จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา 100 ปี

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พระสงฆ์สวดภาณวารนง่ั ปรกบริกรรมเจริญสติอธิษฐานจติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำ�เนินไปทรงจดุ เทยี นทอง เทยี นเงนิ และธปู เทยี นเครอื่ งบชู ากระบะมกุ หนา้ พระสวดภาณวาร แลว้ ทรงจดุ เทยี นมงั คลาภเิ ษกที่ขนั สาครขา้ งตู้เทียนชยั ทรงคม พระเริม่ สวดภาณวารและบรกิ รรมเจรญิ สตอิ ธิษฐานจติ เจา้ พนักงานพราหมณ์จดุ เทียนพทุ ธมนต์ทขี่ นั สาคร ต่อเทยี นตอ่ เนื่องไมใ่ หข้ าดสายจนกวา่ จะเสรจ็ พธิ ี เวลา ๙ นาฬิกา ๒๙ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารีเสด็จออกจากพระอุโบสถ เสด็จพระราชดำ�เนินไปประทับรถยนต์พระที่นั่ง เสด็จพระราชดำ�เนินกลับ วงปี่พาทย์กรมศลิ ปากร และวงดุริยางค์มณฑลทหารบกที่ ๑๑ บรรเลงเพลงมหาชัย ผ้มู าเฝา้ ทูลละอองพระบาทถวายเคารพ อนึ่ง สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานสงฆ์ และพระสงฆ์สวดภาณวารนั่งปรกบริกรรมเจริญสติอธิษฐานจิตจนถึงเวลาเพล พระธรรมธีรราชมหามุนี (เที่ยง อคฺคธมฺโม) ดับเทียน สมเด็จพระวันรัต(จนุ ท์ พฺรหมฺ คุตโฺ ต) ประพรมน้ําพระพทุ ธมนต์ เปน็ เสร็จพธิ ี 147



๓ภาคที่ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในพระบรมราชูปถมั ภ์



งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในพระบรมราชปู ถัมภ์วนั องั คาร ท่ี ๑ ถึงวนั จันทร์ ท่ี๗ ตลุ าคม พทุ ธศักราช๒๕๕๖ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระมหากรณุ าธคิ ณุ ใหก้ ารจดั งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ระหวา่ งวันองั คาร ที่ ๑ ถึงวันจันทร์ ที่ ๗ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ณ วัดบวรนิเวศวหิ าร และวัดพระศรีรตั นศาสดาราม อยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ คณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ท้ังของรฐั บาล และของวัดบวรนเิ วศวิหาร จงึ ได้ร่วมกนั จดั ท�ำก�ำหนดการงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ ระหว่างวันองั คาร ที่ ๑ ถึงวนั จนั ทร์ ท่ี ๗ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ ดงั นี้ กํ าหนดก าร๑ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ วนั องั คาร ท่ี ๑ ถงึ วนั จนั ทร์ ท่ี ๗ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ ณ วดั บวรนเิ วศวหิ าร แขวงบวรนเิ วศ เขตพระนคร กรุงเทพมหานครวันอังคาร ท่ี ๑ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๒ ค่�ำ เดอื น ๑๐)เวลา ๖ นาฬกิ า ถวายภตั ตาหารเชา้ แดพ่ ระสงฆ์ ๒๐๐ รูป ณ ที่รบั รองเวลา ๗ นาฬกิ า ทำ� บญุ ตักบาตรพระสงฆ์ ๒๐๐ รปู ณ ถนนพระสุเมรุ หน้าวัดบวรนเิ วศวหิ าร—————————————————๑ ในการปฏบิ ัติ มบี างรายการที่ด�ำเนินงานตา่ งจากทแ่ี จ้งไวใ้ นกำ� หนดการ ดงั ได้บนั ทกึ ไวใ้ นจดหมายเหตุหัวข้อนน้ั ๆ 151

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เวลา ๗ นาฬิกา ๑๕ นาท ี ทรงประทานยาและเวชภัณฑ์แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ในโครงการน�้ำพระทัย สมเด็จพระสังฆราชประทานแก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ณ ต�ำหนักเพ็ชรเวลา ๗ นาฬิกา ๓๐ นาท ี วัดบวรนเิ วศวหิ ารเวลา ๘ นาฬกิ า นายกรัฐมนตรี ลงนามถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ ต�ำหนกั เพช็ ร วัดบวรนเิ วศวหิ าร นายกรฐั มนตรชี มพพิ ิธภณั ฑ์และเปิดนทิ รรศการเวลา ๘ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี (๑) ชมพพิ ธิ ภัณฑ์และห้องสมุดเจ้าอาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ณ อาคารมนษุ ยนาค วทิ ยาทานเวลา ๑๖ นาฬิกา (๒) เปดิ นทิ รรศการ “พระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดดุ พี ระสงั ฆบดิ ร” ณ อาคารมหาวทิ ยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลัย วดั บวรนิเวศวิหาร นายกรัฐมนตรีกล่าวเปิดประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป เทิดพระเกยี รตสิ มเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ณ ตกึ สว. ธรรมนิเวศ วดั บวรนิเวศวิหาร คณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ถวายพระกุศลและถวายพระพร ณ พระอุโบสถ วดั พระศรรี ตั นศาสดารามวนั พุธ ที่ ๒ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๓ ค่ำ� เดือน ๑๐)เวลา ๑๔ นาฬิกา ทรงบำ� เพ็ญพระกศุ ลทักษิณานุปทาน ณ พระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวิหาร - สมเด็จพระราชาคณะ แสดงพระธรรมเทศนา ๑ กณั ฑ์ - พระสงฆ์ ๑๐ รปู สวดพระพุทธมนต์ - พระสงฆ์ ๓๙๑ รูป สดบั ปกรณ์เวลา ๑๖ นาฬิกา ทอดผ้าปา่ สมทบทนุ มลู นธิ ิสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช วัดบวรนิเวศ วหิ าร ณ พระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวิหารวันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๔ ค่�ำ เดอื น ๑๐)เวลา ๑๐ นาฬิกา ทรงบ�ำเพ็ญพระกุศลฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ณ พระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ ารเวลา ๑๑ นาฬิกา - พระสงฆ์ ๒๐ รปู เจรญิ พระพุทธมนต์ ถวายภัตตาหารเพลแก่พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์ และพระภิกษุสามเณร อีก ๑,๑๑๙ รูป บริเวณพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร และอาคารวชิรญาณวงศ์ โรงเรียนวัดบวรนิเวศ 152

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เวลา ๑๓ นาฬิกา ๓๐ นาท ี คณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นพเคราะห์ ถวายพระกุศลและถวายพระพร ณ พระอโุ บสถวดั พระศรีรตั นศาสดารามเวลา ๑๗ นาฬิกา ๓๐ นาท ี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ บ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองในโอกาสที่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเจริญพระชันษา ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เป็น กรณีพิเศษ ณ พระอุโบสถวดั พระศรรี ตั นศาสดารามวันศุกร์ ที่ ๔ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๕ คำ่� เดอื น ๑๐)เวลา ๑๔ นาฬกิ า พระภิกษุสามเณรวัดบวรนิเวศวิหารเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและ ถวายพระพรแดส่ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ ารเวลา ๑๗ นาฬิกา กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม จัดกิจกรรมปฏิบัติธรรมสังฆราชบูชา ตลอดพรรษากาล ๒๕๕๖ ณ สนามวัดบวรนเิ วศวิหารวันเสาร์ ที่ ๕ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ (ข้นึ ๑ คำ่� เดอื น ๑๑)เวลา ๑๔ นาฬกิ า มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยถวายปริญญาศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต กิตติมศักดิ์ สาขาวิชาพุทธศาสน์ศึกษา แด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ ารวันอาทิตย์ ที่ ๖ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (ขน้ึ ๒ คำ�่ เดือน ๑๑)เวลา ๑๔ นาฬิกา สถาบันแม่ชีไทย มูลนิธิสถาบันแม่ชีไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ชมรมศิษย์เก่า พอ. มมร. และพุทธศาสนิกชน เจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวาย พระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอโุ บสถวดั บวรนิเวศวิหารวันจนั ทร์ ที่ ๗ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ (ขึ้น ๓ คำ่� เดอื น ๑๑)เวลา ๑๔ นาฬกิ า มลู นธิ ริ ว่ มจติ ตน์ อ้ มเกลา้ ฯ เพอื่ เยาวชน ในพระบรมราชนิ ปู ถมั ภ์ และพทุ ธศาสนกิ ชน เจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร 153

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กิจกรรมพเิ ศษเนือ่ งในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖วนั องั คาร ท่ี ๑ ถึงวันศกุ ร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๘ - ๑๖ นาฬกิ า ลงนามถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหา สังฆปรณิ ายก เนื่องในการฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ณ ต�ำหนักเพ็ชร วัดบวรนเิ วศ วิหารวนั องั คาร ที่ ๑ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๘ - ๑๕ นาฬกิ า พระภิกษุสามเณร อุบาสกอุบาสิกา สาธุชนร่วมบริจาคโลหิตถวายพระกุศลแด่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ อาคาร วชิรญาณวงศ์ โรงเรยี นวดั บวรนเิ วศวนั อังคาร ที่ ๑ ถงึ วันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖เวลา ๙ - ๑๕ นาฬิกา ประชมุ เสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี เทดิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ ตกึ สว. ธรรมนเิ วศ วดั บวรนเิ วศวหิ ารวันอังคาร ท่ี ๑ ถึงวนั ศกุ ร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๙ - ๒๐ นาฬิกา - ชมนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดดุ ีพระสงั ฆบดิ ร” ณ อาคารมหาวทิ ยาลัย มหามกฏุ ราชวิทยาลัย วดั บวรนิเวศวิหาร - ชมพิพิธภัณฑ์และห้องสมุดเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ณ อาคารมนุษยนาค วทิ ยาทาน - เปิดพุทธสถานส�ำคัญทางประวัติศาสตร์ของวัดบวรนิเวศวิหาร ๙ แห่ง ให้ พุทธศาสนกิ ชนถวายสกั การบูชา คอื (๑) พระอุโบสถ (๒) พระเจดีย์ (๓) พระไพรี พนิ าศ (๔) พระวหิ ารพระศาสดา (๕) พระวิหารเก๋ง (๖) ศาลารอยพระพุทธบาท ศิลา (๗) พระปรางค์พระไวโรจนะ (๘) พระปรางค์พระพุทธรูปสมัยทวารวดี (๙) โพธิฆระ ในการน้ี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงปฏิบัติพระศาสนกิจและโปรดใหผ้ ู้แทนพระองคป์ ฏบิ ตั ิศาสนกจิ แทนพระองค์ ในงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ระหวา่ งวนั องั คาร ที่ ๑ ถงึ วนั จนั ทร์ ที่ ๗ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ณ วดั บวรนเิ วศวหิ าร วดั พระศรรี ตั นศาสดารามในพระบรมมหาราชวงั อาคารวชริ ญาณ สามคั คพี ยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย และทา่ วาสกุ รีตามกำ�หนดการดังน้ี 154

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ กําหนดการ๒ สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ทรงปฏิบัตพิ ระศาสนกจิและโปรดใหผ้ ู้แทนพระองค์ ปฏิบตั ศิ าสนกิจแทนพระองค์ในงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ วนั อังคาร ท่ี ๑ ถึงวันจนั ทร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ณ วัดบวรนิเวศวหิ าร แขวงบวรนเิ วศ เขตพระนคร กรงุ เทพมหานคร และอาคารวชริ ญาณ สามคั คพี ยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทยวันองั คาร ท่ี ๑ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๖ นาฬิกา ๓๐ นาท ี โปรดให้อัญเชิญพระแก้วมรกต (จ�ำลอง) จากต�ำหนักคอยท่า ปราโมช ไปประดษิ ฐาน ณ ต�ำหนักเพ็ชร ในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯีเวลา ๗ นาฬิกา โปรดให้ พระเทพสารเวที ผู้ปฏิบัติหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ ในพิธีท�ำบุญตักบาตรพระสงฆ์ ๒๐๐ รูป เน่ืองใน งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯเวลา ๗ นาฬกิ า ๑๕ นาท ี โปรดให้ สมเด็จพระวันรัต รักษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต คณะผู้ปฏิบัติ หน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ ในพิธีประทานยาและเวชภัณฑ์ แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ในโครงการน้�ำพระทัยสมเด็จพระสังฆราชประทาน แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ณ ตำ� หนักเพช็ ร วัดบวรนิเวศวิหารวนั พุธ ที่ ๒ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๖ นาฬกิ า ๓๐ นาที โปรดให้ พระเทพสารเวที ผู้ปฏบิ ตั ิหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสงั ฆราช เป็นผูแ้ ทน พระองค์ ในพธิ ีทรงบาตรพระสงฆ์ ๑๙ รปู เนื่องในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ณ หนา้ ตำ� หนักคอยท่า ปราโมช คณะเหลืองรังษีเวลา ๘ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี โปรดให้ พระเทพสารเวที ผปู้ ฏบิ ตั ิหนา้ ทเี่ ลขานกุ ารสมเด็จพระสงั ฆราช เป็นผ้แู ทน พระองค์ ปล่อยพนั ธุ์สัตว์น้�ำ ซงึ่ กรมประมงไดจ้ ดั ถวาย ณ ทา่ วาสกุ รีเวลา ๑๔ นาฬกิ า โปรดให้ สมเด็จพระวันรัต รักษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต คณะผู้ปฏิบัติ หน้าท่ีสมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ ในพิธีบ�ำเพ็ญพระกุศล ทกั ษิณานปุ ทานอุทิศถวายสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรตั นโกสนิ ทร์ ๑๘ พระองค์ พระบรู พาจารย์ พระบุพการี ณ พระอุโบสถวดั บวรนิเวศวหิ าร—————————————————๒ ในการปฏบิ ตั ิ มบี างรายการท่ีดำ� เนินงานต่างจากท่แี จ้งไวใ้ นกำ� หนดการ ดงั ได้บนั ทึกไวใ้ นจดหมายเหตุหัวข้อน้นั ๆ 155

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เวลา ๑๖ นาฬิกา โปรดให้ สมเด็จพระวันรัต รักษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต คณะผู้ปฏิบัติ หน้าท่ีสมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ ในพิธีทอดผ้าป่าสามัคคีสมทบทุน “มลู นธิ สิ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช วดั บวรนเิ วศวหิ าร” ณ พระอโุ บสถ วดั บวรนเิ วศวหิ ารวนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๘ นาฬกิ า โปรดให้พุทธศาสนิกชน ถวายภัตตาหารบิณฑบาต ณ ช้ันที่ ๖ อาคารวชิรญาณ สามคั คีพยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทยเวลา ๙ นาฬิกา ๓๐ นาท ี โปรดให้ พระเทพสารเวที ผู้ปฏิบัติหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เป็น ผแู้ ทนพระองค์ ลงรบั เครื่องสกั การะจากคณะบคุ คล องคก์ ร และหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ณ ต�ำหนกั เพช็ ร วดั บวรนเิ วศวหิ าร เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาท ี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินแทน พระองค์ ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวหิ ารเวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ นายอ�ำพล เสนาณรงค์ องคมนตรี เชิญผ้าไตร น้�ำสรง และดอกไม้ ธูป เทียนแพ พระราชทานถวายแด่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหา สังฆปริณายก ณ ช้ันพระมหากรุณาธิคุณ (ชั้นท่ี ๖) อาคารวชิรญาณ สามัคคี พยาบาร โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย ในการน้ี พระบรมวงศานุวงศ์ โปรดให้ผู้แทนพระองค์เชิญแจกันดอกไม้และเครื่องสักการะเข้าถวายในวาระ เดียวกันนี้ดว้ ยเวลา ๑๕ นาฬิกา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปในพิธี ทอดผ้าปา่ สามัคคีสมทบทุนการจัดหาอุปกรณ์ทางการแพทย์ ส�ำหรับพระภิกษุ สามเณรอาพาธและผู้ปว่ ยท่ัวไปอาคารภูมิสิริมังคลานุสรณ์ โรงพยาบาล จฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทย ณ ช้นั พระมหากรุณาธคิ ณุ (ชัน้ ที่ ๖) อาคารวชิรญาณ สามคั คพี ยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทยเวลา ๑๕ นาฬิกา ๔๕ นาท ี โปรดให้ พระศรวี สิ ทุ ธกิ วี เชญิ พระพทุ ธรปู ประจำ� พระชนมวาร และพระพทุ ธรปู สำ� คญั ประจ�ำพระองค์ จากอาคารวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ไปประดษิ ฐาน ณ พระอโุ บสถวดั พระศรรี ตั นศาสดาราม ในพระบรม มหาราชวัง ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ 156

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖เวลา ๑๗ นาฬิกา ๓๐ นาท ี พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินแทนพระองค์ ในการทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา สมเด็จ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถ วดั พระศรรี ตั นศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง เวลา ๑๙ นาฬิกา ๓๙ นาท ี โปรดบำ� เพญ็ พระกศุ ลอทุ ศิ ถวาย พระบรู พาจารย์ พระบพุ การี เปน็ การสว่ นพระองค์ ณ ชน้ั พระมหากรณุ าธคิ ณุ (ชนั้ ที่ ๖) อาคารวชริ ญาณ สามคั คพี ยาบาร โรงพยาบาล จฬุ าลงกรณ์ สภากาชาดไทยวันเสาร์ ท่ี ๕ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖เวลา ๑๔ นาฬิกา โปรดให้ สมเดจ็ พระวนั รตั รกั ษาการเจา้ คณะใหญค่ ณะธรรมยตุ คณะผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ที่ สมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์ รับการถวายปริญญาศาสนศาสตรดุษฎี บัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาพุทธศาสน์ศึกษา แด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอโุ บสถวัดบวรนเิ วศวิหาร อน่งึ ณ ต�ำหนกั เพช็ ร วดั บวรนิเวศวหิ าร ระหวา่ งวนั อังคาร ที่ ๑ ถึงวนั จนั ทร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พทุ ธศักราช๒๕๕๖ วัดบวรนิเวศวิหารเปิดให้ประชาชนลงนามถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก และมอบของที่ระลึกเป็นวัตถุมงคลพระไพรีพินาศ ๑ องค์ พร้อมพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก แก่ประชาชนคนละ ๑ ชุด พร้อมทั้งเปิดให้ประชาชนเข้าชมนิทรรศการ พระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบดิ ร ณ อาคารมหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลัยตลอดทัง้ วัน นอกจากน้ัน ต้ังแต่เวลา ๙ นาฬิกา สภากาชาดไทย จัดหน่วยออกรับบริจาคโลหิตจากประชาชน และบริการตรวจสุขภาพ ท่ีบริเวณใต้อาคารวชิรญาณวงศ์ พร้อมรถทันตกรรมและรถเอกซเรย์เคล่ือนที่มาเปิดให้บริการแก่ประชาชนโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย ผู้ท่ีไปลงทะเบียนบริจาคโลหิตหรือตรวจสุขภาพ จะได้รับวัตถุมงคลพระไพรีพินาศ คนละ ๑ องค์ พร้อมพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกคนละ ๑ ชดุ เชน่ กนัวนั องั คาร ท่ี ๑ ตุลาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ พิธที �ำบุญตักบาตรพระสงฆ์ ๒๐๐ รูป ถวายพระกุศล แดส่ มเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ ถนนพระสุเมรุ หนา้ วดั บวรนเิ วศวหิ าร วนั อังคาร ที่ ๑ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๗ นาฬิกา ณ วันพิธี เจ้าพนักงานและวัดบวรนิเวศวิหารเตรียมการต้ังแต่งตกแต่งภายในพระอุโบสถ บริเวณวดั บวรนเิ วศวิหาร และปรมิ ณฑลถนนพระสเุ มรหุ น้าวดั บวรนิเวศวิหาร ไวพ้ รอ้ ม 157

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ภายในพระอุโบสถ ตั้งแต่งเคร่ืองนมัสการบูชาพระรัตนตรัย จัดท่ีนั่งส�ำหรับคณะนักเรียน โรงเรียนชลกัลยานุกูล จังหวัดชลบุรี ที่ชนะการประกวดสวดมนต์หมู่สรรเสริญคุณพระรัตนตรัยท�ำนองสรภัญญะของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ที่จะสวดมนต์สรรเสริญคุณพระรัตนตรัยท�ำนองสรภัญญะระหว่างการทำ� บุญตักบาตร ตลอดแนวถนนพระสุเมรุและถนนสิบสามห้าง เหนือถนนประดับริ้วธงราวสลับธงชาติ ธงสีเหลืองตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ และธงสีเหลืองตราธรรมจักร แนวก�ำแพงวัดประดับผ้าสีเหลืองและสีขาวจับจบี เฟื่อง บริเวณหน้าวัดบวรนิเวศวิหาร เริ่มแต่ประตูเซี่ยวกาง (เสี้ยวกาง) หน้าพระอุโบสถถึงประตูทางเข้าโรงเรียนวัดบวรนิเวศ ระยะทางยาวประมาณ ๒๐๐ เมตร สองฝั่งถนนตั้งส�ำหรับใส่บาตรปูผ้าสีขาว ยกเว้นฝั่งวัดบวรนิเวศวิหาร โต๊ะท่ีตั้งระหว่างประตูเซ่ียวกางกับประตูถัดไปปูด้วยผ้าสีน�้ำเงิน โต๊ะใส่บาตรแบ่งระยะเป็น ๕ ตอน ตามช่องประตูวัดบวรนิเวศวิหารซ่ึงก�ำหนดให้พระสงฆ์เดินออกจากวัดเพื่อรับบิณฑบาตพร้อมกันท้ัง ๕ ประตู ประตูละ ๒ สาย ซ้าย - ขวา เมอื่ รบั บิณฑบาตแล้วให้เลยี้ วกลับเขา้ วัดทางประตูถดั ไป แผนผังพิธีท�ำบุญตกั บาตรพระ ๒๐๐ รปูถวายพระกุศลแด่สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ ถนนพระสเุ มรุ หนา้ วัดบวรนเิ วศวิหาร วันองั คาร ที่ ๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๗ นาฬิกา ๑๒ ๑๑ ๑๐ ๙ ๘ ๕๖๖๖ ๔ ๕ ๓ ๕ ๒๔ ๑ ๑ ๖ ๓ ๒ ๖ ๖๕ ๕ ๕ ๗๑. พระรูปสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช ๕. หน่วยงาน องค์กร สถาบนั ตา่ งๆ ของภาครัฐและเอกชน ๑๑. พระสงฆ์รบั บณิ ฑบาต ๔ วดั สกลมหาสังฆปริณายก ๖. ประชาชน - วดั สามพระยา - วดั ราชนัดดาราม ๗. วงป่ีพาทยส์ ำ� นักการสังคตี กรมศลิ ปากร - วดั สังเวชวศิ ยาราม - วดั มหรรณพาราม๒. ปะร�ำสำ� หรับพระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุ.าคโม) ๘. พระสงฆร์ บั บิณฑบาต วัดบวรนเิ วศวหิ าร จำ� นวน ๓๘ รูป รวม ๔๕ รูป ผู้แทนพระองคส์ มเด็จพระสังฆราช ๙. พระสงฆร์ ับบิณฑบาต วัดบวรนเิ วศวิหาร จำ� นวน ๓๘ รปู ๑๒. พระสงฆร์ ับบิณฑบาต ๔ วดั ๑๐. พระสงฆร์ ับบณิ ฑบาต วดั บวรนิเวศวหิ าร จำ� นวน ๓๘ รปู - วดั ชนะสงคราม - วดั มกุฏกษตั รยิ าราม๓. แท่นส�ำหรับนางสาวยง่ิ ลักษณ์ ชินวตั ร - วัดนรนาถสุนทริการาม - วดั เทพธิดาราม นายกรฐั มนตรี กราบทลู ถวายพระพร รวม ๔๕ รูป๔. ปะร�ำสำ� หรบั นายกรัฐมนตรี รองนายกรฐั มนตรี รฐั มนตรี และขา้ ราชการชนั้ ผใู้ หญ่ ใส่บาตรพระสงฆ์ 158

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ นอกประตูเซีย่ วกาง ด้านซา้ ยตัง้ ปะร�ำสำ� หรับพระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปญุ ฺาคโม) ประธานกรรมการวัดบวรนิเวศวิหาร ผู้ปฏิบัติหน้าท่ีเลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เป็นผู้แทนพระองค์สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ตักบาตรพระสงฆ์ ด้านขวาตั้งแท่นไม้สีขาวประดิษฐานพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก หน้าพระรูปวางพานพุ่มสีขาวประดับดอกไม้หลากสี ๑ คู่ พร้อมกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพเคร่ืองสักการะ สองข้างแท่นประดับด้วยต้นไม้และธงชาติธงตราธรรมจกั ร และธงตราสญั ลักษณง์ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ หนา้ แท่นปูพรมสแี ดงตัง้ ไมโครโฟนสำ� หรับนางสาวย่งิ ลักษณ์ ชินวตั ร นายกรัฐมนตรี ประธานฝ่ายฆราวาส กราบทูลถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก รมิ ถนนพระสเุ มรตุ รงขา้ มประตเู ซย่ี วกาง ตง้ั วงปพ่ี าทยส์ ำ� นกั การสงั คตี กรมศลิ ปากร กระทรวงวฒั นธรรม ณ ต�ำหนักเพ็ชร ด้านหลังจัดเป็นที่ถวายภัตตาหารเช้าแด่พระสงฆ์สามเณรที่จะรับบิณฑบาตจ�ำนวน ๒๐๐ รูป ซ่งึ นมิ นต์จากวัดใกล้เคียง คอื วดั บวรนิเวศวิหาร วัดสามพระยา วดั ราชนดั ดาราม วดั สังเวชวิศยารามวดั มหรรณพาราม วดั ชนะสงคราม วดั มกุฏกษัตรยิ าราม วัดนรนาถสุนทริการาม และวัดเทพธิดาราม รวม ๙ วัด เวลา ๖ นาฬกิ า ๒๔ นาที นายนวิ ฒั นธ์ ำ� รง บญุ ทรงไพศาล รองนายกรฐั มนตรี และรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงพาณิชย์ ประธานกรรมการฝ่ายพิธี งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เดินทางมาถึงมณฑลพิธี พรอ้ มด้วย นายธงทอง จนั ทรางศุ ปลดั ส�ำนกันายกรัฐมนตรี กรรมการและเลขานุการคณะกรรมการอ�ำนวยการจดั งานฉลองพระชนั ษาฯ ผแู้ ทนจากหนว่ ยงานองคก์ ร สถาบนั ตา่ ง ๆ ของภาครฐั ภาคเอกชน พอ่ คา้ ประชาชน ทยอยกนั นำ� ขา้ วสารอาหารแหง้ มารว่ มพธิ ตี กั บาตร เวลา ๖ นาฬกิ า ๕๐ นาที พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปญุ ฺาคโม) ผู้แทนพระองคส์ มเด็จพระสังฆราชประธานฝ่ายสงฆ์ในพธิ ีตักบาตร เดนิ ทางมาถงึ และเข้าน่ังเกา้ อ้ภี ายในปะร�ำ ขณะนน้ั วงปี่พาทยเ์ ริ่มบรรเลงเพลงโหมโรงเช้า เวลา ๗ นาฬกิ า ๕ นาที นางสาวยิง่ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร นายกรัฐมนตรี ประธานฝ่ายฆราวาส และประธานกรรมการอำ� นวยการจดั งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี เดนิ ทางมาถงึ วดั บวรนเิ วศวหิ าร โดยเขา้ ทางประตเู ซย่ี วกางวงปพ่ี าทยห์ ยดุ บรรเลงนางสาวยง่ิ ลกั ษณ์ ชินวตั ร นายกรฐั มนตรี จดุ ธูปเทียน เปิดกรวยกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพเครื่องสกั การะ บูชาพระพทุ ธชนิ สหี ์ พระประธานในพระอุโบสถ เบือ้ งหนา้ พระรปู สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก159

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ นางสาวยิง่ ลักษณ์ ชินวตั ร นายกรัฐมนตรี กราบทูลถวายพระพรแด่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก เวลา ๗ นาฬิกา ๖ นาที นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เข้าสู่พระอุโบสถ จุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย กราบพระพุทธชินสีห์ พระประธานในพระอุโบสถ แล้วออกมายังบริเวณพิธีด้านหน้าวัดบวรนิเวศวิหาร ไปยังแท่นประดิษฐานพระรูปสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เปิดกรวยกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพเครื่องสักการะเบ้ืองหน้าพระรูป แล้วกราบทูลถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ดงั นี้ กราบทลู ทราบฝา่ พระบาท เกลา้ กระหมอ่ มฉนั นางสาวยงิ่ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร นายกรฐั มนตรี พรอ้ มดว้ ยพทุ ธศาสนกิ ชน ที่มาพร้อมกัน ณ ที่น้ี รู้สึกปล้ืมปีติเป็นอย่างย่ิง ท่ีได้มาน้อมถวายสักการะและถวายพระพร เน่ืองในโอกาสวันคล้ายวันประสูติของฝ่าพระบาทท่ีเวียนมาบรรจบอีกค�ำรบหนึ่ง ในวันท่ี ๓ ตลุ าคม ศกน้ี ตลอดระยะเวลากว่า ๘๐ ปี ในร่มพระบวรพุทธศาสนา ฝ่าพระบาทได้อุทิศพระองค์ เพื่อการพระศาสนาด้วยพระวิริยอุตสาหะ ทรงเป็นพระมหาเถระท่ีทรงภูมิธรรมทั้งด้านปริยัติ และด้านปฏิบัติ ทรงปฏิบัติพระกรณียกิจท้ังภายในประเทศและต่างประเทศเป็นอเนกประการ และทรงนพิ นธผ์ ลงานทางวชิ าการเปน็ จำ� นวนมาก ลว้ นมคี ณุ คา่ ควรแกก่ ารศกึ ษา พระกรณยี กจิ ทั้งหลายกอ่ ใหเ้ กดิ ประโยชนต์ ่อพระศาสนา ประเทศชาติ และประชาชนเป็นอยา่ งมาก ณ ศุภวาระมหามงคลน้ี เกล้ากระหม่อมฉันขอประทานพระอนุญาตอัญเชิญอ�ำนาจ คุณพระศรีรัตนตรัย พระกุศลบารมีที่ทรงปฏิบัติบ�ำเพ็ญ ตลอดทั้งบุญกุศลท่ีพุทธศาสนิกชน ทุกหมู่เหล่าได้พร้อมใจกันตั้งจิตอธิษฐานบ�ำเพ็ญถวาย จงเป็นปัจจัยอ�ำนวยให้ฝา่ พระบาท ทรงเจริญพระสิริสวัสด์ิพิพัฒนมงคล พระชนมายุจ�ำเริญสุขทุกประการ เสด็จสถิตเป็นบุญฐาน และเป็นธงธรรมแห่งพทุ ธบริษทั ทง้ั ปวงตลอดกาลนาน ควรมคิ วรแลว้ แตจ่ ะโปรด 160

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ หลังจบค�ำกล่าวถวายพระพร วงปี่พาทย์กรมศิลปากรบรรเลงเพลงมหาชัย นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตรนายกรฐั มนตรี เดนิ ไปยังโต๊ะสำ� หรบั ใส่บาตร เวลา ๗ นาฬกิ า ๑๑ นาที พระสงฆ์ ๒๐๐ รปู เดนิ ออกจากวดั บวรนิเวศวิหารพร้อมกนั ทงั้ ๕ ประตู ประตลู ะ๒ สาย ทหารจำ� นวนหนง่ึ เดินถอื เข่งพลาสติกขนาดใหญ่ คอยถ่ายของในบาตรพระสงฆ์ออกใสเ่ ข่งเม่ือบาตรเต็มพระเทพสารเวที (บญุ ยนต์ ปญุ ฺ าคโม) ผแู้ ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสังฆราช ประธานฝา่ ยสงฆ์ ใสบ่ าตรพระสงฆ์เปน็ ปฐม ขณะนน้ั วงปพ่ี าทยก์ รมศลิ ปากรบรรเลงเพลงเรอ่ื ง ภายในพระอโุ บสถ คณะนกั เรยี นโรงเรยี นชลกลั ยานกุ ลูจังหวัดชลบุรี เร่ิมสวดมนต์หมู่สรรเสริญคุณพระรัตนตรัยท�ำนองสรภัญญะ และสวดต่อเนื่องตลอดระยะเวลาการใสบ่ าตร เวลา ๗ นาฬกิ า ๑๕ นาที นางสาวย่ิงลักษณ์ ชนิ วัตร นายกรฐั มนตรี ใสบ่ าตรพระสงฆ์ จ�ำนวน ๑๙ รปูเสร็จแล้ว เดินไปลงนามถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกที่ตำ� หนกั เพช็ ร เมื่อถึงต�ำหนักเพ็ชร นางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ถวายพวงมาลัยบูชาพระแก้วมรกตจ�ำลองที่อัญเชิญจากต�ำหนักคอยท่า ปราโมช มาประดิษฐานท่ีพระแท่นเศวตฉัตร ๕ ชั้น เป็นการช่ัวคราวถวายพวงมาลยั สักการะพระรูปสมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาวชิรญาณวโรรส จากนั้นถวายพานพมุ่ และเคร่ืองสักการะท่ีหน้าพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก กราบนมัสการสมเด็จพระวนั รตั (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ของวดั บวรนเิ วศวหิ ารแล้วนางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ลงนามถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายก สมเด็จพระวันรตั มอบสิ่งมงคลสกั การะและหนงั สอื ทร่ี ะลกึ แก่นางสาวย่ิงลกั ษณ์ ชนิ วตั รนายกรฐั มนตรี ได้เวลาสมควร สมเด็จพระวันรัต และนางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี พร้อมด้วยคณะสงฆ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ออกมายังหน้าต�ำหนักเพ็ชร เพ่ือประกอบพิธีประทานยาและเวชภัณฑ์แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ในโครงการน้�ำพระทัยสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกประทานอุปถมั ภย์ าและเวชภณั ฑท์ ว่ั ประเทศนางสาวยงิ่ ลกั ษณ์ ชินวัตร นายกรฐั มนตรี ลงนามถวายพระพรสมเดจ็ พระญาณสงั วร ใสบ่ าตรพระสงฆ์ สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก 161

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ผู้แทนจากหนว่ ยงาน องค์กร สถาบนั ตา่ ง ๆ ของภาครัฐ เอกชน พอ่ ค้า ประชาชน รว่ มใสบ่ าตรพระสงฆ์ นางสาวย่ิงลกั ษณ์ ชนิ วตั ร นายกรัฐมนตรี รบั มอบกล่องยาและเวชภัณฑ์จากสมเดจ็ พระวันรัต (จุนท์ พรฺ หฺมคตุ โฺ ต) ผ้แู ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช 162

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พธิ ีประทานยาและเวชภณั ฑ์แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ตามโครงการน้�ำพระทัย สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ประทานอปุ ถมั ภย์ าและเวชภัณฑท์ ัว่ ประเทศ ณ ต�ำหนกั เพช็ ร วดั บวรนเิ วศวหิ าร วนั องั คาร ที่ ๑ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๗ นาฬกิ า ๒๕ นาที ณ วันพิธี เจ้าพนักงานและวัดบวรนิเวศวิหารเตรียมการต้ังแต่งและตกแต่งบริเวณหน้าต�ำหนักเพ็ชรวดั บวรนเิ วศวหิ าร ไว้พรอ้ ม ท่ีผนังอาคารด้านทิศเหนือของต�ำหนักจันทร์ ซึ่งเป็นต�ำหนักที่มีทางเดินเช่ือมกับต�ำหนักเพ็ชร ติดตั้งป้ายขนาดใหญ่ มีขอ้ ความว่า “ทฆี ายุโก โหตุ มหาสงั ฆราชา นำ้� พระทัยสมเด็จพระสงั ฆราชฯ มอบยา - เวชภัณฑ์ให้ต�ำรวจตระเวนชายแดน ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖” ดา้ นซา้ ยเป็นพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ด้านขวาเป็นตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ หน้าแผ่นป้ายมีแท่นไม้ยกพื้นปูด้วยพรมสีแดง ตั้งเก้าอ้ีพร้อมโต๊ะเคียงคลุมด้วยผ้าตาดสีทองส�ำหรับเป็นท่ีน่ังของสมเด็จพระวันรัต(จนุ ท์ พรฺ หฺมคุตฺโต) รกั ษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยตุ คณะผปู้ ฏิบัติหนา้ ท่ีสมเด็จพระสงั ฆราช และประธานอำ� นวยการงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ของวัดบวรนเิ วศวิหาร ผแู้ ทนพระองคส์ มเด็จพระสงั ฆราช ด้านขวาตั้งโตะ๊ ไม้วางกลอ่ งพลาสติกสีเขียวผูกริบบ้ินสีทองบรรจุยาและเวชภัณฑ์ส�ำหรับมอบให้แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ด้านหลังแท่นตั้งเก้าอ้ีส�ำหรับพระสงฆ์ จ�ำนวน๔ ตวั โครงการนำ�้ พระทยั สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ประทานอุปถัมภ์ยาและเวชภัณฑ์ทั่วประเทศ คณะสงฆ์วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก มีพระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล)เจ้าอาวาสวัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ร่วมกับคณะศรทั ธาญาตโิ ยม มนี ายอารักษ์ พรประภา เป็นหัวหนา้ คณะจัดหายาและเวชภัณฑ์ตามความประสงค์ของหน่วยงานและโรงเรียนต�ำรวจตระเวนชายแดนที่ขอประทานมาเป็นมูลค่า ๓,๐๐๐,๐๐๐ บาท (สามล้านบาทถ้วน) น้อมถวายพระกุศลแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีพิธีประทานยาและเวชภัณฑ์แก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน โดยนางสาวยง่ิ ลกั ษณ์ ชนิ วัตร นายกรฐั มนตรี เป็นผรู้ ับมอบกลอ่ งยาและเวชภัณฑ์จากสมเด็จพระวนั รัต (จุนท์ พฺรหมฺ คตุ ฺโต)ผูแ้ ทนพระองค์สมเดจ็ พระสังฆราช เวลา ๗ นาฬิกา ๒๕ นาที สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราชพร้อมด้วยนางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี คณะสงฆ์ และข้าราชการผู้ใหญ่ที่ร่วมพิธีพร้อมกัน ณมณฑลพธิ หี นา้ ตำ� หนกั เพช็ ร สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) ผแู้ ทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช นง่ั ยงั เกา้ อที้ ่ีจดั ไว้ นางสาวยงิ่ ลกั ษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ยนื เบือ้ งหน้าแทน่ ที่นั่งของสมเด็จพระวันรัต ข้าราชการชนั้ ผู้ใหญ่ทเ่ี กีย่ วขอ้ งยนื เบื้องหลังนายกรฐั มนตรี เวลา ๗ นาฬิกา ๒๖ นาที นายอารักษ์ พรประภา ผู้แทนของคณะสงฆ์วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษกและคณะศรัทธาญาติโยม กล่าวรายงานโครงการน้�ำพระทัยสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรณิ ายก ประทานอปุ ถัมภย์ าและเวชภัณฑ์แก่ตำ� รวจตระเวนชายแดนทว่ั ประเทศ ความวา่ 163

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ขอประทานกราบเรยี น เจ้าประคณุ สมเดจ็ พระวันรตัประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก โดยท่ี วันท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เป็นวาระมงคลกาลที่เจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเจริญพระชันษา ๑๐๐ ปีคณะสงฆ์โดยมหาเถรสมาคม ปวงชนชาวไทยโดยรัฐบาล ได้ก�ำหนดงานบ�ำเพ็ญกุศลชื่อ“งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖” โดยกำ� หนดจดั งาน ตง้ั แตว่ นั ที่ ๑ - ๗ ตลุ าคม ณ วดั บวรนเิ วศวิหาร อีกทั้งได้เชิญชวนให้คณะสงฆ์และปวงชนชาวไทยทุกหมู่เหล่า จัดกิจกรรมบ�ำเพ็ญสาธารณกุศล สาธารณประโยชน์ เพ่ือเป็นเหตุให้เกิดความสันติสุขร่มเย็นในชาติบ้านเมืองน้อมถวายเป็นพระกุศล พระพรชยั มงคล แดเ่ จา้ พระคุณสมเด็จพระสังฆราช คณะสงฆ์วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก พร้อมด้วยคณะศรัทธาญาติโยม โดยมีนายอารกั ษ์ พรประภา ไดร้ ่วมกนั จัดท�ำ โครงการน�้ำพระทยั สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ประทานอุปถัมภ์ยาและเวชภัณฑ์ท่ัวประเทศเปน็ จ�ำนวนเงิน ๓,๐๐๐,๐๐๐ บาท ใหแ้ ก่ต�ำรวจตระเวนชายแดน ตามท่ที างหน่วยงานไดแ้ จง้ความประสงค์ยาและเวชภัณฑ์ไว้ เพื่อน�ำไปแจกจ่ายประจ�ำหน่วยงาน และโรงเรียนต�ำรวจตระเวนชายแดน ซึ่งส่วนใหญ่ต้ังอยู่ในท้องถิ่นป่าเขา และถ่ินทุรกันดาร เพื่อบรรเทาทุกข์อนั เกดิ จากการเจบ็ ไข้ได้ป่วยจากโรคภัยตา่ ง ๆ อนง่ึ บรษิ ัท อนิ เนอร์ แฟช่ัน จำ� กดั และบรษิ ัท ซี เอน ที การ์เม้นท์ จ�ำกัด ได้ร่วมบริจาคชดุ เครอ่ื งอุปโภคช้ันในชาย จ�ำนวน ๑๐,๐๐๐ ชน้ิ เปน็ จำ� นวนเงิน ๗๓๗,๓๖๕ บาท คณะสงฆ์วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก อุบาสกอุบาสิกา ผู้มีจิตศรัทธาได้ร่วมกันสนบั สนนุ บรจิ าคสมทบ โครงการนำ้� พระทยั สมเดจ็ พระสงั ฆราช ประทานอปุ ถมั ภย์ าและเวชภณั ฑ์ท่วั ประเทศคร้งั นี้ มคี วามรสู้ ึกปลม้ื ปตี ิเป็นอยา่ งย่ิง ทไ่ี ดม้ สี ว่ นสนองพระเดชพระคณุ เจ้าพระคณุสมเด็จพระสังฆราช และขอประทานถวายส่วนอันเป็นกุศลกัลยาณกิจ อันเกิดแต่การน้ี ขอให้เจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเจริญพระชนั ษายิง่ ยืนนาน ทรงเจรญิ ด้วยจตุรพธิ พรชัย เจริญพระชนมสุขทุกประการ เกลา้ กระผม นายอารกั ษ์ พรประภา ในนามของคณะสงฆ์วดั พระราม ๙ กาญจนาภเิ ษก พรอ้ มดว้ ยคณะศรทั ธาญาติโยม 164

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๗ นาฬิกา ๒๘ นาที นางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เข้าไปคุกเข่า รับมอบกล่องเวชภัณฑ์ยาจากสมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช และมอบต่อให้แก่พลตำ� รวจตรี เทพ อมรโสภติ รองผู้บัญชาการต�ำรวจตระเวนชายแดน ในโอกาสนสี้ มเดจ็ พระวันรัต (จุนท์ พฺรหมฺ คุตโฺ ต) ไดม้ อบใหพ้ ระธรรมบัณฑติ (อภิพล อภพิ โล) เจ้าอาวาสวัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ปฏิบัติแทนในการมอบกล่องเวชภัณฑ์ยาอีกจ�ำนวนหนึ่งแก่พลต�ำรวจตรี เทพอมรโสภิต รองผู้บัญชาการต�ำรวจตระเวนชายแดน ในฐานะผแู้ ทนหน่วยต�ำรวจตระเวนชายแดนเพือ่ ใช้ประโยชน์ต่อไป จนครบ เปน็ เสรจ็ พิธี ได้เวลาสมควร สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ผู้แทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช และนางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี พร้อมด้วยคณะสงฆ์และข้าราชการช้ันผู้ใหญ่เดินไปยังอาคารมหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั เพ่อื ประกอบพธิ เี ปดิ นทิ รรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดดุ ีพระสังฆบิดร” ต่อไป นทิ รรศการ “พระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดดุ ีพระสังฆบดิ ร” ณ อาคารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวิทยาลยั วัดบวรนิเวศวหิ าร วนั องั คาร ท่ี ๑ ถึงวนั จนั ทร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ โดยท่ีเม่ือพุทธศักราช ๒๕๕๕ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกทรงเจริญพระชันษา ๙๙ ปี วัดบวรนิเวศวิหารได้จัดนิทรรศการเทิดพระเกียรติเป็นบางส่วนไว้แล้ว ณ อาคารมหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั วดั บวรนเิ วศวหิ าร ฉะนนั้ ในโอกาสทที่ รงเจรญิ พระชนั ษา ๑๐๐ ปี ในพทุ ธศกั ราช๒๕๕๖ คณะกรรมการฝ่ายจดั นทิ รรศการและกจิ กรรมทางพระพทุ ธศาสนา งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ของรฐั บาล ร่วมกับวดั บวรนิเวศวิหาร จัดนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบิดร” ข้ึนโดยมอบหมายให้วัดบวรนิเวศวิหารด�ำเนินการปรับปรุงนิทรรศการเดิมให้เต็มรูปแบบ โดยปรับปรุงและตกแต่งอาคารเพ่ือจัดนิทรรศการ ปรับปรุงระบบปรับอากาศ ออกแบบและจัดท�ำนิทรรศการในอาคาร ๓ ชั้น พนื้ ที่ ๒,๐๐๐ ตารางเมตร เปิดใหป้ ระชาชนเขา้ ชม ระหวา่ งวนั องั คาร ที่ ๑ ถงึ วนั จนั ทร์ ที่ ๗ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ หลงั จากนนั้ ใหจ้ ดั เปน็ นทิ รรศการถาวรตอ่ ไป ณ วันอังคาร ท่ี ๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เจ้าพนักงานและวัดบวรนิเวศวิหารเตรียมการตั้งแต่งตกแตง่ บรเิ วณด้านหนา้ อาคารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลัย วดั บวรนิเวศวิหาร ณ บริเวณลานด้านหน้าอาคาร ขึงผ้าสีขาวกันแดด ประดับตกแต่งด้วยพุ่มดอกกุหลาบประดิษฐ์ปูพรมสีแดงที่ระเบียงด้านหน้าอาคาร ประตูทางเข้าทั้ง ๒ ด้านตกแต่งด้วยผ้าสีเขียวและกอดอกบัวประดิษฐ์ติดผา้ มา่ นสีขาว 165

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต)ประธานอำ� นวยการงานฉลองพระชนั ษา๑๐๐ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ของวดั บวรนิเวศวิหาร และนางสาวย่ิงลกั ษณ์ ชินวตั ร นายกรัฐมนตรีประธานกรรมการอ�ำนวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ของรฐั บาล พรอ้ มดว้ ยคณะทป่ี ระกอบพธิ ปี ระทานยาและเวชภณั ฑแ์ กต่ ำ� รวจตระเวนชายแดน ตามโครงการน�้ำพระทัยสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกประทานอปุ ถมั ภ์ยาและเวชภัณฑ์ทว่ั ประเทศ เสร็จแลว้ เดนิ มายังอาคารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลยั ขณะน้ัน คณะละครอาภรณ์งามร�ำอวยพรท่ีบริเวณระเบียงทางเข้าสู่อาคาร เมื่อจบการแสดง สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) นางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี และคณะ เข้าสู่อาคารมหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั เวลา ๗ นาฬิกา ๓๗ นาที นางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เปิดกรวยกระทงดอกไม้สักการะที่หน้าพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก แลว้ ไหว้ จากนนั้ พระอนิลมานธมมฺ สากโิ ย อนกุ รรมการและเลขานกุ าร คณะอนกุ รรมการฝา่ ยจดั นทิ รรศการและกจิ กรรมฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ของวดั บวรนเิ วศวหิ าร น�ำนางสาวย่งิ ลกั ษณ์ชินวตั ร นายกรัฐมนตรี และคณะ ชมนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดดุ พี ระสงั ฆบดิ ร” นทิ รรศการจัดแสดงท้งั หมด ๓ ช้ัน ในโอกาสนนี้ ายกรัฐมนตรแี ละคณะชมเพยี งชัน้ ท่ี ๑ และช้ันท่ี ๒ นางสาวย่งิ ลักษณ์ ชนิ วตั ร นายกรฐั มนตรี เปิดกรวยกระทงดอกไมส้ กั การะ ท่หี น้าพระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก และชมนิทรรศการพระชันษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบิดร นทิ รรศการช้ันที่ ๑ แบง่ เป็น ๒ ห้อง หอ้ งท่ี ๑ “๑๐๐ ปี พระสังฆราชา ผู้เจรญิ พรอ้ ม” แบ่งเปน็ ๒ สว่ นคือ โถงถวายพระพร พระชันษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบิดร และภาพย้อนอดีต ๑๐๐ ปี ร�ำลึกหนึ่งศตวรรษเหตุการณ์ประวตั ิศาสตรส์ ังคมตลอดช่วงพระชันษา ๑๐๐ ปี พทุ ธศกั ราช ๒๔๕๖ - ๒๕๕๖ หอ้ งท่ี ๒ นิทรรศการส่ือผสมสี่มิติ “ชีวิตน้ีน้อยนัก” แสดงเป็นเร่ืองเล่าจากพระนิพนธ์และบันทึกส่วนพระองค์ ประกอบแสง สี เสียงและมนี ้ำ� พระพทุ ธมนตป์ ระพรมลงมายงั ผู้เข้าชมเม่ือจบการแสดงแต่ละรอบ 166

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ นิทรรศการชั้นท่ี ๒ แบ่งเป็น ๖ ห้อง ห้องที่ ๑ “พระของประชาชน” แสดงพระจริยวัตรอันงดงามของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในแต่ละช่วงพระชันษา ห้องท่ี ๒ “พระป่ าในเมือง” จ�ำลองบรรยากาศห้องบรรทมและเคร่ืองอัฐบริขารของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก บนช้ัน ๓ ของต�ำหนักคอยท่า ปราโมช ห้องท่ี ๓ “สุวัฑฒโนรฤก” จัดแสดงสิ่งของส่วนพระองค์ของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เช่น บัตรประจ�ำพระองค์พาสปอร์ต พระสุพรรณบัฏ รางวัล เบาะท่ีโยมแม่เย็บถวาย ห้องท่ี ๔ “สดุดีพระสังฆบิดร” แสดงพระจริยวัตรพระกรณียกิจ และพระเกียรติคุณในฐานะพระสังฆบิดร ผ่านวีดิทัศน์ ห้องที่ ๕ “การณานุกรม ๑๐๐ ปี” แสดงพระประวัติ พระศาสนกิจ และพระเกียรติคุณ โดยเช่ือมโยงกับเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ของชาติ ห้องที่ ๖“ประทานชอื่ ” สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก มพี ระปรชี าในดา้ นอกั ษรศาสตร์ทรงคิดผูกค�ำเป็นช่ือมงคลและสอดคล้องกับวงศ์ตระกูลตามหลักโหราศาสตร์ ซ่ึงประชาชนต่างมาขอประทานชอื่ และนามสกลุ จากพระองค์ นทิ รรศการนจ้ี งึ รวบรวมชอ่ื ทพี่ ระองคเ์ คยตงั้ ประทานโดยคำ� นวณจากวนั เดอื นปเี กดิของผ้ขู อประทานชอ่ื โดยใช้โปรแกรมคอมพวิ เตอร์ แนวทางเดนิ ชนั้ ที่ ๒ ประดษิ ฐานพระรปู สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกสำ� หรบั ใหผ้ ้เู ข้าชมถา่ ยรูป นิทรรศการชั้นที่ ๓ แบ่งเป็น ๕ ห้อง ห้องท่ี ๑ “พระธรรมทูตผู้เจริญพร้อม” แสดงพระศาสนกิจด้านพระธรรมทูตท่ีทรงริเร่ิมจัดต้ังส�ำนักฝึกอบรมพระธรรมทูตตั้งแต่พุทธศักราช ๒๕๐๙ และการปฏิบัติองค์ให้เป็นแบบอย่างแก่พระธรรมทูต ซึ่งถือเป็นรากฐานส�ำคัญของพระธรรมทูตไทยในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาไปยัง 167

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖นานาประเทศท่ัวโลก ห้องท่ี ๒ “จิตตนคร” จัดฉายภาพจากบทพระนิพนธ์ จิตตนคร ซ่ึงเรียบเรียงเรื่องราวและวาดภาพการ์ตนู ประกอบโดยนายธีระพันธุ์ ลอไพบูลย์ ความยาวประมาณ ๑ ชั่วโมง ห้องท่ี ๓ “๑๐๐ ภาพ ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระสงั ฆราช” แสดงภาพวาดสนี ำ้� ซง่ึ อา้ งองิ จากจนิ ตนาการและภาพถา่ ยเรอ่ื งราวพระประวตั ติ ลอด ๑๐๐ ปีของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โดยนายธีระพันธุ์ ลอไพบูลย์ ห้องท่ี ๔“หอจดหมายเหตวุ ชิรญาณ” แสดงตัวอย่างเอกสารจดหมายเหตขุ องวดั บวรนเิ วศวิหาร เชน่ เอกสารลายพระหตั ถ์ของสมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ สมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาวชริ ญาณวโรรสสมเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายกและเอกสารสำ� คญั ทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั พระพทุ ธศาสนา เพอื่ นำ� เสนอโครงการจดั ทำ� หอจดหมายเหตวุ ชริ ญาณ หอ้ งที่ ๕“ต้นธารการศึกษา” จ�ำลองห้องเรียนของพระสงฆ์ในอดีต เพื่อส่ือให้เห็นถึงจุดก�ำเนิดของการศึกษาไทยในหลากหลายดา้ น และสถาบนั การศกึ ษาแหง่ แรกของพระสงฆใ์ นวดั บวรนเิ วศวหิ าร ซง่ึ ปจั จบุ นั คอื มหาวทิ ยาลยัมหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั โดยใหผ้ ู้เข้าชมทดลองท�ำขอ้ สอบธรรมศึกษาช้นั ตรี แนวทางเดินชั้นที่ ๓ แขวนพระรูปวาดสีน�้ำสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก และพระนพิ นธ์ จติ ตนคร วาดโดยนายธรี ะพนั ธ์ุ ลอไพบูลย์ และหนา้ หอ้ งตน้ ธารการศึกษา มีการจัดกิจกรรมตามรอยพระจริยวัตร ได้แก่ การประกวดปั้นดินน�้ำมัน ในหัวข้อ “พระพุทธรูปของฉัน” การประกวดวาดภาพระบายสี ในหัวข้อ “วัดในฝัน” และการประกวดเขียนเรียงความจากประสบการณ์ของตนเองหรอื ความคดิ จากการอ่านพระนพิ นธ์ “ชวี ิตนีน้ ้อยนัก” ระหว่างวันอังคาร ท่ี ๑ ถึงวันจันทร์ ท่ี ๗ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๙ นาฬิกา มีการแสดงแสงสีที่อาคารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย และพระสุรเสียงธรรมบรรยายของสมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก การประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ณ วัดบวรนเิ วศวหิ าร และมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวิทยาลยั (ศาลายา) วันองั คาร ที่ ๑ ถงึ วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ งานเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างประเทศของพระธรรมทูตไทย เร่ิมขึ้นเม่ือพุทธศักราช ๒๕๐๙ โดยสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก คร้ังทรงอยใู่ นสมณศักดทิ์ ่ี พระสาสนโสภณทรงเป็นประธานกรรมการฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศ ของมหาเถรสมาคมพระองค์แรก ปัจจุบันกิจการพระธรรมทูตไทยได้ขยายไปใน ๔ ทวีป คือ ทวีปเอเชีย ทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และภาคพ้ืนโอเชียเนีย(เครือรัฐออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และหมู่เกาะต่าง ๆ) คณะกรรมการฝ่ายจัดนิทรรศการและกิจกรรมทางพระพทุ ธศาสนา งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ของรัฐบาล ร่วมกับคณะอนุกรรมการฝ่ายจัดเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีปของวัดบวรนิเวศวิหาร จึงจัดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป เพื่อเทิดพระเกียรติในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ระหว่างวันอังคาร ท่ี ๑ ถึงวันพฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ดงั กำ� หนดการตอ่ ไปนี้ 168

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ กําหนดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป๓งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ระหวา่ งวนั อังคาร ที่ ๑ ถงึ วันพฤหัสบดี ที่ ๓ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ณ วดั บวรนเิ วศวิหาร กรงุ เทพมหานคร และมหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลัย (ศาลายา)วนั จนั ทร์ ท่ี ๓๐ กันยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๑ คำ่� เดือน ๑๐) พระธรรมทูตเดินทางถึงท่าอากาศยานนานาชาติสุวรรณภูมิ เข้าพัก ณ โรงแรม รเิ วอร์ไซด์ บางพลัด (เชิงสะพานซังฮ)ี้วันองั คาร ที่ ๑ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๒ คำ่� เดือน ๑๐)เวลา ๖ นาฬกิ า ฉันภัตตาหารเชา้ ณ ทพ่ี ักเวลา ๖ นาฬกิ า ๔๕ นาท ี เดินทางไปวัดบวรนเิ วศวิหารเพ่อื รว่ มพธิ ีเปดิ นทิ รรศการและประชุมเสวนาฯเวลา ๘ นาฬกิ า นายกรัฐมนตรี ลงนามถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก เปดิ นทิ รรศการ และกล่าวเปิดประชุมวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป ณ วัดบวรนิเวศวิหาร - นายกรัฐมนตรีเปิดนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบิดร” ณ อาคารมหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลยั - ผู้อำ� นวยการสำ� นกั งานพระพุทธศาสนาแห่งชาตกิ ลา่ วรายงาน - นายกรัฐมนตรีกล่าวเปิดประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ณ ตึก สว. ธรรมนเิ วศ (ชั้น ๒) - สมเด็จพระวนั รตั กลา่ วสมั โมทนยี กถา - นายกรัฐมนตรเี ดินทางกลับเวลา ๙ นาฬกิ า พระเทพปริยัติวิมล ประธานคณะอนุกรรมการฝ่ายจัดเสวนาวิชาการพระธรรมทูต ไทย ๔ ทวีป กลา่ วถวายการตอ้ นรับ—————————————————๓ ในการปฏิบัติ มีบางรายการท่ดี ำ� เนินงานตา่ งจากทแ่ี จง้ ไว้ในกำ� หนดการ ดังไดบ้ ันทกึ ไวใ้ นจดหมายเหตุหวั ข้อนนั้ ๆ 169

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖เวลา ๙ นาฬิกา ๓๐ นาที ชมนทิ รรศการ “พระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดดุ พี ระสังฆบดิ ร” ชมพระต�ำหนักล่าง ซึ่งเคยเป็นที่ตั้งส�ำนักฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศ ชมพิพิธภณั ฑแ์ ละหอ้ งสมุดเจา้ อาวาส ณ อาคารมนษุ ยนาควิทยาทานเวลา ๑๐ นาฬกิ า ๒๐ นาที เดนิ ทางไปมหาวทิ ยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลยั (ศาลายา)เวลา ๑๑ นาฬกิ า ฉนั ภัตตาหารเพล/รับประทานอาหารเวลา ๑๒ นาฬิกา ๓๐ นาที ลงทะเบยี น/รบั เอกสารการประชมุ ณ มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั (ศาลายา) อาคารสุชีพ ปญุ ญานภุ าพเวลา ๑๓ นาฬกิ า ประชุมเสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป - อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ในฐานะกรรมการท่ีปรึกษางาน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ กล่าวถวายการต้อนรับ และน�ำเสนอวีดิทัศน์ประวัติ ของมหาวทิ ยาลยั ฯเวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี ปาฐกถาเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหา สังฆปริณายก “ศตวัสสาสังฆราชา: กึ่งศตวรรษพระธรรมทูตไทย” โดยพระพรหม บัณฑติ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) กรรมการมหาเถรสมาคมเวลา ๑๔ นาฬกิ า เสวนาวิชาการ “ยุทธศาสตร์การพัฒนางานพระธรรมทูตในต่างประเทศ: ในมิติ ของการบริหาร สร้างเครือขา่ ย พฒั นา และสนบั สนนุ ส่งเสรมิ อุปถัมภ์” โดยผูแ้ ทน พระธรรมทูต ๔ ทวีปและผู้แทนหนว่ ยงานท่ีเกี่ยวขอ้ งเวลา ๑๖ นาฬิกา ผู้แทนพระธรรมทูต ร่วมพิธีเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวายพระพร ณ พระอุโบสถวดั พระศรีรัตนศาสดารามเวลา ๑๗ นาฬกิ า เดนิ ทางกลบั ท่พี ักวันพุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๓ ค่ำ� เดือน ๑๐)เวลา ๖ นาฬกิ า ฉันภตั ตาหารเชา้ ณ ท่พี ักเวลา ๗ นาฬกิ า เดินทางไปประชมุ เสวนาวิชาการฯ ณ มหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลัยเวลา ๘ นาฬิกา แบ่งกลุ่มเสวนา ๔ กลุ่ม (กลุ่มบริหาร กลุ่มสร้างเครือข่าย กลุ่มพัฒนา และกลุ่ม สนับสนนุ สง่ เสรมิ อุปถมั ภ)์เวลา ๑๑ นาฬิกา ฉันภัตตาหารเพล/รับประทานอาหารเวลา ๑๒ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี เสวนากลมุ่ ต่อเวลา ๑๕ นาฬกิ า นำ� เสนอสรปุ ผลการเสวนากลุ่มโดยผ้แู ทนพระธรรมทูตเวลา ๑๖ นาฬิกา ถวายข้อคิดเห็นด้านการพัฒนางานพระธรรมทูตต่างประเทศ - ผู้แทนมหาเถรสมาคม: พระพรหมเมธี (จำ� นงค์ ธมฺมจารี) - มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั : พระอนลิ มาน ธมฺมสากโิ ย - มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั : พระครปู ลดั สุวัฒนวชิรคุณ 170

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ - ผแู้ ทนส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาติ: นายอ�ำนาจ บัวศริ ิ - ผ้แู ทนกระทรวงการตา่ งประเทศ: นายรชั ฎา จวิ าลัย - ผู้แทนกรมการศาสนา: นางศรนี วล ลัพภติกโร - ผู้แทนคณะกรรมาธิการศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร: นายบำ� รุง พนั ธอ์ุ บุ ลเวลา ๑๗ นาฬิกา นายนพรัตน์ เบญจวัฒนานันท์ ผู้อ�ำนวยการส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ผู้แทนนายนิวัฒน์ธ�ำรง บุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงพาณิชย์ ถวายขอ้ คิดเห็นและกลา่ วปิดประชุม/ถา่ ยรปู เปน็ ทีร่ ะลกึเวลา ๑๗ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี เดินทางกลับทพี่ กัวันพฤหสั บดี ที่ ๓ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๔ ค�ำ่ เดือน ๑๐)เวลา ๗ นาฬิกา ฉนั ภตั ตาหารเชา้ ณ ทพ่ี ักเวลา ๘ นาฬกิ า เดินทางไปวดั บวรนิเวศวหิ าร (ครองผ้าสพี ระราชนยิ ม)เวลา ๘ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี รว่ มพธิ บี ำ� เพญ็ พระกศุ ลฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี ณ พระอโุ บสถ และถวายสกั การะ/ ลงนามถวายพระพร ณ ต�ำหนักเพ็ชรเวลา ๑๐ นาฬิกา ฉันภัตตาหารเพลบริเวณวิหารพระศาสดา วดั บวรนเิ วศวิหารเวลา ๑๒ นาฬิกา ประชมุ ผบู้ รหิ ารพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป ณ ต�ำหนกั ล่างเวลา ๑๓ นาฬกิ า ๓๐ นาท ี เข้าร่วมเจริญนวัคคหายุสมธัมม์ ถวายพระกุศลและถวายพระพร ณ พระอุโบสถ วัดพระศรรี ัตนศาสดารามเวลา ๑๗ นาฬิกา กลับทพ่ี ักวันศกุ ร์ ที่ ๔ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (แรม ๑๕ ค�่ำ เดือน ๑๐)เวลา ๗ นาฬกิ า ฉนั ภัตตาหารเช้า ณ ทีพ่ กั /ตามอธั ยาศยัเวลา ๑๑ นาฬกิ า ฉนั ภัตตาหารเพล ณ ทพ่ี ัก/ตามอัธยาศยัเวลา ๑๒ นาฬกิ า ออกจากทพ่ี ัก เดนิ ทางไปสนามบินสวุ รรณภมู ิ/ดอนเมอื ง การประชมุ เสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี มผี เู้ ขา้ รว่ มประชมุ ทงั้ สน้ิ ๒๓๐ รปู /คน คอื พระธรรมทตูไทย ๔ ทวปี จำ�นวน ๑๑๑ รูป จาก ๒๘ ประเทศ ไดแ้ ก่ ทวีปยุโรป ราชอาณาจักรเดนมาร์ก ราชอาณาจักรนอร์เวย์ ราชอาณาจักรเนเธอร์แลนด์ ราชอาณาจักรเบลเยียม สาธารณรฐั ฟินแลนด์ สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี สหพันธรัฐรสั เซยี ราชรฐั ลักเซมเบริ ก์ ราชอาณาจักรสเปน สมาพนั ธรฐั สวสิ ราชอาณาจกั รสวเี ดน สหราชอาณาจกั ร เขตการปกครองสกอตแลนดแ์ หง่ สหราชอาณาจกั รสาธารณรฐั ออสเตรยี สาธารณรัฐอติ าลี 171

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ทวปี อเมรกิ า สหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐอารเ์ จนตินา ทวีปออสเตรเลีย ประเทศนวิ ซีแลนด์ เครอื รัฐออสเตรเลีย ทวีปเอเชีย สาธารณรัฐเกาหลี เขตบริหารพิเศษฮ่องกงแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน ประเทศญ่ีปุ่นไต้หวัน สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล ประเทศมาเลเซีย สาธารณรัฐสิงคโปร์ สาธารณรัฐอินเดียสาธารณรฐั อนิ โดนเี ซยี พระเถรานเุ ถระ ผแู้ ทนพระธรรมทตู ยคุ /รนุ่ ตา่ ง ๆ และผแู้ ทนหนว่ ยงานองคก์ รในประเทศไทย เปน็ พระสงฆ์จ�ำนวน ๑๐๒ รูป ผ้แู ทนหน่วยงานองคก์ รต่าง ๆ จำ� นวน ๑๗ คน คร้ัน ณ วันประชุมเสวนาวิชาการ เจ้าพนักงานเตรียมการต้ังแต่งตกแต่งสถานท่ีประกอบพิธีเปิดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ณ อาคาร สว. ธรรมนิเวศ วัดบวรนิเวศวิหาร และสถานท่ีประชุมเสวนาวิชาการ ณ อาคารสุชีพ ปุญญานุภาพ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย (ศาลายา) อ�ำเภอพทุ ธมณฑล จังหวดั นครปฐม ไวพ้ ร้อม ณ อาคาร สว. ธรรมนเิ วศ ซึ่งเป็นสถานท่เี ปดิ การประชุมเสวนาวิชาการฯ ทีร่ าวบนั ไดทางข้นึ ดา้ นหน้าอาคารผูกผา้ สฟี ้าขาวจับจบี เฟ่อื ง ประตกู ลางจัดท�ำเปน็ ซุ้มประดบั ตราสญั ลักษณง์ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯด้านซ้ายมีพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก อยู่เหนือข้อความว่า“การประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ระหว่างวันที่ ๑ - ๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ ณวัดบวรนเิ วศวิหาร กรุงเทพมหานคร” ดา้ นขวามีรปู ตราธรรมจักร อยูเ่ หนือขอ้ ความวา่ “Academic Conferenceon Thai Dhamaduta Monks in Four Continents The Celebration of the 100th Birthday Anniversary ofHis Holiness Somdet Phra Nyanasamvara the Supreme Patriarch of Thailand 3rd October 2013Wat Bovoranives Vihara, Bangkok, Thailand 1 - 3 October 2013” ดา้ นในอาคารช้นั ล่าง บรเิ วณโถงกลางต้ังตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ตกแต่งด้วยพุ่มดอกไม้ บันไดทางข้ึนช้ัน ๒ ปูด้วยพรมสีแดงตกแต่งด้วยพุ่มดอกไม้ ภายในห้องประชุมชั้น ๒ พื้นห้องปูด้วยพรมสีแดง ด้านในสุดซ่ึงเป็นส่วนเวทีติดป้ายขอ้ ความวา่ “Academic Conference on Thai Dhammaduta Monks in Four Continents” ตง้ั โตะ๊ หมปู่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธรูปจ�ำนวน ๔ องค์ พรอ้ มดว้ ยพานดอกไม้ธูปเทียนเคร่อื งนมัสการ ด้านซ้ายตง้ั แทน่ ไมส้ ีขาว ประดษิ ฐานพระรูปสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก พานพุม่ ดอกไมส้ กั การะ ๑ คู่ กระทงดอกไมธ้ ปู เทยี นแพ และธงตราสญั ลกั ษณง์ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี ดา้ นขวาประดษิ ฐานพระบรมฉายาลกั ษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถัดออกมาตั้งแท่นไมโครโฟนประดับตกแต่งด้วยดอกไม้และชดุ รบั แขกสขี าว สำ� หรบั นายกรฐั มนตรี ตรงขา้ มวางโตะ๊ และเกา้ อส้ี ำ� หรบั สมเดจ็ พระวนั รตั ถดั ออกมาตง้ั เกา้ อ้ีคลุมผ้าขาวสำ� หรบั พระธรรมทูตไทยที่เข้ารว่ มประชมุ เสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวปี 172

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ณ อาคารสชุ พี ปุญญานุภาพ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวทิ ยาลยั (ศาลายา) ซ่งึ เป็นสถานทป่ี ระชุมเสวนาวิชาการฯ ช้ันล่าง เป็นห้องโถงใหญ่จัดนิทรรศการพระประวัติ พระกรณียกิจ และพระนิพนธ์ของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก พรอ้ มจอฉายวดี ทิ ศั นพ์ ระประวัติ ใกลป้ ระตูทางเข้า ต้ังโต๊ะลงทะเบียนส�ำหรับผู้เข้าร่วมประชุมเสวนาวิชาการฯ ถัดไปทางด้านซ้าย ตั้งโต๊ะส�ำหรับลงนามถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ส่วนด้านขวา ต้ังชุดเก้าอี้ส�ำหรับน่ังพัก ชั้นท่ี ๒ เป็นห้องประชุมสัมมนา บนเวทีต้ังโต๊ะหมู่บูชาประดิษฐานพระรูปสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ณ อาคารหอสมุดสมเด็จพระญาณวโรดม มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย (ศาลายา) จัดเป็นที่สำ� หรับพระธรรมทูตและผูเ้ ขา้ ร่วมประชมุ เสวนาวชิ าการฉันภตั ตาหารเพล/รับประทานอาหารกลางวัน วนั อังคาร ที่ ๑ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ มีพธิ ีเปดิ การประชมุ เสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวปี ณ อาคาร สว. ธรรมนเิ วศ วัดบวรนิเวศวิหารและการประชุมเสวนาวิชาการ เร่ือง “ยุทธศาสตร์การพัฒนางานพระธรรมทูตไทยในต่างประเทศ: ในมิติของการบริหาร สร้างเครือข่าย พัฒนา และสนับสนุนส่งเสริมอุปถัมภ์” เป็นวันแรก ณ อาคารสุชีพปญุ ญานุภาพ มหาวทิ ยาลยั มหามกุฏราชวิทยาลัย (ศาลายา) พิธเี ปดิ การประชมุ เสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป ณ ตกึ สว. ธรรมนิเวศ ชน้ั ๒ วัดบวรนิเวศวหิ าร วนั องั คาร ที่ ๑ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๘ นาฬิกา ๑๕ นาที พระเทพปริยัติวิมล (แสวง ธมฺเมสโก) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหารประธานอนุกรรมการฝ่ายจัดเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ของวัดบวรนิเวศวิหาร พระอนิลมานธมฺมสากิโย และนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ประธานกรรมการอ�ำนวยการจัดงานฉลองพระชนั ษาสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ของรัฐบาล พร้อมด้วยคณะ ซึ่งประกอบพิธีเปิดนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปี สดุดีพระสังฆบิดร” เรียบร้อยแล้วเดินมาถึงอาคาร สว. ธรรมนิเวศ ชั้น ๒ เพอื่ ประกอบพธิ เี ปิดการประชมุ เสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีปงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ของวัดบวรนิเวศวิหาร ประธานฝ่ายสงฆ์ และพระธรรมทูตผู้เข้าร่วมประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีปพร้อม ณ ห้องประชุม นางสาวย่ิงลักษณ์ชินวัตร นายกรัฐมนตรี กราบพระท่ีโต๊ะหมู่บูชา แล้วนั่งยังเก้าอี้ที่จัดไว้ นายนพรัตน์ เบญจวัฒนานันท์ผอู้ �ำนวยการสำ� นักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ กลา่ วรายงานต่อนายกรัฐมนตรี ดงั น้ี 173

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖กราบนมัสการ เจา้ ประคุณสมเด็จพระวนั รตั ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี ท่ีเคารพอย่างย่ิงกราบเรียน นายกรัฐมนตรี (นางสาวยิง่ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร) กระผม นายนพรัตน์ เบญจวัฒนานันท์ ในนามคณะกรรมการจัดงานเทิดพระเกียรติฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกและในนามผู้เข้าร่วมประชุมเสวนาฯ รู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ท่านนายกรัฐมนตรีได้กรุณามาเป็นประธานในพิธีเปิดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป เทิดพระเกียรติงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ในโอกาสทส่ี มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก จะทรงเจรญิ พระชันษา ๑๐๐ ปี ในวันที่ ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ นี้ นบั เป็นศภุ วาระมงคลพิเศษยิ่ง เพื่อแสดงความกตญั ญกู ตเวทติ า สำ� นกึ ในพระเมตตาคณุ รฐั บาล คณะสงฆ์ วดั บวรนเิ วศวหิ าร ศษิ ยานศุ ษิ ย์และพุทธศาสนิกชน จึงก�ำหนดจัดงานบ�ำเพ็ญกุศลและกิจกรรมอันเป็นสาธารณประโยชน์เพอ่ื เทดิ พระเกยี รตแิ ละนอ้ มถวายพระกศุ ลแดพ่ ระองค์ ระหวา่ งวนั ท่ี ๒๑ เมษายน - ๓๑ ธนั วาคมพุทธศักราช ๒๕๕๖ และในส่วนของคณะสงฆ์ไทยที่ไปปฏิบัติศาสนกิจในฐานะพระธรรมทูตในประเทศต่าง ๆ ท่ัวโลก ต่างส�ำนึกในพระเมตตาคุณและพระอุตสาหะ ในฐานะท่ีพระองค์ทรงเคยด�ำรงต�ำแหน่งประธานคณะกรรมการอ�ำนวยการฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศของมหาเถรสมาคมเป็นพระองค์แรก เม่ือปี พ.ศ. ๒๕๐๙ จึงได้จัดให้มีประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทยท้งั ๔ ทวีป ขน้ึ เพอื่ เปน็ การร่วมเทดิ พระเกียรติดว้ ยโดยการจัดประชุมเสวนาฯมีวตั ถุประสงค์ดังนี้ ๑. เพอื่ เทดิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายกในฐานะที่พระองค์ทรงเป็นประธานกรรมการอ�ำนวยการฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศพระองคแ์ รก ๒. เพ่ือรายงานความก้าวหน้าและทบทวนงานเผยแผ่ของพระธรรมทูตในต่างประเทศซ่ึงสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงริเร่ิมไว้ตลอดถึงรับทราบแนวทางนโยบายการส่งเสริมสนับสนุนการเผยแผ่ของพระธรรมทูตในต่างประเทศจากมหาเถรสมาคมและหนว่ ยงานที่เกยี่ วข้อง ๓. เพอ่ื ใหพ้ ระธรรมทตู ไทยทไ่ี ปปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ ดา้ นการเผยแผใ่ นภมู ภิ าคตา่ ง ๆ ทว่ั โลกได้มาปรึกษาหารือเสวนาแลกเปลี่ยนข้อมูลแนวคิดวิธีการต่าง ๆ เพื่อน�ำไปประยุกต์บูรณาการด้านเผยแผ่พระพุทธศาสนาใหม้ ีประสทิ ธิภาพย่งิ ขน้ึ ๔. เพื่อร่วมกันประกาศจุดยืนในการสืบทอดพระเจตนารมณ์ของเจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในฐานะองค์พระประมุขแห่ง 174

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖คณะสงฆ์ไทย ในการเผยแผ่หลักธรรมค�ำสั่งสอนของพระพุทธศาสนาซึ่งเป็นอารยธรรมส�ำคัญของโลกเพื่อสนั ติสขุ แก่มนษุ ยชาติอย่างยั่งยนื ผ่านกิจกรรมทางวชิ าการและนิทรรศการตา่ ง ๆ สำ� หรบั หวั ขอ้ การประชมุ เสวนาฯในครง้ั นค้ี อื “ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นางานพระธรรมทตูในต่างประเทศ: ในมิติของการบริหาร สร้างเครือข่าย พัฒนา และสนับสนุนส่งเสริมอปุ ถัมภ์” และปาฐกถา เทดิ พระเกียรติ “ศตวสั สาสังฆราชา: กึง่ ศตวรรษพระธรรมทตู ไทย”โดยพระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) กรรมการมหาเถรสมาคม นอกจากนั้นการประชุมเสวนาฯ ในครั้งนี้ ยังเนน้ การแลกเปลย่ี นความคิดเหน็ เชงิ ยทุ ธศาสตร์ ระหวา่ งองคก์ รหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง อาทิเช่น องค์กรคณะสงฆ์ พระธรรมทูตไทยใน ๔ ทวีป มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาติ สำ� นกั กำ� กบั ดแู ลพระธรรมทตู ไปตา่ งประเทศ สำ� นกั ฝกึ อบรมพระธรรมทตู ไปตา่ งประเทศกระทรวงการต่างประเทศ กรมการศาสนา เป็นต้น เพื่อร่วมกันพิจารณาก�ำหนดแนวทางการบริหาร การสร้างเครือข่าย การพัฒนา และการสนับสนุนส่งเสริมอุปถัมภ์ ให้บูรณาการสอดคล้องเชื่อมโยงกันอยา่ งเป็นระบบในองคร์ วมทีเ่ ช่ือมโยงมติ ิต่าง ๆ เข้าด้วยกนั เพื่อน�ำเสนอและตอบสนองนโยบายรัฐบาลไดอ้ ย่างมีเอกภาพและประสทิ ธิภาพ อย่างทว่ั ถงึ และครอบคลุมในบริบทต่าง ๆ อนึง่ ในการประชมุ เสวนาฯ ครงั้ น้ี มีคณะพระธรรมทตู ไทยในทวีปตา่ ง ๆ คือ ทวีปเอเชียทวีปอเมริกาเหนือ ทวีปยุโรป และทวีปออสเตรเลีย จ�ำนวน ๑๓๐ รูป และผู้แทนพระธรรมทูตหน่วยงานองค์กรทั้งภาคองค์กรสงฆ์ ภาครัฐ และเอกชนเข้าประชุม จ�ำนวน ๘๐ รูป/คน และจะได้เข้าร่วมพิธีบ�ำเพ็ญกุศลลงนามถวายพระพรถวายสักการะสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ในวนั ท่ี ๓ ตุลาคม ดว้ ย นับเปน็ สริ ิมงคลอย่างยง่ิ บัดน้ี ได้เวลาอันสมควรแล้ว กระผมขอกราบเรียนเชิญนายกรัฐมนตรีกรุณาให้เกียรติกลา่ วเปิดการประชุมเสวนาฯ ตอ่ ไป นางสาวย่งิ ลักษณ์ ชินวตั ร นายกรฐั มนตรี กล่าวเปดิ ประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวปี 175

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ เวลา ๘ นาฬิกา ๒๓ นาที นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี กล่าวเปิดประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี ความวา่ กราบนมัสการ เจา้ ประคณุ สมเดจ็ พระวันรตั ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ทเี่ คารพอย่างยิง่ ทา่ นพระเถรานเุ ถระ และพระธรรมทูตไทยจากประเทศต่าง ๆ ทงั้ ๔ ทวปี ท่านรองนายกรฐั มนตรแี ละรัฐมนตรวี า่ การกระทรวงพาณชิ ย์ ท่านผอู้ ำ� นวยการส�ำนกั งานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาติ และทา่ นผู้มเี กยี รตทิ กุ ภาคส่วน ดฉิ นั มคี วามภาคภมู ใิ จและเปน็ สริ มิ งคลอยา่ งยงิ่ ทไี่ ดม้ โี อกาสมาเปดิ การประชมุ เสวนา วิชาการพระธรรมทูตไทยใน ๔ ทวีป ณ วาระอันเป็นมหามงคลยิ่ง เน่ืองในโอกาสแห่งการ ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ของเจ้าพระคุณสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหา สังฆปริณายก และในมหามงคลสมัยพิเศษยิ่งน้ี รัฐบาลในนามของพุทธศาสนิกชนชาวไทย ทง้ั ปวง ได้ด�ำเนินการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ เพอ่ื เผยแพรพ่ ระประวัติ พระศาสนกจิ และพระเกียรตคิ ณุ ของพระองค์ในฐานะองค์ประมุขคณะสงฆ์ไทยให้สมพระเกียรตทิ ุกประการ ดิฉันขอโอกาสนมัสการพระคุณเจ้าทุกรูป ณ เวทีการประชุมเสวนาแห่งน้ีด้วยความ เคารพวา่ การไปปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ ดา้ นการเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนาในตา่ งแดนของพระธรรมทตู นน้ั นับเป็นภารกิจที่ส�ำคัญยิ่งในการสืบทอดหลักธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า นอกจากจะต้อง เป็นผู้ท่ีมีความรู้ความสามารถ ทั้งทางโลกและทางธรรมเป็นอย่างดีแล้ว ยังต้องเป็นผู้ปฏิบัติดี ปฏบิ ตั ชิ อบ มศี ลี าจารวตั รอนั งดงาม อนั จะนำ� มาซง่ึ ความเลอ่ื มใสศรทั ธาของพทุ ธศาสนกิ ชนยงิ่ ๆ ขน้ึ ไป และจะเปน็ พ้ืนฐานเบือ้ งตน้ ในการรับการอบรมบม่ เพาะน้อมนำ� หลกั พทุ ธธรรมมาพฒั นา คุณภาพชวี ิต อันจะสง่ ผลตอ่ สนั ตสิ ขุ ของมหาชนอย่างย่งั ยนื ถาวร จึงนับวา่ การออกไปประกาศ เผยแผห่ ลกั ธรรมคำ� สง่ั สอนของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ในฐานะพระธรรมทตู สายตา่ งประเทศนน้ั ต้องอุทศิ ตน และตอ้ งมีความอดทนอย่างสงู แต่ละท่านต่างเสียสละประโยชนส์ ุขสว่ นตน เพอื่ ยัง ประโยชนส์ ขุ ของมหาชนหมมู่ ากใหบ้ รบิ รู ณต์ ามนยั พระบรมพทุ โธวาท ทไ่ี ดท้ รงกำ� กบั มอบหมาย ให้พระสาวกออกไปประกาศเผยแผ่หลักความจริงอันประเสริฐ ดังนั้น การปฏิบัติศาสนกิจของ พระธรรมทตู จงึ ถอื ว่าเป็นหน้าที่ที่มีเกียรตอิ ย่างสงู ย่งิ ในนามของรัฐบาล ดิฉันขอนมัสการพระคุณเจ้า ณ โอกาสนี้ว่า รัฐบาลได้ตระหนัก ถึงภารกิจและผลงานที่พระธรรมทูตไทยได้ปฏิบัติในประเทศต่าง ๆ น้ันว่า มีความส�ำคัญและ เป็นประโยชนเ์ กอ้ื กูลในมติ ติ า่ ง ๆ ท้งั แกป่ ระชาชนคนไทยและชาวท้องถ่นิ ในประเทศนนั้ ๆ และ ตระหนักในความส�ำคัญของประเทศไทยที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นศูนย์กลางพระพุทธศาสนา ของโลก รวมถงึ คณุ คา่ ศาสนธรรมของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทอี่ งคก์ ารสหประชาชาตไิ ดก้ ำ� หนดให้ 176

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖วนั วสิ าขบูชาเป็นวันส�ำคญั ของพุทธศาสนิกชนท่วั โลก เพราะเป็นวนั ท่ีพระพุทธเจา้ ประสตู ิ ตรัสรู้เสดจ็ ดบั ขนั ธปรนิ พิ พาน และโดยทพี่ ระธรรมคำ� สงั่ สอนของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรงสงั่ สอนให้มวลมนุษย์มีเมตตาธรรม และขนั ตธิ รรมตอ่ เพื่อนมนษุ ยด์ ้วยกัน เพือ่ ใหเ้ กิดสนั ตสิ ุขในสังคมโลกอนั เป็นแนวทางสูงสดุ ของสหประชาชาติ ซ่ึงเท่ากับเปน็ การรบั รองความสำ� คัญของพุทธศาสนาในระดับสากล ในฐานะท่ีเป็นศาสนาแห่งการสร้างสรรค์สันติภาพอย่างแท้จริง จึงถือได้ว่าพระธรรมทูตไทยที่ไปปฏิบัติศาสนกิจยังต่างประเทศน้ัน ได้ด�ำเนินปฏิปทาเพื่อจรรโลงความดงี าม ความสงบสขุ ตอ่ เพอ่ื นมนษุ ยแ์ ละสรรพสตั วท์ ง้ั หลาย โดยไมแ่ บง่ แยกเพศ ผวิ พรรณ วรรณะเช้ือชาติ และศาสนาโดยแท้ ในสว่ นของรฐั บาล ไดม้ อบหมายสำ� นกั งานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ ใหก้ ารถวายความอุปถัมภ์และอ�ำนวยความสะดวกแก่พระธรรมทูตทั้งในและต่างประเทศ โอกาสน้ี รัฐบาลมีความประสงค์ที่จะรับทราบปัญหาอุปสรรค และแนวทางด�ำเนินการแก้ไขจากทุกหน่วยงานทุกฝ่ายทเ่ี กี่ยวขอ้ ง ตลอดถงึ รายละเอียดและข้อสรปุ ในภาพรวมของบริบทตา่ ง ๆ ของงานการเผยแผใ่ นตา่ งประเทศของพระธรรมทูตว่า ณ ปัจจุบัน เรามคี วามพรอ้ มเพียงใด ทเ่ี ปน็ อยขู่ ณะน้ีเพียงพอหรือไม่ และควรจะทำ� อะไรเพิม่ เติม และแค่ไหนเพยี งไร หรือว่าควรจะมหี นว่ ยงานไหนมาร่วมประสานด�ำเนินการในส่วนงานลักษณะใดบ้าง จึงจะสามารถสร้างความพร้อมให้แก่พระธรรมทูต ท่ีจะออกไปประกาศเผยแผ่ในต่างประเทศได้อย่างพอเพียงและมีประสิทธิภาพอยา่ งยง่ั ยนื เพอ่ื ทรี่ ฐั บาลจะไดม้ ขี อ้ มลู องคค์ วามรอู้ ยา่ งเปน็ ระบบ ครบถว้ นเปน็ รปู ธรรม จะไดน้ ำ�ไปบูรณาการในเชิงนโยบาย วางกลไกผลักดันขับเคลื่อนให้สอดคล้องเช่ือมโยงกับหน่วยงานทุกภาคส่วนอย่างมปี ระสทิ ธิภาพตอ่ ไป ในนามของรัฐบาล ดฉิ ันมีความเชอ่ื ม่ันในศกั ยภาพของพระธรรมทตู และเคารพศรทั ธาในคณุ ธรรมความรคู้ วามสามารถทพี่ ระคณุ เจา้ ไดศ้ กึ ษาปฏบิ ตั แิ ละบม่ เพาะบำ� เพญ็ มาดแี ลว้ นน้ัจะสามารถปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ ในฐานะทตู แหง่ ธรรมของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ใหบ้ รรลตุ ามพระพทุ ธปณิธาน และจะไดแ้ สวงหาขอ้ สรุปแนวทางร่วมกนั ในมติ ิตา่ ง ๆ เพ่ือสะทอ้ นภาพแห่งความหวังความดงี าม ความถกู ตอ้ ง ทจี่ ะตอ้ งรว่ มมอื รว่ มใจสบื สานวฒั นธรรมของชาตไิ ทย และศาสนธรรมของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ อนั ลำ�้ คา่ น้ีใหเ้ จรญิ พฒั นาสถาพรเปน็ ทพี่ ง่ึ แกม่ หาชนหมมู่ ากตราบนานเทา่ นานสบื ไป ดฉิ นั ขอเปดิ การประชมุ เสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี เพอ่ื เทดิ พระเกยี รติเนื่องในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ณ บัดน้ี ขอนมัสการด้วยความเคารพอย่างย่ิง 177

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ สมเดจ็ พระวนั รัต (จุนท์ พฺรหฺมคตุ ฺโต) ประธานฝา่ ยสงฆ์ กล่าวสมั โมทนียกถา พระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป จากนั้น สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ของวัดบวรนิเวศวิหาร ประธานฝ่ายสงฆ์กลา่ วสมั โมทนียกถาในพธิ ีเปิดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวปี ดังน้ี ขอเจริญพร ฯพณฯ นายกรฐั มนตรี ทา่ นรองนายกรัฐมนตรี และคณะรฐั บาลทุกทา่ น อาตมภาพในนามของคณะสงฆ์ ขออนุโมทนาขอบคุณคณะรัฐบาลที่ได้สนับสนุนให้มี การประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูต ท้ัง ๔ ทวีป ซ่ึงได้ไปปฏิบัติศาสนกิจ อ�ำนวยประโยชน์ ใหเ้ กดิ ขนึ้ แกม่ หาชนชาวโลก การประชมุ เสวนาพระธรรมทตู นน้ั จะเกดิ ขน้ึ พรอ้ มเพรยี งดงั ปรากฏ ในท่ีน่ีได้ ก็ต้องอาศัยเหตุหลายประการ เหตุส�ำคัญประการหนึ่งก็คือ ได้ความสนับสนุนจาก คณะรฐั บาล การสนับสนุนของคณะรัฐบาลน้ันไดบ้ งั เกดิ พร้อมเพรยี งกันดงั ทป่ี รากฏนี้ อาตมาในนามของคณะสงฆ์ จึงขออนุโมทนาขอบพระคุณคณะรัฐบาล โดยเฉพาะ ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี ไว้ ณ โอกาสน้ีด้วย ขออนุโมทนาทกุ ๆ ท่าน เวลา ๘ นาฬิกา ๓๐ นาที นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี กราบลาสมเด็จพระวันรัต(จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) แล้วเดินทางกลับ 178

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระเทพปริยตั ิวมิ ล (แสวง ธมเฺ มสโก) ประธานอนุกรรมการฝา่ ยจัดเสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป กล่าวตอ้ นรบั พระเถรานเุ ถระและพระธรรมทตู ในพิธีเปิดการประชุม ตอ่ จากนนั้ พระเทพปรยิ ตั วิ มิ ล (แสวง ธมเฺ มสโก) ผชู้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวหิ าร ประธานอนกุ รรมการฝ่ายจัดเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ของวัดบวรนิเวศวิหาร กล่าวต้อนรับพระเถรานุเถระผู้ร่วมพิธีเปิดการประชุมเสวนาวชิ าการฯ และพระธรรมทูต ดงั น้ี ขอโอกาสพระเถระทกุ รปู ขอถวายความเคารพพระเถระ และขอความนบั ถอื ต่อพระธรรมทูตทกุ รปู กระผมในนามของวัดบวรนิเวศวิหาร และในนามของประธานอนุกรรมการจัดงาน ฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ขอกราบขอบพระคุณ ขอบคุณ พระเถรานุเถระพระธรรมทูต และเจริญพร ท่านผ้เู ข้าร่วมประชมุ ทกุ ท่าน งานเผยแผ่พระธรรมทูตไทยในต่างประเทศมีความส�ำคัญย่ิงนับตั้งแต่พุทธกาล ประเทศไทยได้รับอานิสงส์นี้จากงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาจากพระธรรมทูต สายที่ ๘ ใน ๙ สาย ทเ่ี ราทัง้ หลายทราบกันดแี ล้วกจ็ ดจำ� กนั ว่าพระโสณะ พระอุตตระ เปน็ ต้น นบั ตงั้ แต่ พ.ศ. ๒๕๐๙ เปน็ ตน้ มา ถงึ ปัจจบุ นั น้ี ๔๗ ปแี ห่งการเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา โดยประเทศไทย และก็ ๔๗ ปนี ี้ เรามวี ดั ไทย ๔๔๕ วัดทวั่ โลก ท้งั ๔ ทวีป ต่างก็ยอมรับนบั ถือวา่ ประเทศไทยเป็นหน่ึงในจ�ำนวนประเทศที่น้อมน�ำพระพุทธโอวาท น้อมน�ำพระธรรมไปเผยแผ่ อย่างมาตภุ ูมิ คอื ประเทศอนิ เดีย และยงั นานาประเทศตามพระพทุ ธโอวาท กระผมมคี วามตงั้ ใจเปน็ อยา่ งยงิ่ ในงานนเ้ี มอ่ื ไดร้ บั ความมอบหมายจากคณะกรรมการ วดั ใหย้ กรา่ งดำ� เนนิ การ และรฐั บาล คณะสงฆไ์ ดร้ บั เปน็ เจา้ ภาพ กระผมกม็ งุ่ มนั่ ทงั้ ในฐานะทเี่ ปน็ อดตี พระธรรมทตู ณวดั ธรรมประทปี วอชงิ ตนั ด.ี ซ.ี ประเทศสหรฐั อเมรกิ าโดยมพี ระเทพวราลงั การ 179

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ในขณะนั้นเป็นท่ีพระวิมลศีลาจาร เป็นเจ้าอาวาส มีความประสงค์จะนิมนต์พระเถรานุเถระพระธรรมทตู ทงั้ ๔ ทวปี มารว่ มพธิ กี ารในงานอนั มงคลยง่ิ ในครง้ั นี้ และใหไ้ ดเ้ หน็ วา่ งานนร้ี ะลกึ ถงึพระเถรานุเถระพระธรรมทูตที่ไปปฏิบัติศาสนกิจในต่างประเทศ เราท่านทั้งหลายท่ีไปอยู่ในตา่ งประเทศนั้น ต่างทราบตระหนกั ดวี า่ มีความเสียสละประการใดมากมายขนาดไหน แต่เม่ือน้อมระลึกถึงพระพุทธโอวาท น้อมถึงพระพุทธบารมี ก็คงจะช่วยบรรเทาใจในความรู้สึกท่ีมีความทุกข์ ในการเสวนาคร้ังน้ี กระผมปรารถนาที่จะให้ภาครัฐ คือรัฐบาล ภาคคณะสงฆ์ คือมหาเถรสมาคม และหนว่ ยงานตา่ ง ๆ เช่น กระทรวงการต่างประเทศ กรมการศาสนา ส�ำนักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ และหนว่ ยงานของคณะสงฆท์ ที่ ำ� งานรว่ มกนั มา อยากใหม้ กี ารพฒั นาให้เป็นรูปธรรมอย่างจริงจัง อย่างมีระบบ จึงมุ่งหมายท่ีจะต่อเนื่องมาจากการประชุม ๒ คร้ังที่แลว้ ซ่ึงเนน้ หนกั ในดา้ นการบรหิ ารและการแก้ปัญหา แต่คร้งั น้ีจะเน้นหนกั ในเรอ่ื งวชิ าการและการพัฒนา ไปถึงการยกระดับการศึกษาของพระธรรมทูต ซ่ึงเราก็มีการพัฒนาโดยหน่วยงานท่ีรับผิดชอบร่วมกัน คือมหาวิทยาลัยสงฆ์ท้ัง ๒ สถาบันการศึกษา ได้แก่ มหาวิทยาลัยมหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั และมหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั กระผมหวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ ใน ๒ - ๓ วนั นมี้ เี วลานอ้ ย แตด่ ว้ ยศกั ยภาพแหง่ ความสามารถของพระเถรานุเถระพระธรรมทตู จะร่วมใจกันเสนอความคดิ เห็นท่ีเปน็ รปู ธรรม เสนอการพัฒนาท่ีเป็นรูปธรรมออกมาเป็นอักษร กระผมจะได้น�ำสรุปเสนอคณะกรรมการจัดงาน กรรมการวัดรฐั บาล และคณะสงฆ์ในนามของงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ น้ี โดยงานน้ีรัฐบาลเป็นเจ้าภาพ และวัดบวรนิเวศวิหารกับองค์กรต่าง ๆ ร่วมปฏิบัติการฉะน้ัน ในวาระท่ีหนึ่งวันนี้เป็นวันแรกได้ประกอบพิธีเปิดการเสวนาฯ หลังจากน้ีแล้วก็ขอนิมนต์พระเถรานุเถระพระธรรมทตู ไปชมนทิ รรศการ และสิ่งหนึ่งทอ่ี ยากใหช้ มเมอื่ มโี อกาส คอื ต�ำหนักล่าง วัดบวรนิเวศวิหาร ทเ่ี ป็นสถานทีอ่ บรมพระธรรมทูตไทยยุคแรกเปน็ ครง้ั แรก ซง่ึ เมอ่ื สกั ครู่น้ีก็มีพระเดชพระคุณพระสาสนโสภณ ผู้น่ังอยู่ตรงน้ี ผู้เป็นพระธรรมทูตในยุคแรก กระผมได้ท�ำทำ� เนยี บพระธรรมทูตขึน้ มา ๓ ยุค ยุคแรก แล้วก็ยุคท่ี ๒ เป็นยคุ กลาง และยคุ ปจั จุบนั ยคุ แรกน้ีเรามีการอบรม ๑ ปีครึ่ง มียุคเดียว คือมีรุ่นเดียว ยุคท่ี ๒ ไม่มีการอบรม และยุคปัจจุบันมีการอบรม ๑๙ รุ่น เทา่ กับเลข ๑๙ แห่งสมเด็จพระสังฆราชพระองคท์ ่ี ๑๙ พอดี มีการพัฒนามกี ารศกึ ษา มกี ารปฏบิ ตั งิ านรว่ มกนั แตอ่ ยา่ งไรกต็ ามในการปฏบิ ตั งิ านนนั้ ปญั หากบั ปญั ญาคกู่ นักระผมใช้หลักว่า “ไม่มีปัญหาปัญญาไม่เกิด เมื่อมีปัญหาปัญญาจึงเกิด” ฉะนั้นเราท้ังหลายมีธรรมปญั ญาก็จะใชธ้ รรมปัญญาน้ีไปเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาต่อไป กระผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าในการเสวนาที่มีเวลาน้อยอย่างน้ี จะท�ำให้ก่อเกิดประโยชน์มากได้ด้วยศักยภาพของพระเถรานุเถระพระธรรมทูตและวิทยากรต่าง ๆ ที่จะให้ความกรุณาร่วมการประชมุ รว่ มกนั ไดข้ ้อคดิ เห็น และในกิจกรรมอยา่ งอื่น เชน่ การเจรญิ พระพุทธมนต์ถวาย 180

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ในวนั น้ี ภาคเยน็ ทวี่ ดั พระศรรี ตั นศาสดาราม จะขอนมิ นตผ์ แู้ ทนพระธรรมทตู ไปรว่ มพธิ กี ารเจรญิ พระพุทธมนต์กับคณะสงฆ์ แล้วกว็ ันท่ี ๓ คือเปน็ วันคลา้ ยวันประสตู ิ ในวันนนั้ วดั บวรนเิ วศวหิ าร จะนิมนตพ์ ระสงฆไ์ มน่ ้อยกว่า ๑,๑๑๙ รูปท่ัวโลก รวมถงึ พระธรรมทูตดว้ ย และมสี ถานทรี่ องรับ พระเถรานุเถระท่มี าถวายสกั การะรวมแล้วประมาณ ๒,๐๐๐ ในวันท่ี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ฉะน้ัน กระผมขอโอกาสในนามของวัดบวรนิเวศวิหาร ในนามของผู้รับด�ำเนินการ ในส่วนอ่ืน ๆ และในงานพระธรรมทูตน้ี ขอกราบขอบพระคุณพระเถรานุเถระพระธรรมทูตไทย ท้ัง ๔ ทวีป หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ในการมาครั้งนี้แม้เป็นการรบกวนสัตตาหะ แต่เป็นกรณียะ ท่เี ป็นมงคลอยา่ งยิง่ ทเ่ี ราทงั้ หลายได้มารว่ มงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ขอกราบขอบพระคุณครับ พระธรรมทตู และผู้เข้าประชมุ เสวนาวิชาการฯ เขา้ ชมนิทรรศการพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สดดุ ีสังฆบิดร เมื่อเสร็จพิธีเปิดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีปแล้ว พระเทพปริยัติวิมล (แสวงธมฺเมสโก) น�ำคณะพระธรรมทูตไทยและผู้เข้าประชุมเสวนาวิชาการฯ ไปชมนิทรรศการ “พระชันษา ๑๐๐ ปีสดดุ พี ระสงั ฆบดิ ร” ณ อาคารมหาวทิ ยาลัยมหามกุฏราชวทิ ยาลัย ชมตำ� หนักล่าง ซ่ึงเคยเปน็ ท่ีตงั้ สำ� นักฝกึ อบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศ และชมพิพิธภัณฑ์และห้องสมุดเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ณ อาคารมนุษยนาควิทยาทาน เสรจ็ แล้ว คณะพระธรรมทตู ไทยและผเู้ ขา้ ประชมุ เสวนาวชิ าการฯ เดนิ ทางไปยงั มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั(ศาลายา) เพ่ือฉันภัตตาหารเพล/รับประทานอาหารกลางวัน แล้วลงทะเบียนรับเอกสารการประชุม ซึ่งเริ่มในภาคบ่าย 181

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ การประชุมเสวนาวชิ าการเรือ่ ง “ยทุ ธศาสตร์การพัฒนางานพระธรรมทูตไทย ในตา่ งประเทศ: ในมติ ิของการบรหิ าร สรา้ งเครือข่าย พัฒนา และสนบั สนนุ สง่ เสริม อปุ ถมั ภ์” เวลา ๑๓ นาฬกิ า เร่ิมการประชุมเสวนาวิชาการฯ ณ อาคารสุชพี ปุญญานุภาพ ชัน้ ๒ พระราชบัณฑิต (ธรณิศ ชาคโร) อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมการประชุมเสวนาวชิ าการ พระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) กรรมการมหาเถรสมาคม ปาฐกถาน�ำเทิดพระเกียรติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เรื่อง “ศตวัสสาสังฆราชา: ก่ึงศตวรรษพระธรรมทูตไทย” ต่อจากนั้น พระธรรมทูตและผู้แทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องด�ำเนินการประชุมเสวนาวิชาการในหัวข้อ“ยุทธศาสตร์การพฒั นางานพระธรรมทตู ในตา่ งประเทศ: ในมิติของการบริหาร สร้างเครอื ขา่ ย พฒั นาและสนบั สนุนสง่ เสริมอุปถมั ภ”์ ได้เวลาสมควร พระธรรมทูตผู้เข้าร่วมประชุมเสวนาวิชาการฯ เดินทางไปยังวัดพระศรีรัตนศาสดารามเพ่ือร่วมพิธีเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวายพระพร สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอโุ บสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในเวลา ๑๖ นาฬกิ า เสร็จพธิ แี ล้ว เดนิ ทางกลบัทพี่ ัก ณ โรงแรมริเวอร์ไซด์ เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร (ดูรายละเอียดในหัวข้อ คณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ถวายพระกุศลและถวายพระพร สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามวันอังคาร ที่ ๑ ตุลาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๖ นาฬกิ า) 182

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ วนั พุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๖ นาฬกิ า คณะพระธรรมทตู ผู้เขา้ ประชุมเสวนาวชิ าการฯ ฉันภตั ตาหารเชา้ ณ ทพี่ ักแล้วเดนิ ทางไปยงั อาคารสุชพี ปุญญานุภาพ มหาวทิ ยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลยั (ศาลายา) เวลา ๘ นาฬกิ า เร่มิ การประชุมเสวนาวิชาการฯ ณ อาคารสุชพี ปุญญานภุ าพ พระครูปลดั สวุ ัฒนวชิรคุณ(ไสว โชติโก) วดั อรณุ ราชวราราม รองอธกิ ารบดมี หาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั เป็นวิทยากรดำ� เนนิการประชุม โดยแบง่ กลุ่มพระธรรมทตู เปน็ ๔ กลุ่ม กลมุ่ ท่ี ๑ การบริหาร ประชมุ ทอ่ี าคารสุชีพ ปุญญานุภาพ หอ้ งประชมุ ช้นั ๓ กลมุ่ ที่ ๒ การสร้างเครอื ขา่ ย ประชุมทีอ่ าคารพระพรหมมุนี (B 7.2) กลมุ่ ท่ี ๓ การพฒั นา ประชุมทอ่ี าคารสมเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ (B 7.3) กลุม่ ท่ี ๔ การส่งเสรมิ สนับสนุนอปุ ถมั ภ์ ประชมุ ท่อี าคารสมเดจ็ พระวนั รัต (B 7.4) เวลา ๑๑ นาฬกิ า ฉนั ภัตตาหารเพล/รับประทานอาหารกลางวนั เวลา ๑๒ นาฬกิ า ๑๕ นาที พระธรรมทูตและผู้เข้าประชุมเสวนาวชิ าการฯ รว่ มกนั ถา่ ยรูปหมทู่ ี่อฒั จันทร์หน้าอาคารสุชพี ปุญญานุภาพ จากน้นั ประชุมกลุม่ เสวนาตอ่ เวลา ๑๕ นาฬิกา พระธรรมทูตและผู้เข้าประชุมเสวนาวิชาการฯ ทุกกลุ่ม พร้อม ณ อาคารสุชีพปญุ ญานภุ าพ ผแู้ ทนพระธรรมทตู แต่ละกลมุ่ เสนอผลสรปุ การประชุมเสวนาวชิ าการฯ ดงั น้ี 183

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ผลสรุปการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวปี กล่มุ ท่ี ๑ การบรหิ าร ๑. ขอให้มีการแตง่ ต้งั เจ้าคณะหนฝา่ ยต่างประเทศเพอื่ ปกครองพระธรรมทูตสายตา่ งประเทศโดยตรง ๒. ขอให้มีการแต่งต้ังเจ้าคณะภาคโดยหัวหน้าองค์กรสงฆ์ในประเทศนั้น ๆ เช่น ประธานสมัชชาสงฆ์ไทย หรอื ประธานองคก์ รพระธรรมทตู ในประเทศและทวปี ตา่ ง ๆ ประธานคณะกรรมการบรหิ ารคณะสงฆธ์ รรมยตุในประเทศและทวปี ต่าง ๆ และหัวหนา้ พระธรรมทตู ในประเทศตา่ ง ๆ เป็นระเบียบเดยี วกัน ๓. ขอให้มีการแต่งต้ังรองเจ้าคณะภาคที่เป็นรองประธาน หรือรองหัวหน้าองค์กรพระธรรมทูตท่ีอยู่ในภมู ิภาคนน้ั ๆ ตามทีร่ ะบุในข้อ ๒ ๔. ขอใหม้ อี งคก์ รดแู ลพระธรรมทตู ไปตา่ งประเทศเพยี งองคก์ รเดยี ว ในการบรหิ ารจดั การดา้ นการเผยแผ่ของพระธรรมทูต การบริหารหลักสูตรและการฝึกอบรม การขออนุมัติหนังสือเดินทาง และกฎระเบียบการไปปฏิบตั ศิ าสนกิจในต่างประเทศให้เป็นเอกภาพ ๕. ขอให้มีบัตรแสดงสถานภาพความเป็นพระธรรมทูตในต่างประเทศ เพื่อน�ำไปแสดงต่อหน่วยงานที่เก่ียวขอ้ งทงั้ ในประเทศและต่างประเทศเหมอื นกับข้าราชการของรัฐ ๖. ขอให้ส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติเป็นศูนย์ประสานงานการปฏิบัติศาสนกิจในต่างประเทศของคณะสงฆ์ไทยโดยตรง โดยน�ำเสนอต่อมหาเถรสมาคมทุกคร้ังในกิจการที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานของพระธรรมทตู ในตา่ งประเทศ 184

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ๗. ให้จดั ตัง้ กองทนุ ก้ยู ืมสนับสนุนการปฏบิ ัตศิ าสนกิจด้านการเผยแผ่ของพระธรรมทตู โดยใหส้ ำ� นกั งานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาตเิ ปน็ ผูจ้ ัดสรรไปยงั องค์กรพระธรรมทตู ในแตล่ ะภมู ิภาคเปน็ ผ้บู ริหารด�ำเนินการต่อไป ๘. ให้มีการวางนโยบายด้านการบริหารกิจการเผยแผ่ของพระธรรมทูตให้ครอบคลุมทั้ง ๓ ระยะ โดยให้มีการจัดตั้งส�ำนักงานคณะกรรมการบริหารกิจการพระธรรมทูตไทยขึ้น โดยมีแผนกหรือกองต่าง ๆ เช่น ด้านการปกครอง ด้านการศึกษา ด้านวชิ าการ ด้านการเผยแผ่ ดา้ นสาธารณูปการ ด้านสาธารณะสงเคราะห์ เป็นตน้เพ่ือกล่ันกรองหลักการและวิธีการต่าง ๆ ในการบริหารจัดการการเผยแผ่งานพระธรรมทูตในต่างประเทศอย่างมปี ระสทิ ธิภาพเหมอื นกับเปน็ คณะอนกุ รรมการมหาเถรสมาคม เพ่อื สนองงานมหาเถรสมาคม ๙. ขอให้ยกสถานะองค์กรพระธรรมทูตเป็นองค์กรทางการคณะสงฆ์ ท่ีหน่วยงานของรัฐบาลรับรองอย่างเป็นทางการถูกต้องตามกฎหมาย สามารถติดต่อกับต่างประเทศได้โดยตรง มีศักดิ์และสิทธ์ิเทียบเท่าทูตทางศาสนา มสี ำ� นักงานใหญ่กระจายอยู่ท่ัวทุกภูมภิ าคของโลก กลุ่มที่ ๒ การสร้างเครอื ขา่ ย ๑. ใหม้ ีการจดั ต้งั ส�ำนักงานกลางประสานงานพระธรรมทตู สายต่างประเทศ โดยวัตถปุ ระสงค์ คือ - เพื่อประสานงานกบั พระธรรมทตู ทัง้ ๔ ทวีป - เพื่ออ�ำนวยความสะดวกในการปฏิบตั หิ นา้ ทีใ่ นตา่ งประเทศ - เพอ่ื ดูแลสวสั ดกิ ารใหแ้ ก่พระธรรมทูตสายตา่ งประเทศ - เพอ่ื ส่งเสริมสนับสนุนใหค้ �ำแนะน�ำปรึกษาปัญหาแกพ่ ระธรรมทตู - เพื่อติดตามรวบรวมขอ้ มลู ของพระธรรมทูตทั้ง ๔ ทวีป ๒. รูปแบบโครงสรา้ งของส�ำนกั งานกลาง มีผ้แู ทนหน่วยงานองคก์ รในประเทศไทย เช่น มหาเถรสมาคมมหาวิทยาลัยสงฆ์ทัง้ ๒ แห่ง สำ� นักงานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาติ กรมการศาสนา และกระทรวงการตา่ งประเทศเปน็ ตน้ คณะผู้แทนในสว่ นของพระธรรมทูตสายต่างประเทศทัง้ ๔ ทวปี เป็นคณะท�ำงาน กล่มุ ที่ ๓ การพัฒนา ๑. การพฒั นาในประเทศ - ตงั้ สถาบนั พระธรรมทตู สายตา่ งประเทศ ฝึกอบรมฝกึ ภาวะผูน้ �ำ เพือ่ เตรยี มบุคลากรใหม้ กี ารพฒั นา ด้านความรู้ด้านภาษาต่างประเทศ ประวัติศาสตร์ โบราณคดี พุทธศาสนา จิตวิทยา จิตตภาวนา เป็นตน้ - ตั้งคณะกรรมาธิการท�ำงานเพ่ือติดตามผลงานและก�ำหนดยุทธศาสตร์โดยมหาวิทยาลัยสงฆ์ ทง้ั ๒ แห่ง - ใหม้ ีการประชมุ พระธรรมทตู สายต่างประเทศทุกปี ๒. การพฒั นาในตา่ งประเทศ - เพ่มิ จ�ำนวนพระธรรมทูตให้พอเพยี งเหมาะสมกับจ�ำนวนงานการเผยแผ่ 185

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ - จัดนติ ยภัตถวายพระธรรมทตู ในตา่ งประเทศ - ใหต้ ้ังงบประมาณชว่ ยเหลือด้านการเผยแผ่ - พฒั นาความร้ดู า้ นภาษาของประเทศนน้ั ๆ ท่ีพระธรรมทตู อยู่ - พัฒนาความสมั พนั ธ์ระหวา่ งชาวพุทธนานาชาติกับศาสนาอ่นื ๆ - ใหม้ ีคณะท�ำงานเพ่อื ประสานงานพระธรรมทูตในแตล่ ะทวปี - สรา้ งบคุ คลทอ้ งถน่ิ ให้เปน็ ศาสนทายาท - พฒั นาแลกเปลย่ี นส่อื การสอนและประสบการณ์ระหว่างพระธรรมทูต - ใหม้ ีคณะกรรมการเพือ่ ปกปอ้ งคุ้มครองชาวพุทธ - สร้างเครือขา่ ย online เพื่อเปน็ ศนู ย์ประสานงาน กลุ่มท่ี ๔ การสนบั สนนุ สง่ เสริมอปุ ถัมภ์ ๑. มหาเถรสมาคม - รับรองสถานะขององค์กร เช่น สมัชชาสงฆ์ไทยในต่างประเทศ ให้ถูกต้องตามกฎหมายของ คณะสงฆไ์ ทย - รับรองสถานะของพระธรรมทูตต่างประเทศให้มีศักดิ์และสิทธิ์เทียบเท่าพระสังฆาธิการใน ประเทศไทย เชน่ สมณศกั ดแ์ิ ละนิตยภัต เป็นตน้ ๒. รฐั บาล - ให้รัฐบาลออกเป็นนโยบายรับรองให้ความส�ำคัญกับงานพระธรรมทูตในฐานะศูนย์รวมใจคนไทย ในต่างประเทศ และในฐานะที่เป็นองค์กรท่ีบ�ำเพ็ญประโยชน์คุณูปการแก่ประเทศไทยทั้งทางตรง และทางอ้อม โดยมอบหมายหนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ งให้ประสานด�ำเนนิ การกับประเทศทพี่ ระธรรมทูต เดินทางไปปฏบิ ตั ศิ าสนกิจ - จัดตั้งกองทนุ สนบั สนุนงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระธรรมทูต - ออกนโยบายให้หน่วยงานรัฐ คือสถานเอกอัครราชทูตและหน่วยงานที่เก่ียวข้องให้การสนับสนุน เปน็ ธรุ ะในกจิ การของพระธรรมทตู โดยควรมผี ูช้ ว่ ยทตู ด้านศาสนา และวัฒนธรรม - ท�ำความเข้าใจหรอื ลงนามความรว่ มมอื (MOU) กับประเทศทพ่ี ระธรรมทูตเดนิ ทางไปปฏิบตั ิหนา้ ที่ (เชน่ กรณเี รอ่ื งวซี า่ หนงั สอื เดนิ ทางราชการขอวซี า่ ไมไ่ ด้ โดยเฉพาะประเทศปลายทางอยา่ งเบเนลกั ซ์ เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ ลักเซมเบริ ก์ ไมย่ อมรับท�ำใหไ้ ด้วซี า่ คราวละ ๓ เดอื น) ๓. กระทรวงการต่างประเทศ - อำ� นวยความสะดวกเรอ่ื งวีซ่า หนงั สือเดนิ ทางที่เหมาะสม - ชอ่ื ในหนา้ หนงั สอื เดนิ ทาง ควรเปน็ ชอ่ื - นามสกลุ เดมิ กรณเี ลอ่ื นสมณศกั ดใิ์ หก้ ระทรวงใชส้ มณศกั ด์ิ เปน็ First name ส่วน Family name คงเดมิ ไว้ 186

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ - สำ� นกั งานกำ� กบั ดแู ลพระธรรมทตู เดนิ ทางไปตา่ งประเทศ ลงนามความรว่ มมอื (MOU) กบั กระทรวง การตา่ งประเทศ ในการอ�ำนวยความสะดวกในการปฏิบตั ศิ าสนกิจของพระธรรมทูตในประเทศต่าง ๆ ๔. ส�ำนักงานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ - ใหม้ ีหนว่ ยงานระดบั กองประสานงานพระธรรมทตู ในประเทศตา่ ง ๆ ๕. กรมการศาสนา - ให้การสนบั สนนุ งานวัฒนธรรม โรงเรียนภาษาไทย นาฏศลิ ป์ไทย ดนตรไี ทย - สนับสนนุ รางวัลเสมาธรรมจักรใหแ้ ก่ชาวตา่ งชาตทิ สี่ นับสนุนกิจการของพระพทุ ธศาสนา ๖. มหาวิทยาลยั สงฆ์ทงั้ ๒ แหง่ คอื มหาวิทยาลยั มหามกุฏราชวิทยาลยั กับมหาวทิ ยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย - สนับสนุนทางวิชาการในการฝึกอบรมบุคลากรด้านการเผยแผ่ จัดท�ำ และบริหารหลักสูตร การฝึกอบรม เวลา ๑๖ นาฬิกา ๕ นาที ผู้แทนหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง ถวายข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะตอ่ ทปี่ ระชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป นายบ�ำรุง พันธ์ุอุบล ผู้อ�ำนวยการกลุ่มงานคณะกรรมาธิการศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม ส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถวายข้อคิดเห็นว่าควรเสนอร่างพระราชบัญญัติพระพุทธศาสนาพระธรรมทูตต่อส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ส�ำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา และส�ำนักงานเลขาธิการสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เพื่อทีจ่ ะได้ช่วยส�ำนักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ และกรมการศาสนา นางศรีนวล ลัภกติ โร ผอู้ �ำนวยการกลมุ่ เครือข่ายคุณธรรมจรยิ ธรรม กรมการศาสนา กระทรวงวฒั นธรรมถวายขอ้ คิดเห็นวา่ กรมการศาสนายินดจี ะสง่ เสรมิ ศาสนาดา้ นศิลปวัฒนธรรม และสง่ เสรมิ สนบั สนนุ ทุกบทบาททุกเรื่องทจ่ี ะเปน็ ประโยชนเ์ ปน็ ผลดีกบั ทกุ ภาคส่วนจริง นายรัฐฎา จิวาลัย ผู้อ�ำนวยการกองหนังสือเดินทาง กรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ ถวายข้อคิดเห็นเรื่องการขอวีซ่า พาสปอร์ต หนังสือเดินทาง และพาสปอร์ตทูต ควรเสนอรายงานต่อรัฐบาลเพ่ือให้รฐั บาลกำ� หนดนโยบายออกมาใหค้ วามส�ำคัญแด่พระธรรมทูต พระอนิลมาน ธมฺมสากิโย รองอธิการบดีฝ่ายกิจการต่างประเทศ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยถวายข้อคิดเห็นด้านการพัฒนางานพระธรรมทูตต่างประเทศ สนับสนุนทางวิชาการในการฝึกอบรมบุคลากรดา้ นการเผยแผ่ จัดทำ� และบรหิ ารหลักสตู รการฝึกอบรม พระพรหมเมธี (จ�ำนงค์ ธมฺมจารี) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดสัมพันธวงศ์ กรรมการมหาเถรสมาคม ถวายขอ้ คดิ เหน็ วา่ พระธรรมทตู ทอ่ี ยตู่ า่ งประเทศใหย้ ดึ มนั่ ในหลกั ธรรม สามคั คี เผยแผพ่ ระศาสนา และตอ้ งนำ� พระธรรมค�ำสั่งสอนของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไปสู่ชาวตะวันตกให้ได้มากท่ีสุด ให้ส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาตติ งั้ กองทนุ ส่งเสริมพระพุทธศาสนา ให้มีส�ำนักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ โลก 187

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พธิ ีปดิ การประชุมเสวนาวชิ าการพระธรรมทตู ไทย ๔ ทวีป เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๑๕ นาที พระพรหมเมธี (จ�ำนงค์ ธมมฺ จาร)ี ผูช้ ว่ ยเจา้ อาวาสวดั สัมพันธวงศ์ กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก กลา่ วใหโ้ อวาทแด่พระธรรมทูตไทยทั้ง ๔ ทวปี จากนั้น นายนพรัตน์เบญจวัฒนานันท์ ผู้อ�ำนวยการส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ปฏิบัติหน้าท่ีแทนนายนิวัฒน์ธ�ำรงบุญทรงไพศาล รองนายกรัฐมนตรี กล่าวปิดการประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป เน่ืองในงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลาเช้า คณะพระธรรมทตู เข้ารว่ มพธิ ีบำ� เพ็ญพระกศุ ลฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร และถวายสกั การะลงนามถวายพระพร ณ ตำ� หนกั เพ็ชร วัดบวรนเิ วศวิหาร (ดรู ายละเอยี ดในหัวข้อ การทรงบ�ำเพ็ญพระราชกศุ ลฉลองพระชนมายุครบ ๑๐๐ พรรษา ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาท)ี เวลา ๑๑ นาฬิกา คณะพระธรรมทูตฉนั ภัตตาหารเพล ณ บริเวณวิหารพระศาสดา วัดบวรนเิ วศวิหาร การประชมุ เสวนาผบู้ ริหารพระธรรมทตู ๔ ทวีป เวลาบ่าย เป็นการประชุมเสวนาผู้บริหารพระธรรมทูต ๔ ทวีป ร่วมกับคณะอนุกรรมการฝ่ายจัดเสวนาวชิ าการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ณ ตำ� หนักล่าง ที่ประชมุ ไดจ้ ัดท�ำข้อมลู สรุปผลการประชมุ เสวนาวชิ าการเพือ่ประสานการดำ� เนินงานตอ่ ไป ดงั น้ี ๑. สรปุ ผลรายงานการประชุมเบื้องตน้ ให้หน่วยงานองค์กรที่เกย่ี วขอ้ งทราบ - ตง้ั คณะทำ� งานเพอื่ ปรบั ปรงุ แกไ้ ขเพมิ่ เตมิ ขอ้ สรปุ ผลการประชมุ รว่ มกบั หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งทกุ ฝา่ ย - จัดท�ำรายละเอยี ดเนือ้ หาสาระส�ำคญั หลักการเหตผุ ล ฯลฯ ใหม้ คี วามชดั เจน สอดคล้องเช่อื มโยง กับนโยบายและภารกิจหน่วยงานองคก์ รทกุ ภาคสว่ นที่เกี่ยวข้อง ๒. ส่งผลการด�ำเนินงานการจัดประชุมเสวนาวิชาการฯ ให้คณะกรรมการอ�ำนวยการจัดงาน ๑๐๐ ปีฯเพ่ือสง่ ต่อใหร้ ัฐบาลและมหาเถรสมาคมทราบ และประสานด�ำเนนิ การตอ่ ไป ๓. แตง่ ตง้ั คณะทำ� งานเพอื่ ตดิ ตามและผลกั ดนั การดำ� เนนิ การตามมตขิ อ้ สรปุ การประชมุ เสวนาวชิ าการฯกับหน่วยงานทเ่ี กีย่ วข้องทั้งในประเทศและต่างประเทศ และรายงานให้ทราบต่อไป 188

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คณะสงฆเ์ จรญิ พระพุทธมนตถ์ วายพระกุศลและถวายพระพร สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรตั นศาสดาราม วนั อังคาร ที่ ๑ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๖ นาฬกิ า ณ วันพิธี เจ้าพนักงานเตรียมการต้ังแต่งตกแต่งพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามและปริมณฑลไว้พรอ้ ม ภายในพระอุโบสถ หน้าฐานชุกชีท่ีประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ตั้งม้าเตี้ยจ�ำหลักลายปิดทอง วางเคร่ืองบชู ากระบะมุก ปูผ้ากราบสขี าว สำ� หรับประธานสงฆ์บชู าพระรตั นตรัย ถดั ออกมาลาดผ้าขาววางอาสน์สงฆ์มีพนักพิงคลุมผ้าสันถัตสีชมพู ๕ ท่ี ส�ำหรับสมเด็จพระราชาคณะ นอกน้ันลาดพรมสีแดงเต็มพ้ืนพระอโุ บสถส�ำหรบั พระสงฆ์นงั่ เจริญพระพทุ ธมนต์ พระระเบียงด้านหน้าพระอุโบสถ ตั้งโต๊ะหมู่บูชา ๒ ชุด ชุดที่ ๑ อยู่หน้าพระทวารกลาง ประดิษฐานพระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พร้อมด้วยแท่นจ�ำหลักลายปิดทองรองรับโต๊ะหมู่เคร่ืองสักการะ แถวบนสุดวางแจกันดอกไม้สีฟ้า อันเป็นสีประจ�ำวันศุกร์ วันประสูติของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๒ คู่ ถัดลงมาวางพานพุ่มดอกบานไม่รู้โรยสีม่วงและสีขาว ๑ คู่ แถวล่างสดุ วางกระทงดอกไม้ธปู เทียนแพ สำ� หรบั ประธานฝ่ายฆราวาสถวายสักการะ ถัดไปทางเบ้ืองขวา ตั้งโต๊ะหมู่บูชาชุดท่ี ๒ บนแท่นแดงขาสิงห์ วางแจกันดอกกุหลาบสีขาว ๔ คู่ลดหล่ันกัน แถวล่างสุดวางกระถางปักธูป ๓ ดอก เทยี น ๑ คู่ พรอ้ มแทน่ กราบ ส�ำหรบั ประธานฝา่ ยฆราวาสบชู าพระรัตนตรัย ถดั ออกมาตั้งเก้าอพี้ ร้อมโต๊ะเคยี งสำ� หรับประธานฝ่ายฆราวาส พระระเบียงด้านซ้ายและด้านขวาต้ังเก้าอ้ีส�ำหรับพระสงฆ์นั่งเจริญพระพุทธมนต์ พระระเบียงด้านหลังลาดเสือ่ สีแดงสำ� หรบั พระสงฆน์ ั่งเจริญพระพุทธมนต์เชน่ กัน พระระเบียงด้านหน้าและลานชั้นล่างภายในก�ำแพงแก้วด้านทิศตะวันออก ตั้งเก้าอี้ส�ำหรับข้าราชการและประชาชนทมี่ ารว่ มพิธี ศาลารายด้านทิศใต้ จัดเป็นที่ส�ำหรับพระสงฆ์ท่ีร่วมเจริญพระพุทธมนต์น่ังหันหน้าเข้าสู่พระอุโบสถศาลารายด้านทิศเหนือ จัดเปน็ ที่สำ� หรบั ประชาชนที่มาร่วมพธิ นี ่งั หันหน้าเขา้ สพู่ ระอุโบสถ บันไดขึ้นสู่พระระเบียงพระอุโบสถด้านซ้ายและด้านขวา ต้ังโต๊ะวางของที่ระลึกส�ำหรับถวายพระสงฆ์ที่มาเจรญิ พระพุทธมนต์ มี (๑) หนงั สอื จติ รกรรมเลา่ เรือ่ งจิตตนคร (๒) หนังสือรสแห่งความเมตตาชุ่มเยน็ ยงิ่ นัก(๓) หนังสือพระประวัติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (๔) พระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (๕) เหรียญที่ระลึกงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ 189

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ แผนผังพิธเี จรญิ พระพุทธมนตถ์ วายพระกุศลและถวายพระพร สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ณ พระอุโบสถวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง วนั อังคาร ท่ี ๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๖ นาฬกิ า๑ ๑๕๑๑ ๕ ๕ ๑ ๕ ๒๔ ๓ ๕ ๕ ๑. พระสงฆน์ ั่งเจรญิ พระพทุ ธมนต ์ ๓. โตะ๊ หมู่สำ� หรับบูชาพระรัตนตรัยพรอ้ มแทน่ กราบ ๒. พระรูปสมเดจ็ พระญาณสงั วร ๔. ที่นง่ั ประธานฝ่ายฆราวาส สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๕. ทีน่ ่งั ข้าราชการและประชาชน พรอ้ มโตะ๊ หมู่เครอ่ื งสกั การะ 190

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คร้ันใกล้เวลาพิธี พระสงฆ์ที่จะเจริญพระพุทธมนต์ มีสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ)วัดปากน้�ำ ภาษีเจริญ เป็นประธาน พระสงฆ์จากวัดต่าง ๆ ในกรุงเทพมหานคร และปริมณฑลท่ีได้รับนิมนต์นั่งยังอาสน์สงฆ์ที่ก�ำหนด พระธรรมทูตผู้เข้าร่วมประชุมเสวนาวิชาการพระธรรมทูตไทย ๔ ทวีป ท่ีจะร่วมเจรญิ พระพทุ ธมนต์ นั่งยังเกา้ อี้ทจ่ี ัดรับรอง ฝ่ายฆราวาส มีนายวราเทพ รัตนากร รัฐมนตรีประจ�ำส�ำนักนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นประธานฝ่ายฆราวาส ข้าราชการในเครื่องแบบสีกากีคอพับ และประชาชนซง่ึ ส่วนใหญ่แต่งกายดว้ ยเส้อื ผา้ สขี าว นงั่ ในมณฑลพธิ ีพร้อมแลว้สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปญุ ฺโ) ประธานสงฆ์ จุดธูปเทียนเคร่อื งนมัสการกระบะมกุนายวราเทพ รตั นากร รฐั มนตรปี ระจำ�สำ�นกั นายกรฐั มนตรี นายวราเทพ รัตนากร รฐั มนตรีประจำ�สำ�นกั นายกรัฐมนตรี จุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการบูชาพระรัตนตรยั เปดิ กรวยกระทงดอกไมธ้ ปู เทียนแพถวายสักการะ ทีห่ นา้ พระรูปสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก เวลา ๑๖ นาฬิกา ๒ นาที สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ประธานสงฆ์ จุดธูปเทียนเคร่ืองนมัสการกระบะมุก กราบพระรัตนตรัย นายวราเทพ รัตนากร ประธาน ฝ่ายฆราวาส จุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบูชาพระรัตนตรัย แล้วเปิดกรวยกระทงดอกไม้ธูปเทียนแพถวายสักการะท่ีหน้าพระรูปสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ประนมมอื ไหว้ แล้วกลับไปนงั่ เก้าอที้ ี่เดิม สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ประธานฝ่ายสงฆ์ น�ำคณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์พรอ้ มดว้ ย ขา้ ราชการ และประชาชน 191

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คณะสงฆเ์ จริญพระพทุ ธมนต์ ถวายพระกศุ ลถวายพระพรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พร้อมดว้ ยขา้ ราชการและประชาชน เวลา ๑๗ นาฬิกา จบการเจริญพระพุทธมนต์ พระสงฆ์ ข้าราชการ และประชาชน นั่งเจริญสมาธิเปน็ เวลา ๕ นาที จากนั้นสมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโ) ประธานสงฆ์ กล่าวถวายพระพรแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก จบแล้ว กราบพระรัตนตรัย ออกจากพระอุโบสถเดนิ ทางกลับ พระสงฆท์ ้งั น้ันรบั หนังสือที่ระลึกท่บี ันไดหนา้ พระอโุ บสถ แล้วเดนิ ทางกลับ เวลา ๑๗ นาฬิกา ๒๒ นาที นายวราเทพ รตั นากร ประธานฝา่ ยฆราวาส กราบลาพระ และเดนิ ทางกลับเปน็ เสรจ็ พิธี 192

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖วนั พุธ ท่ี ๒ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ การทรงบ�ำเพ็ญพระกุศลส่วนพระองค์ ทรงบาตรพระสงฆ์ ๑๙ รูป ณ ต�ำหนกั คอยทา่ ปราโมช และทรงปล่อยพันธ์ุสัตวน์ �้ำ ณ ทา่ วาสุกรี วนั พธุ ท่ี ๒ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๖ นาฬกิ า ๓๐ นาที สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงบ�ำเพ็ญพระกุศลส่วนพระองค์เปน็ การเนอ่ื งในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี ในวนั พธุ ที่ ๒ ตลุ าคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ ดังน้ี เวลา ๖ นาฬิกา ๓๐ นาที โปรดให้พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญฺาคโม) ผู้ปฏิบัติหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เปน็ ผ้แู ทนพระองคใ์ นพิธีทรงบาตรพระสงฆ์ ๑๙ รูป ณ บริเวณหน้าต�ำหนกั คอยทา่ ปราโมชคณะเหลืองรังษี วัดบวรนิเวศวิหาร เวลา ๘ นาฬิกา ๓๐ นาที โปรดให้พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญฺาคโม) ผู้ปฏิบัติหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช เปน็ ผูแ้ ทนพระองคไ์ ปปล่อยพันธุ์สัตว์น้�ำซึง่ กรมประมงจดั ถวาย ณ ท่าวาสกุ รี ในการนี้ กรมประมงได้น้อมถวายพันธุ์สัตว์น้�ำจ�ำนวน ๙ ชนิด คือ ปลาตะเพียนขาว ปลาตะเพียนทองปลาสรอ้ ยขาว ปลาโพง ปลากราย ปลาหมอไทย ปลากาดำ� ปลากระแห และปลาบกึ รวมจำ� นวน ๑,๐๐๐,๐๐๐ ตวั 193

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พธิ บี �ำเพ็ญพระกุศลทักษณิ านุปทานถวายแด่สมเดจ็ พระสังฆราชแหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทร์ ท้ัง ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบุพการี ณ พระอโุ บสถวัดบวรนิเวศวิหาร วนั พุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬกิ า สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โปรดให้มีพิธีบ�ำเพ็ญพระกุศลทักษิณานุปทานถวายแด่สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทั้ง ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบุพการีของพระองค์ เป็นการเน่ืองในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ณ พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหารในวันพุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ ในการนี้ โปรดให้สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) รักษาการเจ้าคณะใหญค่ ณะธรรมยตุ คณะผู้ปฏิบัติหนา้ ท่สี มเด็จพระสังฆราช ผชู้ ่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ประธานอ�ำนวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกของวัดบวรนเิ วศวหิ าร เป็นผแู้ ทนพระองคไ์ ปปฏบิ ตั ศิ าสนกิจ มีกำ� หนดการดงั น้ี กํ าหนดการ๔ พิธีบ�ำเพญ็ พระกุศลทักษิณานปุ ทานอุทิศถวายแด่ สมเด็จพระสังฆราชแหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทรท์ ้งั ๑๘ พระองค์ พระบรู พาจารย์ และพระบุพการี เนอื่ งในโอกาสงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ วนั พุธ ท่ี ๒ ตุลาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๔ นาฬกิ า ณ พระอโุ บสถวดั บวรนเิ วศวหิ าร เขตพระนคร กรุงเทพมหานครเวลา ๑๓ นาฬิกา ๕๐ นาท ี ทกุ ฝา่ ยพรอ้ มกัน ณ พระอโุ บสถเวลา ๑๔ นาฬิกา สมเด็จพระวันรัต รักษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต คณะผู้ปฏิบัติหน้าท่ี สมเด็จพระสังฆราช ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ผู้แทนพระองค์สมเด็จ พระสังฆราช ถงึ ยังพระอุโบสถ - จดุ ธปู เทยี นบูชาพระรัตนตรัย - จุดธูปเทียนถวายสักการะหน้าพระรูป และรูปหล่อสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณ วโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ และพระพรหมมุนี (สุวจเถร) - ถวายพัดรองทีร่ ะลึกงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี แด่สมเดจ็ พระมหารชั มงั คลา จารย์ องคถ์ วายพระธรรมเทศนา - จุดเทียนดูหนังสือเทศน์ หน้าพระเกา้ อี้สมเด็จพระสงั ฆราช - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ วัดปากน้�ำ ภาษีเจริญ ประธานคณะผู้ปฏิบัติ หน้าทีส่ มเด็จพระสังฆราช องค์ถวายพระธรรมเทศนาขึ้นยงั ธรรมาสน์—————————————————๔ ในการปฏบิ ตั ิ มีบางรายการท่ีด�ำเนนิ งานตา่ งจากท่ีแจ้งไว้ในกำ� หนดการ ดังได้บันทกึ ไว้ในจดหมายเหตุหวั ขอ้ น้นั ๆ 194

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ - เจา้ หน้าทีอ่ าราธนาศลี - สมเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ ใหศ้ ีล จบแลว้ สมเด็จพระวันรตั ผู้แทนพระองคส์ มเดจ็ พระสงั ฆราช - จุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยส�ำหรับทรงธรรม หน้าพระรูปสมเด็จพระสังฆราช แหง่ กรุงรัตนโกสินทร์ ๑๘ พระองค์ และพระบูรพาจารย์ - จุดธูปเทยี นเครื่องทองนอ้ ยส�ำหรับทรงธรรม หนา้ พระเก้าอี้สมเดจ็ พระสงั ฆราช - โปรดใหผ้ ู้แทนสกลุ คชวตั ร จดุ ธปู เทยี นเคร่อื งทองน้อยหน้ารปู พระบุพการี - เจา้ หน้าทีอ่ าราธนาธรรม - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ ถวายพระธรรมเทศนา จบแล้ว ลงมานั่งยัง อาสนส์ งฆ์ - ถวายเครอ่ื งไทยธรรมบชู ากัณฑ์เทศน์ - เจ้าหน้าทีล่ าดพระภูษาโยง - สมเดจ็ พระวนั รตั ผแู้ ทนพระองค์สมเด็จพระสังฆราช ทอดผ้าไตร ๑ ไตร - สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ สดับปกรณ์ พระสงฆส์ วดพระพุทธมนต์ ๑๐ รปู ขึน้ นัง่ ยงั อาสนส์ งฆ์ - ถวายพัดรองทรี่ ะลกึ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ - เจา้ หนา้ ทอ่ี าราธนาพระปริตร - พระสงฆ์สวดพระพทุ ธมนต์ เมอ่ื จบแล้ว - ถวายเครอ่ื งไทยธรรมแดพ่ ระสงฆ์สวดพระพทุ ธมนต์ - เจา้ หนา้ ท่ีลาดพระภูษาโยง - ทอดผา้ ไตร ๑๐ ไตร - พระสงฆ์สดบั ปกรณ์ - พระสงฆอ์ นโุ มทนา สมเด็จพระวันรัต ผู้แทนพระองค์พระสมเด็จพระสังฆราช กรวดน�้ำอุทิศพระกุศล ถวายแดส่ มเด็จพระสงั ฆราชแหง่ กรุงรตั นโกสินทรท์ ั้ง ๑๘ พระองค์ พระบูรพาจารย์ และพระบพุ การีเวลา ๑๖ นาฬกิ า พระสงฆส์ ดับปกรณช์ ดุ แรก (๒๐ รปู ) ขึ้นนง่ั ยงั อาสน์สงฆ์ - พระสงฆส์ วดมาติกา เมื่อจบแล้ว - เจ้าหน้าทีล่ าดพระภษู าโยง - ทอดผา้ ไตร - พระสงฆ์สดับปกรณ์ - พระสงฆ์อนุโมทนา - กรวดน�้ำอุทิศพระกุศลถวายแด่สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทั้ง ๑๘ พระองค์ พระบรู พาจารย์ และพระบุพการี พระสงฆ์ ๔๑๑ รปู สดบั ปกรณ์ โดยล�ำดบั พิธีทอดผ้าป่าสามัคคีสมทบทุน มูลนิธิสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวหิ าร ณ พระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวิหาร 195

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ แผนผงั พธิ บี �ำเพ็ญพระกุศลทักษณิ านุปทานถวาย แดส่ มเดจ็ พระสังฆราชแหง่ กรงุ รตั นโกสินทร์ ทั้ง ๑๘ พระองค์ พระบรู พาจารย์ และพระบพุ การี ภายในพระอโุ บสถวดั บวรนิเวศวหิ าร วันพุธ ท่ี ๒ ตลุ าคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ๓๑ ๔๒๒๒๖๕๗๑๑๒๐๒๒๒๘๑๓๑๔๑๘๑๙๑๕๑๒๑๓๐๖๑๑๙๑๔๗๒๕ ๒๘ ๒๖ ๒๗ ๓๑๓๒ ๒๙ ๓๐ ๓๑๓๒ 196