบรมราชชนนี  พระรตั นตรยั o ศรทั ธา 4 ปฏบิ ัติตามไตรสกิ ขาและหลักธรรมโอวาท  พระพทุ ธ 3 ในพระพุทธศาสนา หรอื หลกั ธรรมของ ศาสนาท่ีตนนับถอื ตามทก่ี ำหนด ° พทุ ธคุณ 3  พระธรรม ° หลกั กรรม  พระสงฆ  ไตรสิกขา  ศีล สมาธิ ปญญา  โอวาท 3  ไมทำชว่ั o เบญจศีล o ทุจริต 3  ทำความดี o เบญจธรรม o สุจรติ 3

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 16 ช้ัน ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแ กนกลาง o พรหมวิหาร 4 o กตัญกู ตเวทตี อ ประเทศชาติ o มงคล 38 - เคารพ - ถอมคน - ทำความดีใหพรอ มไวกอน  ทำจิตใหบรสิ ุทธ์ิ (บรหิ ารจิตและเจรญิ ปญญา)  พทุ ธศาสนสภุ าษติ  สขุ า สงฆฺ สสฺ สามคฺคี ความพรอมเพรียงของหมูใหเ กดิ สขุ  โลโกปตถฺ มฺภิกา เมตตฺ า เมตตาธรรม ค้ำจนุ โลก 5. ชน่ื ชมการทำความดขี องตนเอง บุคคล  ตวั อยา งการกระทำความดีของตนเองและ ในครอบครวั โรงเรยี นและชุมชนตามหลกั บุคคลในครอบครวั ในโรงเรียน และใน ศาสนา พรอมท้ังบอกแนวปฏบิ ตั ิในการ ชุมชน ดำเนนิ ชีวิต 6. เห็นคณุ คาและสวดมนต แผเมตตา  สวดมนตไหวพระ สรรเสริญ มสี ติทเี่ ปน พนื้ ฐานของสมาธิใน คุณพระรัตนตรัยและแผเ มตตา พระพุทธศาสนา หรอื การพฒั นาจิต ♦ รูความหมายของสตสิ ัมปชญั ญะ สมาธิ ตามแนวทางของศาสนาที่ตนนับถอื และปญ ญา ตามท่ีกำหนด ♦ รวู ิธีปฏิบตั ขิ องการบริหารจิตและเจรญิ ปญญา ♦ ฝกการยืน การเดิน การนั่ง และการนอน อยา งมีสติ ♦ ฝก การกำหนดรคู วามรูสกึ เม่อื ตาเห็นรปู หฟู งเสียง จมกู ดมกลิน่ ล้นิ ลิม้ รส กาย สัมผสั สิง่ ท่ีมากระทบ ใจรับรธู รรมารมณ ♦ ฝกใหม สี มาธิในการฟง การอา น การคดิ การถาม และการเขียน

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 17 ชน้ั ตวั ช้วี ัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง 7. ปฏิบัติตนตามหลกั ธรรมของศาสนาท่ี  หลักธรรมเพ่อื การอยูรว มกันอยา ง ตนนับถอื เพอื่ การอยูรวมกันเปน ชาตไิ ด สมานฉนั ท อยา งสมานฉันท o เบญจศีล – เบญจธรรม o ทจุ ริต 3 – สุจริต 3 o พรหมวหิ าร 4 o มงคล 38 - เคารพ - ถอ มตน - ทำความดีใหพ รอมไวก อ น o พุทธศาสนสภุ าษติ : ความพรอ มเพรยี ง ของหมใู หเกิดสุข เมตตาธรรมค้ำจนุ โลก  กตญั ูกตเวทตี อประเทศชาติ 8. อธิบายประวตั ศิ าสดาของศาสนาอน่ื ๆ  ประวตั ิศาสดา โดยสังเขป o พระพทุ ธเจา o มุฮัมมดั o พระเยซู ป.5 1. วเิ คราะหค วามสำคัญของ  มรดกทางวัฒนธรรมท่ีไดรบั จาก พระพุทธศาสนาหรอื ศาสนาท่ีตนนบั ถอื ใน พระพทุ ธศาสนา ฐานะท่ีเปน มรดกทางวฒั นธรรมและหลกั o มรดกทางดานรูปธรรม เชน ในการพัฒนาชาตไิ ทย ศาสนสถาน โบราณวตั ถุ สถาปตยกรรม o มรดกทางดา นจติ ใจ เชน หลกั ธรรม คำสง่ั สอน ความเชอ่ื และคุณธรรม ตาง ๆ  การนำพระพุทธศาสนาไปใชเปนแนวทาง ในการพฒั นาชาตไิ ทย o พัฒนาดา นกายภาพ และสิ่งแวดลอม เชน ภาวนา 4 (กาย ศีล จติ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบา นเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 18 ชั้น ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง ปญญา) ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปญญา) และอรยิ สัจสี่ o พฒั นาจิตใจ เชน หลกั โอวาท 3 (ละความชวั่ ทำดี ทำจิตใจให บริสุทธ)ิ์ และการบริหารจิตและเจริญ ปญญา 2. สรปุ พุทธประวัตติ ้ังแตเ สด็จ  สรุปพุทธประวัติ (ทบทวน) กรงุ กบิลพสั ดุจนถึงพทุ ธกจิ สำคญั  โปรดพระพทุ ธบิดา (เสด็จกรุงกบลิ พสั ด)ุ หรอื ประวัตศิ าสดาท่ตี นนบั ถือตามที่  พทุ ธกจิ สำคญั ไดแ ก โลกัตถจริยา กำหนด ญาตัตถจรยิ า และพุทธตั ถจริยา 3. เห็นคณุ คา และประพฤติตนตาม  พระโสณโกวิ ิสะ แบบอยางการดำเนินชีวติ และขอคดิ จาก  จฬู เสฏฐชิ าดก ประวัติสาวก ชาดก/เร่อื งเลาและ  วณั ณาโรหชาดก ศาสนกิ ชนตัวอยาง ตามที่กำหนด  สมเด็จพระสังฆราช (สา)  อาจารยเสถียร โพธนิ นั ทะ 4. อธิบายองคประกอบ และความสำคัญ  องคประกอบของพระไตรปฎ ก ของพระไตรปฎก หรือคัมภีรของศาสนาที่  พระสุตตันตปฎ ก ตนนบั ถือ  พระวนิ ัยปฎก  พระอภธิ รรมปฎ ก  ความสำคญั ของพระไตรปฎ ก 5. แสดงความเคารพพระรัตนตรยั  พระรตั นตรยั และปฏิบัติตามไตรสิกขาและหลักธรรม o ศรัทธา 4 โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนาหรอื  พระพทุ ธ หลกั ธรรมของศาสนาท่ตี นนับถือ ตามทกี่ ำหนด o พุทธจรยิ า 3  พระธรรม o อรยิ สจั 4 o หลกั กรรม  พระสงฆ  ไตรสิกขา  ศีล สมาธิ ปญญา

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 19 ช้นั ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง  โอวาท 3  ไมทำช่ัว o เบญจศีล o อบายมุข 4  ทำความดี o เบญจธรรม o บญุ กิริยาวัตถุ 3 o อคติ 4 o อทิ ธิบาท 4 o กตัญูกตเวทตี อ พระพุทธศาสนา o มงคล 38 - ใฝรู ใฝเรียน - การงานไมอ ากลู - อดทน  ทำจติ ใหบ รสิ ุทธ์ิ (บรหิ ารจิตและเจริญ ปญญา)  พุทธศาสนสภุ าษติ  วิรเิ ยน ทุกฺขมจเฺ จติ คนจะลวงทกุ ขไ ดเ พราะความเพียร  ปญฺ า โลกสมฺ ิ ปชโฺ ชโต ปญญา คือ แสงสวางในโลก 6. เหน็ คณุ คาและสวดมนตแผเมตตา  สวดมนตไ หวพระ สรรเสริญ มสี ติทเี่ ปนพ้นื ฐานของสมาธิใน คุณพระรตั นตรยั และแผเ มตตา พระพุทธศาสนา หรือการพัฒนาจิตตาม  รูค วามหมายของสติสัมปชญั ญะ แนวทางของศาสนาท่ตี นนับถอื ตามที่ สมาธแิ ละปญญา กำหนด  รูวิธีปฏบิ ัติและประโยชนของ การบริหารจิตและเจริญปญญา  ฝกการยืน การเดนิ การนัง่ และ การนอน อยา งมีสติ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 20 ชัน้ ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง 7. ปฏบิ ตั ติ นตามหลักธรรมของศาสนาที่  ฝก การกำหนดรคู วามรสู กึ เมอ่ื ตา ตนนับถือ เพ่ือการพัฒนาตนเองและ เห็นรปู หฟู ง เสยี ง จมกู ดมกลิ่น ลิ้น สิ่งแวดลอม ลม้ิ รส กายสมั ผัสส่ิงทีม่ ากระทบใจรบั รู ป.6 1. วิเคราะหค วามสำคัญของพระพทุ ธ- ธรรมารมณ ศาสนาในฐานะเปนศาสนาประจำชาติ หรอื ความสำคัญของศาสนาท่ีตนนับถอื  ฝกใหมสี มาธใิ นการฟง การอาน 2. สรปุ พุทธประวัตติ ง้ั แตป ลงอายุสังขาร การคิด การถามและการเขยี น จนถงึ สังเวชนยี สถาน หรือประวตั ศิ าสดาที่  โอวาท 3 (ตามสาระการ ตนนบั ถอื ตามท่ีกำหนด เรยี นรูข อ 5) 3. เห็นคุณคา และประพฤติตนตาม  พระพุทธศาสนาในฐานะเปนศาสนา แบบอยา งการดำเนนิ ชวี ิตและขอ คดิ จาก ประวตั สิ าวก ชาดก/เรือ่ งเลา และ ประจำชาติ เชน เปนเอกลกั ษณข อง ศาสนิกชนตัวอยางตามที่กำหนด ชาตไิ ทย เปนรากฐานทางวัฒนธรรม 4. วเิ คราะหความสำคญั และเคารพ พระรตั นตรยั ปฏบิ ัตติ ามไตรสิกขาและ ไทย เปนศนู ยร วมจติ ใจ เปน มรดก ทางวฒั นธรรมไทย และเปน หลกั ในการพฒั นาชาติไทย  สรุปพทุ ธประวัติ (ทบทวน)  ปลงอายุสงั ขาร  ปจ ฉิมสาวก  ปรินพิ พาน  การถวายพระเพลิง  แจกพระบรมสารีริกธาตุ  สงั เวชนยี สถาน 4  พระราธะ  ทฆี ีติโกสลชาดก  สัพพทาฐิชาดก  พอขนุ รามคำแหงมหาราช  สมเด็จพระมหาสมณเจา กรม-พระปรมา นุชติ ชโิ นรส  oพระศรรตั ัทนธตาร4ยั พระพุทธ  o พุทธกิจ 5 พระธรรม 

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบา นเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 21 ชั้น ตัวชวี้ ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง o อริยสัจ 4 หลกั ธรรมโอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนา o หลักกรรม หรือหลักธรรมของศาสนาทีต่ น  พระสงฆ นับถอื ตามทีก่ ำหนด  ไตรสศิกีลขสามาธิ ปญ ญา  ไโมอทวำาชทั่ว3 o เบญจศีล  o อบายมขุ 6 o อกศุ ลมูล 3  ทำความดี o เบญจธรรม o กุศลมูล 3 o พละ 4 o คารวะ 6 o กตญั ูกตเวทตี อ พระมหากษตั รยิ  o มงคล 38 --- ไกมมาวีปรนิงราัยะนมไามทม ใโีนทธษรรม  ทำจิตใหบ ริสทุ ธ์ิ (บรหิ ารจิตและเจรญิ ปญญา)  พุทธศาสนสภุ าษติ  สจฺเจน กิตฺตึ ปปโฺ ปติ คนจะไดเกยี รติดวยสจั จะ  ยถาวาที ตถาการี พดู เชน ไร ทำเชนนน้ั 5. ชนื่ ชมการทำความดขี องบคุ คลใน  ตัวอยา งการกระทำความดีของบคุ คล ประเทศตามหลกั ศาสนา พรอ มทง้ั บอก ในประเทศ แนวปฏบิ ัติในการดำเนินชวี ิต 6. เหน็ คุณคาและสวดมนตแ ผเ มตตา และ  สวดมนตไหวพ ระ สรรเสริญ บริหารจติ เจรญิ ปญ ญา มีสติทเี่ ปน พน้ื ฐาน คณุ พระรตั นตรยั และแผเมตตา ของสมาธิในพระพุทธศาสนา หรอื การ  รคู วามหมายของสติสัมปชัญญะ พัฒนาจติ ตามแนวทางของศาสนา สมาธแิ ละปญญา ท่ตี นนับถอื ตามทีก่ ำหนด

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบา นเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 22 ชัน้ ตัวช้ีวัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง  รวู ธิ ปี ฏิบตั ิและประโยชนข อง การบรหิ ารจติ และเจรญิ ปญญา  ฝกการยืน การเดนิ การนั่ง และ การนอนอยา งมีสติ  ฝก การกำหนดรูความรูส ึกเม่ือตาเหน็ รูป หฟู งเสียง จมกู ดมกลนิ่ ลิน้ ลิ้มรส กายสัมผัสสง่ิ ทม่ี ากระทบ ใจรบั รู ธรรมารมณ  ฝก ใหมีสมาธใิ นการฟง การอา น การคดิ การถาม และการเขยี น 7. ปฏิบัติตนตามหลักธรรมของศาสนา  หลักธรรม : อริยสัจ 4 หลกั กรรม ที่ตนนบั ถือ เพือ่ แกป ญหาอบายมุขและ สง่ิ  โอวาท 3 : เบญจศีล – เบญจธรรม เสพติด อบายมุข 6 อกุศลมูล 3 กุศลมูล 3 8. อธบิ ายหลักธรรมสำคัญของศาสนาอ่นื ๆ  หลกั ธรรมสำคญั ของศาสนาตาง ๆ โดยสงั เขป  พระพทุ ธศาสนา : อริยสัจ 4 โอวาท 3 ฯลฯ  ศาสนาอิสลาม : หลักศรทั ธา หลักปฏบิ ตั ิ หลักจริยธรรม  คริสตศาสนา : บัญญตั ิ 10 ประการ 9. อธิบายลกั ษณะสำคัญของศาสนพธิ ี  ศาสนพิธีของศาสนาตา ง ๆ พิธกี รรมของศาสนาอื่นๆ และปฏบิ ัติตนได  พระพุทธศาสนา อยางเหมาะสมเมอื่ ตองเขารว มพิธี o ศาสนพิธีที่เปนพทุ ธบญั ญัติ เชน บรรพชา อุปสมบท o ศาสนพธิ ีท่เี ก่ียวเนื่องกบั พระพุทธศาสนา เชน ทำบุญพธิ ีเนอื่ งใน วนั สำคญั ทางศาสนา o ศาสนาอิสลาม เชน การละหมาด การถอื ศีลอด การบำเพ็ญฮัจญ ฯลฯ o คริสตศ าสนา เชน ศลี ลา งบาป ศลี อภยั บาป ศีลกำลงั ศีลมหาสนทิ ฯลฯ

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรยี นบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 23 ชน้ั ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรแู กนกลาง o ศาสนาฮินดู เชน พธิ ีศราทธ พิธีบชู า เทวดา ม.1 1. อธบิ ายการเผยแผพ ระพุทธศาสนา หรอื  การสงั คายนา ศาสนาที่ตนนบั ถือสูประเทศไทย  การเผยแผพระพุทธศาสนาเขา สู ประเทศไทย 2. วเิ คราะหค วามสำคญั ของ  ความสำคญั ของพระพุทธศาสนาตอ พระพุทธศาสนา หรือศาสนาท่ตี นนบั ถอื ที่ สังคมไทยในฐานะเปน มีตอสภาพแวดลอ มในสังคมไทย รวมทง้ั  ศาสนาประจำชาติ การพฒั นาตนและครอบครัว  สถาบันหลักของสงั คมไทย  สภาพแวดลอ มที่กวา งขวาง และ ครอบคลมุ สังคมไทย  การพัฒนาตนและครอบครัว 3. วเิ คราะหพ ทุ ธประวัติตั้งแตป ระสตู ิจนถงึ  สรุปและวิเคราะห พุทธประวตั ิ บำเพญ็ ทกุ รกริ ยิ า หรือประวตั ิศาสดาที่  ประสตู ิ ตนนับถอื ตามทกี่ ำหนด  เทวทตู 4  การแสวงหาความรู  การบำเพญ็ ทกุ รกริ ยิ า 4. วเิ คราะหและประพฤตติ นตาม  พทุ ธสาวก พทุ ธสาวิกา แบบอยา งการดำเนินชวี ิตและขอคิดจาก  พระมหากัสสปะ ประวัตสิ าวก ชาดก/เร่ืองเลา และศาสนกิ  พระอุบาลี ชนตัวอยางตามท่ีกำหนด  อนาถบิณฑกิ ะ  นางวิสาขา  ชาดก  อัมพชาดก  ติตติรชาดก 5. อธิบายพทุ ธคุณ และขอ ธรรมสำคัญใน  พระรตั นตรยั กรอบอริยสัจ 4 หรอื หลักธรรมของ  พทุ ธคุณ 9 ศาสนาที่ตนนบั ถอื ตามทกี่ ำหนด เห็น คุณคาและนำไปพัฒนาแกป ญหาของ  อริยสัจ 4 ตนเองและครอบครัว  ทกุ ข (ธรรมทค่ี วรรู) o ขนั ธ 5 - ธาตุ 4  สมุทยั (ธรรมท่ีควรละ) o หลักกรรม

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 24 ช้นั ตัวชีว้ ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง - ความหมายและคณุ คา o อบายมุข 6  นิโรธ (ธรรมทีค่ วรบรรลุ) o สขุ 2 (กายิก, เจตสกิ ) o คิหสิ ุข  มรรค (ธรรมท่ีควรเจรญิ ) o ไตรสิกขา o กรรมฐาน 2 o ปธาน 4 o โกศล 3 o มงคล 38 -ไมคบคนพาล - คบบัณฑติ - บูชาผูควรบูชา  พทุ ธศาสนสุภาษติ  ยํ เว เสวติ ตาทิโส คบคนเชน ใดเปนคนเชน น้ัน  อตตฺ นา โจทยตฺตานํ จงเตอื นตน ดว ยตน  นิสมมฺ กรณํ เสยฺโย ใครค รวญกอนทำจึงดี  ทุราวาสา ฆรา ทกุ ขฺ า เรอื นทค่ี รองไมด นี ำทกุ ขม าให 6. เหน็ คุณคา ของการพฒั นาจิต เพ่อื การ  โยนิโสมนสิการ เรียนรูและการดำเนินชวี ิต ดวยวิธคี ดิ แบบ  วิธคี ิดแบบคุณคาแท – คุณคาเทยี ม โยนิโสมนสิการคอื วธิ ีคดิ แบบคุณคาแท –  วธิ คี ิดแบบคุณ - โทษและทางออก คุณคาเทยี ม และวธิ ีคิดแบบคุณ – โทษ และทางออก หรือการพัฒนาจติ ตาม แนวทางของศาสนาที่ตนนบั ถือ

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรยี นบา นเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 25 ช้ัน ตัวชีว้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 7. สวดมนต แผเมตตา บริหารจิตและ  สวดมนตแปล และแผเมตตา เจริญปญญาดวยอานาปานสติ หรอื ตาม  วิธปี ฏิบตั ิและประโยชนข องการบรหิ ารจิต แนวทางของศาสนาที่ตนบั ถือตามท่ี กำหนด และเจริญปญญา การฝก บรหิ ารจิตและ เจริญปญญาตามหลักสติปฎฐานเนน อานาปานสติ  นำวิธีการบรหิ ารจติ และเจริญปญญาไปใช ในชีวติ ประจำวัน 8. วิเคราะหแ ละปฏิบัติตนตามหลักธรรม  หลกั ธรรม (ตามสาระการเรยี นรขู อ 5) ทางศาสนาที่ตนนับถือ ในการดำรงชวี ิต แบบพอเพียง และดแู ลรกั ษาสิ่งแวดลอ ม เพอื่ การอยูรวมกันไดอ ยางสนั ตสิ ุข 9. วิเคราะหเ หตุผลความจำเปนทที่ กุ คน  ศาสนกิ ชนของศาสนาตาง ๆ มกี าร ตอ งศึกษาเรยี นรูศาสนาอ่ืนๆ ประพฤตปิ ฏิบัตติ นและวถิ กี ารดำเนนิ ชีวิต แตกตางกันตามหลกั ความเชอ่ื และคำสอน 10. ปฏบิ ตั ิตนตอ ศาสนิกชนอื่นใน สถานการณต างๆไดอยางเหมาะสม ของศาสนาทตี่ นนับถอื  การปฏบิ ัติอยา งเหมาะสมตอ ศาสนิกชนอืน่ ในสถานการณต างๆ 11. วเิ คราะหการกระทำของบุคคลท่เี ปน  ตวั อยางบคุ คลในทองถิน่ หรอื ประเทศท่ี ปฏบิ ัติตนเปน แบบอยางดา นศาสนสมั พนั ธ แบบอยา งดานศาสนสมั พันธ และนำเสนอ หรอื มีผลงานดา นศาสนสมั พนั ธ แนวทางการปฏิบตั ิของตนเอง ม.2 1. อธิบายการเผยแผพระพทุ ธศาสนา หรือ  การเผยแผพ ระพทุ ธศาสนาเขา สปู ระเทศ ศาสนาที่ตนนับถอื สูป ระเทศ เพื่อนบา นและการนบั ถอื พระพุทธ -ศาสนา เพอื่ นบา น ของประเทศเพอ่ื นบานในปจจุบนั 2. วเิ คราะหความสำคญั ของพระพทุ ธ-  ความสำคญั ของพระพุทธศาสนาทชี่ ว ย ศาสนา หรอื ศาสนาทต่ี นนับถือท่ชี ว ย เสรมิ สรา งความเขาใจอันดีกับประเทศ เสริมสรา งความเขาใจอันดกี บั ประเทศ เพือ่ นบาน เพื่อนบาน 3. วิเคราะหค วามสำคญั ของ  ความสำคัญของพระพทุ ธศาสนาตอ พระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาที่ตนนับถือใน สังคมไทยในฐานะเปน

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบา นเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 26 ชัน้ ตวั ช้วี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ฐานะทเ่ี ปน รากฐานของวัฒนธรรม  รากฐานของวฒั นธรรม เอกลกั ษณข องชาติและมรดกของชาติ  เอกลกั ษณแ ละ มรดกของชาติ 4. อภิปรายความสำคัญของพระพุทธ -  ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับ ศาสนา หรือศาสนาทตี่ นนับถอื กบั การพัฒนาชุมชนและการจดั ระเบียบสังคม การพัฒนาชุมชนและการจดั ระเบียบสงั คม 5. วิเคราะหพ ุทธประวัติหรือประวัตศิ าสดา  สรุปและวิเคราะห พุทธประวตั ิ ของศาสนาทีต่ นนับถอื ตามทกี่ ำหนด  การผจญมาร  การตรัสรู  การส่งั สอน 6. วเิ คราะหและประพฤตติ นตาม  พระสารีบตุ ร แบบอยางการดำเนินชวี ิตและขอ คิดจาก  พระโมคคลั ลานะ ประวัติสาวก ชาดก/เร่ืองเลาและ  นางขชุ ชุตตรา ศาสนิกชนตัวอยา งตามที่กำหนด  พระเจา พมิ พสิ าร  มิตตวินทุกชาดก  ราโชวาทชาดก 7. อธบิ ายโครงสรา ง และสาระสังเขปของ  โครงสราง และสาระสังเขปของ พระไตรปฎก หรอื คัมภีรข องศาสนาที่ตน พระวนิ ยั ปฎก พระสุตตนั ตปฎก นบั ถอื และพระอภิธรรมปฎ ก 8. อธบิ ายธรรมคุณ และขอ ธรรมสำคญั ใน  พระรัตนตรยั กรอบอรยิ สจั 4 หรอื หลักธรรมของศาสนา  ธรรมคุณ 6 ทตี่ นนบั ถือ ตามที่กำหนด เหน็ คณุ คา และนำไปพัฒนา แกป ญ หาของชุมชนและ  อรยิ สัจ 4 สงั คม  ทกุ ข (ธรรมทค่ี วรรู) o ขนั ธ 5 - อายตนะ  สมทุ ัย (ธรรมที่ควรละ) o หลักกรรม - สมบตั ิ 4 - วิบัติ 4 o อกศุ ลกรรมบถ 10 o อบายมขุ 6  นิโรธ (ธรรมทค่ี วรบรรลุ) o สขุ 2 (สามิส, นริ ามิส)

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบา นเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 27 ช้นั ตัวช้ีวัด สาระการเรยี นรูแ กนกลาง  มรรค (ธรรมท่ีควรเจรญิ ) o บพุ พนิมติ ของมัชฌิมาปฏปิ ทา o ดรุณธรรม 6 o กลุ จริ ัฏฐิติธรรม 4 o กศุ ลกรรมบถ 10 o สติปฏฐาน 4 o มงคล 38 - ประพฤตธิ รรม - เวน จากความชั่ว - เวน จากการด่ืมนำ้ เมา 9. เห็นคุณคา ของการพัฒนาจิตเพ่อื การ  พทุ ธศาสนสุภาษิต เรยี นรูแ ละดำเนินชวี ิต ดว ยวิธคี ิดแบบ  กมฺมุนา วตตฺ ตี โลโก โยนิโสมนสกิ ารคอื วธิ ีคิดแบบอุบายปลุก เรา คณุ ธรรม และวธิ คี ดิ แบบอรรถธรรม สัตวโ ลกยอ มเปนไปตามกรรม สัมพันธ หรอื การพัฒนาจิตตามแนวทาง  กลฺยาณการี กลยฺ าณํ ปาปการี จ ปาปกํ ของศาสนาที่ตนนบั ถอื ทำดีไดดี ทำชั่ว ไดช่ัว  สโุ ข ปุญฺ สฺส อุจฺจโย การสง่ั สม บญุ นำสุขมาให  ปชู โก ลภเต ปูชํ วนทฺ โก ปฏวิ นทฺ นํ ผูบชู าเขา ยอมไดรับการบูชา ตอบ ผูไหวเ ขายอ มไดรับการไหวตอบ  พฒั นาการเรยี นรดู ว ยวธิ คี ิดแบบโยนโิ ส- มนสกิ าร 2 วธิ ี คอื วิธีคิดแบบอุบายปลุก เรา คณุ ธรรม และวิธีคดิ แบบอรรถธรรม สัมพันธ

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 28 ช้นั ตัวช้วี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง 10. สวดมนต แผเมตตา บรหิ ารจิตและ  สวดมนตแปล และแผเมตตา เจริญปญญาดวยอานาปานสติ หรอื ตาม  รูและเขาใจวธิ ีปฏิบัติและประโยชนข อง แนวทางของศาสนาทต่ี นนับถือ การบรหิ ารจติ และเจริญปญญา  ฝก การบริหารจิตและเจริญปญญาตามหลัก สตปิ ฎฐาน เนนอานาปานสติ  นำวธิ ีการบรหิ ารจติ และเจริญปญญา ไปใช ในชวี ิตประจำวัน 11.วิเคราะหก ารปฏบิ ตั ติ นตามหลกั ธรรม  การปฏบิ ตั ติ นตามหลักธรรม (ตามสาระ ทางศาสนาที่ตนนับถอื เพอื่ การดำรงตน การเรียนรู ขอ 8.) อยางเหมาะสมในกระแสความเปล่ียนแปลง ของโลก และการอยรู ว มกนั อยา งสนั ตสิ ุข ม. 3 1. อธบิ ายการเผยแผพ ระพทุ ธศาสนา หรอื  การเผยแผพ ระพทุ ธศาสนาเขาสูประเทศ ศาสนาที่ตนนับถือสูประเทศตา งๆ ทั่วโลก ตา ง ๆ ท่ัวโลก และการนับถือ พระพุทธศาสนาของประเทศเหลานั้น ในปจจุบัน 2. วเิ คราะหความสำคัญของ  ความสำคญั ของพระพุทธศาสนาในฐานะที่ พระพทุ ธศาสนา หรอื ศาสนาทต่ี นนับถอื ใน ชวยสรา งสรรคอ ารยธรรมและความสงบสุข ฐานะที่ชวยสรางสรรคอารยธรรม และ ใหแ กโลก ความสงบสุขแกโลก 3. อภปิ รายความสำคัญของ  สัมมนาพระพุทธศาสนากับปรัชญาของ พระพุทธศาสนา หรอื ศาสนาท่ตี นนับถือ เศรษฐกจิ พอเพยี งและการพฒั นาอยา ง กับปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและ ยงั่ ยืน (ทีส่ อดคลอ งกบั หลกั ธรรมในสาระ การพฒั นาอยางยง่ั ยนื การเรียนรู ขอ 6 ) 4. วเิ คราะหพ ทุ ธประวัติจากพระพทุ ธรปู  ศกึ ษาพุทธประวัตจิ ากพระพุทธรปู ปาง ปางตา งๆ หรอื ประวตั ิศาสดาทตี่ นนบั ถอื ตาง ๆ เชน ตามทกี่ ำหนด o ปางมารวชิ ัย o ปางปฐมเทศนา o ปางลีลา o ปางประจำวันเกิด  สรุปและวิเคราะหพ ทุ ธประวัติ  ปฐมเทศนา

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 29 ช้นั ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง  โอวาทปาฏิโมกข 5. วเิ คราะหแ ละประพฤตติ นตาม  พระอัญญาโกณฑัญญะ แบบอยา งการดำเนินชวี ิตและขอ คิดจาก  พระมหาปชาบดเี ถรี ประวัตสิ าวก ชาดก/เรื่องเลาและ  พระเขมาเถรี ศาสนิกชนตัวอยา ง ตามที่กำหนด  พระเจาปเสนทโิ กศล  นันทิวิสาลชาดก  สวุ ัณณหังสชาดก 6. อธบิ ายสังฆคณุ และขอธรรมสำคัญใน  พระรตั นตรยั กรอบอรยิ สัจ 4 หรอื หลกั ธรรมของ  สงั ฆคณุ 9 ศาสนาท่ีตนนับถอื ตามท่ีกำหนด  อรยิ สจั 4  ทกุ ข (ธรรมที่ควรร)ู o ขันธ 5 -ไตรลักษณ  สมุทยั (ธรรมท่ีควรละ) o หลกั กรรม -วฏั ฏะ 3 -ปปญ จธรรม 3 (ตณั หา มานะ ทิฎฐิ)  นิโรธ (ธรรมทีค่ วรบรรลุ) o อตั ถะ 3  มรรค (ธรรมที่ควรเจรญิ ) o มรรคมีองค 8 o ปญญา 3 o สปั ปุรสิ ธรรม 7 o บุญกิรยิ าวตั ถุ 10 o อบุ าสกธรรม 7 o มงคล 38 - มีศิลปวิทยา - พบสมณะ - ฟงธรรมตามกาล - สนทนาธรรมตามกาล  พุทธศาสนสภุ าษติ

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 30 ช้ัน ตวั ช้วี ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง  อตฺตา หเว ชติ ํ เสยฺโย ชนะตนนนั่ แลดีกวา  ธมมฺ จารี สุขํ เสติ ผูป ระพฤตธิ รรมยอมอยูเปนสขุ  ปมาโท มจฺจโุ น ปทํ ความประมาทเปน ทางแหง ความตาย  สุสฺสูสํ ลภเต ปฺญํ ผูฟงดวยดยี อมไดปญ ญา  เร่อื งนา รูจากพระไตรปฎก : พุทธ ปณธิ าน 4 ในมหาปรินิพพานสูตร 7. เห็นคุณคา และวเิ คราะหก ารปฏบิ ัติตน  การปฏบิ ัติตนตามหลักธรรม (ตามสาระ ตามหลักธรรมในการพฒั นาตน การเรียนรู ขอ 6.) เพอื่ เตรยี มพรอมสำหรับการทำงาน และการมคี รอบครัว 8. เหน็ คุณคา ของการพัฒนาจติ เพือ่ การ  พฒั นาการเรียนรดู ว ยวธิ คี ิดแบบ เรยี นรูและดำเนนิ ชวี ิต ดว ยวธิ ีคิดแบบ โยนิโสมนสกิ าร 2 วธิ ี คือ วธิ ีคิดแบบ โยนโิ สมนสิการคือ วธิ ีคดิ แบบอริยสัจ และ อรยิ สัจ และวธิ คี ดิ แบบสืบสาวเหตปุ จจัย วิธีคดิ แบบสืบสาวเหตปุ จจัย หรอื การพัฒนาจิตตามแนวทางของศาสนาท่ีตน นับถอื 9. สวดมนต แผเมตตา บรหิ ารจิตและ  สวดมนตแ ปล และแผเมตตา เจรญิ ปญ ญาดวยอานาปานสติ หรอื ตาม  รูแ ละเขาใจวิธีปฏิบัตแิ ละประโยชนข องการ แนวทางของศาสนาทต่ี นนับถอื บรหิ ารจติ และเจรญิ ปญญา  ฝก การบริหารจติ และเจริญปญ ญาตามหลัก สตปิ ฎฐานเนน อานาปานสติ  นำวธิ ีการบริหารจิตและเจริญปญญา ไปใชใ นชีวติ ประจำวัน

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรยี นบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 31 ช้นั ตวั ชวี้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 10. วเิ คราะหความแตกตา งและยอมรบั วิถี  วถิ กี ารดำเนินชวี ติ ของศาสนิกชนศาสนา การดำเนนิ ชวี ติ ของศาสนกิ ชนในศาสนา อื่นๆ อืน่ ๆ มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกั และปฏบิ ัติตนเปนศาสนกิ ชนที่ดี และธำรงรกั ษาพระพทุ ธศาสนา หรอื ศาสนาท่ีตนนับถอื ชนั้ ตัวช้วี ัด สาระการเรียนรแู กนกลาง ป.1 1. บำเพญ็ ประโยชนตอ วัด หรือศาสน  การบำเพ็ญประโยชนตอ วดั หรือศาสน สถานของศาสนาท่ีตนนับถอื สถาน  การพัฒนาทำความสะอาด  การบริจาค  การรวมกจิ กรรมทางศาสนา 2. แสดงตนเปน พทุ ธมามกะ หรือแสดงตน  การแสดงตนเปน พุทธมามกะ เปนศาสนิกชนของศาสนาทตี่ นนบั ถอื  ขน้ั เตรียมการ  ขนั้ พิธกี าร 3. ปฏิบตั ติ นในศาสนพธิ ี พธิ ีกรรม และวนั  ประวัตโิ ดยสงั เขปของวนั สำคัญทาง สำคัญทางศาสนา ตามท่ีกำหนดไดถกู ตอ ง พระพทุ ธศาสนา  วันมาฆบูชา  วนั วสิ าขบูชา  วนั อาสาฬหบูชา  วนั อฏั ฐมบี ชู า  การบูชาพระรัตนตรยั ป.2 1. ปฏิบัติตนอยางเหมาะสมตอ สาวกของ  การฝกปฏิบัตมิ รรยาทชาวพทุ ธ ศาสนาท่ีตนนบั ถอื ตามท่ีกำหนดไดถ ูกตอ ง  การพนมมอื  การไหว  การกราบ  การนงั่  การยนื การเดนิ

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบา นเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 32 ช้ัน ตัวชี้วัด สาระการเรียนรูแกนกลาง 2. ปฏบิ ตั ิตนในศาสนพิธี พธิ กี รรม และวัน  การเขารวมกิจกรรมและพิธกี รรม ท่ี สำคญั ทางศาสนา ตามท่ีกำหนดไดถ กู ตอ ง เกยี่ วเนอ่ื งกบั วันสำคญั ทางพทุ ธศาสนา  ระเบียบพธิ กี ารบูชาพระรัตนตรยั  การทำบญุ ตักบาตร ป.3 1. ปฏิบตั ติ นอยางเหมาะสมตอ สาวก  ฝก ปฏบิ ัตมิ รรยาทชาวพทุ ธ ศาสนสถาน ศาสนวตั ถุของศาสนาทตี่ นนบั  การลกุ ข้นึ ยืนรับ ถอื ตามทกี่ ำหนดไดถกู ตอง  การตอ นรบั  การรับ – สง ส่ิงของแกพระภกิ ษุ  มรรยาทในการสนทนา  การสำรวมกิรยิ ามารยาท การแตง กายทเ่ี หมาะสมเม่อื  อยใู นวัดและพุทธสถาน  การดแู ลรกั ษาศาสนวตั ถุและ ศาสนสถาน 2. เห็นคุณคา และปฏบิ ตั ิตนในศาสนพธิ ี  การอาราธนาศีล พิธกี รรม และวันสำคญั ทางศาสนา ตามท่ี  การสมาทานศีล กำหนดไดถกู ตอง  เครื่องประกอบโตะ หมบู ูชา การจัดโตะ หมูบ ชู า 3. แสดงตนเปนพทุ ธมามกะ หรือแสดงตน  ความเปนมาของการแสดงตนเปน เปนศาสนกิ ชนของศาสนาท่ตี นนับถอื พทุ ธมามกะ  การแสดงตนเปนพทุ ธมามกะ  ข้ันเตรยี มการ  ขน้ั พิธกี าร ป.4 1. อภปิ รายความสำคัญ และมีสวนรวมใน  ความรเู บอื้ งตน และความสำคญั ของ การบำรงุ รักษาศาสนสถานของศาสนาที่ ศาสนสถาน ตนนบั ถือ  การแสดงความเคารพตอศาสนสถาน  การบำรุงรักษาศาสนสถาน 2. มมี รรยาทของความเปน ศาสนิกชนที่ดี  การปฏบิ ัตติ นที่เหมาะสมตอพระภกิ ษุ ตามที่กำหนด  การยนื การเดนิ และการน่งั ที่เหมาะสม ในโอกาสตา ง ๆ

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรียนบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 33 ชน้ั ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแ กนกลาง 3. ปฏบิ ัตติ นในศาสนพิธี พธิ ีกรรมและวัน  การอาราธนาศีล สำคัญทางศาสนา ตามทกี่ ำหนดไดถกู ตอ ง  การอาราธนาธรรม  การอาราธนาพระปรติ ร  ระเบียบพธิ ีและการปฏิบตั ิตนในวันธรรม สวนะ ป.5 1. จดั พธิ กี รรมตามศาสนาทต่ี นนบั ถืออยา ง  การจัดพิธีกรรมท่เี รียบงา ย ประหยดั เรียบงา ย มีประโยชน และปฏิบัตติ นถูกตอง มปี ระโยชน และถูกตอ งตามหลกั ทาง ศาสนาท่ีตนนบั ถือ 2. ปฏบิ ัตติ นในศาสนพธิ ี พิธกี รรม และวนั  การมีสว นรวมในการจดั เตรียมสถานที่ สำคญั ทางศาสนา ตามท่ีกำหนด และ ประกอบศาสนพธิ ี พธิ กี รรมทางศาสนา อภิปรายประโยชนท่ีไดรับจากการเขา รว ม  พิธถี วายสังฆทาน เครือ่ งสังฆทาน กิจกรรม  ระเบยี บพธิ ใี นการทำบญุ งานมงคล  ประโยชนของ การเขารว มศาสนพิธี พิธกี รรมทางศาสนา หรอื กิจกรรม ในวันสำคญั ทางศาสนา 3. มีมรรยาทของความเปน ศาสนกิ ชนที่ดี  การกราบพระรัตนตรัย ตามทก่ี ำหนด  การไหวบ ดิ า มารดา ครู/อาจารย ผทู เี่ คารพนบั ถือ  การกราบศพ ป.6 1. อธิบายความรูเ กี่ยวกับสถานทต่ี า งๆ  ความรเู บ้ืองตน เกย่ี วกบั สถานที่ตา ง ๆ ในศาสนสถาน และปฏิบัติตนไดอ ยา ง ภายในวัด เชน เขตพทุ ธาวาส สังฆาวาส เหมาะสม  การปฏบิ ตั ิตนท่ีเหมาะสมภายในวดั 2. มีมรรยาทของความเปน ศาสนกิ ชนทีด่ ี  การถวายของแกพ ระภกิ ษุ ตามทกี่ ำหนด  การปฏบิ ตั ติ นในขณะฟงธรรม  การปฏิบัตติ นตามแนวทางของ พทุ ธศาสนิกชน เพื่อประโยชนตอ ศาสนา 3. อธิบายประโยชนของการเขารวมใน  ทบทวนการอาราธนาศลี อาราธนาธรรม ศาสนพธิ ี พธิ กี รรม และกิจกรรมใน และอาราธนาพระปรติ ร  พธิ ีทอดผาปา

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบา นเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 34 ชัน้ ตวั ชว้ี ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง วนั สำคญั ทางศาสนา ตามท่กี ำหนด และ  พิธที อดกฐิน  ระเบียบพธิ ใี นการทำบญุ งานอวมงคล ปฏบิ ัติตนไดถ ูกตอ ง  การปฏบิ ัติตนที่ถูกตองในศาสนพิธี พธิ ีกรรม และวันสำคัญทางศาสนา เชน วนั มาฆบชู า วันวิสาขบูชา วนั อฐั มบี ูชา วันอาสาฬหบูชา วันธรรมสวนะ  ประโยชนของการเขา รว มในศาสนพธิ /ี พิธกี รรม และวันสำคญั ทางศาสนา 4. แสดงตนเปนพทุ ธมามกะ หรือแสดงตน  การแสดงตนเปน พุทธมามกะ เปน ศาสนกิ ชนของศาสนาทีต่ นนับถือ ° ขัน้ เตรยี มการ ° ข้ันพธิ กี าร ม.1 1. บำเพญ็ ประโยชนตอศาสนสถานของ  การบำเพ็ญประโยชน และ ศาสนาที่ตนนบั ถอื การบำรงุ รักษาวัด 2. อธบิ ายจรยิ วัตรของสาวกเพ่อื เปน  วถิ ีชวี ิตของพระภิกษุ แบบอยา งในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ และ  บทบาทของพระภิกษใุ นการเผยแผ ปฏบิ ัตติ นอยางเหมาะสมตอสาวกของ พระพุทธศาสนา เชน การแสดงธรรม ศาสนาที่ตนนบั ถือ ปาฐกถาธรรม การประพฤตติ นใหเปน แบบอยา ง  การเขาพบพระภิกษุ  การแสดงความเคารพ การประนมมอื การไหว การกราบ การเคารพ พระรัตนตรยั การฟง เจรญิ พระพุทธมนต การฟง สวด พระอภธิ รรม การฟง พระธรรมเทศนา 3. ปฏิบัติตนอยา งเหมาะสมตอบุคคลตางๆ  ปฏิบัติตนอยา งเหมาะสมตอ เพ่ือนตาม ตามหลกั ศาสนาท่ีตนนับถอื ตามที่ หลกั พระพทุ ธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนบั กำหนด ถอื  การจัดโตะหมบู ูชา แบบ หมู4 หมู 5 หมู 4. จดั พธิ ีกรรม และปฏบิ ตั ิตนใน 7 หม9ู ศาสนพธิ ี พิธกี รรมไดถ กู ตอ ง  การจุดธปู เทียน การจัดเคร่ืองประกอบ โตะ หมูบชู า  คำอาราธนาตา งๆ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรียนบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 35 ชั้น ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรแู กนกลาง 5. อธบิ ายประวัติ ความสำคัญ และ ปฏิบตั ิ  ประวัตแิ ละความสำคัญของวนั ธรรม ตนในวนั สำคัญทางศาสนา ที่ตน สวนะ วนั เขา พรรษา วนั ออกพรรษา นับถือ ตามทก่ี ำหนด ไดถ กู ตอง วนั เทโวโรหณะ  ระเบยี บพิธี พธิ เี วยี นเทียน การปฏิบตั ิตน ในวันมาฆบูชา วนั วิสาขบูชา วันอัฏฐมี บชู า วันอาสาฬหบชู า วนั ธรรมสวนะ และเทศกาลสำคญั ม.2 1. ปฏบิ ัตติ นอยา งเหมาะสมตอ บุคคล ตาง  การเปนลกู ที่ดี ตามหลักทศิ เบื้องหนา ใน ๆ ตามหลกั ศาสนาทตี่ นนบั ถือ ตามที่ ทิศ 6 กำหนด 2. มมี รรยาทของความเปน ศาสนกิ ชนที่ดี  การตอ นรับ (ปฏิสันถาร) ตามท่ีกำหนด  มรรยาทของผเู ปนแขก  ฝกปฏบิ ตั ิระเบียบพิธี ปฏิบัตติ อพระภิกษุ การยืน การใหท่ีนั่ง การเดนิ สวน การสนทนา การรบั ส่งิ ของ  การแตงกายไปวดั การแตง กายไปงาน มงคล งานอวมงคล 3. วเิ คราะหค ณุ คาของศาสนพธิ ี และ  การทำบญุ ตักบาตร ปฏบิ ัติตนไดถกู ตอง  การถวายภตั ตาหารส่งิ ของทค่ี วรถวาย และสงิ่ ของตองหามสำหรบั พระภกิ ษุ  การถวายสงั ฆทาน เครอื่ งสังฆทาน  การถวายผา อาบน้ำฝน  การจัดเครอ่ื งไทยธรรม เครื่องไทยทาน  การกรวดนำ้  การทอดกฐนิ การทอดผาปา 4. อธบิ ายคำสอนท่ีเกีย่ วเน่ืองกับ  หลกั ธรรมเบื้องตนที่เก่ียวเนอื่ งใน วนั สำคญั ทางศาสนา และปฏบิ ัติตน วนั มาฆบูชา วนั วสิ าขบูชา ไดถ กู ตอง วันอัฏฐมบี ูชา วนั อาสาฬหบูชา  วันธรรมสวนะและเทศกาลสำคัญ

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 36 ช้นั ตัวชวี้ ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง  ระเบยี บพธิ ีและการปฏิบัติตน ในวันธรรมสวนะ วนั เขาพรรษา วันออกพรรษา วันเทโวโรหณะ 5. อธิบายความแตกตา งของศาสนพิธี  ศาสนพธิ /ี พธิ กี รรม แนวปฏบิ ัตขิ อง พิธีกรรมตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่น ๆ ศาสนาอ่นื ๆ เพ่อื นำไปสูก ารยอมรับ และความเขา ใจซ่ึงกันและกัน ม.3 1. วิเคราะหห นาทแ่ี ละบทบาทของสาวก  หนาที่ของพระภกิ ษุในการปฏิบัติ และปฏบิ ัติตนตอสาวก ตามทกี่ ำหนดได ตามหลกั พระธรรมวนิ ยั และจรยิ วตั ร ถกู ตอง อยา งเหมาะสม  การปฏบิ ัตติ นตอ พระภิกษุในงาน ศาสนพิธีท่ีบาน การสนทนา การแตง กาย มรรยาทการพูดกับพระภิกษุตามฐานะ 2. ปฏิบัติตนอยางเหมาะสมตอบุคคล ตา ง  การเปน ศษิ ยท่ดี ี ตามหลกั ทศิ เบือ้ งขวา ใน ๆ ตามหลกั ศาสนา ตามทกี่ ำหนด ทศิ 6 ของพระพุทธศาสนา 3. ปฏิบัติหนา ทข่ี องศาสนิกชนทด่ี ี  การปฏิบตั ิหนาท่ีชาวพทุ ธตามพทุ ธ ปณธิ าน 4 ในมหาปรินพิ พานสูตร 4. ปฏิบตั ิตนในศาสนพธิ พี ธิ กี รรมไดถ กู ตอง  พิธที ำบุญ งานมงคล งานอวมงคล  การนมิ นตพ ระภกิ ษุ การเตรยี มทต่ี ง้ั พระพทุ ธรปู และเคร่อื งบชู า การวงดา ย สายสญิ จน การปูลาดอาสนะ การเตรียม เคร่ืองรับรอง การจุดธูปเทียน  ขอปฏบิ ตั ิในวนั เลี้ยงพระ การถวายขาว พระพุทธ การถวายไทยธรรม การกรวดนำ้ 5. อธิบายประวตั วิ นั สำคัญทางศาสนา  ประวัติวนั สำคัญทางพระพทุ ธศาสนาใน ตามที่กำหนดและปฏิบตั ติ นไดถ กู ตอง ประเทศไทย  วันวิสาขบูชา (วนั สำคัญสากล)  วนั ธรรมสวนะและเทศกาลสำคญั

เอกสารประกอบหลกั สูตรโรงเรียนบานเชียงดาว พุทธศกั ราช 2564 37 ช้นั ตวั ชว้ี ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง  หลกั ปฏบิ ัติตน : การฟง พระธรรม 6. แสดงตนเปนพทุ ธมามกะ หรือ แสดงตนเปนศาสนกิ ชนของศาสนา เทศนา การแตงกายในการประกอบ ทีต่ นนับถอื ศาสนพิธีทีว่ ดั การงดเวน อบายมุข 7. นำเสนอแนวทางในการธำรงรกั ษา  การประพฤตปิ ฏิบตั ใิ นวนั ธรรมสวนะ ศาสนาท่ีตนนับถือ และเทศกาลสำคัญ  การแสดงตนเปนพทุ ธมามกะ  ขนั้ เตรยี มการ  ขนั้ พิธีการ  การศกึ ษาเรยี นรูเรื่ององคป ระกอบของ พระพุทธศาสนา นำไปปฏิบัติและเผย แผตามโอกาส  การศึกษาการรวมตัวขององคกร ชาวพุทธ  การปลูกจติ สำนกึ ในดานการบำรุงรักษา วัดและพทุ ธสถานใหเกิดประโยชน

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรยี นบานเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 38 สาระท่ี 2 หนาทพ่ี ลเมอื ง วัฒนธรรม และการดำเนนิ ชวี ติ ในสังคม มาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏบิ ัติตนตามหนา ท่ขี องการเปนพลเมอื งดี มคี านิยมทด่ี ีงามและธำรงรักษา ประเพณีและวฒั นธรรมไทย ดำรงชีวติ อยรู ว มกนั ในสงั คมไทยและสงั คมโลกอยา งสันตสิ ุข ช้นั ตัวชวี้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 1. บอกประโยชนและปฏิบัติตนเปน  การเปนสมาชิกท่ดี ีของครอบครวั และ สมาชิกท่ีดขี องครอบครวั และโรงเรยี น โรงเรียน เชน − กตญั กู ตเวทีและเคารพรับฟง คำแนะนำของพอแม ญาติผูใหญ และครู − รจู กั กลาวคำขอบคณุ ขอโทษ การไหวผใู หญ − ปฏบิ ตั ติ าม ขอตกลง กตกิ า กฎ ระเบียบ ของครอบครวั และ โรงเรียน − มีสว นรว มในกิจกรรมของ ครอบครวั และโรงเรียน − มเี หตผุ ลและยอมรับฟง ความ คิดเหน็ ของผอู น่ื − มีระเบยี บ วินัย มนี ำ้ ใจ  ประโยชนของการปฏิบตั ิตนเปน สมาชกิ ท่ี ดขี องครอบครวั และโรงเรยี น 2. ยกตัวอยางความสามารถและความดี  ลกั ษณะความสามารถและลกั ษณะ ความดี ของตนเอง ผูอ ื่นและบอกผลจากการ ของตนเองและผอู ื่น เชน กระทำน้นั - ความกตัญูกตเวที - ความมีระเบยี บวนิ ยั - ความรับผดิ ชอบ - ความขยัน - การเออื้ เฟอ เผอื่ แผแ ละ ชว ยเหลือผูอนื่ - ความซ่ือสัตยสจุ รติ - ความเมตตากรณุ า  ผลของการกระทำความดี เชน - ภาคภูมใิ จ - มีความสุข - ไดรบั การช่ืนชม ยกยอง

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรยี นบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 39 ชนั้ ตัวชวี้ ัด สาระการเรียนรูแกนกลาง ป.2 1. ปฏิบตั ิตนตามขอ ตกลง กติกา กฎ  ขอ ตกลง กติกา กฎ ระเบียบ หนา ท่ที ี่ ระเบียบและหนา ท่ที ตี่ องปฏบิ ัติใน ตองปฏิบัตใิ นครอบครวั โรงเรียน สถานท่ี ชวี ติ ประจำวนั สาธารณะ เชน โรงภาพยนต โบราณสถาน ฯลฯ 2. ปฏบิ ตั ิตนตนตามมารยาทไทย  มารยาทไทย เชน การแสดงความเคารพ การยืน การเดิน การนั่ง การนอน การทกั ทาย การรับประทาน 3. แสดงพฤตกิ รรมในการยอมรบั ความคิด  การยอมรับความแตกตางของคนใน ความเชือ่ และการปฏิบตั ขิ องบคุ คลอนื่ ที่ สังคม ในเรอื่ ง ความคิด ความเชื่อ แตกตางกนั โดยปราศจากอคติ ความสามารถและการปฏบิ ตั ิตนของ บุคคลอนื่ ที่ แตกตางกนั เชน - บคุ คลยอ มมีความคิดท่มี เี หตุผล - การปฏิบตั ิตนตามพิธีกรรมตาม ความ เชื่อของบุคคล - บุคคลยอมมีความสามารถแตกตาง กนั - ไมพ ูดหรอื แสดงอาการดถู ูกรังเกียจ ผูอื่น ในเรือ่ งของรปู รา งหนา ตา สีผม สผี ิว ท่ีแตกตา งกนั 4. เคารพในสิทธิ เสรีภาพของผูอน่ื  สิทธสิ ว นบคุ คล เชน - สิทธแิ สดงความคดิ เหน็ - สทิ ธเิ สรีภาพในรางกาย - สิทธใิ นทรพั ยสิน ป.3 1. สรุปประโยชนและปฏบิ ตั ิตนตาม  ประเพณีและวฒั นธรรมในครอบครัว ประเพณแี ละวฒั นธรรมในครอบครัวและ เชน การแสดงความเคารพและการเชอ่ื ฟง ทอ งถ่นิ ผูใหญ การกระทำกจิ กรรมรวมกนั ใน ครอบครวั  ประเพณแี ละวัฒนธรรมในทองถ่ิน เชน การเขารวมประเพณที างศาสนา ประเพณี เกีย่ วกบั การดำเนนิ ชวี ิตประโยชนของการ ปฏิบตั ิตนตามประเพณแี ละวฒั นธรรมใน ครอบครัวและทอ งถ่นิ

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 40 ชน้ั ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 2. บอกพฤตกิ รรมการดำเนนิ ชวี ิตของ  พฤตกิ รรมของตนเองและเพอ่ื น ๆ ตนเอง และผอู ืน่ ทอี่ ยใู นกระแสวัฒนธรรม ในชีวติ ประจำวนั เชน การทกั ทาย ท่หี ลากหลาย การทำความเคารพ การปฏบิ ัติตาม ศาสนพิธี การรับประทานอาหาร การใช ภาษา (ภาษาถ่นิ กบั ภาษาราชการ และ ภาษาอน่ื ๆ ฯลฯ )  สาเหตทุ ี่ทำใหพฤตกิ รรมการดำเนนิ ชวี ติ ในปจจุบันของนกั เรยี น และผูอ ืน่ แตกตา ง กัน 3. อธบิ ายความสำคัญขอวันหยุดราชการท่ี  วนั หยุดราชการทส่ี ำคัญ เชน สำคญั - วนั หยุดเก่ยี วกบั ชาติและ พระมหากษตั รยิ  เชน วนั จกั รี วันรฐั ธรรมนญู วันฉัตรมงคล วันเฉลิมพระชนมพรรษา - วนั หยดุ ราชการเกย่ี วกับศาสนา เชน วันมาฆบชู า วันวิสาขบูชา วัน อาสาฬหบชู า วันเขาพรรษา - วันหยุดราชการเกี่ยวกบั ประเพณีและ วัฒนธรรม เชน วนั สงกรานต วนั พืชมงคล 4. ยกตัวอยางบุคคลซงึ่ มีผลงานทเ่ี ปน  บุคคลทีม่ ีผลงานเปน ประโยชนแกช ุมชน ประโยชนแ กช มุ ชนและทอ งถ่นิ ของตน และทอ งถน่ิ ของตน  ลกั ษณะผลงานทเี่ ปนประโยชนแ กชุมชน และทองถ่นิ

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรียนบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 41 ชน้ั ตวั ชีว้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.4 1. ปฏบิ ัตติ นเปนพลเมอื งดตี ามวถิ ี  การเขารว มกจิ กรรมประชาธปิ ไตยของ ประชาธปิ ไตยในฐานะสมาชกิ ท่ีดขี อง ชุมชน เชน การรณรงคการเลือกต้งั ชมุ ชน  แนวทางการปฏิบัตติ นเปนสมาชกิ ท่ีดี ของชมุ ชน เชน อนุรกั ษส ิ่งแวดลอม สาธารณสมบัติ โบราณวตั ถุและ โบราณสถาน การพัฒนาชุมชน 2. ปฏบิ ตั ิตนในการเปน ผูน ำและผตู าม ท่ี  การเปน ผูนำและผูตามท่ีดี ดี - บทบาทและความรบั ผดิ ชอบของผูน ำ - บทบาทและความรับผิดชอบของผูตาม หรือสมาชกิ - การทำงานกลุมใหมีประสิทธิผลและ ประสิทธิภาพ และประโยชนของการ ทำงานเปน กลมุ 3. วเิ คราะหสิทธิพ้ืนฐานทเี่ ดก็ ทุกคน  สิทธิพื้นฐานของเดก็ เชน สทิ ธิท่ีจะมชี ีวติ พึงไดร ับตามกฎหมาย สทิ ธทิ จี่ ะไดรับการปกปอ ง สิทธิ ที่จะ ไดรบั การพัฒนา สิทธิที่จะมี สวนรวม 4. อธบิ ายความแตกตา งทางวฒั นธรรม  วฒั นธรรมในภาคตางๆ ของไทย ของกลมุ คนในทองถิ่น ทีแ่ ตกตางกัน เชน การแตง กาย ภาษา อาหาร 5. เสนอวธิ ีการทจี่ ะอยูรวมกนั อยาง  ปญหาและสาเหตขุ องการเกดิ ความ สันติสุขในชวี ิตประจำวัน ขัดแยงในชวี ติ ประจำวัน  แนวทางการแกป ญหาความขดั แยงดว ย สันติวิธี

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 42 ช้ัน ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.5 1. ยกตัวอยางและปฏบิ ตั ิตนตาม  สถานภาพ บทบาท สิทธเิ สรีภาพ สถานภาพ บทบาท สิทธิเสรภี าพ และ  หนาท่ีของพลเมืองดี เชน เคารพ เทิดทนู หนาท่ีในฐานะพลเมอื งดี สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย อนุรกั ษท รัพยากรธรรมชาติ อนรุ ักษ ศิลปวฒั นธรรม ปฏิบัติตามกฎหมาย  คุณลักษณะของพลเมอื งดี เชน เหน็ แก ประโยชนส วนรวมมากกวา ประโยชนส วน ตน มีความรบั ผิดชอบ เสยี สละ 2. เสนอวธิ กี ารปกปอ งคมุ ครองตนเองหรือ  เหตกุ ารณท่ีละเมดิ สทิ ธเิ ดก็ ในสงั คมไทย ผูอ่ืนจากการละเมิดสิทธเิ ดก็  แนวทางการปกปอ งคุม ครองตนเองหรือ ผูอนื่ จากการละเมดิ สิทธเิ ด็ก  การปกปอ งคมุ ครองสิทธิเด็กในสงั คมไทย 3. เหน็ คณุ คาวัฒนธรรมไทยทมี่ ีผลตอ การ  วัฒนธรรมไทย ทม่ี ผี ลตอ การดำเนินชวี ิต ดำเนินชีวิตในสังคมไทย ของคนในสังคมไทย  คุณคา ของวัฒนธรรมกับการดำเนนิ ชวี ติ 4. มสี ว นรว มในการอนรุ กั ษแ ละเผยแพร  ความสำคญั ของภมู ปิ ญ ญาทองถ่นิ ภมู ปิ ญญาทอ งถิ่นของชุมชน  ตัวอยา งภูมปิ ญ ญาทองถ่นิ ในชมุ ชน ของ ตน  การอนุรักษและเผยแพรภ ูมปิ ญญา ทอ งถ่นิ ของชมุ ชน ป.6 1. ปฏบิ ตั ิตามกฎหมายท่เี ก่ียวขอ งกับ  กฎหมายท่เี กย่ี วขอ งกบั ชวี ิตประจำวันเชน ชีวติ ประจำวันของครอบครวั และชมุ ชน - กฎหมายจราจร - กฎหมายทะเบยี นราษฎร - กฎหมายยาเสพตดิ ใหโทษ - เทศบญั ญัติ ขอบัญญัติ อบต. อบจ.  ประโยชนของการปฏิบตั ิตนตามกฎหมาย ดังกลาว

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 43 ชน้ั ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแกนกลาง 2. วเิ คราะหก ารเปล่ียนแปลงวฒั นธรรม  ความหมายและประเภทของวัฒนธรรม ตามกาลเวลาและธำรงรกั ษาวัฒนธรรม อนั  การเปลีย่ นแปลงวัฒนธรรมตาม ดีงาม กาลเวลาท่มี ผี ลตอ ตนเองและสังคมไทย  แนวทางการธำรงรักษาวัฒนธรรมไทย 3. แสดงออกถึงมารยาทไทยไดเ หมาะสมถกู  ความหมายและสำคัญของมารยาทไทย กาลเทศะ  มารยาทไทยและมารยาทสงั คม เชน การแสดงความเคารพ การยืน การเดิน การน่งั การนอน การรบั ของสงของ การรบั ประทานอาหาร การแสดงกิริยา อาการ การทักทาย การสนทนา การใช คำพูด 4. อธบิ ายคุณคาทางวัฒนธรรมทีแ่ ตกตาง  ประโยชนและคุณคา ทางวัฒนธรรม กันระหวา งกลุมคนในสงั คมไทย  ความแตกตา งทางวัฒนธรรมระหวา งกลุม คนภาคตา งๆ ในสังคมไทย  แนวทางการรกั ษาวัฒนธรรม 5. ติดตามขอมูล ขาวสาร เหตกุ ารณตาง ๆ  ขอมูล ขา วสาร เหตกุ ารณตาง ๆ เชน ในชีวติ ประจำวนั เลอื กรับและใชขอ มูล วิทยุโทรทศั น หนังสือพมิ พ แหลง ขา วตาง ขาวสารในการเรยี นรไู ดเหมาะสม ๆ สถานการณจรงิ  ประโยชนจ ากการติดตามขอ มูล ขาวสาร เหตุการณตางๆ  หลกั การเลือกรับและใชขอมูล ขาวสาร จากสอ่ื ตางๆ รวมทั้งสื่อท่ไี รพรมแดน ม.1 1. ปฏบิ ตั ิตามกฎหมายในการคมุ ครอง  กฎหมายในการคมุ ครองสิทธขิ องบุคคล สิทธิของบคุ คล - กฎหมายการคมุ ครองเด็ก - กฎหมายการศกึ ษา - กฎหมายการคุมครองผูบ รโิ ภค - กฎหมายลขิ สทิ ธิ์  ประโยชนข องการปฏิบัตติ นตามกฎหมาย การคมุ ครองสิทธิของบุคคล

เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนบานเชยี งดาว พุทธศกั ราช 2564 44 ชนั้ ตวั ชวี้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 2. ระบุความสามารถของตนเอง  บทบาทและหนาท่ีของเยาวชนท่มี ีตอ ในการทำประโยชนตอ สังคมและ สงั คมและประเทศชาติ โดยเนนจิต ประเทศชาติ สาธารณะ เชน เคารพกตกิ าสังคม ปฏิบตั ติ นตามกฎหมาย มีสวนรวมและ รบั ผิดชอบในกิจกรรมทางสงั คม อนรุ กั ษ ทรพั ยากรธรรมชาติ รักษา สาธารณประโยชน 3. อภปิ รายเก่ยี วกับคุณคาทางวฒั นธรรม  ความคลา ยคลงึ และความแตกตางระหวา ง ทเี่ ปนปจจยั ในการสรางความสัมพันธท ่ดี ี วฒั นธรรมไทยกับวัฒนธรรมของประเทศใน ภูมิภาคเอเชียตะวนั ออก เฉียงใต หรอื อาจนำไปสูค วามเขา ใจผิดตอ กนั  วฒั นธรรมทเ่ี ปนปจจัยในการสรา ง ความสมั พันธท ีด่ ี หรืออาจนำไปสูความ เขา ใจผิดตอ กัน 4. แสดงออกถงึ การเคารพในสิทธิของ  วิธีปฏิบตั ิตนในการเคารพในสทิ ธิของ ตนเองและผูอนื่ ตนเองและผูอื่น ♦ ผลท่ไี ดจากการเคารพในสิทธิของตนเอง และผูอนื่ ม.2 1. อธบิ ายและปฏบิ ัติตนตามกฎหมายท่ี  กฎหมายทเ่ี กย่ี วของกับตนเอง ครอบครัว เกยี่ วขอ งกับตนเอง ครอบครัว ชมุ ชนและ เชน ประเทศ - กฎหมายเกย่ี วกับความสามารถของ ผเู ยาว - กฎหมายบัตรประจำตัวประชาชน - กฎหมายเพงเก่ียวกบั ครอบครวั และ มรดก เชน การหมนั้ การสมรส การรับรองบตุ ร การรบั บุตรบญุ ธรรม และมรดก  กฎหมายท่ีเกีย่ วกับชมุ ชนและประเทศ - กฎหมายเกี่ยวกบั การอนรุ กั ษธรรมชาติ และสิ่งแวดลอ ม - กฎหมายเกี่ยวกบั ภาษีอากร และกรอก แบบแสดงรายการ ภาษีเงินไดบุคคล ธรรมดา - กฎหมายแรงงาน

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบา นเชยี งดาว พทุ ธศกั ราช 2564 45 ชน้ั ตวั ช้วี ัด สาระการเรยี นรูแกนกลาง 2. เหน็ คณุ คาในการปฏิบตั ิตนตาม  สถานภาพ บทบาท สทิ ธิ เสรภี าพ สถานภาพ บทบาท สิทธิ เสรีภาพ หนา ที่ หนาท่ีในฐานะพลเมอื งดีตามวิถี ในฐานะพลเมอื งดีตามวิถปี ระชาธิปไตย ประชาธปิ ไตย  แนวทางสงเสริมใหปฏิบตั ิตนเปน พลเมอื งดตี ามวิถปี ระชาธปิ ไตย 3. วิเคราะหบ ทบาท ความสำคญั และ  บทบาท ความสำคัญและความสัมพันธ ความสัมพันธข องสถาบันทางสังคม ของสถาบันทางสงั คม เชน สถาบัน ครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบนั ศาสนา สถาบันเศรษฐกจิ สถาบัน ทางการเมอื งการปกครอง 4.อธบิ ายความคลายคลงึ และความ  ความคลายคลงึ และความแตกตางของ แตกตา งของวฒั นธรรมไทย และ วัฒนธรรมไทย และวัฒนธรรมของ วัฒนธรรมของประเทศในภูมิภาคเอเชยี ประเทศในภูมิภาคเอเชียวัฒนธรรม เพ่อื นำไปสูความเขาใจอนั ดีระหวา งกัน เปนปจ จัยสำคัญในการสรา งความเขาใจ อันดรี ะหวา งกนั ม.3 1. อธบิ ายความแตกตา งของการกระทำ  ลักษณะการกระทำความผิดทางอาญา ความผดิ ระหวางคดอี าญาและคดีแพง และโทษ  ลักษณะการกระทำความผิดทางแพง และโทษ 2. มีสว นรว มในการปกปอ งคุมครองผูอนื่  ตวั อยา งการกระทำความผิดทางอาญา เชน ความผิดเกย่ี วกับทรัพย  ตวั อยางการทำความผิดทางแพง เชน การทำผดิ สญั ญา การทำละเมดิ  ความหมาย และความสำคัญของสิทธิ ตามหลกั สิทธมิ นษุ ยชน มนษุ ยชน  การมีสว นรว มคมุ ครองสทิ ธิมนุษยชน ตามรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย ตามวาระและโอกาสที่เหมาะสม

เอกสารประกอบหลักสตู รโรงเรยี นบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 46 ชัน้ ตวั ช้ีวัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 3. อนรุ กั ษวฒั นธรรมไทยและเลือกรบั  ความสำคัญของวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมสากลที่เหมาะสม ภูมิปญญาไทยและวัฒนธรรมสากล  การอนรุ กั ษวัฒนธรรมไทยและ ภมู ปิ ญญาไทยที่เหมาะสม  การเลือกรบั วฒั นธรรมสากลที่เหมาะสม 4. วเิ คราะหป จจัยทีก่ อใหเ กิดปญ หาความ  ปจจัยท่กี อใหเกิดความขดั แยง เชน ขัดแยงในประเทศ และเสนอแนวคดิ ใน การเมอื ง การปกครอง เศรษฐกจิ การลดความขัดแยง สงั คม ความเชื่อ  สาเหตุปญหาทางสงั คม เชน ปญหา ส่ิงแวดลอม ปญหายาเสพตดิ ปญหา การทจุ ริต ปญหาอาชญากรรม ฯลฯ  แนวทางความรว มมือในการลดความ ขัดแยงและการสรา งความสมานฉนั ท 5. เสนอแนวคดิ ในการดำรงชีวติ อยางมี  ปจจยั ท่ีสงเสรมิ การดำรงชวี ิตใหม ี ความสขุ ในประเทศและสังคมโลก ความสขุ เชน การอยรู ว มกนั อยางมี ขันตธิ รรม หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง เหน็ คณุ คาในตนเอง รจุ กั มอง โลกในแงด ี สรางทักษะทางอารมณ รูจ กั บรโิ ภคดว ยปญ ญา เลือกรับ-ปฏิเสธขาว และวัตถุตางๆ ปรบั ปรุงตนเองและสิ่ง ตา งๆใหด ีข้นึ อยูเสมอ มาตรฐาน ส 2.2 เขาใจระบบการเมอื งการปกครองในสังคมปจ จุบัน ยึดม่ัน ศรทั ธาและธำรงรกั ษา ไวซ ่ึงการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ ท รงเปน ประมขุ ชั้น ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง ป.1 1. บอกโครงสราง บทบาทและหนา ท่ขี อง  โครงสรางของครอบครัวและความสัมพันธ สมาชิกในครอบครัวและโรงเรียน ของบทบาท หนา ทขี่ องสมาชกิ ในครอบครวั  โครงสรางของโรงเรียน ความสัมพนั ธข อง บทบาท หนา ท่ีของสมาชิกในโรงเรียน

เอกสารประกอบหลกั สตู รโรงเรยี นบานเชียงดาว พทุ ธศกั ราช 2564 47 ชน้ั ตวั ช้ีวัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง 2. ระบบุ ทบาท สิทธิ หนา ท่ขี องตนเองใน  ความหมายและความแตกตางของอำนาจ ครอบครัวและโรงเรียน ตามบทบาท สทิ ธิ หนา ทใี่ นครอบครัวและ โรงเรียน  การใชอำนาจในครอบครัวตามบทบาท สทิ ธหิ นาท่ี 3. มีสวนรว มในการตดั สนิ ใจและทำ  กิจกรรมตามกระบวนการประชาธิปไตยใน กิจกรรมในครอบครัวและโรงเรยี นตาม ครอบครัว เชน การแบง หนา ที่ความ กระบวนการประชาธปิ ไตย รับผดิ ชอบในครอบครัว การรับฟงและ แสดงความคิดเห็น  กจิ กรรมตามกระบวนการประชาธิปไตยใน โรงเรียน เชน เลอื กหวั หนา หอ ง ประธาน ชมุ นุม ประธานนักเรยี น ป.2 1. อธบิ ายความสมั พนั ธของตนเอง และ  ความสัมพนั ธข องตนเอง และสมาชกิ ใน สมาชกิ ในครอบครวั ในฐานะเปน สวนหนง่ึ ครอบครัวกับชุมชน เชน การชวยเหลอื ของชุมชน กจิ กรรมของชุมชน 2. ระบุผมู ีบทบาท อำนาจในการตดั สนิ ใจ  ผมู ีบทบาท อำนาจในการตดั สินใจ ในโรงเรยี น และชุมชน ในโรงเรียน และชมุ ชน เชน ผูบรหิ าร สถานศึกษา ผูน ำทอ งถ่นิ กำนัน ผใู หญบา น ป.3 1. ระบบุ ทบาทหนาท่ขี องสมาชิกของ  บทบาทหนาท่ีของสมาชกิ ในชุมชน ชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตาง  การมีสว นรวมในกจิ กรรมตา ง ๆ ตาม ๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย กระบวนการประชาธิปไตย 2. วเิ คราะหค วามแตกตางของ  การออกเสียงโดยตรงและการเลือกตวั แทน กระบวนการการตดั สนิ ใจในชัน้ เรียน/ ออกเสียง โรงเรยี นและชุมชนโดยวิธีการออกเสยี ง โดยตรงและการเลือกตัวแทนออกเสยี ง