Сүлейменов О. Азия алаулары

18ИШШ



Ысып 61р.Б1реулерд1ц белш е дел экваторБул араны кещрдектен дысып тур.1^уба туз1 к;у тузшдей Мысырдын,,Цай жагыца царасан, да — цысыр цум.Еасыр бойы галамат к у ш жинаган1^ум мухиты,Гулд! к;айда ысырдьщ?!

ШалцарСала-сала ссщпагымен ещрдщ,Тарам-тарам тамырымен ем1рдщ.РасырлардыК^алаларды аралап1^он,ыр цаны бол ы п агам донордыц.Окпелетш алм ай тау мен цалацды,Б1р ганибет —Дврштеу де д а л а д д ы .Б1р ганибет —Ьуарап алацаньщ аАйты п беру сенд1к бак;ыт-таланды.Аптап ыстьщ.1^олы бил1к тутк;ада,Старшина ц а л гы п кеткен будкада.Езушде кулк1 ойн аган Ед1лменТаныстырдыАлы п келш от-к;ала.Мен гашьщпын ак; Едллге ак; тадда.Мен шалгынмын,

Белшесгнен батк;анга.С еуегей лш сез болып п аШ алдаргаБ у т л ещ р к;арык; б о л ы п жатцанда!

Шатцал Еркектердщ дауысы езеуреген... ^ а р мен сагым астас^ан кезец керем. 1ау шывдары — вдбагы ашылмаган, 1 ау бектер! — ерхш кезермеген. Кешкен елге туз дайын, Аспан дайын. 5 ИЯ ^ 3ДЬ1 ^ан; ж ары п ескен цайыц. Аалгып кеткен ж ы ланды салады еске Аь:гртыс-к;ыртыс жарылган тас мацдайы. ^еруенге ерген и ттер д е ^алжыраган Аалгып етщ кедерг1, Сай-жырадан, Ауа райын сезед! к ек к е вдрап,КеруеЫНаН К^ н н *н; сел тунжыраган.К1мшц куты лдьщ к;армагынан:Аызылбастан?Н е жоцгар далмагынан?! айысады сок;пак; жол сабау ^усап, Уиелердщ тец артк;ан салмагынан. акла-Макан ж аратпай боадындарды

Д ауы л ы н а тапсырды тас-ь^умдардыц...А л а кетш !,К еш -к ер уен .Б1р ж а та й ьщ1^улагг тускен астында к е ш к 1 н цардыц.

* **Келе берс1н д у н и е тэубасына,Кезхц салшы П амирге,Маубасыца —Царынымен ж ер сы зган б!р буаз бултСыргып берд1 се л кусап тау басынан.Бара жатыр ол е н д 1 к;ара узгел1,Ж апан кезу бул ттарга парыз ба ед1...Жартас шегш бор болган.Туман кешкенДымцыл сщ ген ж абагы твр1зденш.Царакумда,Куд1кт1н; зоры ц у м д а .Сенбес едщ сен де онын, орынында.Мунаралы Т м утаракан аруагы0 Л1 т1р1 Гиссарды ц р^орымында.Б1р шагын булт,Зор булттыц белшегандей,Бор! кенпп,

Т у р ж алгы з ол ш егш бей.Ен; а ц ы р г ы ац су т ш б1р-ак; та м ш ыСаумак; болган ананыц емшегандей.М ы л ц а у шелейт,Т1лс1з тас,Ж а га л а й цум,Бэр1н берем,Б ерем деп шамалаймын...Д ер м ен 1 жоц болса даК ел е д к е м д х ал.К е л е ц к е т , цула туз,Б а г а л а й 61л!К ,аш ан далам, мен сен1 ©гейс1д1м?!Т у м а н ь щ боп тэнщ е т а л а й С1н,д1м.«О л к;ай жерге булт б о л ы п тамбай кетсе,Н а гы з шелейт сол ж ерде!» — дегейсщ, дум! м.

Азия алауларыЕлд1н, цамын ойлап ж;айсан;-жак;сылар,Талай-талай болды кездер бац сынар.Ш ара патты шаруа уш1ы,Геп уш1нТ у н жамылып ж ур ген ж о д па бацсылар.Кунд1зг1дей ж арцы раты п уй алдын,О т-алауга табынды ж у р т ,!Жубанды.С ол бацсылар емес пе ем деп уйреткенО т ц а к;ак;тапЭКел-кузыцды,К;уяцды.Бак;сылардан — табынганын, от кунге,Бак;сылардан — бидай, тары ектщ бе?!Бак;сылардан — куй м ен би де едем1,Бак;сылардан — дем ! п к к е н еттщ де.С ол бак;сылар — тас тапцандай буйректен,А л м а с 1здеп сулделертн суйреткен.

Сол бадсылар — дурбаы ды дда шалынып,Орт 1Ш 1ндеБ асдаларды уйреткен.Сол бадсы лар — ой-сез1мд1 тулеткен,Сол бадсы лар — елге еы ерд! дул еткен.Кереддерден Бетховендер тудырып,Гом ерлерд1 тудырган да тунектен.Т ал ц ан цылып тау мен т а ст ы ,К ;ырадды,Сахараны,С а й -са л а н ы ,ЭКырадды,С о л а р тапдан кен 1Ш1нен квл-квс1рМ ысдал-мысцал талмуд пенен дуранды.О л а р бэрл.н с1здер у ш ш т у т ы н д ы ,А п и ы н д ы К1м 1шсе,Сол тутылды.А л т ы н арман,К у М 1 С У М 1Т ,А л м а с сезТ е л е у т е кетш жатты т у т т т д .Ес1 де ж од,А д ы л да жод,П ары д та,А п и ы н н а н есецгтреп ж а р ы д т а ,Ж ы л ы терде жаттыдыздарБ1р к е з д еД од ы з болып жату уш !н ары дта.

Т и ы н да жок, Тен;ге де жок; кездер1 О теу у ш т царызды б1р, Ездер1м, О т-алауды ойлап тапк;ан бацсыны Т у т ! тт уш1н 0 ртед1н;дер ездергн;. З ам ам емес к;ас1реттеы солатын, Ы н тал ы да, Таланты да ол болатын. Тапк;анын;ды табан асты жогалтып, Азиям-ай, Ж а тты алауьщ гул аты п.154





АРУ - РУМИЛ1К АРУ АйналайынАйналайын,К елсе орайы,Крлайы,Сен1н, уш1н жаным п и д а, толайы м,—Д ей д ! даза^ ул-цызына цы м батты ,—Ц араш ы гы м ,К^урбандыгыц болайын!Дейд1 агайын:Б ергенш е кур цацгыра,Б аспан а сал,Д у н и е -м а л ал курап.Франция,Африка,А зи я,Ь^айдасьщ?! — деп т а р т ы п тур а м мен бграк;.Н ью -Й оркте сейлеп к етсем — ерттеймш.А л еп а д а елге берген сер ттей м ш .К^алта т у б ! босаганда о р а л а м ,

Ь^алта толса, Т а гы атымды ерттейм1н. С о ц гы ордалык; т а ^ ы м толар бар атым, Сон,гы тещз цайдасын; деп баратын. 5Керлесе де, Б1р кездерде жерлейт1ы А я г ы ц д ы кунбатыск;а к;аратып. Бабаларым шабысып Нем атысып, Б ол ган эбден цателеспп, Ш атысып, Б аты е болса —Шыгысьщньщ ш ыгысы,А л Азия —Батысьщнын, батысы.М ен к;айгырам,Зо61р керш к;ай халык;Дас1ретке батар болса к;айгы алып.А йиалайы н, О, Дара !Ж ер, айналшы,М ен елеЙ1н б1рге ез!н;м:ен айналып.

Эйел Б родвейдг алгаш аралагаиыцда саеан жцртта, сареы лт такси де, кемеиг ццгрейген гшгмдш-хана да, эй ел де — бэр1 цараиды. Ак; ж а л а у тутцан ж ал ац аш елып — ес1мщ, К^арайды хальщ кез!мен аты п , Тес1л1п. А л ды н да журттыц Ш еш 1н д1 ару, ЬСермегт, Бул — «Пепси-колдьщ» к е з б о я у ойны, Ермегл.. Е ш к1м де саган т1кпейд1 кезз.н — Ж ал ган ол. Е ш к 1м де келген букпейд1 сез1н — Ж ал ган ол. Ж а л а ц а ш иьщ, Ж а л ац а ш ещр —

О да сол.Дарацгы тунмен бэсек е негр —О да сол.Кулед1 салцын, ж у р е д 1 суыт —Болганы:Метропольд1Ц а й д а й ы , шуыБолганы.Ш адырып такси, 1ш ед1 десекБолганы.Сагатца царап сога д ы есек —Болганы.Кермейд1 жанды,Цушады,Ж ей д 1 бэр1 де:Оке де, ул да, са р ы урпек жас та, кер1 де.Бродвей терш с а х н а дылып вр1ден1здейд1 давд,1здейд1 атац б эр ! де.Ж ете ме купи?Ж ан емес олар ойлайты н.Бэрш е б1рдей с а х н а керек ойнайтын.Цыртсын, ба элде,Улысыц ба элде,Сол-дагыСез боп па, п п р к ш , Кдраса хальщ — болганы! Сахна берсец, Бэр1м1з тугел керем ет.

Ж а н д а р ы аскац артистер о й ы ы н кере кет,К утпейм1з бгздер ^алтаныц сы ^ а п толганын.Данышпандармыз —Б агалай б1лсе болганы!Дол сок;са хальщ,Кетсе зал тугел дуршдеп.Сон,гы у м г г 613 деТ у р а т ы н сы м д а й д1р1лдеп.А л а м ы з экаулап журектд., м и д ы солмаган,Ж и ы р м а г а толган кез1м де к,ара сен маган.Туст1н; бе торга?!Ж алт ете далдыц, аруым,Ж алт е те далды кек аспан кез1н, —Д а р у ы н ,.Ж у з 1н,е а п н а цА к в а р ел ьм ен ен нэзш к;ып,Кез1н;д1 с е т и ; салыпты.Ж ы р гы п жазыпты.Дарайды!Дара,М ойны м ды созып алыстанД а р а й м ы н мен деД араган жандай танысца.К е т т ! м е к;агып б1лмейм1н т у к т 1н, м е т с ш ,От бол ы п ойнап,Бет1ме ш ьщ ты намысым.К©рд1н; б е , м1не —Даргып-ак; шьщтым торге м ен.

Жауынгер жуз1м лапылдап тур ма,Тергеме.1^арайды маран барлыгы,Бер1,Бар цызыц.Царацдар тугел,1^арацдар!0 щ м — алцызыл!Тускен соц квзге,Кергну керек алы птай.Мен жацын бардым,Пысдырган ж о ц п ы н хальщца.Кулесщ соган,Т у к уцпай кул у гадет пе?Сен езщ меш аттаты п цойган эдептен.Оцасы жсщ! м.

Индея I Н иагара куркЬреуггшщ цст ънен кемтрцосацкврдъм. Ш у а ц т ы кцндер м ен пгурлЬ-тустЬ пцр-сэулелг т цндерде Ниагара кцркъреуъгтщ уст ш еналцызыл ъицеыла кетпейдг. «А яган га кок шалгыны жайдалган, А й д ы н ы н д а лала гул1 найк;алган. Ц а р а таудан цала ба р га н у з 1Л1п К^ара т а с т ы к;алай к;уз д е п а й т а алам. К вк ш алгыннан ар! ук1лер озбайды, Б едеу эйел цузырыцды к;озгайды. А рж агы н да, аржагында Хинганныц Ж е т 1м: б о т а боздайды -ау к е п , Б оздайды ...» II Ц астерлеген сертт1 с е з т оск ер дщ , К о с е м болсам ел а л д ы н д а к;астерл1.

Дер ед1м мен: «Т у н баласы уюлер,Аяганга кек ш алгы ны н ескергш!Еске альщдар елед-жырды,Алауды,Алмас цылыш,Ардай таза ж алауды .Ш ац 1Ш1нен и1скеп б1зд! табатынАргымацтар омыраулы,Танаулы.Т у биелер ж албы раган жалы бар,Ауыздыгын дарш -дарш шайнап жаныгар.Тусщде деТыртьщ бетт1 и1скеп,Толцыганнан к 1с 1нейд1 жануар.Кешректе дала дамы,Цыр цамы,Цайсар ерлер а й д а й салып турганы.Турганы б1р арыдтардыц алауданАлабуртып,Даны тасып,Нурланып.^рандаган ердщ данын цайнатып,— Отыр ат^а! Тус1р анау ж а уд ы атып!Эйел б1ткен у н с1з-ту н с1з билегенКдрындарын врлл.-берл1 аунатып.Батырлардыд дурыш-болат умбет!,

Ц ы р а берген ата ж а у ы н Л н д е т т .Э й ел халцы ^айдан у ^ сы н ,1Гк;паганС а р б а з дарды ц ездер1 у к;п а с мхндетш . IIIЖ а г а л а у д а н ш алцы ган б1р к езд ер 1,Б1з д 1 т о л ц ы н ы гы сты р д ы е з г е р ш .1Глда р ы м ы з б1здерд1 а ц т а п а л а д ы ,0 к ш 1ш к е цалмас у ш 1н е з д е р !.С ел к,аптаса,Сел даптасын,Ц анайьщ .Табигатты н, долы к у ш ! а н а й ы .Топандатсы н балдыры м енБ ал ы гы н ,С уды н , аты су гой бграк;,А гай ы н !Тум анданса тумандансын санамыз,От ш а р а п ц а б!з де к уй 1п -ж а н ам ы з,Э кел ерден кем соцпауга ты ры стьщ ,К ем сок;пауга тырысты д е п санацыз.Ж а т с а ж атсы н алып д е н е с ы з к;умда,Ц ар^ылдаса ^арцылдасын дузгындар.Г у л д е н ш ы ры н ж и н а п -т е р !п ж а с ара,К у э г е р ботт турмыз со га ы 613 м унда.Н иагара сиядты, 0м1р, кезс1зс1ц,Ц а р а тасп ен к;арсыласк;ан; е с с 1зсщ .Б а с т а у ь щ а к;айта ор а л гы н , к е л е ме,

Б1р т!л цатып ундемейсщ, Сезс1зс1ц.Ниагара!Сенде, с!рэ, бас бар ма?Допщарга у ц са п цойып кетш тастарга,Кул-тал^аныд ш ыгады да жатады...Дуладын, ба,Дула сейтш асдардан!Ниагара,От шугыла,Берг сэн.Дызыл-жасыл о т ойнайды жарыса.Дандай ба^ыт0 л1п бара ж а ты п таБ1р журекке д у а н ы ш боп дарысац!

ж

ЦАРА АГАШ Алые аймак;Б ул б1р мезгхл1^ызуыТен, отпенен.Ж ы п ы л ьщ тау шырацца м ш ептеген.А л а у т у н г е к;ызмет ^ ы п а г ы н а нЭлсхз жарьщ айтысцан тунекпенен,Бурк;ыратк;ан ш ы лы мы н ж а н да осында,Б о зб а л а л а р циратк;ан ш а м да осында.М а м ы р ы ц д ы цацтардай к;ан;ырат1^анЕн; ц ы м баты н , ем1р ме? —Ол д а осында!А й т ы л м ы ш тун — цыз а л ы п дашатын тун,А т т у я г ы ак; жалын ш а ш а т ы н тун.М аган осы унайды алые аймак,Т эуекел ге цушагын аш атугы н .Ь^ойгандай бгр дуалап ц о ц ы р ауыл,Ж у р ек тер д щ , нпрк1н-ай, ж амырауын.Ц о л ы аркасы н куй д1р т ,Ж 1г 1т т 1н; ц ы зД ем 1м ен ен ертейд1 о м ы р а у ы н .К у з е т ш ! де уйк,ыда

Енд1 жауыКеле цоймас,1^аушт1 тацгы ж ар ьщ .А л м а агаштыц тубгнде кетпен, курек,Миуа-жемгс д у к е т м эц п жабьщ.

ДомбыраД ом бы ра 1здеп таныстарга барм айм ы н,Домбыра жоц,Таныс та жоц,Бар д а й г ы .«П обедам а» отырып ап,М ы лтьщ апБ1р а п т а м д ы ацш ы льщ ца а р н а й м ы н .Ь^ушак; ж а й ы п к;арсы а л а д ы Ц ы зы л ц у м .О, ^ ы з ы л ц у м ,Ц ы з ы л к ;у м о л 61ЗД1Ц Г У М .Он д а т1пт1 б е л 1М 1 бар вн -куйдхн ,,Сексеу1л бар,Сол — а с п а б ы туз1м н щ .Ш епы т а д т ы м соган адду,Ц ар ган ы н ,.А л, дом бы ра, безшдегш,Сарнагын!Д а у ы л п а з д ы ц ек1 бет1 е р т е н с 1н,Е ст1ген де сексеу1лд1н, ар м аы ы н !

Ж ет1м бутац есш е а л ы п Щ1рд1,Ц ар га сорлы са гы н сы н б1р С1б1рдьН а д суйерш ж од та п ак;ду сыцсысын,М ен шертешн ш ерл 1 1 ш ек-с1щрд1.Б эд эуи д щ ды здары ндай балбырап,Самга,Самга,А ц ц у мойын домбыра!Ж у р т т 1К1 женЭлдецайда зарлылауШ ек-ш ек келгтр е ш к ! 1шег1, ал б!рак;!

Жапав дала жабайыЦ а за ^ ста н кврге тъщдан сер1н;д1,Ел1м, са га н абацты боп кер1нд1.Т а р а сы н ,д ы ,Ф едоры ц ды тусаган,П етроград,К еш 1ре г е р жер1мд1,Л енин град,К ен н р е г е р жер1мд1!1^азадстан — т1кенд1 сы м ,Ж ылкусы.Ж а т к;а и а у ы л ж агаласып,Ж улк;ысын.Ол — М а р к с т е н алган м ы с а л ,Асы л кен,А ргы м адтар,Домналар,Турксиб.Бекер тауда тумадым деп к;алам мен,Басца бол май,

Дазак; болдым, А м а л не?! Б э р ! б1р-ау Д а й жерде мен тусам да, ;Жезк;азганга экелер-д! вагонмен. Кеш1р, ингуш! Украина, Д арт ана! Дазак;стан, Д а й жер сенен артады, э?! 111етс1з-шекс1з каторга боп жузесщ Дабыргада, К1п-к1шкентай картада. Б1здер сонда, Каторгада туганбыз Даран,гыда Да имен кейлек жугаыбыз.Отпен-сумен сыналганбыз,СыналыпТа л а й олмей калган е д !к удан 613.Бук1л дала космодром,ЕГ1СТ1К,Н е с е р т е н кел болады тег1ст1к.Тасборанга татитындай жел1 барУлдары барБермейтугын жещстл.к.Сыннан еткен бар у л ы ц д ыОтаным,

Ь^азак;стан перзент! деп а т а г ы н .Ж ^ р т т ы ц ж ы ры н керген ж о ц п ы з жырлап 613,Сен т у р г а н д а ш ы рдам айм ы з ж а т энш .Багзы б1реу,1^арап о т т ы ж уздерге,Б1здерден де болбыр п ерзен т 1здер ме?!Кец дал а боп,Аск;ар т а у боп , тещз боп,Ж а р с а л у д ы ц правосы б1з д е р д е !Керде т ы н ы ш жата алм айды теревде,Жер ж ы м и ы пК©к куледл., ерендер,К алугалы ц балалайка вокзалда,1^ум д а ,Тас та,Бор! та ц сьщ туренге.Тумса ж ерд1д топырагы,Тасы а сы л ,А стьщ ты ел!м,Ш арьщ тайсьщ ,Т а са сы н ;,Берхн д е сен сынап кердщ ,Ал енд!Сынауларга тыйым салу ж асасы н !



СЭЛЕМЭЛЕЙКУМ СуретшшрТ э ж сек1лд1 Сулейменнхн, кумбез1,О й н а й д ы алты м у н а р а д а к у н кез1.Т у ст1 еденге тускен а р а б ер1б1К э м и л а ц а келт1ред1 Т1ЛД1 631.1^улагын,нан т р г е н эу е нЦ аны цдыБалбыратып,0 Л Д И Л е Й Д 1 Т0Н1ЦД1.1^удай к;улы, бас суга к е т !М у н д а ешк1мК^орламайды,2К ем ей д 1 б1р ж а н ы ц д ы .Бер1 сенд1к,Сен1н; ез1д к1мд1кс1д?М ум к1н шатсыц,М ум к1н сорлы м уц л ьщ сьщ .М е ш п 'к е к1р,М 11ю ж а т цыл,

СейлесшШымбайьща батып журген шындьщ-сын.Дэулет цуган адамдардьщ кеб1 сум.Бэр1 жалган:Дуние-мал,Ег1сщ...Жалацаяк; болсац да к!р,Бэр1б1рМунда шеш1п т р е д ! журт кебшн.Бар ма?Жок па?Онда Алланын; 1с1 жоц.Аллацыздын, ажары жсщ,Тусх жоц.Ссщырсыц ба?Керецсщ бе? —Бор1б1р:Жаратцанды тыцдап,Керген К1С1 ж од.Бул жерде тед сем1з адам арыкпен,Бул жерде тен, падишацыз гаршпен.Цудай деген загип шыгар,Немесе,Цатын шыгар,Алдына б!р барып па ец?!Парасатсыз, пайгамбардын, 613, досым,Суреттерш еалган жсщпыз, кездесш.Б1лмес1н де ег1з еркент екешн,Ал туйелер муЙ131 барын сезбесш!

Сумбш айындагы БиблосШ о к и т шаЬар жуз ©ртеыген,Ж уз к уй тЖ^айрап жатырД у л а г а н д а й куз би.1к.К е н е е м !р г е тхрлгк бер1п,Ж ан берш,Т а с д у а л д а 1лул1 т у р т у з к ш м .Д ел осы жер беккен тал ай данына,2ЕСетпейд1 ацыл цурбаы дарды н; санына.«К1м дамбалы?»^ ы з ы п алган кузетш !«М ен:1к1!»— деп,Ж а д ы н келд1 жаныма.Б а д ш и ш берсем,Мае кузетш !Б1р с е т к еМ ысырльщ тар,Е врейлер жыр сепкен.Т асж азуды н , б1рнешеу!н

Жэне деАтца мшген Ескенд1рд1 керсетпек.Креспплерден тартып келген ат жалын,Римдштер ж утдан дей ме от-жалын.Есшде жод.Цазып-дазыпТауыптыБас суйегш элдедандай патшаныц.Аз болмапты бул даланьщ кесел1,Бес гасырдын, тендреп,Есеб1,Турштерд1 сол дала ушш айцасданАгылшындар айдап шьщцан деседьТалайларды таластырган сэнд1 ец1р,Библосда жеткен естш мэнд1 ем1р.(«Цивилизщ» «сифлис» боп шыгады,Арабтардыц Т1 Л1 де б1р,Он де б!р).Царапайым кузетнпш даттама.Байдауымша,Оны адал гып тапты ана.ДврЬдэрмек атаулыдан03Ш ЩБ1летш1 — куйекдорба тек дана.Цасиет1 болганы гой жшттж,Мен унатып,

Ф а т и х ендн ж ылы тты .Бак;к;а апарып« Н е 1ш е с 1н,»? — деп с у р а д ы ,Б а л ш араппен т а ц д а й ы м ы з ж1б1тт1к.Б а ц ш а е г 1п т1 ж а р ы с т ы р ы п уйм енен.Б 1лм :еген сон;,Сурак; дойдым имене:Б у р ш а ц к;алай?Ж!угер1н; не куздег!?Т ь щ а й тты н , ба то п ы р а ц т ы дименен?У и иес1 ш ы р ы п ед1 бгр 1спен,Кбайта оралды ж оргалаган журмшен.Б1р д в у табак; палауы б а р ,Байдаймып,Б и ы л 0н1м кеп алы пты к у р 1ш тен.О т ы р ы п ап уй иес!н ж а згы р д ы м .Ш ы н ы н айтсам,Э К азгы р уга мэжбурмл.н:ТТТотпк.а е т ш же,Ж ы л ц ы ет!ндей арзан о л ,Еск:1л 1к т 1 тьщ дама деп а з г ы р д ы м .Д у р б а д а н ы е тк 1з б е с!н © ц е ш щ .Мен1н, саган берер д о с т ь щ кен;ес!м:Баь^а ж ем е,Етт1,М а й л ы ш ош да же! —Ж е в р е й д ! ц алай -солай ж;ен;есл.ц!

К^арауытып шыцньщ бшк ушк1р1,Барады е ш т куннщ цызыл цоищылы.Лаваш И1С1Ойран болган ордагаСон беред1,Мэн беред! кеищ уры м .

ЦоштасуА й та р ы м д ы айттым,Т ы п -т ы н ы ш залда бэр1 д е:Б а л а у са ж аста та,С а д а л д ы -м ур тты .Кэр1 де.А л е н д ! т у р даЖ у ге н д е боран дулейд1,А ц ы н ы ц саган ж ацсы лы к; д а н а т!лейд1.К а п и та н , саган зиянсыз ш ы л ы м буйырсын,А у зы ц а алсац,Т1л1н,д1 балдай у ш р с т !Б у й ы р с ы н саган квг1лд1р асп ан ,С эн д!эл ем ,Керемет уйды,Т э т т ! б1р тустер,Д э м д 1 елен;.Т1лейм1н жоне эдем! п этер ,Кен; п этер :А схан а,

Монша,Далбагайы бар желдетер.Тшеймш себи оты бар ойлы кезшде,Жолдасты, сулу, аласыц тауып езщ де.Б1лемш, шофер,Децгелек — с е т ц ойыцда,Б1лем1н, шопан,Назарын, с е т н ; — ^ойыцда.Ш офер1м, М0 Н.Г1 циындьщ керме жер-кекте,Шопаным, с е т и , жулдызыц жансын ецбекте!Даланыц улы ,Даланыд улы ,©ц керме.Т1лейм1н дана пайгамбар а^ын сендерге!Б1р1н;д1 б1р1н, муцатпай,Секпей мастьщта,Дурметте,Сыйла,Болашак; ек1 м-бастьщтар!Циялда бэрш ,Арманда б о р т ,Цорьщпа.Оцасы болмас,Сацтана 61леед жорьщта.Т1леу1м осы:БШцдер соза долды Айга, ы!Ацынныц берген батасы дабыл болгай да-

ШАЛГЫНК у з г 1 орманда селдгр ш ал гы н ,Селд1р кун.М е н 1здейт1н,М е н табатын сен б1р г у л .Ес1л1не цуяр жерде Т о б ы л ь щ1^андай мелд1р б о л са ,С о н д а й мелд1рм1н.НСапырацтар арасы нан ды зы л нурЭ К ауады да,ЭКадырайды ж узщ 61р.К©з1н сузш царайды узак; шегхрткеЕ ц б а д ы т т ы кез1м1зге б 1 з д !д 61р.Тогайльщтын, дойны т о л ы ырысца,Н Сэнд1ктер1 ж а тты д п а га н урысца.А к , ш ал гы н да асы р с а л ы п ак; сэуле,ЭКортуылдап жур ц ол ьщ да думырсда.С ай р ад ы цусШ абы т шапшып цаны нда,

'Гобыл гана унс1з жатты бабында. Ол болмаса кайтередш? Ылмеймш. Кайтер едщ Мен болмасам жаныада? СендеГ! кызга селем берем еткенде, А к кяйы нды еспеттеймш кектемде. Дуниеде мендей даркан адам жсщ, Ы кыласым ауып*ауып кеткенде. Сеулем, сенщ кез1ддеп нур кандай!Ол болм аса,Меш кудай ургандай...Ор кун сайы н ем1рене суй, жаным,А к ы р гы рет кушып-сушп тургандай!

МАХАМБЕТТЩ 0ЛЕР АЛДЫНДАРЫ ОЙЫН етк ен жомарт,Н е тк е н батыр,Е р едИЕ р елгме мендей сар баз к ер егьЗ арл ы эуенге ж ер!к б ол са м ,М ен уш1нО н ы ц езш цуана а й ты п бередг.О л а р б1рге тундледл.,ТунДлсем.О л ар б!рге буг1лед1,Б угхлсем .Т ендз бггкен кеуш к а л г а н тэр1зд1,Ц айран Жайьщ,1^айранын,а унДлсем.М ойнымда елдщ ж ан ы , малы,А сты гы ...К е р ге н емен еш уац ы тта басты гы п.Елдьн, муцын,Е л д 1н, ж о р ы н ж о ^ т а г а м ,К ем ейтм е цойса да х а н та с тыгып.

«Кенпре 61л агайынды суысцан,Ел бацытты — сен жымисан,,Туысцан!»Дегенде гой,Тура турган болар емТ1зг1н1мд1 шыгармай-ак; уыстан.«Жайык, барда ортаймайды,Квлге — сен.Адын барда цартаймайды,Елге — сен.Сен т1р1де — 613 де т1р1» дегенД1Айтпады олар,Айтцанда олар,Олмес ем!

САРАДИ ТАСЫНА С О Щ А Н Т (Щ Ы Н Дара таск;а, К ергенм енен ж у р т олк;ы, Кел1пт1 ак;ын Кеудес1н д е ж ы р толк;ып — Дуниен1 ттгыр айналып, Сол тасща Д а й та -д а й та оралады б1р толдын.О р ан е т т Ф иникид1д д©н;дер1н,Ц алпе, А бы л дщгектер1ы ев, керш ,Н егр тасда ернш дары п,Б и ск ай даС алган талай кемелерд1 тен;керш .^айы гьщ ды эткенш ектей тербетш,Ж ел кен д1ге арман д ы л ы п ж ер бетш...Д ы зы л балыдД ы з ы л ©рттей б1р у й т д ы п ,К ете барды балы дш ы ны ш ер л 1 етш.Б ал ьщ ш ы га твнгенде а ж а л тунег!,Б а л ы д сорлы оган ем1р т 1лед 1.

Толкын алып ш ьщ ц ан цызыл шаршыдан, Ш м елгенш кателеспей б1лед1 ел. Сосын толкын Карап турмак; ж альщ пай, Жылар ма екен деген оймен хальщк;а. Шыгарма естен Кара киген кы здарды , Шыгарма естенОйелдерд1 кам ьщ дан.Кансыз-селс1з бу л ты н керсе тустштгн»Туман керсе уш а алмайтын кус тш т1.Жаны юре т у с е т т д е й толкынныц,Арка суйеп кудайы на ыстьщтъщ.Тен^збенен тутас аспан ег1з-д1,Жалыкса егер,Толкын кектен к;ол узд1.Жанбыр болып,Кар боп жауып ж у м а ^ т а нК«йта айналды толкы ны на тендздщ.Жасыл толкын,Масыл толкын,Тыцда да,Медузадан омы рпуы ца гул када.Аспанга атыпАсау кызыл б а л ы к т ыКызыл шош ор а м а л д а й булгала!

Т о з га н к;айьщ,О зган катер цайда да.Б у г а з г а к1р,Толцын,Д ум д ы майдала!Сагадидын, ыстьщ ал ацан ы боп,А р у л а р д ы ц ак, тесш енАймала! М.

Ш0Л1РКЕУ Шм аяган, Шмдер берген цол ушын, Б1з лшпейлпз, 1шем1з 613 сол унин. Калам емес, К ек н ай зам ен жазамыз, Ад дагаздыц басып турып цонышын. Майга б е гт бутл буын б1регей, Мез1 болып мацтау аттыдуреден. Ттн цайрап, Цапа болып, Ашынып, Бет-бетше зытып берд\ жыр-влец.Астан-кестен,Дэм-тузыца ел дшгер.Хлебников бар б1рац татыкурмер.Жумсак; ж ерш жулып алып айтыстыцЭуендетш,Малжацдайды кемшрлер.