จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา 100 ปี

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ประกาศพระบรมราชโองการใหญ่สถาปนาสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก 47

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พัดยศสมณศักดส์ิ มเดจ็ พระสังฆราช พัดยศสมณศักด์สิ มเดจ็ พระสังฆราชทีส่ รา้ งขึ้นใหม่ ในการสถาปนาสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช พัดยศสมณศักดิ์สำ�หรับสมเด็จพระสังฆราชที่ได้ถวายในพธิ สี ถาปนามาแตก่ อ่ นนน้ั ไดใ้ ชใ้ นการพระราชพธิ ี สกลมหาสงั ฆปริณายกมาเป็นเวลานานแลว้ จงึ มีสภาพค่อนขา้ งเกา่ ประกอบกับในปีพุทธศักราช ๒๕๓๒ เป็นมหามงคลกาลท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงครองราชย์ยืนนานย่ิงกว่าพระมหากษัตริยาธิราชในอดีต ดังท่ีได้มีพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษกเฉลิมฉลองเม่ือปีพุทธศักราช๒๕๓๑ ท่ผี ่านมา กรมการศาสนาจึงเห็นว่าเปน็ โอกาสอันสำ�คัญ สมควรสร้างพัดยศสมณศักดิ์สำ�หรับสมเด็จพระสังฆราชข้นึ ใหม่ เพือ่ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชซง่ึ ทรงเปน็ อคั รศาสนปู ถมั ภกพระพุทธศาสนา ลักษณะพัดยศสมณศักด์ิสมเด็จพระสังฆราชที่สร้างขึ้นใหม่และได้ถวายในการสถาปนาสมเด็จพระญาณสังวร ดำ�รงสมณศักดส์ิ มเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เปน็ ปฐมมลี กั ษณะพดั แฉกทรงพมุ่ ขา้ วบณิ ฑ์พ้ืนบุผ้าตาดเงินสลับลูกคั่นผ้าตาดทอง ปักดิ้น เลื่อมเงินและทองแล่ง ขอบที่เป็นแฉกปักเป็นลายช่อใบเทศถัดเข้ามาปักลายน่องสิงห์อย่างลายเน่ือง ต่อเข้ามาปักเป็นลายเกลียวใบเทศกระหนาบแม่ลายซึ่งปักเป็นลายเกลยี วกระหนก ชน้ั ท่ีลอ้ มใจกลางพัดปกั เปน็ ลายน่องสิงห์เน่ืองกันท้ังสองข้าง ใจกลางเป็นรูปโคมทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ปกั เปน็ รปู พระราชลญั จกรประจำ�รชั กาลที่ ๙ ประกอบดว้ ยรูปพระทีน่ ่งั อฐั ทศิ อุทุมพรราชอาสน์ ภายใตส้ ัปตปฎลมหาเศวตฉัตร ตรงกลางมีรูปพระมหาอุณาโลมอยู่ในวงพระแสงจักร มีพระรัศมีเปล่งออกโดยรอบวงพระแสงจักรด้ามงาตัน ต้นด้ามเป็นเม็ดทรงมัณฑ์แกะลาย คอแกะลายเทพนม ยอดงาแกะเปน็ รปู ฉตั รสามชน้ั 48

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระตราต�ำ แหน่งสมเด็จพระสงั ฆราช แรกสร้างข้ึนในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงให้อย่างดวงตราตำ�แหน่งคณะสงฆ์ถวาย พระตราตำ�แหน่งสมเด็จพระสังฆราช มีลักษณะเป็นดวงกลม ทำ�ด้วยงากลึง กว้าง ๘ เซนติเมตร กลางดวงตราเป็นจักร (หมายถึงธรรมจักร) มีกำ�ใหญ่ ๔ ซี่ในระหว่างน้ันมีกำ�เล็กช่องละ ๒ ซี่ เป็น ๘ ซ่ี เข้ากันเป็น ๑๒ ซ่ี ที่ดุมมีอักษร ธ ตัวขอม ข้างบนมีอุณาโลมอยู่ในบุษบก ตั้งบนบัลลังก์ปลายเรียวอย่างรถรูปเหมือนพระท่ีนั่งบุษบกมาลา มีฉัตร ๕ ช้ัน ๑ คู่ ตาลปัตรแฉก๑ คู่ อยู่ข้าง พ้ืนตราผูกลายกระหนกนกคาบ หมายความว่าพระพุทธเจ้าทรงประกาศพระธรรมจักรปฐมเทศนาด้วยกำ�ลงั พระปญั ญา มอี กั ษรทขี่ อบวา่ “สกลคณาธิเบศร์ มหาสงั ฆปริณายก” มีเสน้ วงกลมลอ้ มรอบ ๓ ชนั้ พระตราตำ�แหน่งสมเดจ็ พระสังฆราช 49

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระศาสนกิจตำ�แหนง่ หน้าท่ใี นการคณะสงฆ์และการพระศาสนา สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเร่ิมประกอบพระศาสนกิจด้วยการทรงเป็นครูสอนนักธรรมและบาลี และเม่ือทรงมีวิทยฐานะเข้าเกณฑ์เป็นกรรมการตรวจนักธรรมและบาลีสนามหลวง ก็ทรงได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการตรวจนักธรรมและบาลีสนามหลวง ต้ังแต่นักธรรมชั้นตรีเรื่อยมาจนถงึ ชน้ั ประโยค ๙ ตอ่ จากนั้นไดท้ รงรับภาระทางการคณะสงฆ์และการพระศาสนา เพ่มิ ข้ึนเป็นลำ�ดับคอื  พทุ ธศกั ราช ๒๔๘๔ ทรงเป็นสมาชกิ สังฆสภาโดยตำ�แหนง่ ในฐานะทรงเป็นพระเปรยี ญ ๙ ประโยค ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช ๒๔๘๔ นอกจากนี้ยังทรงเป็นกรรมการสังคายนา พระธรรมวินัย และทรงเป็นผู้อำ�นวยการศึกษาสำ�นักเรียนวัดบวรนิเวศวิหาร จัดการศึกษาของภิกษุ สามเณรท้ังแผนกธรรมและแผนกบาลี  พทุ ธศกั ราช ๒๔๘๘ ทรงเปน็ พระวนิ ยั ธรชนั้ อทุ ธรณ์ และทรงเปน็ กรรมการสภาการศกึ ษามหามกฏุ ราช วทิ ยาลัย ซึ่งเปน็ มหาวิทยาลัยพระพทุ ธศาสนาของประเทศไทยแหง่ แรกทตี่ ั้งข้นึ ในปีเดยี วกันน้นั  พุทธศกั ราช ๒๔๘๙ ทรงเป็นเลขานุการในพระองค์ สมเดจ็ พระสังฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์  พุทธศักราช ๒๔๙๐ ทรงเปน็ กรรมการมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชปู ถัมภ์  พุทธศักราช ๒๔๙๓ ทรงเปน็ กรรมการเถรสมาคมคณะธรรมยตุ ประเภทชั่วคราว  พุทธศักราช ๒๔๙๔ ทรงเป็นกรรมการอำ�นวยการมูลนิธิมหามกฏุ ราชวิทยาลยั ในพระบรมราชปู ถัมภ์ และทรงเปน็ กรรมการแผนกตำ�ราของมูลนิธมิ หามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถมั ภ์  พทุ ธศกั ราช ๒๔๙๖ ทรงเปน็ กรรมการตรวจชำ�ระคมั ภรี ์ฎีกา  พทุ ธศักราช ๒๔๙๗ ทรงเป็นกรรมการเถรสมาคมคณะธรรมยุต ประเภทถาวร  พุทธศักราช ๒๕๐๑ ทรงเป็นกรรมการคณะธรรมยุต และเป็นกรรมการมูลนิธิส่งเสริมกิจการ พระศาสนาและมนุษยธรรม (ก.ศ.ม.) 50

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก พุทธศักราช ๒๕๐๓ ทรงเป็นสังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง สั่งการองค์การปกครอง ฝา่ ยธรรมยุต พุทธศักราช ๒๕๐๔ ทรงเป็นเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ทรงเป็นผู้อำ�นวยการมูลนิธิมหามกุฏ ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถมั ภ์ ทรงเปน็ ประธานกรรมการสภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลยั ทรงเปน็ ผรู้ กั ษาการเจา้ คณะธรรมยตุ ภาคทุกภาค พุทธศักราช ๒๕๐๖ ทรงเป็นกรรมการมหาเถรสมาคม ซึ่งเป็นกรรมการมหาเถรสมาคมชุดแรก ตามพระราชบัญญตั คิ ณะสงฆ์ พทุ ธศักราช ๒๕๐๕ พุทธศกั ราช ๒๕๑๗ ทรงเปน็ ประธานกรรมการคณะธรรมยตุ พุทธศักราช ๒๕๒๘ ทรงเป็นรองประธานกรรมการสังคีติการกสงฆ์ ในการสังคายนาพระธรรมวินัย ตรวจชำ�ระพระไตรปฎิ ก และทรงเปน็ สงั ฆปาโมกขป์ าลวิ โิ สธกะพระวนิ ยั ปฎิ ก เนอ่ื งในโอกาสมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช พุทธศักราช ๒๕๓๑ ทรงรักษาการเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต และทรงเป็นนายกกรรมการมูลนิธิ มหามกุฏราชวทิ ยาลยั ในพระบรมราชปู ถัมภ์ และนายกสภาการศึกษามหามกุฏราชวทิ ยาลยั 51

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ซึง่ ทรงพระผนวช เสดจ็ พระราชดำ�เนินพรอ้ มดว้ ยพระโศภนคณาภรณ์ (เจรญิ สวุ ฑฺฒนมหาเถร) พระอภบิ าล ออกจากพระอุโบสถวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม ไปยงั พระพทุ ธรัตนสถาน ในพระบรมมหาราชวัง เพ่อื ทรงประกอบพระราชพิธตี ามขตั ติยราชประเพณีตำ�แหนง่ หนา้ ท่ปี ัจจุบัน สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ทรงมตี ำ�แหนง่ หนา้ ท่ี ดังน้ี ๑. ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม ๒. เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต ๓. เจา้ อาวาสวดั บวรนเิ วศวิหาร ๔. รกั ษาการเจา้ อาวาสวัดญาณสงั วราราม วรมหาวิหาร ในพระบรมราชูปถัมภ์ ๕. นายกสภามหาวิทยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยาลยั ๖. ผูอ้ ำ�นวยการโรงเรียนพระสงั ฆาธิการคณะธรรมยตุ ๗. ประธานกรรมการอำ�นวยการจดั สรา้ งพุทธมณฑลฝ่ายสงฆ์ 52

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช ซึ่งทรงพระผนวช ขณะทรงทำ�วตั รเช้าในพระอุโบสถวัดบวรนเิ วศวหิ าร พรอ้ มดว้ ยพระโศภนคณาภรณ์ (เจรญิ สวุ ฑฒฺ นมหาเถร) พระอภบิ าล ๘. ประธานกรรมการจัดงานสปั ดาหส์ ่งเสรมิ พระพทุ ธศาสนาเนอ่ื งในเทศกาลวิสาขบชู า ๙. นายกกรรมการมูลนิธมิ หามกุฏราชวทิ ยาลัย ในพระบรมราชูปถมั ภ์ ๑๐. ประธานกรรมการมลู นธิ ิพระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย ๑๑. ประธานกรรมการมูลนิธวิ ดั ญาณสงั วราราม วรมหาวิหาร ในพระบรมราชูปถัมภ์ ๑๒. ประธานกรรมการมูลนิธสิ มเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช วัดบวรนิเวศวิหารพระกรณียกจิ พเิ ศษ  พุทธศกั ราช ๒๔๙๙ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช เสดจ็ ออกทรงพระผนวชเป็น พระภิกษุในพระพุทธศาสนา สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ พระราชอุปัธยาจารย์ โปรดใหส้ มเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ครง้ั ทรงเป็นท่ี พระโศภน คณาภรณ์ ให้เป็นพระอภิบาล (พระพ่ีเล้ียง) ในระหว่างท่ีทรงพระผนวชเป็นพระภิกษุ และเสด็จ ประทับ ณ วัดบวรนเิ วศวิหาร เม่อื วันท่ี ๒๒ ตลุ าคม ถงึ วนั ที่ ๕ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๙๙  พุทธศักราช ๒๕๒๑ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงผนวช ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ครั้งทรงเป็นท่ี สมเด็จพระญาณสังวร เป็นพระอาจารย์ถวายการอบรม พระธรรมวินัยในระหว่างท่ีทรงผนวชเป็นพระภิกษุ และเสด็จประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร เมื่อ วนั ท่ี ๖ ถงึ วันท่ี ๒๐ พฤศจกิ ายน พุทธศักราช ๒๕๒๑ 53

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ขณะทรงดำ�รงสมณศกั ด์ทิ ่ี สมเด็จพระญาณสงั วร ทรงเป็นพระราชกรรมวาจาจารย์ ของสมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ในการทรงผนวช  พทุ ธศกั ราช๒๕๒๕ทรงเปน็ ผถู้ วายพระธรรมเทศนามงคลวเิ สสกถาในพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช และถวายตลอดมาจนถงึ พุทธศกั ราช ๒๕๔๓  พุทธศักราช ๒๕๒๘ ทรงเป็นผู้อ่านพระอภิธรรมนำ�ขบวนพระราชอิสริยยศเชิญพระโกศพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้ารำ�ไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ จากพระบรมมหาราชวังสู่พระเมรุมาศ ทอ้ งสนามหลวง เม่อื วนั ท่ี ๙ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๒๘  พุทธศักราช ๒๕๓๙ ทรงเป็นผู้อ่านพระอภิธรรมนำ�ขบวนพระราชอิสริยยศเชิญพระโกศพระบรมศพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จากพระบรมมหาราชวังสู่พระเมรุมาศ ท้องสนามหลวง และถวายพระธรรมเทศนา เมือ่ วันท่ี ๑๐ มีนาคม พทุ ธศักราช ๒๕๓๙ ทรงเปน็ ประธานสงฆ์เจรญิ พระพุทธมนตแ์ ละถวายพระธรรมเทศนา ในพระราชพธิ ีเฉลิมพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ถวายพระราชกุศลทักษิณานุปทานระหวา่ งวันท่ี ๘ ถึงวันที่ ๑๐ มิถุนายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๙ ทรงเป็นประธานสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ในพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๕๐ ปี พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช เม่ือวันท่ี ๑๐ มิถุนายน พุทธศกั ราช ๒๕๓๙ 54

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ เสด็จเยือนสหพันธส์ าธารณรฐั ประชาธิปไตยเนปาล พุทธศักราช ๒๕๒๘ในโอกาสนี้ ประทานบรรพชาแก่กุลบุตรศากยะ ณ วัดศรีกีรติวิหาร เมืองกีรติปูร เสดจ็ เยอื นสาธารณรฐั ประชาชนจนี พุทธศักราช ๒๕๓๖ 55

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ทรงอักษรจนี ในคราวเสดจ็ เยอื นสาธารณรัฐประชาชนจีน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๖ เสด็จไปทรงเปน็ ประธานในการประชุมชาวพทุ ธโลกเพื่อการเผยแผ่ คร้ังที่ ๑ ณ เมืองเกียวโต ประเทศญป่ี ุ่น พุทธศักราช ๒๕๔๑ 56

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระกรณียกจิ ดา้ นการพระศาสนาในตา่ งประเทศ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ได้ทรงปฏิบัติพระกรณียกิจต่าง ๆเก่ียวกับการพระศาสนาในต่างประเทศ มาต้ังแต่คร้ังทรงดำ�รงสมณศักดิ์ท่ี พระสาสนโสภณ เช่น จัดให้มีการเทศน์เป็นภาษาอังกฤษ การสอนกรรมฐานแก่ชาวต่างประเทศ และจัดให้มีการสนทนาธรรมแก่ชาวต่างประเทศเป็นประจำ�ทุกวันจันทร์ พุธ และศุกร์ โดยพระองค์ทรงเป็นผู้ดำ�เนินการด้วยพระองค์เอง ร่วมกับพระภิกษุไทยและพระภิกษุชาวต่างประเทศที่บวชอยู่วัดบวรนิเวศวิหาร นอกจากนี้ ยังได้เสด็จไปปฏิบัติพระศาสนกิจในตา่ งประเทศอีกหลายคราว คอื  พุทธศักราช ๒๔๙๕ ขณะดำ�รงสมณศักดิ์ท่ี พระโศภนคณาภรณ์ ทรงร่วมในคณะทูตพิเศษท่ีมูลนิธิ มหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ส่งไปร่วมฉลองพระบรมสารีริกธาตุ และพระธาตุ พระอคั รสาวก ณ กรงุ พนมเปญ ราชอาณาจกั รกมั พชู า  พุทธศักราช ๒๔๙๗ ขณะดำ�รงสมณศักด์ิท่ี พระโศภนคณาภรณ์ ทรงร่วมในคณะพระเถระแห่ง คณะสงฆ์ไทยไปร่วมประชุมสมัยท่ี ๒ แห่งฉัฏฐสังคายนาพระไตรปิฎก ณ กรุงย่างกุ้ง สาธารณรัฐ แหง่ สหภาพเมียนมา  พุทธศักราช ๒๕๐๙ ในฐานะประธานกรรมการอำ�นวยการฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศ ได้เสด็จไปทรงเป็นประธานสงฆ์ในพิธีเปิดวัดพุทธปทีป ณ กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร และ ทอดพระเนตรกจิ การพระธรรมทูตในสหราชอาณาจกั รและสาธารณรฐั อิตาลี  พุทธศักราช ๒๕๑๐ ในฐานะกรรมการมหาเถรสมาคม และประธานกรรมการอำ�นวยการฝึกอบรม พระธรรมทูตไปต่างประเทศ ได้ตามเสด็จสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปรินายก (จวน อุฏฺ ายีมหาเถร) วดั มกฏุ กษัตริยาราม เสด็จเยือนสาธารณรัฐสังคมนยิ ม ประชาธิปไตยศรลี ังกาอย่างเปน็ ทางการ เพื่อเจริญศาสนไมตรี และทอดพระเนตรกจิ การพระศาสนา ในประเทศน้ัน  พุทธศักราช ๒๕๑๑ ในฐานะประธานกรรมการสภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัย ได้เสด็จไป ทอดพระเนตรการพระศาสนา วัฒนธรรม และการศึกษา ในสาธารณรัฐอินโดนีเซีย เครือรัฐ ออสเตรเลยี และสาธารณรฐั ฟิลปิ ปินส์ อนั เปน็ ผลให้ตอ่ มาได้มีการรว่ มมือกบั ชาวพทุ ธในสาธารณรัฐ อินโดนีเซีย ในการฟ้ืนฟูพระพุทธศาสนาเถรวาทในประเทศนั้น และได้ส่งพระธรรมทูตไทยชุดแรก ไปยังสาธารณรฐั อินโดนีเซีย เมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๒  พุทธศักราช ๒๕๑๓ เสด็จไปประทานอุปสมบทกุลบุตรชาวอินโดนีเซีย ๗ คน ณ พระมหาเจดีย์ บุโรพทุ โธ เปน็ การประดิษฐานพระสงฆ์ธรรมยตุ ขึน้ ในสาธารณรัฐอนิ โดนีเซยี เป็นครัง้ แรก อนั เปน็ เหตุ ใหเ้ กดิ คณะสงฆ์สงั ฆเถรวาทอินโดนเี ซียขึ้นในเวลาต่อมา และเจรญิ มนั่ คงสบื มาถงึ ทกุ วนั น้ี 57

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พุทธศักราช ๒๕๑๔ เสด็จไปทอดพระเนตรการพระศาสนาและการศึกษาในสหพันธ์สาธารณรัฐ ประชาธปิ ไตยเนปาล สาธารณรฐั อนิ เดยี และปากสี ถานตะวนั ออก (ปจั จบุ นั คอื สาธารณรฐั ประชาชน บงั กลาเทศ) ทำ�ใหเ้ กดิ การฟน้ื ฟพู ระพทุ ธศาสนาเถรวาทในสหพนั ธส์ าธารณรฐั ประชาธปิ ไตยเนปาลขน้ึ ในข้ันแรกได้ให้ทุนจำ�นวน ๒ ทุนแก่พระภิกษุสามเณรชาวเนปาลเข้ามาศึกษาพระพุทธศาสนาใน ประเทศไทยที่มหามกุฏราชวิทยาลัย เป็นเหตุให้คณะสงฆ์ไทยกับคณะสงฆ์เนปาลมีความสัมพันธ์ ใกลช้ ดิ ตอ่ เนื่องมาจวบจนปจั จบุ นั พุทธศักราช ๒๕๑๘ เสด็จไปทรงเป็นประธานสงฆ์ในพิธีเปิดวัดพุทธรังษี ณ นครซิดนีย์ เครือรัฐ ออสเตรเลีย ซ่ึงสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จ พระราชดำ�เนินทรงเปิด เป็นการนำ�พระพุทธศาสนาเถรวาทมาสู่ทวีปน้ีเป็นคร้ังแรก และเป็นการ ตง้ั วัดพระพุทธศาสนาเถรวาทในทวปี น้ีเปน็ ครง้ั แรกดว้ ย พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๐ เสด็จไปประทานบรรพชากุลบตุ รชาวอินโดนีเซีย จำ�นวน ๔๓ คน ทเี่ มอื งสมารัง ตามคำ�อาราธนาของคณะสงฆ์สงั ฆเถรวาทอินโดนเี ซีย พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๓ เสดจ็ ไปทอดพระเนตรการพระศาสนาและการศกึ ษาในประเทศสหรฐั อเมรกิ าและ ประเทศตา่ ง ๆ ในทวปี ยโุ รป พุทธศักราช ๒๕๒๘ เสด็จไปทรงเป็นประธานสงฆ์ ทรงประกอบพิธีผูกพัทธสีมาอุโบสถวัดจาการ์ตา ธรรมจักรชัย ณ กรุงจาการ์ตา สาธารณรัฐอินโดนีเซีย และในศกเดียวกันนั้น ได้เสด็จไปประทาน บรรพชากุลบุตรศากยะแห่งเนปาล จำ�นวน ๗๓ คน ณ สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล ในการน้ี พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกิติ์ พระบรม ราชินนี าถ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มพระราชทานไตรจำ�นวน ๒๐ ไตร พุทธศักราช ๒๕๓๖ เสด็จเยือนสาธารณรัฐประชาชนจีนอย่างเป็นทางการเพ่ือเจริญศาสนสัมพันธ์ ระหว่างไทย - จีน เปน็ ครั้งแรก ตามคำ�กราบทูลอาราธนาของรฐั บาลจนี พุทธศักราช ๒๕๓๘ เสด็จไปทรงเป็นประธานวางศิลาฤกษ์วัดไทย ณ ลุมพินี สหพันธ์สาธารณรัฐ ประชาธิปไตยเนปาล ซึ่งรัฐบาลไทยจัดสร้างถวายเป็นพุทธบูชา และเพ่ือเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช เน่อื งในโอกาสทรงครองสริ ริ าชสมบตั ิครบ ๕๐ ปี ๙ มิถนุ ายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๙ พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๑ เสดจ็ ไปทรงเปน็ ประธานในการประชมุ สดุ ยอดผนู้ ำ�พทุ ธศาสนาโลกเพอ่ื การเผยแผ่ คร้ังที่ ๑ ณ เมอื งเกียวโต ประเทศญี่ป่นุ 58

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖พระกรณียกิจดา้ นการกอ่ สร้างและบูรณปฏิสงั ขรณพ์ ระอาราม วดั บวรนเิ วศวหิ าร นับแต่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงครองวัดบวรนิเวศวิหารตั้งแต่พุทธศักราช ๒๕๐๔ เป็นต้นมา ได้ทรงบูรณปฏิสังขรณ์เสนาสนะและถาวรวัตถุต่าง ๆ ภายในวัดบวรนิเวศวิหารใหม่หมดทั้งพระอาราม ท่ีสำ�คัญคือ บูรณะพระเจดีย์โดยปิดโมเสกสีทองท้ังองค์ บูรณะพระอุโบสถโดยปิดหินออ่ นจากสาธารณรฐั อิตาลีทง้ั หลัง พร้อมท้งั เปล่ยี นบานประตูหนา้ ต่างใหมท่ ัง้ หมดโดยคงลายสลกั ไวด้ งั เดมิ นอกจากนย้ี ังโปรดให้สร้างถาวรวัตถุขึน้ ใหม่ในวัดบวรนเิ วศวหิ าร ไดแ้ ก่ ๑. ตกึ กวบี รรณาลยั หอ้ งสมุดของสภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัย ๒. ตกึ วชริ ญาณวงศ์ อาคารเรียนของโรงเรยี นวัดบวรนิเวศ ๓. ซุ้มปรางค์ที่ประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บนลานประทักษิณ ชน้ั ๒ ของพระเจดยี ว์ ัดบวรนเิ วศวหิ าร ๔. ตึก ภ.ป.ร. พิพธิ ภณั ฑ์วัดบวรนเิ วศวิหาร ๕. มณฑปทป่ี ระดษิ ฐานพระพุทธบาทจำ�ลอง หลงั พระอุโบสถวดั บวรนิเวศวหิ าร ๖. ศาลาวชริ ญาณ วดั บวรนเิ วศวิหาร ๑๕๐ ปี ๗. ตกึ สว. ธรรมนเิ วศ โรงเรยี นพระปริยตั ธิ รรม ๘. โพธิฆระ (เรอื นโพธ)์ิ หลงั พระวิหารพระศาสดา การก่อสร้างถาวรวัตถุอ่นื ๆ ๑. สรา้ งตึกวชริ ญาณวงศ์ ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย สำ�หรบั เปน็ ตึกสงฆ์ ๒. สร้างตึกวชิรญาณ สามัคคีพยาบาร ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย สำ�หรับเป็น ตึกสงฆ์ ๓. สรา้ งวัดสันติครี ี ณ ดอยแม่สลอง อำ�เภอแมจ่ นั จังหวัดเชยี งราย ๔. ทรงอปุ ถัมภก์ ารสรา้ งโรงเรียนมัธยมญาณสงั วร อำ�เภอเมอื งยโสธร จงั หวดั ยโสธร ๕. สรา้ งวัดญาณสงั วราราม วรมหาวหิ าร อำ�เภอบางละมงุ จงั หวัดชลบรุ ี ๖. ทรงอุปถัมภ์การสร้างพิพิธภัณฑสถานจังหวัดกำ�แพงเพชรเฉลิมพระเกียรติ และโรงเรียน พระปรยิ ัตธิ รรม วัดนาควชั รโสภณ จังหวัดกำ�แพงเพชร ๗. สร้างวดั พุทธวิมตุ ิวนาราม (พมุ ดุ ) อำ�เภอไทรโยค จงั หวดั กาญจนบรุ ี ๘. สร้างวัดวงั พไุ ทร อำ�เภอหนองหญา้ ปลอ้ ง จงั หวัดเพชรบุรี ๙. สร้างวัดรชั ดาภเิ ษก อำ�เภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี ๑๐. สร้างวดั ลา้ นนาญาณสงั วราราม อำ�เภอจอมทอง จังหวัดเชยี งใหม่ ๑๑. สรา้ งพระบรมธาตุเจดยี ์ศรนี ครนิ ทรามหาสันตคิ รี ี ณ ดอยแมส่ ลอง จังหวดั เชียงราย 59

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ การก่อสร้างวดั ในตา่ งประเทศ ๑. วัดพุทธรังษี ในอุปการะของมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ณ นครซิดนีย์ เครอื รฐั ออสเตรเลยี ๒. วดั จาการต์ าธรรมจักรชยั ณ กรุงจาการ์ตา สาธารณรฐั อินโดนเี ซยี ๓. อโุ บสถวดั นครมณฑปศรกี รี ติวหิ าร ณ เมอื งกีรติปรู สหพันธ์สาธารณรฐั ประชาธิปไตยเนปาล ๔. วดั แคโรไลนาพุทธจกั รวนาราม ณ รฐั นอร์ทแคโรไลนา ประเทศสหรฐั อเมริกา ตึกกวบี รรณาลยั ห้องสมดุ ของสภาการศึกษามหามกุฏราชวทิ ยาลัย พระเจดยี ว์ ัดญาณสงั วราราม จังหวดั ชลบรุ ี ทจ่ี ำ�ลองแบบจากพระมหาโพธิเจดยี ์ พทุ ธคยา สาธารณรฐั อนิ เดีย 60

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ วัดสันตคิ ีรี จงั หวัดเชียงรายวัดพุทธรงั ษี เครอื รฐั ออสเตรเลีย 61

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ การก่อสร้าง “ตกึ สกลมหาสังฆปรณิ ายก” ในโรงพยาบาลและโรงเรยี น การก่อสร้างโรงพยาบาลและสถานศึกษาถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทุกพระองค์ พระองค์ละ ๑ แห่ง และส่วนของพระองค์เอง ๑ แห่ง รวม ๑๙ แห่ง ประทานชื่อว่า“ตกึ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก” พรอ้ มทงั้ อญั เชญิ พระรปู หลอ่ ของสมเดจ็ พระสงั ฆราชแตล่ ะพระองคไ์ ปประดษิ ฐานไว้แห่งละพระองค์ เพอื่ เป็นอนสุ รณ์และเปน็ ท่สี ักการบชู าของพทุ ธศาสนิกชนสืบไป ดงั น้ี ๑. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑ ณ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธ์ุ ถวายเป็นพระอนสุ รณแ์ ด่สมเด็จพระสงั ฆราช (ศร)ี วัดระฆังโฆสติ าราม ๒. ตึกสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๒ ณ โรงพยาบาลละหานทราย จังหวัดบุรรี มั ย์ ถวายเปน็ พระอนุสรณ์ แด่สมเด็จพระสงั ฆราช (สกุ ) วัดมหาธาตุยวุ ราชรังสฤษฎิ์ ๓. ตกึ สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ณ โรงพยาบาลสมเดจ็ พระยุพราชจอมบึง จังหวดั ราชบุรี ถวายเป็น พระอนุสรณ์แด่สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (มี) วัดมหาธาตุยวุ ราชรงั สฤษฎ์ิ ๔. ตกึ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๔ ณ โรงพยาบาลเพญ็ จงั หวดั อดุ รธานี ถวายเปน็ พระอนสุ รณแ์ ดส่ มเดจ็ พระอรยิ วงษญาณ สมเด็จพระสงั ฆราช (สกุ ญาณสงั วร) วดั มหาธาตยุ วุ ราชรังสฤษฎ์ิ ๕. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๕ ณ โรงพยาบาลแม่จัน จังหวัดเชียงราย ถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ สมเด็จพระอรยิ วงษญาณ สมเดจ็ พระสงั ฆราช (ดอ่ น) วดั มหาธาตยุ ุวราชรังสฤษฎ์ิ ๖. ตกึ สกลมหาสังฆปริณายก ๖ ณ โรงเรยี นพระปรยิ ตั ิธรรมวดั พระบาทม่งิ เมอื ง จังหวดั แพร่ ถวาย เป็นพระอนสุ รณแ์ ด่สมเด็จพระอรยิ วงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) วัดราชบูรณะ ๗. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๗ ณ โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดเจดีย์หลวง จังหวัดเชียงใหม่ ถวายเปน็ พระอนสุ รณแ์ ดส่ มเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานชุ ติ ชโิ นรส (พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ วาสกุ รี) วดั พระเชตุพนวมิ ลมงั คลาราม ๘. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๘ ณ โรงพยาบาลหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี ถวายเป็นพระ อนสุ รณแ์ ดส่ มเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาปวเรศวรยิ าลงกรณ์ (พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ พระองค์ เจ้าฤกษ์) วดั บวรนิเวศวหิ าร ๙. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๙ ณ โรงพยาบาลชลบุรี จังหวัดชลบุรี ถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ สมเดจ็ พระอรยิ วงศาคตญาณสมเดจ็ พระสงั ฆราชมหาสงฆปรนิ ายก(สาปสุ สฺ เทโว)วดั ราชประดษิ ฐ สถิตมหาสมี าราม ๑๐. ตกึ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๑๐ณโรงพยาบาลนคิ มคำ�สรอ้ ยจงั หวดั มกุ ดาหารถวายเปน็ พระอนสุ รณ์ แด่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า มนุษยนาคมานพ) วดั บวรนิเวศวิหาร 62

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ๑๑. ตึกสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๑ ณ โรงพยาบาลนางรอง จังหวดั บุรรี ัมย์ ถวายเปน็ พระอนสุ รณแ์ ด่ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรศิริวัฒน์ (หม่อมเจ้าภุชงค์ สิริวฑฺฒโน) วัดราชบพิธสถิต มหาสมี าราม ๑๒. ตึกสกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๒ ณ โรงพยาบาลขนุ ยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ถวายเปน็ พระอนุสรณ์ แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลสงฆปรินายก (แพ ติสฺสเทโว) วัดสทุ ศั นเทพวราราม ๑๓. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑๓ ณ โรงพยาบาลสมเด็จพระญาณสังวร อำ�เภอเวียงชัย จังหวัด เชยี งราย ถวายเปน็ พระอนสุ รณแ์ ดส่ มเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ สกลมหาสงั ฆ ปรนิ ายก (หม่อมราชวงศช์ ืน่ สุจติ โฺ ต) วัดบวรนิเวศวหิ าร ๑๔. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑๔ ณ โรงพยาบาลอ่าวลึก จังหวัดกระบ่ี ถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปรินายก (ปลด กิตฺติโสภโณ) วัดเบญจมบพติ รดสุ ิตวนาราม ๑๕. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑๕ ณ โรงพยาบาลตราด จังหวัดตราด ถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปริณายก (อยู่ าโณทโย) วัดสระเกศ ๑๖. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑๖ ณ โรงพยาบาลภูกระดึง จังหวัดเลย ถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปรินายก (จวน อุฏฺายี) วัดมกฏุ กษัตริยาราม ๑๗. ตึกสกลมหาสังฆปริณายก ๑๗ ณ โรงพยาบาลลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช ถวายเป็น พระอนุสรณ์แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปริณายก (ปนุ่ ปณุ ณฺ สิร)ิ วดั พระเชตพุ นวิมลมงั คลาราม ๑๘. ตึกสกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๘ ณ โรงพยาบาลไชยา จังหวดั สุราษฎรธ์ านี ถวายเปน็ พระอนุสรณ์ แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงฆปริณายก (วาสน์ วาสโน) วัดราชบพิธสถิตมหาสมี าราม ๑๙. ตกึ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๙ ณ โรงพยาบาลสมเดจ็ พระสงั ฆราชองคท์ ี่ ๑๙ (โรงพยาบาลทา่ มว่ ง) จงั หวดั กาญจนบรุ ี เป็นพระอนุสรณ์ในสว่ นพระองค์เอง 63

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖พระนิพนธ์ สมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายกไดท้ รงนพิ นธเ์ รอื่ งตา่ งๆไวม้ ากทง้ั ตำ�ราพระธรรมเทศนา ธรรมบรรยาย พทุ ธประวัติ สารคดธี รรม และธรรมนพิ นธ์ตา่ ง ๆ ตลอดจนการจดั ทำ�ปทานกุ รมบาลี - ไทย - องั กฤษ - สันสกฤต รวบรวมและแปลหนงั สือเกยี่ วกบั พระพุทธศาสนา ดังน้ี ประเภทเรยี งความ ภาษาไทย ๑. กรรม ๒. กรรม อักโกสกสตู ร ขนั ติ ๓. การตรสั ร้ขู องพระพุทธเจา้ ๔. การถอื พระพทุ ธศาสนา ๕. การบริหารทางจติ สำ�หรับผู้ใหญ่ ๖. การบวช ๗. การปกครองคณะสงฆ์ ๘. กเิ ลส ๙. เกดิ มาทำ�ไม ๑๐. ขันติ - เมตตา ๑๑. คตชิ วี ติ ๑๒. ความเขา้ ใจเรอ่ื งกรรม ๑๓. ความเข้าใจเรอ่ื งจิต ๑๔. ความเข้าใจเร่อื งชีวติ ๑๕. ความเข้าใจเรอ่ื งพระพทุ ธศาสนา ๑๖. ความดขี องชวี ิต ๑๗. ความร้กู บั ความฉลาด ๑๘. ความรู้ประมาณในอาหารการบรโิ ภค ๑๙. ความสขุ หาไดไ้ ม่ยาก ๒๐. ความสุขอันไพบลู ย์ ๒๑. คำ�กลอนนิราศสงั ขาร ๒๒. คำ�สจั จ์ ๒๓. คณุ ศลี ๒๔. คู่มือปญั ญา ๒๕. จิตตนคร นครหลวงแห่งโลก 64

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ๒๖. จติ ตภาวนา ๒๗. จิตศึกษา ๒๘. ใจความสำ�คัญแห่งพระพทุ ธศาสนา ๒๙. ชวี ติ กบั ความจรงิ ๓๐. ตำ�นานวัดบวรนเิ วศ ๓๑. ทศพิธราชธรรมและพระราชกรณียกจิ ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ศาสนากับการพฒั นาจิตใจ ๓๒. ทศพิธราชธรรมและหลกั พระพุทธศาสนา ๓๓. เทคโนโลยีแหง่ ปัญญา ๓๔. ธรรมคอื ดวงตาของชวี ิต ๓๕. ธรรมบริหารจิต ๓๖. ธรรมปฏบิ ัติ ๓๗. ธรรมประดบั ใจ (อนั ดับ ๑ - ๒ - ๓) ๓๘. ธรรมเพือ่ ชีวิต - คตชิ วี ติ ชีวิตอันอุดม อปั ปมาทธรรม ๓๙. นิทานสุภาษิต: คณุ แหง่ มติ รภาพ ๔๐. นิทานสุภาษิต: ศีลยงั ภรรยาให้สำ�เรจ็ ๔๑. แนวความเชือ่ : ตอนท่ี ๑ วา่ ด้วยความเชือ่ ๓ ประเภท ๔๒. บทความของสมเด็จพระญาณสังวร ๔๓. บทความเรยี งพเิ ศษ: ทางศรัทธา ๔๔. บ่วงจติ ๔๕. บวชดี ๔๖. บณั ฑิตกบั โลกธรรม ๔๗. ปกตภิ าพ ปกติสขุ ๔๘. ผ้ทู ำ�ความดีย่อมไดท้ ่ีพงึ่ ๔๙. ฝกึ ใจให้ฉลาด ๕๐. พน้ มอื มาร ๕๑. พรหมวหิ ารธรรม ๕๒. พรหมวิหาร ๔ ๕๓. พระธรรมจกั ร เราชว่ ยกนั สร้างเมอื งด้วยธรรมประทปี ๕๔. พระพุทธเจ้าของเรานั้นท่านเลศิ ลํ้า พ.ศ. ๒๕๐๓ - ๒๕๑๔ ๕๕. พระพุทธเจ้าทรงสง่ั สอนอะไร ๕๖. พระพทุ ธเจา้ ทรงสัง่ สอนอะไร ศีล สนั โดษ 65

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ๕๗. พระพทุ ธศาสนธรรม และเห็นประโยชน์อยา่ งไรจงึ นับถอื ศาสนา ๕๘. พระพุทธศาสนากับสงั คมไทย และพระพุทธศาสนาในประเทศไทย ๕๙. พระพุทธศาสนาและการนับถือพระพุทธศาสนา ๖๐. พระอภิธรรม ๗ คมั ภีรแ์ ปล ๖๑. พุทธศาสนวงศ์ ๖๒. พทุ ธานสุ สรณยี ์ พระสถูปเจดีย์ ๖๓. มงคลวจนะ ๖๔. มงคล ๕ ขอ้ ๖๕. มนษุ ยธรรม หลักแหง่ ปกตภิ าพของชวี ิตและสังคม ๖๖. มองเมอื งไทยทางพุทธบญั ชา (ไทย - องั กฤษ) ๖๗. มลู เหตธุ รรมเนียมการถวายผา้ กฐนิ และผ้าป่า ๖๘. ราชธรรมกบั การพฒั นาสังคม ๖๙. เรือ่ งบวั ส่เี หล่า ๗๐. ลกั ษณะการปกครองคณะสงฆไ์ ทยโดยสังเขป ๗๑. โลกและชีวติ ในพทุ ธธรรม ๗๒. วธิ ีการของพระพทุ ธเจา้ ๗๓. วิธบี ริหารความคิด ๗๔. วิธีปฏิบัตติ นให้ถกู ตอ้ งทางธรรม ๗๕. วิธีสรา้ งบญุ วาสนาบารมี ๗๖. ศาสนากบั ชีวิต ๗๗. ศีล (ไทย - อังกฤษ) ๗๘. ศลี และทฏิ ฐิท่ดี ี ๗๙. ศกึ ษา ๘๐. สวดมนตบ์ รรยาย ๘๑. สวสั ดปี ีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๓๔ ๘๒. สังคหวัตถุ ๘๓. สันโดษ ๘๔. สนั โดษ กรรม อกั โกสกสตู ร ๘๕. สิรมิ งคลของชวี ิต ๘๖. ๔๕ พรรษาของพระพทุ ธเจา้ เลม่ ๑ - ๒ ๘๗. สขุ ุบายธรรม ๘๘. เสน้ ทางสรา้ งสขุ 66

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ๘๙. แสงสอ่ งใจ (ไทย - อังกฤษ) ๙๐. แสงส่องใจใหเ้ พียงพรหม ๙๑. แสงสอ่ งใจ อนั ดับ ๑ - ๒๔ ๙๒. โสฬสธรรม ๙๓. หลกั การทำ�สมาธเิ บ้อื งตน้ (ไทย - องั กฤษ) ๙๔. หลกั การทำ�สมาธเิ บอ้ื งตน้ ปญั ญา นวิ รณ์ และกมั มฏั ฐาน สำ�หรบั แกก้ ารหลงลมื ตวั ของฝาก - ขวญั ปีใหม่ ศาสนา และทศพธิ ราชธรรม ๙๕. หลกั ธรรมสำ�หรบั การปฏิบตั ิอบรมทางจิต ๙๖. หลกั พระพุทธศาสนา ๙๗. หลกั พื้นฐานของพระพุทธศาสนา ๙๘. ห้องสมุด ๙๙. หดั คิดให้เป็นสุข ๑๐๐. เหตแุ ห่งความสุข ๑๐๑. อธิบายวากยสัมพนั ธภ์ าค ๑, ๒ ๑๐๒. อวิชชา ๑๐๓. อัฏฐารสธรรม ๑๐๔. อปั ปมาทธรรม ภาษาต่างประเทศ 1. A Guide to Awareness 2. Betrachung des korpress 3. Contemplation of the Body Kayanupassana 4. His Majesty The King of Thailand Ten Thousand Days on the Throne 5. Practical Buddhadhamma 6. Rudiments of Mental-Collectedness 7. Selected Articles on Buddhism 8. Ten Thousand Days on the Throne 9. The Contemplation of Feelings Vedananupassana 10. The Maxims of the Sangha-raja of the Thai Sangha and the Government of the Thai Sangha 11. What Did the Buddha Teach? 67

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ประเภทคำ�บรรยายและโอวาท ภาษาไทย ๑. การปฏบิ ัตทิ างจติ ๒. การอบรมวิปสั สนากรรมฐาน ๓. คำ�บรรยายพิเศษ เรอ่ื งบทบาทของพระวิทยากรแผน่ ดนิ ธรรม แผ่นดินทอง และพระพุทธธรรมกับ การพฒั นาชนบท ๔. คำ�บรรยายพเิ ศษ เรอ่ื งศาสนากบั การพฒั นาจติ ใจ และเรอ่ื งธรรมะในการพฒั นาตนและครอบครวั ๕. ค่มู ือกรรมฐาน ๖. จตุธรรมสำ�คญั ๗. จิตตภาวนา ๘. ทศบารมี ทศพธิ ราชธรรม ๙. ธรรมกถาในการปฏบิ ัติอบรมกรรมฐาน ๑๐. ธรรมกถาในการปฏิบัติอบรมจิต ๑๑. ธรรมกถาในพิธบี ำ�เพญ็ จติ ตภาวนาพุทโธ ๑๒. ธรรมบรรยายพิเศษ จตสุ ติปัฏฐาน ๑๓. ธรรมบรรยายอบรมจิต ๑๔. ธรรมปฏิบัตเิ บ้อื งตน้ : หลกั การทำ�สมาธเิ บื้องต้น อย่างไรทเ่ี รยี กวา่ ปฏิบตั ิธรรม ๑๕. ธรรมปาฐกถา เรอ่ื งหนา้ ท่ี ๑๖. ธรรโมวาท ๑๗. นวกานสุ าสน์ จิตตภาวนาธรรมบรรยาย ๑๘. เนกขัมมะ ๑๙. แนวปฏิบตั ทิ างจติ และธรรมปฏบิ ัติ ๒๐. แนวปฏบิ ตั ใิ นโพธปิ กั ขิยธรรม ๓๗ ๒๑. แนวปฏบิ ตั ใิ นสติปัฏฐาน ๒๒. บันทกึ กมั มฏั ฐาน ๒๓. ปาฐกถาธรรม เรือ่ งความตาย ๒๔. ปาฐกถาพเิ ศษ เร่ืองทศพิธราชธรรมและพระราชกรณียกจิ ของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ ัว ๒๕. ปาฐกถา เร่ืองการนับถือพระพุทธศาสนา ๒๖. พรหมธรรมและนาถกรณธรรม ๒๗. พระบรมราโชวาท เรื่องคุณธรรม ๔ ประการ ๒๘. พระบรมราโชวาท เรือ่ งคุณธรรม ๔ ประการ ศาสนาและทศพธิ ราชธรรม ๒๙. พระโอวาทวันลาสิกขา 68

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ๓๐. พระโอวาทสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก สมเดจ็ พระอปุ ชั ฌาย์ ประทานแก่นวกภมู ภิ กิ ษุวดั บวรนเิ วศวหิ าร พรรษากาล ๒๕๓๒ ๓๑. ลักษณะพระพทุ ธศาสนา ๓๒. สมั มาทฏิ ฐิ ๓๓. สี่รอบพระนักษัตร ๓๔. หายใจใหเ้ ป็นสขุ ๓๕. อนสุ สตแิ ละสติปัฏฐาน ๓๖. อานาปานสติ ๓๗. อารมั ภพจนแห่งรายการพระพทุ ธศาสนา ๓๘. โอวาทพระธรรมเทศนา ๓๙. โอวาทและเทศนาตา่ งรส ๔๐. โอวาทานุศาสน์ ประเภทเทศนา ๑. ญาณสังวรเทศนา ๒. เถรธรรมกถา ๓. ทศพธิ ราชธรรม ๔. ทศพลญาณ ๕. เทศนาพิเศษ ๖. บารมี: บารมแี ละคู่มือปฏิบัติงานศาสนพธิ ี ๗. ปกณิ ณกเทศนา ๘. ประชุมพระธรรมเทศนาหน้าพระศพ พระเจ้าวรวงศเ์ ธอ พระองศ์เจา้ วิภาวดีรังสิต ๙. ปัญจคุณ ๑๐. ปัญจพลกถา ๑๑. ปยิ มหาราชานสุ รณกถา ๑๒. พระธรรมเทวาธิราช ๑๓. พระธรรมเทศนาทุลลภกถา ในการบำ�เพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทาน พระราชพิธีสมโภช กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ๒๐๐ ปี พระธรรมเทศนาในการสมโภชพระนคร ครบ ๑๐๐ ปี ๑๕๐ ปี และ ๒๐๐ ปี ๑๔. พระธรรมเทศนาในพระราชพธิ รี ัชมงั คลาภิเษก พ.ศ. ๒๔๕๐ - ๒๔๕๑ และ พ.ศ. ๒๕๓๑ ๑๕. พระธรรมเทศนา พรหมวหิ ารกถา ๑๖. พระธรรมเทศนา พทุ ธปทปี กถา ๑๗. พระธรรมเทศนาและบนั ทึกคติธรรม ๑๘. พระธรรมเทศนา โลกธรรมกถา 69

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ๑๙. พระธรรมเทศนา ศราทธพรตเทศนา ๒๐. พระธรรมเทศนา สจั จธรรมกถา ๒๑. พระมงคลวิเสสกถา ๒๒. พระมงคลวเิ สสกถา: รับพระราชทานถวายในพระราชพิธีเฉลมิ พระชนมพรรษา พ.ศ. ๒๕๑๗ ๒๓. พระมงคลวเิ สสกถาและพระธรรมเทศนาพเิ ศษ ๒๔. พทุ ธุปปาทาทิสขุ กถา ๒๕. มงคลเทศนา ๒๖. รวมบทพระธรรมเทศนา ๒๗. ลกฏุ ิกชาดกสาธกธรรมเทศนา ๒๘. ลักษณะตัดสนิ พระธรรมวินยั ๒๙. โลก - เหนอื โลก ๓๐. สมเดจ็ พระญาณสงั วร พระมงคลวเิ สสถกถา ๓๑. สังฆคุณและโอวาทปาตโิ มกขเทศนา ๓๒. อนุสติฐานกถา ๓๓. อาหุเนยโย การจดั ท�ำ ปทานกุ รมบาลี - ไทย - อังกฤษ - สันสกฤต สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงเป็นผู้อำ�นวยการในการจัดทำ�ปทานุกรมบาลี - ไทย - อังกฤษ - สนั สกฤต ฉบับพระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมพระจนั ทบรุ ีนฤนาถ ซ่งึ พระบาทสมเดจ็พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดพิมพ์ข้ึนในงานทำ�บุญอายุ๖๐ ปี หม่อมหลวงบัว กิติยากร พระชนนีของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เมื่อวันท่ี ๒๕พฤศจกิ ายน พุทธศักราช ๒๕๑๒ การรวบรวมและแปลหนงั สอื เก่ียวกบั พระพทุ ธศาสนา สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีพระดำ�รใิ ห้รวบรวมพระราชนิพนธ์และพระนิพนธ์เร่ืองต่าง ๆ ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส และสมเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ กรมหลวงวชริ ญาณวงศ์ จดั พมิ พเ์ ผยแพร่ และทรงจดั ใหพ้ ระภกิ ษไุ ทยรว่ มกบั พระภกิ ษชุ าวตา่ งประเทศ ชว่ ยกนั แปลหนงั สอื อนั เปน็ คมู่ อื ในการศกึ ษาพระพทุ ธศาสนา ซง่ึ เปน็ พระนพิ นธ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เป็นภาษาอังกฤษหลายเล่ม เช่น นวโกวาท วินัยมุขเล่ม ๑ - ๒ - ๓ พุทธประวัติ เล่ม ๑ - ๒ - ๓ เป็นต้น และนอกจากนี้ยังทรงได้ริเริ่มให้มีการแปลหนังสือพระพุทธศาสนาท่ีสำ�คัญ ๆ เป็นภาษาต่างประเทศ เพ่ือเป็นการเผยแผ่และเป็นคู่มือการศึกษาพระพุทธศาสนาสำ�หรับชาวตา่ งประเทศ เช่น หนงั สอื ภิกขปุ าตโิ มกข์ อปุ สมบทวิธี ทำ�วัตรสวดมนต์ เป็นต้น 70

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ พระเกียรตคิ ุณผู้นำ�สูงสุดแหง่ พระพทุ ธศาสนาโลก ประกาศถวายพระเกยี รตใิ หท้ รงดำ�รงตำ�แหนง่ ผ้นู ำ�สูงสดุ แห่งพระพทุ ธศาสนาโลก ในการประชมุ สุดยอดผนู้ ำ�ชาวพทุ ธโลก พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ทรงปฏบิ ตั พิ ระกรณยี กจิ ในตา่ งประเทศรวมถึงพระกรณียกิจเกื้อกูลแก่ชาวต่างประเทศในด้านต่าง ๆ มาเป็นอันมาก จึงทรงเป็นท่ีรู้จักและเคารพนับถือของพทุ ธบรษิ ทั ชาวตา่ งประเทศอยา่ งกวา้ งขวาง ครนั้ พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๔ รฐั บาลสาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมาได้ทูลถวายสมณศักด์ิสูงสุดแห่งคณะสงฆ์เมียนมา คือตำ�แหน่ง อภิธชมหารัฐคุรุ แด่สมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก โดยรฐั บาลสาธารณรฐั แหง่ สหภาพเมยี นมาไดเ้ ชญิ เคร่ืองสมณศักดิ์มามอบให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยของไทยเป็นผู้ทูลถวายแทน เน่ืองจากรัฐบาลสาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมียนมาไมส่ ะดวกท่จี ะทูลถวายดว้ ยตนเอง พุทธศักราช ๒๕๕๕ ที่ประชุมสุดยอดผู้นำ�ชาวพุทธโลกในการประชุมสุดยอดผู้นำ�ชาวพุทธโลก (WorldBuddhist Supreme Conference) จำ�นวน ๓๒ ประเทศ ณ ประเทศญปี่ นุ่ เมอื่ วนั ที่ ๑ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ได้มีมติถวายพระเกียรติให้ทรงดำ�รงตำ�แหน่ง “ผู้นำ�สูงสุดแห่งพระพุทธศาสนาโลก” (Supreme Holiness ofWorld Buddhism) แสดงถึงพระเกียรตคิ ณุ อันเป็นท่ปี ระจักษ์แกพ่ ุทธศาสนิกชนทัว่ โลก 71

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ปริญญาดษุ ฎีบัณฑิตกิตตมิ ศักดิ์ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทรงได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตตมิ ศกั ดิ์ ที่มหาวทิ ยาลยั และสถาบันการศกึ ษาตา่ งๆ ถวาย ดังน ้ี  พทุ ธศักราช ๒๕๒๙ มหาวิทยาลัยรามคำ�แหง ถวายปรญิ ญาปรัชญาดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศกั ดิ์ สาขา ปรัชญา  พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๒ มหาวิทยาลัยมหดิ ล ถวายปริญญาอกั ษรศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑิตกิตติมศกั ด์ิ สาขา ศาสนาเปรียบเทียบ  พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๓ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั สงฆแ์ หง่ คณะสงฆไ์ ทย ถวายปรญิ ญาพทุ ธศาสตรดุษฎบี ณั ฑิตกติ ตมิ ศกั ดิ์  พทุ ธศักราช ๒๕๓๗ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ถวายปริญญาศลิ ปศาสตรดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศกั ดิ์ สาขาปรัชญาและศาสนา  พุทธศักราช ๒๕๓๘ มหาวิทยาลัยนเรศวร ถวายปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขา บริหารการศกึ ษา  พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๙ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ถวายปรญิ ญาศลิ ปศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์ สาขาปรชั ญาและศาสนา  พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๑ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น ถวายปรญิ ญาดษุ ฎบี ัณฑติ กิตตมิ ศักด์ิ สาขาภาษาไทย  พุทธศักราช ๒๕๔๓ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ถวายปริญญาศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาปรชั ญาและศาสนา  พุทธศักราช ๒๕๔๕ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ถวายปริญญาศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาไทศกึ ษา  พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั กาญจนบรุ ี ถวายปรญิ ญาครศุ าสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ด์ิ สาขาการบริหารการศกึ ษา  พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๘ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั มหาสารคาม ถวายปรญิ ญาครศุ าสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์ สาขาการบริหารการศกึ ษา  พุทธศักราช ๒๕๕๔ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต ถวายปริญญาครุศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักด์ิ สาขาวิชาการบรหิ ารการศกึ ษา  พุทธศักราช ๒๕๕๖ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ถวายปริญญาศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต กิตติมศกั ด์ิ สาขาพทุ ธศาสนศ์ ึกษา ทีฆายโุ ก โหตุ สังฆราชา 72

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล ถวายปรญิ ญาอักษรศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศักดิ์ สาขาศาสนาเปรียบเทียบ ณ พระอโุ บสถวัดบวรนิเวศวหิ าร พุทธศักราช ๒๕๓๒ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ถวายปรญิ ญาศลิ ปศาสตรดุษฎีบัณฑติ กิตติมศักดิ์ สาขาปรชั ญาและศาสนา พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๓ 73



ภาคที่ การจดั เตรยี มงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖



การจดั เตรยี มงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในมหามงคลสมัยอันพิเศษย่ิงท่ีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกมีพระชันษา ๑๐๐ ปี ในวันพฤหัสบดี ที่ ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ รัฐบาล คณะสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารอันเป็นที่สถิตของสมเด็จพระสังฆราช ตลอดจนศิษยานุศิษย์ และพุทธศาสนิกชน ได้พร้อมใจกันจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ทั้งงานพระราชพิธี งานรัฐพิธี งานศาสนพิธี การบำ�เพ็ญกุศล และกิจกรรมอันเป็นสาธารณประโยชน์ ตลอดจนการเผยแพร่พระประวัติ พระศาสนกิจ และพระเกียรติคุณ เพ่ือเทิดพระเกียรติและน้อมถวายเป็นพระกุศลแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เร่ิมแต่วันอาทิตย์ ท่ี ๒๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ อันเป็นวันคล้ายวันที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สถาปนาสมเด็จพระญาณสังวร เป็นสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก เมอื่ พทุ ธศักราช ๒๕๓๒ ไปจนถงึ วันอังคาร ที่ ๓๑ ธันวาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ในการน้ี นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ได้มีคำ�สั่งแต่งตั้งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานในส่วนของรัฐบาล และพระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญฺาคโม) ประธานกรรมการวัดบวรนิเวศวิหารได้มีคำ�สั่งแต่งตั้งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานในส่วนของวัดบวรนิเวศวิหาร เพื่อร่วมประสานการจัดเตรียมงานทั้งในภาครัฐ ภาคเอกชน คณะสงฆ์ ศิษยานุศิษย์ และพุทธศาสนิกชน ให้ดำ�เนินไปด้วยความเรียบร้อยและสมพระเกยี รติ 77

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ การแต่งตงั้ คณะกรรมการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯการแต่งตง้ั คณะกรรมการอำ� นวยการจดั งานฉลองพระชนั ษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ของรฐั บาล นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีได้มีคำ�สั่งสำ�นักนายกรัฐมนตรี แต่งต้ังคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงาน และคณะกรรมการฝา่ ยต่าง ๆ เพอ่ื ชว่ ยเหลอื การปฏิบตั งิ านรวม ๕ คณะ ดังนี้ ๑. คณะกรรมการอ�ำ นวยการจดั งานฉลองพระชนั ษาสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๑ คณะกรรมการประกอบด้วย คณะที่ปรึกษา ฝ่ายบรรพชิตและฝ่ายฆราวาส มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการ ส่วนราชการภาครัฐภาคเอกชนท่ีเกี่ยวข้อง เป็นกรรมการ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรีเปน็ กรรมการและเลขานุการ มีอำ�นาจหน้าท่ีดังนี้ (๑) พิจารณาแนวทางการดำ�เนินงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (๒) พิจารณามอบหมายภารกิจตามแผนงาน โครงการ และกิจกรรม ให้หน่วยงานที่เก่ียวข้องรับไปดำ�เนินการ (๓) แตง่ ตง้ั คณะกรรมการ คณะอนกุ รรมการ หรอื คณะท�ำ งานฝา่ ยตา่ ง ๆ เพอื่ ชว่ ยเหลอื การปฏบิ ตั งิ านตามทเ่ี หน็ สมควร (๔) ดำ�เนนิ การอื่น ๆ ในสว่ นทเ่ี กี่ยวขอ้ ง ๒. คณะกรรมก า รฝา่ ยพธิ ี งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖๒ คณะกรรมการประกอบด้วย รองนายกรัฐมนตรี (นายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาล) เป็นประธาน—————————————————๑ คำ�สั่งสำ�นักนายกรัฐมนตรี ท่ี ๑๙๙/๒๕๕๖ เร่ือง แต่งตั้งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๓ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ และคำ�ส่งั ท่ี ๔๓ /๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๑ กมุ ภาพนั ธ์ พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ (ดภู าคผนวก)๒ คำ�สั่งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ที่ ๑/๒๕๕๖ เร่อื ง แต่งตงั้ คณะกรรมการฝา่ ยพิธี งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณ สงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๒๓ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ และค�ำ สงั่ ท่ี ๗/๒๕๕๖ ลงวันท่ี ๑๑ กรกฎาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ (ดภู าคผนวก) 78

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖กรรมการ ส่วนราชการภาครัฐภาคเอกชนท่ีเกี่ยวข้อง เป็นกรรมการ ผู้อำ�นวยการสำ�นักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ เปน็ กรรมการและเลขานกุ าร มีอำ�นาจหน้าท่ดี ังนี้ (๑) ด�ำ เนินการจดั งานพระราชพธิ ี รฐั พิธี ศาสนพิธี และพธิ กี ารตา่ ง ๆ ให้เป็นไปดว้ ยความเรียบร้อย (๒) แตง่ ต้งั คณะอนกุ รรมการหรือคณะทำ�งานเพ่ือชว่ ยเหลือการปฏบิ ัติงานตามทเ่ี ห็นสมควร (๓) รายงานผลการด�ำ เนินงานใหค้ ณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฯ เพื่อทราบ (๔) ดำ�เนนิ การอืน่ ๆ ทเ่ี กีย่ วข้อง ๓. คณะกรรมการฝ่ายจัดนิทรรศการและกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๓ คณะกรรมการประกอบด้วย รองนายกรัฐมนตรี (นายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาล) เป็นประธานกรรมการ ส่วนราชการภาครัฐภาคเอกชนที่เก่ียวข้อง เป็นกรรมการ ปลัดสำ�นักนายกรัฐมนตรี เป็นกรรมการและเลขานกุ าร มอี �ำ นาจหนา้ ที่ดังนี้ (๑) ด�ำ เนนิ การจัดนิทรรศการและกจิ กรรมทางพระพทุ ธศาสนาให้เป็นไปด้วยความเรียบรอ้ ย (๒) แต่งตง้ั คณะอนกุ รรมการหรอื คณะทำ�งานเพอื่ ช่วยเหลอื การปฏบิ ัตงิ านตามทเ่ี ห็นสมควร (๓) รายงานผลการดำ�เนนิ งานให้คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฯ เพือ่ ทราบ (๔) ดำ�เนินการอืน่ ๆ ที่เกี่ยวขอ้ ง ๔. คณะกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๔ คณะกรรมการประกอบด้วย รองนายกรัฐมนตรี (นายนิวัฒน์ธำ�รง บุญทรงไพศาล) เป็นประธานกรรมการ (เดมิ รฐั มนตรปี ระจ�ำ ส�ำ นกั นายกรฐั มนตรี นางสาวศนั สนยี ์ นาคพงศ์ เปน็ ประธานกรรมการ) สว่ นราชการภาครฐั ภาคเอกชนทเี่ กย่ี วขอ้ ง เปน็ กรรมการ รองอธบิ ดกี รมประชาสมั พนั ธ์ (นายประวนิ พฒั นะพงษ)์ เปน็ กรรมการและเลขานกุ าร มีอ�ำ นาจหนา้ ที่ดงั นี้ (๑) ด�ำ เนนิ การจัดท�ำ แผนประชาสมั พนั ธใ์ หเ้ ป็นไปด้วยความเรยี บร้อย—————————————————๓ คำ�ส่ังคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ท่ี ๒/๒๕๕๖ เร่ือง แต่งตั้งคณะกรรมการฝ่ายจัดนิทรรศการและกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลงวนั ที่ ๒๓ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ และค�ำ ส่งั ที่ ๘/๒๕๕๖ ลงวันท่ี ๑๑ กรกฎาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ (ดูภาคผนวก)๔ คำ�สั่งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ท่ี ๓/๒๕๕๖ เร่ือง แต่งตั้งคณะกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลงวนั ที่ ๒๓ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ค�ำ สัง่ ที่ ๕/๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๑๖ พฤษภาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ ค�ำ สัง่ ท่ี ๖/๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๔ มถิ ุนายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ และ ค�ำ ส่ังที่ ๙/๒๕๕๖ ลงวนั ท่ี ๑๑ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (ดูภาคผนวก) 79

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ (๒) แตง่ ต้งั คณะอนกุ รรมการหรอื คณะท�ำ งานเพ่ือชว่ ยเหลือการปฏบิ ตั งิ านตามท่เี หน็ สมควร (๓) รายงานผลการด�ำ เนนิ งานให้คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฯ เพอื่ ทราบ (๔) ดำ�เนนิ การอืน่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ๕. คณะกรรมการฝ่ายจัดทำ�หนังสือที่ระลึกและจดหมายเหตุ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖๕ คณะกรรมการประกอบดว้ ย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เปน็ ประธานกรรมการ สว่ นราชการภาครัฐภาคเอกชนที่เกี่ยวข้อง เป็นกรรมการ อธิบดีกรมศิลปากร เป็นกรรมการและเลขานุการ มีอำ�นาจหน้าที่ดังนี้ (๑) ด�ำ เนนิ การจดั ท�ำ หนังสือที่ระลกึ และจดหมายเหตุให้เป็นไปด้วยความเรยี บร้อย (๒) กำ�หนดหลักเกณฑแ์ ละพจิ ารณากล่ันกรองหนงั สอื ทีร่ ะลกึ ของหนว่ ยงานที่เสนอขอร่วมจดั ทำ� (๓) แตง่ ต้งั คณะอนกุ รรมการหรอื คณะท�ำ งานเพอ่ื ชว่ ยเหลอื การปฏิบัติงานตามท่ีเหน็ สมควร (๔) รายงานผลการด�ำ เนินงานใหค้ ณะกรรมการอำ�นวยการจดั งานฯ เพอ่ื ทราบ (๕) ด�ำ เนินการอ่ืน ๆ ทีเ่ ก่ียวขอ้ งการแตง่ ตง้ั คณะกรรมการอ�ำนวยการงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายกของวัดบวรนิเวศวหิ าร วัดบวรนิเวศวิหาร ที่สถิตของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกได้แต่งต้ังคณะกรรมการอำ�นวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรณิ ายก และคณะอนุกรรมการฝา่ ยต่าง ๆ รวม ๖ คณะ ดงั น้ี ๑. คณะกรรมการอำ�นวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๖ พระเทพสารเวที (บญุ ยนต์ ปญุ ฺ าคโม) ประธานกรรมการวดั บวรนเิ วศวหิ าร มคี �ำ สงั่ วดั บวรนเิ วศวหิ ารแตง่ ตงั้ คณะกรรมการอ�ำ นวยการฯ ประกอบดว้ ย คณะทป่ี รกึ ษา สมเดจ็ พระวนั รตั (จนุ ท์ พรฺ หมฺ คตุ โฺ ต) เปน็ ประธาน—————————————————๕ คำ�สั่งคณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ท่ี ๔/๒๕๕๖ เร่ือง แต่งต้ังคณะกรรมการฝ่ายจัดทำ�หนังสือท่ีระลึกและจดหมายเหตุ งานฉลอง พระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ลงวันท่ี ๒๓ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ (ดูภาคผนวก)๖ คำ�ส่ังวัดบวรนิเวศวิหาร ท่ี ๐๐๔/๒๕๕๕ เร่ือง แต่งตั้งคณะกรรมการอำ�นวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ลงวนั ที่ ๓ กันยายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ (ดภู าคผนวก) 80

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖อำ�นวยการ พระสงฆ์ทเี่ ก่ียวข้อง เปน็ กรรมการ พระเทพปรยิ ตั วิ ิมล (แสวง ธมเฺ มสโก) เปน็ กรรมการและเลขานกุ ารรปู ที่ ๑ มอี �ำ นาจหนา้ ท่ดี งั นี้ (๑) อำ�นวยความสะดวกให้คณะกรรมการฝ่ายต่าง ๆ ในการดำ�เนินการจัดงานฉลองพระชันษา๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (๒) พิจารณาและให้ความเห็นชอบหรืออนุมัติ การดำ�เนินกิจกรรมต่าง ๆ แก่หน่วยงาน องค์กรหรือคณะบุคคลที่ประสงค์ขอรับการสนับสนุนเพ่ือดำ�เนินกิจกรรมเก่ียวกับงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ให้เป็นไปอย่างถูกต้อง พิจารณาอนุมัติและก�ำ กับการขออนุญาตน�ำ ตราสัญลักษณง์ านฉลองพระชันษา ๙๙ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๕ และตราสัญลกั ษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม๒๕๕๖ ไปใช้ในการตา่ ง ๆ ใหเ้ ปน็ ไปดว้ ยความถูกต้องและสมพระเกยี รติ แล้วแจ้งใหค้ ณะกรรมการวดั บวรนิเวศวหิ ารทราบเปน็ คราว ๆ ไป (๓) รบั ทราบและแก้ไขอุปสรรคปญั หาในการดำ�เนนิ งานของคณะกรรมการฝา่ ยต่าง ๆ (๔) ให้แตง่ ต้ังคณะอนุกรรมการเพิม่ เตมิ ได้ตามความเหมาะสม (๕) ประสานงานกับคณะกรรมการหรือหน่วยงานต่าง ๆ เพ่ือให้การดำ�เนินงานฉลองพระชันษา๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ดำ�เนินไปด้วยความเรียบร้อยสมพระเกียรติ สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) ประธานอำ�นวยการงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ได้มีคำ�ส่ังคณะกรรมการอำ�นวยการฯ แต่งตั้งคณะอนุกรรมการฝา่ ยตา่ ง ๆ ดงั น๗้ี ๒. คณะอนกุ รรมการฝา่ ยพระราชพธิ ีและบำ�เพ็ญพระกุศล คณะอนุกรรมการประกอบด้วย คณะท่ีปรึกษา พระราชวิสุทธิญาณ (จิรพล อธิจิตฺโต) เป็นประธานอนุกรรมการ พระสงฆ์ที่เก่ียวข้อง เป็นอนุกรรมการ พระศรีวิสุทธิกวี (ไฉน จิตฺตสุทฺโธ) เป็นอนุกรรมการและเลขานุการ มีอ�ำ นาจหนา้ ที่ดงั น้ี (๑) ด�ำ เนนิ การจดั พระราชพธิ ี ศาสนพธิ ี และพธิ กี ารตา่ ง ๆ ใหถ้ กู ตอ้ งตามประเพณแี ละสมพระเกยี รติ (๒) ประสานงานกบั คณะกรรมการดา้ นตา่ ง ๆ และบคุ คลทเี่ กยี่ วขอ้ ง เพอ่ื ใหก้ ารด�ำ เนนิ งานเปน็ ไปดว้ ยความเรียบรอ้ ยและสอดคลอ้ งกนั (๓) ปฏบิ ัตงิ านต่าง ๆ ตามทีไ่ ด้รับมอบหมาย (๔) ด�ำ เนินการอ่ืน ๆ ทเี่ กย่ี วข้อง—————————————————๗ ค�ำ สง่ั คณะกรรมการอ�ำ นวยการฯ ที่ ๑/๒๕๕๕ เรอื่ ง แตง่ ตงั้ คณะอนกุ รรมการงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ลงวันท่ี ๕ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๕๕ และคำ�สั่งที่ ๑ /๒๕๕๖ ลงวันท่ี ๒๓ สงิ หาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ (ดภู าคผนวก) 81

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ๓. คณะอนุกรรมการฝ่ายประชาสมั พนั ธ์ คณะอนุกรรมการประกอบด้วย คณะที่ปรึกษา พระธรรมบัณฑิต (อภิพล อภิพโล) เป็นประธานอนกุ รรมการ พระสงฆ์ท่ีเกยี่ วข้อง เปน็ อนุกรรมการ พระอนิลมาน ธมมฺ สากิโย๘ เปน็ อนกุ รรมการและเลขานุการมอี ำ�นาจหนา้ ทด่ี ังน้ี (๑) ประชาสัมพันธ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก และเชิญชวนให้พุทธศาสนิกชนมามีส่วนร่วมในการฉลองตามช่องทางการส่ือสารต่าง ๆ อย่างกวา้ งขวาง (๒) ประชาสมั พันธ์ เชิญชวน และประสานงานใหภ้ าครัฐและภาคเอกชนได้มสี ว่ นรว่ มในการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี รวมถึงถ่ายทอดสดงานพระราชพิธีฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวรสมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (๓) จัดทำ�สื่อประชาสัมพนั ธใ์ นรูปแบบตา่ ง ๆ ท่ีประชาชนเข้าถงึ ขอ้ มลู โดยงา่ ย (๔) ประสานงานกับคณะกรรมการด้านต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เพ่ือให้การดำ�เนินงานเป็นไปด้วยความเรียบรอ้ ยและสอดคล้องกัน (๕) ปฏิบัติงานตา่ ง ๆ ตามที่ไดร้ บั มอบหมาย (๖) ด�ำ เนินการอืน่ ๆ ทเี่ ก่ียวข้อง ๔. คณะอนกุ รรมการฝ่ายเผยแพร่พระประวัติ พระศาสนกิจ พระเกียรติคุณ และผลงาน สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก คณะอนกุ รรมการประกอบดว้ ย คณะทป่ี รกึ ษา พระเทพปรยิ ัตวิ ิมล (แสวง ธมฺเมสโก) เป็นประธานอนุกรรมการ พระสงฆ์และฆราวาสทีเ่ กี่ยวขอ้ ง เปน็ อนุกรรมการ พระราชพทุ ธมิ นุ ี (หมอ่ มหลวงคิวปดิ ปิยโรจโน)เป็นอนุกรรมการและเลขานกุ าร มีอ�ำ นาจหน้าทด่ี งั น้ี (๑) พจิ ารณากลน่ั กรองแลว้ น�ำ เสนอตราสญั ลกั ษณง์ านฉลองพระชนั ษา๑๐๐ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก (๒) รวบรวม เรียบเรียง พระประวัติ พระศาสนกิจ พระเกียรติคุณ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เพ่ือการจัดพิมพ์หนังสือที่ระลึก เพื่อการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ทางสื่อวิทยุโทรทัศน์และสื่ออิเลก็ ทรอนกิ สต์ ่าง ๆ (๓) จัดพมิ พห์ นังสือที่ระลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายก—————————————————๘ ตอ่ มาในวนั พฤหสั บดี ที่ ๓ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๖ ไดร้ บั พระราชทานสมณศกั ดเิ์ ปน็ พระราชาคณะชน้ั สามญั ที่ พระศากยวงศ์ วสิ ทุ ธิ์ (อนิลมาน ธมมฺ สากิโย) 82

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ (๔) พิจารณากำ�หนดรูปแบบกิจกรรมงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (๕) ประสานงานกับคณะกรรมการด้านต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง เพ่ือให้การดำ�เนินงานเป็นไปด้วยความเรยี บร้อยและสอดคลอ้ งกนั (๖) ปฏบิ ตั ิงานต่าง ๆ ตามท่ไี ด้รับมอบหมาย (๗) ดำ�เนินการอืน่ ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง ๕. คณะอนุกรรมการฝ่ายจัดนทิ รรศการและกจิ กรรมฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณ สงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก คณะอนุกรรมการประกอบด้วย คณะท่ีปรึกษา พระเทพปริยัติวิมล (แสวง ธมฺเมสโก) เป็นประธานอนุกรรมการ พระสงฆ์และฆราวาสที่เกี่ยวข้อง เป็นอนุกรรมการ พระอนิลมาน ธมฺมสากิโย เป็นอนุกรรมการและเลขานกุ าร มีอ�ำ นาจหน้าทดี่ งั นี้ (๑) พิจารณา และนำ�เสนอรูปแบบการจัดนิทรรศการ และกิจกรรมต่าง ๆ ในงานฉลองพระชันษา๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก (๒) ด�ำ เนนิ การและอำ�นวยความสะดวกใหแ้ ก่ผูจ้ ดั ตามความเหมาะสม (๓) จัดกิจกรรมงานวิชาการ และกิจกรรมทางพระพทุ ธศาสนาทัง้ ในประเทศและต่างประเทศ (๔) ประสานงานกับคณะกรรมการด้านต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้อง เพ่ือให้การดำ�เนินงานเป็นไปด้วยความเรียบรอ้ ยและสอดคล้องกนั (๕) ปฏิบตั ิงานตา่ ง ๆ ตามท่ไี ด้รบั มอบหมาย (๖) ดำ�เนินการอน่ื ๆ ท่เี ก่ียวขอ้ ง ๖. คณะอนุกรรมการฝ่ายสถานทแี่ ละปฏิคม คณะอนุกรรมการประกอบด้วย คณะท่ีปรึกษา พระราชสุมนต์มุนี (ถาวร อธิวโร) เป็นประธานอนุกรรมการ พระสงฆ์และฆราวาสท่ีเกี่ยวข้อง เป็นอนุกรรมการ พระครูวิสุทธิธรรมภาณ (สาโรจน์ ปิยโรจโน)เปน็ อนกุ รรมการและเลขานุการ มีอำ�นาจหนา้ ทดี่ งั น้ี (๑) จัดเตรียมสถานท่ีพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ พระสงฆ์ฉันภัตตาหารเพล สถานท่ีลงนามถวายพระพร รวมท้ังสถานท่ีตา่ ง ๆ ทเี่ กยี่ วกบั การจัดกิจกรรมงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วรสมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (๒) ตอ้ นรบั พระเถรานุเถระ และบุคคลส�ำ คัญตา่ ง ๆ ท่ีเขา้ รว่ มงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก 83

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ (๓) ประสานงานกับคณะกรรมการด้านต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง เพ่ือให้การดำ�เนินงานเป็นไปด้วยความเรยี บร้อยและสอดคลอ้ งกนั (๔) ปฏิบตั ิงานตา่ ง ๆ ตามทีไ่ ด้รบั มอบหมาย (๕) ดำ�เนินการอื่น ๆ ท่เี กีย่ วข้อง ๗. คณะอนกุ รรมการฝา่ ยด�ำ เนินการและประสานงาน คณะอนุกรรมการประกอบด้วย พระเทพปริยัติวิมล (แสวง ธมฺเมสโก) เป็นประธานอนุกรรมการพระราชพทุ ธมิ นุ ี (หม่อมหลวงควิ ปิด ปยิ โรจโน) เป็นอนกุ รรมการและเลขานุการ มีอำ�นาจหน้าทดี่ งั น้ี (๑) พจิ ารณาบรรจโุ ครงการ แผนงาน หรอื กจิ กรรมเพอื่ รว่ มเฉลมิ ฉลองวาระ ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (๒) ประสานเร่ืองการจัดทำ�งบประมาณ และประสานงานกับคณะกรรมการฝ่ายต่าง ๆ ในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ให้เป็นไปด้วยความเรยี บร้อย (๓) แต่งต้ังคณะท�ำ งานฝ่ายต่าง ๆ เพอ่ื ปฏบิ ัตงิ านตามสมควร (๔) ปฏบิ ัติงานตา่ ง ๆ ตามท่ไี ด้รับมอบหมาย (๕) ดำ�เนินการอื่น ๆ ที่เกย่ี วขอ้ งการก�ำหนดกรอบวงเงินงบประมาณเป็นค่าใชจ้ า่ ยในการดำ� เนินงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ของรฐั บาล ได้ก�ำ หนดกรอบวงเงนิ งบประมาณในการดำ�เนินงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม๒๕๕๖ เป็นเงิน ๑๐๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท (หน่ึงร้อยเอ็ดล้านบาทถ้วน) เพ่ือเป็นค่าใช้จ่ายให้แก่คณะกรรมการฝ่ายตา่ ง ๆ และหน่วยงานทเ่ี กย่ี วข้อง ดงั น้ี 84

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ชื่อการจดั งานและกำ�หนดระยะเวลาของการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ วัดบวรนิเวศวิหาร และสำ�นักราชเลขาธิการ ได้ร่วมกันก�ำ หนดช่อื การจัดงานฉลองพระชันษาฯ ดังน้ี ชอื่ การจดั งานภาษาไทยคอื “งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖” ชื่อการจัดงานภาษาอังกฤษ คือ “The Celebration of the 100th Birthday Anniversary of His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara the Supreme Patriarch of Thailand 3rd October 2013” กำ�หนดระยะเวลาของการจัดงานฉลองพระชันษาฯ ต้ังแต่วันอาทิตย์ ท่ี ๒๑ เมษายน ถึงวันอังคาร ท่ี ๓๑ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เนื่องจากวันอาทิตย์ ท่ี ๒๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๖ เป็นวันครบ๒ รอบ หรอื ๒๔ ปี ของการไดร้ ับพระราชทานสถาปนาเปน็ สมเดจ็ พระสังฆราช 85

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ตราสญั ลกั ษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ตราสญั ลกั ษณง์ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ วัดบวรนิเวศวิหาร ได้รับความอนุเคราะห์จากกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ในการออกแบบตราสัญลักษณ์เพื่อใช้ในงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พร้อมท้งั จดั ทำ�ความหมายของตราสญั ลกั ษณ์งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี เป็นภาษาไทย และได้รับความอนุเคราะห์จากท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ รองราชเลขาธิการ จัดทำ�ความหมายของตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี เปน็ ภาษาองั กฤษ จากนน้ั วดั บวรนเิ วศวหิ ารจงึ น�ำ ไปจดั พมิ พเ์ ผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์งานต่อไป 86

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ลักษณะและความหมายของตราสัญลักษณง์ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี อักษรพระนาม ญ.ส.ส. ย่อมาจากสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกอักษร ญ. สีฟา้ (มอคราม) หมายถงึ วันประสูติ คอื วนั ศุกร์ อกั ษร ส. สขี าว หมายความวา่ ทรงบริสทุ ธ์ิวเิ ศษเป็นศรศี ภุ มงคลในพระบวรพทุ ธศาสนา อกั ษร ส. สเี หลอื ง หมายความวา่ ทรงเปน็ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก องคป์ ระมขุแหง่ คณะสงฆ์ อักษรพระนาม ญ.ส.ส. อยู่ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ช้ัน อันเป็นเครื่องยศสมณศักด์ิ สำ�หรับสมเด็จพระสังฆราช รูปอักษรพระนามและฉัตรอยู่ภายในมณฑลประภา คือรัศมีพระเจ้า หมายความว่าทรงเป็นผู้ปราศจากมลทิน อันสืบวงศ์ของพระชินสีห์บรมศาสดา มีรูปช้างไอราวัตชูครอบรัศมีมณฑลอยู่ หมายถึงทรงดำ�รงตำ�แหน่งสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และหมายถึงทรงอุบัติในสกุล คชวัตร ใต้รูปช้างไอราวัต มีเลขมหามงคล “๑๐๐” หมายถึงทรงเจริญพระชันษายืนยาวนานกว่าสมเด็จพระสังฆราชองค์อ่ืนใดในอดีตท่ีผ่านมา ด้านล่างสุดผูกเป็นแพรแถบสีหงชาด (ชมพู) ขอบขลิบทอง ปลายท้ังสองเป็นช่อกระหนกมขี ้อความอักษรสที องวา่ “การฉลองพระชนั ษา ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖” ปลายแพรแถบขา้ งขวาของตราสญั ลักษณ์เขียน “๒๔๕๖” เปน็ ปี พ.ศ. ประสูติ แถบข้างซา้ ยเขียนปีที่ฉลองพระชนั ษา ครบ ๑๐๐ ปี พ.ศ. “๒๕๕๖”๙ The Royal Emblem In Commemoration of the Celebrations on the Occasion of the 100th Birthday Anniversary of His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand 3rd October B.E. 2556 (2013) The Royal Emblem depicts the Royal Cypher of His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara,the Supreme Patriarch of Thailand. The Thai letter “ญ” (Yor) in blue indicates His Holiness’ day ofBirth which is Friday. The white Thai letter “ส” (Sor) refers to His auspicious insight of the teachingsof the Lord Buddha and the yellow Thai letter “ส” (Sor) signifies His Holiness the Supreme Patriarch,Head of the Thai Sangha. The Royal Cypher is placed under the Three-Tiered Umbrella which signifies theecclesiastical honorific rank for the Supreme Patriarch. The frame of the Royal Cypher and theumbrella are encircled with the Lord Buddha’s rays of light meaning His Holiness, the upholder—————————————————๙ การอธิบายซ้าย - ขวา ในตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ คงไว้ตามเอกสารท่ีเผยแพร่เป็นทางการ แต่ในรูป ตราสัญลักษณ์ ปีประสูติ ๒๔๕๖ อยู่ด้านซ้าย ปีฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๒๕๕๖ อยู่ด้านขวา เหมือนดังเช่นการอธิบาย ซ้าย - ขวา ท่ีปรากฏในท่ตี ่าง ๆ ในจดหมายเหตุนี้ ซึ่งถือตามซ้าย - ขวา ของผดู้ ู 87

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖of Phra Shinnasi, the Buddha, is deprived of sin. The Aiyaravat elephant above the said rayssignifies His Holiness who is a Supreme Patriarch of the Rattanakosin period, was born in thelineage of Gajavatra. The Thai numeral “๑๐๐” (100) beneath the elephant marks this auspiciousyears of His Holiness’ birthday which is longer than any birthday of other Supreme Patriarchs inThai history. At the base of the Royal Emblem is a strip of pink ribbon trimmed with gold, twoends of the ribbon embellished with “Kranok” decorative design, bearing the words of theCelebrations of the Birthday Anniversary of His Holiness, 3rd October B.E. 2556 (2013). The rightside of the end of the ribbon is written with the year of birth of His Holiness in B.E. 2456 (1913),while on the left side, is the year of the Celebrations of the 100th Birthday Anniversary ofHis Holiness in B.E. 2556 (2013)๑๐ นายสมชาย ศุภลักษณ์อัมไพพร นายช่างศิลปกรรมชำ�นาญงาน สำ�นักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากรกระทรวงวัฒนธรรม ผู้ออกแบบตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ให้คำ�อธิบายเกี่ยวกับความคิดในการออกแบบวา่ อักษรพระนาม ญ.ส.ส. มาจาก สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกซึ่งเฉลิมพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏ ท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระกรุณาโปรดถวายแด่ สมเดจ็ พระญาณสังวร (เจรญิ คชวตั ร สุวฑฒฺ โน ป.ธ. ๙) อกั ษร ญ. สีฟ้า (มอคราม)หมายถงึ วนั ประสตู ิ คอื วนั ศกุ ร์ อกั ษร ส. สขี าว หมายวา่ ทรงบรสิ ทุ ธว์ิ เิ ศษเปน็ ศรศี ภุ มงคลในพระบวรพทุ ธศาสนาอักษร ส. สีเหลือง ว่าทรงเป็นสกลมหาสังฆปริณายก ประธานาธิบดีสงฆ์ ผู้ทรงคุณเลิศย่ิง เป็นผู้นำ�คณะสงฆ์หมู่ใหญท่ ้ังปวง พระนาม ญ.ส.ส. อยู่ภายใต้เศวตฉัตร ๓ ช้ัน อันเป็นเครื่องยศสมณศักด์ิ สำ�หรับที่สมเด็จพระสังฆราชเป็นฉตั รผา้ ขาว ๓ ชัน้ แตล่ ะช้ันมรี ะบาย ๒ ชน้ั ขลิบทองแผล่ วด ช้ันลา่ งสดุ ห้อยอบุ ะจ�ำ ปาทอง อักษรพระนามและฉตั รอยู่ภายในมณฑลประภา คือ รัศมพี ระเจ้า หมายวา่ ทรงเปน็ ผู้ปราศจากมลทิน อันสบื วงศ์ของพระชินสีห์บรมศาสดา อักษรพระนามภายใต้พระเศวตฉัตรภายในรัศมีพระเจ้าสถิตบนรัตนสิงหาสน์ มีรูปช้างไอราวัตชูกรอบรัศมีมณฑลอยู่ หมายถึง ทรงดำ�รงตำ�แหน่งสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และหมายถึงทรงอุบัติในสกุล คชวัตร พื้นรูปทั้งหมดระบายสีขาบ (น้ําเงินเข้ม) หมายถึง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ผทู้ รงเปน็ อคั รศาสนปู ถมั ภก พระบวรพทุ ธศาสนา ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ ม—————————————————๑๐ การอธิบายซ้าย - ขวา ในตราสัญลักษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ คงไว้ตามเอกสารที่เผยแพร่เป็นทางการ แต่ในรูป ตราสัญลักษณ์ ปีประสูติ ๒๔๕๖ อยู่ด้านซ้าย ปีฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี ๒๕๕๖ อยู่ด้านขวา เหมือนดังเช่นการอธิบาย ซ้าย - ขวา ทีป่ รากฏในทตี่ า่ ง ๆ ในจดหมายเหตุนี้ ซึ่งถอื ตามซา้ ย - ขวา ของผู้ดู 88

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ใหม้ ีการพระราชพิธสี ถาปนาสมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ขน้ึ ดำ�รงต�ำ แหนง่ เป็นลำ�ดับท่ี ๑๙ แห่งกรงุ รตั นโกสินทร์ ใตร้ ปู ชา้ งไอราวตั มเี ลขมหามงคล ๑๐๐ ว่าทรงเจรญิ พระชนมายุยงิ่ ยืนยาวนานกว่าองค์อ่ืนใดในพระราชพงศาวดารแห่งสยาม งวงแห่งไอราวตั จบั ช่ออุบะดอกไม้ทองห้อยลอดเลขมหามงคลลงมา ปลายเทา้รตั นสิงหาสน์ผูกออกเปน็ รปู เทวารักษ์อภบิ าล ประคองชอ่ พ่มุ ปทุมสวุ รรณฉตั ร ถวายพระพรชัยใหท้ รงพระสราญพระหทัย พระวรกาย และทรงเจริญพระชนมายุไพบูลย์ย่ิงอยู่ข้างละองค์ ด้านล่างสุดผูกเป็นแพรแถบสีหงชาด(ชมพู) ขอบขลิบทอง ปลายทั้งสองเป็นช่อกระหนก มีข้อความอักษรสีทองว่า การฉลองพระชันษา ๓ ตุลาคม๒๕๕๖ ปลายแพรแถบขา้ งขวาของตราสญั ลกั ษณเ์ ขียน ๒๔๕๖ เปน็ ปี พ.ศ. ประสูติ แถบข้างซา้ ยเขยี นปีทฉี่ ลองพระชนั ษาครบ ๑๐๐ ปี พ.ศ. ๒๕๕๖ อน่ึงลายรูปสัญลักษณ์ผูกอยู่ในทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ซึ่งทางช่างโบราณวิธีถือว่า เป็นลายมหาศุภมงคลมเี กยี รติยศยงิ่ ช่อพุ่มปทุมสุวรรณฉัตร (พุ่มบัวทองทั้งคู่) ท่ีเทพยดาเชิญอยู่ในมือ เอาธรรมเนียมโบราณราชประเพณีการตั้งต้นไม้เงิน - ทอง ข้างพระที่นั่ง โดยตั้งต้นไม้ทองอยู่เคียงพระที่นั่งเป็นคู่หน้า ถัดเข้าไปจึงเป็นคู่เงินดงั พระราชนพิ นธ์เงาะปา่ ของพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ความว่า “เหมอื นต้นไม้ทองต้ังอยู่ทั้งคู่”ท้ังนี้เพราะเอาของมคี า่ มากนำ� คชไอราวัต (เอราวัณ) สัญลักษณ์แห่งเมืองอินทร์ คือ กรุงรัตนโกสินทร์ ตามนามเมืองและออกเสียงคลา้ ยกับค�ำ คชวตั ร อันเป็นนามพระชาตสิ กุลเดิมของสมเดจ็ พระสังฆราชพระองคน์ ี้ การพิจารณาค�ำ ขออนุญาตใชต้ ราสญั ลกั ษณ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปฯี คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรณิ ายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ได้มอบหมายใหว้ ดั บวรนเิ วศวิหารเป็นหนว่ ยงานพจิ ารณาคำ�ขออนุญาตใช้ตราสัญลักษณ์ ในกรณีท่ีมีหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชน แจ้งขออนุญาตใช้ตราสัญลักษณ์ โดยมีกรอบการพิจารณาว่า การประดับตราสัญลักษณ์ในกำ�หนดระยะเวลาการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ไม่ต้องขออนุญาต แต่หากจะประดับในส่ิงของหรือส่ิงก่อสร้างท่ีมีลักษณะเป็นการถาวรซ่ึงอาจเพ่ือการค้าเชงิ พาณชิ ย์หรอื ไม่กต็ าม ตอ้ งขออนุญาต วดั บวรนเิ วศวหิ ารไดม้ อบหมายใหค้ ณะอนกุ รรมการฝา่ ยเผยแพรพ่ ระประวตั ิ พระศาสนกจิ พระเกยี รตคิ ณุและผลงานสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ซ่ึงแต่งต้ังข้ึนตามคำ�ส่ังวัดบวรนเิ วศวหิ ารเป็นผู้พจิ ารณาการใชต้ ราสัญลกั ษณ์ กำ�หนดหลักเกณฑ์วธิ ีการขอใชห้ รือนำ�ตราสัญลักษณ์ไปประดับหรือประดิษฐานในการจัดทำ�ส่ิงของใด ๆ ด้วยตราสัญลักษณ์แสดงความหมายถึงองค์สมเด็จพระสังฆราชผู้ทรงเป็นสกลมหาสังฆปริณายก เป็นประมุขแห่งคณะสงฆ์ จึงต้องปฏิบัติต่อตราสัญลักษณ์ด้วยความเคารพไม่กอ่ ใหเ้ กดิ ความเส่อื มเสยี ต่อพระองค์ท่าน 89

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ การประดับธงตราสญั ลักษณง์ านฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีฯ ธงตราสัญลักษณ์การจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ กำ�หนดพื้นธงเป็นสีเหลืองแบบธงตราธรรมจักร ให้กรมประชาสัมพันธ์ดำ�เนินการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์การประดับธงตราสัญลักษณ์ตามอาคารหน่วยงาน บ้านเรือน และสถานที่สาธารณะ ในบริเวณท่ีเหมาะสม โดยเร่ิมประดับตั้งแต่วันอาทิตย์ ที่ ๒๑เมษายน ถงึ วันองั คาร ที่ ๓๑ ธันวาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ ตามระยะเวลาขอบเขตของการจดั งาน การประดบัธงตราสัญลักษณ์ดงั กลา่ วไม่ตอ้ งด�ำ เนนิ การขออนุญาตไปทีว่ ัดบวรนิเวศวิหารการประชาสมั พนั ธง์ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในการจดั เตรยี มงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปฯี และระหวา่ งการจดั งาน คณะกรรมการฝา่ ยประชาสมั พนั ธ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม๒๕๕๖ รว่ มกบั กรมประชาสมั พนั ธ์ วดั บวรนเิ วศวหิ าร และวดั พระราม ๙ กาญจนาภเิ ษก ด�ำ เนนิ การประชาสมั พนั ธ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ แก่ประชาชนชาวไทยและชาวต่างประเทศ ตลอดจนสื่อมวลชนไทยและต่างประเทศ เพื่อเผยแพรพ่ ระเกียรติคณุ ของสมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายกทที่ รงมีต่อประเทศชาตแิ ละประชาชนใหเ้ ป็นที่ประจักษ์ และเพ่ือให้ประชาชนและส่ือมวลชนดังกลา่ วไดร้ บั ทราบขอ้ มลู ขา่ วสารทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การจดั งานและมสี ว่ นรว่ มในโครงการ/กจิ กรรมทกุ กจิ กรรมทงั้ ในสว่ นกลางสว่ นภมู ภิ าคตา่ งประเทศ รวมถงึ งานของคณะกรรมการฝ่ายต่าง ๆ อย่างกวา้ งขวาง ผ่านสือ่ วทิ ยุกระจายเสียง วิทยุโทรทศั น์สอื่ ส่งิ พิมพ์ สอื่ บุคคล อนิ เทอร์เนต็ และส่ืออน่ื ๆ กิจกรรมการประชาสัมพันธ์มีดังนี้ ส่ือวทิ ยโุ ทรทศั น์ - จดั รายการพเิ ศษสถานวี ิทยุโทรทัศนแ์ หง่ ประเทศไทย - จัดรายการพิเศษสำ�นักประชาสัมพันธ์เขต ๑ - ๘ - ผลติ สปอตประชาสัมพนั ธ์ ๑ สปอต - ผลติ สารคดี ความยาวไม่เกนิ ๓ นาที จำ�นวน ๕ ตอน - พระวรธรรมคตกิ ่อนเข้ารายการธรรมะ - ผลติ ขา่ ว - Page แจ้งรายการปฏิทนิ การจดั งาน/ข้อความคน่ั รายการ - ข้ึนอกั ษรว่ิง/แทรกในรายการ - ถา่ ยทอดสดงานสำ�คัญ - สำ�เนาเทปเบตา้ สปอตประชาสมั พนั ธ์ ๑ สปอต - สำ�เนาดวี ดี พี รอ้ มปกและแผน่ ๑ สปอต 90

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ สอ่ื วิทยุกระจายเสยี ง - ผลิตสารคดี/เผยแพร่สารคดีทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ความยาว ๓ นาที ๑๕ ตอน - ผลิตสารคด/ี เผยแพรส่ ารคดที างสำ�นักประชาสัมพนั ธเ์ ขต ๑ - ๘ ความยาว ๓ นาที ๔ ตอน - ผลติ สปอตประชาสมั พนั ธ์ ๑ สปอต - พระวรธรรมคตกิ ่อนเข้ารายการธรรมะ - ผลิตข่าว/สกปู๊ /แทรกในรายการ/ขอ้ ความคัน่ รายการ - ถ่ายทอดเสยี ง - สำ�เนาสารคดพี ร้อมปกและกลอ่ ง ๑๕๐ แผ่น สอ่ื สง่ิ พมิ พ์ - โฆษณาเผยแพร่ประชาสัมพันธ์งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ทางหนังสือพิมพ์รายวัน/รายสัปดาห์ ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ - ผลติ บทความ/สารคดี ๑๒ ตอน - ขนึ้ ตราสัญลกั ษณ์ สื่ออนิ เทอร์เน็ต - ลงนามถวายพระพร ส่ือประชาสัมพนั ธ์นอกสถานที่ - ป้ายประชาสัมพันธ์ - ผลิตส่ือในรูปแบบต่าง ๆ ตามความเหมาะสมของแต่ละจังหวัด อาทิ ข่าวแจก สกู๊ป แผ่นพับ แผ่นปลวิ เพอื่ ประชาสัมพนั ธง์ านสว่ นภูมิภาค ๗๖ จังหวดั กิจกรรมพเิ ศษ - แถลงขา่ ว ๑ ครงั้ - จัดทำ�ธงและตราสัญลักษณใ์ ห้แก่หนว่ ยราชการ วดั สถาบนั การศึกษา และส่อื มวลชน 91

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖การจดั ท�ำหนงั สอื ทร่ี ะลกึ และจดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ หนังสือท่ีระลึกท่ีจัดพิมพ์เน่ืองในโอกาสงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และจดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ จ�ำ แนกได้เปน็ ๒ ชุด คือ ชดุ ท่ี ๑ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหมอ่ มใหจ้ ัดพมิ พ์ จ�ำ นวน ๕ รายการ ดงั นี้ ๑.๑ หนงั สือพระมงคลวเิ สสกถา จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๑.๒ หนังสือพระธรรมเทศนาในการทรงบำ�เพ็ญพระราชกุศลต่าง ๆ และในการพระราชพิธี ทรงบำ�เพ็ญพระราชกุศล จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๑.๓ หนงั สอื พระธรรมเทศนาในการทรงบ�ำ เพญ็ พระราชกศุ ลเฉลมิ พระชนมพรรษา และในการ พระราชพธิ ีทรงบำ�เพญ็ พระราชกุศลเฉลิมพระชนมายุ จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๑.๔ หนังสือโคลงสุภาษิตประจำ�ภาพในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๑.๕ หนงั สือภาพพระผูเ้ จรญิ : พระประวัติ พระศาสนกิจ และพระเกียรติคุณ สมเด็จพระญาณ สังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในโอกาสทรงเจริญพระชันษาครบ ๑๐๐ ปี จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ชุดท่ี ๒ คณะกรรมการฝ่ายจดั ท�ำ หนงั สือท่ีระลกึ และจดหมายเหตุ งานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ในนามรัฐบาล จดั พมิ พห์ นังสือ จำ�นวน ๓๔ รายการ ดังนี้ ๒.๑ วดั บวรนเิ วศวหิ าร เป็นผูจ้ ัดพมิ พ์ จำ�นวน ๓๒ รายการ ๒.๑.๑ ธรรมาภิธาน เล่ม ๑ จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๒ ธรรมาภธิ าน เล่ม ๒ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๓ ธรรมาภธิ าน เล่ม ๓ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๔ ๔๕ พรรษาของพระพทุ ธเจา้ เลม่ ๑ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๕ ๔๕ พรรษาของพระพุทธเจา้ เลม่ ๒ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๖ ศกึ ษาพระพทุ ธศาสนาจากพระสตู ร จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๗ ลกั ษณะและค�ำ สอนส�ำ คญั ของพระพทุ ธศาสนา จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๘ สมั มาทิฏฐิ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๙ โสฬสปญั หา จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม 92

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเดจ็ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ๒.๑.๑๐ ธรรมกถาปฏบิ ตั อิ บรมจิต เลม่ ๑ จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๑ ธรรมกถาปฏบิ ัติอบรมจิต เล่ม ๒ จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๑๒ การบริหารทางจิต สำ�หรบั ผ้ใู หญ่ จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๓ ธรรมนยิ าย จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๔ ธรรมบรรยายเรอ่ื งสวดมนต์ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๑๕ ทศบารมี ทศพธิ ราชธรรม พระพุทธคณุ จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๑๖ พระพุทธเจ้าของเรานัน้ ท่านเลศิ ล้าํ ภาคต้น จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๗ พระพุทธเจ้าของเรานั้นทา่ นเลิศลํ้า ภาคปลาย จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๘ ธรรมทรรศนะ จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๑๙ ร้จู ักพระพทุ ธศาสนา จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๒๐ ความเขา้ ใจเร่อื งพระพทุ ธศาสนา จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๑ ความเข้าใจเรื่องชีวิต จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๒ ความเขา้ ใจเรื่องจิต จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๒๓ ธรรมกถาในการอบรมพระใหม่ จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๒๔ ญาณสงั วรเทศนา ๑๐๐ กัณฑ์ จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๕ เทศนาพิเศษ จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๖ ปกณิ กเทศนา จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๗ พระโอวาทและรายงานในการเย่ียมวัดและพุทธศาสนิกชนภาคตะวันออก เฉยี งเหนือและภาคพายพั จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๘ ธรรมคดี - ศาสนคดี จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๒๙ พระพุทธศาสนากับสังคมไทย จ�ำ นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๓๐ การณานกุ รม จำ�นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๑.๓๑ พระนิพนธ์ลายพระหัตถ์ จำ�นวนพิมพ์ ๕,๐๐๐ เลม่ ๒.๑.๓๒ รวมพระนิพนธภ์ าษาองั กฤษ จ�ำ นวนพมิ พ์ ๕,๐๐๐ เล่ม ๒.๒ กรมศิลปากร เป็นผจู้ ดั พิมพ์ จ�ำ นวน ๒ เลม่ ๒.๒.๑ หนังสือจดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ สำ�นักหอจดหมายเหตุ แห่งชาติ รับผิดชอบดำ�เนินการจัดทำ�และจัดพิมพ์เผยแพร่ จำ�นวนพิมพ์ ๑๑,๐๐๐ เลม่ ๒.๒.๒ หนังสือศรีศตวรรษมหาสังฆราชา ร้อยกรองสรรเสริญพระเกียรติคุณสมเด็จ พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (เจริญ สุวฑฺฒน มหาเถร) สำ�นักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ รับผิดชอบดำ�เนินการจัดทำ� และจัดพมิ พ์เผยแพร่ จำ�นวนพิมพ์ ๑๐,๐๐๐ เล่ม 93

จดหมายเหตงุ านฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ตวั อย่างหนงั สอื ทร่ี ะลกึ งานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ ซงึ่ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มใหจ้ ัดพมิ พแ์ ละท่ีจัดพมิ พใ์ นนามรัฐบาล 94

จดหมายเหตุงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ พระมหากรณุ าธิคณุ และพระกรณุ าธคิ ณุพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดชทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มพระราชทานพระมหากรณุ าให้การจัดงานฉลองพระชนั ษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสงั วรสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ๓ ตุลาคม ๒๕๕๖อย่ใู นพระบรมราชูปถัมภ์ คณะกรรมการอำ�นวยการจัดงานฉลองพระชันษาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก ๑๐๐ ปี ๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ ได้มอบหมายให้ปลัดสำ�นักนายกรฐั มนตรี มหี นังสอื ถงึ ราชเลขาธิการขอให้นำ�ความกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทถึงการจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก๓ ตุลาคม ๒๕๕๖ และขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้การจัดงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีฯ ระหว่างวนั อังคาร ท่ี ๑ ถึงวันจนั ทร์ ท่ี ๗ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๖ ณ วัดบวรนิเวศวิหารและวดั พระศรรี ัตนศาสดารามอยูใ่ นพระบรมราชูปถมั ภ์ มคี วามดังน้ี 95

จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๑๐๐ ปีสมเดจ็ พระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก๓ ตลุ าคม ๒๕๕๖ 96