จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ค�ำอธบิ ายแผนผังพธิ บี �ำเพญ็ พระกุศลทักษิณานปุ ทานถวาย แด่สมเดจ็ พระสังฆราชแหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทร์ ทั้ง ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบุพการี ภายในพระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวิหาร วันพุธ ที่ ๒ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ ๑ - ๑๘. สมเดจ็ พระสงั ฆราช ๑๘ พระองค ์ ๒๖. พระป้ายพระนาม พระสมั พนั ธวงศ์เธอ ๑๙. พระบูรพาจารย ์ เจา้ ฟ้ากรมขนุ อิศรานรุ ักษ์ และพระปา้ ยพระนาม ๒๐. พระบพุ การี สมเดจ็ พระบวรราชเจา้ กรมพระราชวงั บวรมหาศักดพิ ลเสพ ๒๑. พระพุทธรปู ปางประทานพร ภ.ป.ร. พรอ้ มเคร่ืองทองน้อย ๒๒. พานพระภูษาโยง ๒๗. พระเกา้ อ้สี มเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช ๒๓. เคร่ืองทองน้อยถวายสักการะ สกลมหาสังฆปริณายก พร้อมเครื่องทองน้อย และเครือ่ งทองนอ้ ยทรงธรรม และเทียนดูหนงั สือเทศน์ ๒๔. เครอื่ งนมสั การกระบะมกุ พร้อมผ้ากราบสีขาว ๒๘. ธรรมาสน์ ๒๕. พระบรมรูปหล่อ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั ๒๙. อาสนส์ งฆ์ พรอ้ มโตะ๊ วางพานพระภูษาโยง พรอ้ มเครือ่ งทองน้อย ๒ สำ� รับ ๓๐. เกา้ อ้ีผู้แทนพระองค์สมเดจ็ พระสังฆราช ๓๑. เกา้ อพ้ี ระเถรานุเถระ และผู้มารว่ มพธิ ี ๓๒. โตะ๊ วางจตุปจั จยั ไทยธรรม รปู ขยายแผนผงั พธิ บี �ำเพ็ญพระกุศลทกั ษิณานปุ ทานถวาย แด่สมเดจ็ พระสงั ฆราชแห่งกรงุ รัตนโกสนิ ทร์ ท้งั ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบพุ การี ภายในพระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ าร วนั พุธ ที่ ๒ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ๒๑ ๑ ๒ ๗ ๘ ๙ ๑๓ ๑๔ ๓ ๔ ๖๕ ๑๐ ๑๑ ๑๕ ๑๖ ๑๗ ๑๒ ๒๓๑๘ ๑๙ ๒๘ ๒๒ ๒๔ ๒๐ ๒๕ ๒๖ ๒๙ ๒๗ 197
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ณ วันพธิ ี เจ้าหน้าทีส่ �ำนกั พระราชวัง กรมการศาสนา และวดั บวรนิเวศวหิ าร เตรยี มการต้งั แตง่ ตกแตง่ภายในพระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวหิ ารไว้พรอ้ ม ภายในพระอุโบสถ บนฐานชุกชีพระพุทธชินสีห์ พระประธานในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระรูปหล่อ๓ องค์ เรียงล�ำดับจากซ้ายไปขวา คือ พระรูปหล่อสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ สกลมหาสงั ฆปรนิ ายก (หมอ่ มราชวงศช์ น่ื สจุ ติ โฺ ต) สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ่ี ๑๓ สมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ (พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ ฤกษ)์ สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ่ี ๘ และสมเดจ็ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองคเ์ จ้ามนุษยนาคมานพ) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ท่ี ๑๐ หนา้ ฐานชกุ ชีตงั้ ชนั้ ย่อมุมลดหลนั่ กันเป็น ๕ ระดบั แถวท่ี ๑ ช้ันบนสุด ประดิษฐานพระพุทธรูปปางประทานพร ภ.ป.ร. ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานพระราชด�ำริให้ช่างปั้นขึ้น แล้วพระราชทานพระบรมราชานญุ าตให้วดั บวรนเิ วศวิหารจดั สรา้ งเมื่อพทุ ธศักราช ๒๕๐๘ แถวท่ี ๒ ริมด้านซ้ายและขวา ตั้งพานทองรองรับฉัตร ๕ ช้ัน ตรงกลางวางพุ่มดอกไม้สีขาวอักษรพระปรมาภิไธย ภ.ป.ร. และพ่มุ ดอกไมส้ ขี าวอกั ษรพระนามาภไิ ธย ส.ก. พร้อมเชิงเทยี น ๑ คู่ และเทยี นไฟฟ้า แถวท่ี ๓ ประดษิ ฐานพระรูปของสมเดจ็ พระสังฆราชเรยี งล�ำดับจากซ้ายไปขวา ดงั นี้สมเด็จพระสังฆราช (ศรี) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑ สมเด็จพระสังฆราช (สุก) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๒ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวาสุกรี)สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองค์ท่ี ๗ สมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าฤกษ์) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ท่ี ๘ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราชมหาสงฆปรนิ ายก (สา ปสุ สฺ เทโว) สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ี่ ๙ สมเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์สกลมหาสังฆปรินายก (หม่อมราชวงศ์ชื่น สุจิตฺโต) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ท่ี ๑๓ และสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงฆปรนิ ายก (ปลด กติ ตฺ โิ สภโณ) สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ่ี ๑๔ แถวที่ ๔ ประดิษฐานพระรูป สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (มี) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ท่ี ๓ สมเดจ็ พระอรยิ วงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสงั วร) สมเด็จพระสงั ฆราชพระองคท์ ่ี ๔สมเด็จพระอรยิ วงษญาณ สมเดจ็ พระสงั ฆราช (ดอ่ น) สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ี่ ๕ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชริ ญาณวโรรส (พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ มนษุ ยนาคมานพ) สมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคท์ ี่ ๑๐สมเดจ็ พระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิรวิ ัฒน์ (หมอ่ มเจ้าภชุ งค์ สริ วิ ฑฒฺ โน) สมเด็จพระสงั ฆราชพระองคท์ ่ี ๑๑สมเดจ็ พระอริยวงศาคตญาณ สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (อยู่ าโณทโย) สมเดจ็ พระสังฆราชพระองค์ท่ี ๑๕ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงฆปรินายก (จวน อุฏฺายี) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๖ และสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปริณายก(ป่นุ ปุณฺณสิริ) สมเดจ็ พระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๗ ระหวา่ งพระรูปสมเดจ็ พระสังฆราชพระองค์ท่ี ๕ กับพระองค์ที่ ๑๐ และสมเด็จพระสังฆราชพระองคท์ ่ี ๑๑ กบั พระองค์ที่ ๑๕ คนั่ ดว้ ยพานพมุ่ ดอกไมส้ เี หลอื งอักษรพระนามญ.ส.ส. รวม ๒ พาน 198
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แถวท่ี ๕ ประดิษฐานพระรปู สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเดจ็ พระสังฆราช (นาค) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๖ สมเดจ็ พระอริยวงศาคตญาณ สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงฆปรนิ ายก (แพ ตสิ ฺสเทโว) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ท่ี ๑๒ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปริณายก (วาสน์วาสโน) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ ถัดจากพระรูปสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ ประดิษฐานรูปพระบูรพาจารย์ของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๔ รปู เรียงล�ำดบั จากซ้ายไปขวาคือ พระรัตนธัชมุนี (จู อิสฺสราโณ) พระเทพมงคลรังสี (ดี พุทฺธโชติ) พระปลัดหรุง เซี่ยงฉี พระโสภณสมาจาร (เหรียญ สุวณฺณโชติ) ด้านซ้ายพระรูปสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๖ และระหว่างพระรูปสมเด็จพระสังฆราชพระองคท์ ่ี ๑๘ กับรูปพระรัตนธัชมนุ ี วางพานพุ่มดอกไม้สเี หลืองอักษรพระนาม ญ.ส.ส. รวม ๒ พาน หน้าพระรูปสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ ทอดเครื่องทองน้อยส�ำหรับถวายสักการะสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรตั นโกสินทร์ ๑๘ พระองค์ และพระบูรพาจารย์ ๑ ส�ำรับ เครื่องทองนอ้ ยส�ำหรับทรงธรรม๑ สำ� รับ หน้าฐานชุกชี ด้านซ้ายตรงย่อมุม ต้ังเสาบัวกลุ่มรองรับพานพระภูษาโยงซึ่งโยงจากฐานชุกชีมาพักไว้ตรงกลางตั้งเคร่ืองนมัสการกระบะมุก ๑ ส�ำรับ ลาดผ้ากราบสีขาวส�ำหรับประธานในพิธีบูชาพระรัตนตรัยดา้ นขวา ตงั้ ม้าเตย้ี จ�ำหลักลายปดิ ทองประดษิ ฐานรูปพระบพุ การีของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๒ รูป คือ นายน้อย คชวัตร พระชนก และนางกมิ นอ้ ย คชวตั ร พระชนนี ถัดออกมา ระหว่างมุมฐานชุกชีด้านขวากับเสาพระอุโบสถ ต้ังเสาบัวกลุ่มประดิษฐานพระบรมรูปหล่อคร่ึงพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทอดเครื่องทองน้อยส�ำหรับถวายสักการะ ๑ ส�ำรับและเครอื่ งทองนอ้ ยสำ� หรับทรงธรรม ๑ สำ� รบั ถัดไปทางด้านขวา ตั้งโต๊ะปูผ้าขาว ประดิษฐานพระป้ายพระนาม พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ และพระป้ายพระนาม สมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ พร้อมม้าเตี้ยจ�ำหลกั ลายปิดทอง ทอดเคร่อื งทองน้อย ๑ สำ� รบั สำ� หรบั ถวายสกั การะ ต้นแนวเสาพระอุโบสถดา้ นซ้าย ตัง้ ธรรมาสน์ พร้อมม้าสูงจำ� หลกั ลายปิดทองส�ำหรับวางเทียนดูหนงั สอืเทศน์ หน้าแนวเสาเป็นอาสน์สงฆ์ปูผ้าขาวส�ำหรับพระสงฆ์ที่จะเจริญพระพุทธมนต์และสดับปกรณ์ ๑๐ รูปตน้ อาสน์สงฆต์ ้ังม้าเต้ยี จำ� หลักลายปดิ ทองวางพานพระภูษาโยง ต้นแนวเสาพระอุโบสถด้านขวา ต้ังพระเก้าอี้ส�ำหรับสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ด้านหน้าพระเก้าอี้ตั้งม้าจ�ำหลักลายปิดทอง ๑ คู่ ทอดเคร่ืองทองน้อยส�ำหรับทรงธรรม๑ ส�ำรับ และเทียนดูหนังสือเทศน์ ถัดออกมาหน้าแนวเสาพระอุโบสถต้ังเก้าอี้ส�ำหรับสมเด็จพระวันรัต (จุนท์พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช และพระเถรานุเถระที่มาร่วมพิธี ด้านหลังแนวเสาชิดก�ำแพงพระอโุ บสถ ต้งั เกา้ อส้ี �ำหรบั พระเถรานเุ ถระ และผมู้ ารว่ มพิธี ตรงกลางพระอโุ บสถตงั้ เกา้ อสี้ �ำหรับประธานฝา่ ยฆราวาส และผมู้ ารว่ มพิธี หลังแนวเสาชิดผนังพระอุโบสถและหน้าพระอุโบสถ ตั้งโต๊ะวางเคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรมส�ำหรับถวาย 199
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖พระสงฆ์ท่ีแสดงพระธรรมเทศนา ๑ รูป พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์และสดับปกรณ์ ๑๐ รูป และผ้าไตรพร้อมย่ามท่ีระลึกส�ำหรับพระสงฆ์สดับปกรณ์ ๔๑๑ รูป ท่ีระเบียงหน้าพระอุโบสถตั้งโต๊ะปูผ้าขาววางพัดรองทรี่ ะลกึ ๔๒๒ ด้าม ส่วนหนงั สือทีร่ ะลึกจดั ไวท้ ่ปี ะรำ� ดา้ นทิศตะวันตก เคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรม ส�ำหรับพระสงฆ์แสดงพระธรรมเทศนา ๑ รูป ประกอบด้วย พัดรองท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ๑ ด้าม ย่ามผ้าไหมที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ๑ ใบ ผ้าไตรเต็มสพี ระราชนยิ ม ๑ ไตร หนงั สือทีร่ ะลกึ ประกอบด้วย (๑) หนงั สอื พระมงคลวเิ สสกถา (๒) หนงั สือพระธรรมเทศนาในการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลตา่ ง ๆ และในการพระราชพธิ ที รงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ล (๓) หนงั สอื พระธรรมเทศนาในการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลพระชนมพรรษาและในการพระราชพธิ ที รงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลเฉลมิ พระชนมายุ ๑ชุด สง่ิ มงคลสกั การะ ๑ ชุด เครือ่ งไทยธรรม ๑ ชุด ชุดถ้วยน�้ำชา ๑ ชดุ ปวารณากัปปิยภัณฑ์ ๑ ใบ เคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรมส�ำหรับพระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์และสดับปกรณ์ ๑๐ รูป ประกอบด้วยพัดรองทรี่ ะลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ๑๐ ด้าม ยา่ มผา้ ไหมทรี่ ะลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ๑๐ ใบผ้าไตรเต็ม สีพระราชนิยม ๑๐ ไตร หนังสือที่ระลึก ๑๐ ชุด มี (๑) หนังสือพระมงคลวิเสสกถา (๒) หนังสือพระธรรมเทศนาในการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลตา่ ง ๆ และในการพระราชพธิ ที รงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ล (๓) หนงั สอืพระธรรมเทศนาในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระชนมพรรษาและในการพระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลเฉลมิ พระชนมายุ เครื่องจตุปัจจัยไทยธรรมส�ำหรับพระสงฆ์ที่สดับปกรณ์ ๔๑๑ รูป ประกอบด้วย พัดรองท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ๔๑๑ ด้าม ย่ามผ้าไหมท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ๔๑๑ ใบ ผ้าไตรเต็มสีพระราชนิยม ๔๑๑ ไตร หนังสือท่ีระลึก ประกอบด้วย (๑) หนังสือพระมงคลวิเสสกถา (๒) หนังสือพระธรรมเทศนาในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลต่าง ๆ และในการพระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศล (๓) หนังสือพระธรรมเทศนาในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลพระชนมพรรษาและในการพระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลเฉลิมพระชนมายุ ๔๑๑ ชุด บริเวณลานรอบพระอุโบสถท้ัง ๓ ดา้ น ต้ังปะร�ำสขี าวจัดเกา้ อ้สี ำ� หรับผมู้ ารว่ มพธิ ี บริเวณลานด้านทิศตะวันตกของต�ำหนักเพ็ชร ตั้งปะร�ำและจัดเก้าอี้ส�ำหรับพระสงฆ์ ๔๑๑ รูป ที่จะสดับปกรณ์ ครั้นใกล้เวลาพิธี หม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล ประธานฝ่ายฆราวาส เสด็จถึงวัดบวรนิเวศวิหาร ประทับณ พระเกา้ อีใ้ นพระอุโบสถ เวลา ๑๔ นาฬิกา สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) รักษาการเจ้าคณะใหญ่ คณะธรรมยุตคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราชเข้าสูพ่ ระอโุ บสถ พร้อมดว้ ยผ้แู ทนคณะสงฆ์ มี พระพรหมมุนี (สุชนิ อคคฺ ชโิ น) พระธรรมบณั ฑติ (อภพิ ล อภิพโล)พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปญุ ฺาคโม) พระเทพปริยัตวิ ิมล (แสวง ธมเฺ มสโก) พระเทพสิทธิโมลี (นิพนธ์ ต สิร)ิพระราชพุทธิมุนี (หม่อมหลวงคิวปิด ปิยโรจโน) พระอนลิ มาน ธมฺมสากิโย นั่งยงั เก้าอ้ี ทกี่ �ำหนด 200
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ขึ้นนั่งยังอาสน์สงฆ์ซงึ่ ลาดผา้ สนั ถัตสชี มพูไว้ ๑ ท่ี เวลา ๑๔ นาฬิกา ๒ นาที สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราชจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการกระบะมุกบูชาพระรัตนตรัย กราบ จุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยถวายสักการะพระรูปหล่อและพระรูปสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ท้ัง ๑๘ พระองค์ กราบ ถวายพัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ แด่สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ท่ีอาสน์สงฆ์แล้ว กลับไปน่งั เก้าอีท้ เ่ี ดิม สมเดจ็ พระวันรัต (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ ฺโต) ผ้แู ทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช จุดธปู เทียนเครื่องนมัสการกระบะมกุ บชู าพระรตั นตรยั และจุดธปู เทยี นเครอ่ื งทองนอ้ ยถวายสกั การะพระรปู หล่อ และพระรปู สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรตั นโกสนิ ทร์ทัง้ ๑๘ พระองค์ สมเดจ็ พระวันรัต (จนุ ท์ พรฺ หฺมคตุ โฺ ต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสงั ฆราช ถวายพดั รองท่ีระลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี แดส่ มเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ช่วง วรปุญโฺ ) เวลา ๑๔ นาฬิกา ๕ นาที หม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล ประธานฝ่ายฆราวาส เสด็จไปทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทองน้อยถวายสักการะพระบรมรูปหล่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงคม ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทองน้อยถวายสักการะที่หน้าพระป้ายพระนามพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ และพระป้ายพระนามสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ ทรงคม แล้วกลับไปประทับพระเกา้ อ้เี ดมิ 201
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช จุดเทียนดูหนังสือเทศน์ท่ีหน้าพระเก้าอ้ีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกแล้ว เจ้าพนักงานเชิญไปตั้งทมี่ า้ สงู ข้างธรรมาสน์ สมเด็จพระวนั รตั (จุนท์ พรฺ หมฺ คุตโฺ ต) กลบั ไปนง่ั ที่เดิม เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๗ นาที เจา้ หนา้ ทก่ี รมการศาสนานมิ นต์ สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ )ข้ึนน่งั ยงั ธรรมาสน์ เจ้าหน้าทกี่ รมการศาสนาอาราธนาศลี สมเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ ฺโ) ให้ศีลจบแล้ว สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช จุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยส�ำหรับทรงธรรมหน้าพระรูปสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทั้ง ๑๘ พระองค์ และจุดธูปเทียนเครอื่ งทองน้อยสำ� หรบั ทรงธรรมหนา้ พระเกา้ อส้ี มเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายกแลว้ กลับไปน่ังทเี่ ดิม จากนนั้ เจา้ หนา้ ทก่ี รมการศาสนา อาราธนาธรรม เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๑๐ นาที สมเดจ็ พระมหารัชมงั คลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) แสดงพระธรรมเทศนา เรอื่ งกตัญญุตานสิ ังสกถา หม่อมเจา้ มงคลเฉลมิ ยคุ ล ถวายเครอ่ื งไทยธรรมบชู ากัณฑเ์ ทศน์สมเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ ฺโ) หม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคลแสดงพระธรรมเทศนา เรอื่ ง กตัญญุตานสิ งั สกถา ทรงทอดผ้าไตร 202
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๓๑ นาที จบการแสดงพระธรรมเทศนาแล้ว สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต)ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช หม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล ประธานฝ่ายฆราวาส และผู้ร่วมพิธี กรวดน�้ำและทรงกรวดน�้ำ สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) อนุโมทนา แล้วลงจากธรรมาสน์น่ังยังอาสน์สงฆ์ หม่อมเจ้ามงคลเฉลิม ยุคล ถวายจตุปัจจัยไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์และหนังสือท่ีระลึกแด่สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) แล้วกลับไปประทับที่เดิม เจ้าหน้าท่ีลาดพระภูษาโยงแลว้ ถวายความเคารพ หมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิ ยคุ ล ทรงทอดผา้ ไตร ๑ ไตร แลว้ กลบั ไปประทบั ทเ่ี ดมิ สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) สดบั ปกรณ์ เจา้ พนกั งานเกบ็ พระภษู าโยงเขา้ ทเี่ ดมิ สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์(ช่วง วรปุญฺโ) ให้พร กราบลาพระรัตนตรัย เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์(ชว่ ง วรปญุ ฺโ) ไปยงั หอ้ งรบั รองพระสงฆ์ พระสงฆ์และผู้มารว่ มพิธยี นื พนมมอื ไหว้ลา เจา้ หน้าทจ่ี ัดอาสนส์ งฆ์เกบ็ ผา้ สนั ถตั ออก พรอ้ มแล้ว สมเด็จพระวนั รัต (จุนท์ พฺรหมฺ คุตโฺ ต) หม่อมเจ้ามงคลเฉลมิ ยุคลผแู้ ทนองคส์ มเด็จพระสงั ฆราช กรวดนาํ้ ประธานฝ่ายฆราวาส ทรงกรวดนา้ํ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๔๐ นาที เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์พระสงฆ์ที่จะเจริญพระพุทธมนต์และสดบั ปกรณ์ ๑๐ รปู มี พระพรหมจรยิ าจารย์ (สงัด ปญฺาวุโธ) วัดกะพงั สรุ ินทร์ จังหวัดตรงั พระธรรมวโรดม(สมเกียรติ กิตฺติวฑฺฒโน) วัดทินกรนิมิต จังหวัดนนทบุรี พระสาสนโสภณ (พิจิตร ติวณฺโณ) วัดโสมนัสวิหารพระพรหมโมลี (สชุ าติ ธมมฺ รตโน) วัดปากน้�ำ ภาษีเจริญ พระธรรมกติ ติวงศ์ (ทองดี สรุ เตโช) วดั ราชโอรสารามพระธรรมโสภณ (โกศล สริ ินธฺ โร) วดั สทุ ธจินดา จังหวดั นครราชสมี า พระธรรมกติ ตมิ ุนี (สาย านมงคฺ โล) วดั เฉลิมพระเกยี รติ จงั หวัดนนทบรุ ี พระธรรมกวี (ลอื ชัย คณุ วุฑโฺ ฒ) วดั ราชาธวิ าส พระธรรมวราลงั การ (ชลอ กิตตฺ ิสาโร)วัดเพชรวราราม จังหวัดเพชรบูรณ์ และพระธรรมไตรโลกาจารย์ (พูนศักด์ิ วรภทฺทโก) วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม เข้าสู่พระอุโบสถ ขึ้นยังอาสน์สงฆ์ กราบพระรัตนตรัยแล้ว สมเด็จพระวันรัตถวายพัดรองท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ แด่พระสงฆ์ ๑๐ รปู ท่อี าสนส์ งฆ์ แล้วกลบั ไปนัง่ เกา้ อท้ี ี่เดมิ 203
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คณะสงฆ์และอุบาสิกาจากสาธารณรัฐเกาหลี ท่ีมาร่วมพิธีบ�ำเพ็ญพระกุศลทักษิณานุปทานอุทิศถวายแดส่ มเดจ็ พระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสนิ ทรท์ ง้ั ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบพุ การี เนอื่ งในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เขา้ สพู่ ระอโุ บสถ ถวายของทรี่ ะลกึ แดส่ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ในการน้ีสมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ผแู้ ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช รบั ของทร่ี ะลกึ แทน หลงั จากนน้ั คณะสงฆ์และอบุ าสกิ าจากสาธารณรัฐเกาหลอี อกจากพระอโุ บสถไปพกั ยังหอ้ งรบั รองสมเด็จพระวันรตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คุตฺโต) ถวายพดั รองทร่ี ะลึกฯ สมเด็จพระวันรตั (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ทอดผา้ ไตร เวลา ๑๔ นาฬกิ า ๔๘ นาที พระสงฆ์ ๑๐ รปู เจรญิ พระพทุ ธมนต์ จบแลว้ ผรู้ ว่ มพธิ ถี วายจตปุ จั จยั ไทยธรรมและหนงั สอื ทรี่ ะลกึ แดพ่ ระสงฆ์ เจา้ พนกั งานลาดพระภษู าโยง สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ผแู้ ทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราชทอดผ้าไตร ๑๐ ส�ำรับ ท่ีหน้าพระสงฆ์ แล้วกลับมานั่งท่ีเดิม พระสงฆ์สดับปกรณ์ จบแล้วเจ้าพนักงานเก็บพระภูษาโยง สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) และผู้ร่วมพิธีกรวดน�้ำถวายพระกุศลแด่สมเดจ็ พระสงั ฆราช ๑๘ พระองค์ พระบรู พาจารย์ และพระบพุ การี ของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก พระสงฆ์อนุโมทนา จบแลว้ พระสงฆ์ท้งั ๑๐ รปู กราบลาพระรัตนตรยั ลงจากอาสน์สงฆ์ออกจากพระอุโบสถ เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๑๘ นาที เจา้ หนา้ ท่ีกรมการศาสนานมิ นต์พระสงฆ์ ๔๑๑ รูป ทจ่ี ะสดับปกรณ์ ข้ึนน่งั ยงัอาสนส์ งฆ์ เท่ียวละ ๑๐ รูป พระสงฆ์ชดุ แรกกราบพระรตั นตรัยแลว้ สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พฺรหฺมคุตโฺ ต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช มอบให้พระพรหมมุนี (สุชิน อคฺคชิโน) ถวายพัดรองที่ระลึกงานฉลองพระชันษา๑๐๐ ปีฯ แด่พระสงฆ์ แล้วกลับไปน่ังที่เดิม พระสงฆ์ ๑๐ รูป สวดมาติกาจบ เจ้าพนักงานลาดพระภูษาโยงพระพรหมมนุ ี (สชุ ิน อคฺคชโิ น) ทอดผ้าไตร ๑๐ สำ� รบั แล้วกลับไปนง่ั ท่เี ดิม พระสงฆส์ ดับปกรณ์ จบ เจ้าพนักงานเกบ็ พระภษู าโยง พระพรหมมนุ ี (สุชิน อคฺคชโิ น) กรวดนำ�้ พระสงฆ์ทงั้ ๑๐ รูปอนุโมทนา กราบลาพระรตั นตรยัลงจากอาสน์สงฆ์ ออกจากพระอุโบสถ รับเคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรมนอกนั้นและหนังสือท่ีระลึกบริเวณปะร�ำดา้ นทศิ ตะวนั ตกของพระอุโบสถ แลว้ กลับ 204
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๕ นาฬิกา ๓๗ นาที เจา้ หน้าทีก่ รมการศาสนานมิ นต์พระสงฆ์ทจี่ ะสดับปกรณ์ ชุดตอ่ ไปเที่ยวละ๑๐ รปู ขึ้นน่ังยงั อาสน์สงฆป์ ฏิบัตเิ ชน่ เดียวกับครงั้ ก่อน (ไมส่ วดมาตกิ า) ทง้ั น้สี มเด็จพระวันรตั (จนุ ท์ พรฺ หฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเดจ็ พระสงั ฆราช มอบใหพ้ ระสงฆ์และผู้ร่วมพิธีในพระอุโบสถ ท�ำหน้าที่ถวายพัดรองท่ีระลึกฯ และทอดผ้าไตรสลับกันไปจนถึงล�ำดับท่ีพระสงฆ์จีนนิกายและอนัมนิกายขึ้นสดับปกรณ์ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) เป็นผู้ถวายพัดรองท่ีระลึกฯ ทอดผ้าไตรและกรวดนำ้� ถวายเป็นพระกุศลแดส่ มเดจ็ พระสังฆราช ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบุพการีของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก เม่ือพระสงฆ์สดับปกรณ์ครบ ๔๑๑ รปู แล้ว สมเด็จพระวนั รตั (จุนท์ พรฺ หมฺ คุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช พระสงฆ์ และผู้รว่ มพิธี กราบลาพระรัตนตรัยแล้วกลบั เสร็จพิธีเมอ่ื เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๐ นาที หลงั จากนนั้ สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ผแู้ ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช และพระเถรานเุ ถระไปยังลานพระอโุ บสถดา้ นทศิ ตะวนั ออกเพื่อรว่ มพิธที อดผ้าปา่ สามคั คีต่อไปพระสงฆ์เจริญพระพทุ ธมนต์ นายอภัย จนั ทนจุลกะ ทอดผา้ ไตรสมเดจ็ พระวันรตั (จุนท์ พฺรหมฺ คุตโฺ ต) ถวายพดั รองทร่ี ะลึกฯ แด่พระสงฆ์จนี นิกาย และอนัมนกิ าย 205
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระธรรมเทศนา เรื่องกตญั ญตุ านสิ ังสกถา อานสิ งส์ของความกตัญญู พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั พระราชทานพระบรมราชานเุ คราะห์ พธิ ีบ�ำเพ็ญพระกุศลทกั ษณิ านปุ ทาน อทุ ศิ ถวายสมเด็จพระบรู พาจารย์และพระบุพการี งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวิหาร เขตพระนคร กรงุ เทพมหานครสมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) วัดปากน�้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ถวาย วันพธุ ที่ ๒ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมพฺ ุทฺธสสฺ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมพฺ ทุ ธฺ สฺส นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมมฺ าสมฺพุทฺธสฺส กตญฺญตุ า ธมฺมมลู า กตญญฺ ุตา ปธานตา กตญญฺ ุตาย สนฺติยา สพฺพปุญฺาภวิ ฑฒฺ ตตี .ิ บัดนี้ จักรับพระราชทานถวายพระธรรมเทศนา โดยอนุรูปแก่พระราชกุศลศรัทธา ซ่ึงสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรงพระมหากรุณาธิคุณโปรดประทานพระบรมราชานุเคราะห์พิธบี �ำเพญ็ พระกศุ ลถวาย แด่สมเด็จพระบูรพาจารย์ และพระบพุ การี เนอ่ื งในอภลิ กั ขิตกาล งานฉลองพระชนั ษา๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ให้เป็นไปด้วยน�้ำพระทัยท่ีบริสุทธ์ิผดุ ผ่อง อนั เปน็ ท่ีสรรเสริญย่ิง ด้วยบพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงบ�ำเพ็ญเป็นนิพัทธกุศล ประจ�ำปีติดต่อกันมามิได้ขาดสาย เป็นการทรงบ�ำเพ็ญปฏิปทาสัมมาปฏิบัติ ที่เป็นประโยชน์ทั้งส่วนอัตตสมบัติ อันเป็นความดีส่วนพระองค์โดยตรง และเป็นประโยชน์ท้ังส่วนปรหิตปฏิบัติ อันเป็นความดีแก่ส่วนรวมโดยอ้อม กล่าวคือ ท่ีช่ือว่าเป็นอัตตสมบัติน้ัน เพราะการท่ีทรงบ�ำเพ็ญพระกุศลยัญพิธีเช่นน้ี นับเป็นการทรงสร้างพระกุศลที่ถูกต้อง ตรงตามค�ำสอนและคตินิยมในทางพระพุทธศาสนาเป็นอย่างดี เพราะเหตุว่าการท่ีบคุ คลผมู้ คี วามกตญั ญกู ตเวที จะตอบสนองพระคณุ แดท่ า่ นผลู้ ว่ งลับไปแล้วนนั้ ไมม่ ีวธิ กี ารอยา่ งใดอนื่ ทจี่ ะเหมาะสมเสมอเหมือนกับการบ�ำเพ็ญกุศลทักษิณานุปทาน ในข้อน้ีสมด้วยพระบาลีพุทธภาษิตในติโรกุฑฑสูตรทสี่ มเด็จพระสัมมาสมั พทุ ธเจา้ ทรงแสดงแก่ พระเจา้ พิมพสิ ารบรมกษัตริย์ ซงึ่ มขี ้อความตอนหนึง่ ว่า เปตานํ ทกฺขิณํ ทชชฺ า ปพุ ฺเพกตมนสุ สฺ รํ 206
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แปลความวา่ สาธุชนคนดี เม่ือหวนระลึกถงึ คุณงามความดี ทีท่ า่ นผลู้ ่วงลบั ไปแล้วได้เคยกระท�ำไวแ้ ก่ตน พงึ บ�ำเพ็ญกุศลทกั ษิณาให้แก่ทา่ นท้งั หลายผ้ลู ว่ งลับไปแล้ว ดังนี้ ส่วนปรหิตปฏิบัติอันเป็นความดีส่วนรวมโดยอ้อมน้ัน คือการที่บพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ทรงเออื้ อาทร เอาพระทยั ใส่สมเด็จพระบรู พาจารย์และบุพการี ท้ังในสมยั ท่ีทา่ นเหลา่ นน้ั ยงั ดำ� รงชวี ิตอยู่ และเมอ่ื ลว่ งลบั ดบั ขนั ธไ์ ปแลว้ สม่�ำเสมอตลอดมาจนถงึ บัดน้ี เปน็ การทรงทำ� พระองค์ใหเ้ ปน็ สกั ขีพยานในความเป็นผู้ด�ำรงม่ันอยู่ในความกตัญญูกตเวที อันเป็นนามธรรม ให้ปรากฏเป็นรูปธรรมได้อย่างเด่นชัดว่าการแสดงความกตัญญูต่อสมเด็จพระบูรพาจารย์ และแก่พระบุพการีผู้บังเกิดเกล้าของตนนั้น เป็นเร่ืองท่ีอยู่ในวสิ ยั สามารถทำ� ได้ ถา้ ตง้ั ใจทำ� จรงิ ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งสดุ วสิ ยั ของสาธชุ นคนดที งั้ หลาย นบั เปน็ การทรงปลกู ฝงั ความกตญั ญูให้เป็นหลักใจ ท้ังให้เป็นหลักแห่งความประพฤติดีปฏิบัติชอบ เป็นต้นบุญต้นแบบแก่พุทธศาสนิกชนชาวไทยอันนับเป็นหลักรัฐประศาสโนบาย ที่จะช่วยป้องกัน และช่วยแก้ไขปัญหา เรื่องลูกอกตัญญู ไม่เลี้ยงดูพ่อแม่ผู้บังเกดิ เกลา้ ของตน ซงึ่ เปน็ ปญั หาใหญ่ของสังคมไทยอยใู่ นยุคนี้ ใหบ้ รรเทาเบาบาง จางหายไปจากสงั คมไทยเพ่ือให้สังคมไทยด�ำรงมั่นอยู่ในความกตัญญู เช่นเดียวกับที่บรรพบุรุษได้เคยประพฤติปฏิบัติ เป็นมรดกตกทอดสืบต่อกันมา จนถงึ ปัจจบุ นั น้ี อน่ึง พระกุศลทั้งปวงท่ีบพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงบ�ำเพ็ญแล้วด้วยดี ในสมเด็จพระบูรพาจารย์และในพระบุพการีโดยสม่�ำเสมอ ตลอดพระชนมชีพมิได้ขาดน้ัน ด้วยทรงด�ำรงพระองค์หนักแน่นอยู่ในพระกตัญญุตาธรรม รักษาพระวาจาสัจ และเป็นผ้รู ักษาพระทยั ม่ัน ย่อมเปน็ บุญราศี บุญนธิ ิ ให้บพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ทรงเจริญดว้ ยพระคุณธรรมอย่างย่งิ ขอ้ น้ีต้องด้วยพระบาลีวา่ โย มาตรํ ปติ รํ วา คุรุ วา ปยิรุปาสติ กตญฺญขุ นฺตโิ ก นิจฺจํ สจฺจวาโท ขโม สทา มนุสฺเส เทวโลเก วา ปปฺโปติ ปรมํ สุขํ. แปลความว่า บุคคลใดจะเข้าไปใกล้มารดาบิดา หรือครูอาจารย์ จงเป็นผู้มีความหนักแน่นในความกตัญญูเป็นนิตย์ เป็นผู้กล่าววาจาเป็นสัจจะ และเป็นผู้อดใจแล้วทุกเม่ือ บุคคลน้ันย่อมได้ประสบความสุขอย่างยงิ่ ในมนุษยโลกและเทวโลก ดังน้ฯี บัดน้ี จะรับพระราชทาน ถวายวิสัชนา กตัญญุตานิสังสกถา ตามพระบาลีท่ียกขึ้นเป็นนิกเขปบทณ เบื้องตน้ ว่า กตญฺญุตา ธมฺมมูลา กตญญฺ ุตา ปธานตา กตญฺญุตาย สนฺตยิ า สพพฺ ปญุ ฺาภวิ ฑฺฒติ. แปลความว่า ความกตัญญูเป็นรากเหง้าของความดีความชอบ เป็นประธานอย่างย่ิงในโลกเมอ่ื ความเปน็ คนกตญั ญู มอี ยู่แลว้ สรรพกุศลท้ังปวงก็ยอ่ มเจรญิ รุง่ เรอื งขอพระราชทาน ถวายวสิ ัชนาไปตามลำ� ดับ 207
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ความกตัญญู คือ ความรู้คุณ หมายถึงความเป็นผู้มีใจกระจ่าง มีสติ มีปัญญาบริบูรณ์ รู้อุปการคุณที่ผู้อ่ืนกระท�ำแล้วแก่ตน ผู้ใดก็ตาม ท่ีท�ำคุณแก่ตนแล้ว ไม่ว่าจะมากหรือน้อย แล้วตามระลึกนึกถึงด้วยความซาบซ้ึงไม่ลืมเลือน อันเป็นคุณธรรมพื้นฐานของมนุษย์ในสังคมท่ีต้องเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับส่ิงอื่น ในด้านกายภาพ มนุษย์ด�ำรงอยู่ได้เพราะได้รับอุปการะเลี้ยงดูจากบุคคลต่าง ๆ มีมารดาบิดา ครูอุปัชฌาย์อาจารย์ญาติพี่น้อง เป็นต้น นอกจากน้ัน ต้องพึ่งอาศัยสิ่งเหล่าอ่ืนอีก เช่น ปัจจัย ๔ เป็นเครื่องเล้ียงชีวิต จึงจะอยู่รอดได้ ส่วนในด้านจิตใจ มนุษย์ก็ได้รับการปลูกฝังอบรมคุณลักษณะคุณค่าทางจิตใจจากบุคคลอ่ืน มีมารดาบิดาเปน็ ตน้ ใหม้ ีทัศนคติ ค่านิยม คณุ ธรรม จริยธรรม อนั เปน็ หลักส�ำคัญในการดำ� เนินชีวติ ให้มีความเจริญร่งุ เรอื ง กตญญฺ ตุ า ธมมฺ มลู า ความกตัญญูนี้ เป็นรากเหงา้ ของความดคี วามชอบ ขอ้ น้ีมีสมเดจ็ พระบรมศาสดาเปน็ แบบอยา่ ง ดงั ปรากฏในชนิ กาลมาลปี กรณว์ า่ สมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรงบำ� เพญ็ บารมมี า ๒๐ อสงไขยกับอีกแสนกัป คือ ปรารถนาด้วยใจ ๗ อสงไขย ปรารถนาด้วยวาจา ๙ อสงไขย ปรารถนาด้วยกายและวาจา๔ อสงไขยแสนกัป ความปรารถนาจักเป็นพระพุทธเจ้า บังเกิดขึ้นในใจเป็นคร้ังแรก ด้วยพระชาติที่ทรงเกิดเป็นคนยากจน มีจิตประกอบด้วยกตัญญู ยอมสละชีวิตเพ่ือมารดา แบกมารดาว่ายน�้ำข้ามมหาสมุทร ขณะที่เรือส�ำเภาอับปาง เรียกว่า ปฐมจิตตุปบาทกาล ตั้งแต่นั้นมา พระองค์ก็ได้ด�ำรงอยู่ในฐานะพระโพธิสัตว์ เลี้ยงดูมารดาตลอดอายขุ ยั จากนนั้ ไดท้ รงบำ� เพญ็ บารมที ยี่ งิ่ ยวดมาเปน็ เวลานาน กระทง่ั ไดบ้ รรลพุ ระสมั มาสมั โพธญิ าณน้ีเป็นประจักษพ์ ยานยนื ยนั ไดว้ ่า ความกตญั ญู เป็นรากเหง้าของความดสี ูงสุด คือพระโพธญิ าณ พระบาลีบาทที่สองว่า กตญฺญุตา ปธานตา ความกตัญญูเป็นประธานอย่างย่ิงในโลก ข้อน้ีแสดงความวา่ ความกตญั ญู เปน็ การกระทำ� ความดที ีพ่ งึ ปรารถนาของทุกคน ความกตัญญู ยอ่ มจะท�ำให้ตนและผอู้ ่ืนมคี วามสขุ เพราะบคุ คลผู้มคี วามกตญั ญูนนั้ เปน็ หนึง่ ในบุคคลทีห่ าได้ยากในโลกสองจ�ำพวก ไดแ้ ก่ ๑. บุพการี ผทู้ ำ� อุปการะกอ่ น ๒. กตัญญกู ตเวที ผรู้ ูอ้ ุปการะที่เขาทำ� แล้วตอบแทนบุพการีบุคคล กับกตัญญูกตเวทีบุคคล คือบุคคลที่มาคู่กันเสมอ เพราะมีผู้ท�ำอุปการะก่อนจึงมีผู้รู้อุปการะที่ท่านท�ำแล้วและตอบแทน และเป็นบุคคลที่หาได้ยาก เพราว่าหมู่สัตว์ส่วนใหญ่ถูกอวิชชาครอบง�ำ ยากที่จะมองเห็นคุณค่าของบุคคลอ่ืนได้ ในคัมภีร์อรรถกถา ปรมัตถโชติกา ได้แสดงความหมายของความกตัญญูไว้ว่าความรู้จกั อปุ การคณุ ท่ผี ใู้ ดผหู้ น่ึงท�ำมาแลว้ ไม่ว่ามากหรือนอ้ ย โดยการระลึกถงึ เนอื ง ๆ ชือ่ ว่า กตญั ญุตากตเวทีได้แก่ การยังบุคคลให้รู้ซ่ึงอุปการะอันบุคคลอื่นท�ำแล้วแก่ตน คือ ยังบุคคลให้รู้ซึ่งคุณอันบุคคลท�ำแล้วแก่ตนหรอื ประกาศซงึ่ อปุ การะอนั บพุ การชี นทำ� แลว้ อธบิ ายโดยงา่ ยไดว้ า่ ความรแู้ ละยอมรบั รใู้ นบญุ คณุ ของผอู้ น่ื ทม่ี อี ยู่เหนอื ตน เรียกวา่ “กตัญญ”ู การพยายามทำ� ตอบแทนบญุ คุณนัน้ ๆ เรียกวา่ “กตเวที” ดังนน้ั “กตัญญกู ตเวทิตา”จึงหมายถึง ความรู้บุญคุณท่านแล้ว ท�ำตอบให้ปรากฏ น่ีเป็นธรรมประคองโลกให้เป็นอยู่ได้ และอยู่ได้ด้วยความสงบสุข ค�ำว่ากตัญญูกตเวที เป็นค�ำท่ีมาด้วยกัน เมื่อกล่าวถึงความกตัญญู ก็ต้องกล่าวถึงกตเวทีไปโดยปรยิ าย เพราะในทางปฏิบตั ิคณุ ธรรม ๒ ขอ้ น้ไี มส่ ามารถแยกจากกนั ได้ 208
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในสองบาทพระคาถาสุดท้ายวา่ กตญญฺ ตุ าย สนฺตยิ า สพฺพปญุ ฺาภวิ ฑฒฺ ติ แปลความวา่ เมื่อความเป็นคนกตญั ญมู ีอยแู่ ล้ว สรรพกุศลท้ังปวงก็ย่อมเจริญรงุ่ เรอื ง ขอ้ นี้ยอ่ มเปน็ ขอ้ สรปุ ได้วา่ เมื่อบุคคลประกอบดว้ ยคณุ ธรรม คอื ความกตัญญอู ยใู่ นกมลสันดานแล้ว บุญกุศล คุณความดีทกุ อย่าง ย่อมเจรญิ ไพศาล “อันว่าบุคคล จะได้ความส�ำเร็จในชีวิต จะได้ความเจริญรุ่งเรือง จะได้ความเจริญในต�ำแหน่งหนา้ ทก่ี ารงาน จะไดค้ วามเจรญิ ดว้ ยลาภ ยศ สรรเสรญิ สขุ จะไดค้ วามเคารพนบั ถอื บชู า จะไดค้ วามรกั ใคร่จะได้มชี ีวิตยั่งยนื นาน เห็นวา่ เพราะกตัญญเู ปน็ ส�ำคัญ ตามพระบาลที ตี่ รัสไว้ว่า กตญญฺ ตุ าย สนฺติยาสพพฺ ปญุ ฺ าภวิ ฑฒฺ ติ เมอ่ื มกี ตญั ญยู อ่ มเจรญิ ดว้ ยบญุ ทกุ อยา่ ง คอื ยอ่ มไดค้ วามส�ำเรจ็ ในชวี ติ ทกุ ประการ” ข้อน้ีต้องด้วยพระจริยาวัตรของบพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ที่ทรงม่ันอยู่ด้วยพระกตัญญูธรรม จงึ ทรงเจรญิ รุ่งเรอื งไพศาลในธรรมของสมเด็จพระสัมมาสมั พทุ ธเจ้าอยู่เปน็ นติ ย์ ดงั น้ี อิมินา กตปุญฺเน ขออ�ำนาจพระราชกุศลศรัทธาของสมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรงพระมหากรุณาธิคุณโปรดพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์พิธีบ�ำเพ็ญพระกุศลถวายแด่สมเด็จพระบูรพาจารย์และพระบุพการี เน่ืองในอภิลักขิตกาลงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ไดท้ รงบ�ำเพญ็ ให้เปน็ ไปแลว้ น้ี ขอจงเปน็ ผลสำ� เรจ็แด่สมเด็จพระบูรพาจารย์ พระบุพการี ของบพิตรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ตามคติวิสัยในสัมปรายภพ ทกุ ประการ รับพระราชทานถวายวิสชั นา ขอยุติลงคงไวแ้ ตเ่ พียงนี้ เอวัง ก็มีดว้ ยประการฉะนี้ ขอถวายพระพร พิธีทอดผ้าป่าสามคั คสี มทบทุนมูลนิธสิ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช วดั บวรนิเวศวิหาร ณ พระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร วนั พุธ ท่ี ๒ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๘ นาฬิกา ๔๐ นาที ในโอกาสฉลองวนั คลา้ ยวนั ประสตู ขิ องสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกในวันท่ี ๓ ตุลาคม ของทุกปี พระเถรานุเถระและคณะสงฆ์วัดบวรนิเวศวิหาร ศิษยานุศิษย์และพุทธศาสนิกชนได้จัดทอดผ้าป่าสามัคคีเพ่ือสมทบทุน มูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหารเสมอมา ในโอกาสปีมหามงคลฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ในพุทธศักราช ๒๕๕๖ จงึ จัดพิธีทอดผ้าป่าสามัคคขี ึน้ในวันพุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๐ นาที หลังจากเสร็จสิ้นพิธีบ�ำเพ็ญพระกุศลทักษิณานุปทานอุทิศถวายแด่สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ท้ัง ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบพุ การี เป็นการเน่ืองในงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ 209
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ในการนี้ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โปรดให้สมเด็จพระวันรัต(จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) รกั ษาการเจา้ คณะใหญค่ ณะธรรมยตุ คณะผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทส่ี มเดจ็ พระสงั ฆราช ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร เปน็ ผ้แู ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช ประธานฝา่ ยสงฆ์ ในพธิ ีทอดผา้ ปา่ สามัคคี ครั้น ณ วันพิธี เจ้าหน้าที่เตรียมการตั้งแต่งตกแต่งองค์ผ้าป่าและเครื่องบริวารท่ีลานพระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวิหาร ดา้ นทศิ ตะวนั ออก บรเิ วณหลงั พระปรางค์ เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๘ นาที สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราชประธานฝ่ายสงฆ์ในพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีสมทบทุนมูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหาร นายอภัย จันทนจุลกะ เจ้าภาพพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีสมทบทุนมูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหาร คณะกรรมการและผู้มีจิตศรัทธา มาถึงมณฑลพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีแล้วเจา้ หน้าทนี่ ิมนต์และเชิญนงั่ ในปะรำ� นายอภยั จันทนจุลกะ นำ�กลา่ วคำ�ถวายผ้าปา่ สามัคคี สมเดจ็ พระวันรัต (จนุ ท์ พฺรหฺมคตุ ฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเดจ็ พระสังฆราช ชักผ้าบังสกุ ุล 210
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๔๐ นาที นายอภัย จนั ทนจุลกะ น�ำกลา่ ว - บทสวดนมสั การนอบน้อมบชู าพระพุทธเจ้า นะโม ตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธสั สะ (๓ จบ) - ค�ำถวายผ้าป่าสามัคคี อิมินา มะยัง ภันเต ปังสุกูละจีวะรานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเตภกิ ขสุ ังโฆ อมิ านิ ปงั สกุ ลู ะจีวะรานิ สะปะรวิ ารานิ ปะฏคิ คณั หาตุ อมั หากงั ทฆี ะรตั ตงั หติ ายะ สุขายะ เมื่อกล่าวค�ำถวายผ้าป่าสามัคคีจบแล้ว สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช ชกั ผา้ บังสกุ ุลและกล่าวค�ำปริกรรมวา่ อมิ ัง ปังสุกุละจวี ะรัง อสั สามิกัง มยั หัง ปาปุณาติ เจ้าหน้าท่ีรับผ้าบังสุกุล หลังจากน้ัน สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสงั ฆราช ใหโ้ อวาท และให้พรแก่ผู้มาร่วมงานทอดผา้ ป่า เวลา ๑๘ นาฬกิ า ๕๕ นาที เสร็จพธิ ที อดผา้ ปา่ สามคั คีวนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงปฏบิ ัติพระศาสนกิจในวันคลา้ ยวนั ประสูติ และโปรดใหผ้ แู้ ทนพระองคป์ ฏิบตั ศิ าสนกิจแทนพระองค์ วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ณ วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ อนั เป็นวันคล้ายวนั ประสตู ิ สมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงปฏบิ ตั พิ ระศาสนกจิ และโปรดให้ผ้แู ทนพระองคป์ ฏิบตั ศิ าสนกจิแทนพระองค์ ดังน้ี เวลา ๘ นาฬิกา สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โปรดให้พุทธศาสนิกชนถวายภัตตาหารบิณฑบาต ณ ที่ประทับ ชั้นพระมหากรุณาธิคุณ (ชั้นท่ี ๖) อาคารวชิรญาณสามัคคพี ยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย เวลา ๙ นาฬกิ า ๓๐ นาที สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก โปรดให้พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญฺาคโม) ผู้ปฏิบัติหน้าท่ีเลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ลงรับเครือ่ งสักการะจากคณะบคุ คล องค์กร และหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ณ ต�ำหนักเพช็ ร วัดบวรนิเวศวิหาร 211
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาที พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ นายอ�ำพล เสนาณรงค์ องคมนตรี เชิญผ้าไตร น้�ำสรง และดอกไม้ธูปเทียนแพพระราชทานถวายแด่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ ท่ีประทับช้ันพระมหากรุณาธิคุณ (ชั้นที่ ๖) อาคารวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทยในการน้ี พระบรมวงศานุวงศ์ โปรดให้ผู้แทนพระองค์เชิญแจกันดอกไม้และเคร่ืองสักการะ เข้าถวายในวาระเดยี วกนั นี้ ด้วย เวลา ๑๕ นาฬิกา ๓๐ นาที ถึง ๑๖ นาฬกิ า ๔๕ นาที สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก โปรดให้ศิษยานุศิษย์และพุทธศาสนิกชนทั่วไปเข้าเฝ้าถวายพระพร ณ ท่ีประทับชั้นพระมหากรณุ าธิคณุ (ช้นั ที่ ๖) อาคารวชริ ญาณ สามัคคพี ยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย เวลา ๑๕ นาฬิกา ๔๕ นาที สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกโปรดให้พระศรีวิสุทธิกวี (ไฉน จิตฺตสุทฺโธ) เชิญพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวาร และพระพุทธรูปส�ำคัญประจ�ำพระองค์ จากทป่ี ระทบั ชนั้ พระมหากรณุ าธคิ ณุ (ชน้ั ที่ ๖) อาคารวชริ ญาณ สามคั คพี ยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์สภากาชาดไทย ไปประดิษฐาน ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เมื่อเสร็จพระราชพิธแี ล้ว เชญิ กลับ เวลา ๑๙ นาฬิกา ๓๙ นาที สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกโปรดบ�ำเพ็ญพระกุศลอุทิศถวายพระบูรพาจารย์ พระบุพการี เป็นการส่ วนพระองค์ ณ ท่ีประทับชน้ั พระมหากรุณาธิคณุ (ช้ันที่ ๖) อาคารวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย การทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา๕ สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้บ�ำเพ็ญพระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ๑๐๐พรรษาสมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายกและทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจกั รีสริ ินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ ในวันพฤหัสบดี ที่ ๓ ตุลาคมพุทธศักราช ๒๕๕๖ ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร และพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวงั ตามหมายรบั ส่งั ของส�ำนักพระราชวัง ดังน้ี—————————————————๕ ชือ่ งานปรากฏตามหมายรับส่งั ของส�ำนกั พระราชวัง 212
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖หมายรบั สงั่ ท่ี ต้นหมาย ส�ำนักพระราชวงั ๒๖ กันยายน ๒๕๕๖ เนือ่ งดว้ ยในพุทธศกั ราช ๒๕๕๖ น้ี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก(เจริญ สุวฑฺฒโน) ประมุขแห่งคณะสงฆ์ไทย จะทรงเจริญพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา ในวันพฤหัสบดี ที่ ๓ตลุ าคม ๒๕๕๖ นบั เปน็ ศภุ มงคลอนั ประเสรฐิ ยง่ิ โดยทไี่ ดท้ รงปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ และยงั การคณะสงฆใ์ หเ้ จรญิ รงุ่ เรอื งท้ังภายในประเทศและนานาประเทศ อีกทั้งทรงด�ำรงต�ำแหน่ง สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกนานกว่าสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกทม่ี มี าในรชั กาลปจั จบุ นั ในวาระอันเปน็ ศุภมงคลดังกลา่ วน้ีจงึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ให้บ�ำเพญ็ พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ก�ำหนดดังน้ี วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกมุ ารี เสด็จพระราชด�ำเนนิ ไปทรงปฏิบัตพิ ระราชกรณียกิจแทนพระองค์ เวลา ๑๐.๓๐ น. เสด็จพระราชด�ำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งถึงวัดบวรนิเวศวิหาร เสด็จเข้าพระอุโบสถทรงจุดธูปเทียนถวายนมัสการพระพุทธชินสีห์ประธานพระอุโบสถ แล้วทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยถวายราชสักการะพระบรมราชสรีรางคารรัชกาลท่ี ๖ เสด็จฯ ไปทรงประเคนพัดรองท่ีระลึกงานบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก แด่สมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ รวม ๒๐ รูปท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์ ทรงศีล ประธานสงฆ์ถวายศีลพระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนต์ จบ ทรงประเคนภัตตาหารแด่สมเดจ็ พระราชาคณะ ประธานสงฆ์ สำ� รบั ภตั ตาหารนอกน้ัน โปรดเกล้าฯ ให้พระราชวงศ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ประเคน พระสงฆ์รับพระราชทานฉันเสร็จโปรดเกล้าฯ ให้พระราชวงศ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมแด่พระสงฆ์ตามล�ำดับทรงหลั่งทักษิโณทก พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก เสด็จฯ ไปทรงกราบท่ีหน้าเคร่ืองนมัสการ ทรงลาพระสงฆ์ เสดจ็ ออกจากพระอโุ บสถ เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ ไปประทบั รถยนตพ์ ระทนี่ ง่ั เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ กลับ แต่งกายเครอ่ื งแบบปกตขิ าว.213
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๗.๓๐ น. เสด็จพระราชด�ำเนินโดยรถยนต์พระที่น่ังถึงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง เสด็จเข้าพระอุโบสถ ทรงประเคนสัญญาบัตร พัดยศ ผ้าไตร แด่พระราชาคณะ ๒ รูปที่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์และตั้งสมณศักด์ิใหม่ พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา ทรงหล่ังทักษิโณทก พระสงฆ์ท่ีได้รับพระราชทานเล่ือนสมณศักดิ์และต้ังสมณศักดิ์ใหม่ ถวายอนุโมทนา ประธานสงฆ์ถวายอดิเรก พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักด์ิและต้ังสมณศักดิ์ใหม่ออกจากพระอุโบสถ แล้วทรงจุดเทียนมหามงคลเทียนเท่าพระองค์ และทรงจุดธูปเทียนถวายนมัสการพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร แล้วทรงประเคนพัดรองท่รี ะลกึ งานบำ� เพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก แดส่ มเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ รวม ๒๑ รูปทจี่ ะเจรญิ พระพุทธมนต์ และพระสงฆ์อีก ๕ รูปท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ ทรงศีล ประธานสงฆ์ถวายศีล พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ฉลองพระชนมายุ จบแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้พระราชวงศ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมและย่ามท่ีระลึกฯ แด่พระสงฆ์ ทรงหล่ังทักษิโณทก พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ฉลองพระชนมายุออกจากพระอุโบสถ เจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนานิมนต์พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ ๕ รูป ข้ึนน่ังยังอาสน์สงฆ์เรียบร้อยแล้ว ทรงจุดเทียนที่หน้าพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ เสด็จออกจากพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนท่ีแท่นมณฑลเทพดานพเคราะห์เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปประทบั รถยนต์พระทนี่ ั่ง เสดจ็ พระราชดำ� เนินกลบั แตง่ กายเครอื่ งแบบคร่งึ ยศ. การทรงบ�ำเพญ็ พระราชกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา ณ พระอุโบสถวดั บวรนิเวศวหิ าร วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาที เจ้าหน้าที่ส�ำนักพระราชวังและเจ้าหน้าที่วัดบวรนิเวศวิหารเตรียมการต้ังแต่งตกแต่งภายในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวหิ ารและปรมิ ณฑล ดงั น้ี ภายในพระอโุ บสถวดั บวรนิเวศวหิ าร ที่ฐานชุกชีพระพุทธชินสีห์ พระประธานในพระอุโบสถประดิษฐานรูปหล่อสมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมหลวงวชิรญาณวงศ์ สกลมหาสังฆปรินายก (หม่อมราชวงศช์ น่ื สุจิตโฺ ต) สมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ (พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จ้าฤกษ)์ และสมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ) ท่ีมุมฐานชุกชีซ้ายและขวาตั้งพานทองรองรับฉัตร๙ ชน้ั แวดล้อมด้วยเทียนไฟฟ้า 214
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ถดั ออกมาทชี่ น้ั ลดหนา้ ฐานชุกชี ชน้ั บนสดุ ประดษิ ฐานพระพทุ ธรูปปางประทานพร ภ.ป.ร.๖ แถวท่ี ๒ ตงั้ ตน้ ไมท้ องและต้นไมเ้ งนิ ในครอบแก้ว ขนาบดว้ ยเทียนไฟฟา้ แถวที่ ๓ ริมด้านซ้ายและขวา ตั้งพุ่มดอกไม้อักษรพระนาม ญ.ส.ส. ด้านละ ๑ คู่ ตรงกลางด้านซ้ายต้ังพุ่มดอกไม้อักษรพระปรมาภิไธย ภ.ป.ร. ด้านขวาต้ังพุ่มดอกไม้อักษรพระนามาภิไธย ส.ก. ตรงกลางต้ังเชงิ เทยี นโบราณ แถวที่ ๔ ต้ังแจกนั ดอกไม้สลับกบั เชงิ เทียนไฟฟา้ รวม ๓ ชุด ชุดด้านซ้ายและขวามแี จกันดอกไม้ ๑ คู่เชงิ เทยี นไฟฟ้า ๑ ชดุ ตรงกลางมแี จกนั ดอกไม้ ๑ คู่ เทยี นไฟฟา้ ๑ คู่ แถวท่ี ๕ ตรงกลางวางพานดอกดาวเรืองธูปเทียนแพ และพานพุ่มดอกไม้สีเหลือง ๑ คู่ ด้านซ้ายและขวาวางดอกไม้กระทงเจิมพร้อมธูปเทียนด้านละ ๑ ส�ำรับ ส�ำหรับสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต)จุดนมัสการพระพุทธชินสีห์และสักการะพระรูปหล่อสมเด็จพระมหาสมณเจ้าและสมเด็จพระสังฆราชเจ้าหน้าพานพุม่ ดอกไมส้ เี หลอื งต้งั ต่งั เตยี้ ทอดครอบเฟือง หน้าช้ันลด ตรงกลางลาดพระสุจหน่ีทอดเคร่ืองนมัสการทองทิศ พร้อมพระแท่นทรงกราบส�ำหรับพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ด้านขวาทอดเครื่องทองน้อยส�ำหรับทรงสักการะพระบรมราชสรีรางคารพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ถัดไปทางขวาเยื้องออกมาด้านหน้าเล็กน้อยทอดพระแท่นทรงกราบส�ำหรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซ่ึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เสด็จพระราชด�ำเนินแทนพระองค์ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ๑๐๐ พรรษาฯ ต้นแนวเสาพระอุโบสถด้านขวา ลาดพระสุจหนี่ทอดพระราชอาสน์ส�ำหรับพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถวายคลุมด้วยผ้าเยียรบับ สองข้างพระราชอาสน์ทอดโต๊ะเคียง โต๊ะด้านขวาทอดพระเต้าทักษิโณทก ถัดออกมาลาดพระสุจหน่ีทอดพระเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงส�ำหรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี หลังแนวเสาด้านหลังทป่ี ระทับ ตงั้ เกา้ อีส้ �ำหรบั ผตู้ ามเสด็จ ตน้ แนวเสาพระอโุ บสถดา้ นซา้ ยและชดิ ผนงั พระอโุ บสถ ตง้ั อาสนส์ งฆ์ ๒ แถว สำ� หรบั สมเดจ็ พระราชาคณะและพระราชาคณะที่จะเจริญพระพุทธมนต์ จ�ำนวน ๒๐ รูป แถวหน้าส�ำหรับสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์(ช่วง วรปุญฺโ) วัดปากน�้ำ ภาษีเจริญ สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) วัดบวรนิเวศวิหาร สมเด็จพระธีรญาณมุนี (สมชาย วรชาโย) วัดเทพศิรินทราวาส สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สมศักด์ิ อุปสโม) วัดพิชยญาติการาม พระพรหมเวที (สนิท ชวนปญฺโ)วัดไตรมิตรวิทยาราม พระพรหมวชิรญาณ (ประสิทธ์ิ เขมงฺกโร) วัดยานนาวา พระพรหมเมธาจารย์ (คณิศร์—————————————————๖ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระราชด�ำริให้ช่างปั้นข้ึน แลว้ พระราชทานพระบรมราชานญุ าตใหว้ ัดบวรนเิ วศวหิ ารจดั สรา้ งเม่ือพุทธศักราช ๒๕๐๘ 215
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เขมวํโส) วัดบุรณศิริมาตยาราม พระพรหมสุธี (เสนาะ ปญฺาวชิโร) วัดสระเกศ พระวิสุทธิวงศาจารย์ (วิเชียรอโนมคุโณ) วัดปากน�้ำ ภาษีเจริญ แถวหลังส�ำหรับพระพรหมเมธี (จ�ำนงค์ ธมฺมจารี) วัดสัมพันธวงศารามพระพรหมมนุ ี (สุชิน อคฺคชิโน) วัดราชบพธิ สถิตมหาสมี าราม พระพรหมดลิ ก (เอ้อื น หาสธมโฺ ม) วัดสามพระยาพระพรหมบณั ฑิต (ประยูร ธมฺมจิตโฺ ต) วัดประยุรวงศาวาส พระพรหมวิสทุ ธาจารย์ (มนตรี คณิสสฺ โร) วัดเครอื วลั ย์พระธรรมธัชมนุ ี (อมร าโณทโย) วัดปทมุ วนาราม พระธรรมบัณฑิต (อภพิ ล อภิพโล) วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญฺาคโม) วัดบวรนิเวศวิหาร พระเทพปริยัติวิมล (แสวง ธมฺเมสโก)วัดบวรนเิ วศวิหาร พระราชวิสทุ ธิญาณ (จริ พล อธจิ ิตฺโต) วดั บวรนเิ วศวิหาร กลางพระอุโบสถและหลังแนวเสาด้านขวา ตั้งเก้าอ้ีจ�ำนวน ๒๕ ท่ีน่ัง หันหน้าเข้าสู่พระประธานพระอุโบสถ ส�ำหรับพระราชวงศ์ นายกรัฐมนตรี องคมนตรี รัฐมนตรี ข้าราชการ ทหาร ต�ำรวจ และพลเรือนผู้มาเฝา้ ทลู ละอองพระบาท ใกล้ประตูพระอุโบสถด้านซ้าย ต้ังกล้องบันทึกภาพวีดิทัศน์และภาพนิ่ง และตั้งโต๊ะจ�ำหลักลายปิดทองคลุมผ้าเยียรบับส�ำหรับเจ้าพนักงานยกไปทอดถวายในการทรงถวายพัดรองท่ีระลึกเน่ืองในการบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษาฯ ภายนอกพระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ าร ท่ีระเบียงด้านหน้าพระอุโบสถ ตั้งโต๊ะวางพัดรองที่ระลึกเนื่องในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษาฯ จ�ำนวน ๒๐ ส�ำรับ ทย่ี อ่ มุมนอกพระอโุ บสถ ด้านซ้ายตงั้ โต๊ะวางเครอื่ งจตปุ จั จัยไทยธรรม จ�ำนวน ๒๐ ส�ำรับ ซง่ึ จัดเป็น ๒ ชุดชุดแรกเป็นของพระราชทานถวาย ประกอบด้วย ย่ามผ้าไหม ผ้าไตรเต็ม สีพระราชนิยม และเครื่องไทยธรรมมีช่อดอกคาเนช่นั สีเหลอื ง ธูปเทียน ไฟฉาย รม่ นาฬกิ าปลุก แปรงสฟี นั ยาสฟี นั สบู่ ยารักษาโรคชุดพื้นฐาน และใบชา พร้อมใบปวารณากัปปิยภัณฑ์ เป็นเงิน ๒๐,๑๑๙ บาท ชุดท่ี ๒ เป็นส่วนของวัดบวรนิเวศวิหารถวายประกอบด้วย พระพุทธชินสีห์จ�ำลอง ขนาดหน้าตักกว้าง ๙ น้ิว ครอบน�้ำพระพุทธมนต์ ส่ิงมงคลสักการะ และหนังสือที่ระลึกมี (๑) หนังสือพระมงคลวิเสสกถา (๒) หนังสือพระธรรมเทศนาในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลตา่ ง ๆ และในการพระราชพธิ ที รงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ล (๓) หนงั สอื พระธรรมเทศนาในการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลเฉลิมพระชนมพรรษาและในการพระราชพิธีทรงบ�ำเพ็ญพระราชกศุ ลเฉลิมพระชนมายุ (๔) หนังสือโคลงสภุ าษติประจ�ำภาพในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (๕) หนังสือภาพพระผู้เจริญ: พระประวัติ พระศาสนกิจและพระเกียรติคุณ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในโอกาสทรงเจริญพระชนั ษาครบ ๑๐๐ ปี 216
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แผนผงั การทรงบ�ำเพ็ญพระกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ภายในพระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร วันพฤหสั บดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ๑ ๑๕ ๒ ๕๓ ๒ ๔๖ ๒ ๙ ๗๘ ๑๑ ๙ ๑๐ ๑๖ ๑๓ ๑๒ ๑๔ ๑. พระพุทธชนิ สีห์ พระประธานพระอุโบสถ ๙. อาสนส์ งฆ์ ๒. เคร่อื งนมัสการพระพทุ ธชนิ สหี ์ และพระพทุ ธรูปสำ� คัญ ๑๐. เก้าอ้ีผมู้ าเฝ้าทลู ละอองพระบาท สำ� หรับประธานสงฆ์จุดบชู า ๑๑. เกา้ อีผ้ ้ตู ามเสด็จ ๓. เครือ่ งนมสั การทองทศิ ๑๒. กลอ้ งวีดทิ ศั น์ ถา่ ยทอดภายใน ๔. เครอ่ื งทองนอ้ ย ๑๓. โต๊ะจ�ำหลกั ลายปิดทองคลุมเยียรบับ ๕. พระแท่นทรงกราบ ส�ำหรับพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั สำ� หรบั ทรงประเคนถวายพดั รองทร่ี ะลกึ ๖. พระแท่นทรงกราบ ส�ำหรับสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ ๑๔. โต๊ะวางพัดรองท่รี ะลึก สยามบรมราชกุมารี ๑๕. โตะ๊ วางจตปุ จั จัยไทยธรรม ๗. พระราชอาสน์พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว ๑๖. ปะร�ำเตรียมภัตตาหาร และของท่ีระลกึ ๘. พระเก้าอ้ีสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี 217
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ทางเสดจ็ พระราชด�ำเนินตงั้ แต่หนา้ ประตูเซย่ี วกาง (เสี้ยวกาง) จนถึงทางขน้ึ พระอโุ บสถ ปลู าดพระบาทสีน�้ำตาลอ่อน บันไดทางข้ึนพระอุโบสถลาดพรมสีแดง เสามุขด้านหน้าพระอุโบสถฝั่งขวาประดับผ้าสีเหลืองอกั ษรพระปรมาภิไธย ภ.ป.ร. ฝงั่ ซา้ ยประดบั ผา้ สีม่วงอักษรพระนามาภไิ ธย ส.ธ. ภายในก�ำแพงแก้วและบรเิ วณนอกก�ำแพงแก้วด้านหน้าพระอุโบสถ ตั้งแท่นไม้สีขาวประดิษฐานพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก กรอบพระรูปประดับมาลัยดอกไม้สดสีขาว ท่ีก�ำแพงแก้วผูกผ้าตาดสีทองและสเี งนิ จบั จบี เฟอื่ ง การตง้ั ปะรำ� สำ� หรบั ผมู้ าเฝา้ ทลู ละอองพระบาท ทล่ี านพระอโุ บสถดา้ นหนา้ นอกกำ� แพงแกว้ สองขา้ งทางลาดพระบาทตงั้ ปะรำ� ๒ หลงั ตรงข้ามศาลาแดงหลงั ตะวันออก ตงั้ ปะร�ำ ๑ หลงั ในก�ำแพงแกว้ ตง้ั ปะร�ำส�ำหรบัวงปี่พาทย์ ๑ หลัง ปะร�ำส�ำหรับเตรียมภัตตาหารและของที่ระลึก ๑ หลัง นอกก�ำแพงแก้วด้านตะวันตกตั้งปะร�ำส�ำหรับการถ่ายทอดเสียงของสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ๑ หลัง มีรถถ่ายทอดสดของกรมประชาสมั พันธ์จอดทีร่ มิ ถนนบวรนิเวศน์ระหวา่ งประตวู ัด พระสงฆท์ ่รี ว่ มเจริญพระพทุ ธมนต์และจะรับพระราชทานฉนั ภตั ตาหารเพลอกี ๑,๐๙๙ รูป และบรรพชติจีนนิกาย ๑๐ รูป บรรพชิตอนัมนิกาย ๑๐ รูป นิมนต์ให้นั่งเป็นโต๊ะตามสถานท่ี ดังน้ี ท่ีศาลาแดงทั้ง ๒ หลังจ�ำนวน ๗ โต๊ะ ท่ีปะร�ำหลังต�ำหนักเพ็ชร จ�ำนวน ๓๐ โต๊ะ ท่ีปะร�ำด้านข้างวิหารพระศาสดา จ�ำนวน ๒๕ โต๊ะท่ีอาคารวชิรญาณวงศ์ จ�ำนวน ๑๐๐ โต๊ะ และที่อาคารสมเด็จพระญาณสังวร โรงเรียนวัดบวรนิเวศ จ�ำนวน๗๐ โต๊ะ พร้อมทั้งจัดเตรียมเคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรมและกัปปิยภัณฑ์อันเป็นส่วนของวัดบวรนิเวศวิหารจัดถวายไว้ตามจ�ำนวนพระสงฆ์ในแต่ละสถานท่ี เคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรม ๑ ชุด ประกอบด้วย ย่ามผ้าโทเรหนังสือท่ีระลึกเน่ืองในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ เหมือนเช่นที่ถวายในพระอุโบสถ ส่ิงมงคลสักการะถ้วยนำ้� ชา และกัปปิยภัณฑ์ ๒,๐๐๐ บาท เมอื่ ใกลเ้ วลาเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ หมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิ ยคุ ล หมอ่ มเจา้ ชาตรเี ฉลมิ ยคุ ล พลโท หมอ่ มเจา้จุลเจมิ ยุคล พลโท หม่อมเจา้ เฉลมิ ศกึ ยคุ ล เสด็จถึงพระอโุ บสถ นายสรุ พงษ์ โตวจิ ักษณช์ ัยกุล รองนายกรฐั มนตรีปฏบิ ตั หิ นา้ ทแ่ี ทนนายกรัฐมนตรี นายนวิ ฒั นธ์ �ำรง บุญทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี องคมนตรี ทา่ นผหู้ ญงิ บุตรีวรี ะไวทยะ รองราชเลขาธิการ และข้าราชการแตง่ กายเครือ่ งแบบปกติขาวเขา้ น่งั ในพระอุโบสถ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร เข้ามายังพระอุโบสถจุดธูปเทียนที่ช้ันลดหน้าฐานชุกชีนมัสการพระพุทธชินสีห์พระประธานพระอุโบสถ และพระรูปหล่อของสมเด็จพระมหาสมณเจา้ และสมเด็จพระสงั ฆราชเจ้าท้ัง ๓ พระองค์ กราบ แล้วขึน้ นั่งยงั อาสน์สงฆ์ เจ้าพนักงานนิมนต์สมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะจากที่พักรอเข้าสู่พระอุโบสถ ขึ้นนั่งยังอาสน์สงฆ์ และนิมนต์พระสงฆ์ไทย บรรพชิตจีนนิกายและอนัมนิกาย ที่จะร่วมเจริญพระพุทธมนต์เข้าน่ังยังสถานทีท่ ก่ี ำ� หนด เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชด�ำเนินโดยรถยนต์พระท่ีนั่งจากวังสระปทุม ถึงวัดบวรนิเวศวิหาร เพื่อทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ 218
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖แทนพระองค์ ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก รถยนต์พระที่นั่งเทียบท่ีประตูเซ่ียวกาง (เสี้ยวกาง) นายสุรพงษ์โตวิจกั ษณช์ ยั กลุ รองนายกรฐั มนตรี ปฏบิ ตั หิ น้าทแ่ี ทนนายกรฐั มนตรี นายนิวฒั น์ธ�ำรง บุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธิการ เฝ้าทูลละอองพระบาทรับเสด็จ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินเข้าพระอุโบสถ ผู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาททรงยืนและยืนถวายความเคารพ ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการทองทิศนมัสการพระรัตนตรัย แล้วทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยถวายสักการะพระบรมราชสรีรางคารพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงกราบ ขณะน้นั วงป่พี าทย์กรมศลิ ปากรบรรเลงเพลงสาธุการ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปยังหน้าอาสน์สงฆ์ ทรงถวายพัดรองที่ระลึกงานบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก แดส่ มเด็จพระราชาคณะ ๕ รปู มี สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) วดั ปากนำ�้ ภาษเี จรญิ ผเู้ ปน็ ประธานสงฆ์ สมเดจ็ พระมหามนุ วี งศ์ (อมั พร อมพฺ โร)วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) วัดบวรนิเวศวิหาร สมเด็จพระธีรญาณมุนี(สมชาย วรชาโย) วัดเทพศิรินทราวาส สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สมศักด์ิ อุปสโม) วัดพิชยญาติการาม จากนั้นเสด็จไปท่ีโต๊ะจ�ำหลักลายปิดทองที่เจ้าพนักงานเชิญมาวางที่กลางพระอุโบสถ เพื่อทรงถวายพัดรองท่ีระลึกฯเจ้าพนักงานนิมนต์พระราชาคณะอีก ๑๕ รูป ลงจากอาสน์สงฆ์ เข้ารับพระราชทานพัดรองที่ระลึกฯ แล้วกลับไปน่ังยังอาสน์สงฆ์ที่เดิม สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงถวายความเคารพพระราชอาสน์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงรับการถวายความเคารพของผู้เฝ้าทลู ละอองพระบาท แล้วประทับพระเกา้ อี้ ผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาทนั่งยังทีเ่ ดิม เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ประธานสงฆ์ถวายศีล ทรงศีล เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาพระปริตร พระสงฆ์ท้ังในพระอุโบสถและนอกพระอุโบสถเจรญิ พระพทุ ธมนต์ เวลา ๑๐ นาฬกิ า ๔๐ นาที พระสงฆ์สวดบทเสกนำ�้ พระพทุ ธมนต์ เจา้ พนกั งานเชญิ ครอบเฟอื งจากช้ันลดไปถวาย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจกั รสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงจุดเทยี นทคี่ รอบเฟอื งแล้วพระราชทานให้เจ้าพนักงานเชิญไปต้ังท่ีหน้าสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จไปทรงถวายครอบเฟืองแด่สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทยืนถวายความเคารพแล้วนั่งหลังจากเสด็จกลับไปประทับพระเก้าอ้แี ลว้ พระสงฆ์ท้งั นัน้ เจรญิ พระพทุ ธมนตจ์ บแล้ว ถวายพรพระ เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์พระราชาคณะท่ีอาสน์สงฆ์แถวหลังลงจากอาสน์สงฆ์ ออกจากพระอโุ บสถไปฉนั ภตั ตาหารทศ่ี าลาแดงหลงั ตะวนั ออก เจา้ พนกั งานเชญิ สำ� รบั ภตั ตาหารตง้ั ทห่ี นา้ พระสงฆ์ ๑๐ รปู ทใ่ี นพระอุโบสถ พร้อมแล้วถวายความเคารพ 219
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงประเคนสำ�รบั ภตั ตาหาร ทรงจุดธูปเทียนเคร่อื งนมสั การทองทศิ นมสั การพระรัตนตรัย แดส่ มเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ (ช่วง วรปุโฺ ) เวลา ๑๑ นาฬิกา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงประเคนส�ำรับภัตตาหารแด่สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) แล้วเสด็จไปประทบั พระเกา้ อท้ี เ่ี ดมิ สำ� รบั ภตั ตาหารนอกนน้ั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มให้ หมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิยคุ ล หมอ่ มเจา้ ชาตรีเฉลมิ ยคุ ล พลโท หม่อมเจา้ จุลเจิม ยุคล และพลโท หมอ่ มเจ้าเฉลมิ ศึก ยุคล ทรงประเคนพระสงฆ์รปู ตอ่ ไปตามล�ำดับ และทรงปฏิบัติสงฆ์อยู่ ณ ทีน่ นั้ ที่ศาลาแดง อาคาร และปะร�ำต่าง ๆ ที่พระสงฆ์น่ังเจริญพระพุทธมนต์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กรมวังเชิญข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ที่มาเฝ้าทูลละอองพระบาทประเคนภัตตาหารและปฏิบตั ิสงฆ์ เฉพาะพระสงฆ์ท่ีน่ัง ณ ศาลาแดงนั้นถวายภตั ตาหารมังสวิรตั ิ รวมพระสงฆ์ที่รับพระราชทานฉนั เพล๑,๑๑๙ รูป บรรพชิตจนี นิกาย ๑๐ รูป บรรพชติ อนัมนกิ าย ๑๐ รปู รวมจ�ำนวนทงั้ สนิ้ ๑,๑๓๙ รูป หมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิ ยุคล หมอ่ มเจ้าชาตรีเฉลิม ยคุ ล หมอ่ มเจ้ามงคลเฉลมิ ยคุ ล ทรงถวายจตุปจั จยั ไทยธรรมพลโท หมอ่ มเจ้าจลุ เจมิ ยุคล พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศกึ ยุคล แด่สมเดจ็ พระราชคณะและพระราชาคณะ และขา้ ราชการช้ันผใู้ หญ่ ทรงปฏบิ ตั สิ งฆแ์ ละปฏบิ ตั ิสงฆ์ 220
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๑ นาฬกิ า ๓๕ นาที พระสงฆร์ บั พระราชทานฉนั แลว้ เจา้ พนกั งานนมิ นตพ์ ระราชาคณะทศ่ี าลาแดงหลังตะวันออกเข้าสู่พระอุโบสถนั่งยังอาสน์สงฆ์ที่เดิม สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธรสยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมให้หม่อมเจ้ามงคลเฉลมิ ยุคล ทรงถวายจตุปจั จัยไทยธรรมชุดแรกแดพ่ ระสงฆ์ ๒๐ รปู ในพระอโุ บสถ พระสงฆน์ อกนน้ั ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมให้ขา้ ราชการชัน้ ผใู้ หญ่ถวาย ณ โต๊ะท่รี บั พระราชทานฉัน เจ้าพนักงานเชิญพระเต้าทักษิโณทกจากโต๊ะข้างพระราชอาสน์มาถวายสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาเจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงหล่ังทักษิโณทก พระสงฆ์ท้ังนั้นถวายอนุโมทนาถวายอดิเรกจบแล้ว เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงกราบท่ีหน้าเครื่องนมัสการ ทรงคมลาพระสงฆ์ และทรงรับของที่ระลึกเน่อื งในโอกาสที่สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ทรงเจริญพระชนั ษา ๑๐๐ ปี๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ จากสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหารแลว้ มพี ระราชปฏิสนั ถารกบั สมเดจ็ พระวันรัต ขณะน้ัน ผ้เู ฝ้าทลู ละอองพระบาทยืนถวายความเคารพ เวลา ๑๑ นาฬิกา ๕๒ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จออกจากพระอุโบสถ เสด็จพระราชด�ำเนินไปประทับรถยนต์พระที่นั่งที่หน้าประตูเซ่ียวกาง (เส้ียวกาง)เสดจ็ พระราชด�ำเนนิ กลับ วงโยธวาทิตบรรเลงเพลงมหาชัย วงปพ่ี าทยก์ รมศิลปากร บรรเลงเพลงมหาชัยทางไทยผมู้ าเฝา้ ทูลละอองพระบาทถวายความเคารพ ในพระอุโบสถ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ถวายเคร่ืองไทยธรรมชุดท่ี ๒ ซึ่งเป็นส่วนของวัดบวรนิเวศวิหาร แด่สมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ ๑๙ รูปเป็นเสรจ็ พิธี อนงึ่ ณ วันพฤหัสบดี ที่ ๓ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลาบา่ ย มีพิธี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรตั นศาสดารามในเวลาใกล้กัน ๒ พธิ ี คือ พิธีเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ ถวายพระกุศลเทิดพระเกียรติ เจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เน่ืองในวันคล้ายวันประสูติ เจริญพระชันษา ๑๐๐ ปี ของคณะธรรมยุตกิ นกิ าย เวลา ๑๓ นาฬกิ า ถงึ ๑๕ นาฬกิ า การทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา เวลา ๑๗ นาฬิกา๓๐ นาที ถึง๑๙ นาฬกิ า ๕๙ นาที ซ่ึงเปน็ การต่อเน่ืองจากพระราชพธิ ภี าคเช้า ท่กี ระทำ� ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวิหาร ในการนี้ จดหมายเหตุได้บันทึกแยกพิธีทั้งสอง แต่ภาพถ่ายที่ปรากฏอาจมีเคร่ืองตั้งแต่งตกแต่งของพิธีทกี่ ระทำ� กอ่ นหนา้ ซึง่ ยงั มิไดถ้ อนออกแสดงอยูบ่ ้าง 221
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ การทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา ณ พระอโุ บสถวดั พระศรรี ตั นศาสดาราม วนั พฤหสั บดี ที่ ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๓๐ นาที พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินแทนพระองค์ไปในการทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอโุ บสถวดั พระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง ในเวลาเย็น เจ้าหน้าที่ส�ำนักพระราชวัง เตรียมการต้ังแต่งตกแต่งภายในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม และปริมณฑล ดังนี้ ภายในพระอโุ บสถวดั พระศรีรตั นศาสดาราม ที่ฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ทอดเคร่ืองนมัสการท้ายที่นั่งดอกไม้กระทงเจิม ๑ กระทงสำ� หรบั บชู าพระพุทธมหามณีรตั นปฏิมากร พระสมั พทุ ธพรรณี พระพุทธยอดฟา้ จฬุ าโลกย์ และพระพทุ ธเลศิ หลา้นภาไลย ที่ธรรมาสน์ศิลาหน้าฐานชุกชีต้ังโต๊ะหมู่ แถวบนประดิษฐานพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวารสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ปางร�ำพงึ ด้านซา้ ยและขวา วางแจกนั ดอกไมส้ ฟี า้ซ่ึงเป็นสีประจ�ำวันประสูติ แถวที่ ๒ ตรงกลางประดิษฐานพระคันธารราษฎร์ ท่ีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงบูชาเป็นประจ�ำ ด้านซ้ายและขวาวางแจกันดอกไม้สีฟ้า และพุ่มดอกบานไม่รู้โรยสีม่วง ด้านหน้าโต๊ะหมู่วางเทียนมหามงคล ๑ คู่ ตรงกลางทอดครอบเฟือง เบื้องซ้ายและขวาของธรรมาสน์ศลิ า ต้ังตเู้ ทยี นเท่าพระองค์ด้านละ ๑ ตู้ การตง้ั แต่งภายในพระอุโบสถวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม หน้าธรรมาสน์ศิลา ลาดพรมสีแดงทับด้วยพระสุจหนี่ ทอดเคร่ืองนมัสการทองใหญ่พร้อมพระแท่นทรงกราบ ส�ำหรับพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และถัดไปทางขวา ลาดพระสุจหนี่ทอดพระแทน่ ทรงกราบ ส�ำหรับสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี 222
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แนวผนังพระอุโบสถด้านซ้าย ลาดพรมสีแดงทับด้วยพระสุจหน่ี ทอดพระราชอาสน์ถวายคลุมเยียรบับพรอ้ มเครอื่ งราชูปโภคและเคร่อื งราชศาสตราวุธ และทอดพระเต้าทกั ษิโณทกท่โี ตะ๊ เคียง เบื้องขวาพระราชอาสน์ลาดพระสุจหน่ี ทอดพระเก้าอ้ีส�ำหรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีพร้อมโต๊ะเคียง แนวผนงั พระอโุ บสถดา้ นขวา ตง้ั อาสนส์ งฆ์ ๒ แถว แถวหน้า ๑๐ ที่ แถวหลัง ๑๑ ที่ พรอ้ มแท่นปักพัดกระโถน และหม้อน�้ำ ต้นอาสน์สงฆ์ทั้งสองแถว ต้ังโต๊ะเตี้ยคลุมผ้าขาววางพานสายสิญจน์ที่โยงจากฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรตั นปฏมิ ากร ทา้ ยอาสน์สงฆ์แถวหนา้ ต้งั โต๊ะจำ� หลักลายปดิ ทองคลมุ เยยี รบับ พรอ้ มผา้ กราบ๑ ที่ และโต๊ะจ�ำหลักลายปิดทอง ๑ ที่ ส�ำหรับทรงถวายพัดยศ พัดรองท่ีระลึก และทอดครอบเฟืองที่ทรงจุดหนา้ อาสน์สงฆ์ลาดพรมสแี ดง ใกลพ้ ระทวารดา้ นขวา ตง้ั โตะ๊ เตยี้ คลมุ ผา้ ขาว ๓ ท่ี วางบทเจรญิ พระพทุ ธมนตน์ วคั คหายสุ มธมั มแ์ ละเทยี นบชู าเทวดานพเคราะห์ ทล่ี ะ ๑ สำ� รบั สำ� หรบั เชญิ ไปตง้ั ทห่ี นา้ อาสนส์ งฆใ์ นพธิ เี จรญิ พระพทุ ธมนตน์ วคั คหายสุ มธมั ม์ ใกลพ้ ระทวารด้านซ้ายและพระทวารกลาง ตั้งเกา้ อีส้ �ำหรบั ผมู้ าเฝ้าทลู ละอองพระบาท ชิดผนังพระอุโบสถระหว่างพระทวารด้านขวาและพระทวารกลาง ต้ังโต๊ะวางสัญญาบัตร พัดยศ และผ้าไตรเต็ม จ�ำนวน ๒ ส�ำรับ ส�ำหรับพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์และต้ังสมณศักด์ิใหม่ พัดรองที่ระลกึ งานบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษาฯ และผา้ ไตรเต็มพรอ้ มใบปวารณาเป็นเงิน๒,๐๐๐ บาท จำ� นวน ๒๖ สำ� รับ สำ� หรบั พระสงฆท์ ่ีมาเจรญิ พระพุทธมนตฉ์ ลองพระชนมายุ ครบ ๑๐๐ พรรษาฯ๒๑ รปู เจรญิ พระพทุ ธมนตน์ วคั คหายุสมธมั ม์ ๕ รปู ระเบียงพระอโุ บสถ ระเบยี งดา้ นหนา้ พระอโุ บสถ เปน็ มณฑลพธิ บี ชู าเทวดานพเคราะห์ ลาดพรมสแี ดง ตง้ั โตะ๊ วางแทน่ มณฑลเทวดานพเคราะห์ เคร่ืองบชู าเทวดานพเคราะหเ์ ป็นบตั ร ๙ ชน้ั ๑ บตั ร บตั ร ๓ ช้ัน ๘ บัตร ประดบั ดอกไมต้ ามสีประจ�ำเทวดานพเคราะหแ์ ตล่ ะองค์ บตั รสามเหลีย่ มและบัตรสเ่ี หลย่ี มอย่างละ ๑ บตั ร ธงฉัตรขอ้ ออ้ ยสปี ระจ�ำเทวดานพเคราะห์จ�ำนวนตามก�ำลังเทวดา ได้แก่ พระอาทิตย์ ๖ พระจันทร์ ๑๕ พระอังคาร ๘ พระพุธ ๑๗พระพฤหัสบดี ๑๙ พระศุกร์ ๒๑ พระเสาร์ ๑๐ พระราหู ๑๒ พระเกตุ ๙ จัดวางตามทักษาโหราศาสตร์ พร้อมธูปเทียนส�ำหรับบูชาเทวดานพเคราะห์และส�ำหรับโหรจุดเทียนบูชาเทวดานพเคราะห์ อย่างละ ๑๑๗ ต้ังเก้าอ้ีสำ� หรับโหรหลวงนัง่ ประกอบพธิ ีบูชาเทวดานพเคราะห์ ด้านซ้ายและขวาของระเบียงหน้าพระอุโบสถ ตั้งเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงปูผ้าขาว ส�ำหรับข้าราชการแต่งกายเครื่องแบบครึ่งยศเฝ้า มุมพระอุโบสถด้านซ้ายและขวาปูพรมสีแดงตั้งเก้าอี้พร้อมโต๊ะเคียงส�ำหรับสมเด็จพระราชาคณะน่ังพัก ระเบียงด้านซ้ายพระอุโบสถต้ังโต๊ะวางหนังสือที่ระลึกส�ำหรับแจกผู้มาร่วมงานพระราชพิธี ระเบียงด้านขวาพระอุโบสถ ตั้งเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงส�ำหรับพระราชาคณะน่ังพัก ระเบียงด้านหลังพระอโุ บสถต้ังเกา้ อีส้ ำ� หรับพระสงฆ์ บนั ไดทางข้นึ พระอโุ บสถทง้ั ซ้ายและขวา และทอ่ี ัฒจนั ทรท์ างขึ้นสูพ่ ระทวารซ้ายและขวาลาดพรมสีแดง 223
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แผนผังการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ พรรษา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ณ พระอโุ บสถวดั พระศรรี ัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวงั วนั พฤหสั บดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๗ นาฬิกา ๓๐ นาที๓๕ ๑ ๔ ๕๒ ๖ ๘ ๗๑๙๐ ๑๑ ๑๒ ๑๒๑๓ ๑๓ ๑๓ ๑๑ ๑๔ ๑. พระพทุ ธมหามณีรตั นปฏมิ ากร ๒. พระพุทธยอดฟา้ จฬุ าโลกย์ ๓. พระพุทธเลิศหล้านภาไลย ๔. ธรรมาสนศ์ ลิ า ประดษิ ฐานพระพุทธรูปประจำ� พระชนมวาร และพระคันธารราษฎร์ ๕. ตเู้ ทียนเท่าพระองค์ ๖. เคร่ืองนมัสการทองใหญ่ ๗. พระแท่นทรงกราบ ส�ำหรับพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ๘. พระแท่นทรงกราบ ส�ำหรับสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ๙. พระราชอาสน์ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว ๑๐. พระเกา้ อ้ี สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ๑๑. โต๊ะจ�ำหลกั ลายปิดทอง คลมุ เยียรบบั ๑๒. อาสนส์ งฆ์ ๑๓. โต๊ะวางบทเจริญพระพุทธมนต์นวคั คหายุสมธมั ม์ ๑๔. เก้าอผี้ ู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาท 224
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ลานพระอุโบสถภายในก�ำแพงแก้ว ลานพระอุโบสถด้านหน้าและด้านซ้ายต้ังเก้าอี้ส�ำหรับข้าราชการแต่งกายเคร่ืองแบบคร่ึงยศเฝ้า ส่วนด้านขวาเป็นท่ตี งั้ แถวของนักเรยี นโรงเรยี นนายรอ้ ยต�ำรวจ เฝา้ ทลู ละอองพระบาทรับเสด็จ ลานด้านนอก กํ าแพงแก้ ว ปูลาดพระบาทสีน�้ำตาลอ่อนจากประตูเกยหลังวัดพระศรีรัตนศาสดารามมาจนถึงบันไดข้ึนพระอุโบสถด้านขวา ขา้ งลาดพระบาทฝ่ังซา้ ยและศาลารายเปน็ ท่ปี ระชาชนเฝ้าทลู ละอองพระบาทรบั เสดจ็ ศาลารายด้านหน้าพระอุโบสถ ต้ังปี่พาทย์พิธี กรมศิลปากร ด้านหลังศาลารายต้ังวงประโคมจากงานเคร่ืองสูงและกลองชนะ ส�ำนักพระราชวัง ประกอบดว้ ยฆ้องชัย สงั ข์ แตร เมอื่ ใกลเ้ วลาเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ พระบรมวงศานวุ งศ์ นางสาวยง่ิ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร นายกรฐั มนตรี องคมนตรีคณะรฐั มนตรี ข้าราชการ ทหาร ต�ำรวจ และคณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ผู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาทเสด็จถึงและมาถึง เข้าประทับพระเก้าอี้และน่ังเก้าอี้ภายในพระอุโบสถ ตามต�ำแหน่งท่ีก�ำหนด การแต่งกายเครอื่ งแบบคร่งึ ยศ เครื่องแบบขอเฝา้ ฯ ครงึ่ ยศ และชดุ ไทย เจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนานิมนต์พระสงฆ์เข้าสู่พระอุโบสถ ข้ึนน่ังยังอาสน์สงฆ์ สมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ ๑๙ รูป ประกอบด้วย สมเดจ็ พระมหารัชมังคลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) วดั ปากนำ้� ภาษีเจรญิสมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต)วัดบวรนิเวศวิหาร สมเด็จพระธีรญาณมุนี (สมชาย วรชาโย) วัดเทพศิรินทราวาส สมเด็จพระพุทธชินวงศ์(สมศักดิ์ อุปสโม) วัดพิชยญาติการาม พระพรหมเวที (สนิท ชวนปญฺโ) วัดไตรมิตรวิทยาราม พระพรหมวชิรญาณ (ประสิทธ์ิ เขมงฺกโร) วัดยานนาวา พระพรหมเมธาจารย์ (คณิศร์ เขมวํโส) วัดบุรณศิริมาตยารามพระวสิ ทุ ธวิ งศาจารย์ (วเิ ชียร อโนมคุโณ) วัดปากนำ้� ภาษีเจรญิ พระสาสนโสภณ (พจิ ิตร ติ วณฺโณ) วัดโสมนสัวิหาร พระพรหมเมธี (จ�ำนงค์ ธมฺมจารี) วัดสัมพันธวงศาราม พระพรหมมุนี (สุชิน อคฺคชิโน) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม พระพรหมดลิ ก (เออ้ื น หาสธมฺโม) วัดสามพระยา พระพรหมสทิ ธิ (ธงชัย สขุ าโน) วดั สระเกศพระธรรมวราจารย์ (แบน กิตฺติสาโร) วัดบวรนิเวศวิหาร พระธรรมวราภรณ์ (มนตรี คณิสสโร) วัดเครือวัลย์พระธรรมธชั มนุ ี (อมร าโณทโย) วดั ปทมุ วนาราม พระธรรมบณั ฑติ (อภพิ ล อภพิ โล) วดั พระราม ๙ กาญจนาภเิ ษกพระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปญุ ฺาคโม) วัดบวรนิเวศวหิ าร และพระสงฆ์ทจี่ ะไดร้ บั พระราชทานเล่ือนสมณศกั ดิ์และต้ังสมณศักดิ์ใหม่ ๒ รูป คือ พระอนิลมาน ธมฺมสากิโย วัดบวรนิเวศวิหาร และพระครูอนุกูลกาญจนกิจ(บุญเพ่มิ อานนโฺ ท) วดั เทวสงั ฆาราม จังหวดั กาญจนบรุ ี รวม ๒๑ รปู เวลา ๑๗ นาฬิกา ๓๔ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชด�ำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งถึงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง รถยนต์พระท่ีนั่งเทียบท่ีประตูเกย หลงั วดั พระศรีรตั นศาสดาราม เสด็จพระราชดำ� เนนิ ไปยงั พระอุโบสถ ประชาชนทเี่ ฝา้ ทลู ละอองพระบาทรับเสด็จ ถวายพระพรชัยมงคล ทรงพระเจริญ เสด็จเข้าสู่พระอุโบสถ ผู้เฝ้าทูลละอองพระบาททรงยืนและยนื ถวายความเคารพ 225
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจกั รีสิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสด็จพระราชดำ�เนนิ ไปยงั พระอโุ บสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟ้ามหาจกั รสี ิรินธร สยามบรมราชกมุ ารี เสด็จไปยังโตะ๊ กลางพระอุโบสถท่ีเจ้าพนักงานยกจากท้ายอาสน์สงฆ์มาทอดถวาย ทรงถวายสัญญาบัตร พัดยศ และผ้าไตร แด่พระอนิลมานธมมฺ สากโิ ยวดั บวรนเิ วศวหิ ารซงึ่ ทรงพระกรณุ าโปรดพระราชทานสมณศกั ดเิ์ ปน็ พระราชาคณะในราชทนิ นามท่ี พระศากยวงศว์ สิ ทุ ธ์ิ และพระครูอนุกูลกาญจนกิจ (บุญเพ่ิม อานนฺโท) วดั เทวสังฆาราม จงั หวดั กาญจนบรุ ีซ่ึงทรงพระกรณุ าโปรดพระราชทานสมณศักดเ์ิ ป็นพระราชาคณะ ในราชทนิ นามท่ี พระกิตตสิ ุวัฒนาภรณ์ขณะนั้นพระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักด์ิและต้ังสมณศักดิ์ใหม่กลบั ไปนั่งยังอาสนส์ งฆ์ทเี่ ดมิ เจ้าพนกั งานยกโต๊ะกลับไปวางท่ที า้ ยอาสนส์ งฆ์สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟ้ามหาจักรีสิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงถวายสญั ญาบัตร พัดยศ และผ้าไตร แดพ่ ระครูอนกุ ลู กาญจนกิจทรงถวายสญั ญาบัตร พัดยศ และผ้าไตร แดพ่ ระอนิลมาน ธมมฺ สากโิ ย (บญุ เพิม่ อานนฺโท) วัดเทวสงั ฆาราม จงั หวดั กาญจนบรุ ี วดั บวรนิเวศวหิ าร 226
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ทรงหล่งั ทักษโิ ณทก สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ชว่ ง วรปุ ฺโ) ประธานสงฆถ์ วายอดิเรก สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟ้ามหาจักรีสริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงถวายความเคารพพระราชอาสนพ์ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงรบั การถวายความเคารพจากผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาทแลว้ ประทบั พระเกา้ อ้ี ผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาทประทบั และนงั่ ทเ่ี ดมิ เจา้ พนกั งานเชญิ พระเตา้ ทกั ษโิ ณทกจากโตะ๊ขา้ งพระราชอาสนพ์ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดชไปทอดถวาย ทรงหลง่ั ทกั ษโิ ณทก พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานเล่ือนสมณศักดิ์และต้ังสมณศักดิ์ใหม่ ถวายอนุโมทนา สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์(ชว่ ง วรปญุ โฺ ) ประธานสงฆถ์ วายอดเิ รก เวลา ๑๗ นาฬิกา ๔๖ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสดจ็ ไปทรงจดุ เทยี นพระมหามงคลทธ่ี รรมาสนศ์ ลิ า เทยี นเทา่ พระองคใ์ นตขู้ า้ งธรรมาสนศ์ ลิ าดา้ นพระพทุ ธยอดฟา้จุฬาโลกย์ และด้านพระพุทธเลิศหล้านภาไลย ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการท้ายท่ีนั่งบูชาพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระสัมพุทธพรรณี พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ พระพุทธเลิศหล้านภาไลย แล้วทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการทองใหญ่ที่หน้าธรรมาสน์ศิลา ทรงกราบ ขณะนั้นปี่พาทย์พิธีบรรเลงเพลงสาธุการ ชาวพนักงานประโคมลนั่ ฆอ้ งชยั เปา่ สงั ข์ แตร ขณะน้นั ผ้เู ฝา้ ทูลละอองพระบาท ทรงยนื และยนื ถวายความเคารพ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ ไปยงั อาสนส์ งฆ์ ทรงถวายพดั รองทร่ี ะลกึ งานบำ� เพญ็ พระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก แด่สมเดจ็ พระราชาคณะ ๕ รปู ท่ีอาสนส์ งฆ์ แลว้ เสดจ็ ไปยังโตะ๊ ท่เี จา้ พนักงานยกจากท้ายอาสน์สงฆ์มาทอดถวายที่กลางพระอุโบสถ ทรงถวายพัดรองที่ระลึกฯ แด่พระราชาคณะท่ีลงจากอาสน์สงฆเ์ ขา้ รับพระราชทานตามล�ำดับ แล้วกลบั ไปนั่งยงั อาสน์สงฆ์ทเ่ี ดิม 227
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ทรงจุดเทียนพระมหามงคลทีธ่ รรมาสนศ์ ลิ า ทรงจดุ เทียนเท่าพระองค์ในตขู้ ้างธรรมาสนศ์ ิลาทรงจุดธปู เทยี นเคร่ืองนมัสการทองใหญ่ทห่ี น้าธรรมาสนศ์ ลิ า ทรงถวายพดั รองท่รี ะลึกงานบำ�เพญ็ พระราชกุศล ฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก แด่ สมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ (ช่วง วรปุโฺ ) และสมเดจ็ พระราชาคณะ จากนั้นเจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนานิมนต์พระสงฆ์จากวัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามที่จะเจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ ๕ รูป มี พระราชวราภรณ์ (อนันต์ าณวีโร) พระมงคลภาณกาจารย์(สนิท คุณสินิทโธ) พระครูอุโฆษธรรมคุณ (นิยม คุณมโย) พระครูธรรมสารโกศล (สมรศักดิ์ ธมฺมสนฺติโก)และพระครูสถิตธรรมสโมธาน (สุคม สุคมโน) เข้าสู่พระอุโบสถ เข้ารับพระราชทานพัดรองท่ีระลึกฯ จนครบแล้วเสด็จไปประทับพระเก้าอ้ี พระสงฆ์ ๕ รูปที่จะเจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ออกจากพระอุโบสถไปน่ังพักที่ระเบียงพระอุโบสถท่ีเดิม ปี่พาทย์พิธีหยุดบรรเลง ผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทประทับและน่ังที่เดิมเจา้ พนักงานยกโต๊ะออกไปนอกพระอโุ บสถ 228
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระสงฆเ์ จรญิ พระพุทธมนต์ เวลา ๑๗ นาฬิกา ๕๐ นาที เจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนาอาราธนาศีล สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์(ช่วง วรปญุ โฺ ) ประธานสงฆ์ ถวายศีล สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจักรีสิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารีทรงศีล จบแล้ว เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาพระปริตร พระสงฆ์ทั้ง ๒๑ รูปเจริญพระพุทธมนต์ฉลองพระชนมายฯุ จนถงึ บทเสกนำ้� พระพทุ ธมนต์ เจา้ พนักงานเชญิ ครอบเฟอื งจากธรรมาสน์ศลิ ามาทอดถวาย สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจดุ เทยี นทฝี่ าครอบเฟอื ง แลว้ ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ เจ้าพนักงานเชิญไปตั้งท่ีโต๊ะเต้ียต้นอาสน์สงฆ์แถวหน้า ซ่ึงเจ้าพนักงานยกจากท้ายอาสนส์ งฆม์ าทอดไว้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจกั รสี ิรินธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ ไปทรงถวายครอบเฟอื งแดส่ มเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) ประธานสงฆ์ ขณะนน้ั ผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาททรงยนื และยนื ถวายความเคารพ เมอ่ื เสดจ็ กลบั ไปประทบั พระเกา้ อ้ี ผเู้ ฝา้ ทลู ละอองพระบาทประทบั และนงั่ ทเ่ี ดมิสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) เสกท�ำน�้ำพระพุทธมนต์ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ฉลองพระชนมายฯุ จบ เจ้าพนักงานเชญิ ครอบนำ้� พระพุทธมนต์จากตน้ อาสน์สงฆไ์ ปประดษิ ฐานท่ธี รรมาสนศ์ ิลาที่เดมิ สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจักรสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงจดุ เทียนที่ฝาครอบเฟอื ง และเสดจ็ ไปทรงถวายครอบเฟืองแด่สมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ (ชว่ ง วรปุ ฺโ) 229
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖หมอ่ มเจ้าปุสาณ สวัสดวิ ตั น์ ทรงประเคนจตปุ ัจจัยไทยธรรม หม่อมเจา้ มงคลเฉลิม ยุคล ทรงประเคนจตปุ จั จัยไทยธรรม เวลา ๑๘ นาฬิกา ๒๐ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรม มีผ้าไตรเต็มพร้อมใบปวารณา แด่พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์ท่ีอาสน์สงฆ์แถวหน้า และหม่อมเจ้ามงคลเฉลิมยุคล ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมแด่พระสงฆ์ท่ีเจริญพระพุทธมนต์ท่ีอาสน์สงฆ์แถวหลัง ครบแล้วถวายความเคารพ เสด็จกลับไปประทับพระเก้าอ้ีที่เดิม เจ้าพนักงานเชิญพระเต้าทักษิโณทกมาทอดถวาย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงหล่ังทักษิโณทก พระสงฆ์ทั้งนั้นถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก จบแล้วเจา้ หน้าทก่ี รมการศาสนานิมนตพ์ ระสงฆ์ท้ัง ๒๑ รปู ออกจากพระอโุ บสถ ขณะนั้นปีพ่ าทยบ์ รรเลงเพลงกราวร�ำ จากนั้น เจ้าพนักงานเชิญโต๊ะวางบทเจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์และเทียนบูชาเทวดานพเคราะห์ ๓ สำ� รบั ตงั้ ยงั หนา้ อาสนส์ งฆแ์ ถวหนา้ ดา้ นปลายอาสนส์ งฆ์ เจา้ หนา้ ทก่ี รมการศาสนานมิ นตพ์ ระสงฆ์ท่จี ะเจรญิ พระพทุ ธมนต์นวัคคหายุสมธมั ม์ ๕ รปู ขึ้นน่ังยงั อาสน์สงฆ์ ป่ีพาทย์หยดุ บรรเลง เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๐ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสดจ็ พระราชด�ำเนินไปทรงกราบทหี่ น้าเคร่อื งนมสั การ ผูเ้ ฝา้ ทูลละอองพระบาททรงยืนและยืนถวายความเคารพสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ถวายความเคารพพระราชอาสน์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงรับการถวายความเคารพของผู้เฝ้าทูลละอองพระบาทเสด็จไปยังหน้าอาสน์สงฆ์ ทรงจุดเทียนบูชาเทวดานพเคราะห์ ท้ัง ๓ ส�ำรับ แล้วเสด็จพระราชด�ำเนินออกจากพระอโุ บสถ พระสงฆ์เจริญพระพทุ ธมนตน์ วคั คหายุสมธัมม์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปยังโต๊ะต้ังเคร่ืองบัตรพลีเทวดานพเคราะห์ ที่ระเบียงหน้าพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนบูชาเทวดานพเคราะห์ ขณะน้ันชาวพนักงานประโคมลั่นฆ้องชัย เป่าสังข์ แตร ไกวบัณเฑาะว์ ปี่พาทย์บรรเลง เม่ือส้ินเสียงประโคม สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี พระราชทานเงินบูชาฤกษ์แก่โหรหลวง แล้วเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ กลับ 230
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจ้าฟา้ มหาจักรีสิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี พระสงฆ์เจรญิ พระพุทธมนต์นวัคคหายสุ มธมั ม์ ทรงจดุ เทียนบูชาเทวดานพเคราะห์ โหรหลวงกล่าวคำ�บชู าทำ�นองสรภญั ญะ บชู าพระอาทติ ย์ พระจนั ทร์ พระองั คาร พระพุธ พระพฤหสั บดี พระศุกร์ พระเสาร์ พระราหู พระเกตุ เวลา ๑๘ นาฬิกา ๓๓ นาที พระสงฆ์เจรญิ พระพทุ ธมนต์นวคั คหายสุ มธัมม์ จบแล้ว โหรหลวงกลา่ วคำ�บูชาท�ำนองสรภัญญะ บูชาพระอาทิตย์ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ โหรหลวงกล่าวค�ำบูชาพระจนั ทร์ พระอังคาร พระพธุ พระพฤหัสบดี พระศกุ ร์ พระเสาร์ พระราหู พระเกตุ สลับกนั เชน่ น้ีจนครบ ๙ องค์ เวลา ๑๙ นาฬิกา ๕๙ นาที ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ถวายผ้าไตรพร้อมไปปวารณาแด่พระสงฆ์ทั้ง ๕ รูป พระสงฆ์อนุโมทนา เสร็จพิธี เมื่อเวลา๒๐ นาฬิกา 231
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พธิ เี จรญิ พระพุทธมนต์นพเคราะห์ถวายพระกุศลเทิดพระเกียรติ เจา้ พระคุณสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก เนื่องในวนั คล้ายวนั ประสตู ิ เจริญพระชนั ษา ๑๐๐ ปี๗ ของคณะธรรมยตุ ิกนกิ าย ณ พระอโุ บสถวดั พระศรีรัตนศาสดาราม วนั พฤหสั บดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬิกา คณะธรรมยุติกนิกาย ได้กราบทูลขอประทานจัดพิธีเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ถวายพระกุศลเทิดพระเกยี รติเจา้ พระคณุ สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก เน่อื งในวันคล้ายวนั ประสูติ เจรญิ พระชนั ษา ๑๐๐ ปี ณ พระอุโบสถวดั พระศรีรตั นศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวงัโดยมสี มเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) เปน็ ประธานฝา่ ยสงฆ์ และนายพลากร สวุ รรณรฐั องคมนตรีเปน็ ประธานฝ่ายฆราวาส ตามก�ำหนดการดงั นี้ กําหนดการ พิธีเจริญพระพทุ ธมนตน์ พเคราะหถ์ วายพระกุศลเทิดพระเกียรติ เจ้าพระคณุ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก เน่อื งในวนั คล้ายวันประสูติ เจรญิ พระชันษา ๑๐๐ ปี ณ พระอโุ บสถวดั พระศรรี ตั นศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวงั วนั พฤหสั บดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬกิ าเวลา ๑๒ นาฬกิ า ๔๕ นาท ี ทุกฝา่ ยพร้อม ณ พระอโุ บสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม - พระสงฆ์ ๑๐๘ รปู ที่จะเจรญิ พระพทุ ธมนต์นพเคราะห์ ประจ�ำอาสนส์ งฆ์เวลา ๑๓ นาฬกิ า - ประธานฝ่ายคฤหสั ถ์ เขา้ สู่พระอุโบสถวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม จดุ ธปู เทยี นบูชา พระรัตนตรัย และถวายพดั รองทรี่ ะลกึ - เจ้าหน้าทีอ่ าราธนาศีล - ประธานสงฆ์ให้ศลี - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ จดุ เทียนชยั มหามงคล - พระสงฆเ์ จริญพระคาถาจุดเทยี นชยั - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์โปรยข้าวตอกดอกไม้ที่มณฑลพิธีบัตรพลีเทวดา นพเคราะห์ ประธานฝา่ ยคฤหสั ถ์จุดเทยี นประจ�ำพระองค์ สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก และจุดเทยี นทีเ่ ครื่องบตั รพลเี ทวดา นพเคราะห์ - เจ้าหนา้ ที่อาราธนาพระปรติ ร - พระสงฆ์เจรญิ พระพุทธมนต์—————————————————๗ ช่ืองานปรากฏตามกำ� หนดการของคณะธรรมยตุ ิกนิกาย 232
จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ - โหรกลา่ วสรภญั ญะ บชู าพระอาทติ ย์ ฯลฯ (พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนตน์ พเคราะห์ สลบั กบั โหรไปจนครบเทวดานพเคราะห์ ทั้ง ๙ องค)์ - พระสงฆ์เจริญสุปุพฺพณฺหสุตฺตคาถา/โส อตฺถลทฺโธ/เทวตาอุยฺโยชนคาถา/ ภวตุ สพพฺ มงฺคลํ จบ - ถวายจตุปจั จยั ไทยธรรมแดพ่ ระสงฆ์ - พระสงฆ์อนุโมทนา/สพฺพโรควินิมุตฺโต/โพชฺฌงฺคปริตฺตคาถา/มงคลจักกวาฬใหญ่ (สริ ธิ ติ ิ ฯลฯ) - ถวายอดิเรก เปน็ เสรจ็ พิธี เจ้าพนักงานเตรียมการตั้งแต่งตกแต่งเคร่ืองประกอบพิธีเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ถวายเป็นพระกุศลเทิดพระเกยี รติ ไวพ้ ร้อมดังน้ี ภายในพระอโุ บสถวัดพระศรีรตั นศาสดาราม ที่ธรรมาสน์ศิลาหน้าฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ตั้งโต๊ะหมู่วางแจกันดอกไม้สีฟ้า ซึ่งเป็นสีประจ�ำวันประสูติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก แถวบน ๑ คู่ แถวกลาง๑ คู่ แถวล่างวางพุ่มดอกบานไม่รู้โรยสีม่วง ๑ คู่ ด้านหน้าโต๊ะหมู่ ตรงกลางวางพุ่มดอกบานไม่รู้โรยสีขาวสลับม่วง ด้านซ้ายและขวาวางเทียนมหามงคล เบื้องซ้ายและขวาของธรรมาสน์ศิลาต้ังตู้เทียนเท่าพระองค์ด้านละ ๑ ตู้ หน้าธรรมาสน์ศิลา ปูพรมสีแดง ต้ังเคร่ืองนมัสการกระบะมุกบนม้าเต้ียจ�ำหลักลายปิดทอง ปูผ้ากราบสีนำ�้ เงนิ แนวผนังพระอุโบสถด้านซ้าย ปูพรมสีแดงตั้งเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียง ส�ำหรับประธานฝ่ายสงฆ์และสมเด็จพระราชาคณะ หันหน้าเข้าสู่อาสน์สงฆ์ ถัดไปจนถึงหน้าพระทวารด้านซ้าย ตั้งเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงส�ำหรับประธานฝา่ ยฆราวาส และผูม้ ารว่ มพธิ หี ันหนา้ เข้าสู่พระพุทธมหามณีรตั นปฏมิ ากร แนวผนังพระอโุ บสถด้านขวา ต้งั อาสนส์ งฆ์ ๔ แถว แถวละ ๑๐ ที่ ส�ำหรบั พระราชาคณะ ๔๐ รปู ทจี่ ะเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ ต้นอาสน์สงฆ์ตั้งโต๊ะปูผ้าขาววางพานสายสิญจน์ซ่ึงโยงมาจากฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร และตั้งเก้าอี้ส�ำหรับพระสงฆ์ ท่ีกลางพระอุโบสถ ๒๘ ที่ รอบฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ด้านซ้าย ๑๐ ท่ี ด้านขวา ๑๐ ที่ และด้านหลัง ๒๐ ท่ี รวมพระราชาคณะและพระสงฆ์ทจี่ ะเจรญิ พระพทุ ธมนตน์ พเคราะห์ ๑๐๘ รูป ระเบียงด้านหน้าพระอุโบสถ เป็นมณฑลพิธีบูชาเทวดานพเคราะห์ ลาดพรมสีแดง ต้ังโต๊ะวางแท่นมณฑลเทวดานพเคราะห์ เครอ่ื งบตั รพลมี ีเครอื่ งบชู าเทวดานพเคราะหเ์ ป็นบตั ร ๙ ชัน้ ๑ บตั ร บัตร ๓ ช้ัน ๘ บตั รประดับดอกไม้ตามสีประจ�ำเทวดานพเคราะห์แต่ละองค์ บัตรสามเหลี่ยมและบัตรส่ีเหล่ียมอย่างละ ๑ บัตรธงฉัตรข้ออ้อยสีประจ�ำเทวดานพเคราะห์จ�ำนวนตามก�ำลังเทวดา ได้แก่ พระอาทิตย์ ๖ พระจันทร์ ๑๕พระองั คาร ๘ พระพธุ ๑๗ พระพฤหสั บดี ๑๙ พระศกุ ร์ ๒๑ พระเสาร์ ๑๐ พระราหู ๑๒ พระเกตุ ๙ จดั วางตามทกั ษา 233
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แผนผังพธิ เี จริญพระพุทธมนตน์ พเคราะห์ถวายพระกุศลเทดิ พระเกียรติ เจา้ พระคุณสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก เนื่องในวนั คลา้ ยวนั ประสตู ิ เจรญิ พระชันษา ๑๐๐ ปี ของคณะธรรมยุตกิ นกิ าย ณ พระอุโบสถวัดพระศรรี ตั นศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาที ๑๐ ๘ ๘ (๑๐ รปู ) (๑๐ รปู )๘ ๘(๑๐ (๑๐รูป) ๒ ๑๒ รูป) ๓๕๔ ๗ ๖ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐๑๐ รปู รปู รปู รูป ๑๐ ๙ ๘ ๑. ธรรมาสน์ศลิ า (๒๘รูป) ๒. ตเู้ ทยี นเทา่ พระองค์ ๓. เคร่ืองนมัสการกระบะมกุ ๙ ๑๑ ๙ พรอ้ มผ้ากราบสีนา้ํ เงิน ๙ ๙ ๔. เกา้ อ้ปี ระธานฝ่ายสงฆ์ ๕. เกา้ อี้สมเด็จพระราชาคณะ ๖. เกา้ อ้ปี ระธานฝ่ายฆราวาส ๗. อาสนส์ งฆ์ ๔๐ ท่พี ร้อมโต๊ะ วางพานสายสญิ จน์ ๘. เก้าอ้พี ระสงฆ์ ๖๘ ที่ ๙. เกา้ อี้ผ้มู ารว่ มพิธี ๑ ๐. เก้าอี้พระสงฆท์ ีม่ าร่วมพิธี ๑ ๑. มณฑลพธิ บี ูชาเทวดานพเคราะห์ 234
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖โหราศาสตร์ พรอ้ มธูปเทยี นสำ� หรับบชู าเทวดานพเคราะห์และสำ� หรบั โหรจดุ เทยี นบชู าเทวดานพเคราะห์ อย่างละ๑๑๗ ตั้งเกา้ อสี้ �ำหรับโหรหลวงนงั่ ประกอบพิธบี ชู าเทวดานพเคราะห์ ระเบยี งพระอโุ บสถโดยรอบท้งั ๓ ด้าน ตัง้ เกา้ อสี้ �ำหรบั พระสงฆท์ ีม่ ารว่ มพิธี ดา้ นซา้ ยและขวาของระเบยี งหนา้ พระอโุ บสถ ตง้ั เกา้ อพ้ี รอ้ มโตะ๊ เคยี งปผู า้ ขาวจดั เปน็ ทนี่ งั่ สำ� หรบั ขา้ ราชการแต่งกายเครอ่ื งแบบปกตขิ าว และประชาชนแตง่ กายสขี าว ริมบันไดทางข้ึนระเบียงด้านขวา ตั้งโต๊ะวางหนังสือท่ีระลึกส�ำหรับถวายพระสงฆ์ที่มาร่วมพิธี มีหนังสือจิตตนคร หนังสือที่น่ีพระของประชาชน หนังสือ ๑๐๐ ปีพระผู้เจริญพร้อม และพระรูปสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ลานพระอโุ บสถภายในก�ำแพงแก้ว ด้านหน้าตัง้ เก้าอสี้ �ำหรบั ผู้มาร่วมพธิ ี ลานนอกกําแพงแก้ว ศาลารายรอบพระอโุ บสถ จัดเปน็ ที่น่งั สำ� หรบั ประชาชนผูม้ ารว่ มพิธี เมื่อใกล้เวลาพิธี นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี ประธานฝ่ายฆราวาส มาถึงพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม นั่งยังที่ท่ีก�ำหนด เจ้าพนักงานนิมนต์พระสงฆ์ ๑๐๘ รูป ท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์นั่งยงั อาสน์สงฆแ์ ละเกา้ อ้ีภายในพระอุโบสถ เวลา ๑๓ นาฬิกา นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี ประธานฝ่ายฆราวาส จุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการกระบะมุก กราบราบ แลว้ ถวายพดั รองทรี่ ะลึกงานฉลองพระชนมายคุ รบ ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แด่พระสงฆ์ท่ีจะเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ถวายพระกุศลเทิดพระเกียรตภิ ายในพระอุโบสถ ๑๐๘ รปู แลว้ ไปน่งั ยังท่เี ดิม เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาที เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล พระพรหมเวที (สนิท ชวนปญฺโ)ประธานสงฆใ์ ห้ศีล ผูร้ ว่ มพธิ รี บั ศีล สมเดจ็ พระมหารัชมงั คลาจารย์ (ช่วง วรปุญโฺ ) จุดเทยี นชัยมหามงคลและเทียนเทา่ พระองค์ทธี่ รรมาสนศ์ ลิ าและตูข้ ้างธรรมาสนศ์ ลิ า 235
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖นายพลากร สวุ รรณรฐั องคมนตรี ประธานฝา่ ยฆราวาส โหรหลวงประกาศบชู าและอัญเชญิ เทวดานพเคราะห์ จุดเทียนทเี่ คร่ืองบตั รพลีเทวดานพเคราะห์ เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๔ นาที เจา้ หน้าท่ีนมิ นตส์ มเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ (ช่วง วรปญุ โฺ ) ประธานฝา่ ยสงฆ์ จุดเทียนชัยมหามงคลทธ่ี รรมาสนศ์ ลิ า และเทียนเทา่ พระองค์ทีต่ ้ขู ้างธรรมาสนศ์ ิลาทั้งสองข้าง ขณะน้ันพระสงฆ์ที่อาสน์สงฆ์เจริญพระคาถาจุดเทียนชัย ผู้ร่วมพิธี และพระสงฆ์รูปอื่นยืนข้ึน ประนมมือไหว้ จากน้ันสมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ประธานฝา่ ยสงฆ์ ออกไปยังระเบยี งหน้าพระอุโบสถ โปรยข้าวตอกดอกไม้ที่มณฑลพิธีบัตรพลีเทวดานพเคราะห์ แล้วกลับมานั่งยังเก้าอ้ีท่ีเดิม นายพลากรสุวรรณรัฐ องคมนตรี ประธานฝา่ ยฆราวาส จดุ เทยี นประจ�ำพระองค์สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก และจุดเทียนที่เครื่องบัตรพลีเทวดานพเคราะห์ ประนมมือไหว้ แล้วกลับไปน่ังท่ีเดิมโหรหลวงประกาศบูชาและอัญเชิญเทวดานพเคราะห์ ขณะน้ันชาวพนักงานลั่นฆ้อง เป่าสังข์ ไกวบัณเฑาะว์ผู้ร่วมพิธนี ัง่ ลงที่เดมิพระสงฆ์เจรญิ พระพทุ ธมนต์นพเคราะห์ 236
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ โหรหลวงกล่าวคำ�ทำ�นองสรภัญญะบูชาพระอาทติ ย์ พระจันทร์ พระอังคาร พระพุธ พระพฤหัสบดี พระศกุ ร์ พระเสาร์ พระราหู พระเกตุ เวลา ๑๓ นาฬิกา ๔๘ นาที เจ้าหน้าท่ีกรมการศาสนาอาราธนาพระปริตร พระสงฆ์ทั้ง ๑๐๘ รูปเจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ จบแล้ว โหรหลวงกล่าวค�ำบูชาท�ำนองสรภัญญะ บูชาพระอาทิตย์ จบแล้วพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ โหรหลวงกล่าวค�ำบูชาพระจันทร์ พระอังคาร พระพุธ พระพฤหัสบดีพระศกุ ร์ พระเสาร์ พระราหู พระเกตุ สลบั กนั เชน่ นี้จนครบ ๙ องคแ์ ลว้ พระสงฆ์เจริญพระพทุ ธมนต์ สปุ พุ พฺ สุตฺตคาถา/โส อตฺถลทฺโธ/เทวตาอยุ ฺโยชนคาถา/ภวตุ สพพฺ มงฺคลํ จบ ขณะนัน้ ผรู้ ว่ มพิธปี ระนมมือสดับพระพุทธมนต์ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๘ นาที นายพลากร สวุ รรณรฐั องคมนตรี ประธานฝา่ ยฆราวาส ถวายกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพ พัดรองท่ีระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และจตุปัจจัยไทยธรรม แด่สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ)ประธานฝ่ายสงฆ์ แล้ว นายนพรัตน์ เบญจวัฒนานันท์ ผู้อ�ำนวยการส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ถวายกระทงดอกไมธ้ ปู เทยี นแพ พดั รองทร่ี ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และจตปุ ัจจัยไทยธรรมแดส่ มเด็จพระราชาคณะที่มารว่ มพธิ ีนายพลากร สวุ รรณรฐั องคมนตรี กรวดนา้ํ พระสงฆอ์ นโุ มทนา/สพพฺ โรควินิมุตฺโต/ โพชฺฌงฺคปริตตฺ คาถา/มงคลจักกวาฬใหญ่ 237
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๕๙ นาที นายพลากร สุวรรณรัฐ องคมนตรี ประธานฝ่ายฆราวาส กรวดน้�ำ ถวายพระกศุ ลแดส่ มเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พระสงฆท์ ัง้ นัน้ อนุโมทนา/สพพฺโรควนิ ิมตุ ฺโต/โพชฺฌงคฺ ปริตฺตคาถา/มงคลจักกวาฬใหญ่ (สริ ิธติ ิ ฯลฯ) จากนนั้ พระพรหมเวที (สนิท ชวนปญฺโ)ประธานสงฆ์ ถวายอดเิ รก เป็นเสรจ็ พิธี สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ โฺ ) ประธานฝา่ ยสงฆ์ กราบลาพระพทุ ธมหามณรี ตั นปฏมิ ากรรบั การสกั การะจากพระสงฆใ์ นพระอุโบสถ และผมู้ ารว่ มพธิ ี แลว้ เดนิ ทางกลบั พระสงฆ์ทัง้ นั้น และผ้มู าร่วมพธิ ีกราบลาพระพุทธมหามณรี ตั นปฏิมากร ออกจากพระอุโบสถ เดนิ ทางกลับ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี ทรงเปน็ ประธานในการทอดผ้าปา่ สามคั คี ๘๔,๐๐๐ กอง ณ อาคารวชริ ญาณ สามัคคีพยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย วันพฤหสั บดี ที่ ๓ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๕ นาฬิกา เนอ่ื งในงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย อันเป็นที่ประทับรักษาพระองค์จะมีอายุครบ๑๐๐ ปี ในวันศุกร์ ที่ ๓๐ พฤษภาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๗ สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจักรีสิรนิ ธรสยามบรมราชกมุ ารีอปุ นายกิ าสภากาชาดไทยมพี ระกรณุ าธคิ ณุ ทรงรบั เปน็ ประธานจดั ผา้ ปา่ สามคั คี๘๔,๐๐๐กองเพอื่ จดั หาอปุ กรณท์ างการแพทยส์ ำ� หรบั พระภกิ ษสุ ามเณรอาพาธ และผปู้ ว่ ยทว่ั ไปใหแ้ กอ่ าคารภมู สิ ริ มิ งั คลานสุ รณ์ตามค�ำกราบบังคมทูลเชิญของนายแพทย์โศภณ นภาธร ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และคณบดีคณะแพทยศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย มกี �ำหนดการดงั นี้ 238
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กําหนดการ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนนิ ไปในพธิ ที อดผา้ ปา่ สามัคคี เนือ่ งในพระราชกุศลฉลองพระชนมายุ ๑๐๐ พรรษา๘ สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายกณ ตึกวชริ ญาณ สามัคคีพยาบาร ช้นั ๖ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพมหานคร วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖เวลา ๑๕ นาฬิกา - สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารีเสดจ็ พระราชดำ� เนนิ โดยรถยนต์ พระที่นั่งถงึ โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย (รถยนตพ์ ระทน่ี ง่ั เทยี บทตี่ กึ วชริ ญาณ สามคั คพี ยาบาร/ดนตรบี รรเลงเพลงมหาชยั ) - เลขาธกิ ารสภากาชาดไทย ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย และคณะกรรมการ เฝ้าฯ รับเสดจ็ - หัวหนา้ พยาบาลฯ ทลู เกลา้ ฯ ถวายพวงมาลยั - เสดจ็ เข้าภายในตึกวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร - เสดจ็ ขึน้ ชนั้ ๖ (โดยลิฟต์) - เสด็จเข้าภายในห้องพธิ ี - ทรงจุดธปู เทยี นเคร่อื งนมัสการบชู าพระรตั นตรัย - ทรงกราบ - ประทับพระราชอาสน์ - ทรงศลี (ประธานสงฆ์ถวายศีล จบ) - เสดจ็ ไปยงั ท่ตี ้งั องค์ผ้าป่า - ทรงรับผ้าไตรจากผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย - ทรงพาดผ้าไตรระหว่างพระกร ประนมพระหตั ถ์ - ทรงกล่าวค�ำถวายผ้าป่า (ค�ำถวายผ้าปา่ ติดไว้บนหลังผา้ ไตร) - เมอื่ จบคำ� ถวายผ้าปา่ แล้ว ทรงวางผ้าไตรบนพานแว่นฟ้า - เจา้ คณุ ธรรมบณั ฑติ (วดั พระราม ๙) พิจารณาผ้าป่า เสร็จแล้ว - เสด็จออกจากห้องพิธี ไปยงั ห้องประทบั ขณะประชวร (สมเด็จพระสงั ฆราชฯ) - สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงประเคนจตปุ จั จยั ไทยธรรม แดส่ มเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก—————————————————๘ ช่อื งานปรากฏตามกำ� หนดการของส�ำนักพระราชวงั 239
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ - ทรงกราบราบ - เสด็จไปประทบั ราบ ณ พระสจุ หน่ีทจ่ี ดั ไว้ - ทรงหล่งั ทักษิโณทก (พระสงฆถ์ วายอนโุ มทนา) - เสดจ็ ออกจากหอ้ งประทบั ขณะประชวร (สมเด็จพระสงั ฆราชฯ) ไปยงั หอ้ งประชมุ ใหม่ - ประทบั พระราชอาสน์ - ทรงฟังการแถลง และทรงติดตามอาการพระประชวรของสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก - จบ - เสดจ็ ออกจากห้องประชมุ ใหม่ ไปยังห้องพธิ ี - เสด็จไปทรงกราบทห่ี นา้ เคร่อื งนมสั การ - ทรงลาพระสงฆ์ - เสด็จออกจากหอ้ งพธิ ี ลงชัน้ ๑ (โดยลิฟต)์ - เสดจ็ ไปประทบั รถยนตพ์ ระทนี่ ง่ั - เสด็จพระราชด�ำเนนิ กลับ (ดนตรบี รรเลงเพลงมหาชัย) การแต่งกาย แต่งเคร่อื งแบบปกตขิ าว ณ วันพิธี เจ้าหนา้ ท่สี �ำนักพระราชวงั และเจา้ หนา้ ท่โี รงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทยเตรยี มการตั้งแต่ง ณ อาคารวชิรญาณ สามคั คพี ยาบาร ดังน้ี บริเวณห้องโถง ชั้น ๖ อาคารวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร ซึ่งเป็นชั้นที่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ประทับรักษาพระอาการประชวร จดั เปน็ หอ้ งประกอบพิธที อดผา้ ปา่ สามคั คี ใกลล้ ิฟต์และบนั ไดทางขนึ้ ตัง้ องค์ผ้าป่า ตกแตง่ ด้วยผลส้มโอ กลว้ ย มะพรา้ วอ่อน ดอกกลว้ ยไม้ และต้นกล้วยติดธนบัตรที่ม้วนเป็นรูปกรวย หน้าองค์ผ้าป่าตั้งโต๊ะจ�ำหลักลายปิดทอง คลุมด้วยผ้าเยียรบับ วางพานแวน่ ฟา้ สำ� หรบั รองรบั ผ้าไตรทจ่ี ะทรงทอดถวาย หน้าโต๊ะลาดพระสจุ หนีเ่ ป็นที่ประทบั ยนื ขณะถวายผ้าป่า ถัดจากองค์ผ้าป่าไปทางด้านขวา ต้ังแท่นประดิษฐานพระพุทธรูป ประดับด้วยแจกันดอกไม้ ด้านหน้าลาดพระสุจหน่ีทอดเคร่ืองนมัสการทองทิศพร้อมพระแท่นทรงกราบ ถัดไปทางมุมห้องตั้งแท่นประดิษฐานพระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก พร้อมเครื่องสักการะ หน้าประตูทางเข้าห้องท�ำงาน ลาดพรมแดงต้ังเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงส�ำหรับพระธรรมบัณฑิต (อภิพลอภพิ โล) เจ้าอาวาสวดั พระราม ๙ กาญจนาภเิ ษก ผู้พิจารณาผ้าป่า ตรงข้ามที่ประดิษฐานพระพุทธรูป ชิดผนังห้องพยาบาล ติดผ้าฉากพ้ืนสีม่วงอ่อน ประดับอักษรพระนามาภิไธย ส.ธ. ขอบด้านบนชิดเพดานผูกผ้าสีม่วงและสีขาว ห้อยชายสองข้าง ด้านซ้ายและขวาประดับ 240
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ธงชาติ หน้าฉากลาดพรมสีแดงปูทับด้วยพระสุจหน่ี ทอดพระเก้าอี้พร้อมโต๊ะเคียง ส�ำหรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ด้านซ้ายของพระเก้าอ้ีต้ังเก้าอ้ีผู้ตามเสด็จ ถัดจากเก้าอ้ีผู้ตามเสด็จเป็นทางเข้าห้องประชุมและห้องท่ีประทับของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก หน้าบันไดทางขึ้น ข้างห้องประชุมใหม่ ตั้งเก้าอี้ส�ำหรับผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์สภากาชาดไทย และผทู้ ่ีมาเฝ้าทลู ละอองพระบาท หนั หน้าสพู่ ระเก้าอ้ที ปี่ ระทับ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๔๕ นาที พระธรรมบณั ฑิต (อภพิ ล อภิพโล) เจา้ อาวาสวดั พระราม ๙ กาญจนาภิเษกผพู้ ิจารณาผ้าป่า มาถึงหอ้ งพธิ ี นัง่ ยังเกา้ อีท้ ีจ่ ัดไว้ แผนผังพิธที อดผ้าป่าสามคั คี ๘๔,๐๐๐ กอง ณ ตึกวชริ ญาณ สามคั คีพยาบาร ชั้น ๖ โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ ๒๖ หอ้ งทำ�งาน ๑ ๗ ห้องพยาบาล ๔ ๘ ๓๕ ๙ ๑๑ ๑๐ ๑. พระพุทธรูป พร้อมเคร่อื งนมสั การทองทิศ ๗. พระเก้าอ้ีและโตะ๊ เคยี งทปี่ ระทบั และพระแท่นทรงกราบ ๘. เกา้ อี้ผู้ตามเสด็จ ๒. พระรปู สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช ๙. เก้าอผ้ี ู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สกลมหาสงั ฆปริณายก พร้อมเครื่องสักการะ และผมู้ าเฝา้ ทลู ละอองพระบาท ๓. องคผ์ า้ ป่า ๑๐. หอ้ งสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช ๔. โต๊ะส�ำหรบั ทรงทอดผ้าไตร สกลมหาสังฆปรณิ ายก ประทบั ขณะประชวร ๕. ลาดพระสุจหน่ี ที่ทรงยืนทรงประกอบพธิ ที อดผา้ ปา่ ๑๑. ห้องประชมุ ใหญ่ ๖. เก้าอ้ีและโต๊ะเคียง สำ� หรับพระธรรมบณั ฑติ 241
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬิกา ๕๕ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสดจ็ พระราชด�ำเนินโดยรถยนตพ์ ระทน่ี ่ังถงึ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ดนตรีบรรเลงเพลงมหาชัยนายแผน วรรณเมธี เลขาธกิ ารสภากาชาดไทย และคณะแพทย์พยาบาลเฝา้ ทูลละอองพระบาทรับเสด็จ หัวหน้าพยาบาล โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายพวงมาลัยข้อพระกร สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รีสริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จขนึ้ โดยลฟิ ต์ไปยังหอ้ งพธิ ี ชั้นพระมหากรุณาธิคณุ (ชั้น ๖)ณ ท่นี ้ัน นายแพทย์โศภณ นภาธร ผู้อำ� นวยการโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย เฝา้ ทูลละอองพระบาทรบั เสดจ็ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจดุ ธปู เทยี นบชู าพระรตั นตรยัทรงกราบ แลว้ ประทับพระเก้าอี้นางสาวกาญจนี โอภาสทพิ ากร หวั หน้าพยาบาล พระธรรมบัณฑิต (อภพิ ล อภพิ โล) ถวายศีล โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ทลู เกลา้ ทูลกระหมอ่ มถวายพวงมาลยั ข้อพระกร สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาเจ้าฟา้ มหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงกลา่ วคำ�ถวายผ้าปา่ เจ้าฟา้ มหาจักรสี ริ ินธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงวางผา้ ไตรบนพานแวน่ ฟ้า 242
จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระธรรมบณั ฑิต (อภพิ ล อภิพโล) พจิ ารณาผ้าปา่ เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล พระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล) ถวายศีล ทรงศีล จบแล้วสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จไปยงั ทตี่ ั้งองคผ์ ้าป่า ทรงรบั ผา้ ไตรท่ีนายแพทย์โศภณ นภาธร ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายทรงพาดผา้ ไตรระหว่างพระกร ประนมพระหัตถ์ ทรงกลา่ วค�ำถวายผา้ ปา่ “นะโม ตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสมั พทุ ธัสสะ (๓ จบ) อิมานิ มะยัง ภันเต ปังสุกูละจีวะรานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเตภกิ ขุสงั โฆ อิมานิ ปงั สุกลู ะจีวะรานิ สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อมั หากงั ทีฆะรตั ตัง หิตายะ สขุ ายะ” เสร็จแล้วทรงวางผ้าไตรบนพานแว่นฟ้า แล้วกลับมาทรงยืนที่ข้างพระเก้าอี้ พระธรรมบัณฑิต (อภิพลอภิพโล) พิจารณาผ้าป่า เสร็จแล้ว พระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล) เข้าไปยังห้องที่ประทับของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ณ ท่ีน้ัน พระสงฆ์ ๔ รูป จากวัดบวรนิเวศวิหาร มีพระราชพุทธิมุนี (หม่อมหลวงคิวปิด ปิยโรจโน) พระศรีวิสุทธิกวี (ไฉน จิตฺตสุทฺโธ) พระครูประสิทธิพุทธมนต์(นดั ชุติโก) และพระมหา หม่อมราชวงศ์นนั ทวัฒน์ ชยวฑฒฺ โน นัง่ อยู่ในห้องท่ีประทบั พรอ้ มแล้ว เวลา ๑๕ นาฬิกา ๓ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชด�ำเนินไปยังห้องที่ประทับของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกทรงถวายจตปุ จั จยั ไทยธรรมแดส่ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ทรงกราบราบแลว้ เสดจ็ ไปประทบั ราบบนพระสจุ หนท่ี จี่ ดั ไว้ เจา้ พนกั งานเชญิ พระเตา้ ทกั ษโิ ณทกหมอบถวาย ทรงหลง่ั ทกั ษโิ ณทกพระสงฆท์ ัง้ ๕ รปู ถวายอนโุ มทนา จบแล้ว พระธรรมบัณฑติ (อภิพล อภพิ โล) ออกจากห้องท่ีประทบั ของสมเดจ็พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก มานง่ั เก้าอ้ที เี่ ดิม เวลา ๑๕ นาฬิกา ๑๐ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จออกจากห้องท่ีประทับของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ไปยังห้องประชุมใหม่ ประทับพระราชอาสน์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้นายแพทย์โศภณ นภาธรผู้อำ� นวยการโรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย เฝ้าทลู ละอองพระบาท กราบบังคมทูลพระอาการประชวรของสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก 243
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๕ นาฬิกา ๑๕ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จออกจากห้องประชุมใหม่ มาประทับราบหน้าท่ีนั่งของพระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล) ทรงกราบลาพระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล) ถวายของท่ีระลึกแด่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธรสยามบรมราชกุมารี จากนั้น เสด็จไปทรงกราบท่ีหน้าเครื่องนมัสการ เสด็จออกจากห้องพิธี เสด็จลงลิฟต์ไปยังชนั้ ๑ ประทบั รถยนตพ์ ระทนี่ ง่ั เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ กลบั เมอื่ เวลา ๑๕ นาฬกิ า ๒๐ นาที ดนตรบี รรเลงเพลงมหาชยัวันศกุ ร์ ท่ี ๔ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ พระภิกษุสามเณรวัดบวรนเิ วศวหิ าร เจริญพระพุทธมนตถ์ วายพระกุศล และถวายพระพรสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ณ พระอโุ บสถวัดบวรนเิ วศวิหาร วนั ศุกร์ ท่ี ๔ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬกิ า พระภิกษุสามเณรวัดบวรนิเวศวิหาร ซ่ึงเป็นวัดท่ีสถิตของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ได้เจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก เปน็ การเนื่องในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ณ พระอุโบสถวดั บวรนเิ วศวิหาร เวลา ๑๔ นาฬิกา พระภิกษุสามเณรวัดบวรนิเวศวิหาร พร้อมกัน ณ พระอุโบสถ สมเด็จพระวันรัต(จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) รกั ษาการเจา้ คณะใหญค่ ณะธรรมยตุ คณะผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทสี่ มเดจ็ พระสงั ฆราช ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ประธานสงฆ์ นำ� เจริญพระพุทธมนตถ์ วายพระกุศลและถวายพระพรแดส่ มเดจ็ พระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (รูปซ้าย) สมเด็จพระวนั รตั (จุนท์ พฺรหมฺ คตุ โต) ผชู้ ่วยเจา้ อาวาสวัดบวรนิเวศวหิ าร นำ�พระสงฆว์ ดั บวรนิเวศวิหารเจริญพระพุทธมนต์ 244
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระภกิ ษุสามเณรนั่งสมาธิอทุ ศิ ถวายพระกุศลแดส่ มเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เมื่อเจรญิ พระพทุ ธมนต์จบแล้ว พระภกิ ษสุ ามเณรนง่ั สมาธิ เพอื่ อุทศิ ถวายพระกศุ ล เปน็ เวลา ๒๐ นาที เวลา ๑๔ นาฬิกา ๔๓ นาที พระสงฆท์ ัง้ น้นั กราบพระพทุ ธชนิ สีห์ พระประธานในพระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ าร แลว้ ออกจากพระอโุ บสถ เปน็ เสร็จพิธี การส่งเสรมิ ปฏิบัติธรรมสงั ฆราชบชู า ตลอดพรรษากาล ๒๕๕๖ ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ณ ลานหน้าอาคารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวิทยาลัย วดั บวรนิเวศวิหาร วนั ศุกร์ ท่ี ๔ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๗ นาฬกิ า กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม ร่วมกับวัดบวรนิเวศวิหาร และวัดส�ำคัญท่ัวประเทศ จัดโครงการสง่ เสริมปฏบิ ัตธิ รรมสงั ฆราชบูชา ตลอดพรรษากาล ๒๕๕๖ ฉลองพระชันษาครบ ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีกิจกรรมประกอบด้วย การปฏิบัติจิตตภาวนาและเจริญโพชฌงคปริตร ก�ำหนดจัดพร้อมกันท่ัวประเทศ ณ วัดต่าง ๆ และสถาบันอุดมศึกษา เร่ิมต้ังแต่วันศุกร์ ที่ ๔ ตุลาคมพุทธศักราช ๒๕๕๖ ไปตลอดพรรษา ซ่ึงวันออกพรรษาตรงกบั วันศกุ ร์ ที่ ๑๙ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ โดยมีศนู ย์กลาง ณ วัดบวรนเิ วศวหิ าร กรุงเทพมหานคร 245
จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กําหนดการจดั กิจกรรม๙ โครงการสง่ เสรมิ ปฏบิ ตั ิธรรมสงั ฆราชบูชา ตลอดพรรษากาล ๒๕๕๖ฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม วันศกุ ร์ ท่ี ๔ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๑๗ นาฬกิ า ณ ศาลาการเปรียญ วัดบวรนิเวศวหิ าร กรงุ เทพมหานครเวลา ๑๖ นาฬิกา ๔๕ นาท ี ผู้เข้ารว่ มปฏบิ ัตธิ รรม พรอ้ มกัน ณ ศาลาการเปรยี ญ วัดบวรนเิ วศวหิ ารเวลา ๑๗ นาฬกิ า อธบิ ดกี รมการศาสนา หรือผูแ้ ทน ประธานพิธี ถงึ ยังบรเิ วณงาน - ประธานพธิ ี จุดธูปเทยี นบชู าพระรตั นตรัย - ประธานพธิ ี เปดิ กรวยสกั การะหน้าพระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก - พระราชวิสทุ ธิญาณ ผ้ชู ว่ ยเจา้ อาวาสวัดบวรนิเวศวหิ าร นำ� ปฏบิ ตั ิภาวนา ถวายพระกุศลแด่สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก - ผ้เู ข้าร่วมพิธี ร่วมเจรญิ “โพชฌงคปรติ ร” - ประธานพิธี ถวายเครอื่ งไทยธรรมแด่พระสงฆ์ - พระสงฆ์อนุโมทนา - ประธานพิธี พรอ้ มพุทธศาสนกิ ชน กรวดนำ้� รบั พรเวลา ๑๘ นาฬกิ า กราบลาพระรตั นตรัย เสร็จสน้ิ กิจกรรม ณ วันพิธี เจ้าหน้าท่ีเตรียมการตั้งแต่งตกแต่งสถานที่จัดกิจกรรมการส่งเสริมปฏิบัติธรรมสังฆราชบูชาตลอดพรรษากาล ๒๕๕๖ บรเิ วณลานหนา้ อาคารมหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั ซงึ่ ใชเ้ ปน็ สถานทด่ี ำ� เนนิ การแทนศาลาการเปรียญ ดงั นี้ ด้านหน้าอาคารมหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลัย ปพู รมสีแดง ตั้งโตะ๊ หม่บู ชู า มีพระพุทธรปู ปางร�ำพึง๑ องค์ พานดอกบวั สีขาว ๗ พาน เชงิ เทียน ๑ คู่ (คล้องพวงมาลัยทีเ่ ชงิ เทียน) กระถางธูป พานปักเทียนชยั และแทน่ กราบ ดา้ นขวาตงั้ แทน่ ประดษิ ฐานพระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกพร้อมแจกนั ดอกบวั สชี มพู ๑ คู่ และกรวยกระทงดอกไม้สักการะ ดา้ นซ้ายของโตะ๊ หมู่บชู าตง้ั ไมโครโฟน—————————————————๙ ในการปฏิบัติ สถานทีจ่ ัดและบางรายการด�ำเนินงานตา่ งจากท่แี จ้งไวใ้ นกำ� หนดการ ดงั ที่ได้บนั ทึกไวใ้ นจดหมายเหตุ 246
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 514
Pages:
