มิวเซียมเล็กๆ ในโซล

SEOULLITTLE MUSEUM IN มันเป็นภาษาเกาหลี ผมเลยไมไ่ ด้ขอ้ มูลอะไรมากไปกวา่ นี้นัก ผมสังเกตเห็นว่ามีโปสเตอร์ประชาสัมพันธ์งานศิลปะหรือไม่ก็กิจกรรม เกยี่ วกับชาวแอฟรกิ นั อยพู่ อสมควร แลว้ ก็เปน็ ภาษาเกาหลีเสียด้วยจงึ พอจะ อนุมานได้ว่าท่ีเกาหลีเองก็น่าจะมีกลุ่มคนที่ชื่นชอบและศึกษาเกี่ยวกับวิถีชีวิตและ วัฒนธรรมของชาวแอฟรกิ นั อย่พู อสมควร และอาจมชี ุมชนทีเ่ ปน็ Little Africa อยู่ในเกาหลนี ่กี ไ็ ด้ กาแฟหมดแล้ว ผมยังไมอ่ ยากจะกลับ แต่กต็ อ้ งร�ำ่ ลาสองสาวดว้ ย ความอาลยั ก่อนจากเลยขอเกบ็ รูปเป็นท่รี ะลึกสยั หนอ่ ย ทีแรกจะขอถา่ ยคุณ นอ้ งเขาคนเดียว แตก่ ลัวเจอ๊ กี คนจะน้อยใจ ก็เลยเกบ็ ภาพค่มู าเสียเลย ใครที่ อยากดงู านศลิ ปห์ น้าตาแปลกๆ ถ้ามาเทยี่ วท่โี ซลก็อย่าลืมแวะมาทน่ี ่ีได้ จะได้ มานงั่ ตากลมชิมกาแฟหอมๆ ทีน่ ่ี ถา้ คุณนอ้ งเขาไม่หนไี ปไหนเสยี กอ่ น ๑๘๕

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๘๖

พิพิธภณั ฑ์ของเล่น (Toy-Kino Museum) ๑๘๗

SEOULLITTLE MUSEUM IN พอพดู ถงึ ของเลน่ ก็มักจะนึกถงึ เด็กๆ เพราะกิจกรรมของเด็กนอกจาก กนิ กับนอนแลว้ เวลาท่ีเหลือกห็ มดไปกบั การเลน่ สนกุ ไมต่ ้องทกุ ขร์ ้อนอะไร แตเ่ อาเขา้ จรงิ ผใู้ หญ่ก็ยังชอบเลน่ ของเลน่ เหมอื นกนั เพยี งแคไ่ มไ่ ดเ้ ลน่ เหมือน เดก็ ผมจึงไม่เขา้ ใจว่าพอผ้ใู หญส่ นใจของเลน่ ขึ้นมาถึงถกู มองคอ่ นขอดวา่ โต แล้วยงั จะเล่นของเล่นอย่อู กี ช่างไมม่ ีจนิ ตนาการเอาเสียเลยนะคนท่ีวา่ แบบน้ี จำ�ของเลน่ ชิน้ แรกกันไดไ้ หมครบั ตอนเดก็ ๆ ทุกอย่างรอบตวั เป็นของเลน่ หมดนัน่ แหละครับ ทุกอย่างคือของใหม่ของแปลก น่าต่นื ตาตื่นใจเสมอ ตอนผม ยังเด็ก แคล่ งั กระดาษเกา่ ๆ หรอื กล่องยาสฟี นั สักใบกเ็ ลน่ สนุกไดแ้ ล้ว ตอนที่มนั กระจยุ กระจายแลว้ โดนเกบ็ ทิ้งก็ร้องไห้แทบตาย มานัง่ นกึ ว่าตอนเดก็ ๆ มีของเลน่ อะไรบา้ งกส็ นกุ แลว้ ครบั ผมมตี ๊กุ ตาเป่า ลมรูปอลุ ตรา้ แมนตัวหน่งึ ตวั นโ้ี ปรดมาก รัว่ แลว้ รวั่ อกี ปะแล้วปะอกี ก็ไม่ยอมท้ิง จ�ำ ได้วา่ ไม่เคยดูหนังชุดอุลตร้าแมนนะครบั ตอนโน้นเขากไ็ มไ่ ด้มีฉายทางทวี ีด้วย แล้วผมไปรจู้ กั มักจีม่ ันไดย้ งั ไงก็ไมร่ ู้ พอโตข้ึนมาอกี หนอ่ ยก็ดันอยากจะเป็นไอม้ ด แดงไรเดอร์ ที่ได้ดคู ร้ังแรกทางทีวีกน็ ่าจะเปน็ ไรเดอร์ วี ๕ เขามาฉายทางทีวีชอ่ ง ๕ ตอนเย็นๆ ท่ีบา้ นผมไม่คอ่ ยจะมีของเล่นอะไรมากนกั ถ้าคราวไหนปา๊ กับแม่ซ้อื ของ เล่นให้ละ่ กแ็ สดงวา่ ต้องมอี ะไรพิเศษจรงิ ๆ ผมเองก็ไมเ่ คยโวยวายอยากไดข้ องเล่น ก็บอกแล้วว่าแค่ลงั กระดาษผมก็จินตนาการให้เปน็ ยานอวกาศ เป็นฐานลบั สนกุ ไปไดเ้ รือ่ ยเปื่อย ครง้ั หนงึ่ จๆู่ ป๊าผมกซ็ ้อื รถของเลน่ สังกะสีใสม่ าให้คันนงึ เปน็ รถ แบทแมนสแี ดง (แบทแมนสแี ดงเนย่ี นะ) ใหม้ ันรบั ประทานถา่ นสองก้อนแลว้ มัน จะวง่ิ ได้ แล้วจะมเี สยี งดังว้ิวๆ ด้วย พอมนั วิง่ ชนอะไรทกี ็ต้องคอยขยับมันออกมา ๑๘๘

SEOULLITTLE MUSEUM IN ตอนนน้ั ยังไมม่ ีเทคโนโลยแี บบทกี่ ลบั ตัวไดเ้ วลาชนส่งิ ของ แต่ผมก็ให้มั่นวิง่ ไปทวั่ บา้ นท้ังวนั แมบ่ น่ ตลอดวา่ หนวกหูบรรลยั หลงั ๆ เขาก็ไม่ยอมซอื้ ถ่านใหม้ นั กนิ ผม เลยต้องให้มนั วงิ่ ดว้ ยพลังงานมอื แทน ส�ำ หรบั ผูใ้ หญอ่ าจมองของเล่นว่าเป็นแค่ของเลน่ แตข่ องเล่นส�ำ หรบั เด็ก มันคอื เพื่อนคู่ชีวิตเลยนะครบั ผมไมท่ ราบวา่ ใครคอื มนษุ ยห์ ัวใสคนแรกทผ่ี ลติ ของ เล่นออกมาขาย ขายของกับเดก็ เนย่ี นะครับ ผู้บริโภคคอื คณุ ลกู แตค่ นจา่ ยตงั ค์คอื พอ่ แม่ แบบนีม้ ้งั ครบั ทผ่ี ู้ใหญ่จึงมองวา่ กแ็ คข่ องเล่น เปลืองเงินเสยี จรงิ มีหลักฐานวา่ เกดิ อุตสาหกรรมของเล่นขน้ึ ทย่ี โุ รปในยคุ กลาง ประเทศ เยอรมนจี ดั เป็นศนู ยก์ ลางของการผลติ ของเลน่ ในยคุ นนั้ พอเข้าสูศ่ ตวรรษที่ ๑๙ กเ็ ร่มิ มกี ารเพม่ิ กลไกเข้าไป อย่างรถไฟจำ�ลองทีแ่ ล่นไดจ้ รงิ ๆ ตุ๊กตาทม่ี กี ลไกในตวั สมัยน้นั ของเล่นผลติ ดว้ ยแผ่นดีบุก แล้วจงึ เปล่ยี นมาเปน็ โลหะประเภทอ่ืนๆ จนมา ถงึ ยคุ พลาสตกิ ในปจั จบุ ัน เหน็ ไหมครับวา่ ของเลน่ น่ีก็ต้องใช้ท้ังศาสตรแ์ ละศิลป์ใน การผลติ เลยนะ เราอาจจะมองวา่ ของเลน่ คือสงิ่ บง่ บอกพฒั นาการของสงั คมได้ดว้ ย ของ เล่นจะผลิตขึ้นมาจากเหตุการณ์ต่างๆ ท่ีเกดิ ขน้ึ หรอื ได้รบั ความนิยมในแตล่ ะยคุ อย่างเชน่ สงคราม เหตุการณส์ ำ�คญั ของโลก แฟช่ัน กีฬา ฯลฯ ของเล่นท่เี กิดจาก ภูมิปัญญาของคนในท้องถน่ิ กเ็ ป็นส่ิงที่นา่ ศกึ ษา ในแตล่ ะชนชาตกิ จ็ ะมีของเลน่ ท่ี ได้รับถา่ ยทอดมาจากรนุ่ สรู่ ุ่น อยา่ งในบา้ นเรากม็ ขี องเล่นเจ๋งๆ เยอะแยะ ที่ไม่ใช่สัก แตว่ า่ เลน่ อยา่ งเดยี ว แต่ยังสอนและให้ความรแู้ บบบ้านๆ แก่ลูกหลานอีกด้วย ๑๘๙

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๙๐

SEOULLITTLE MUSEUM IN แต่ของเลน่ น้ันไมไ่ ด้ผลิตมาใหเ้ ดก็ เลน่ อย่างเดียวหรอก ผู้ใหญ่กเ็ ลน่ ได้ เหมอื นกัน แตก่ ารเลน่ ของผูใ้ หญม่ ันไมเ่ หมือนทเ่ี ดก็ ๆ เขาเล่นกัน การเล่นของ ผใู้ หญบ่ างคร้งั ก็คือการต้งั โชวไ์ ว้เฉยๆ ซึง่ เดก็ กไ็ ดแ้ ตม่ องตาเปน็ มนั และสงสัย วา่ มนั สนุกตรงไหนเนยี่ การเล่นแบบน้ขี องผู้ใหญเ่ ขาก็มักจะเรียกให้เก๋วา่ “การ สะสม” ของเล่นท่ใี ครๆ มองว่าไร้สาระ อาจจะเป็นสมบัติล�ำ้ ค่าของใครบางคนกไ็ ด้ อย่างทีพ่ พิ ธิ ภณั ฑข์ องเลน่ ToyKino Museum แหง่ นี้ เกิดข้ึนจากความหลงใหล มาตัง้ แต่วัยเด็กของ Mr. Son Won-Kyung เขาค่อยๆ สะสมทลี ะชนิ้ ๆ จนเตม็ บา้ น ถึงขนาดทเี่ ปิดเปน็ พพิ ิธภณั ฑไ์ ดเ้ ลยละกนั ของเล่นที่คุณซุนโปรดปรานก็คือโมเดลจำ�ลองบรรดาตัวละครจาก ภาพยนตร์หรอื การ์ตนู ตอนท่ีเขาเร่มิ คดิ จะสรา้ งพพิ ธิ ภณั ฑ์นน้ั ใครตอ่ ใครก็ คอ่ นขอดว่าไมเ่ ข้าทา่ และเห็นเปน็ เรอื่ งตลก แต่เขาเลอื กท่จี ะเฮ็ดในส่งิ ทีเ่ ชอ่ื จน ดิ้นรนเปิดพพิ ิธภัณฑ์แห่งน้ีขน้ึ ในปี ค.ศ. ๒๐๐๖ มาถงึ ตอนนีค้ นท่เี คยหัวเราะเขา ตอ้ งหบุ ปากเงียบ เพราะ ToyKino Museum กลายเปน็ สถานทท่ี อ่ งเทีย่ วที่มี คนรจู้ ักมากแห่งหนง่ึ ถึงขนาดที่มชี อ่ื ใสไ่ ว้ในคูม่ อื ท่องเทย่ี วของกรุงโซลเกอื บทกุ เวอรช์ น่ั คุณซนุ แกเล่าวา่ มันเริม่ จากความทเ่ี ป็นคนชอบดูหนงั ซงึ่ ได้รับอิทธพิ ลมา จากพอ่ และแมท่ เี่ คยไปใช้ชีวติ อย่ทู ี่อเมริกาในชว่ งยคุ ๖๐ พ่อกบั แม่มักจะเล่าเรอ่ื ง หนงั เก่าๆ ใหเ้ ขาฟงั เสมอ แลว้ ก็พาเขาไปดูหนังทกุ คร้ังท่มี ีเวลาว่าง เขาจึงคอ่ ยๆ ๑๙๑

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๙๒

SEOULLITTLE MUSEUM IN ซึมซบั ความชอบดูหนังแล้วก็ข้อมลู ของหนงั เรื่องต่างๆ อยา่ งเช่นใครเป็นผู้กำ�กับ ดาราคนนเ้ี ป็นใคร ส�ำ คญั ยงั ไง แลว้ ของเล่นท่เี ขาได้รบั จากพ่อและแมเ่ สมอก็คอื ของเล่นท่เี ก่ียวกบั หนัง จึงกลายเป็นจดุ เร่ิมต้นท่ที ำ�ใหเ้ ขาเรม่ิ สะสมของเลน่ เหล่า นี้มันเสยี เลย จากทีเ่ ริ่มสะสมเป็นงานอดเิ รกก็เร่ิมเข้าส่โู หมดของความคลั่งไคล้ บงั เอิญ ว่าเขาก็พอจะมีสตางคอ์ ยู่สกั หน่อย จึงสามารถส่งั ซอื้ โมเดลทช่ี อบมาได้จากท่วั โลก ส่วนใหญแ่ ล้วกจ็ ะเป็นโมเดลตวั ละครจากหนังเรื่องดังๆ บุคคลส�ำ คัญ หรือตวั ละครจากอนเิ มช่นั ซ่งึ เขาเช่อื วา่ ของเล่นเหลา่ น้ีสามารถเลา่ เรอ่ื งราวเปน็ เสมือน การบนั ทึกประวัตศิ าสตร์ของโลกในแต่ละยุคสมัยได้ การได้มาเย่ียมชมพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เหมือนผมได้กลับมาเจอเพ่ือนเก่าที่ไม่ ไดเ้ จอกันมาแสนนาน บ้างก็ยังหวนระลกึ ถึงอยู่ บ้างก็ลืมไปแลว้ ด้วยซำ�้ หากไม่ได้ มาเจออกี หน ดา่ นแรกกส็ นุกแลว้ ครับ ตัวมิวเซียมอยชู่ ัน้ สองของตึก ดจู ากสภาพก็คอื ตึกแถวบ้านเรานแี่ หละ ดา้ นลา่ งเป็นรา้ นคา้ ทวั่ ไป ส่วนด้านบนเขายึดเป็นมิวเซียม ระหวา่ งทางขึ้นกม็ โี มเดลตัวการต์ ูนยืนต้อนรบั เปิดประตูเขา้ ไปกจ็ ะเจอ คณุ คลาร์ก เคนท์ ในมาดซูเปอร์แมนให้การต้อนรบั เจอสาวนอ้ ยสองคนท�ำ หนา้ ท่ีตอ้ นรบั ก็ คงเปน็ นักศกึ ษามารับจ๊อบพิเศษ ช�ำ ระคา่ ธรรมเนยี มเสรจ็ เธอกโ็ บกมอื บอกเชิญ ทศั นาตามสบาย พน้ื ที่จดั แสดงแบง่ เป็นห้องจัดหมวดหม่อู ยา่ งง่ายๆ อย่างเชน่ ห้องการต์ ูน ๑๙๓

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๙๔

SEOULLITTLE MUSEUM IN ฝรัง่ การ์ตนู ญีป่ ุ่น หนงั ฮอลลิวู้ด นักกีฬา บุคคลส�ำ คญั ซ่งึ ในแต่ละสว่ นก็จัดเรยี ง รวมๆ กนั ไป คือเขาก็คงพยายามจัดเรยี งให้เป็นระเบยี บทส่ี ดุ เท่าทีจ่ ะท�ำ ได้ แตพ่ ้ืนที่ มนั เล็กนดิ เดียว ก็ไดเ้ ทา่ นแี้ หละ บางหอ้ งอาจจะไม่เป็นหอ้ งดว้ ยซ�้ำ เขาเอาผา้ ใบมา กน้ั เป็นฉาก เขา้ ใจวา่ คงเปน็ บริเวณระเบยี งแล้วเขาก็กัน้ ท�ำ เป็นห้องแบบง่ายๆ คน ที่ไปชมก็ให้อภัยกับความไมเ่ รยี บร้อยตรงนี้ เพราะมวั แต่จดจ้องอยกู่ ับของเล่นท่ี เรยี งรายอย่ขู า้ งหนา้ โมเดลทมี่ ีอยแู่ บ่งออกเป็นพวกใหญ่ๆ คอื โมเดลจากหนงั จากการ์ตนู แล้ว กพ็ วกคนดัง แตล่ ะตวั ผมวา่ ราคาไม่นอ้ ยเลยนะครับ ไมอ่ ยากคิดมูลคา่ รวมเลยวา่ เทา่ ไหร่ ไลเ่ รยี งดูไปทีละต้ๆู ความทรงจ�ำ ครง้ั อดตี กผ็ ดุ ข้นึ มาเร่อื ยๆ ผมไมใ่ ช่สาวกสตาร์วอรส์ แตก่ ็สมั ผสั ได้เลยวา่ ทนี่ ี่มีของสะสมสตาร์วอร์ส เยอะทีเดยี ว ที่เด่นท่ีสุดเหน็ จะเป็นคัตเอาต์ ฮนั ส์ โซโล ขนาดเท่าคนจรงิ แล้วก็ หนุ่ จำ�ลอง ดารท์ เวเดอร์ ขนาดเทา่ คนจริงอกี เหมือนกัน ที่เหลอื ก็เปน็ หุน่ จ�ำ ลอง ขนาดต่างๆ ของตัวละครในสตารว์ อรส์ ผมกร็ จู้ กั เฉพาะตวั ดงั ๆ น่ันแหละครับ ถัด มาก็เป็นหอ้ งเกบ็ พวกโปสเตอรห์ นังเกา่ ๆ เขยบิ มาอกี ห้องเปน็ ห้องรวมโมเดลตัวละครจากหนงั เจอครอบครัว The Lord of the Ring ครบเลย แลว้ ก็มหี นังดังๆ อย่าง โมเดล อัล ปาชโิ น แบกปืนใน เรื่อง Scarface เจา้ พ่อคอลิโอเน่ จาก The Godfather เหล่าพ่อมดนอ้ ยใน Harry Potter พีค่ นี ู รีฟส์ จาก The Matrix ลงุ อารโ์ นลดจ์ าก The Terminator และ ตวั อะไรตอ่ มอิ ะไรอีกสารพัด มันสนุกตรงทีไ่ ล่ดูแลว้ กม็ านึกวา่ มันคอื ใคร จากเร่อื ง อะไรนีแ่ หละ ต้องชมคนผลติ นะครับว่าเขาทำ�ออกมาได้ดดู ที เี ดียว มบี ้างท่ที ำ�ออกมา แลว้ ดูไม่เหมอื น อาจจะเปน็ ของเลยี นแบบก็เป็นได้ แตโ่ ดยส่วนใหญแ่ ล้วเหมือน ๑๙๕

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๙๖

SEOULLITTLE MUSEUM IN จะเปน็ ของลิขสทิ ธ์ิท้งั นั้น ลลี าทา่ ทางเขากด็ งึ เอาชอ็ ตเดด็ ๆ ที่คนดรู ้จู กั ดีมาเปน็ แอ๊คชัน่ บางตัวยงั อยใู่ นกล่องเลยด้วยซ้ำ�ไป อยา่ งโมเดลปู่ แฟรง้ ค์ ซินาต้า ปู่ เจมส์ ดีน หรอื ตุ๊กตานรกแตกจาก Child’s Play ทชี่ อบมากท่สี ุดเห็นจะเปน็ ห้องโมเดลตัวการ์ตูน มที ั้งการตูนฝงั่ ตะวนั ตก พวก ครอบครัวซมิ ป์สัน Toy Story South Park ตวั การต์ ูนจาก Disney ท้ังหลาย แตท่ ีถ่ ูกใจเปน็ พเิ ศษก็คงจะเปน็ การ์ตนู จากฝง่ั ญ่ีปนุ่ ท่เี ราคนุ้ เคยกันดี แน่นอนว่า ตอ้ งนำ�มาดว้ ย มดเอก็ ซ์ไรเดอร์ทั้งตระกูล เรียงมาตงั้ แต่รุน่ บุกเบกิ ไลม่ าถึงซเู ปอร์ วัน แต่หลังจากนน้ั มาผมก็เริม่ ไมร่ จู้ ักแล้ว ตามมาด้วยเหลา่ พี่นอ้ งอุลตร้าจากดาว M-78 บรรยายไมไ่ หวเลยละ่ ครับ ที่จับสังเกตได้อย่างหน่ึงคือของเล่นเกือบทุกช้ินไม่มีป้ายช่ือบอกเลยนะ ครับวา่ ตัวน้ชี ่อื อะไร มาจากหนังเร่อื งอะไร เวน้ แตจ่ ะมีตดิ มากับตัวโมเดลอยู่แลว้ สสี ันมันอย่ตู รงนี้ล่ะครบั วนั ทีผ่ มไปดูนน้ั มีนักทอ่ งเทีย่ วพอสมควรท้งั คนเกาหลี คนเอเชยี หรือชาวตะวนั ตก ทกุ คนชี้ท่ีหนุ่ ตวั น้นั ตัวนแ้ี ล้วกค็ ุยกนั ล้งเล้ง ซ่งึ ก็คง ประมาณวา่ ตวั น้คี อื ใคร จากเร่อื งอะไร เปน็ มายงั ไง เรอ่ื งราวทง้ั หมดจะพรงั่ พรู มาจากตัวผูช้ มเองโดยทพ่ี ิพธิ ภัณฑ์ไม่ต้องให้ข้อมูลอะไรเลย มนั คือของเล่นนะครบั ไม่ใชศ่ ลิ ปะวตั ถุลำ�้ ค้าทต่ี ้องมปี ้ายบอกขอ้ มลู ยาวๆ ใหด้ ูขลงั พอคุณพอ่ คณุ แมพ่ า คณุ ลูกมา พวกเขาก็จะเล่าให้ลกู ฟังว่าเจ้าตวั นีค้ อื อะไร สมัยพอ่ เปน็ เดก็ เคยดูในทวี ี นะ สมยั แมย่ งั เดก็ แม่มตี กุ๊ ตาตัวน้นี ะ เรอ่ื งราวจะถ่ายทอดจากร่นุ สรู่ ่นุ โดยมขี อง เลน่ เหล่านีเ้ ป็นตวั กลางเชือ่ มโยงคนสองรุ่นใหส้ อ่ื ถึงกัน ผมคดิ เอาเองว่าเจ้าของ พิพธิ ภัณฑเ์ ขาคงไม่ไดค้ ดิ ไกลถึงขนาดนีห้ รอกครับ แตม่ นั เป็นไปโดยธรรมชาติ ซง่ึ รปู แบบน้ีแหละทีผ่ มคดิ วา่ คือพิพธิ ภณั ฑ์ทีม่ ชี วี ิตจรงิ ๆ โดยท่ีเราไม่ตอ้ งไปประดิษฐ์ คดิ หากลวิธอี ะไรใหย้ ่งุ ยากเลย ๑๙๗

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๑๙๘

SEOULLITTLE MUSEUM IN เหตุท่ีมันเป็นอย่างน้ีได้ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะนี่คือพิพิธภัณฑ์ของเล่น ไมใ่ ช่พิพธิ ภัณฑ์ท่ีแสดงวตั ถทุ รงคุณค่าอะไรมากมาย มนั คือของเลน่ ทีอ่ ยใู่ กลช้ ิด กับชีวิตของคนท่ัวไปโดยปกติ ตงั้ แตเ่ ดก็ ๆ ใครบ้างไม่มีของเลน่ ครับ ใครบ้างไมร่ ู้ จกั ตวั การ์ตนู พวกนคี้ รับ ขนาดผมมาชมเองคนเดียวยังอดรำ�ลกึ ถึงสมยั เดก็ ๆ ไมไ่ ด้ ยงิ่ เจอตัวละครบางตวั บางฉากชีวิตในอดตี ก็ผุดข้นึ มา ผมนกึ ออกแลว้ วา่ พพิ ธิ ภณั ฑ์แบบนท้ี ีบ่ า้ นเรากม็ คี รบั บา้ นพพิ ธิ ภัณฑ์ ของอาจารยเ์ อนก นาวิกมลู น่นั เป็นไร อันน้ีเปน็ ตัวอย่างทชี่ ดั เจนทส่ี ุดเลยนะครับ ถ้าใครมโี อกาสไปเยี่ยมชมกล็ องพาคุณพอ่ คณุ แม่ หรือไม่กค็ ณุ ตาคุณยายไปด้วย นะครบั รับรองวา่ จะไดฟ้ ังเรื่องเล่าสนุกๆ ในอดตี มากมายแนน่ อน กลบั มาน่งั นึกๆ ดูแลว้ กเ็ สียดาย ของเลน่ เกา่ ๆ ของผมถกู เกบ็ ท้งิ หรือไม่ ก็ยกใหค้ นอนื่ ไปหมดแล้ว ผมยังจ�ำ หุน่ ตุก๊ ตนุ่ ตกุ๊ ตาของผมไดไ้ ม่ลืม คงิ คองยักษ์ ก๊อตซิลล่า ไอ้มดแดง อลุ ตร้าแมน ซเู ปอร์แมน หนุ่ เหล็กหมายเลข ๒๘ พวกนีห้ ลอ่ จากพลาสติกท้ังตัว แล้วท่ีส�ำ คัญคือเป็นพลาสตกิ ตัน ไม่ใช่เป็นแต่โครงแลว้ ข้างใน กลวงนะครับ ตัวนึงน่หี นักเอาการ ปาโดนหัวนีถ่ ึงกับได้เลอื ด พอเรม่ิ โตข้นึ ก็เริ่ม ถอยห่างจากพวกมนั จนคณุ นายแมเ่ กบ็ ทิ้งเรยี บ ไมน่ า่ แปลกใจครับท่คี นท่ีมาเท่ยี วที่ ToyKino แห่งนจี้ ะเป็นผู้ใหญ่เสียมาก บ้างก็พาลกู ๆ หลานๆ มาดว้ ย แล้วกจ็ ะเดินดกู นั นานๆ เหมอื นพวกเขาก�ำ ลังยอ้ น เวลากลับไปสู่วยั เด็ก ช่วงเวลาทีม่ ีความสขุ ท่สี ุดในชีวติ วนั ท่ีผมไปดนู น้ั เจอคณุ พอ่ รายหนึ่งพาคณุ ลูกสาวเล็กๆ สองคนมาชม นา่ รกั เชียวครบั คณุ พ่อนน่ั พยายามเลา่ ๑๙๙

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๐๐

SEOULLITTLE MUSEUM IN ใหค้ ุณลูกฟงั แต่คุณลูกรู้สกึ จะสนใจบรรดาเจา้ หญิงจากดิสน่ีย์เสียมากกวา่ พอ เดนิ เขา้ มาห้องอุลตรา้ แมนกับเหล่าไรเดอร์ ก็เจอคณุ แม่ยังสาวนง่ั พกั เหน่ือย โดย มคี ุณลูกชายวัยก�ำ ลังซนแหกปากเรียกแม่มาดูครอบครัวอุลตรา้ เดก็ กส็ นุกตาม ประสา สว่ นผ้ใู หญก่ ็หมดแรงไปตามระเบียบละ่ พิพิธภณั ฑ์ ToyKino นีเ่ หน็ วา่ มสี องสาขา แสดงวา่ เจา้ ของตอ้ งมขี อง สะสมมหาศาลแน่ๆ ถงึ ขนาดเปิดมิวเซยี มได้สองแหง่ ของเลน่ แตล่ ะชนิ้ น้นั ราคา ไม่ใช่ถูกๆ ผมเหน็ เขาตดิ ราคาขายในห้างดงั ของเกาหลี คดิ เป็นเงินไทยแทบลมจบั ราคาจะถูกจะแพงบางทีกข็ ้ึนอยูก่ ับคาแร็คเตอร์ของตัวละคร บางตัวน่ารกั เชยี วแต่ ไม่ดังกถ็ กู ลงมาหนอ่ ย ตัวไหนทดี่ ังมากๆ ราคากส็ งู ตาม พพิ ธิ ภณั ฑแ์ ห่งอย่ตู ั้งอยบู่ รเิ วณ Samcheong-dong อยใู่ กล้ๆ กับ พระราชวงั เคียงบก เดนิ เลียบถนนขา้ งวังไปเรือ่ ยๆ กจ็ ะเจอถนนสายเล็กๆ ทอดยาว ไปเรอื่ ยๆ มตี ้นไมร้ ่มรืน่ สองข้างทาง เดนิ ได้เพลนิ ๆ มรี า้ นรวงขายของนา่ รักเตม็ ไป หมด เป็นถนนอีกเส้นหนึ่งท่ีแนะนำ�ใหไ้ ปเดินเที่ยว เดินเพลินๆ ไปซักเด๋ยี วก็เจอทาง เขา้ ToyKino อย่ตู ดิ ถนนเลยครับ ขอใหม้ คี วามสขุ กับการชมมิวเซยี มของเลน่ แหง่ นีน้ ะครับ เช่อื ว่าคุณ อาจพบเพอื่ นเกา่ ทไ่ี ม่ไดเ้ จอกนั มานานหลายปี ๒๐๑

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๐๒

พพิ ธิ ภัณฑฟ์ างขา้ ว (MuasnedumPlaonftsKoHraenadiScrtaraftw) ๒๐๓

SEOULLITTLE MUSEUM IN คนเกาหลีเขากก็ ินข้าวเปน็ อาหารหลกั เหมือนคนไทย เกาหลจี งึ มพี ื้นท่ี ปลูกข้าวมากมายเม่ือเทียบกับพื้นที่โดยรวมแล้วก็ไม่ได้ย่ิงหย่อนไปกว่าบ้าน เรา แต่ข้าวบ้านเขาผลิตเพือ่ กินกนั ในประเทศเปน็ สว่ นใหญ่ ไม่ใช่ผลติ เพอื่ สง่ ออก รสชาตขิ ้าวเกาหลผี มวา่ คล้ายๆ ข้าวญี่ปุ่น คอื เมล็ดสั้น มคี วามแวววาว แลว้ ก็เหนียวนดิ ๆ สีออกจะขาวใส ตา่ งจากขา้ วบ้านเราท่ฟี ูนมุ่ อันนมี้ ันก็แล้ว แต่รสนยิ มและวัฒนธรรมการกนิ อยู่ อยา่ งขา้ วหอมมะลขิ องไทยน่ีบางประเทศ บอกว่าไมช่ อบตรงกลน่ิ นลี่ ่ะ น่าเสยี ดายแทนนะครับ ขา้ วดีๆ กลับไมช่ อบเสยี อยา่ งงน้ั ความจริงแล้วลำ�พังการผลิตข้าวเพ่ือกินในประเทศเกาหลีก็แทบจะไม่ เพียงพอ ย่ิงในชว่ งทีผ่ ลผลิตตกต�่ำ จากสภาพอากาศทีแ่ ปรปรวน เกาหลีจึงต้อง น�ำ เข้าขา้ วจากต่างประเทศ แตข่ า้ วทนี่ �ำ เข้าน้นั คนเกาหลีจะไม่นำ�มารับประทานกัน ในชีวติ ประจำ�วัน แต่จะใชส้ �ำ หรับแปรรปู เปน็ อาหารประเภทอื่นๆ ขา้ วทห่ี งุ กินใน ครวั เรอื นตามบ้านนัน้ จะเป็นข้าวเกาหลีแท้ๆ เพราะเขาเชอ่ื ว่ามนั อร่อยกวา่ และยัง ถอื วา่ เปน็ การสนบั สนนุ ชาวนาในประเทศ กค็ อื อนรุ กั ษ์นยิ มแม้กระทั่งเร่ืองขา้ ว ร้านอาหารเกาหลีส่วนใหญก่ ใ็ ช้ขา้ วในประเทศ มบี ้างเหมือนกันที่ใช้ข้าว น�ำ เขา้ ซง่ึ ราคาถูกกว่า อนั นแ้ี ปลกและต่างจากเมืองไทยมาก คนไทยนั้นหากเห็น ว่าเปน็ ของน�ำ เขา้ ไม่ว่าจะเป็นอะไรก็ตาม กจ็ ะเช่ือวา่ เป็นของราคาแพง คณุ ภาพ น้ันว่ากันอกี เร่อื งหน่งึ ซ่งึ บางทีกส็ อดคลอ้ งหรอื ผนั ผวนจากราคากันไปคนละเรอื่ ง แตก่ ับเกาหลีหรอื ญป่ี ุ่นแลว้ ไมใ่ ช่ พวกเขาให้ความสำ�คญั กบั ผลิตภณั ฑใ์ นประเทศ มาก อย่างคนญปี่ นุ่ กเ็ ชื่อวา่ ของน�ำ เขา้ โดยเฉพาะพืชผลทางการเกษตรนั้นสขู้ องท่ี ปลูกในประเทศไมไ่ ด้ ตอ่ ให้ราคาแพงกว่าเขากเ็ ลอื กซื้อของเขาเอง ด้วยความคดิ ที่ ๒๐๔

SEOULLITTLE MUSEUM IN วา่ ของในประเทศไว้ใจได้ ซึ่งสวนทางกบั ความคิดของคนไทยที่ชอบเช่ือกนั วา่ ของ นำ�เขา้ นน้ั ดีไปเสียทุกอย่างซะงน้ั คนเกาหลกี ไ็ มต่ ่างจากคนญปี่ ุน่ ย่งิ เร่อื งข้าวทก่ี ินกันทกุ วันด้วยแลว้ ต้อง เปน็ ข้าวเกาหลีเท่าน้นั ไมง่ ้นั กินไม่ลง เพราะรสชาตแิ ละลกั ษณะข้าวของท่อี ืน่ อาจ ไมเ่ ขา้ กับวฒั นธรรมการกินของเกาหลี เช่นขา้ วเมืองไทยทีน่ มุ่ และอมน�้ำ เหมาะ กบั การกนิ คกู่ บั กับข้าวประเภทผดั หรอื แกงมากกว่า อยา่ งเมนูช่ือดัง บิบิมบบั ขนื ใช้ข้าวแบบทีค่ นไทยกนิ มาท�ำ มีหวงั ได้กนิ ข้าวเละๆ แน่นอน สว่ นคนไทยเองถ้าให้ กนิ ข้าวเหนยี วๆ แบบขา้ วเกาหลีกค็ งไม่คนุ้ ลนิ้ เหมือนกัน คนเกาหลีจึงน�ำ เข้าขา้ ว จากตา่ งประเทศมาใช้สำ�หรับอาหารอย่างอ่นื เช่น ขนม หรือแปรรปู เป็นแป้ง เม่อื ชาวเกาหลีให้ความส�ำ คัญกับขา้ วในประเทศ กจิ กรรมอ่ืนๆ ทเ่ี ก่ยี วข้อง กบั ขา้ วก็จงึ กลายเปน็ เรื่องใหญเ่ รอื่ งโตไปดว้ ย ไมต่ า่ งอะไรไปจากวถิ ชี ีวติ แบบ เกษตรกรรมอยา่ งไทย และก็ยิ่งไมต่ า่ งกันเมอ่ื สงั คมส่วนใหญ่เริ่มหันหน้าเข้าสู่การ เป็นสังคมอตุ สาหกรรม คนรนุ่ ใหมป่ ฏเิ สธทจ่ี ะดำ�เนนิ ชวี ติ แบบกสิกรรมเหมอื น บรรพบรุ ุษ วฒั นธรรมทางการเกษตรก็จงึ เหลอื ไวเ้ ฉพาะคนร่นุ เกา่ หรือตามสงั คม ชนบท ผมเคยอ่านเจอว่าที่เกาหลีเขาจะมีเทศกาลข้าวท่ใี หญ่มากๆ คดิ ว่าคง คล้ายบ้านเราทม่ี ีพธิ กี รรมเกย่ี วกับขา้ ว อย่างประเพณที �ำ ขวญั ข้าว ขอขมาแม่ โพสพ ท่เี กาหลจี ะมีพธิ ีกรรมทำ�นองน้เี หมอื นกนั เพราะขา้ วคือปัจจัยหลกั ในชีวิต ของคนเกาหลี วา่ กันวา่ สมัยโบราณนั้นคนธรรมดาสามญั ไมไ่ ดก้ นิ ข้าวกันทุกมือ้ ขา้ วท่กี ินน้หี มายถึงขา้ วท่เี ปน็ ขา้ วเตม็ ๆ เม็ด เพราะบางทีกไ็ ด้กินแค่ข้าวหกั ๆ เศษ ขา้ ว สว่ นข้าวดๆี กต็ อ้ งสง่ เขา้ หลวง หรอื ไมก่ ไ็ ดก้ ินเฉพาะเทศกาลพเิ ศษเท่าน้นั ยงิ่ หน้าศกึ สงครามแล้วการได้กินขา้ วอร่อยๆ ก็เหมือนไดข้ ึ้นสวรรค์นนั่ เลยเชยี ว ขา้ ว ๒๐๕

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๐๖

SEOULLITTLE MUSEUM IN ทเ่ี ขาว่าดที ่ีสดุ ในประเทศก็ตอ้ งเปน็ ข้าวจากอีชอนเท่านน้ั เมอื งอีชอน (Icheon) เปน็ เมืองที่มีชือ่ เสียงเรือ่ งการปลกู ขา้ วช้นั ดมี า นานนม วา่ กันวา่ ในสมัยโบราณ ขา้ วที่ปรงุ ถวายใหพ้ ระราชาเสวยต้องเปน็ ขา้ วอี ชอนเทา่ นน้ั มบี ันทึกไวว้ ่าราวปี ค.ศ. ๑๔๙๐ ในสมยั พระเจ้าซองจง พระองคเ์ สดจ็ มายังเมืองอชี อนและได้เสวยข้าวของท่ีนี่ พระองคพ์ อพระทยั มาก จากน้นั เป็นต้น มาข้าวอีชอนก็กลายเปน็ ข้าวส�ำ หรบั ปรุงถวายกษตั ริย์ของเกาหลีเร่ือยมา เมอื งอี ชอนจงึ อาจเรยี กไดว้ ่าเปน็ เมอื งหลวงแหง่ ข้าวของเกาหลกี ็ว่าได้ ในทุกๆ ปีชว่ งฤดู เก็บเก่ียวคอื ราวเดอื นตุลาคม เมืองอชี อนจะจัดเทศกาลใหญ่ทกี่ ลายเปน็ จุดขาย ส�ำ คัญของทน่ี ี่ ภายในงานจะมีการหงุ ข้าวดว้ ยหมอ้ ขนาดใหญ่ คนที่เขา้ ร่วมงานจะต่อควิ กนั ยาวเหยยี ดเพอ่ื ทจ่ี ะไดร้ ับแบง่ ข้าวมารับประทานกบั นำ้�พริกเกาหลี หรอื บางที แคข่ า้ วเปลา่ ๆ กเ็ อา ขา้ วไหม้ทแี่ ห้งติดก้นหม้อเขาก็แซะมาแบ่งแจก ขนาดเศษ เลก็ ๆ ที่ตดิ ก้นหมอ้ เขากเ็ ติมน�ำ้ ลงไปแล้วรินแจกอกี คนทีเ่ ขา้ ร่วมงานก็ยงั ต่อคิวรอ รบั อารมณป์ ระมาณว่าเปน็ สิรมิ งคลแกต่ วั ว่าง้นั เถอะ การหงุ ข้าวแจกนเ้ี ปน็ ไฮไลตส์ �ำ คัญของงาน แตน่ อกจากน้กี ย็ ังมีการละ เลน่ และการแสดงอื่นๆ เป็นการฉลองการเก็บเกย่ี วและแสดงความเคารพต่อข้าว ของชาวเกาหลี งานนมี้ ีชือ่ มากเลยทีเดยี ว ถงึ ขนาดมเี ว็บไซตเ์ ฉพาะของงานด้วย เมืองอชี อนเปน็ เมอื งท่ีขึ้นชอ่ื เรื่องปลูกข้าว แตเ่ มืองอ่นื ๆ ของเกาหลกี ็ ปลูกข้าวมากไมแ่ พก้ นั ดังนนั้ ก็ยอ่ มเกดิ ส่ิงเหลอื ใชจ้ ากผลผลติ ทางการเกษตร กรณกี ารปลูกขา้ วกจ็ ะเหลือขยะทางการเกษตรอยา่ ง แกลบ ฟางข้าว ซ่ึงด้วย ภูมิปัญญาท้องถิ่นไม่ว่าจะชนชาติใดก็จะมีวิธีการกำ�จัดด้วยการแปรรูปหรือหา ประโยชน์จากส่ิงเหลา่ น้ี เพ่อื ไมใ่ หเ้ หลอื สว่ นเกนิ จนกลายเป็นขยะสรา้ งมลภาวะ ๒๐๗

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๐๘

SEOULLITTLE MUSEUM IN ฟางข้าวหรือส่วนของลำ�ต้นข้าวท่ีแห้งถูกนำ�มาใช้ให้เกิดประโยชน์ได้ร้อย แปด ถา้ จะเรยี กว่าเปน็ ขยะทไี่ รค้ า่ ก็เหน็ จะไม่ได้ มนั สามารถน�ำ กลับมาใช้สำ�หรับ การเกษตรไดไ้ ม่รู้จบ เพยี งแต่ปริมาณทีม่ ากมายมหาศาลจะใชย้ งั ไงหมด เกษตรกร ทงั้ หลายจึงสรรหาวิธีการเค้นเอาประโยชนจ์ ากมันมาใชใ้ หม้ ากทสี่ ดุ มนุษย์เริม่ ใชป้ ระโยชนจ์ ากฟางขา้ วหรือวสั ดุทไี่ ดม้ าจากพืชมาชา้ นาน ยิ่ง ในสงั คมเกษตรกรรมทม่ี สี งิ่ เหลา่ นเี้ หลือเฟือ จงึ ตอ้ งหาทางดัดแปลงใชใ้ ห้เกิด ประโยชนใ์ นชีวิตประจำ�วันให้มากทส่ี ดุ บ้านเราเองก็คงคุ้นเคยกันดกี ับภาชนะตา่ งๆ ขา้ วของเคร่ืองใชส้ ารพดั ทีใ่ ชว้ ิธจี ักรสานจนเกดิ เปน็ รปู เปน็ ร่างข้ึนมา สังคมชนบท ในเกาหลกี ็ไม่ตา่ งกัน เสื้อท่ที �ำ จากฟางข้าว ภาชนะเครื่องใชต้ า่ งๆ หลังคา หรือ กระทัง่ บา้ นท้งั หลงั พิพิธภัณฑ์ฟางขา้ วและหตั ถกรรมจากพชื (Museum of Korea Straw and Plants Handicraft) เปน็ อีกหน่ึงพพิ ธิ ภัณฑ์ขนาดเล็กที่รวบรวมและอนรุ ักษ์ ภมู ิปญั ญาของคนเกาหลีเอาไว้ มีพิพธิ ภัณฑแ์ บบน้ีอยู่หลายแหง่ ในประเทศ ส�ำ หรบั ที่โซลนเ่ี ปิดทำ�การมาได้ยังไม่ครบสิบปดี ้วยซำ�้ อยภู่ ายใต้การดูแลของ กระทรวงวฒั นธรรมและการท่องเที่ยว บรเิ วณที่ตัง้ ของพพิ ิธภณั ฑอ์ ยู่ที่ ถนนแทฮกั -โร (Daehak-Ro Street) แถวๆ นเ้ี ต็มไปดว้ ยมหาวทิ ยาลยั โรงละคร แกลลอร่ี แตเ่ ทา่ ทผี่ มสัมผัสกลับคดิ ว่าดูเหมอื นย่านการคา้ ประมาณสยามบ้านเราเสียมากกว่า เพราะไปทางไหนกเ็ ห็น แต่หนุ่มสาว รา้ นรวงข้างทางดยู งั ไงกส็ ยามชัดๆ หรอื อาจเพราะผมมองไมอ่ อกเอง ๒๐๙

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๑๐

SEOULLITTLE MUSEUM IN กไ็ ด้ว่ามนั เปน็ โรงละคร สรุปว่าแถบนีก้ เ็ ป็นอีกยา่ นการคา้ หนง่ึ ทหี่ นุม่ สาวกรงุ โซล นยิ มมาเดินเล่นกนั แต่ถึงอย่างนั้นบรรยากาศของท่ีน่ีกลับแตกต่างไปจากย่านการค้ายอดฮิต อยา่ งเมียงดงหรือแถบมหาวทิ ยาลัยฮงอกิ ผมอธิบายล�ำ บากว่ามนั ต่างกันอย่างไร อาจเป็นเพราะทัศนียภาพรอบดา้ นก็เป็นได้ สงิ่ หนงึ่ ท่ีผมพอจะนกึ ออกก็คือตน้ ไม้ที่ น่ีเยอะมาก แล้วก็เปน็ ทรงสงู ชะลูดเหมอื นๆ กนั หมด อาคารรอบๆ จะดเู ก่าก็ไมใ่ ช่ จะทันสมยั ก็ไมเ่ ชิง เป็นแหล่งเดนิ เลน่ ทไ่ี ม่คอ่ ยมีคนพูดถงึ นักตามหนังสือเทย่ี ว เกาหลที ี่ขายเกลอื่ นในบ้านเรา ผมวา่ ถา้ ใครมาเที่ยวเกาหลี ถนนเสน้ น้กี เ็ ป็นทเี่ ท่ียว แห่งหนง่ึ ท่ีน่าลม้ิ ลอง ตัวพพิ ธิ ภณั ฑอ์ ยใู่ นซอยเลก็ ๆ เดินเขา้ ไปไม่ถงึ ๓๐ เมตรก็เจอ แตผ่ มก็ เดนิ เลยซอยไปจนได้ เพราะมันไม่มอี ะไรให้สงั เกตเลยนะ่ สิ มนั ถกู กลืนไปกับคอน โดรอบๆ โดยท่ไี ม่ทันสังเกต ถงึ ช่ือจะเป็นพพิ ิธภณั ฑ์ แตต่ วั อาคารกลบั ดูทนั สมยั ทีเดยี ว เปน็ อาคารสองชั้น คือมชี นั้ ใต้ดนิ และชนั้ บนระดบั ถนนนนั้ สรา้ งเปน็ ทรง โบราณแบบบา้ นฮนั อก ได้บรรยากาศสองอารมณใ์ นอาคารหลงั เดียว แค่สมั ผสั แรกผมก็เรม่ิ ชื่นชอบตัวอาคารน้ีซะแลว้ โดยเฉพาะสว่ นด้านหลงั ซึ่งเปน็ ช้ันใตด้ นิ พอเดนิ ลงไปความคดิ ก็แว้บข้ึนมาในหวั ทันทีวา่ ถา้ ทำ�เป็นรา้ นเหลา้ ล่ะก็เจง๋ เลย บรรยากาศนา่ นงั่ ดร้งิ คม์ าก หรือไมก่ ็ท�ำ เปน็ รา้ นอาหารกโ็ รแมนตกิ ไมห่ ยอก ก่อนจะเพลดิ เพลินไปกับจนิ ตนาการร้านในฝนั มากไปกว่าน้ี ผมกเ็ ขา้ ไปยัง หอ้ งจัดแสดงทนั ที เปน็ ห้องขนาดไม่ใหญม่ าก โล่งๆ สขี าวสะอาดสะอ้าน มีตจู้ ดั ๒๑๑

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๑๒

SEOULLITTLE MUSEUM IN แสดงวตั ถุรายรอบทั้งส่ีดา้ น ส่วนใหญ่จะเป็นผลงานหตั ถกรรมที่เกิดจากฟางข้าว ทง้ั กระบุง กระจาด ถงุ ย่าม เสอื้ กนั ฝน หมวก งอบ ฯลฯ คอื สารพดั สารเพทเ่ี ขา ประดษิ ฐข์ น้ึ มาจากฟางข้าวท้ังหมด ทนี อ้ี าจจะสงสัยวา่ แลว้ มันนา่ สนใจตรงไหน ก็ แค่เอาของใช้ในชนบทมาจัดแสดงแคน่ ัน้ เองไม่ใชร่ ึ มนั กจ็ รงิ นะครับทว่ี ่าเอาของใชม้ าจัดแสดง แตข่ องใช้เหลา่ น้ีเรามีโอกาส พบเห็นบ่อยแคไ่ หนล่ะครบั โดยเฉพาะคนในเมอื งที่ทุกอยา่ งรอบตวั ลว้ นเปน็ อปุ กรณ์สมัยใหม่ไปท้งั ส้ิน และนับวันอปุ กรณ์สมยั ใหมพ่ วกนีก้ แ็ ผ่ขยายไปใน สงั คมรอบนอก แล้วมนั ก็จะเขา้ มาแทนท่เี ครอ่ื งมือหรอื อุปกรณด์ ั้งเดมิ จะซกั ผา้ เดยี๋ วนมี้ ีใครใชก้ าละมงั ไม้บา้ ง ใชก้ าละมังพลาสติกกนั ทงั้ นั้น เบาดว้ ย ราคาถูกกว่า ดว้ ย เผลอๆ กม็ เี คร่อื งซักผ้าใชก้ นั เสียด้วย เมือ่ ความเจรญิ มนั เตบิ โต เราก็หยุดไม่ อยู่หรอกครบั บ้านยายผมมีไรม่ ะขาม ผมจ�ำ ไดว้ ่าตอนเด็กๆ เคยเหน็ เขานัง่ สานชะลอม เลก็ ๆ กนั เอาไว้ใส่มะขามไปขายครับ ชะลอมน่ีผมวา่ โคตรนวัตกรรมเลยละ่ จะใส่ ของเล็กของใหญ่ก็ได้ โปร่ง ระบายอากาศดี แขง็ แรง แต่พอโตขน้ึ มาผมก็เห็นเขา เปลยี่ นมาเปน็ ถงุ พลาสตกิ แทน แนน่ อนล่ะวา่ มนั สะดวกกว่ากนั เยอะ ขนย้ายก็ คล่องกวา่ ชะลอมเปน็ ภาชนะประเภทหนง่ึ ทผ่ี มวา่ ถูกตดิ ป้ายให้เป็นเครื่องหมาย ของความเชย กไ็ ม่เขา้ ใจเหมอื นกนั วา่ เพราะอะไร อยา่ งในหนงั หรือละครถ้าเปน็ ตวั ละครท่มี าจากต่างจังหวัดก็จะต้องให้หอบห้ิวชะลอม จนกลายเปน็ เคร่ืองหมาย ของคนชนบท ท้งั ทม่ี นั ไมใ่ ช่เร่ืองแปลกตรงไหน เพยี งแตม่ นั ถกู มองจากสายตา ของคนกรงุ ทไี่ ม่เคยใชห้ รอื ไมม่ คี วามจ�ำ เปน็ ต้องใช้ แตผ่ มก็ยังไม่เขา้ ใจวา่ แล้วท�ำ ไม ต้องไปตีความมนั แบบน้นั ด้วยก็ไม่รู้ แค่คณุ ไมไ่ ดใ้ ชม้ ันเทา่ นน้ั เอง เครือ่ งมือต่างๆ ทเ่ี ขาเอามาจดั แสดงส่วนใหญ่กค็ ุ้นตา ประเภทถงุ ยา่ ม ๒๑๓

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๑๔

SEOULLITTLE MUSEUM IN กระเปา๋ ภาชนะร้อยแปด ตา่ งกันก็เพยี งรูปทรงทไ่ี มเ่ หมอื นบา้ นเรา เทคนิคการ สร้างสรรคง์ านกอ็ าจจะแตกตา่ งกันบา้ ง โดยเฉพาะลวดลายการสานที่ผมว่าแปลก ตาไมเ่ หมอื นบ้านเรานัก ท่ชี อบใจกค็ อื เขาน�ำ เอาของพ้ืนบา้ นเหล่านีม้ าดัดแปลงให้ ร่วมสมยั ขึ้น แต่คณุ สมบัตกิ ารใชง้ านก็ไม่ตา่ งไปจากเดมิ เชน่ กระบุง กระจาด ก็ ดดั แปลงลวดลายเพม่ิ สสี ันแปลงรปู ทรงให้ดนู า่ สนใจมากขนึ้ ห้องจัดแสดงอีกด้านหน่ึงจัดแสดงหน้ากากท่ีทำ�จากฟางข้าวหรือ ผลติ ภณั ฑ์จากพชื ตา่ งๆ ท�ำ ได้สวยและแปลกตาดีจริงๆ พูดถึงหนา้ กากแล้ว ท่ี เกาหลีกม็ ีชื่อมากทีเดยี วโดยเฉพาะการละเล่นระบำ�หนา้ กาก ซึ่งถกู ยกใหเ้ ป็น สมบตั ิของชาตเิ ลยเชียว ระบำ�หนา้ กากทวี่ ่านีเ้ ปน็ การละเล่นพ้นื บา้ นของเกาหลี มี มาตัง้ แต่สมัยโบราณแต่จะโบราณขนาดได้ไหนผมก็ไม่ทราบได้ การละเล่นท่วี า่ กจ็ ะ เป็นการรา่ ยรำ�สว่ นหน่ึง และก็มกี ารเลน่ เป็นละครท่เี นน้ ความตลกขบขันมากกว่า แต่ในความตลกน้นั กแ็ ฝงไว้ดว้ ยนยั ทางสังคม ระบำ�หนา้ กากเปน็ ประเพณที มี่ ีช่อื เสียงระดับนานาชาตเิ ลยทเี ดียว เกาหลี เขายกใหเ้ ป็นสมบตั ขิ องชาติลำ�ดบั ท่ี ๑๒๑ เร่ืองของสมบตั ขิ องชาตินท่ี ีเ่ กาหลีเขา มโี ครงการมาตั้งแต่ปี ค.ศ. ๑๙๓๘ ยอ้ นไปในยุคทีย่ ังถกู ญ่ปี ่นุ ยึดครองอยู่ แตก่ ย็ งั ด�ำ เนินโครงการตอ่ เนือ่ งมาจนถึงปจั จุบนั ดว้ ยการรวบรวมสมบัตทิ ีม่ ีความส�ำ คญั ระดบั ชาตไิ ม่วา่ จะเป็นวัตถสุ ิง่ ของ โบราณวตั ถุ โบราณสถาน หรือสงิ่ ใดก็แลว้ แตท่ ี่ สะท้อนเร่ืองความความเป็นชาติของเกาหลีเพื่อการอนุรักษ์ให้ชนรุ่นหลังได้เรียนรู้ ซงึ่ ถงึ ตอนนี้เกาหลีไดร้ วบรวมสมบตั ขิ องชาตเิ อาไว้มากถึงสามร้อยกวา่ รายการ ๒๑๕

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๑๖

SEOULLITTLE MUSEUM IN ระบ�ำ หน้ากากนีถ่ า้ จะให้ข้ึนชอ่ื ก็ต้องทห่ี ม่บู ้านอาโฮ จังหวัดอันดอง (Hahoe Village, Andong City) ท่โี ด่งดังสุดๆ ขนึ้ มาก็เม่อื ปี ค.ศ. ๑๙๙๙ เมื่อ หมู่บ้านเล็กๆ แห่งนเ้ี ป็นข่าวไปทว่ั โลกจากการท่ไี ดร้ บั เกยี รตเิ ปน็ สถานทีใ่ หก้ าร ต้อนรับ สมเดจ็ พระราชินอี ลิซาเบธท่ีสองแห่งราชอาณาจกั ร ในครั้งนั้นพระองค์ เสดจ็ พระราชดำ�เนนิ เยือนเกาหลีใตแ้ ละได้เสด็จมายงั หมบู่ า้ นแห่งนี้ ซึง่ ได้จัดการ แสดงระบำ�หน้ากากถวายหนา้ พระที่น่ัง จนกลายเปน็ ขา่ วไปทั่วโลก สมบัติแหง่ ชาตขิ องเกาหลีช้ินนี้จงึ เป็นทร่ี ้จู ักของชาวโลกนบั แตบ่ ัดน้ั แบบนีเ้ รยี กไดว้ า่ ดงั เพราะสอื่ จริงๆ นีถ่ า้ เป็นยคุ น้ี ผมว่าระบ�ำ หนา้ กากตอ้ งไปโผล่บนโซเชยี ลมีเดยี และ ดงั กว่านี้เยอะ กด Like กนั มือชาแน่นอน หากจะถามวา่ ทำ�ไมตอ้ งเป็นทีห่ มู่บ้านแหง่ นี้ ผมก็ตอบไม่ได้เหมือนกนั แต่ เร่ืองของหน้ากากน้ันสามารถพบเห็นได้ในวัฒนธรรมท้องถิ่นท่ัวประเทศเกาหลี ความหมายของหน้ากากมนั ก็คงตคี วามได้หลากหลาย ทเี่ ขาเปรียบเทยี บกันไง ครับวา่ คนเรามกั ใส่หน้ากากเขา้ หากนั ประมาณวา่ ใส่หนา้ กากเพือ่ ปกปดิ ความจริง หรอื เบอ้ื งลกึ บางอย่างทไี่ ม่อยากให้ใครรู้ หนา้ กากในสงั คมเกาหลีมคี วามเกีย่ วพนั กนั มานาน ไม่วา่ จะเปน็ ใชใ้ นศกึ สงคราม ใช้ในพิธกี รรม อยา่ งพิธศี พของเกาหลใี น ยุคโบราณ เขาจะมีการสวมหน้ากากใหผ้ ้ตู าย อาจจะเปน็ ความเช่ือหลงั ความตาย นั่นก็คงใช่ แต่จุดประสงคห์ ลกั ผมวา่ น่าจะเป็นเพราะไมอ่ ยากให้ใครเห็นผู้ตายใน สภาพทไ่ี มน่ ่าดมู ากกวา่ ต้นตอของระบำ�หน้ากากหรือละครหน้ากากน้ันบางส่วนเขาก็ว่าเป็นการ เสยี ดสีและประชดประชนั พวกชนช้ันเจา้ นายจากบรรดาชาวบ้าน กค็ อื ถกู กดข่ี มาจากคนท่ีมีอำ�นาจนนั่ แหละ ชาวบา้ นกเ็ ลยหาทางระบายออกดว้ ยการใชล้ ะคร หน้ากากมาเปน็ ตัวแทนในการถา่ ยทอดความคับข้องใจ ทนี ีใ้ ครจะมาวา่ ก็คงไม่ได้ ๒๑๗

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๑๘

SEOULLITTLE MUSEUM IN เต็มปาก เพราะเห็นๆ อยู่ว่ามันเปน็ การละเลน่ พ้นื บา้ นทีเ่ ปน็ ตวั ละครสมมุติ คดิ วา่ สมยั กอ่ นคงยังไม่มีการแบนเหมือนอยา่ งยคุ น้ี ละครหนา้ กากก็เลยแพรห่ ลายไป ทว่ั น่นั เอง บรรดาหน้ากากท่ีเห็นที่พิพิธภัณฑ์นี้ส่วนมากจะมีหน้าตาไปในทางดุร้าย เสียมากกว่า ประกอบไปด้วยรปู ทรงงา่ ยๆ มาประกอบกนั เปน็ หนา้ ตาดูคลา้ ยปศี าจ กน็ ่าจะใชใ้ นพิธีกรรมหรอื การรา่ ยร�ำ แต่ค�ำ บรรยายดนั เปน็ ภาษาเกาหลกี ็เลยไมร่ ู้ แน่ชัด จบั สงั เกตอกี ทีนึงหน้ากากบางสว่ นมนั ก็คอื ภาชนะทีใ่ ชใ้ นครวั เรอื นน่แี หละ ครับเอามาประดิดประดอยใหก้ ลายเปน็ หนา้ กาก เหมอื นหน้ากากผีตาโขนบา้ นเรา ท่เี อาหวดน่ึงขา้ วเหนยี วมาดดั แปลงเป็นหนา้ กาก ผมก็วา่ แปลกดที ีค่ วามคิดในการ ประดษิ ฐ์ทำ�ไมถึงเหมือนกันทงั้ ทอี่ ยู่หา่ งกนั คนละคาบสมทุ ร ตัวอาคารด้านหน้าของพิพิธภัณฑ์ที่ผมเล่าไว้ว่าเป็นรูปแบบบ้านโบราณ นอกจากจะจัดแสดงงานหัตถกรรมจากฟางข้าวแล้วก็ยังจัดแสดงข้าวของเครื่อง ใชท้ วั่ ๆ ไปของคนเกาหลี ไมร่ เู้ ขาไปขุดเอามาจากไหน กค็ งเปน็ ของชาวบา้ นสมยั ก่อนๆ นน้ั ล่ะทไ่ี ปขวนขวายหามาสะสมไว้ และพื้นท่อี กี ด้านหนง่ึ ก็เป็นการจัดแสดง ผลงานของเดก็ ๆ ที่มารว่ มกิจกรรมของทางพพิ ิธภัณฑ์ คอื มกี ารจดั กจิ กรรมกับ โรงเรยี นใกล้เคียงให้เดก็ ๆ มาเรียนรูแ้ ละลงมอื สร้างผลงานอยา่ งงา่ ยๆ เป็นการเขา้ มามสี ่วนรว่ มกับสงั คมไมใ่ ช่แค่ทำ�ตวั เปน็ พพิ ธิ ภณั ฑต์ ง้ั อยู่นิง่ ๆ รอให้เด็กๆ มาดู แต่ เขารกุ เข้าหาโดยมีเป้าหมายเป็นกลมุ่ เยาวชน เย็นวันน้นั บรรยากาศค่อนข้างเงียบเหงา มผี มเพยี งคนเดียวทีเ่ ข้ามา ๒๑๙

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๒๐

SEOULLITTLE MUSEUM IN เดนิ ชม อาจเพราะเปน็ ชว่ งท่ใี กล้จะปดิ พพิ ิธภัณฑแ์ ลว้ กไ็ ด้ มีสาวน้อยสามคนนงั่ ๆ นอนๆ คยุ กันคกิ คัก เข้าใจวา่ น่าจะเป็นนกั ศึกษามารับจ๊อบเฝ้าพพิ ิธภัณฑ์ กเ็ ลยไม่ ค่อยได้ข้อมูลอะไรมากนกั จนเม่อื จะกลบั นั่นแหละถึงไดเ้ จอคุณเจา้ หน้าทีอ่ ีกคนที่ พอจะรคู้ วามบ้าง เธอเล่าว่าวนั หยุดหรือช่วงปดิ เทอมจะคกึ คักมากกว่าน้ี และยงั เปิดสอนทำ�งานฝมี อื ใหค้ นท่ีสนใจด้วย อาจจะดูเป็นพพิ ิธภัณฑท์ ธ่ี รรมดาสกั หน่อย แตค่ วามจริงแล้วตอ้ งลอง ถามคนดูเองนั่นแหละครบั วา่ ที่วา่ ธรรมดามนั ธรรมดาจริงหรือ ของทเี่ ขาจดั แสดงน่เี ราเคยเหน็ กันมากนอ้ ยแคไ่ หน ผมเชื่อเลยวา่ บางชิน้ คนเกาหลีเองกค็ ง ไม่เคยเห็น หนั มามองบ้านเราเองนกี่ ็แปลก เราชอบจดั แสดงของแปลกๆ กัน ขณะทขี่ องบ้านๆ ถกู มองข้ามท้งั ทเ่ี ป็นภูมปิ ัญญาของคนไทยแทๆ้ ผมว่าของ บา้ นๆ เหล่านีม้ นั มีทีม่ าและมีเรื่องเล่าที่เราสามารถต่อยอดได้อีก มีพิพธิ ภณั ฑ์ น่ารักๆ อกี เยอะแยะเลยครับโดยเฉพาะพพิ ิธภัณฑ์ส่วนบคุ คลทีผ่ มว่าเรานา่ จะ สนบั สนุน มากกว่าจะแห่กนั ไปดูบรรดาของแปลกจากเมอื งนอกที่ยกเข้ามาจดั แสดงแล้วเกบ็ ตงั คค์ นไทยสบายใจเฉบิ ๒๒๑

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๒๒

(Cพarพิ toธิ oภnัณMฑ์กusาeรu์ตmูน) ๒๒๓

SEOULLITTLE MUSEUM IN ชอบอา่ นการ์ตนู กันไหมครบั ผมจำ�ได้ว่าสมัยเดก็ ๆ นี่ต้องอา่ นอยา่ ง หลบๆ ซอ่ นๆ ยงั กบั ว่าก�ำ ลังกอ่ การร้าย หนังสือการต์ นู ส�ำ หรับบา้ นผมน่ีถอื เป็นของตอ้ งห้ามเลยละ่ ขนาดหนังสอื อา่ นเล่นท่วั ๆ ไปยังโดนแบนเลยครับ มี เฉพาะหนงั สอื เรียนกบั หนงั สือพมิ พเ์ ทา่ นัน้ ทอี่ นุญาต โหดร้ายเลยใชม่ ย้ั ครบั บ้านน้ี เพราะเหตุนก้ี ระมังครบั ที่ทำ�ใหผ้ มตะบ้ตี ะบันอา่ นการต์ ูนเมอื่ โตข้ึราวกบั จะชดเชยเวลาที่หายไป เมื่อพูดถึงการ์ตูนแล้วก็เป็นที่ทราบกันดีว่าคงไม่มีประเทศไหนจะยิ่งใหญ่ ไปกว่าญปี่ ุ่น อตุ สาหกรรมการต์ นู ของญปี่ ุน่ สร้างรายได้เขา้ ประเทศต่อปหี ลาย หมน่ื ลา้ นเยน อตุ สาหกรรมที่ว่าน้ีรวมไปถงึ คา่ ลขิ สิทธ์ิ สินค้าและบรกิ ารต่างๆ ที่ เกย่ี วข้องกับตวั การ์ตนู เอาแค่ภายในประเทศกท็ ำ�รายได้มหาศาลแลว้ การ์ตูน ญป่ี นุ่ จงึ มอี ิทธิพลอยา่ งมากตอ่ ผบู้ รโิ ภคทวั่ โลก แต่ช้ากอ่ น! การต์ นู จากแดนกิมจกิ ็ กำ�ลังตะกายขนึ้ มาเพอ่ื ทาบรัศมีลกู พี่ใหญเ่ หมือนกัน ไม่น่าเชื่อเลยนะครับว่าโลกของเราจะเดินทางมาถึงยุคสมัยท่ีวัฒนธรรม กลายเป็นสินค้าส่งออก จริงอย่คู รบั ท่ีวัฒนธรรมนน้ั อาจมองไม่เห็นเป็นตัวตน แตม่ นั คอื สะพาน ที่ทอดไปสู่สนิ คา้ และบรกิ าร รวมถึงความคล่งั ไคลซ้ ง่ึ เปน็ ความเชอื่ ความชอบ ท่ี อธบิ ายไม่ได้ ทำ�ไมเราถงึ นยิ มดูหนงั ฮอลลวิ ูด้ ละ่ ครับ ไทยกบั อเมรกิ นั นี่คนละ วฒั นธรรมกันเลยนะครับ แต่ทุกๆ ปี สถิติรายได้สงู สดุ ของภาพยนตรท์ ี่ฉายในบ้าน เราคือหนังจากฮอลลวิ ดู้ ไม่ใช่เฉพาะคนไทย อีกหลายประเทศทัว่ โลกต่างดหู นงั ฮอลลิวูด้ ซง่ึ ก็คอื นำ�เข้าวัฒนธรรมอเมรกิ ันนั่นเอง แล้วไงล่ะครับ ดูหนงั ฮอลลวิ ดู้ แล้วท�ำ ไมเหรอ? กไ็ ม่ท�ำ ไมหรอกครับ แค่ ๒๒๔

SEOULLITTLE MUSEUM IN เราอยากเท่แบบพระเอก อยากสวยแบบนางเอก อยากขับรถแบบ เจมส์ บอนด์ อยากสวมสูทสดุ เทอ่ ยา่ ง แบรด พิตต์ อยากใสช่ ุดสวยเหมอื น แองเจลนิ า่ โจลี่ ฯลฯ นนั่ กค็ อื การเล่นกบั ความชนื่ ชมซูเปอร์สตาร์ของคนดู แลว้ กต็ ามมาดว้ ยการเสนอ ขายสนิ คา้ การตลาดชัดๆ การ์ตูนก็เช่นกันครับ เห็นชัดๆ ที่สดุ ก็คอื การต์ นู ญีป่ ุน่ (มงั งะ) ท่ีนกั อา่ น ทั่วโลกล้วนแตเ่ คยสมั ผัส มงั งะของญี่ปนุ่ ครองโลกมานานแสนนาน ในแต่ละปี พวกเขาท�ำ รายไดเ้ ข้าประเทศจากมงั งะและอนิเมช่ันหลายหมื่นล้านเยน แล้วยัง ขยายไปยังธรุ กจิ ประเภทอื่นๆ ไมส่ น้ิ สดุ แนน่ อนว่าเกาหลีก็มองวา่ น่ีคอื แบบอย่าง ที่ควรเอาเยยี่ ง การ์ตนู ญป่ี ่นุ นีผ่ มวา่ เปน็ ตน้ แบบของการ์ตูนทง้ั โลกเลยนะครบั ใครท่เี คย ไปญีป่ ุ่นคงจะคิดคลา้ ยๆ ผมว่าพวกเขานยิ มการ์ตนู ชนดิ เขา้ เสน้ เพราะอะไรๆ ก็ใช้ การต์ นู เปน็ สอ่ื ไม่วา่ จะเรื่องเลก็ ๆ เอาสนุกหรือเร่ืองจรงิ จังกส็ ือ่ สารผ่านการต์ นู อทิ ธิพลเหลา่ น้สี ง่ ตอ่ ไปยงั วัฒนธรรมอ่ืนๆ โดยเฉพาะในเอเชีย เสน้ สายการต์ ูน ญปี่ ่นุ เป็นแม่แบบของการต์ นู หลายเชอ้ื ชาติ ขนาดการต์ ูนสญั ชาตไิ ทยเรากไ็ มเ่ วน้ เกาหลีเองกเ็ ช่นกนั ตัวการ์ตูนญี่ปุ่นหลายตัวกลายเป็นตัวละครคลาสสิกท่ีเป็นท่ีรู้จักันทั่ว โลก มใี ครบ้างไม่รจู้ กั “โดราเอมอน” เจ้าหุ่นยนต์แมวสฟี า้ “ปิกาจู” มอนสเตอร์ สเี หลืองหน้าตาน่ารัก ก็เคยอาละวาดทั่วอเมริกามาแลว้ ขบวนการหา้ สีก็เคยไประ บาดท่ีฮอลลิวดู้ หรอื เจา้ แมวไม่มปี าก “เฮลโล คติ ต้”ี ก็เป็นตวั การ์ตนู ยอดฮิตของ เด็กๆ ทั่วโลก เหล่านี้คอื เปา้ หมายท่ีตัวการ์ตนู เกาหลีพยายามจะเปน็ ให้เหมอื น ๒๒๕

SEOULLITTLE MUSEUM IN การมาโซลครง้ั นผ้ี มปกั หมุด การ์ตูนมวิ เซียม เอาไว้ในแผนท่ีวา่ ต้องมาดู ใหไ้ ดว้ า่ คนเกาหลีเขาดกู าร์ตูนอะไรกนั การเดินทางไปเยี่ยมการ์ตูนมิวเซียมท่ีสะดวกที่สุดก็ต้องใช้รถไฟฟ้าใต้ดิน มาขึน้ ทส่ี ถานีเมียงดง ตรงตลาดเมียงดงท่ใี ครๆ กไ็ ปช้อปปิ้งกนั น่ันแหละ ออก ท่ที างออกหมายเลข ๔ แตอ่ ย่าเพงิ่ ไปชอ้ ปปง้ิ ให้หนั หลังเดนิ ย้อนมาทางห้าแยก เดินข้นึ เนินมาเร่อื ยๆ ทีแรกผมก็นึกวา่ จะมาผิดทางเอาเสยี แลว้ แต่ขอให้เดนิ ข้นึ เนินมาเร่อื ยๆ ก็จะเจอปา้ ย Cartoon Museum ขนาดเบ้อเรม่ิ อยู่ตรงหนา้ ทางเดนิ ข้ึนเนินตรงน้คี อ่ นข้างสงบครบั อยใู่ กล้กบั สภากาชาดเกาหลี ขา้ มถนนไปฝัง่ ตรง ขา้ มกถ็ งึ แลว้ การ์ตูนมวิ เซยี ม (Cartoon Museum) ชอ่ื ก็บอกอยูแ่ ล้ววา่ จดั ในรูปแบบ พิพธิ ภณั ฑ์ แตพ่ ิพธิ ภัณฑข์ องเขากไ็ ม่ใช่วา่ จะน่าเบอื่ เพราะแคต่ วั การ์ตนู ทเ่ี อามา แสดงมันก็สร้างความเพลดิ เพลนิ ได้แลว้ ละ่ ครับ เสยี แต่วา่ อาจจะเป็นตวั การ์ตนู ที่ เราไม่ค่อยคนุ้ หน้าคนุ้ ตาเทา่ นัน้ พอเดนิ เข้ามาถงึ ทางเขา้ กจ็ ะเจอลานจอดรถกว้างๆ ตึกทีจ่ ดั แสดงอยูซ่ ้าย มอื ครับ ที่ทางเขา้ มคี ณุ รปภ.ทำ�หน้าง่วงๆ น่ังอย่หู นง่ึ ท่าน พอทำ�ท่าว่าเปน็ นกั ทอ่ งเทย่ี วเขากไ็ ม่ไดว้ ่าอะไร พอเขา้ มาในตกึ กจ็ ะมีหอ้ งพักคุณ รปภ.อกี ดา่ นหน่งึ ซ่ึงก็ไมไ่ ดส้ นใจอะไรผมอกี เช่นกัน ทช่ี ั้นหนงึ่ ทางขวามือจะเปน็ ส่วนของห้องสมุด การต์ ูนซึง่ เดี๋ยวผมจะพามาดทู ีหลัง ท่นี ีเ่ ข้าชมฟรีครับ เทา่ ท่ที ราบนะครับ เพราะไมเ่ หน็ มีด่านเก็บเงินตรงไหน เดินด่มุ ข้ึนไปช้นั สองเลยครับ ตรงบนั ไดทางขึน้ เขาก็จดั แสดงหนงั สอื การต์ นู เกา่ ๆ ของเกาหลเี อาไว้เรยี กน�ำ้ ย่อย แน่นอนว่าไม่รู้จักเลยครับ การ์ตูนเกาหลีน้ันก็เริ่มต้นจากเป็นส่วนหน่ึงในนิตยสารทั่วไปก่อนจะก้าว ๒๒๖

SEOULLITTLE MUSEUM IN ข้ามขนึ้ มาเป็นหนังสอื ท่ีมีแตก่ าร์ตูนล้วนๆ การ์ตนู ในเกาหลีพบไดท้ ่ัวไปในชวี ติ ประจ�ำ วันไม่ต่างจากญี่ปนุ่ มรี ปู ลักษณ์ทดี่ ูเผนิ ๆ ก็ดคู ล้ายของญี่ปุ่นจนบางครัง้ อาจเข้าใจผดิ ได้เหมอื นกัน แตห่ ากย้อนกลบั ไปดูการต์ นู เกาหลีในยุคแรกๆ ผมกลับ มองว่ามนั คล้ายการต์ ูนของจนี มากกวา่ อาจด้วยวัฒนธรรมการแตง่ กายหรือ ลักษณะของคนเกาหลดี คู ล้ายจนี ก็ไมท่ ราบได้นะครบั มนั ใหค้ วามรู้สกึ สงั คมนิยม ยงั ไงก็ไม่รู้ จนมาในยุคหลังๆ ที่การ์ตูนเกาหลเี รมิ่ มีแนวทางเปน็ ของตัวเอง แตผ่ ม ก็ยังรูส้ กึ วา่ มันมเี ส้นสายเหมือนของญ่ปี ุน่ อย่ดู ี ผมไมแ่ น่ใจนะครับวา่ การ์ตนู ของเกาหลีเขามีแนวทางแบบไหนกนั แน่ แต่ ก็เชื่อวา่ การ์ตนู ทั่วโลกกค็ งไมต่ า่ งกันนกั การต์ ูนมนั กส็ ะทอ้ นชวี ติ จริงๆ ในสังคม ของมนษุ ย์น่ีแหละ อาจแต่งเติมเสริมจินตนาการเข้าไป มบี า้ งเชน่ กนั ทกี่ ารต์ นู พา เราไปสู่โลกแห่งการเพอ้ ฝัน ลอ่ งลอยไปกบั โลกแหง่ จินตนาการ แต่ท้งั หมดเชอ่ื ผมเถอะวา่ มนั ลว้ นมีจุดก�ำ เนิดมาจากความจริงในชวี ิตทง้ั นัน้ ส่วนหน่งึ ที่ทำ�ใหเ้ รา ยงั คงรักการต์ ูนเพราะมันช่วยพาเราออกไปจากโลกปจั จบุ นั แม้เพยี งในความคิด คำ�นงึ ชว่ั คร้งั คราว สุดท้ายแล้วเราก็ตอ้ งกลบั มายอมรับกับสงิ่ ท่ีเปน็ ไปในโลกของ ความจรงิ เหมือนเดิม ทีช่ ั้นสองของตึกคือสว่ นของมิวเซยี ม มีตู้กระจกขนาดใหญ่โชวห์ ุ่นยนต์ ตวั เบ้อเร่ิม ผมว่าน่าจะเปน็ ตวั ละครคลาสสกิ ของเกาหลี ดคู ลา้ ยๆ หุน่ เกต็ เตอร์ ของญีป่ นุ่ มคี ตั เอาตต์ วั การ์ตูนขนาดใหญ่วางเรียงราย ลายเส้นดคู นุ้ เคยมากเลย ครับ ผมมาฉุกคิดไดท้ หี ลังวา่ ความจรงิ แล้วมนั อาจเปน็ เพราะเราสนทิ กบั การ์ตนู ญป่ี ุน่ มานาน นานจนมนั ฝงั เขา้ ไปในจิตใจเสยี แลว้ พอมาเห็นการ์ตนู สญั ชาตอิ ื่น กอ็ ดเปรียบเทียบไม่ได้ ดังน้นั มนั ก็เลยพาลคิดไปวา่ มันมีสว่ นเหมอื นหรอื คลา้ ยกัน ท้งั ทีแ่ ทจ้ ริงแลว้ การต์ ูนประเทศไหนกจ็ ะมเี อกลักษณข์ องตัวเองทง้ั นั้น ดอู ย่าง ๒๒๗

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๒๘

SEOULLITTLE MUSEUM IN การ์ตนู ขายหวั เราะสิครบั มเี สนห่ ์แบบไทยๆ ที่ประเทศอนื่ ไม่มวี ันท�ำ เหมอื น ถ้าเปน็ คนเกาหลีเขาคงดอู อกละ่ วา่ ของเขาต่างกับญี่ปนุ่ ยงั ไง ขนื ไปบอก ว่าการต์ ูนบา้ นเขาเลยี นแบบประเทศอ่ืน ผมคงโดนเหยียบตาย ดา้ นในตวั มิวเซยี มเป็นห้องโถง สองฝั่งผนงั จดั เป็นต้นู ิทรรศการ มีจอทีวี ฉายการต์ ูนย้อนยคุ สารคดเี กย่ี วกบั การ์ตูน แลว้ กโ็ ชวพ์ วกหุ่นจำ�ลองตวั ละคร ซ่ึง ผมไมค่ ุน้ หนา้ เลยซักตวั เจอการ์ตูนเกาหลีแทๆ้ ชดุ หนง่ึ ครบั เห็นแลว้ ผมนึกถึงการต์ นู “ผู้ใหญม่ า กบั ทงุ่ หมาเมนิ ” ของคณุ ชยั ราชวตั ร ลายเสน้ ง่ายๆ แต่มรี ายละเอียด ตัวละครดู ยงั ไงก็เกาหลี เพราะเปน็ ตวั ละครโบราณ ใส่ชดุ ยุคเก่า ผมอา่ นไม่เข้าใจหรอกครบั มนั เป็นการ์ตนู ส้ันๆ สามช่องจบ ผมคาดวา่ การ์ตูนชุดนี้ก็คงประมาณการต์ นู ผใู้ หญ่ มาฯ ของบา้ นเรา เลา่ เรื่องวิถชี ีวิตของคนเกาหลีดว้ ยอารมณข์ ัน เสน้ สายดมู ีเสน่ห์ และคงความเปน็ เอกลกั ษณเ์ อาไว้เปน็ อยา่ งดี ทเี่ ดด็ สดุ ๆ อย่ตู รงกลางห้องครับ เขามีทวี เี รยี งรายสิบกวา่ จอ พร้อมด้วย เบาะน่มิ ๆ ให้น่ังหรอื นอนดูการ์ตูนได้อยา่ งสบาย จะนอนดูทง้ั วันกไ็ ม่มีใครวา่ แผน่ ดีวดี กี าร์ตนู นั้นเรยี งเตม็ ผนังห้องด้านหน่ึง เชิญเลือกตามชอบ ซงึ่ ผมเห็นแลว้ แทบกรี๊ด แตล่ ะเรอื่ งเดด็ ดวงท้งั สน้ิ ถ้าฟงั เกาหลีออกก็จะยมื มานอนดูซกั หนอ่ ย ส�ำ รวจคร่าวๆ ผมวา่ น่าจะเกนิ ร้อยเรอื่ ง วนั นน้ั ไมม่ คี นมานอนดหู รอกครบั บงั เอิญว่ามเี ดก็ นกั เรยี นกลมุ่ ใหญ่มา ทศั นศึกษา เจ้าหนา้ ทีก่ ต็ ้องเฮโลกนั ไปรับมือกบั เด็กๆ ในห้องถดั ไปที่เขาสรา้ งเปน็ ๒๒๙

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๓๐

SEOULLITTLE MUSEUM IN โรงฉายภาพยนตร์ กเ็ ลยกวาดตอ้ นเดก็ ๆ เข้าไปชมกันหมด พอเดก็ ๆ เขา้ ไปหมดแล้วเจ้าหน้าท่ีสาวตุ้ยนยุ้ คนหนง่ึ ก็เขา้ มาตอ้ นรับผม (หลังจากท่ผี มดูจนทัว่ แลว้ ล่ะ) เธอโค้งขอโทษยกใหญว่ ่าไม่ไดม้ าตอ้ นรับ ผมก็ย้ิม รับว่าไม่เปน็ ไรหรอก ผมสอบถามโน่นนี่ แต่เธอกพ็ ดู องั กฤษไดน้ ิดเดยี วเชน่ เคย จบั ความไดว้ า่ เธอดแู ลมิวเซยี มนที้ ้ังฟลอร์ ท้งั หมดท่ีเห็นนใ่ี ห้บรกิ ารฟรี ไมต่ ้อง เป็นสมาชกิ อะไรทงั้ นัน้ อยากดเู ร่อื งไหนก็มาบอกได้ ไม่เห็นเหมือนบา้ นเราทชี่ อบ มากพธิ ี ต้องท�ำ บัตรสมาชิก มรี ะเบยี บหยุมหยมิ มากมาย นา่ เบื่อมาก ที่นเี่ ขาเปดิ โอกาสเตม็ ท่ี ขอให้มาเถอะจะจัดให้ทุกอย่าง ผมจะพาไปเท่ยี วหอ้ งสมุดการต์ ูนครบั อย่างท่ผี มบอกไว้ตอนต้นวา่ ทช่ี ั้น หนงึ่ ของอาคารนเี้ ขาจัดเปน็ Cartoon Library ใครทชี่ อบอ่านการต์ ูนคงไมพ่ ลาด ชมแนน่ อน ด่านแรกผมเจอกับเจ้าหน้าท่ีเป็นเด็กหนุ่มหน้าอ่อนกำ�ลังง่วนอยู่กับการ จดั การหนงั สอื การต์ นู กองโต ผมกล็ ังเลเลก็ นอ้ ยวา่ จะเข้าไปไดห้ รอื ไม่ ส่งภาษากนั พอจบั ความได้วา่ พจ่ี ะดูจะอา่ นอะไรกเ็ ชิญตามสะดวกเลย กส็ บายผมสคิ รบั ดยุ่ ๆ เขา้ ไปร้อื คน้ ได้สะใจ วนั นนั้ ห้องสมุดเตม็ ไปด้วยเดก็ ๆ ครบั นา่ จะเป็นเด็กประถม แต่ละคนนั่ง ท�ำ สมาธกิ ับหนังสือการต์ นู ในมือยงั กะจะมสี อบ พน้ื ทนี่ งั่ อา่ นมไี ม่มากเท่าไหร่ครบั แต่กเ็ ตม็ ทกุ ท่ี ทกุ คนใจจดจ่อกับการ์ตนู ตรงหนา้ เหน็ แลว้ กอ็ ดปลืม้ ไม่ได้ ตา่ ง จากบ้านเรานะครบั หนงั สอื อะไรทไ่ี ม่ใชห่ นงั สอื เรียน ผู้ใหญก่ ม็ กั จะมองว่าเปน็ สงิ่ ๒๓๑

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๓๒

SEOULLITTLE MUSEUM IN ไร้สาระไปเสยี หมด คณุ พอ่ คณุ แมใ่ นสมัยของผมเขาคดิ อย่างนัน้ จรงิ ๆ เด็กสมัยนี้ อาจจะโชคดีหน่อยทีส่ ังคมเปิดกวา้ งมากขนึ้ สว่ นตัวแลว้ ผมคิดวา่ การอ่านการต์ นู เป็นพืน้ ฐานของการอา่ นอะไรท่มี นั ยากหรอื จริงจงั มากขนึ้ เดก็ ๆ กับการ์ตนู น่ะ แยกกันไมอ่ อกหรอก จะให้เด็กมาอา่ นหนังสอื ที่มแี ตต่ ัวอกั ษรเต็มพรืดไปหมดมัน ก็คงจะยาก การต์ ูนจึงเป็นจดุ เร่มิ ต้นท่ีดี กข็ นาดหนงั สือเรยี นเดก็ เล็กเขายังทำ�เปน็ การต์ ูนเลย แต่ท�ำ ไมพอโตขน้ึ ถงึ ไดก้ ดี กันไมใ่ หอ้ ่านการต์ นู กนั กไ็ ม่รู้ แทนที่จะหา้ มไมใ่ หเ้ ด็กอา่ นการ์ตูนซ่งึ ยากเกนิ ควบคมุ เพราะสอ่ื เดย๋ี วน้ีมัน มีมากเหลือเกิน สูใ้ หค้ ุณพอ่ คุณแม่นงั่ อ่านไปกบั เดก็ เสียเลยหรอื เข้ามามีสว่ นรว่ ม กบั เขายงั จะดเี สียกว่า แล้วกเ็ ป็นผู้คดั กรอง อธบิ ายให้หนูๆ เข้าใจถงึ ความจริงว่า อะไรดหี รือไมด่ ี ไอ้ที่เหน็ ในการต์ ูนน่ะมันหมายถึงอะไร ใชเ้ วลาอยู่กบั เขามากๆ ผม วา่ จะเปน็ ผลดีเสียกวา่ มาคอยหา้ มโน่นหา้ มน่ี แล้วตวั เองก็ไมไ่ ดอ้ ยู่กับลูกเท่าทคี่ วร หนังสอื การต์ ูนในห้องสมุดทน่ี ่นี ่าจะมอี ย่หู ลกั หมื่นเลม่ รวบรวมการ์ตูน จากทว่ั โลก แตก่ ็ไม่ได้ครบหมดทุกเรอื่ งหรอกนะครับ เท่าทีเ่ หน็ ก็เปน็ เร่อื งทีค่ ุน้ เคยกนั ดี และส่วนมากก็เป็นการ์ตนู สัญชาตญิ ่ปี ุ่นนแ่ี หละ อยา่ ง Dr.K โดราเอมอน ดราก้อนบอล รันม่า เบอร์เซริ ์ค กันด้ัม นารโู ตะ ฯลฯ แลว้ ก็มีการ์ตนู สญั ชาตเิ กาหลี อีกเพยี บ นอกนน้ั จะเปน็ การ์ตูนจากฝง่ั อเมรกิ ัน ท่เี หลือก็คละๆ กนั ไป ทกุ เรอ่ื งนั้น มีครบเซต็ จะหอบมานง่ั อ่านจนถงึ เลม่ อวสานกต็ ามสะดวก แลว้ ยังมหี นังสอื ภาพ และหนงั สอื ทีเ่ กี่ยวกบั งานอนิเมชน่ั ศิลปะ ใหอ้ า่ นอกี เยอะแยะ หนงั สอื การ์ตูนทุกเล่มแปลเปน็ ภาษาเกาหลคี รบั เทา่ ทีด่ กู เ็ หมือนจะถกู ตอ้ งตามลิขสทิ ธิท์ ั้งหมด ที่จรงิ แล้วบา้ นเรากใ็ ช้ว่าจะดอ้ ยเรอื่ งหนังสือการ์ตนู อยา่ งการต์ นู ญป่ี ุน่ นี่ เรอื่ งไหนทบ่ี า้ นเขามี บ้านเราก็ตามออกมาติดๆ ธรุ กจิ การ์ตูน ทำ�ก�ำ ไรไดม้ ากมายเชยี วนะครบั สำ�นักพมิ พ์หลายแห่งกห็ นั มาจับหนังสือประเภท ๒๓๓

SEOULLITTLE MUSEUM IN ๒๓๔