จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา 100 ปี

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖97

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ราชเลขาธิการได้นำ�ความกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระมหากรุณาตามท่ีขอ จึงได้มีหนังสือแจ้งปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรีมคี วามดังน ี้ 98

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖99

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าช เจ้าฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎราชกุมารและสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจกั รสี ิรินธร สยามบรมราชกมุ ารีทรงรับเป็นประธานที่ปรกึ ษาการจดั งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ มมี ตเิ หน็ สมควรกราบบงั คมทลู เชญิ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชเจา้ ฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร เป็นประธานท่ปี รกึ ษาการจัดงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เพ่ือพระราชทานพระราชดำ�ริแนวทางการจดั งานดงั กลา่ ว นายกรฐั มนตรจี งึ มหี นงั สอื ถงึ ราชเลขานกุ ารในพระองคส์ มเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯสยามมกฎุ ราชกุมาร ขอใหน้ �ำ ความกราบบังคมทูลเชิญ มีความดังน้ี 100

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖101

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ 102

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ราชเลขานกุ ารในพระองคส์ มเดจ็ พระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ได้นำ�ความกราบบงั คมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองพระบาทแล้ว ทรงรับเป็นประธานท่ีปรึกษาการจัดงานดังกล่าว ดังหนังสือแจ้งนายกรฐั มนตรี มคี วามดงั น้ี 103

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ 104

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พร้อมกันน้ัน คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ มีมติเห็นสมควรกราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เป็นประธานท่ีปรึกษาการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เพื่อพระราชทานพระราชดำ�ริแนวทางการจัดงานดังกล่าว นายกรัฐมนตรีจึงมีหนังสือถึงราชเลขานุการในพระองคส์ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ขอให้นำ�ความกราบบงั คมทูลเชญิ มคี วามดังนี้ 105

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ 106

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖107

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ราชเลขานกุ ารในพระองค์สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ได้น�ำ ความกราบบงั คมทลูพระกรุณาทราบฝ่าละอองพระบาทแล้ว ทรงรับเป็นประธานท่ีปรึกษาการจัดงานดังกล่าว ดังหนังสือแจ้งนายกรัฐมนตรี มีความดังนี้ 108

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖109

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ส่งิ ของท่รี ะลึกการจดั งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯีพัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ จดั ท�ำ เป็น ๒ แบบ แบบที่ ๑ พดั รองทรี่ ะลกึ งานบ�ำ เพญ็ พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๑๑ ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ลกั ษณะเปน็ พดั หนา้ นาง ท�ำ ดว้ ยผา้ ไหมสฟี า้ (มอคราม) ปกั ลายดอกไมร้ ว่ งสที อง ขลบิขอบพดั สที อง กลางพัดเป็นอักษรพระนาม ญ.ส.ส. ภายใต้เศวตฉตั ร ๓ ช้ัน ประดษิ ฐานบนฐานสิงห์ ซ้าย - ขวามีรปู เทวารกั ษอ์ ภบิ าลประคองชอ่ พมุ่ ปทมุ สวุ รรณฉตั ร (พมุ่ บวั ทอง) เหนอื เศวตฉตั รผกู เปน็ แพรแถบสหี งชาด (ชมพ)ูมขี อ้ ความอกั ษรสที องวา่ “พระราชพธิ ฉี ลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก” ใต้ฐานสิงหผ์ กู เป็นแพรแถบสหี งชาด (ชมพ)ู ประกอบลายกระหนกข้ึนไปสวมเอวของรูปเทวารกั ษอ์ ภิบาล มขี อ้ ความอักษรสีทองว่า “วนั พฤหสั บดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๕๖” นมพัดด้านหน้าเปน็รูปช้างไอราวัต และตัวเลข “๑๐๐” อันหมายถึงทรงอุบัติในสกุล คชวัตร และทรงเจริญพระชันษาครบ ๑๐๐ ปีนมพัดด้านหลังเป็นอักษรพระนาม ญ.ส.ส. ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ช้ัน กรอบผูกลายรูปช้างไอราวัตประกอบพวงอบุ ะมาลา สว่ นลา่ งผกู เปน็ แพรแถบสหี งชาด (ชมพ)ู มขี อ้ ความอกั ษรสที องวา่ “การฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ป”ี—————————————————๑๑ ชอ่ื งานบ�ำ เพ็ญพระราชกศุ ลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษาฯ ปรากฏตามหมายรับสั่งของส�ำ นกั พระราชวัง 110

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ลายเส้นพัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี และพดั รองที่ระลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แบบที่ ๑ (ด้านหน้าและด้านหลัง)ลายเส้นพดั รองทรี่ ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี และพัดรองท่รี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แบบที่ ๒ (ด้านหนา้ และด้านหลัง) 111

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แบบท่ี ๒ พดั รองทร่ี ะลกึ งานบ�ำ เพญ็ พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร วันพฤหัสบดี ที่ ๓ ตุลาคมพุทธศักราช ๒๕๕๖ ลักษณะเป็นพัดหน้านาง ทำ�ด้วยผ้าไหมสีฟ้า (มอคราม) ปักลายดอกไม้ร่วง ขลิบขอบพัดสีทอง กลางพัดเป็นอักษรพระนาม ญ.ส.ส. ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ชั้น ประดิษฐานบนฐานสิงห์ ซ้าย - ขวามีรูปเทวารักษ์อภิบาลประคองช่อพุ่มปทุมสุวรรณฉัตร (พุ่มบัวทอง) ใต้ฐานสิงห์ผูกเป็นแพรแถบสีหงชาด (ชมพู)ประกอบลายกระหนกขึน้ ไปสวมเอวของรปู เทวารักษอ์ ภบิ าล ด้านซ้ายมขี ้อความว่า “ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี” ด้านขวามีข้อความว่า “๓ ตุลาคม ๒๕๕๖” นมพัดด้านหน้าเป็นรูปเศียรช้างไอราวัตและตัวเลข “๑๐๐” อันหมายถึงทรงอุบัติในสกุล คชวัตร และทรงเจริญพระชันษาครบ ๑๐๐ ปี นมพัดด้านหลังเป็นอักษรพระนามญ.ส.ส. ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ชั้น กรอบผูกลายรูปช้างไอราวัตประกอบพวงอุบะมาลา ส่วนล่างผูกเป็นแพรแถบสีหงชาด (ชมพู) มขี อ้ ความอักษรสที องวา่ “การฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี”ยา่ มทร่ี ะลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ย่ามท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ จัดทำ�เปน็ ๒ แบบ แบบท่ี ๑ ยา่ มสฟี า้ (มอคราม) อนั เป็นสีวนั ประสูติ คอื วนั ศุกร์ ทำ�ด้วยผา้ ไหมปักตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ รายละเอยี ดและสีเหมอื นตราสัญลักษณ์ จัดท�ำ จำ�นวน ๘๐๐ ใบ แบบท่ี ๒ ย่ามสีกรัก ทำ�ด้วยผา้ โทเร ปักตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ รายละเอียดและสเี หมอื นตราสญั ลักษณ์ จัดท�ำ จ�ำ นวน๒,๐๐๐ ใบ ย่ามที่ระลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ 112

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เขม็ ทร่ี ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ สำ�นักงานปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี ได้จัดทำ�เข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เพ่ือจำ�หน่ายนำ�เงินรายได้สมทบมูลนธิ ิสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช วัดบวรนเิ วศวิหาร ลักษณะและความหมายของเข็มทรี่ ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ เขม็ ทร่ี ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ มีลกั ษณะเปน็ เข็มกลดั โลหะชบุ ทองลงยาสี ขนาดประมาณ ๔ เซนตเิ มตร ดา้ นหนา้ พ้ืนเขม็เป็นสีฟ้า (มอคราม) อันเป็นสีประจำ�วันศุกร์ ซึ่งเป็นวันประสูติ กรอบเข็มผูกลายประกอบพวงอุบะมาลาสีทองและสีหงชาด (ชมพู) มีอักษรพระนาม “ญ.ส.ส.” สีทอง ย่อมาจาก สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ชั้น อันเป็นเคร่ืองยศสมณศักด์ิสำ�หรับสมเด็จพระสังฆราช พ้ืนฉัตรสีขาว ขอบและระบายฉัตรสีทอง ยอดฉตั รสที อง มรี ปู ชา้ งไอราวัตสีทอง ขนาบ ๒ ขา้ ง หมายถงึ ทรงอุบตั ใิ นสกลุคชวัตร ด้านล่างผูกเป็นแพรแถบสีหงชาด (ชมพู) มีข้อความอักษรสีทองว่า “การฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี”ดา้ นหลงั เปน็ ตราสำ�นกั นายกรฐั มนตรี เขม็ ท่รี ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ 113

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ บรรจุในกล่องสีเหลืองทอง ฝากล่องด้านในมีข้อความว่า“เขม็ ทรี่ ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖” เข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ พร้อมกล่องบรรจุ ได้จัดทำ�จำ�นวน ๒๕๑,๐๐๐ เข็ม ราคาตน้ ทนุ ๒๐๐ บาท ส�ำ หรับจ�ำ หน่าย ๒๕๐,๐๐๐ เข็ม ราคาเขม็ ละ ๓๐๐ บาท ส�ำ หรบั การประชาสัมพันธ์ ๙๐๑ เขม็และส�ำ หรบั ผมู้ อี ปุ การคณุ ๙๙ เขม็ หลงั จากประกอบพธิ มี งั คลาภเิ ษก ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ ารแลว้ จงึ เรมิ่ดำ�เนนิ การจ�ำ หนา่ ย โดยจัดสรรเข็มที่ระลกึ ให้หนว่ ยงานต่าง ๆ รับไปจำ�หนา่ ยดังนี้ กระทรวงมหาดไทย จ�ำ นวน ๘๐,๐๐๐ เข็ม ส�ำ นักงานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ จำ�นวน ๑๒๐,๐๐๐ เขม็ ส�ำ นักงานปลัดสำ�นักนายกรฐั มนตรี จ�ำ นวน ๕๐,๐๐๐ เข็ม นอกจากนี้ สำ�นกั งานจงั หวัดทุกจงั หวดั ส�ำ นกั งานพระพทุ ธศาสนาจังหวัดทกุ จังหวดั วัดบวรนิเวศวิหารและสำ�นักงานปลัดกระทรวงทุกกระทรวง ได้ให้ความร่วมมือในการจำ�หน่ายเข็มที่ระลึกอีกด้วย ท้ังน้ีไม่มีการรับส่งั จองเข็มทร่ี ะลึกตามสถานท่ตี า่ ง ๆ มูลนิธิสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วดั บวรนเิ วศวิหาร เข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ที่จำ�หน่ายนำ�รายได้สมทบมูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสังฆราช วัดบวรนเิ วศวหิ าร อนั เปน็ มูลนิธิที่มีวัตถุประสงค์การดำ�เนนิ งานดงั น้ี (๑) เพือ่ บ�ำ เพญ็ สาธารณประโยชน์ สาธารณกุศล และการศึกษาสงเคราะห์ (๒) เพ่อื สง่ เสรมิ กิจกรรมทางพระพทุ ธศาสนา วัฒนธรรม และประเพณอี นั ดีงามของชาติไทย (๓) เพ่ือบำ�เพ็ญประโยชน์เน่ืองในวันประสูติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก จัดมอบทุนการศึกษาแก่นักเรียนระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา รวมทั้งโรงเรียนที่เก่ียวเน่ืองกับสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก และมอบทุนรักษาพยาบาลแก่ผู้ป่วยอนาถา ผู้ป่วยยากไร้ ที่อยู่ในโรงพยาบาลที่ทรงสร้างอาคารถวายในพระนามสมเด็จพระสังฆราชและในพระนามของสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก (๔) เพอื่ ปกปอ้ งรกั ษาเชดิ ชพู ระเกยี รตคิ ณุ อนั สงู สง่ งดงามของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ใหค้ งอยอู่ ยา่ งมนั่ คงสง่างาม เป็นทส่ี กั การะชน่ื ชมของปวงพุทธศาสนกิ ชนสืบไป ทั้งน้ี มูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหาร ได้รับการพิจารณาให้เป็นองค์การสาธารณกุศลแหง่ ประมวลรษั ฎากรวา่ ด้วยการยกเวน้ ภาษอี กี ด้วย 114

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ได้มีพิธีมังคลาภิเษกพร้อมกับเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ และเหรยี ญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อย่หู วั ทีร่ ะลึกเปิดพิพิธภณั ฑ์และห้องสมุดเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ ซึ่งวัดบวรนิเวศวิหารเป็นผู้จัดทำ� สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมเสดจ็ พระราชดำ�เนินไปในพธิ ี ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร เมอื่ วันจนั ทร์ ท่ี ๙ กนั ยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ (ดูรายละเอียดท่ีบันทึกไว้ในจดหมายเหตุ ภาคที่ ๒ ในหัวข้อ “พิธีมังคลาภิเษกเข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร วันจันทร์ ท่ี ๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา๙ นาฬกิ า”)ตราไปรษณยี ากรทร่ี ะลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำ�กัด ได้จัดทำ�ตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และสิ่งสะสม จำ�นวน ๒ ชุดรายได้จากการจ�ำ หน่ายถวายวัดบวรนเิ วศวหิ ารเพอ่ื ใชใ้ นกจิ การต่าง ๆ ของวัด ชดุ ที่ ๑ เรมิ่ จำ�หนา่ ยในวนั พธุ ที่ ๓ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ ประกอบด้วย (๑) ตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ จำ�นวน ๑ แบบ ลักษณะตราไปรษณียากรท่ีระลึกเป็นพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ชนิดราคา ๕ บาท ขนาด ๓๖ × ๕๑ มิลลิเมตร (แนวตั้ง) ออกแบบโดย นางวีณา จันทนทัศน์(บริษัท ไปรษณียไ์ ทย จ�ำ กดั ) (๒) แผ่นตราไปรษณียากรทรี่ ะลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ราคาแผน่ ละ ๒๐ บาท ออกแบบโดยนางวีณา จนั ทนทศั น์ (บริษัท ไปรษณยี ไ์ ทย จ�ำ กดั ) (๓) ซองวันแรกจำ�หนา่ ยตราไปรษณยี ากรที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ราคาซองละ ๑๓ บาทออกแบบโดย นางวีณา จนั ทนทัศน์ (บริษัท ไปรษณียไ์ ทย จำ�กัด) 115

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ชดุ ที่ ๒ เรม่ิ จำ�หนา่ ยในวนั พฤหสั บดี ที่ ๓ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ประกอบดว้ ย (๑) ตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ จ�ำ นวน ๔ แบบ แบบท่ี ๑ พระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เมื่อครั้งทรงเป็นสามเณรเจรญิ คชวัตร วาดโดยนายธีระพนั ธุ์ ลอไพบลู ย์ แบบที่ ๒ พระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เสดจ็ ออกบณิ ฑบาตเมื่อคร้ังเสด็จตรวจการคณะสงฆ์ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ พุทธศักราช ๒๕๑๖ วาดโดยนายธีระพันธุ์ ลอไพบูลย์ แบบที่ ๓ พระรปู สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ประทานส่งิ ของแก่นกั เรยี นชาวมง้ ณ ส�ำ นกั สงฆ์ดอยปยุ เม่ือพุทธศักราช ๒๕๓๖ วาดโดยนายธีระพนั ธุ์ ลอไพบลู ย์ แบบท่ี ๔ พระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เมื่อคร้ังเสด็จไปประทบั ณ ส�ำ นักสงฆด์ อยปยุ พุทธศักราช ๒๕๓๖ วาดโดยนายธีระพนั ธ์ุ ลอไพบูลย์ ลกั ษณะตราไปรษณยี ากร ทง้ั ๔ แบบ เปน็ ชนดิ ราคา ๕ บาท ขนาด ๓๖ x ๕๑ มลิ ลเิ มตร (แนวตง้ั ) ออกแบบโดยนางวีณา จนั ทนทัศน์ (บริษทั ไปรษณยี ์ไทย จำ�กดั ) (๒) แผ่นตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ออกแบบโดยนางวีณา จันทนทัศน์(บรษิ ัท ไปรษณีย์ไทย จ�ำ กัด) (๓) ซองวันแรกจ�ำ หนา่ ยตราไปรษณยี ากรท่รี ะลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ราคาซองละ ๓๑ บาทออกแบบโดยนางวณี า จันทนทศั น์ (บรษิ ัท ไปรษณีย์ไทย จำ�กัด) ชุดพิเศษ (๑) อัลบ้ัมชีทบรรจุตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ชุดที่ ๑ จำ�นวน ๔ ดวงและพระประวัติ พร้อมโคลงสดุดีศรีศตวรรษ มหาสังฆราชา ประพันธ์โดยนายเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ กวีซีไรท์และศลิ ปินแห่งชาติ สาขาวรรณศลิ ป์ พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๖ ราคาชดุ ละ ๔๐ บาท (๒) อัลบั้มชีทชุดพิเศษบรรจุตราไปรษณียากรท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ชุดที่ ๑ และชุดที่ ๒ พระประวัติทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ พร้อมโคลงสดุดีศรีศตวรรษ มหาสังฆราชา ประพันธ์โดยนายเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ กวีซีไรท์ และศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พุทธศักราช ๒๕๓๖ ราคาชุดละ๑๐๐ บาท 116

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๏ ศรีศตวรรษ มหาสงั ฆราชา ๏๏ “ญาณสังวร” วิสิฐแท้ วิสุทโธ จารณสมั ปนั โน หน่งึ รู้ ศรีศตวรรษชยันติโย พระสงั ฆราช อรา่ มพระบารมีผู้ พระภาคพ้นื พุทธภมู ิ๏ เจริญ ภูมิปรยิ ตั ิขน้ั เอกอุดม เจริญ ปฏิบัตปิ ฏิเวธประนม สนทิ ไหว้ เจริญ “สุวฑฺฒโน” สม สมณช่อื เจรญิ สุขสงบสะอาดได้ สว่างดว้ ยธรรมเขษม โสตถเิ ทอญ ๚ ๛ เนาวรตั น์ พงษ์ไพบูลย์อลั บมั้ ชที บรรจุตราไปรษณยี ากรท่รี ะลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี อลั บ้ัมชที ชดุ พิเศษบรรจุตราไปรษณียากรที่ระลึกสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ 117

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แผ่นตราไปรษณยี ากรทีร่ ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ชุดที่ ๑ พร้อมซองวันแรกจ�ำ หน่าย 118

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แผน่ ตราไปรษณียากรทร่ี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ชุดท่ี ๒ พร้อมซองวนั แรกจ�ำ หนา่ ย 119

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖เหรียญพระรปู เหมือนสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายกฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คณะกรรมการวัดบวรนเิ วศวิหารไดจ้ ัดสร้างสงิ่ มงคลสักการะฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เพ่ือตอบแทนผู้บริจาคเพ่ือการบูรณะพระอาราม บริจาคสมทบทนุ มลู นิธิสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวหิ าร และเพอื่ ถวายพระสงฆแ์ ละมอบให้ผมู้ าร่วมงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ดังนี้ เหรียญพระรูปเหมือนสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ จัดสร้างเป็น ๓ แบบ แบบที่ ๑ เหรยี ญพระรปู เหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ภ.ป.ร. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เชิญอักษรพระปรมาภไิ ธย ภ.ป.ร. มาประดิษฐานทด่ี า้ นหลงั ของเหรยี ญ ลกั ษณะเป็นเหรียญรูปกลมเส้นผ่าศนู ยก์ ลาง๓.๒ เซนติเมตร เน้ือทองคำ� เนื้อเงิน และเนื้อทองแดง ด้านหน้า เป็นพระรูปเหมือนสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เต็มพระองค์ ในท่าประทับขัดสมาธิเพชร พระหัตถ์ขวาซ้อนบนพระหตั ถซ์ า้ ย ใตพ้ ระรปู เหมอื นมขี อ้ ความวา่ “สมเดจ็ พระญาณสงั วร” ดา้ นหลงั เปน็ อกั ษรพระปรมาภไิ ธย ภ.ป.ร.สว่ นลา่ งมขี อ้ ความวา่ “ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี วนั ที่ ๓ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖” โคง้ ตามแนวขอบเหรยี ญขอบเหรียญท้ังด้านหน้าและดา้ นหลังเป็นวงกลมซอ้ น ๒ ชั้น ชน้ั ในเปน็ จุดไข่ปลา เหรียญพระรูปเหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ภ.ป.ร. สร้างเป็นปฏิการะตอบแทนผู้บริจาค เพ่ือการบูรณะพระอาราม เหรยี ญชดุ ประกอบด้วย เหรียญเน้อื ทองคำ� นํ้าหนัก ๓๐ กรมั ๑ เหรยี ญ เนอื้ เงนิ ๑ เหรยี ญและเน้ือทองแดง ๑ เหรียญ มีรหัสกำ�กับทุกเหรียญ สร้างจำ�นวน ๑๑๑ ชุด บริจาคชุดละ ๑๐๐,๐๐๐ บาทส่วนเหรียญเนื้อเงิน สร้างจำ�นวน ๕๑๙ เหรียญ บริจาคเหรียญละ ๓,๐๐๐ บาท เหรียญเน้ือทองแดง สร้างจำ�นวน ๒๕,๐๐๐ เหรียญ บริจาคเหรียญละ ๒๐๐ บาท เฉพาะเหรียญเน้ือทองแดงน้ีได้ถวายพระสงฆ์และมอบใหผ้ ู้มารว่ มงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี ด้วย เหรียญพระรปู เหมอื น ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ภ.ป.ร. 120

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แบบท่ี ๒ เหรียญพระรูปเหมอื น ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี เน้อื ผงพุทธคุณ ลักษณะเป็นเหรียญรูปไข่ ขนาดสูง ๓.๒ เซนติเมตร เน้ือเหรียญบรรจุเส้นพระเกศาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก และผงดอกมะลิพระราชทาน ด้านหน้า เป็นพระรูปเหมือนสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก คร่ึงพระอุระ ด้านหลัง เป็นอักษรพระนามญ.ส.ส. ส่วนล่างมขี ้อความว่า “ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖” โค้งตามแนวขอบเหรียญซึง่ เป็นวงรูปไขช่ นั้ เดยี ว เหรียญพระรูปเหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี เน้ือผงพุทธคุณ สร้างเป็นปฏิการะตอบแทนผู้บริจาคสมทบทนุ มลู นธิ สิ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช วัดบวรนิเวศวิหาร บริจาคเหรยี ญละ ๑๐๐ บาท เหรียญพระรปู เหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี เนื้อผงพุทธคุณ แบบที่ ๓ เหรียญพระรูปเหมือน ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ตรา ๑๐๐ ปี ลักษณะเป็นเหรียญรูปกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง ๘ เซนติเมตร เน้ือเงิน และเนื้อทองแดง ด้านหน้าเปน็ พระรูปเหมือนสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เตม็ พระองค์ ในทา่ ประทบัขัดสมาธิเพชร พระหัตถ์ขวาซ้อนบนพระหัตถ์ซ้าย ใต้พระรูปเหมือนมีข้อความว่า “สมเด็จพระญาณสังวร”ด้านหลัง เป็นตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรณิ ายก สว่ นล่างมีข้อความว่า “ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี วันท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖”โค้งตามแนวขอบเหรยี ญ ขอบเหรยี ญท้ังด้านหนา้ และดา้ นหลังเป็นวงกลมซอ้ น ๒ ชนั้ ชนั้ ในเปน็ จดุ ไขป่ ลา เหรียญพระรูปเหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ตรา ๑๐๐ ปี สร้างเป็นปฏิการะตอบแทนผู้บริจาคเพื่อการบูรณะพระอาราม เหรียญเนื้อเงิน นํ้าหนัก ๓๕๐ กรัม สร้างจำ�นวน ๑๙ เหรียญ บริจาคเหรียญละ๓๐,๐๐๐ บาท เหรียญเนอ้ื ทองแดง สรา้ งจ�ำ นวน ๕๑๙ เหรียญ บริจาคเหรียญละ ๕,๐๐๐ บาท เหรยี ญพระรูปเหมอื น ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ตรา ๑๐๐ ปี 121

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ฉลองพระชนั ษา๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ท้ัง ๓ แบบ ได้น�ำ เข้าพิธีมงั คลาภิเษก ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร ในวนั พธุ ที่ ๒๘สิงหาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ และในวันจนั ทร์ ท่ี ๙ กนั ยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ (ดูรายละเอียดที่บันทึกไว้ในจดหมายเหตุ ภาคท่ี ๒ ในหัวข้อ “พิธีพุทธาภิเษก มังคลาภิเษก สิ่งมงคลสักการะที่ระลึกในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖”)เหรียญพระบรมรูปเหมือนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั วดั บวรนเิ วศวหิ ารไดจ้ ดั สรา้ งเหรยี ญพระบรมรปู เหมอื นพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม๒๕๕๖ ใหบ้ รจิ าคบูชาเพอ่ื การบูรณะพระอาราม และสมทบทุนมลู นิธสิ มเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราชวดั บวรนิเวศวิหาร เหรียญพระบรมรูปเหมือนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ลักษณะเป็นเหรียญรูปไข่ขนาดสูง ๓.๒ เซนติเมตร ด้านหน้า เป็นพระบรมรูปเหมือนพระพักตร์เสี้ยว ครึ่งพระอุระ ด้านหลังมีอักษรพระปรมาภิไธย ม.ป.ร. ส่วนบนมีข้อความว่า “เจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ๒๑ เมษ ๕๖” ส่วนล่างมีข้อความว่า “ท่ีรฤกพิธีเปิดพิพิธภัณฑ์และห้องสมุด” ชุดเหรียญเนื้อทองคำ� น้ําหนัก ๒๕ กรัม ๑ เหรียญเหรียญเนื้อเงิน ๑ เหรียญ เหรียญเน้ือทองแดง ๑ เหรียญ จัดสร้างจำ�นวน ๕๐ ชุด บริจาคบูชาชุดละ๘๐,๐๐๐ บาท เฉพาะเหรียญเนื้อเงิน จัดสร้างจำ�นวน ๕๕๖ เหรียญ บริจาคบูชาเหรียญละ ๒,๕๐๐ บาทเหรียญเน้อื ทองแดงจัดสร้างจ�ำ นวน ๑๐,๐๐๐ เหรียญ บริจาคบชู าเหรียญละ ๒๐๐ บาท เหรยี ญพระบรมรปู เหมอื นพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ไดน้ �ำ เขา้ พธิ พี ทุ ธาภเิ ษก ณ พระอโุ บสถวัดบวรนเิ วศวหิ าร ในวนั จันทร์ ที่ ๙ กนั ยายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ (ดูรายละเอียดท่ีบันทึกไว้ในจดหมายเหตุ ภาคที่ ๒ ในหัวข้อ “พิธีมังคลาภิเษกเข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร วันจันทร์ ท่ี ๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา๙ นาฬกิ า”) เหรยี ญพระบรมรปู เหมอื นพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หวั 122

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖พิธีพุทธาภิเษก มังคลาภเิ ษก สิง่ มงคลสักการะทร่ี ะลกึ ในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ของรัฐบาล ตลอดจนวัดบวรนิเวศวิหาร และหน่วยงานภาครัฐภาคเอกชน ได้จัดสร้างส่ิงมงคลสักการะท่ีระลึกในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ และประกอบพิธีพุทธาภิเษก มังคลาภิเษก หลายรายการด้วยกนั อาทิ พิธีพุทธาภิเษก มังคลาภิเษกพระพุทธชินสีห์จำ�ลอง พระกริ่ง ๑ ศตวรรษ พระไพรีพินาศ พระนริ นั ตราย ครอบนา้ํ พระพทุ ธมนต์ ๑ ศตวรรษ เหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ส่ิงมงคลสักการะฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวหิ าร วันพุธ ท่ี ๒๘ สงิ หาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาที ในโอกาสท่ีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงเจริญพระชันษาครบ ๑๐๐ ปี ในวันพฤหสั บดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ วดั บวรนเิ วศวิหารและศษิ ยานศุ ษิ ย์ ไดส้ รา้ งสง่ิ มงคลสกั การะทร่ี ะลกึ ถวายเปน็ พระกศุ ลในการฉลองดงั กลา่ ว และเพอ่ื เทดิ พระเกยี รติทีท่ รงปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ เป็นหติ านหุ ิตประโยชนต์ ่อประเทศชาติ ศาสนา และศาสนกิ ชนทั้งหลาย ประกอบดว้ ย พระพุทธชินสีหจ์ �ำ ลอง ขนาดหน้าตัก ๙ น้ิว เนือ้ ทองเหลืองรมดำ� จำ�นวนสร้าง ๑๙๙ องค์ บรจิ าคบูชาองค์ละ ๑๗,๐๐๐ บาท พระกรง่ิ ๑ ศตวรรษ เนอ้ื ทองค�ำ จ�ำ นวนสรา้ ง ๒๕๖ องค์ บรจิ าคบชู าองคล์ ะ ๑๒๐,๐๐๐ บาท เนอ้ื นวโลหะจำ�นวนสรา้ ง ๒,๕๕๖ องค์ บริจาคบชู าองคล์ ะ ๓,๕๐๐ บาท เน้ือเงิน จ�ำ นวนสร้าง ๙๐๐ องค์ บริจาคบูชาองค์ละ๓,๕๐๐ บาท พระผงไพรีพินาศ ๑ ศตวรรษ และพระผงนิรันตราย ๑ ศตวรรษ จำ�นวนสร้างรวม ๑๐,๐๐๐ องค์บรจิ าคบชู าองคล์ ะ ๒๐๐ บาท ครอบนาํ้ พระพทุ ธมนต์ ๑ ศตวรรษ เนอ้ื ทองแดง จ�ำ นวนสรา้ ง ๑๙๙ องค์ บรจิ าคบชู าองคล์ ะ ๑๒,๐๐๐ บาท เหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ฉลองพระชนั ษา๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เน้อื ทองค�ำ เนอ้ื เงิน เน้ือทองแดง เนือ้ ผงพทุ ธคุณ ทว่ี ดั บวรนิเวศวหิ ารจดั สร้างขึน้ (ดรู ายละเอยี ดทบ่ี นั ทกึ ไวใ้ นจดหมายเหตุ ภาคที่ ๒ ในหวั ขอ้ “เหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖”) 123

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ นอกจากน้ี โครงการบูรณปฏิสังขรณ์โบราณสถาน ศาสนสถาน พิพิธภัณฑสถานจังหวัดกำ�แพงเพชรเฉลิมพระเกียรติ ศูนย์จริยศึกษา ส.ธ. ได้จัดสร้างสิ่งมงคลสักการะท่ีระลึกเน่ืองในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ให้บริจาคบูชาเพ่ือหารายได้ดำ�เนินโครงการดังกล่าว และได้นำ�เข้าพิธีพุทธาภิเษก มังคลาภเิ ษกครง้ั นี้ดว้ ย (ดูรายละเอียดที่บันทึกไว้ในจดหมายเหตุ ภาคท่ี ๔ ในหัวข้อ “กิจกรรมงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯในสว่ นภูมิภาค จงั หวดั ก�ำ แพงเพชร”) วัดบวรนเิ วศวิหารไดก้ �ำ หนดพธิ พี ุทธาภิเษก มังคลาภเิ ษก ในวนั พุธ ท่ี ๒๘ สิงหาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาที ตามก�ำ หนดการดังนี้ ก�ำ หนดการ พธิ ีพทุ ธาภิเษก มังคลาภิเษก พระพุทธชนิ สหี ์จ�ำ ลอง พระกริ่ง พระไพรีพนิ าศ พระนิรนั ตราย ครอบน้ําพระพุทธมนต์ ๑ ศตวรรษเหรยี ญพระรูปเหมือนสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก สง่ิ มงคลสกั การะฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก วันพุธ ที่ ๒๘ สงิ หาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาที ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร กรุงเทพมหานคร๑๒ ____________________วนั พธุ ท่ี ๒๘ สงิ หาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ (แรม ๗ คา่ํ เดือน ๙)เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี - คณะกรรมการ ศิษยานุศิษย์ พุทธศาสนิกชนพร้อม ณ มณฑลพิธีหน้า พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวิหาร - พระมหาราชครูพิธศี รีวิสุทธคิ ณุ วบิ ลู ย์เวทยบ์ รมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ หัวหน้าพราหมณ์เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ ประกอบพิธีบวงสรวงสังเวย เทพยดาบูชาฤกษ์ในการประกอบพิธีพุทธาภิเษก มังคลาภิเษก พระพุทธ ชนิ สหี จ์ ำ�ลอง ๙ นิ้ว พระกริ่ง ๑ ศตวรรษ พระไพรีพนิ าศเนือ้ ผง พระนิรันตราย เน้ือผง ครอบน้ําพระพุทธมนต์ ๑ ศตวรรษ และเหรียญพระรูปเหมือน เจา้ พระคณุ สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก—————————————————๑๒ ในการปฏบิ ตั ิ มบี างข้ันตอนทด่ี ำ�เนินงานต่างจากที่แจ้งไว้ในกำ�หนดการ ดงั ได้บันทกึ ไวใ้ นจดหมายเหตุ 124

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ส่ิงมงคลสักการะฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖เวลา ๑๔ นาฬกิ า - เจา้ พระคณุ สมเด็จพระวนั รตั ประธานพิธฯี จุดธูปเทยี นบูชาพระรัตนตรัย - จุดธูปเทียนบูชาหน้าพระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศ วริยาลงกรณ์ พระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส พระรปู สมเด็จพระสงั ฆราชเจ้า กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ - เปิดกรวยถวายสักการะท่ีหน้าพระรูปเจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก - เจ้าหนา้ ที่กรมการศาสนา อาราธนาศลี - ประธานสงฆใ์ หศ้ ลีเวลา ๑๔ นาฬิกา ๑๙ นาท ี - เจา้ ประคณุ สมเดจ็ พระวนั รัต ประธานพิธีฯ เจิมเทยี นชยั /เทียนวปิ ัสสี - จดุ เทยี นชัย - จุดเทยี นวิปัสสี - พระสงฆ์เจรญิ พระคาถาจดุ เทยี นชัย - เจ้าหนา้ ที่กรมการศาสนา อาราธนาพระปรติ ร - พระสงฆ์ ๑๐ รปู เจรญิ พระพทุ ธมนต์ - เจ้าประคุณสมเด็จพระวันรัต ประพรมนํ้าพระพุทธมนต์ และโปรยข้าวตอก ดอกไม้ - พระสงฆเ์ จริญชยั มงคลคาถา - เจา้ ภาพถวายจตุปจั จยั ไทยธรรมแดพ่ ระสงฆท์ ี่เจรญิ พระพุทธมนต์ - พระสงฆอ์ นุโมทนา - พระมหานาค๑๓ เขา้ ประจ�ำ อาสน์สงฆส์ วดพุทธาภิเษก - เจ้าประคุณสมเดจ็ พระวันรัต จุดเทียนกระบะมุกหน้าพระมหานาค - พระภาวนาจารย์ ๑๐ รูป น่งั อธษิ ฐานจิตเวลา ๑๖ นาฬิกา ๔๕ นาท ี - พระภาวนาจารย์ดับเทียนชยั - เจ้าภาพถวายจตปุ ัจจยั ไทยธรรมแดพ่ ระภาวนาจารย์ และพระมหานาค - พระสงฆ์อนโุ มทนา - เป็นเสร็จพิธี ครัน้ ณ วันพธิ ี เจา้ หนา้ ทเี่ ตรียมการตง้ั แต่งตกแต่งพระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวิหาร และมณฑลพธิ ไี วพ้ ร้อมดงั น้ี—————————————————๑๓ พระมหานาค จากวดั สทุ ศั นเทพวราราม 125

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลานพระอุโบสถภายในกำ�แพงแก้ว ด้านซ้าย เป็นมณฑลพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ต้ังร้ัวราชวตั ปิ ระดบั ตน้ กลว้ ยและตน้ ออ้ ย ภายในราชวตั ติ งั้ โตะ๊ ปผู า้ ขาววางเครอ่ื งสงั เวย มบี ตั รพระเกตุ บตั รเจา้ กรงุ พาลีบัตรพระภูมิ พานผลไม้ มีส้ม องุ่นแดง แอปเปิล เมลอน กล้วยนํ้าว้า ขนุน แก้วมังกร มะม่วง สับปะรด และมะพร้าว พานขนมหวาน มีฝอยทอง ข้าวเหนียวแก้ว พุทราเช่ือม ทองหยิบ ทองหยอด ทองเอก ขนมช้ันพานบายศรีปากชาม มีมันเชื่อม เผือกเชื่อม ขนมต้มขาว ขนมต้มแดง หมาก พลู พานเครื่องกระยาบวด มีงาขาว งาดำ� ถั่วเขียว เนย นม น้ําเปล่า พานนมสด นมเปรี้ยวชนิดข้น นมเปรี้ยวชนิดเหลว นํ้าผึ้ง แจกันดอกกุหลาบสีแดง ๑ คู่ กระทงดอกไม้ กระถางธูป แก้วน้ํา เทียนทอง เทียนเงิน พานข้าวตอกดอกไม้ พานพวงมาลัย เครอื่ งสังเวยทกุ พานประดบั ดว้ ยพวงมาลัย ดอกดาวเรอื ง และดอกกหุ ลาบ ภายในพระอุโบสถ บนฐานชุกชีพระพุทธชินสีห์พระประธานพระอุโบสถ ต้ังเครื่องสักการะสมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ สมเดจ็ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส สมเดจ็พระสังฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ สำ�รับแก้ว ๓ สำ�รับ หน้าแทน่ ชัน้ ลดหน้าฐานชุกชี ดา้ นซา้ ยประดิษฐานพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พร้อมเคร่ืองสักการะมีพานพุ่มเงินพานพุ่มทอง ๑ คู่ แจกันดอกไม้ ๑ คู่ และกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพ ตรงกลางต้ังโต๊ะหมู่เคร่ืองประกอบพิธีแถวบนตั้งเทียนมหามงคลทอง เงิน พานทองประดับดอกบัวปักเทียนวิปัสสี แถวกลางตั้งเทียนนวหรคุณแถวล่างต้งั เครื่องนมัสการพระรัตนตรยั ส�ำ รบั แกว้ หนา้ โตะ๊ หมูป่ ผู า้ กราบสีขาว แนวเสาพระอุโบสถ ด้านซ้ายตั้งอาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสงฆ์ ๑๐ รูป เจริญพระพุทธมนต์ ต้นอาสน์สงฆ์ต้ังครอบพระกร่ิง ด้านขวาต้ังเก้าอ้ีประธานสงฆ์พร้อมโต๊ะเคียงสำ�หรับสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต)ผู้ชว่ ยเจา้ อาวาสวัดบวรนเิ วศวหิ าร และตงั้ เกา้ อีส้ ำ�หรบั ผ้รู ว่ มพิธี กลางพระอุโบสถ ต้ังร้ัวราชวัติประดับด้วยต้นกล้วย ต้นอ้อย ฉัตร ธง และโยงสายสิญจน์ โดยรอบทง้ั สม่ี มุ ราชวตั ิ ไปยงั พระพทุ ธชนิ สหี ์ พระประธานพระอโุ บสถ วางมว้ นสายสญิ จนท์ พี่ านแกว้ ขา้ งเกา้ อป้ี ระธานสงฆ์ที่สี่มุมราชวัติ และแนวราชวัติด้านซ้ายและด้านขวา ตั้งอาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสงฆ์เจริญจิตตภาวนา ๘ รูปกลางราชวัติต้ังโต๊ะวางส่ิงมงคลที่ระลึกที่เข้าพิธีพุทธาภิเษกและมังคลาภิเษก มี พระพุทธชินสีห์จำ�ลอง พระกร่ิง๑ ศตวรรษ พระผงพระไพรีพินาศ ๑ ศตวรรษ พระผงพระนิรันตราย ๑ ศตวรรษ ครอบนํ้าพระพุทธมนต์ ๑ศตวรรษ เหรียญพระรูปเหมือนสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก แนวราชวัติดา้ นทางเขา้ พระอโุ บสถตง้ั ตเู้ ทยี นชัย เทยี นวิปสั สี ขันสาคร ถดั ไปชดิ ผนงั ระหว่างประตูพระอโุ บสถตง้ั อาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสงฆ์เจริญจิตตภาวนา ๑ รูป และสำ�หรับพระมหานาคสวดพุทธาภิเษก ๔ รูป ด้านหน้าพระสวดพุทธาภิเษกตั้งเครอื่ งบชู ากระบะมุก พระสงฆ์ ๑๐ รูป ท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์ มี สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม พระพรหมเมธาจารย์ (คณิศร์ เขมวํโส) วัดบุรณศิริมาตยาราม พระพรหมเมธี (จำ�นงค์ธมฺมจารี) วัดสัมพันธวงศาราม พระพรหมมุนี (สุชิน อคฺคชิโน) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม พระธรรมกวี(ลือชัย คุณวุฑฺโฒ) วัดราชาธิวาส พระธรรมวราภรณ์ (มนตรี คณิสฺสโร) วัดเครือวัลย์ พระธรรมเมธาจารย์(อิ่ม อรินฺทโม) วัดโสมนัสวิหาร พระธรรมธัชมุนี (อมร าโณทโย) วัดปทุมวนาราม พระธรรมบัณฑิต 126

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖(อภพิ ล อภพิ โล) วดั พระราม ๙ กาญจนาภิเษก และพระเทพปัญญามนุ ี (ทองดี ต ายโุ ก) วดั อาวุธวิกสติ ารามเข้าส่พู ระอโุ บสถ แลว้ ขึ้นนง่ั ยงั อาสน์สงฆ์ด้านซ้ายพระมหาราชครพู ิธีศรีวสิ ทุ ธิคุณ วิบลู ย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ นายสวสั ดิ์ โชติพานชิ ประธานฝา่ ยฆราวาส หวั หน้าพราหมณเ์ ทวสถานโบสถพ์ ราหมณ์ ประกอบพธิ ีบวงสรวง โปรยขา้ วตอกดอกไมใ้ นพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบชู าฤกษ์ สงั เวยเทพยดาบูชาฤกษ์ ในการประกอบพธิ พี ุทธาภเิ ษก มงั คลาภเิ ษกฯ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๕ นาที นายสวสั ด์ิ โชตพิ านิช ประธานฝ่ายฆราวาส จดุ ธปู เทียนทโ่ี ตะ๊ เครื่องสังเวยจุดธูปหางปักท่ีเคร่ืองสังเวย ผู้ร่วมพิธีร่วมกันปักธูปหางที่เครื่องสังเวยเสร็จแล้ว พระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณวิบูลย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ อ่านโองการบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ จบแล้ว ประธานและผู้ร่วมพิธีโปรยข้าวตอกดอกไม้ เจ้าหน้าที่พราหมณ์บันลือสังข์ ลั่นฆ้องชัย และไกวบัณเฑาะว์ เป็นเสร็จพธิ บี วงสรวงสงั เวยเทพยดาบชู าฤกษ์ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๕๓ นาที พระมหาราชครูพธิ ศี รีวิสุทธคิ ุณ วบิ ูลยเ์ วทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์และผู้ร่วมพิธีเข้าสู่พระอุโบสถ ถวายพวงมาลัยสักการะส่ิงมงคลท้ังหลายภายในร้ัวราชวัติ กราบพระพุทธชินสีห์พระประธานพระอุโบสถ พระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณ วิบูลย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ เจิมใบมะตมู และใบพลลู อยลงในขันสาครท้ังคู่ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๑ นาที สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหารประธานในพิธีเข้าสู่พระอุโบสถ กราบนมัสการพระพุทธชินสีห์ พระประธานพระอุโบสถ นั่งท่ีเก้าอ้ีประธานสงฆ์นายอภัย จันทนจุลกะ ถวายกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพแด่สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) จากนั้นสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) จุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย กราบราบ แล้วเดินไปยังฐานชุกชีพระประธานพระอุโบสถ จุดธูปเทียนสักการะพระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส และสมเดจ็ พระสังฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ ตามล�ำ ดับแล้วกราบ จากนนั้ ไปยังที่ประดษิ ฐานพระรูปสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกเปิดกรวยกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพ กราบ แล้วกลับไปนั่งยังเก้าอ้ีประธานสงฆ์ เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล127

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๑๐ นาที สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) ให้ศีล จบแล้ว สมเด็จพระวันรัต(จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) เจิมเทียนชัยและเทียนวิปัสสีแล้วจุดเทียนชัยและเทียนวิปัสสี พระสงฆ์เจริญพระคาถาจุดเทียนชัย สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ออกจากพระอุโบสถไปประกอบพิธีเททองหล่อพระกร่ิงอดุ มสมบูรณ์ ที่สร้างเน่ืองในวนั เกดิ ของสมเด็จพระวันรตั เสร็จแล้ว สมเดจ็ พระวนั รตั เข้าสพู่ ระอโุ บสถน่ังยังท่ีเดมิสมเดจ็ พระวันรตั (จุนท์ พฺรหมฺ คตุ ฺโต) ผ้ชู ่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร สมเดจ็ พระวนั รตั (จุนท์ พฺรหฺมคุตโฺ ต) จุดธูปเทยี นสกั การะพระรูป จุดธปู เทยี นบูชาพระรัตนตรยั สมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ สมเดจ็ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และสมเดจ็ พระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หฺมคตุ ฺโต) เจิมเทียนชยั สมเดจ็ พระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมพฺ โร) จุดเทียนครอบพระกร่งิ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๒๓ นาที เจ้าหน้าที่กรมการศาสนา อาราธนาพระปริตร พระสงฆ์ ๑๐ รูป เจริญพระพุทธมนต์ เม่ือสวดถึงบทเสกนํ้า สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) จุดเทียนครอบพระกริ่งท่ีต้นอาสน์สงฆ์ ประธานสงฆ์เสกทำ�น้าํ พระพทุ ธมนต์ เมือ่ เสร็จการเจรญิ พระพุทธมนต์แลว้ เจ้าพนกั งานเชิญครอบพระกรงิ่ พร้อมพานขา้ วตอกดอกไมไ้ ปยงั มณฑลราชวตั ิ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๕๐ นาที สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ไปยังมณฑลราชวัติประพรมน้ําพระพุทธมนต์ และโปรยข้าวตอกดอกไม้ที่พระพุทธชินสีห์จำ�ลอง พระกร่ิง ๑ ศตวรรษ พระผงพระไพรีพินาศ๑ ศตวรรษ พระผงพระนริ ันตราย ๑ ศตวรรษ ครอบนํา้ พระพุทธมนต์ ๑ ศตวรรษ เหรยี ญพระรูปเหมอื นสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก สิ่งมงคลสกั การะฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ขณะน้ัน 128

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา จบแล้ว คณะกรรมการฝ่ายฆราวาสถวายจตุปัจจัยไทยธรรมแด่พระสงฆ์ที่เจริญพระพทุ ธมนต์ เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๕๑ นาที สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ประธานในพธิ ี กรวดนา้ํ พระสงฆอ์ นโุ มทนา สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) และพระสงฆ์ท่ีเจริญพระพุทธมนต์ พร้อมด้วยศิษยานุศิษย์คณะกรรมการฝา่ ยฆราวาส ถา่ ยรูปร่วมกนั หน้าพระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร พระมหานาค จากวัดสุทัศนเทพวราราม มี พระญาณโพธิ (ทองสุข สุวฑฺฒโน) พระสุธีรัตนาภรณ์(สมเจตต์ อธิจติ ฺโต) พระประสิทธิสตุ คณุ (ฉลอง สภุ าจาโร) และพระมหาคำ�แสน มงคฺ ลเสวี ท่จี ะเจริญจติ ตภาวนาพทุ ธาภิเษกและมังคลาภิเษกเข้าสู่พระอุโบสถ ขึ้นนั่งยงั อาสนส์ งฆ์ พระภาวนาจารย์ ๙ รปู มี พระราชวสิ ทุ ธิโสภณ(ท่อน าณธโร) วัดศรีอภยั วัน จังหวดั เลย พระราชภาวนาพินจิ (สนธิ์ อนาลโย) วัดพทุ ธบชู า พระครภู ทั รคณุ าธาร(ชดี ธมมฺ วโร) วดั ตาลนมิ ิต จงั หวดั สกลนคร พระครูวมิ ลญาณอุดม (ธรรมนญู ิตวฑฒฺ โน) วดั มณชี ลขณั ฑ์ จงั หวดัลพบุรี พระครูสังฆรักษ์ (เฉลิม เขมทสฺสี) วัดพระญาติการาม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระครูวิบูลธรรมกิจ(บวั เกตุ ปทุมสิโร) วัดช่องลมนาเกลอื จังหวัดชลบุรี พระครูวิชัยกจิ จารักษ์ (อดุ ม อตุ ฺตมปญโฺ ) วดั พิชัยสงครามจังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระคำ�บ่อ ตปญฺโ วัดใหม่บ้านตาล จังหวัดสกลนคร และพระสิริ สิริวฑฺฒโนวัดตาล จังหวดั นนทบุรี ขึน้ นัง่ ยงั อาสน์สงฆ์ในราชวัติ ๘ รปู และที่ใกล้ประตพู ระอุโบสถดา้ นทิศตะวนั ออก ๑ รปู พระภาวนาจารย์นั่งอธษิ ฐานจิต สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) กลับเข้าสู่ภายในพระอุโบสถ จุดธูปเทียนเคร่ืองบูชากระบะมุกหน้าพระมหานาคแล้วไปนั่งยังเก้าอ้ีประธานสงฆ์ พระมหานาคเริ่มสวดพุทธาภิเษก เจ้าพนักงานพราหมณ์จุดเทียนท่ีขันทองท้ายราชวัติ ต่อเทียนต่อเน่ืองไม่ให้ขาดสาย สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) และพระภาวนาจารยท์ ้งั ๙ รปู นงั่ อธษิ ฐานจติ เวลา ๑๖ นาฬิกา ๔ นาที เสร็จสิ้นการเจริญจิตตภาวนาพุทธาภิเษก เจ้าหน้าที่พราหมณ์บันลือสังข์ไกวบัณเฑาะว์ พระราชวิสทุ ธิโสภณ (ทอ่ น าณธโร) ประธานภาวนาจารย์ดับเทยี นชยั เวลา ๑๖ นาฬิกา ๑๓ นาที สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หฺมคตุ โฺ ต) กราบลาพระพทุ ธชนิ สหี ์พระประธานและกราบพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก แล้วออกจากพระอุโบสถเปน็ เสรจ็ พิธี 129

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พิธีมงั คลาภเิ ษกเขม็ ทร่ี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กบั เหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อยู่หวั ณ พระอโุ บสถวดั บวรนิเวศวิหาร วันจันทร์ ที่ ๙ กนั ยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๙ นาฬิกา ในโอกาสที่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเจริญพระชันษา๑๐๐ ปี ในวันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ นอกจากคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชนั ษาสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ไดจ้ ดั ทำ�เข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แล้ว วัดบวรนิเวศวิหารยังได้จัดทำ�เหรียญที่ระลึกเป็นวัตถุมงคลอนุสรณ์อีก ๒ ชนิด คือเหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รายได้จากการจำ�หน่ายเข็มท่ีระลึกและการให้เช่าบูชาเหรียญพระรูปเหมือนและเหรียญพระบรมรูปดังกล่าว นำ�เข้าสมทบทุนมูลนิธิสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช วดั บวรนิเวศวิหาร เฉพาะเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ทั้งเหรียญเนื้อทองคำ� เนื้อเงิน เนื้อทองแดงและเนอ้ื ผงพุทธคุณ วดั บวรนิเวศวหิ ารไดป้ ระกอบพธิ ีพุทธาภเิ ษก มงั คลาภเิ ษก มาแล้วครงั้ หน่ึง เมือ่ วนั พธุ ที่ ๒๘สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เมื่อคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กำ�หนดจัดพิธมี งั คลาภิเษกเขม็ ท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ จึงได้ให้วัดบวรนิเวศวิหารนำ�เหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซ่ึงยังมิได้ประกอบพิธีมังคลาภิเษก กับเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ มาเข้าพิธีมงั คลาภิเษกอีกครง้ั หน่งึ ด้วย คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาฯ ได้มอบหมายให้ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรีมีหนังสือกราบบังคมทูลเชิญ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี องค์ที่ปรึกษาในคณะกรรมการจัดงานฉลองพระชันษาฯ เสด็จพระราชดำ�เนินไปในพิธีมังคลาภิเษกเข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ เหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ และเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว มีความดงั นี้ 130

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖131

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงรบั เชญิ เสดจ็ พระราชด�ำ เนนิในพิธีมังคลาภิเษกดังกล่าว กำ�หนดในวันจันทร์ ที่ ๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ ดังหนังสือราชเลขานุการในพระองคส์ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี เชญิ พระราชกระแสแจง้ ตอ่ ปลดั ส�ำ นกั นายกรฐั มนตรีดังนี้ 132

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ การพิธีมังคลาภิเษกดังกล่าว ประกอบด้วยพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ และพิธีมังคลาภิเษกมีก�ำ หนดการดังนี้ ก�ำ หนดการ พิธีบวงสรวงสงั เวยเทพยดาบูชาฤกษ์ ในพิธีมงั คลาภเิ ษกเขม็ ทร่ี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯเหรยี ญพระรปู เหมอื นสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และเหรยี ญพระบรมรปู พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว ณ วัดบวรนเิ วศวหิ าร วันจนั ทร์ ที่ ๙ กันยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๗ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี ผู้ที่ไดร้ ับเชญิ เดินทางถงึ วดั บวรนเิ วศวิหารเวลา ๗ นาฬิกา ๔๕ นาท ี ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี (นายธงทอง จันทรางศุ) ประธานในพิธี เดินทาง ถงึ วดั บวรนิเวศวิหาร แล้วเข้าประจ�ำ ท่ีนัง่เวลา ๘ นาฬกิ า - ประธานในพิธีจุดธูปเทียน ณ โต๊ะเครื่องสังเวยและปักธูปหางที่เครื่องสังเวย เสร็จแลว้ เข้าประจ�ำ ท่นี ั่ง - พระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธคิ ุณ วิบลู ย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ อ่านโองการบวงสรวง “สังเวยเทพยดาบชู าฤกษ์”เวลา ๘ นาฬกิ า ๔๕ นาท ี เสร็จพธิ ี 133

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ก�ำ หนดการ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจักรีสริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ พระราชดำ�เนินไปในพิธีมงั คลาภิเษกเข็มที่ระลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และ เหรยี ญพระรปู เหมือนฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กับ เหรยี ญพระบรมรปู พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอย่หู ัวท่ีระลกึ เปดิ พพิ ธิ ภัณฑแ์ ละห้องสมดุ เจา้ อาวาสวัดบวรนเิ วศวหิ าร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร เขตพระนคร กรงุ เทพมหานคร วนั จันทร์ ที่ ๙ กนั ยายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๖๑๔ ____________________เวลา ๘ นาฬกิ า ๕๐ นาท ี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำ�เนินโดยรถยนต์พระที่นั่งจากวังสระปทุม ไปยังวัดบวรนิเวศ วิหาร เขตพระนครเวลา ๙ นาฬกิ า - รถยนตพ์ ระที่นง่ั ถงึ วดั บวรนเิ วศวิหาร (วงดรุ ยิ างค์บรรเลงเพลงมหาชยั ) - นายนิวัฒนธ์ �ำ รง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี ท่านผู้หญงิ บุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธกิ าร และนายธงทอง จนั ทรางศุ ปลัดสำ�นกั นายกรฐั มนตรี เฝา้ ฯ รบั เสดจ็ - นางปราณี สริวัฒน์ หัวหน้าผู้ตรวจราชการสำ�นักนายกรัฐมนตรี ทูลเกล้าฯ ถวายพวงมาลัย - เสดจ็ เขา้ ภายในพระอุโบสถ - ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการบูชาพระพุทธชินสีห์ และทรงจุดธูปเทียน เครื่องทองน้อยถวายราชสักการะพระบรมราชสรีรางคารรชั กาลท่ี ๖ - ทรงกราบ - ประทับพระราชอาสน์ - ทรงศลี (ประธานสงฆ์ ถวายศีล จบ) - นายนวิ ัฒนธ์ ำ�รง บุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี กราบบังคมทลู รายงาน - เสด็จฯ ไปยังตู้เทียนชัย ทรงเจิมเทียนชัย ทรงรับเทียนชนวน ทรงจุดไฟจาก—————————————————๑๔ ในการปฏิบตั ิ มบี างขน้ั ตอนทดี่ ำ�เนินงานตา่ งจากทแี่ จ้งไว้ในกำ�หนดการ ดงั ได้บันทกึ ไวใ้ นจดหมายเหตุ 134

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ โคมไฟฟ้า แล้วถวายสมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์รับเทียนชนวน บริกรรมคาถาจุดเทียนชัย แล้วถวายคืน - สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงรับเทยี นชนวนแล้วพระราชทานแกเ่ จา้ พนักงานพระราชพิธี (ขณะสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์จุดเทียนชัย พระสงฆ์เจริญคาถา จุดเทียนชัย ชาวพนักงานล่ันฆอ้ งชยั ประโคมสังข์ แตร ดรุ ิยางค์) - เสด็จฯ ไปยงั หน้าฐานชุกชี ทรงเจิมเทียนพระมหามงคลทอง เงนิ เทียนวปิ สั สี แล้วทรงจุดเทียนชนวนจากโคมไฟฟ้า จุดเทียนพระมหามงคล เทียนวิปัสสี และเทยี นนวหรคณุ - ทรงคม - เสด็จฯ ไปทรงพระสุหร่าย เข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ระลึก เปดิ พพิ ธิ ภณั ฑแ์ ละหอ้ งสมดุ เจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ - ทรงโรยดอกมะลิในมณฑลราชวตั ิ - ประทับพระราชอาสน์ ณ ท่ีเดมิ - โปรดเกลา้ ฯ ใหน้ ายนวิ ฒั นธ์ ำ�รง บุญทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี ไปประเคน จตปุ จั จยั ไทยธรรมถวายพระสงฆ์ - ทรงหล่ังทักษโิ ณทก (พระสงฆถ์ วายอนุโมทนา) - เสดจ็ ฯ ไปทรงกราบทีห่ นา้ เครอื่ งนมัสการ - เสด็จฯ ไปทรงจุดเทียนทอง เทียนเงิน และธูปเทียนเครื่องบูชากระบะมุก หนา้ พระสวดภาณวาร แลว้ ทรงจดุ เทยี นมงั คลาภเิ ษกทขี่ นั สาคร ขา้ งตเู้ ทยี นชยั - ทรงคม - เสด็จออกจากพระอโุ บสถ - เสด็จฯ ไปประทับรถยนต์พระท่ีน่งั - เสด็จพระราชดำ�เนินกลบั (วงดรุ ยิ างคบ์ รรเลงเพลงมหาชัย) 135

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แผนผงั พธิ มี ังคลาภิเษก เขม็ ท่ีระลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี และเหรียญพระรูปเหมอื นฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี กับเหรยี ญพระบรมรูปพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว ภายนอกพระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวิหาร วันจนั ทร์ ท่ี ๙ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ๓ ๑ ๖๒ ๕ ๑ ๕ ๕ ๔๑. โต๊ะบวงสรวง ๔. จุดลงทะเบยี น๒. ศาลาไทยตงั้ วงปีพ่ าทย์ ๕. ปะรำ�ส�ำ หรบั ผู้มาเฝา้๓. วงประโคม ๖. ปะรำ�สำ�หรบั ประชาชน 136

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แผนผงั พิธีมงั คลาภเิ ษกเข็มท่รี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ และเหรยี ญพระรูปเหมือนฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ กบั เหรียญพระบรมรปู พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั ภายในพระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวิหาร วันจนั ทร์ ที่ ๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ ๑๔ ๑ ๓ ๑๓ ๒ ๔ ๗๗ ๕ ๖ ๑๒ ๙ ๗๘๗ ๑๒ ๑๐ ๑๑๑๑๑๑๑๑ ๗๑. เทียนมหามงคลทอง เงิน เทยี นวปิ ัสสี และเทียนนวหรคุณ ๗. อาสนส์ งฆ์นงั่ ปรกภายในราชวตั ิ๒. เครื่องนมสั การทองทิศ พรอ้ มพระแท่นทรงกราบ ๘. ตเู้ ทยี นขนาบข้างด้วยขันสาคร ๑ คู่ และเครอื่ งทองน้อย ๙. โตะ๊ วางผา้ ไตร และจตุปัจจัยไทยธรรม๓. อาสนป์ ระธานสงฆ ์ ๑๐. เคร่อื งบชู ากระบะมุก๔. พระเกา้ อ ี้ ขนาบขา้ งดว้ ยเทยี นทอง เงนิ๕. อาสน์สงฆจ์ รญิ พระพุทธมนต์ และเจริญชยั มงคลคาถา ๑๑. อาสน์สวดภาณวาร และนงั่ ปรก ๖. โต๊ะวางเทียนทรี่ ะลึกฯ และสง่ิ มงคลทรี่ ะลกึ ฯ ๑๒. ผมู้ าเฝา้ ฯ แวดล้อมดว้ ยราชวตั ิฉตั รขาวยอดธง ๑๓. ผตู้ ามเสด็จ ตน้ กลว้ ย ออ้ ย มมุ ละ ๓ ตน้ ๑๔. ธปู เทยี นเคร่ืองนมสั การ 137

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ คร้ัน ณ วันพิธี เจ้าพนักงานเตรียมการต้ังแต่งตกแต่งพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหารและมณฑลพิธีไวพ้ ร้อม ดงั น้ี บริเวณด้านหน้าพระอุโบสถ แนวกำ�แพงแก้วประดับด้วยผ้าสีขาวและสีม่วง บันไดทางข้ึนพระอุโบสถปลู าดพระบาทถึงประตูพระอโุ บสถด้านขวา มุมบันไดตกแตง่ ด้วยพุ่มดอกไมส้ ด ๑ คู่ สองข้างทางเขา้ พระอุโบสถภายในกำ�แพงแก้วด้านซ้ายและนอกแนวกำ�แพงแก้วตั้งปะรำ�สำ�หรับข้าราชการเฝ้าทูลละอองพระบาท ภายในศาลาไทยตงั้ วงปพ่ี าทยข์ องส�ำ นกั การสงั คตี กรมศลิ ปากร ระหวา่ งศาลาไทยกบั ก�ำ แพงแกว้ เปน็ วงประโคม ทยี่ อ่ มมุกำ�แพงแก้วด้านนอกท้ัง ๒ ฝั่ง ตั้งพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกและนอกแนวก�ำ แพงแกว้ ดา้ นขวาตัง้ ปะรำ�สำ�หรบั ประชาชนเฝา้ ทูลละอองพระบาท ลานพระอุโบสถภายในกำ�แพงแก้วด้านทิศตะวันออก เป็นมณฑลพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ต้ังรั้วราชวัติประดับต้นกล้วยและต้นอ้อย ภายในราชวัติตั้งโต๊ะปูผ้าขาววางเคร่ืองสังเวย มีบัตรพระเกตุบัตรเจ้ากรุงพาลี บัตรพระภูมิ พานผลไม้ มีส้มแมนดาริน องุ่นแดง แอปเปิล สาลี่ เมลอน กล้วยน้ําว้า ขนุนแกว้ มงั กร มะมว่ งนา้ํ ดอกไม้มัน สบั ปะรด และมะพร้าว พานขนมหวาน มีหนมุ านคลุกฝนุ่ ทองหยอด พุทราเชอ่ื มข้าวเหนียวแก้ว ทองหยิบ ทองเอก ฝอยทอง พานบายศรีปากชาม มีมันเชื่อม เผือกเช่ือม ขนมต้มขาวขนมตม้ แดง หมาก พลู พานเคร่อื งกระยาบวด มีงาขาว งาด�ำ ถวั่ เขียว เนย นม นํ้าเปล่า นมสด นมเปร้ยี วชนดิ ข้นนมเปรีย้ วชนดิ เหลว น้าํ ผง้ึ แจกันดอกกุหลาบสีแดง ๑ คู่ กระทงดอกไม้ กระถางธูป แกว้ นํ้า เทียนทอง เทียนเงนิพานข้าวตอกดอกไม้ พานพวงมาลัย มีแผ่นภาพเข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ตั้งอยู่ด้านหน้าพานบายศรีปากชาม พานเครื่องสังเวยท้ังหมดประดับดว้ ยพวงมาลยั ดอกดาวเรอื ง และดอกกุหลาบ ภายในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร หน้าฐานชุกชีพระประธานพระอุโบสถ ด้านซ้ายต้ังเครื่องนมัสการส�ำ หรบั พธิ เี จรญิ พระพทุ ธมนตก์ อ่ นเวลาเสดจ็ พระราชด�ำ เนนิ ถงึ ตรงกลางแถวบนตง้ั เทยี นพระมหามงคลทอง เงนิระหว่างคู่เทียนพระมหามงคลต้ังเทียนวิปัสสีปักบนพานซ่ึงประดับด้วยดอกบัวขาว แถวล่างต้ังเทียนนวหรคุณถัดออกมาลาดสุจหน่ีต้ังโต๊ะจำ�หลักลายปิดทอง ทอดเคร่ืองนมัสการทองทิศพร้อมพระแท่นทรงกราบ ก่อนเวลาเสดจ็ พระราชด�ำ เนนิ ถงึ จะไดถ้ วายคลุมด้วยเยียรบบั ถดั ไปด้านขวาตัง้ โตะ๊ ทอดเครือ่ งทองนอ้ ย ชิดผนังด้านซ้ายตั้งโต๊ะวางเคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรม มีผ้าไตรเต็มพร้อมใบปวารณา ๒๓ สำ�รับ ที่แนวเสาพระอุโบสถด้านซ้ายตั้งอาสน์สงฆ์ท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์และเจริญชัยมงคลคาถา ๑๐ รูป พร้อมกระโถนขันน้ํา และแท่นปกั พัด ตรงกลางพระอโุ บสถตง้ั ราชวตั ิ ฉัตรขาวยอดธง ต้นกล้วย ตน้ อ้อย มะพรา้ ว มุมละ ๓ ชุด ภายในราชวัติตรงกลางตั้งโต๊ะวางเข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือนสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สี่มุมราชวัติต้ังอาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสงฆ์น่ังปรกอธิษฐานจิตมุมละ ๑ ที่ แนวราชวัติ 138

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ดา้ นประตูทางเขา้ พระอุโบสถ ตรงกลางต้งั ต้เู ทียนชยั ขนาบด้วยขนั สาคร ๑ คู่ ปกั เทียนมงั คลาภิเษก ลอยดอกบวัใบมะตูม และใบพลู ระหว่างประตูพระอุโบสถ ชิดแนวผนัง ตั้งอาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสวดภาณวาร ๔ รูป ซึ่งจะน่ังปรกอธิษฐานจิตด้วย ถัดไปทางประตูด้านขวาต้ังอาสน์สงฆ์อีก ๑ ท่ี สำ�หรับพระสงฆ์นั่งปรกอธิษฐานจิต รวมเป็นพระน่ังปรกอธิษฐานจิตนั่งชิดผนัง ๕ รูป และน่ังส่ีมุมราชวัติ ๔ รูป หน้าอาสน์สงฆ์สำ�หรับพระสวดภาณวารตงั้ โตะ๊ เตย้ี ปูเยยี รบับทอดเครอ่ื งนมัสการกระบะมุก ขนาบด้วยเทียนทองและเงิน ที่แนวเสาพระอุโบสถด้านขวาใกล้ฐานชุกชี ตั้งอาสน์ประธานสงฆ์ ปูผ้าสันถัตสีแดง ตั้งกระโถน ขันน้ําและแท่นปักพัดยศ ถัดมาปูพรม ลาดสุจหน่ี ทอดพระเก้าอี้ที่ประทับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี หลังที่ประทับ ตั้งเก้าอ้ีประธานคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชนั ษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖และกรรมการ ผตู้ ามเสดจ็ พระราชดำ�เนิน และผมู้ าเฝา้ ทลู ละอองพระบาท ท่ีฐานชุกชีด้านอาสน์ประธานสงฆ์ ต้ังพานแก้ววางม้วนสายสิญจน์ที่โยงมาจากโต๊ะเข็มที่ระลึก ผ่านไปยังเคร่ืองประกอบพิธี อาสน์สงฆ์ จนถึงพระพุทธชินสีห์ พระประธานพระอุโบสถ ตามลำ�ดับ โดยปล่อยชายเหนอื อาสนส์ งฆ์ในราชวตั ิและดา้ นผนังทางเข้าพระอุโบสถส�ำ หรบั พระสงฆ์ถอื ในระหวา่ งประกอบพธิ ี ก่อนถึงเวลาพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ ในพิธีมังคลาภิเษกฯ ผู้ได้รับเชิญเดินทางถึงวัดบวรนิเวศวหิ าร เจ้าหนา้ ที่เชญิ นง่ั ณ ปะร�ำ ที่กำ�หนด พระสงฆ์ ๑๐ รปู ท่จี ะเจริญพระพทุ ธมนตห์ ลังพธิ ีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบชู าฤกษแ์ ละจะเจรญิ ชยั มงคลคาถาในพธิ ีมังคลาภิเษก เขา้ สู่พระอโุ บสถวดั บวรนิเวศวิหารขึน้ นงั่ยงั อาสนส์ งฆฝ์ งั่ ตะวนั ออก มสี มเดจ็ พระมหามนุ วี งศ์ (อมั พร อมพฺ โร) วดั ราชบพธิ สถติ มหาสมี าราม พระพรหมเวที(สนทิ ชวนปญโฺ ) วดั ไตรมติ รวิทยาราม พระพรหมวชิรญาณ (ประสิทธ์ิ เขมงฺกโร) วดั ยานนาวา พระพรหมเมธี(จำ�นงค์ ธมมฺ จาร)ี วัดสมั พันธวงศาราม พระพรหมมนุ ี (สุชนิ อคคฺ ชโิ น) วัดราชบพธิ สถิตมหาสมี าราม พระพรหมดิลก (เอ้ือน หาสธมฺโม) วัดสามพระยา พระธรรมกวี (ลือชัย คุณวุฑฺโฒ) วัดราชาธิวาส พระธรรมรัตนวิสุทธิ์(พลายงาม จนฺทสวุ ณฺโณ) วดั ราชสทิ ธาราม พระธรรมสิทธิเวที (ถมยา อภจิ โร) วดั สังเวชวศิ ยาราม และพระธรรมบัณฑิต (อภพิ ล อภิพโล) วัดพระราม ๙ กาญจนภิเษก เวลา ๗ นาฬิกา ๔๐ นาที นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี กรรมการและเลขานุการคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาฯ ประธานในพิธีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์จุดธูปเทียนท่ีโต๊ะพิธีบูชาฤกษ์ จุดธูปหาง และปักธูปหางท่ีเคร่ืองสังเวย ผู้มาร่วมพิธี อาทิ ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะรองราชเลขาธิการ และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่สำ�นักงานปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี ปักธูปหางท่ีเครื่องสังเวยขณะนนั้ วงปพ่ี าทยก์ รมศิลปากรบรรเลงเพลงสาธุการ 139

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พระมหาราชครพู ิธศี รีวิสทุ ธคิ ณุ วบิ ูลยเ์ วทยบ์ รมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์หัวหน้าพราหมณ์เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ ประกอบพธิ ีบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ ในการประกอบพิธีมังคลาภเิ ษกเข็มท่ีระลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรฐั มนตรี พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนต์ประธานในพิธีปักธูปหางท่เี คร่อื งสังเวย และโปรยขา้ วตอกดอกไม้ 140

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๗ นาฬิกา ๕๗ นาที พระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณ วิบูลย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์พฤฒาจารย์ อ่านโองการบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์ ขณะนั้นเจ้าหน้าท่ีพราหมณ์บันลือสังข์ ล่ันฆ้องชัยและไกวบัณเฑาะว์ เมื่อพระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณ วิบูลย์เวทย์บรมหงส์ พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ อ่านโองการบวงสรวงสังเวยเทพยดาบูชาฤกษ์จบแล้ว นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี ประธานในพิธี ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธิการ และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ผู้มาร่วมพิธี โปรยข้าวตอกดอกไม้ ขณะนั้นเจ้าหน้าท่ีพราหมณ์บันลือสังข์ ลั่นฆ้องชัย และไกวบัณเฑาะว์ วงปี่พาทย์บรรเลงเพลงโปรยขา้ วตอก เมื่อโปรยข้าวตอกดอกไม้เสรจ็ แลว้ ปีพ่ าทยห์ ยุดบรรเลง สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ปฏิบัติหน้าท่ีแทนสมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) เขา้ ส่พู ระอุโบสถ พระมหาราชครูพธิ ีศรวี สิ ทุ ธคิ ณุ วิบูลยเ์ วทยบ์ รมหงส์พรหมพงศ์ พฤฒาจารย์ นำ�นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี ประธานในพิธี เข้าสู่พระอุโบสถถวายพวงมาลัยสักการะสิ่งมงคลที่ระลึก เข็มที่ระลึก เหรียญพระรูป และเหรียญพระบรมรูปท่ีโต๊ะพิธีในราชวัติจากนั้นกราบพระพุทธชินสีห์พระประธานพระอุโบสถ และกราบสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานฝา่ ยสงฆ์ แล้วนง่ั ยังเกา้ อ้ีที่ก�ำ หนด เวลา ๘ นาฬิกา นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี ประธานในพิธีจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพระรัตนตรัยที่ฐานชุกชี กราบ แล้วกลับไปน่ังท่ีเดิม เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาพระปริตรพระสงฆ์ ๑๐ รูป เจริญพระพุทธมนต์ จบแล้ว นายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี ปฏิบัติแทนนายกรฐั มนตรมี าถึงและเข้าสพู่ ระอโุ บสถ เวลา ๘ นาฬิกา ๓๕ นาที เจ้าพนักงานเชิญนายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรีนายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี และท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธิการ ออกจากพระอโุ บสถไปประจ�ำ ทเี่ ตรยี มรบั เสด็จ ณ ประตเู ซี่ยวกาง ทางเข้าวัดบวรนเิ วศวิหารดา้ นหนา้ พระอโุ บสถ เวลา ๘ นาฬิกา ๕๙ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีในฉลองพระองค์ชุดไทยจักรีสีน้ําตาลแกมม่วง เสด็จพระราชดำ�เนินโดยรถยนต์พระท่ีนั่งจากวังสระปทุมถึงวัดบวรนิเวศวิหาร วงดุริยางค์จากมณฑลทหารบกท่ี ๑๑ บรรเลงเพลงมหาชัย นายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาลรองนายกรัฐมนตรี นายธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี และท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธิการ เฝ้าทูลละอองพระบาทรับเสด็จ นางปราณี สริวัฒน์ หัวหน้าผู้ตรวจราชการสำ�นักนายกรัฐมนตรีทูลเกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวายมาลัยขอ้ พระกร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จเข้าภายในพระอุโบสถผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาททัง้ นัน้ ยนื ถวายความเคารพ เวลา ๙ นาฬิกา ๕ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการบูชาพระพุทธชินสีห์ และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อย ถวายราชสักการะ 141

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจ้าฟ้ามหาจกั รีสริ ินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงจดุ ธูปเทยี นเครอื่ งนมัสการบูชาพระพุทธชินสีห์พระบรมราชสรีรางคารพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงกราบ แล้วเสด็จไปทรงคมสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ทรงรับการถวายความเคารพจากผู้เฝ้าทูลละอองพระบาท แล้วประทับพระเก้าอ้ีผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาททัง้ น้ันน่ังทเ่ี ดิม เจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนาอาราธนาศีล สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) ประธานสงฆ์ถวายศีล สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงศีล จบแล้ว นายนิวัฒน์ธำ�รงบุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี กราบบังคมทูลรายงาน ความวา่ ขอพระราชทานกราบบงั คมทูลทราบฝา่ ละอองพระบาท ขา้ พระพทุ ธเจา้ นายนวิ ฒั นธ์ �ำรง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี ไดร้ บั มอบหมายจาก นายกรฐั มนตรี ในนามคณะกรรมการอ�ำนวยการจดั งานฉลองพระชนั ษาสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๑๐๐ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ และผทู้ เ่ี ฝา้ ทลู ละอองพระบาท อยู่ ณ ท่ีนี้ มีความส�ำนึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น ที่ใต้ฝ่าละอองพระบาท เสด็จพระราชด�ำเนินมาทรงประกอบพิธีมังคลาภิเษกเข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และ เหรยี ญพระรปู เหมอื นฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กบั เหรยี ญพระบรมรปู พระบาท สมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทร่ี ะลกึ เปดิ พพิ ธิ ภณั ฑแ์ ละหอ้ งสมดุ เจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ ในวันน้ี 142

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ การจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม พระราชทานพระมหากรุณาให้อยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ และสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร กับใต้ฝ่าละอองพระบาท ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม พระราชทานพระมหากรุณาทรงรับเป็นประธานที่ปรึกษาของการจดั งาน ซงึ่ การจดั งานประกอบดว้ ยการด�ำเนนิ งานตา่ ง ๆ อาทิ การบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ล พระกศุ ลพิธีท�ำบญุ ตกั บาตร งานนทิ รรศการ “พระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดุดพี ระสังฆบิดร” งานประชุมเสวนาพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป งานปฏบิ ตั ิบูชา “ญาณสังวร” งานจดั สรา้ งหอจดหมายเหตวุ ชิรญาณงานจดั สรา้ งอาคาร ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกและงานจดั ท�ำหนังสือทีร่ ะลึก เป็นต้น นอกจากนี้ ส�ำนักนายกรัฐมนตรีได้จัดท�ำเข็มท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ จ�ำนวน๒๕๑,๐๐๐ เข็มส�ำหรับจ�ำหน่ายจ�ำนวน ๒๕๐,๐๐๐ เข็ม ราคาเข็มละ ๓๐๐ บาท น�ำรายได้สมทบมูลนิธิ “สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหาร” ซึ่งมูลนิธิฯได้ด�ำเนินงานโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบ�ำเพ็ญสาธารณประโยชน์ สาธารณกุศล เพื่อส่งเสริมกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา วัฒนธรรม และประเพณีอันดีงามของชาติไทย ตลอดจนการมอบทุนการศึกษาแก่นักเรียนในโรงเรียนท่ีเก่ียวเนื่องกับสมเด็จพระสังฆราช มอบทุนรักษาพยาบาลแก่ผู้ป่วยอนาถาและผู้ป่วยยากไร้ท่ีอยู่ในโรงพยาบาลท่ีทรงสร้าง ส่วนเข็มท่ีระลึกอีกจ�ำนวน ๑,๐๐๐ เข็ม ใช้ส�ำหรบั การประชาสมั พันธแ์ ละพระราชทานใหแ้ กผ่ ูม้ ีอุปการคุณ ในโอกาสนี้ วดั บวรนเิ วศวหิ ารไดจ้ ัดสรา้ งเหรยี ญพระรูปเหมอื นฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ระลึกเปิดพิพธิ ภณั ฑแ์ ละห้องสมดุ เจ้าอาวาสวัดบวรนเิ วศวิหาร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ เพ่ือให้เชา่ บชู าอีกส่วนหนึง่ ดว้ ย สดุ ท้ายนี้ ข้าพระพทุ ธเจา้ ขอพระราชทานพระมหากรณุ าธคิ ุณ พระราชทานเข็มทร่ี ะลกึงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ให้แกผ่ มู้ อี ุปการคุณจ�ำนวน ๑๑ ราย โดยขอพระราชทานพระราชานญุ าตให้สมเดจ็ พระวนั รตั ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ปฏบิ ตั หิ นา้ ทแ่ี ทนพระองค์ ในการพระราชทานเขม็ ทีร่ ะลกึ ให้แกผ่ มู้ ีอปุ การคณุ ภายหลงั เสรจ็ สิ้นพธิ มี ังคลาภิเษกดังกลา่ วแลว้ ด้วยเกล้าดว้ ยกระหมอ่ ม 143

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๙ นาฬิกา ๑๕ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำ�เนินไปยังตู้เทียนชัย ทรงเจิมเทียนชัย ขณะน้ัน ผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทยืนถวายความเคารพสมเด็จพระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หฺมคตุ โฺ ต) มายงั หนา้ ตู้เทียนชัย สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงรบั เทยี นชนวนทเ่ี จา้ พนกั งานเชิญมาทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย ทรงจุดไฟจากโคมไฟฟ้า ทรงถวายเทียนชนวนท่ีทรงจุดแด่สมเด็จพระวันรัต(จุนท์ พรฺ หฺมคุตฺโต) แล้วทรงยนื อยู่ ณ ทีน่ ้นั สมเด็จพระวันรัต (จนุ ท์ พฺรหมฺ คตุ โฺ ต) รับเทยี นชนวนบรกิ รรมคาถาจุดเทียนชัย แล้วถวายคืน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงรับเทียนชนวนพระราชทานคนื แกเ่ จา้ พนกั งาน ขณะนั้น พระสงฆ์ท้ัง ๑๐ รูป เจรญิ คาถาจุดเทียนชัย ชาวพนกั งานลัน่ ฆอ้ งชยั ประโคมสงั ข์ แตร ดุริยางค์ วงปีพ่ าทย์บรรเลงเพลงสาธุการ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจักรสี ริ นิ ธร สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจ้าฟา้ มหาจกั รสี ริ ินธรสยามบรมราชกุมารี ทรงเจมิ เทียนพระมหามงคลทองเงนิ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจุดเทียนพระมหามงคล เทียนวปิ สั สี เทียนวิปสั สี และเทยี นนวหรคุณ ส มเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำ�เนินไปยังหน้าฐานชุกชี ทรงเจิมเทียนพระมหามงคลทอง เงิน เทียนวิปัสสี แล้วทรงรับเทียนชนวน ที่ทรงจุดจากโคมไฟฟ้า จุดเทียนพระมหามงคล เทียนวิปัสสี และเทียนนวหรคุณ แล้วพระราชทานคืนเทียนชนวนที่ทรงจุดแก่เจ้าพนกั งาน ทรงคม เวลา ๙ นาฬิกา ๑๗ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำ�เนินไปทรงพระสุหร่ายเข็มที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และเหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี 144

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กับเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ระลึกเปิดพิพิธภัณฑ์และหอ้ งสมุดเจา้ อาวาสวัดบวรนเิ วศวิหาร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ ขณะน้นั ชาวพนกั งานลน่ั ฆ้องชัย ประโคมสงั ข์แตร ดุริยางค์ ทรงโปรยดอกมะลิท่ีโต๊ะพิธีในมณฑลราชวัติ แล้วเสด็จกลับไปประทับพระเก้าอ้ี ณ ที่เดิม ผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทนง่ั ท่เี ดิม สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจา้ ฟา้ มหาจกั รีสิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงพระสุหร่ายและทรงโปรยดอกมะลิเขม็ ท่รี ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี เหรียญพระรูปเหมือนฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี และเหรียญพระบรมรูปพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หัว ท่รี ะลึกเปิดพพิ ิธภัณฑ์และห้องสมุดเจ้าอาวาสวัดบวรนเิ วศวิหาร ๒๑ เมษายน ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจ้าฟา้ มหาจกั รีสิรินธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มให้ นายนิวัฒน์ธ�ำ รง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี ประเคนจตปุ ัจจยั ไทยธรรมถวายสมเด็จพระวนั รัต (จนุ ท์ พฺรหฺมคตุ ฺโต) 145

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มให้ นายนวิ ฒั นธ์ ำ�รง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี ประเคนจตปุ จั จยั ไทยธรรมถวายสมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ทอ่ี าสนประธานสงฆ์ และประเคนจตปุ จั จยั ไทยธรรมถวายพระสงฆท์ เี่ จรญิ คาถาจดุ เทยี นชยั ๑๐ รปู ครบแลว้ นายนวิ ฒั นธ์ �ำ รง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี ถวายความเคารพและกลับไปน่ังทเ่ี ดิม เวลา ๙ นาฬิกา ๒๐ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีทรงหล่งั ทักษิโณทก พระสงฆถ์ วายอนโุ มทนา เจา้ พนกั งานนิมนต์พระสงฆท์ งั้ ๑๐ รูป ออกจากพระอโุ บสถ เจ้าพนักงานนิมนต์พระสงฆ์ที่จะนั่งปรกอธิษฐานจิต มี พระธรรมธีรราชมหามุนี (เท่ียง อคฺคธมฺโม)วัดระฆังโฆสิตาราม พระราชภาวนาพินิจ (สนธ์ิ อนาลโย) วัดพุทธบูชา พระครูวิมลญาณอุดม (ธรรมนูญิตวฑฺฒโน) วัดมณีชลขันธ์ จังหวัดลพบุรี พระครูวิชัยกิจจารักษ์ (อุดม อุตฺตมปญฺโ) วัดพิชัยสงคราม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระครูสังฆรักษ์ (เฉลิม เขมทสฺสี) วัดพระญาติการาม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระสงฆ์จากวัดราชสิทธารามที่จะสวดภาณวาร พุทธาภิเษก และน่ังปรกอธิษฐานจิต มี พระมหามอง อินฺทปญฺโพระมหาอภิวัฒน์ อภิวฑฒฺ โน พระมหาหล่อ านุตตฺ โร และพระครใู บฎีกาจกั รกฤษณ์ จกกฺ วโร เข้าส่พู ระอุโบสถขึ้นนั่งยังอาสน์สงฆ์ในราชวัติและด้านผนังระหว่างประตูพระอุโบสถ ตามลำ�ดับ ป่ีพาทย์บรรเลงเพลงกราวรำ�หยดุ บรรเลงเม่ือพระสงฆน์ ั่งพรอ้ มแลว้ เวลา ๙ นาฬิกา ๒๖ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำ�เนินไปทรงกราบที่หน้าเคร่ืองนมัสการ แล้วเสด็จไปทรงนมัสการสมเด็จพระวันรัต (จุนท์พฺรหฺมคุตฺโต) และมีพระราชปฏิสันถารเป็นเวลาประมาณ ๕ นาที ขณะน้ันผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทยืนถวายความเคารพ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจดุ ธปู เทยี นเครือ่ งบชู ากระบะมุกหน้าพระสวดภาณวาร 146