Ligji për tregtarët dhe shoqëritë tregtare - teksti me shpjegime

përkatëse. Me fjalë të tjera, kuptimi i regjistrimit të degëve është që të informohet publiku. Nëkëtë informacion përfshihet:  kush është personi juridik përgjegjës (shoqëria përgjegjëse) në krye të degës;  kush e përfaqëson këtë person juridik, si administrator dege. Shih nenin 9, pika 5 të ligjit për shoqëritë tregtare si dhe nenin 26, pika 4, nenin 28, pika 5, dhe nenin 37 të ligjit për regjistrimin e biznesit. Neni 10 Përgjegjësia e themeluesve 1. Personat që veprojnë në emër të shoqërisë, përpara se kjo të fitojë personalitetinjuridik, përgjigjen personalisht në mënyrë të pakufizuar e solidare për veprimet ekryera në emër të saj. Me fitimin e personalitetit juridik, të drejtat e detyrimet qërrjedhin nga këto veprime i kalojnë shoqërisë. 2. Themeluesit japin kontributet e tyre në shoqëri, në para ose në natyrë, sipasmënyrave e afateve të parashikuara në statut dhe kryejnë formalitetet e themelimit sipaskërkesave të këtij ligji dhe të ligjit nr.9723, datë 3.5.2007 \"Për Qendrën Kombëtare tëRegjistrimit\". Themeluesit përgjigjen ndaj shoqërisë personalisht e në mënyrë solidarepër dëmet e shkaktuara nga mospërmbushja e këtyre detyrimeve apo nga përmbushja etyre përtej afateve përkatëse. 3. Përfaqësuesi ligjor i shoqërisë mund të ngrejë padi në gjykatën përkatëse përdëmin e shkaktuar nga mospërmbushjet e detyrimeve, sipas pik ës 2 të këtij neni. Nërast mosveprimi të përfaqësuesit ligjor brenda 90 ditëve nga marrja dijeni emospërmbushjes, padia mund të ngrihet përkatësisht nga një ortak i shoqërisë kolektiveose komandite, nga një numër ortakësh të një shoqërie me përgjegjësi të kufizuar apoaksionarësh të një shoqërie aksionare, të cilët zotërojnë jo më pak se 5 për qind tëtërësisë së votave në asamblenë e shoqërisë. Padia mund të ngrihet, gjithashtu, nga çdokreditor i shoqërisë tregtare. Ortakët, aksionarët ose kreditorët duhet të respektojnëprocedurat e neneve 91, 92, 150 e 151 të këtij ligji. Paditë duhet të ngrihen brenda 3viteve pas regjistrimit të shoqërisë tregtare.Komente:1. Neni 10, pika 1, përcakton se, nëse janë kryer veprime përpara se shoqëria të fitojëpersonalitetin juridik, personat që kanë vepruar përgjigjen personalisht në mënyrë tëpakufizuar dhe solidare. Me fitimin e personalitetit juridik, të drejtat e detyrimet që rrjedhinnga këto veprime i kalojnë shoqërisë. Këto dispozita të qarta të ligjit janë në zbatim të nenit 7të Direktivës së Parë. Kur është e themeluar, shoqëria bëhet automatikisht kreditori osedebitori i ri. Megjithatë, shoqëria mund të hapë një proces “të brendshëm” ndaj themeluesve,nëse kanë shkelur detyrat gjatë fazës së themelimit. Në këtë rast, detyrimin e shlyen shoqëria. 50

2. Neni 10, pika 2, përcakton se themeluesit duhet të japin kontributet e tyre, në para osenë natyrë, sipas afateve të parashikuara në Statut, dhe të kryejnë formalitetet e themelimit.Themeluesit përgjigjen ndaj shoqërisë personalisht e në mënyrë solidare për dëmet eshkaktuara nga mospërmbushja e këtyre detyrimeve apo nga përmbushja e tyre përtej afatevepërkatëse. Ortakët, pronarët apo aksionarët, të cilët hyjnë në shoqëri pas themelimit të saj,mbajnë të njëjtën përgjegjësi për kontributet e tyre. Kjo parashikohet qartë në nenin 123 përSHA-të.3. Sipas nenit 10, pika 3, padi për formalitetet dhe detyrimet e themelimit mund të ngrejëpërfaqësuesi ligjor i shoqërisë ose, në rast mosveprimi të përfaqësuesit ligjor, padia mund tëngrihet nga ortakët e tjerë apo nga një numër pronarësh ose aksionarësh, të cilët zotërojnë tëpaktën 5 për qind të tërësisë së votave të SHPK-së ose SHA-së. Këtë të drejtë e kanë edhekreditorët e shoqërisë tregtare, nëse shoqëria nuk ua përmbush kërkesat. Lidhur me këtë,duhet respektuar pika 6 e nenit 91 dhe neni 150. Kërkesa e bërë në keqbesim nga ana ekreditorit e bën atë përgjegjës sipas nenit 143 të Kodit Penal (ligji nr.7895). E drejta, që parashikon neni 10, pika 3, për ortakët apo aksionarët në pakicë osekreditorët, rezulton në atë që në ligjin anglo-sakson për shoqëritë quhet “padi derivative”77,duke qenë se ajo buron nga e drejta e shoqërisë kundrejt themeluesve, që ortakët apoaksionarët në pakicë ose kreditorët duhet ta ushtrojnë nëse administratorët e shoqërisë nukveprojnë kështu për çfarëdo arsye. Megjithatë, për sa u takon SHPK-ve dhe SHA-ve dhekompetencave të tyre të formalizuara vendimmarrëse, duhet respektuar fjalia e tretë e nenit10, pika 3. Kjo fjali i referohet përqindjes së zotëruar prej ortakëve apo aksionarëve në pakicëose kreditorëve, sipas kërkesave të neneve 91, 92, 150 dhe 151. Fillimisht, ortakët apoaksionarët në pakicë ose kreditorët duhet t’i kërkojnë Asamblesë së Përgjithshme të ngrejëpadi ndaj themeluesve. Vetëm nëse Asambleja e Përgjithshme nuk vepron kështu brenda afatitkohor që përcaktohet nga dispozitat e përmendura, ortakët apo aksionarët në pakicë osekreditorët mund ta ngrenë padinë vetë. Neni 11 Të dhënat në korrespondencat dhe dokumentet e tjera të veprimtarisë 1. Të gjitha shkresat, formularët e urdhrave apo çdo dokument tjetërkorrespondence, nxjerrë nga shoqëria, degët apo zyrat e përfaqësimit, nëpërmjetpërdorimit të letrës ose mjeteve elektronike, të cilat u drejtohen palëve të treta, duhet tëpërmbajnë të dhënat e mëposhtme: a) numrin unik të identifikimit; b) formën ligjore të shoqërisë; c) vendndodhjen e selisë së regjistruar dhe të zyrës qendrore të saj; ç) të dhëna nëse shoqëria është në likuidim.77 Në legjislacionin gjerman mbi shoqëritë tregtare: “actio pro socio” (padi ndaj ortakëve); shih U. Eisenhardt, “Ligji përshoqëritë tregtare”, Beck, Mynih 2002, f. 37, 314, 409. 51

d) vlera e kapitalit të regjistruar të shoqërisë dhe vlera e pjesës së paguar tëkapitalit.78 Nëse shoqëria ka faqe interneti, këto të dhëna duhet të pasqyrohen aty. Edhe nëkëtë rast zbatohet pika 5 e nenit 1 të këtij ligji. 2. Shoqëria përgjigjet për vërtetësinë e të dhënave të deklaruara sipas pikës 1 tëkëtij neni. Nxjerrja e shkresave, formularëve e urdhrave apo e çdo dokumenti tjetërkorrespondence, në kundërshtim me pikën 1 të këtij neni, përbën kundërvajtjeadministrative dhe dënohet me gjobë deri në 15 000 lekë. Kur kundërvajtjaadministrative e parashikuar në këtë pikë konstatohet gjatë një kontrolli të organizuarnga administrata tatimore, sanksioni ekzekutohet nga kjo administratë.Komente: Neni 11 transpozon kërkesat ligjore për publikimin e informacioneve referuarshkresave, formularëve të porosive dhe dokumenteve të tjera që parashikohen në nenin 4 tëDirektivës së Parë për SHPK-të dhe SHA-të. Ky nen nuk përmban një listë të gjithë pikave tënenit 4, por, në fakt, kërkon publikimin e “numrit unik të identifikimit”, që mundëson aksesinndaj gjithë informacionit të shoqërisë duke hyrë në faqen e internetit të QKB-së (nenet 60 dhe61 të ligjit për regjistrimin e biznesit). Kjo duket se bën më shumë kuptim se t’i mbingarkoshdokumentet me një sasi marramendëse informacioni. Nga ana tjetër, neni 11 e shtrin këtëkërkesë për të gjitha shoqëritë, duke përfshirë shoqëritë kolektive dhe ato komandite. Shtrirjae këtij aspekti të transparencës duhet mirëpritur. Është me rëndësi të shënohet se, tani, nëpublikim përfshihen “mjetet elektronike të komunikimit”. Një përkufizim i këtyre të funditmund të gjendet në nenet 88 dhe 142. Në vitin 2014, u miratua një ndryshim me qëllimharmonizimin e plotë me Direktivën 2009/101/KE, duke shtuar shkronjën “d”: vlera ekapitalit të regjistruar të shoqërisë dhe vlera e pjesës së paguar të kapitalit. Kështu, dispozitatpër transparencën bëhen më të qarta për të tretët. TITULLI III PËRFAQËSIMIKomente:1. Përpara se dispozitat për përfaqësimin të nenit 12 të diskutohen në mënyrë më tëdetajuar, duhet shpjeguar koncepti i përgjithshëm tek i cili bazohen. Ky koncept ështëmbrojtja e përgjithësuar e të tretëve dhe është një nga parimet bazë të ligjit për shoqëritëtregtare. Objekti i këtij koncepti shtjellohet në legjislacionin e BE-së dhe ai lidhet,78 Shtuar me ligjin nr.129/2014, neni 2. 52

posaçërisht, me evolucionin e Direktivës së Parë 68/151/KEE dhe të Direktivës 2009/101/KE,që kodifikonte amendamentet e ndryshme ndaj Direktivës së Parë për bashkërendimin emasave mbrojtëse që Shtetet Anëtare duhet të kërkojnë për shoqëritë e tyre për mbrojtjen einteresave të pronarëve dhe të personave të tjerë. Në kohën kur u hartua në vitin 1968,Direktiva e Parë përbënte një kompromis politik. Për këtë arsye, ajo është e vështirë për t’uinterpretuar, pasi teksti i saj ka qenë një kompromis midis disa prej Shteteve të para Anëtaretë KEE-së, sidomos, midis Gjermanisë dhe Francës.2. Vanessa Edwards tregon se “deputeti italian, i cili qe i vetmi që votoi kundër Direktivësnë Parlamentin Evropian, dha si arsye se: “Ai nuk arrinte ta përfytyronte që [ajo], në njënen, mund të parashikonte se shoqëria tregtare mund të bazohej tek informacioni i publikuarrregullisht kundër të tretëve, dhe në të njëjtën kohë, në një nen tjetër, ta përjashtontemundësinë e të bazuarit lidhur me kufizimet e publikuara rregullisht të kompetencave tëzyrtarëve të shoqërisë tregtare. Tekstin e miratuar ai e quajti ‘bishë me kokë latine dhe metrup e bisht gjerman’.”79 Në të vërtetë, ky konflikt është i dukshëm, sidomos, referuar nenit 3, pika 5, tëDirektivës, që parashikon se:“shoqëria tregtare mund të bazohet te dokumentet [përfshirëdokumentin e themelimit të shoqërisë dhe Statutin], e në veçanti..., kundër të tretëve vetëmpasi ato të jenë publikuar.” Edwards argumenton se neni 9, pika 1 dhe 2, është synuar të ketë epërsi, megjithësearsyet e saj nuk janë të forta. Këto argumente bien në kundërshtim me formulimet e përpiktatë tekstit: “publikimi i Statutit nuk përbën në vetvete provë të mjaftueshme që mund tëpërdoret kundër të tretëve”80. Në mbështetje të këtij argumentimi, ajo citon KomitetinEkonomik dhe Social, që qe i mendimit se, për rrjedhojë, publikimi i Statutit ishte i tepërt.81 Nga ana tjetër, ajo citon Dan Prentice, i cili kishte mendim të qartë se këto nene nukmund të pajtoheshin.82 Krahas kësaj, Edwards citon Çështjen gjyqësore “Ubbink Isoatie BVdhe Dak-en Wandtechniek BV”.83 Në këtë rast, gjykata shqyrtoi çështjen e pavlefshmërisë,por aktgjykimi përmban elemente që lidhen me problemin me të cilin po trajtohet. Në këtërast gjyqtari u shpreh: “Qëllimi i direktivës, për rrjedhojë, nuk është që t’u lejojë të tretëve tëmbështeten në dukjet e krijuara nga organet apo përfaqësuesit e shoqërisë tregtare, nëse këto79 V. Edwards, “EC Company Law” (“Legjislacioni i KE-së për shoqëritë tregtare”), (Shtypshkronja “Oxford UniversityPress”, 1999), f. 40, ku citohet “Expose des motifs” (“Memorandumi shpjegues”) për propozimin e amenduar, 31,përkthyer nga E. Stain, “Harmonisation of European Company Laws” (“Harmonizimi i ligjeve evropiane për shoqëritëtregtare”) (Shtypshkronja “Duke University Press”, 1971), f. 293, n. 175.80 V. Edwards, “EC Company Law” (“Legjislacioni i KE-së për shoqëritë tregtare”), Shtypshkronja “Oxford UniversityPress”, 1999, f. 40.81 [1964] JO 3254, që citohet edhe nga Edwards.82 Dan Prentice, “Section 9 of the European Commercial Act” (“Seksioni 9 i aktit tregtar evropian”) (1973) 89 LQR, 518dhe Michael Schaeftler, “Ultra Vires-Ultra Useless: The Myth of State Interest in Ultra Vires Acts of BusinessCorporations” (“Jashtë autoritetit–jashtë dobisë: miti i interesit shtetëror në veprimet jashtë autoritetit të korporatavetregtare”), “9 Journal of Corporation”. L. 81 (181-1984). Interesante që ky autor është shumë i qartë se doktrina “Ultravires” (“jashtë autoritetit”) është vetëm për të mbrojtur interesat e aksionarëve. Ai nuk merr aspak në konsideratëkreditorët dhe interesin publik.83 Çështja gjyqësore 136/87 [1988] WXR 4665, te pika 13. 53

dukje nuk janë në përputhje me informacionet që përmban regjistri publik”. Mirëpo, gjykatanuk u shpreh qartë se cila ishte arsyeja për këtë. Në mënyrë të ngjashme, në opinionin e vetAvokati i Përgjithshëm Mayras në çështjen gjyqësore “Friedrich Haaga GmbH”84 bërideklarime kontradiktore: “Kur të tretët informohen përmes publikimit të informacioneve tëtilla [emërimeve, dorëheqjeve apo largimeve lidhur me organet e shoqërisë tregtare]..,shoqëria tregtare ka të drejtë të bazohet te deklaratat e publikuara” dhe “kufizimet evendosura në tagrin për të përfaqësuar shoqërinë tregtare, edhe nëse publikohen, nuk mundtë përdoren kundër të tretëve”. Duket se ka mjaft pështjellim sa i takon mënyrës me të cilënështë hartuar direktiva dhe, për rrjedhojë, nuk është për t’u habitur që pështjellim ka edhe nëligjet kombëtare të shoqërive tregtare.3. Meqë teksti i Direktivës së Parë është kundërshtuar, qeverive kombëtare iu duhet tëvendosin një rrugë që të jetë e arsyeshme për vendin. Amendamentet e vitit 2014 ndaj ligjitpër shoqëritë tregtare janë menduar si rruga më e mirë për Shqipërinë. Për shumë arsye, BE-jakërkonte t’i kufizonte koncepte, si: ultra vires, pavlefshmëria dhe noterizimi, pasi janëpengesë për investimet, meqenëse investuesve nuk u pëlqen risku që shoqëron zbulimi i gjithëtë dhënave të dokumentacionit të shoqërisë. Ligjet moderne për shoqëritë tregtare të BE-sëvazhdimisht i kanë kufizuar këto koncepte dhe kanë zgjedhur të maksimizojnë mbrojtjen epalëve të treta. Amendamentet ndaj nenit 12 kanë ndjekur këtë rrugë moderne që e bën më tëfortë mbrojtjen e palëve të treta.4. Pasi BE-ja u përball me zgjerimin e ndjeshëm, dy ishin zgjedhjet që mund të bëheshin:njëra ishte të vendosej barra e riskut mbi të tretët, që kryenin një veprim me një shoqëritregtare, kur shoqëria ushtronte aktivitet jashtë objektit të vet ose kur përfaqësuesi nuk ishteemëruar rregullisht. Zgjedhja tjetër ishte të krijohej një sistem që, përgjithësisht, i çlironte tëtretët nga detyrimi për të shqyrtuar nëse ishin përmbushur apo jo formalitetet e brendshme,duke ia vendosur, kështu, shoqërisë barrën e lidhjes së kontratës së paautorizuar. Dispozitat eDirektivës së Parë anuan thuajse tërësisht në sistemin e dytë, pasi pranohej se, sa më shumëvende të bënin tregti me njëri tjetrin, aq më pak do të ishte e mundur që të sigurohej nëse ishinpërmbushur apo jo formalitetet e brendshme të procedurave të shoqërive tregtare. Paszhvillimit që morën gjërat, u rrit numri i vendeve që përqafuan sistemin e dytë, duke hequrdorë nga kërkesat ligjore që të tretët duhet të sigurohen se personi me të cilin hyjnë nëmarrëdhënie tregtare ka autoritetin e vërtetë për të lidhur kontratën. Kjo gjë nxit besimin nëmarrëdhëniet tregtare midis të huajve dhe shoqërive tregtare vendase, dhe mund të nxisë edhepakësimin e burokracisë së tepërt që sjell ngadalësim të ndjeshëm të punës. Rreziku iaplikimit të këtij sistemi është se mund të bëhen përfaqësime të rreme nga persona, të cilëtnuk kanë lidhje me shoqërinë tregtare në emër të së cilës thonë se veprojnë. Kjo gjë mund tëshmanget me anë të një dispozite, që të parashikojë përgjegjësinë e shoqërisë tregtare vetëm84 Çështja gjyqësore 32/74 [1974] ECR 1201, pika 12010 dhe 1214, V. V. Edwards, “EC Company Law”(“Legjislacioni i KE-së për shoqëritë tregtare”), Shtypshkronja “Oxford University Press”, 1999, f. 41. 54

kur i treti ka arsye të qënësishme për të besuar se ka të bëjë me një përfaqësues bona fide tëshoqërisë. Kjo ndodh zakonisht kur shoqëria ka bërë diçka, që i bën të tretët të kuptojnë sekështu ka ndodhur.5. Sa i takon regjistrimit dhe publikimit të të dhënave të shoqërisë, për herë të parëkoncepti i mbrojtjes së të tretëve zbatohet në nenin 21 të ligjit për regjistrimin e biznesit, qërespekton nenin 3 të Direktivës së Parë (ndryshuar me Direktivën 2003/58/KE). Megjithatë,siç do ta shohim edhe në komentet për nenin 12, mbrojtja e përgjithësuar e të tretëve trajtohetmë tej edhe në nenet 8 dhe 9 të Direktivës së Parë.6. Në vitin 2014, me ligjin nr.129/2014 u miratua një amendament synimi i të cilit ishteforcimi i mbrojtjes së të tretëve dhe qartësimi i ligjit për shoqëritë tregtare. Amendamentetkishim për synim:  harmonizimin e ligjit për shoqëritë tregtare me Direktivën 2009/101/KE;  qartësimin e mëtejshëm të kompetencave të organeve të shoqërisë dhe përfaqësimit ligjor;  harmonizimin e mëtejshëm të dispozitave të ligjit nr.9901 me Direktivën 2009/101/KE për sa i përket ndarjes së kompetencave mes organeve drejtuese të shoqërisë, të drejtave të përfaqësimit të përfaqësuesve ligjorë dhe mbrojtjes së palëve të treta që në mirëbesim kanë lidhur marrëdhënie tregtare me shoqërinë. Amendamentet ndaj nenit 12 të ligjit nr.9901 janë në përputhje të plotë me parashikimetpër pavlefshmërinë e themelimit të shoqërive, sipas Direktivës 2009/101/KE. Dispozitatreferuese të Direktivës 2009/101/KE lidhur me këto çështje janë shtjelluar nga doktrina dheGjykatat Evropiane. Neni 12 Kompetencat e organeve të shoqërisë dhe përfaqësimi ligjor 85 1. Statuti apo vendimet e shoqërisë nuk mund të ndryshojnë apo të kufizojnëkompetencat që ky ligj përcakton për organet e ndryshme të shoqërisë tregtare. Çdoveprim, që ka për qëllim ndryshimin apo kufizimin e kompetencave të organeve tëshoqërisë, të cilat nuk lejohen shprehimisht, sipas këtij ligji, nuk mund t'u kundrejtohenpalëve të treta edhe nëse janë bërë publike në statut apo sipas mënyrave të parashikuaranga ligji nr.9723, datë 3.5.2007, \"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\", tëndryshuar. 2. Shoqëritë tregtare përfaqësohen në marrëdhëniet me të tretët nga përfaqësuesite tyre ligjorë, të cilët veprojnë në përputhje me rregullat e përcaktuara nga ky ligj dhenga dispozitat e statutit. Përfaqësimi ligjor i shoqërisë është i vlefshëm për çdo veprimgjyqësor apo jashtëgjyqësor, me përjashtim të rastit kur statuti parashikon kufizime në85 Titulli i nenit 12, si edhe pika 1 dhe 2 e nenit 12 janë ndryshuar me ligjin nr.129/2014, neni 3. 55

tagrin e përfaqësuesit ligjor për të vepruar i vetëm për disa apo për të gjithamarrëdhëniet e shoqërisë me të tretët. Përfaqësuesit ligjorë mbeten të detyruar ndajshoqërisë për të zbatuar të gjitha kufizimet e tagrave të përfaqësimit në marrëdhënietme të tretët, të përcaktuara në statut apo të miratuara nga organet e shoqërisë. Mepërjashtim të rastit kur shoqëria provon se i treti ka pasur dijeni për kufizimin e tagrittë përfaqësuesit ligjor për të vepruar i vetëm për disa apo për të gjitha marrëdhëniet eshoqërisë me të tretët apo në bazë të rrethanave të qarta, nuk mund të mos kishte pasurdijeni për të, ky kufizim i tagrave të përfaqësimit mund t'u kundrejtohet palëve të tretavetëm nëse është bërë publik në mënyrat e parashikuara nga ligji nr.9723, datë 3.5.2007,\"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\", të ndryshuar. 3. Veprimet e kryera nga përfaqësuesit ligjorë të shoqërisë janë të detyrueshmepër shoqërinë edhe nëse këto tejkalojnë objektin e saj, me përjashtim të rastit kur këtoveprime shkojnë përtej tagrave të përfaqësimit që u jep ligji apo lejon t'u jepenpërfaqësuesve. Këto veprime nuk janë detyruese për shoqërinë nëse shoqëria provon se itreti ka pasur dijeni se akti tejkalon objektin e saj, apo në bazë të rrethanave të qartanuk mund të mos kishte pasur dijeni për të. Publikimi nëpërmjet ndryshimit të statutitnuk përbën provë të mjaftueshme për dijeninë e të tretëve, nëse ky ndryshim është bërëpublik në mënyrë të ndryshme nga ato të parashikuara nga ligji për QendrënKombëtare të Regjistrimit. 4. Çdo parregullsi në emërimin e përfaqësuesit ligjor nuk përjashton apo kufizonpërgjegjësinë e shoqërisë ndaj palëve të treta, përveç rastit kur shoqëria provon se i tretika pasur dijeni për parregullsinë, apo në bazë të rrethanave të qarta nuk mund të moskishte pasur dijeni për tëKomente:1. Pikat e reja 1 dhe 2 të nenit 12 në fillim parashikojnë se shoqëria tregtare nuk mund tëndryshojë apo të kufizojë kompetencat që ligji për shoqëritë tregtare përcakton për organet endryshme të shoqërisë tregtare. Nëse bëhet një ndryshim i tillë në Statut ose në vendimet etjera të shoqërisë, ai nuk mund t'u kundrejtohet palëve të treta edhe sikur të jetë bërë publiksipas ligjit për regjistrimin e biznesit. Kështu, liria e themeluesve për të përpiluar kompetencate organeve të shoqërisë së tyre është e vlefshme për t’u ushtruar vetëm në ato raste që lejohenveçanërisht nga ligji për shoqëritë tregtare.86 Së dyti, shoqëria tregtare mund ta kufizojë tani kompetencën e përfaqësuesit ligjor tëshoqërisë për të vepruar vetëm për disa apo për gjithë marrëdhëniet e shoqërisë me të tretët,por kompetencat e përfaqësimit për veprime të caktuara nuk mund t’ia kalojë organeve të tjeratë shoqërisë (pra, dispozita e Statutit ose ndonjë vendim tjetër i shoqërisë, me anë të të cilitkompetencat e përfaqësimit kalojnë, për shembull, nga administratori tek aksionari i vetëm,86 Për shembull, sipas nenit 134 të ligjit për shoqëritë tregtare, në shoqëritë aksionare me dy nivele, Asambleja ePërgjithshme mund të emërojë drejtpërdrejt drejtorin e shoqërisë, nëse këtë e lejon Statuti. 56

do të binte në kundërshtim me këtë dispozitë). Çdo kufizim tjetër shtesë i tagrave tëpërfaqësimit do të përbënte ndryshim të kompetencave sipas pikës 1 dhe, kështu, nuk mundt'u kundrejtohet palëve të treta, edhe sikur kufizimi të jetë bërë publik sipas ligjit përregjistrimin e biznesit. Administratorët mbeten të detyruar ndaj shoqërisë për të zbatuar gjithëkufizimet e tagrave të përfaqësimit, edhe sikur të jenë në tejkalim të sa më sipër. Prandaj, nëseStatuti ose një vendim i shoqërisë tregtare ia kufizon tagrin administratorit për të vepruar nëbazë të llojit ose vlerës, dhe nëse ky veprim kryhet në efekt nga administratori, shoqëriatregtare është e detyruar ta përmbushë angazhimin, por ndaj administratorit mund të ngrihetpadi për shkelje të detyrimit të besnikërisë. Kufizimet e lejuara të tagrit të administratorit për të vepruar vetëm për disa ose për tëgjitha marrëdhëniet e shoqërisë me të tretët duhen bërë publike sipas ligjit për regjistrimin ebiznesit. Në rast mospublikimi, shoqëria mund t’ua kundrejtojë këto kufizime palëve të treta,vetëm nëse provon se i treti ka pasur dijeni për këto kufizime apo, në bazë të rrethanave tëqarta, nuk mund të mos kishte pasur dijeni për këto kufizime.2. Pikat 2 dhe 3 të nenit 12 ndjekin qasjen e mbrojtjes së përgjithësuar së të tretëve dhejanë në zbatim të nenit 9 të Direktivës së Parë. Nëse një përfaqësues ligjor i tejkalon tagrat epërfaqësimit apo objektin e shoqërisë, kjo sjellje “jashtë autoritetit” nuk e prek marrëdhënienme të tretët dhe shoqëria vijon të mbajë detyrimin ligjor që lind nga kontratat e lidhura ngapërfaqësuesi që i ka tejkaluar tagrat e tij, nëse shoqëria nuk provon se i treti ka pasur dijeniqë akti dilte jashtë autorizimit apo objektit ose, në bazë të rrethanave të qarta, nuk mund tëmos kishte pasur dijeni për të. Humbja e mbrojtjes së të tretit nëse i treti ka pasur dijeni ose, në bazë të rrethanave tëqarta, nuk mund të mos kishte pasur dijeni për mangësinë në tagrat e përfaqësimit ështëkufizimi i parimit të mbrojtjes së përgjithësuar të të tretëve, që i pengon të tretët mashtrues qëtë mos mbështeten në këtë parim për të arritur synimet negative të tyre. Një shembull tjetër ikëtij lloji gjendet në nenin 64, pika 2, të ligjit për shoqëritë tregtare. Ortaku i kufizuar që kalidhur me një palë të tretë një marrëveshje në cilësinë e agjentit të autorizuar të shoqërisë, porpa u cilësuar si i tillë, përgjigjet për këtë veprim si të ishte ortak i pakufizuar, me përjashtim tërastit kur shoqëria provon se i treti kishte dijeni për faktin se ortaku vepronte si agjent iautorizuar, apo në bazë të rrethanave të qarta nuk kishte si të mos ishte në dijeni Është me rëndësi të theksohet se pika 2 e nenit 12 e zbaton këtë kufizim të mbrojtjes sëtë tretëve edhe ndaj formulimeve të nenit 9, pika 2, të Direktivës së Parë. Kjo e funditpërcakton se shoqëria nuk mund të mbështetet asnjëherë në kufizimet e përfaqësimit nëkundërvënie ndaj të tretëve edhe sikur këto kufizime të jenë publikuar. Kjo do të thotë seshoqëria e mban detyrimin edhe sikur i treti të ketë pasur dijeni për kufizimet apo ta ketështyrë përfaqësuesin ta shpërdorojë tagrin e tij. Vështirë të besohet se autorët e Direktivës sëParë do ta kishin pranuar një rezultat të tillë. Qëllimi i Direktivës nuk është të mbrojë palët etreta që veprojnë në keqbesim. Për rrjedhojë, legjislacioni kombëtar mund të kërkojë që, nëseka shpërdorim të dukshëm, shoqëria nuk mban asnjë detyrim ligjor. Sidoqoftë, nuk është emjaftueshme që kjo “provë” të vërtetojë se kufizimi në përfaqësimin ka qenë i publikuar. 57

Shoqëria duhet të provojë se, në të vërtetë, i treti ka qenë në dijeni. Në këtë kuptim, pika 2 enenit 12 e harmonizon përkufizimin e “provës” me atë që përdor Direktiva në nenin 9, pika 1,për përfaqësuesin, i cili vepron jashtë objektit të shoqërisë. Rrjedhimisht, zgjidhja që jep pika2 e nenit 12 përputhet me Direktivën e Parë.873. Pjesa e dytë e fjalisë së parë në pikën 3 të nenit 12 pasqyron gjysmën e dytë të paragrafittë parë të nenit 9 të Direktivës së Parë. Të dyja dispozitat deklarojnë se parimi i përfaqësimittë pakufizuar nuk zbatohet nëse veprimet e përfaqësuesit “i kalojnë tagrat që i jep ligji ose qëligji e lejon t’i jepen”. Kjo do të thotë se organi që përfaqëson shoqërinë, të themi,administratori i një SHA-je, nuk mund të ndërhyjë në kompetencën e një organi tjetër, tëthemi, të këshillit mbikëqyrës. Kur shkelet kjo kompetencë ligjore, interesi i të tretëve nukmbrohet; dhe, duke qenë se, përgjithësisht, struktura e kompetencave ligjore që parashikonligji i ri për shoqëritë tregtare nuk është një çështje që mund ta ndryshojnë të njëjtat organe,çdo autorizim ex post do të ishte i mundur vetëm po qe se ligji do ta lejonte shprehimisht. GJED e ka zgjeruar këtë parim të nenit 9, pika 1, dhe është shprehur se edhe palët etreta, që veprojnë në mirëbesim, mund të preken nëse një rregull e jashtme çaktivizon organinvendimmarrës.88 Rasti në fjalë kishte të bënte me rregullat e konfliktit të interesave, që taniparashikohen nga neni 13 i ligjit për shoqëritë tregtare. Neni 13, pika 2 dhe 3, kërkonmiratimin e ortakëve ose pronarëve të tjerë ose të organeve të tjera të shoqërisë. Me gjithë qëe pranon se qëllimi i Direktivës së Parë është, ndër të tjera, mbrojtja e palëve të treta, GJEDështë shprehur se dispozita që çaktivizon përfaqësuesin, kur ka lindur një konflikt interesi,është e vlefshme edhe sikur i treti të preket negativisht nga kjo. Logjika mbi të cilënmbështetet ky vendim është se nëse një normë ligjore “e jashtme” e ndryshon strukturëndrejtuese të shoqërisë duke shtuar struktura vendimmarrëse, këto të fundit kanë përparësi përshkak të njohjes së interesave të tjerë ligjorë që janë marrë në konsideratë përparaangazhimit të këtyre organeve të shoqërisë dhe palëve të treta (në këtë rast: transparenca emarrëdhënieve ekonomike). Do t’i kthehemi kësaj formule të krijimit strukturës drejtuese tëshoqërive kur të flasim për detyrimin e besnikërisë, përfshirjen e punëmarrësve dhe vetëstrukturën e drejtimit të brendshëm të shoqërive.4. Palët e treta mbrohen edhe nëse ka parregullsi në emërimin e përfaqësuesit. Këtu neni12, pika 4, transpozon nenin 8 të Direktivës së Parë. Për shembull, shoqëria e mban detyriminligjor edhe nëse nuk janë ndjekur siç duhet procedurat e emërimit. Megjithatë, parregullsia nëemërim është vetëm një aspekt i një situate më të përgjithshme në të cilën përfaqësuesit tëashtuquajtur kanë të bëjnë me të tretët. Në vendet me sistemin e të drejtës së kodifikuar,zakonisht, për këto raste normat mund të gjenden në kodet civile ose janë krijuar nga87 Kjo zgjidhje përkon me doktrinën gjermane të “shpërdorimit të tagrit”; G. Wegner “Officers’ and Directors’ LiabilityUnder German Law- A Potemkin Village” (“Përgjegjësia e zyrtarëve dhe anëtarëve të këshillit të administrimit sipas tëdrejtës gjermane – një mashtrim”) (2015) 16 (1) “Theoretical Inquiries in Law” (“Përsiatje teorike për të drejtën”).88 Çështja gjyqësore 104/96, “Cooperative Rabobank”. 58

jurisprudenca, nëse Kodi Civil nuk ka parashikime në lidhje me këtë aspekt, siç ka ndodhur nëGjermani. Në Kodin Civil të Republikës së Shqipërisë nuk ka asnjë shenjë të normave të tilla.Neni 78 i Kodit Civil trajton situatën kur një përfaqësues vepron pa tagër, madje qoftë edhe tëashtuquajtur tagër. Megjithatë, teksti i këtij neni (të paktën përkthimi i tij) është kontradiktordhe duhet ndryshuar për t’u ndrequr. Norma e përgjithshme që mund të donin të zbatoningjykatat shqiptare është kjo: Personi, i cili lejon një person tjetër të veprojë në mënyrë tëpërsëritur si përfaqësuesi i tij, në mënyrë të atillë që i bën të tretët të besojnë se tagri ekziston,trajtohet sikur ai/ajo ta ketë dhënë tagrin për përfaqësuesin e ashtuquajtur, me përjashtim tërastit kur i treti ka qenë në dijeni të mungesës së tagrit ose, në bazë të rrethanave të qarta,nuk mund të mos kishte pasur dijeni për të. Neni 13 Ndalimi, konflikti i interesit dhe personat e lidhur 1. Personat, që janë dënuar me vendim të formës së prerë për kryerjen e vepravepenale, të parashikuara në kreun III të pjesës së posaçme të Kodit Penal, për një afatderi në 5 vjet nga data e këtij dënimi, nuk mund të mbajnë funksionet e përfaqësuesitligjor të një shoqërie tregtare, nuk mund të jenë anëtarë të këshillit të administrimit apotë këshillit mbikëqyrës dhe as përfaqësues të aksionarëve në asamblenë e përgjithshme. 2. Personi i autorizuar për të përfaqësuar ose për të mbikëqyrur shoqërinëtregtare nuk mund të lidhë kontrata apo të hyjë në marrëdhënie të tjera me shoqërinëtregtare, nëse kjo nuk deklaron kushtet e veprimit, si dhe natyrën e objektin e interesittë tij e veprimi nuk autorizohet, paraprakisht, prej: a) të gjithë ortakëve të tjerë, në rastin e një shoqërie kolektive apo komandite; b) të gjithë ortakëve ose të gjithë ortakëve të tjerë, në rastin e një shoqërie mepërgjegjësi të kufizuar; c) këshillit të administrimit ose këshillit mbikëqyrës, në rastin e administratorëvetë shoqërive aksionare; ç) këshillit të administrimit ose këshillit mbikëqyrës, në rastin e anëtarëve tëkëshillit të administrimit ose këshillit mbikëqyrës në shoqëritë aksionare. Çdo miratim paraprak dhe i përgjithshëm njoftohet për regjistrim në QendrënKombëtare të Regjistrimit. 3. Miratimi i parashikuar në pikën 2 të këtij neni jepet, gjithashtu, për çdokontratë apo marrëdhënie tjetër, që shoqëria lidh me një palë të tretë, e cila kamarrëdhënie personale apo financiare me personat e autorizuar për të përfaqësuar osepër të mbikëqyrur shoqërinë, apo me palë të treta, marrëdhëniet e të cilave me personate mësipërm janë të tilla që, në mënyrë të arsyeshme, mund të ndikojnë vendimmarrjen etyre në kundërshtim me interesat e shoqërisë. Personat në vijim prezumohen të kenë njëapo më shumë nga interesat e mësipërm me personat e autorizuar për të përfaqësuar osepër të mbikëqyrur shoqërinë: 59

a) bashkëshorti/bashkëshortja, prindërit, vëllezërit ose motrat e bashkëshortit/bashkëshortes; b) fëmijët, prindërit, vëllezërit, motrat, fëmijët e fëmijëve osebashkëshorti/bashkëshortja e personave të mësipërm; c) personat e lidhur me personin e autorizuar për të përfaqësuar ose për tëmbikëqyrur shoqërinë. Persona të lidhur janë: të paralindurit apo të paslindurit, tëafërmit në vijë të tërthortë të shkallës së dytë, birësuesi ose i birësuari, i afërmi i shkallëssë parë i bashkëshortit/bashkëshortes; ç) një person, që banon me personin e autorizuar për të përfaqësuar ose për tëmbikëqyrur shoqërinë. 4. Personat, të cilët kërkojnë miratim për një transaksion, sipas pikave 2 e 3 tëkëtij neni, nuk mund të marrin pjesë në votimin për miratimin e veprimit e nukllogariten në kuorum. 5. Këshilli i administrimit ose këshilli mbikëqyrës i shoqërisë aksionare, që kadhënë miratimin e një veprimi, sipas pikave 2 e 3, të këtij neni, duhet që pa vonesa, pornë çdo rast brenda 72 orëve, t'i njoftojë asamblesë së përgjithshme aktin e miratimit tëkëtij veprimi, së bashku me kushtet e veprimit, si dhe natyrën e objektin e interesit tëpersonave të përfshirë. Në rastin e shoqërive aksionare me ofertë publike, ky njoftimduhet të publikohet brenda afatit të sipërpërmendur edhe në faqen e internetit tëshoqërisë, pavarësisht nga detyrimet e tjera për publikimin e miratimit të dhënë, që këtoshoqëri mund të kenë, sipas parashikimeve të ligjit nr.9879, datë 21.2.2008, \"Për titujt\".Brenda 6 muajve nga data e kryerjes së njoftimit për dhënien e autorizimit, sipas pikave2 e 3, të këtij neni, asambleja e përgjithshme mund t'i kërkojë gjykatës të shpallëveprimin juridik të miratuar si të pavlefshëm, nëse miratimi është dhënë në shkelje tërëndë të ligjit apo të statutit.89 6. Çdo veprim që kërkon miratim, sipas pikave 2 dhe 3 të këtij neni, publikohet nëpasqyrat financiare dhe raportet e ecurisë së veprimtarisë, së bashku me kushtet eveprimit, si dhe natyrën e objektin e interesit të personave të përfshirë. 7. Një person, i cili është, njëkohësisht, administrator dhe ortak apo aksionar ivetëm i shoqërisë, nuk mund të lidhë kontrata huaje apo garancie me shoqërinë.Kontratat e tjera të lidhura midis këtij personi dhe shoqërisë regjistrohen në njëprocesverbal, i cili bëhet në zyrën qendrore të shoqërisë. Mospërmbushja e këtijdetyrimi përbën kundërvajtje administrative dhe administratori dënohet me gjobë derinë 15 000 lekë. Kur kundërvajtja administrative e parashikuar në këtë pikë konstatohetgjatë një kontrolli të organizuar nga administrata tatimore, sanksioni ekzekutohet ngakjo administratë.Komente:89 Ndryshuar me ligjin nr.129/2014, neni 4. 60

1. Strukturat organizative të përshtatshme të shoqërisë dhe shpërndarja e kompetencavemidis organeve të shoqërisë janë dy prej aspekteve më të rëndësishme të drejtimit tëbrendshëm të shoqërisë. Transparenca dhe siguria ligjore janë me rëndësi thelbësore në këtëaspekt. Ata, të cilëve u është ngarkuar detyra e administrimit të shoqërisë, duhet të japinpërherë llogari për aktivitetin e tyre përpara shoqërisë, investuesve, kreditorëve dhepunëmarrësve, si dhe përpara atyre, të cilët kanë interesa sociale të tjera të njohura me ligj.Një shqetësim kryesor në ekonomitë në tranzicion është kryerja e veprimeve me veten nga anae administratorëve, dhe keqtrajtimi i ortakëve apo aksionarëve në pakicë nga ana e ortakëveapo aksionarëve të mëdhenj. Kur ka të ngjarë të ndodhë një gjë e tillë, investuesit kërkojnë njëprim shtesë për rrezikun, që pasqyrohet në çmime tejet të ulëta të aksioneve që e bëjnëkapitalin tejet të kushtueshëm për shoqërinë, ose largohen dhe nuk investojnë fare në aksione.Në çdo rast, mbrojtja e pamjaftueshme prej kryerjes së veprimeve me veten nga ana eadministratorëve ose prej shtypjes së ortakëve apo aksionarëve në pakicë ka një efekt tejetnegativ në rindërtimin ekonomik. Për rrjedhojë, për të pasur një ligj të zbatueshëm përshoqëritë tregtare, nevojitet mbikëqyrja e përshtatshme e administratorëve të shoqërisë, si dhembrojtja e ortakëve apo aksionarëve në pakicë. Për të shmangur administrimin e keq, ligji përshoqëritë tregtare duhet të parashikojë organe mbikëqyrëse, të vendosë kufizime nëtransaksionet që kryejnë administratorët, të cilët kanë konflikt interesi, dhe të parashikojënorma për kontabiliteti dhe publikimin e informacioneve shpjeguese që janë të domosdoshmepër funksionimin siç duhet të shoqërisë. Për më tepër, ligji për shoqëritë tregtare duhet tëvendosë kufizime të caktuara në kompetencat e aksionarëve ose pronarëve të mëdhenj, nëmënyrë që të garantohet që ata të mos kenë mundësi të shfrytëzojnë shoqërinë në kurriz tëortakëve apo aksionarëve në pakicë.2. Neni 13 duhet interpretuar në këtë kontekst. Kjo dispozitë, në të vërtetë, bën pjesë nëdetyrimet e besimit të anëtarëve të këshillit të administrimit dhe mbikëqyrës kuptimi ipërgjithshëm i të cilave jepet në nenet nga 14 deri në 16, dhe që për administratorëtpërcaktohen në nenet 98, 163, 164 dhe 167. Ligji i mëparshëm nr.7638 është kritikuargjerësisht sepse nuk bënte një rregullim të mjaftueshëm të detyrimeve të anëtarëve të këshillit.Pas mashtrimeve të mëdha, që kanë bërë shoqëritë shumëkombëshe gjatë viteve të fundit nëdëm të investuesve, kreditorëve, punëmarrësve dhe “sistemit” të tregut, detyrimet e anëtarëvetë këshillit janë bërë një prej mekanizmave kryesore rregullatore për të parandaluar situata tëtilla dhe për të përcaktuar atë që sot quhet “përvojë pozitive” ose “drejtim i brendshëm imirë”. Kjo është arsyeja se përse ligji i ri për shoqëritë tregtare u kushton shumë hapësirërregullatore detyrimeve të anëtarëve të këshillit. Në këtë aspekt, neni 13, pika 1, sanksionon shprehjen e interesit të përgjithshëm përpërshtatshmërinë ose aftësinë e personave që mund të përfaqësojnë një shoqëri.“Papërshtatshmëria” përcaktohet nga aspekte subjektive dhe objektive. Mund të thuhet se njëanëtar i këshillit të administrimit ose përfaqësues është i papërshtatshëm nëse është tejet ipakujdesshëm dhe tërësisht i paaftë, domethënë, krejtësisht i paaftë për të përmbushur 61

detyrimet ligjore që shoqërojnë privilegjin e përgjegjësisë së kufizuar.90 Do t’i kthehemipërshtatshmërisë së anëtarëve të këshillit kur të flasim për standardet e veprimit në interesinmë të mirë të shoqërisë dhe zbatimin e standardit të aftësisë dhe kujdesit si “anëtar iarsyeshëm i këshillit të administrimit” në përputhje me nenet 98 dhe 163. Neni 13, pika 1, e“objektivizon” standardin e përshtatshmërisë duke u mbështetur te papërshtatshmëria siç eprovon fakti që një person është dënuar për “krime të kryera në organizata tregtare” (nenetnga 163 deri në 170 të Kodit Penal të Republikës së Shqipërisë). Pasoja, që vendos neni 13, pika 1, për këtë shkelje flagrante të detyrës dhe vepër penale,është përjashtimi i personit në fjalë për të mbajtur funksion administrues, mbikëqyrës apopërfaqësues në shoqëri për 5 vjet. Në sistemin shqiptar, ky përjashtim ka karakter penal; aiështë një “dënim plotësues”, sipas nenit 30 të Kodit Penal. Neni 30, pika 1, i lejon gjykatëspenale që për personat që kanë kryer krime ose kundërvatje penale, bashkë me dëniminkryesor, mund të japë dënime plotësuese. Rastet e përjashtimit, që parashikon neni 13, pika 1,mbulohen nga neni 30, pika 1, dhe nga neni 40 i Kodit Penal, “heqja e së drejtës së ushtrimittë detyrave drejtuese pranë personave juridikë”. Heqja e së drejtës “është rrjedhojë e çdodënimi për vepra penale (...), kur i dënuari ka shpërdoruar funksionet apo ka vepruar nëkundërshtim me rregullat që lidhen me detyrën” (neni 40, pika 2, i Kodit Penal). Neni 13, pika 1, e kufizon këtë përjashtim deri në pesë vjet. Kjo dispozitë përputhet menenin 40, pika 2, të Kodit Penal, që e lejon gjykatën të vendosë këtë përjashtim për një kohënga një muaj deri në pesë vjet. Kjo do të thotë se gjykata ka liri të mjaftueshme për tëvendosur për t’ia përshtatur dënimin plotësues shkallës së shkeljes në secilin rast. Gjithashtu,në këtë aspekt, neni 30, pika 2, i Kodit Penal përcakton për çdo dënim plotësues se: “gjykata,në raste të veçanta, kur dhënia e dënimeve kryesore çmohet e papërshtatshme dhe kur ligjiparashikon dënim me burgim deri në 3 vjet ose dënime të tjera më të lehta për veprën e kryer,mund të mjaftohet vetëm me caktimin e dënimit plotësues”.3. Me nenin 13, pika 2 dhe 3, bëhet një përpjekje për t’i dhënë zgjidhje “konfliktit tëinteresit” që përmendet më lart. Këto parashikime japin kuptimin e veçantë të detyrimit tëbesimit të anëtarëve të këshillit të administrimit ose këshillit mbikëqyrës që gjithmonë “t’ikryejnë detyrat e përcaktuara në ligj ose në Statut në mirëbesim e në interesin më të mirë tëshoqërisë në tërësi, duke i kushtuar vëmendje të veçantë ndikimit të veprimtarisë së shoqërisënë mjedis” (neni 98, pika 1, dhe neni 163, pika 1). Nëse një anëtar i këshillit e vë veten në njëpozitë në të cilën detyra ndaj shoqërisë është në konflikt me interesat e tjerë të tij ose meinteresat e personave të lidhur me të (pika 3), ai rrezikon ta shkelë detyrimin e mirëbesimitndaj shoqërisë. Rregulla në fjalë jep një kuptim të veçantë të normës së kryerjes së veprimevejuridike me veten të nenit 67 të Kodit Civil.91 Në të vërtetë, anëtari këshillit ka detyrën e90 Shih J. Dine, “Company Law” (“Legjislacioni për shoqëritë tregtare”) (Palgrave Macmillan, botimi i pestë, 2005), f.229. Lidhur me këtë, shih, gjithashtu, ngjashmëritë me dispozitat për heqjen e të drejtave të administrimit dhe përpërjashtimin e ortakëve dhe pronarëve për shkelje të rëndë të detyrimeve që parashikohen në nenin 35, pika 2, nenin 48dhe nenin 102 të ligjit për shoqëritë tregtare.91 Neni 67 i Kodit Civil: 62

përgjithshme “të mënjanojë rastet e konfliktit, prezent apo të mundshëm, të interesavepersonalë me ata të shoqërisë” (neni 98, pika 1, dhe neni 163, pika 1, shkronja “ç”). Disadispozita të ligjit janë përpiluar për të mënjanuar konflikte të ngjashme, siç janë ato përkufizimin e funksioneve që mund të mbajë i njëjti person në shoqëri të ndryshme (nenet 96,pika 2, 156 dhe 158, pika 2). Megjithatë, siç e tregon edhe neni 67 i Kodit Civil, norma ekryerjes së veprimeve juridike me veten nuk është aspak absolute: shoqëria do të jetë egatshme të miratojë akte që “e shkelin” rregullën e përgjithshme, me kusht që të jepetinformacion i mjaftueshëm për to, administratorët të kenë vepruar me ndershmëri apotransaksioni t’i sjellë përfitime shoqërisë. Meqenëse neni 13, pika 2, kërkon që anëtari ikëshillit “nuk mund të hyjë” në marrëdhënie “nëse këto nuk autorizohen, paraprakisht”,aprovimi duhet të merret përpara se të mbyllet veprimi. Kjo konfirmohet edhe nga neni 98, pika 1, dhe neni 163, pika 1, nënpika 5, që, ndërdetyrat e administratorit, parashikojnë kërkesën që “të garantojnë miratimin e marrëveshjevesipas dispozitave të pikës 3 të nenit 13 të këtij ligji”. Megjithatë, miratimi mund të jetë ipërgjithësuar dhe të jepet paraprakisht për çfarëdo veprimi të kryer nga anëtarët e këshillit(neni 13, pika 2, fjalia e fundit). Është me rëndësi të theksohet se, për të qenë i vlefshëm, njëmiratim i tillë i përgjithësuar duhet të regjistrohet shprehimisht në QKB. Gjithashtu, aprovimimund të jepet vetëm pasi të shpallen kushtet e veprimit, si dhe natyra dhe objekti i interesavetë personave të përfshirë (neni 13, pika 2, nënpika 1). Gjatë një shqyrtimi në vitin 2012 tëligjit për shoqëritë tregtare, janë ngritur një sërë çështjesh lidhur me nenin 13, përfshirëpërkufizimin e “pavarësisë” për anëtarët e këshillit. Në fund u vendos që të mos bëhej asnjëamendament ndaj ligjit, për shkak të vështirësive të përkufizimit të “pavarësisë” që përdoretnë disa prej neneve (neni 13, 155, 158, etj.). Ky është një term shumë i vështirë për t’u përkufizuar për shkak se faktet e çdoçështjeje janë të ndërlikuara. Për këtë shkak, është shumë e vështirë të përkufizohet në ligj.Për ta sqaruar termin, disa zgjidhje që propozohen janë hartimi i udhëzimeve më të zgjeruaranë kodin e drejtimit të brendshëm për shoqëritë tregtare dhe përshtatja e Statutit të shoqërisë,mbase duke përdorur Statutet model. Kjo mund të bëhej pa kërkuar shumë kohë, sepse, krahaskodit shqiptar të drejtimit të brendshëm dhe Statuteve model, në rajon ekzistojnë një sërëkodesh të drejtimit të brendshëm. Në këtë shpjegues sugjerohet përdorimi i një pjese tëudhëzimeve britanike për pavarësinë: “nëse anëtari është a jo i pavarur në karakter dhe nëgjykim dhe nëse ekzistojnë a jo marrëdhënie apo rrethana që ka të ngjarë të prekin, faktikishtose në dukje, gjykimin e anëtarit në fjalë.”4. Neni 13, pika 3, e shtrin përkufizimin e konfliktit të interesit tek të ashtuquajturitpersonat lidhur me të, tek të cilët përfaqësuesi ose mbikëqyrësi ka një interes personal osefinanciar. Kërkesa për miratimin e pikës 1, zbatohet edhe nëse veprimet me persona të tillë“Përfaqësuesi nuk mund të kryejë veprime juridike në emër të të përfaqësuarit as me veten e tij dhe as me persona të tjerëtë përfaqësuar prej tij, përveç kur i përfaqësuari e ka lejuar këtë shprehimisht, ose kur përmbajtja e veprimit juridik nukcenon interesat e tij.” 63

bëhen ose mbikëqyren nga përfaqësuesi ose mbikëqyrësi. Gjithashtu, ata nuk mund të marrinpjesë në votimin për miratimin e veprimit në fjalë dhe nuk llogariten në kuorumin enevojshëm për marrjen e vendimit (neni 13, pika 4).5. Pika 5 e nenit 13 të ligjit për shoqëritë tregtare është ndryshuar në vitin 2014 për tëpërmirësuar renditjen e Shqipërisë në studimin vlerësues të Bankës Botërore “Doing BusinessReport”, nën komponentin e mbrojtjes së investimeve, meqenëse parashikon se, në rastin eshoqërive aksionare, marrëveshjet që kërkojnë miratim në bazë të nenit 13 të ligjit nr.9901duhet t’u njoftohen aksionarëve sa më shpejt, por jo më vonë se 72 orë nga miratimi imarrëveshjes nga këshilli i administrimit ose këshilli mbikëqyrës. Nëse aksionarët kanë arsyetë bazuar për të besuar se miratimi është dhënë në mënyrë abuzive, domethënë, në shkelje tërëndë të ligjit ose Statutit, Asambleja e Përgjithshme, aksionarët në pakicë ose kreditorët, nëbazë të nenit 151, pika 2, mund t’i kërkojnë gjykatës ta zhvleftësojë veprimin e miratuar. Kjo dispozitë u amendua me kërkesën e Njësisë së Posaçme Rregullatore, pranëKëshillit të Ministrave. Amendimi nuk krijon ndonjë efekt për parashikimet e Direktivave, metë cilat synohet të përafrohet ligji me shtesa dhe ndryshime i vitit 2014. Një parashikim i tillë nuk është përfshirë për shoqëritë e tjera, pasi në këto shoqëri,sipas nenit 13 të ligjit nr.9901, marrëveshjet miratohen drejtpërdrejt nga ortakët e tjerë, që dotë thotë ata marrin dijeni për afatet dhe kushtet e marrëveshjes përpara miratimit të saj.6. Pika 6 kërkon transparencë të plotë për veprimet kur ekziston konflikti i interesit iparashikuar nga neni 13: çdo veprim që kërkon miratim, sipas pikave 2 dhe 3, bëhet i ditur nëpasqyrat financiare vjetore. Në publikim duhet të përfshihen kushtet e veprimit, si dhe natyradhe objekti i interesit të personave të përfshirë.7. Neni 13, pika 7, parashikon një klauzolë të posaçme kundër veprimeve me veten, përshoqëritë me pronar të vetëm: personi që administron shoqërinë e vet me pronar të vetëm nukmund të lidhë kontrata huaje apo garancie me shoqërinë, sepse duket thuajse e pamundur që,në këtë rast, administratori të mënjanojë konfliktin e interesit dhe të aplikojë vlerën normale tëtregut dhe standardet e sigurisë financiare (mos marrje e huave më shumë nga sa janë tënevojshme; norma adekuate interesi dhe amortizimi) për marrëdhënien që krijon me shoqërinëlidhur me huanë ose garancinë. Çdo shkelje e kësaj detyre e bën përgjegjës përfaqësuesinsipas nenit 98 ose 163. Neni 5 i Direktivës së Dymbëdhjetë 89/667/KEE për shoqëritë meortak të vetëm kërkon vetëm që çdo kontratë me veten e ortakut të vetëm dhe e përfaqësuesittë shoqërisë të regjistrohet në procesverbal ose të përpilohet me shkrim. Megjithatë,ligjvënësit shqiptarë vendosën t’i përjashtojnë tërësisht kontratat e huasë dhe garancisë përshkak të konfliktit të fortë të interesit që shkaktojnë. Vetëm lidhur me kontratat e tjera meveten, fjalia e dytë e nenit 13, pika 7, kërkon regjistrimin në një procesverbal, i cili bëhet nëzyrën qendrore të shoqërisë. Neni 5 i Direktivës së Dymbëdhjetë nuk vendos asnjë pasojë ligjore për mosregjistrimine kontratës. Mungesa e evidencës, sigurisht, nuk duhet trajtuar si kusht për vlefshmërinë ekontratës, sidomos, për mbrojtjen e të tretëve. Po kështu, vështirë se mund të mendohet 64

ndonjë lidhje shkakësore ndërmjet mosregjistrimit dhe dëmit ndaj një kreditori. Mirëpo, duhetparashikuar një sanksion për effet utile të dispozitës evropiane. Këtë problem e zgjidh fjalia etretë e nenit 13, pika 7, ku parashikohet se, në rast mospërmbushjeje të detyrimit përregjistrimin e kontratës, shoqëria dënohet me gjobë. TITULLI IV PARIMI I DETYRIMIT TË BESNIKËRISËKomente:1. Nenet nga 14 deri në 18 parashikojnë “detyrime të besnikërisë” dhe aplikojnë parimet epërgjithshme të së drejtës evropiane. Ky është një mjet i rëndësishëm për aksionarët,kreditorët, punëmarrësit dhe publikun.2. Përpara se të diskutohet për detyrimet e besnikërisë në mënyrë më të hollësishme, duhetbërë një koment i veçantë për standardin e zbatimit. Siç do ta shohim në vijim, detyrimet ebesnikërisë u lënë gjykatave hapësirë të konsiderueshme për krijimin e standardeve tëzbatimit që të jenë në përputhje me etikën dhe praktikën lokale të biznesit. Jo vetëm në vendetqë ndjekin traditën e së drejtës anglosaksone (Common Law), ku, historikisht, sistemi juridikështë mbështetur tek jurisprudenca dhe precedenti, por edhe në vendet që ndjekin traditën e sëdrejtës romake (Civil Law), jurisprudenca bashkëkohore është pjesë e përshtatjes sëvazhdueshme të sistemit juridik ndaj normave shoqërore në ndryshim. Në të drejtën gjermane,për shembull, ka fusha të tëra që, fillimisht, u krijuan nga jurisprudenca e gjykatave tëniveleve më të larta, dhe vetëm më pas, u përfshinë në legjislacion. Kjo është mënyra si iupërshtat kodi civil gjerman marrëdhënieve shoqërore bashkëkohore. Një shembull i tillë ështëmbrojtja e konsumatorëve. Marrëdhëniet kontraktore formalisht të barabarta, që parashikonKodi Civil, nuk ishin të përshtatshme për të penguar dallimet e skajshme në fuqinë evendosjes së çmimeve, që është e pranishme në një shoqëri moderne të orientuar drejtkonsumatorit. Për rrjedhojë, Gjykata Federale përgatiti standarde që e pasqyronin me realizëmpabarazinë e konsumatorëve; një shembull i kësaj pabarazie janë klauzolat e padrejtastandarde të vendosura në kontrata. Më vonë, standardet e përgatitura nga Gjykata Federale upërfshinë në legjislacionin gjerman dhe atë evropian. Reforma e vitit 2000 në Kodin Civilgjerman është një shembull tjetër. Kjo reformë ishte ristrukturimi i parë i madh legjislativ iKodit në 100 vjet, dhe përfshinte jurisprudencën dhe kuadrin ligjor pesëdhjetëvjeçar gjermandhe evropian të pasluftës. Megjithatë, procedurat për reformën legjislative janë të gjata dhe tëngadalta dhe nuk mund të ndjekin ritmin që kërkojnë çështjet dhe problemet juridike të njëbote që ndryshon vazhdimisht. Në këtë aspekt, një rol gjithnjë e më të spikatur luajnëgjyqtarët. Kështu, klauzolat ose kushtet e përgjithshme, që kërkojnë hulumtime dhe diskutimetë thelluara juridike me qëllim që të arrihet përgjigjja e duhur, janë sigurisht pjesë e 65

profesionit. Gjyqtari ka përgjegjësinë që në çdo rast të gjejë përgjigjen e duhur (“e drejtë”),një zgjidhje kjo në përpjekje për të përmbushur të drejtën e qytetarit për drejtësi në kushtetshoqërore të kohës që janë në zhvillim të vazhdueshëm. Në këto rrethana, vetëpërmbajtjagjyqësore, që dikur vlerësohej si një gjest fisnik i gjyqtarit të së drejtës civile në respektim tëligjit, nuk mund të shërbejë si model. Nga ana tjetër, krijimi i standardeve të përshtatshme tëzbatimit, në kuadër të një ligji në zhvillim, është bërë më shumë se kurrë shenja dalluese evërtetë e autonomisë dhe pavarësisë profesionale të gjyqtarëve. Neni 14 Parimet 1. Gjatë ushtrimit të të drejtave, ortakët dhe aksionarët veprojnë, duke marrëparasysh interesat e shoqërisë dhe të ortakëve apo të aksionarëve të tjerë. I njëjtidetyrim zbatohet edhe për administratorët, anëtarët e këshillit të administrimit apo tëkëshillit mbikëqyrës. 2. Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe nga ky ligj ose nga statuti,në rrethana të njëjta, ortakët dhe aksionarët gëzojnë të njëjtat të drejta, kanë të njëjtatdetyrime e trajtohen në mënyrë të barabartë.Komente:1. Historikisht, detyrimi i besnikërisë ka qenë parashikuar për pronarët (ortakët dheaksionarët) përkundrejt pronarëve të tjerë, dhe për anëtarët e këshillit të administrimit osekëshillit mbikëqyrës dhe punonjësit përkundrejt organizatës. Bazuar në përgjegjësitë ebalancuara, që janë evidentuar gjatë debatit evropian dhe ndërkombëtar për drejtimin ebrendshëm të shoqërive, janë vendosur parime të reja të përgjithshme. Neni 14, pika 1, i ligjitpër shoqëritë tregtare i pasqyron këto parime: besimi reciprok ndërmjet palëve të interesit tëpërfshira plus përgjegjësia e përbashkët për interesin e shoqërisë, si e tillë. Të njëjtatdetyrime vlejnë për administratorët e shoqërive kolektive dhe komandite (të cilët janë edheortakë në këto shoqëri) si dhe përcaktojnë standardin e përgjithshëm të detyrimeve tëadministratorëve (të SHPK-ve dhe SHA-ve) dhe të anëtarëve të këshillave të administrimitdhe këshillave mbikëqyrës në rastin e SHA-ve, që specifikohen më tej në nenet 98, 163, 164dhe 167. Detyrimet e përcaktuara me nenin 14, pika 1, sigurisht nënkuptojnë detyrime tëbesnikërisë të aksionarëve të mëdhenj kundrejt ortakëve apo aksionarëve në pakicë. Përshembull, nëse ortakëve apo aksionarëve nuk u jepen dividendët për një periudhë të zgjaturkohore, kjo mund të përbëjë shtypje të aksionarëve në pakicë, çka pritet të mbahet nënkontroll përmes përmbushjes së detyrimit të besnikërisë. Nenet nga 15 deri në 18 janëshprehje rregullatore të posaçme të këtij parimi të përgjithshëm të “besimit reciprok”.2. Neni 14, pika 2, është njëra prej dispozitave kryesore për mbrojtjen e pronarëve tëshoqërisë dhe, në veçanti, për mbajtjen nën kontroll të ndikimit dominues të aksionarëve të 66

mëdhenj që kanë shumicën e votave. Në këtë kuadër, duhet të përmendim gjithashtu nenin1087 të Kodit Civil, që parashikon se çdo marrëveshje që përjashton një ose më shumëanëtarë nga pjesëmarrja në fitimet ose humbjet, është e pavlefshme. Statuti nuk mund tashfuqizojë parimin e trajtimit të barabartë, në vetvete. Ai, sigurisht, mund të parashikojëdallime nëse këto dallime nuk janë arbitrare, në bazë të arsyeve të mjaftueshme dhepërpjesëtimore për sa i takon drejtpeshimit midis interesave të shoqërisë dhe interesave tëortakëve, pronarëve ose aksionarëve. Çdo vendim që shkel parimin e nenit 14, pika 2, mund të kundërshtohet nga ortakëtdhe aksionarët në pakicë duke iu drejtuar gjykatës sipas neneve nga 91 deri në 94 dhe nga 150deri në 153. Në shoqëritë kolektive dhe komandite, shkelja e këtij parimi mund të çojë nëshpërndarjen e shoqërisë me kërkesën e të paktën njërit prej ortakëve (neni 47), ose nëpërjashtimin e një ortaku (administrues) sipas të njëjtave baza ligjore (neni 48). Neni 15 E drejta e informimit 1. Personat përgjegjës për administrimin e shoqërisë informojnë të gjithë ortakëtapo aksionarët për ecurinë e veprimtarisë së shoqërisë tregtare dhe, me kërkesën e tyre,duhet t'u vënë në dispozicion llogaritë vjetore, përfshirë llogaritë e konsoliduara,raportet për gjendjen dhe ecurinë e veprimtarisë së shoqërisë tregtare, raportet eorganeve drejtuese apo të ekspertëve kontabël të autorizuar, si dhe çdo dokument tjetërtë brendshëm të shoqërisë, me përjashtim të atyre të përcaktuar në nenin 18 të këtijligji. Ky detyrim mund të përmbushet edhe duke e vendosur këtë informacion në faqene internetit të shoqërisë tregtare dhe duke informuar për këtë personat, të cilët e bëjnëkërkesën. Në të kundërt, këto dokumente duhet të vihen në dispozicion, për shqyrtim,pranë zyrës qendrore të shoqërisë tregtare. 2. Çdo dispozitë e statutit, që ndalon ose kufizon ushtrimin e të drejtave tëpërmendura në pikën 1 të këtij neni, është e pavlefshme. 3. Nëse personat përgjegjës për administrimin e shoqërisë nuk japin informacionine kërkuar, sipas pikës 1 të këtij neni, ortakët, anëtarët ose aksionarët e interesuar,brenda 30 ditëve pas refuzimit, mund t'i kërkojnë gjykatës kompetente të urdhërojëpërmbaruesit gjyqësorë të ekzekutojnë kërkesën e ortakut apo aksionarit, duke idorëzuar këtyre të fundit informacionin dhe dokumentet që personat përgjegjës përadministrimin e shoqërisë nuk kanë dhënë. Mosdhënia e informacioneve të kërkua ra,sipas këtij neni, brenda 7 ditëve nga data e marrjes dijeni për kërkesën, vlerësohetrefuzim.Komente: Neni 15 sanksionon të drejtën e përgjithshme të informimit që parashikon ligji përshoqëritë tregtare për ortakët, pronarët dhe aksionarët, që është me rëndësi për këta persona 67

me qëllim shfrytëzimin tërësisht të të drejtave që u lindin nga pjesëmarrja në pronësi,sidomos, nëse nuk marrin pjesë në administrimin e shoqërisë. Neni 16 Abuzimi me detyrën dhe formën e shoqërisë 1. Individi, i cili gëzon cilësinë e ortakut, aksionarit apo përfaqësuesit të ortakutose aksionarit, të administratorit apo të anëtarit të këshillit të administrimit të shoqërisëtregtare, i cili, me veprimet apo mos veprimet e tij, i siguron vetes apo të tretëve njëpërfitim ekonomik të padrejtë, apo i shkakton një të treti pakësimin e pasurisë medashje, është përgjegjës personalisht ndaj të tretëve, përfshi autoritetet publike, mepasurinë e tij, për shlyerjen e detyrimeve të shoqërisë kur: a) ka abuzuar me formën dhe/ose përgjegjësinë e kufizuar që ofron shoqëriatregtare; ose b) ka trajtuar pasuritë e shoqërisë tregtare si të ishin pasuritë e tij/të saj personale;ose c) në çastin kur ka marrë dijeni apo duhet të kishte marrë dijeni që shoqëria nukka kapital të mjaftueshëm për të përmbushur detyrimet ndaj palëve të treta, nuk morimasat e nevojshme, të përfshira në kompetencat e tij/të saj, sipas këtij ligji, për të moslejuar që, në varësi të rrethanave, shoqëria të vazhdonte ushtrimin e veprimtarisëtregtare, dhe/ose marrjen përsipër të detyrimeve të reja ndaj palëve të treta, përfshirëautoritetet publike. 2. Në rastet e parashikuara në pikën 1, të këtij neni, përgjegjësia personale përdetyrimet e shoqërisë kufizohet deri në vlerat e përcaktuara në vijim: a) në rastin e parashikuar në shkronjën \"a\", të pikës 1, të këtij neni, deri në vlerëne përgjithshme të detyrimeve të papaguara të shoqërisë; ose b) në rastin e parashikuar në shkronjën \"b\", të pikës 1, të këtij neni, për detyrimete papaguara të shoqërisë, deri në vlerën e tregut të pasurisë apo pasurive të shoqërisëtregtare, të cilat i ka trajtuar si të ishin pasuritë e tij/të saj personale; ose c) në rastin e parashikuar në shkronjën \"c\", të pikës 1, të këtij neni, deri në vlerëne përgjithshme të detyrimeve të papaguara të shoqërisë, të cilat kanë lindur pas marrjesdijeni për gjendjen e parashikuar sipas shkronjës \"c\", të pikës 1, të këtij neni. 3. Nëse një apo më shumë nga shkeljet e sipërpërmendura kryhen së bashku ngamë shumë se një prej personave të përmendur në pikën 1, të këtij neni, atëherë këtapersona përgjigjen në mënyrë solidare ndaj të tretëve, përfshi autoritetet publike. 4. Personi i përcaktuar sipas pikës 1, të këtij neni, mban përgjegjësi personale ndajpalëve të treta, përfshi autoritetet publike, vetëm nëse kryerja e shkeljeve tëpërcaktuara në këtë nen vërtetohet me vendim gjyqësor të formës së prerë. 5. Personi i përcaktuar sipas pikës 1, të këtij neni, nuk mban përgjegjësi personalendaj palëve të treta, të cilat, në momentin e marrjes përsipër të detyrimit nga shoqëria, 68

kishin dijeni për shkeljet e përcaktuara në këtë nen apo, në bazë të rrethanave të qarta,nuk mund të mos kishin dijeni për to. 6. Padia ndaj personave të përcaktuar sipas pikës 1, të këtij neni, duhet të ngrihetbrenda 3 vjetëve nga data e kryerjes së shkeljes.92Komente:1. Ndarja e personalitetit juridik të shoqërisë nga personaliteti i ortakëve/aksionarëve të sajështë një koncept juridik parashikuar në ligj, me qëllim të nxiten investimet tregtare. Dukendarë personalitetin juridik të shoqërisë nga personaliteti i ortakëve/aksionarëve të saj, ligji,gjithashtu, kufizon rrezikun e përgjegjësive që mund të kenë ortakët/aksionarët e një SHPK-jeapo SHA-je nga një investim jo rentabël, meqenëse ai përcakton se përgjegjësia e tyrepersonale për detyrimet e shoqërisë tregtare shtrihet deri në pjesën e pashlyer të kontributevetë nënshkruara. Kufizimi i përgjegjësisë personale të ortakëve/aksionarëve nuk është një e drejtëthemelore, por një privilegj që njihet nga Ligji. Rrjedhimisht, duke pasur parasysh sa mësipër, ortakët/aksionarët që gëzojnë privilegjin e përgjegjësisë së kufizuar, duhet ta përdorinatë për qëllime të ligjshme dhe nuk duhet të abuzojnë me të në mënyrë të padrejtë. Në bazë të këtij parimi, neni 16 i ligjit nr.9901 sjell një nga risitë e reformës sëlegjislacionit tregtar të vitit 2008. Neni 16 përfshin në legjislacionin shqiptar parimin“piercing the corporate veil” (“shpimin e perdes së korporatës93” - përgjegjësisë së kufizuar)parim që, fillimisht, është “zhvilluar” nga jurisprudenca në SHBA94, dhe më tej në Evropë95. Sipas këtij parimi, nëse personat që gëzojnë privilegjin e përgjegjësisë së kufizuar, tëofruar nga një shoqëri tregtare, e përdorin këtë privilegj për qëllime të paligjshme, apoabuzojnë me të në dëm të personave të tjerë, ky privilegj e humb funksionin e tij ekonomik,dhe këta persona përgjigjen personalisht për detyrimet e shoqërisë. Në bazë të këtij parimi, neni 16 i ligjit nr.9901 parashikon se personat që veprojnë nëemër të shoqërisë (administratorët drejtues, ortakët, aksionarët apo drejtuesit ose anëtarët ekëshillit të administrimit apo këshillit mbikëqyrës) përgjigjen personalisht e në mënyrësolidare për detyrimet e shoqërisë, nëse ata abuzojnë me detyrën dhe me formën e shoqërisë. Sipas nenit 16 të ligjit, rastet e abuzimit me detyrën dhe me formën e shoqërisë, janë kur[një individ]:92 Ndryshuar me ligjin nr.129/2014, neni 5.93 Kjo shprehje nënkupton situatën kur gjykatat lënë mënjanë përgjegjësinë e kufizuar dhe i konsiderojnë administratorëtose aksionarët e shoqërisë personalisht përgjegjës për veprimet ose borxhet e shoqërisë”; një sugjerim mund të ishte:zhveshja e shoqërisë nga përgjegjësia e kufizuar.94 Shih Peter B. “Oh, University of Pittsburgh School of Law, Veil-Piercing” (“Oh, Universiteti i Pitsburgut, Fakulteti iDrejtësisë, zhveshja e shoqërisë nga përgjegjësia e kufizuar); http://poseidon01.ssrn.com/delivery.php.pdf;95 Shih përmbledhjen e jurisprudencës të Gjykatës Federale (Bundesgerichtshof – BGH) në vendimet e të drejtës civile,vëllimi 151 (2002), f. 181 e në vijim (BGHZ 151, 181 e në vijim). Për Mbretërinë e Bashkuar, shih Çështjen gjyqësore“Jones - Lipman” [1962] 1 All ER 442; 69

a) ka abuzuar me formën e shoqërisë tregtare për arritjen e qëllimeve të paligjshme (p.sh.: krijimi i shoqërive të ashtuquajtura “fantazmë”, etj.); b) ka trajtuar pasuritë e shoqërisë tregtare si të ishin pasuritë e tij/të saj personale (p.sh.: regjistrimi i pasurive të tij/të saj në emër të shoqërisë, për të përfituar nga trajtime ligjore më favorizuese, si: zbritja e shpenzimeve për qëllime tatimore etj.); c) në çastin, kur ka marrë dijeni apo duhet të kishte marrë dijeni për gjendjen e paaftësisë paguese të shoqërisë, nuk mori masat e nevojshme për të siguruar që, në varësi të llojit të veprimtarisë së ushtruar, shoqëria të kishte kapitale të mjaftueshme për të përmbushur detyrimet e marra përsipër ndaj palëve të treta (p.sh.: nuk mori masa për financimin e shoqërisë, apo nga ana tjetër, për mbylljen e saj, duke lejuar kështu që borxhet ndaj të tretëve të rriten e të bëhen të pashlyeshme).2. Neni 16 parashikon një nga grupet më të rëndësishme të normave që, fillimisht, janë“krijuar” nga jurisprudenca në Evropë dhe SHBA, në kushtet e shkeljes së detyrimit tëbesnikërisë. E kemi fjalën për “parimin e shpimit të perdes së korporatës” (apo heqja e vellos)për shkak të abuzimit ndaj formës juridike që është kryer nga “ortakët ose aksionarët eshoqërisë, administratorët ose anëtarët e këshillit të administrimit”. Në shumë raste, abuzimikryhet nga administrimi i shoqërisë tregtare kur dominohet nga ortaku ose aksionari qëkontrollon shumicën e kapitalit, i cili është në gjendje ta dominojë administrimin. Ajo që ibashkon këto raste është se administrimi e përdor përgjegjësinë e kufizuar për qëllimemashtrimi. Ekzistojnë situata të caktuara në të cilat një palë e tretë mund të gjendet epafavorizuar nga përdorimi i formës së shoqërisë për motive të këqija. Një shembull nga Mbretëria e Bashkuar për këtë dhënie të përgjegjësisë vetjake ështëçështja gjyqësore “Jones kundër Lipman”96, në të cilën i padituri ra dakord t’i shesë një shtëpipaditësit, por kjo ndodhi përpara nënshkrimit të kontratës dhe përpara rritjes së çmimeve. Nëpërpjekje për t’i bërë bisht përgjegjësisë së tij, i padituri krijoi një shoqëri me përgjegjësi tëkufizuar dhe ia shiti shtëpinë kësaj shoqërie. Më tej, i padituri argumentoi se shoqëria nukishte palë në kontratën midis paditësit dhe të paditurit, kështu që nuk mund ta detyronin t’iakalonte pronën paditësit. Gjykata vendosi se kjo mënyrë veprimi ishte një përdorim ishoqërisë tregtare për qëllime të paligjshme dhe i kërkoi palës së paditur të mbajë përgjegjësiligjore. Po kështu, Gjykata Federale Gjermane e ka përdorur instrumentin ligjor të “shpimit tëperdes së korporatës” në ato raste kur forma e shoqërisë është përdorur për objektiva tëpaligjshme: për shembull, kur u ngritën piramida shoqërish tregtare me pronar të vetëm dhevazhdimisht u transformuan për objektiva të paligjshme, për shembull, për t’i kaluar humbjette të tjerët dhe për të krijuar imazhin e “aftësisë paguese”. Përgjegjësi ligjore të drejtpërdrejtëmund të mbajnë aksionarët dhe administratorët përgjegjës për krijimin e shoqërive të tilla. Një96 Çështja gjyqësore “Jones kundër Lipman” [1962] 1 All ER 442. 70

tjetër grup rastesh ka të bëjë me pasuritë e shoqërisë që administratorët i kanë përdorur sipasuri të tyre personale; por ka edhe raste të kapitalizimit të pamjaftueshëm në mënyrë tëskajshme (për qëllime të paligjshme).3. Siç del edhe nga këta shembuj, standardet e “shpimit të perdes” janë përpiluar ngajurisprudenca e sistemeve të ndryshme ligjore (SHBA, Mbretëri të Bashkuar, Gjermani etj.)për të mbushur “boshllëkun” që nuk trajtohet nga dispozitat e posaçme për përgjegjësinë. Kjojurisprudencë pajtohet se personaliteti juridik dhe përgjegjësia e kufizuar nuk duhenmënjanuar lehtësisht. Në rastet kur dispozitat ekzistuese mund ta parashikojnë një veprim tëtillë abuziv, klauzola e përgjithshme e “abuzimit të formës ligjore” nuk është e nevojshme.Ligji për shoqëritë tregtare përmban një numër të konsiderueshëm dispozitash për detyrimetdhe përgjegjësitë e administratorëve dhe ortakëve/aksionarëve (të mëdhenj) kundrejtortakëve/aksionarëve (të tjerë) dhe kreditorëve. Ligji i mbron ortakët/aksionarët dhe kreditorëtpërmes detyrimit të besnikërisë të pronarëve dhe administratorëve (neni 14): përmes detyrimittë besnikërisë dhe standardeve të përgjegjësisë të neneve 98 dhe 163, sidomos, ndaj ushtrimittë aktivitetit pavarësisht procedurës së pambyllur të paaftësisë paguese (pikat 4 të neneve 98dhe 163); përmes padive për shfuqizimin e vendimeve kur ka pasur shkelje të rëndë të ligjitose Statutit (nenet 91 dhe 151); dhe, e fundit, për nga radha, por sigurisht, jo për nga rëndësia,përmes dispozitave të ligjit të ri për grupet në nenet nga 206 deri në 212, që kanë si synimpërgjegjësinë e mëmave kundrejt shoqërive të kontrolluara dhe aksionarëve dhe kreditorëve tëtyre.4. Legjislacioni civil dhe tregtar shqiptar ka, madje, edhe një rregull bazë kundër“kapitalizimit të pamjaftueshëm”. Kjo rregull haset në fjalinë e dytë të nenit 1076 të KoditCivil për shoqëritë e thjeshta: kontributi duhet të jetë “sa është e nevojshme për arritjen eqëllimit të shoqërisë”. Ne mendojmë se pjesa e fundit e fjalisë: “përveç kur në kontratë ështëparashikuar ndryshe”, ka të bëjë vetëm me pjesët e kontributit që mund të mos jenë tëbarabarta, dhe jo me mjaftueshmërinë e vlerës, sepse, përndryshe, kjo pjesë e dispozitës nukdo të kishte kuptim. Me fjalë të tjera, vetëm rregulla e kontributit me kapital të mjaftueshëmpër vënien në punë të shoqërisë mund të jetë e detyrueshme. Për shkak të funksionit bazë qënormat e Kodit Civil për shoqëritë e thjeshta kanë lidhur me ligjin për shoqëritë tregtare, kjorregull bazë zbatohet edhe për shoqëritë objekt i ligjit për shoqëritë tregtare. Kjo rregullthekson detyrimin e besnikërisë të themeluesve, por edhe të ortakëve dhe anëtarëveadministrues të ardhshëm dhe të administratorëve për të mos e nxjerrë shoqërinë në treg,nëse nuk ka burime financiare të mjaftueshme për të ushtruar aktivitetin e caktuar dhe për tëpaguar kreditorët. Megjithatë, në zbatimin e kësaj rregulle bazë gjithmonë duhet mbajturparasysh modeli i ruajtjes së kapitalit minimal të shoqërisë tregtare dhe situata faktike në tëcilën ndodhet shoqëria tregtare.97 Kërkesa për kapital të mjaftueshëm nuk ka lidhje me97 Bachner, Schuster dhe Winner, “Critique of the Legal Capital Concept” (“Kritikë e konceptit të kapitalit ligjor”) tek“The New Albanian Company Law” (Ligji i ri shqiptar për shoqëritë tregtare), 2009, f. 63. 71

kërkesën formale për regjistrimin e një SHPK-ëje vetëm me një kapital prej 100 lekësh. Kjovërteton se shoqëria mund të regjistrohet me veprime burokratike minimale. Kur shoqëriatregtare nis faktikisht aktivitetin e vet, ata që marrin pjesë në të duhet të kujdesen që shoqëriatregtare të ketë fonde të mjaftueshme për të paguar borxhet brenda afatit. Përndryshe, shoqëriatregtare do të ndodhej në situatën e paaftësisë paguese dhe do të mbante përgjegjësi si në bazëtë normave të Kodit Civil, ashtu dhe në bazë të pikave 4 të nenit 98 dhe 163 të ligjit përshoqëritë tregtare. Sa i takon formulës së “shumës së nevojshme” për arritjen e qëllimit tëshoqërisë, neni 1076 e quan të mirëqenë se vendimi sa do të ishte “kapitalizimi imjaftueshëm” u lihet themeluesve dhe administratorëve. Pra, këtu dalin në pah rregullat e“administrimit të arsyeshëm” të neneve 98 dhe 163.5. Këtu hyn në veprim edhe neni 16, pika 1. Rastet e tij kanë të bëjnë, sidomos, meabuzimin e rëndë ndaj formës së shoqërisë tregtare për qëllime të paligjshme. Kjo shkelje edetyrimit nënkupton refuzimin për të njohur rritjen e përgjegjësisë që parashikohet nga edrejta për ta përdorur personalitetin juridik dhe përgjegjësinë e kufizuar. Në vend të kësaj,synimi është që ky kuadër të përdoret për qëllime të paligjshme, për të nxjerrë fitime tëpadrejta apo për të shkaktuar humbjen e pasurisë së të tretëve. Shlyerja e dëmit në bazë tëpërgjegjësisë së kufizuar dhe personalitetit juridik, në këtë rast, do të krijonte një lloj “çmimi”për veprimin abuzues. Mirëpo, mekanizmi i “shpimit të perdes” e pranon që abuzimi ka tëbëjë me vetë parimet, mbi të cilat mbështetet sistemi i ligjit për shoqëritë tregtare, dhe nëmënyrë të përshtatshme e kompenson abuzimin duke ia hequr të drejtat dhe avantazhet. Përpasojë, kjo nuk ka të bëjë vetëm me administratorët, por edhe me pronarët dhe aksionarët, tëcilët kanë mundësi t’i dominojnë shoqëritë e përfshira. Por, nga ana tjetër, këtu nënkuptohenvetëm këta pronarë dhe aksionarë. Objekt i padive në kuadër të shpimit të vellos nuk mund tëjetë një pronar apo aksionar mesatar, i cili nuk ka asnjë mundësi për të ndikuar nëadministrimin e shoqërisë tregtare.6. “Abuzimi ndaj formës së shoqërisë për qëllime të paligjshme”, i parashikuar nëshkronjën “a” të pikës 1 të nenit 16, ka një funksion që i përmbledh gjithë rastet: dy rastet etjera janë më shumë shembuj të këtij abuzimi të përgjithshëm ndaj formës (ose “detyrës”). Nëbazë të standardit të sipërpërmendur të “shpimit të perdes”, gjykatat shqiptare janë të lira tënjohin edhe raste të tjera që përfshijnë elementin e abuzimit ndaj formës. Pra, listën e nenit16, pika 1, e interpretojmë si një listë të hapur, jo si një listë të mbyllur, dhe e konsiderojmë seështë e përshtatur përmes aplikimit të rregullës së përgjithshme të shprehur në nenin 16, pika1, shkronja “a”, referuar parimeve të zbatimit që diskutohen në komentet përpara nenit 14, nëfaqet 46 e në vijim.7. “Trajtimi i pasurive të shoqërisë tregtare si të ishin pasuritë e tij/të saj personale”(pika 1, shkronja “b”) rrjedh nga një grup klasik rastesh që ka shtjelluar jurisprudencagjermane për shpimin e perdes. Këtu argumenti kryesor është se pasuritë e veçuara me ligj tëshoqërisë tregtare synojnë të parashikojnë detyrimet ndaj kreditorëve të shoqërisë. Ato nukjanë për disponim të lirë nga ortakët, por janë të kushtëzuara nga ky objektiv. Duhet 72

konsideruar si abuzim ndaj formës ligjore (të SHPK-së), kur pronarët e zhveshin shoqërinënga pasuritë e veta pa marrë në konsideratë këtë objektiv dhe, duke vepruar kështu, ia heqinshoqërisë mundësinë për të parashikuar detyrimet e veta kundrejt kreditorëve.988. Shkronja “c” e pikës 1 të nenit 16, në thelb, e vijon këtë mendim dhe parashikonpërgjegjësinë personale në rastin e “kapitalizimit të pamjaftueshëm” të shoqërive mepërgjegjësi të kufizuar; domethënë, nëse ortakët, aksionarët apo administratorët, në çastin kurkanë marrë dijeni apo duhet të kishin marrë dijeni për gjendjen e paaftësisë paguese tëshoqërisë, nuk marrin masat e nevojshme për të siguruar që shoqëria, në varësi të llojit tëaktivitetit të ushtruar, të ketë kapital të mjaftueshëm për të përmbushur detyrimet ndaj palëvetë treta. Sigurisht, kjo mund të jetë e menjëhershme, në fillim të operacioneve, ose në një fazëtë mëvonshme. Pra, në thelb, këtu rregulla e kapitalit të pamjaftueshëm e nenit 1067 të KoditCivil pranohet si një shembull tjetër për refuzimin e objektivit ligjor të përmendur që pasuritëe vëna mënjanë me ligj duhet t’u shërbejnë kreditorëve të shoqërisë. Sidoqoftë, formula “kurkanë marrë dijeni ose duhet të kishin marrë dijeni” na kthen te kufizimet që përmenden mëlart: krahasuar me rastin e mëparshëm (shkronja “b”) kur aktorët nuk mund të kishin marrëdijeni se po e zhvishnin në mënyrë abuzive shoqërinë nga aktivet e veta, nuk ekziston ndonjëpërgjegjësi “automatike” dhe shpimi i perdes për kapitalizimin e pamjaftueshëm. Aktorëtkanë një shkallë lirie përsa i përket “kapitalizimit të mjaftueshëm” dhe çastit kur ndodh.Sërish: në zbatimin e rregullës së kapitalizimit të pamjaftueshëm gjithmonë duhet mbajturparasysh modeli i ruajtjes së kapitalit minimal të shoqërisë tregtare dhe situata faktike në tëcilën ndodhet shoqëria tregtare. Pra, dalin në pah rregullat e “administrimit të arsyeshëm” tëneneve 98 dhe 163. Këto rregulla duhen aplikuar, sipas rastit, për pronarët dhe aksionarët qëkanë mundësi të ndikojnë në administrimin e shoqërisë. Por, si çdo përgjegjësi tjetër e parashikuar nga legjislacioni civil, në kuptimin e tij më tëgjerë (pjesë e të cilit është edhe ligji për shoqëritë tregtare), çdo përgjegjësi personale qërrjedh si pasojë e përdorimit të privilegjit të përgjegjësisë së kufizuar për qëllime tëpaligjshme, apo të abuzimit ndaj saj, në shkelje të nenit 16 të ligjit nr.9901, duhet vërtetuarme vendim gjyqësor të formës së prerë (neni 16, pika 4). Në të kundërt, ngarkimi me përgjegjësi personale i një personi për detyrimet e njëpersoni tjetër (juridik), pa një proces të rregullt gjyqësor, do të rrezikonte cenimin në mënyrëtë padrejtë të lirive dhe të drejtave vetjake të individëve, sanksionuar nga Kushtetuta eRepublikës së Shqipërisë. Nga pikëpamja strategjike e politikave tregtare, nëse vërtetimi i rasteve të parashikuaranga neni 16 i ligjit nr.9901 bëhet pa ndjekur një proces të rregullt ligjor, kjo do të dëmtonterëndë ekonominë, duke frenuar investimet e huaja në vend, pasi investuesit, përveç rrezikut98 Shih përmbledhjen e jurisprudencës të Gjykatës Federale (Bundesgerichtshof – BGH) në vendimet e të drejtës civile,vëllimi 151 (2002), f. 181 e në vijim (BGHZ 151, 181 e në vijim). Duke qenë se ligji gjerman për shoqëritë tregtare nukka ndonjë rregull për shpimin e perdes, Gjykata Federale zbaton dispozitën për përgjegjësinë për shoqëritë kolektive dheato komandite (që i korrespondon nenit 40, pika 1, të ligjit shqiptar për shoqëritë tregtare), sipas rastit, nëse përmbushenkushtet për shpimin e perdes. 73

normal për investimet, do të ndiheshin të pasigurt lidhur me investimet e tyre për shkak tëpaparashikueshmërisë së vlerës maksimale të humbjes që do t’u duhet të përballojnë. Bazuar në shqetësimet e ngritura nga grupet e interesit gjatë periudhës së konsultimeve2011-2012, u gjykua e arsyeshme të riformulohet neni 16 i ligjit nr.9901, në radhë të parë, përtë sqaruar formulimet e mëparshme se përgjegjësia personale, në bazë të nenit 16 të ligjitnr.9901, ndaj palëve të treta, përfshi autoritetet publike, qëndronin vetëm nëse shkeljet qëparashikoheshin në këtë nen, vërtetoheshin me vendim gjyqësor të formës së prerë. Gjithashtu, duke pasur parasysh se detyrimi sipas nenit 16 është një detyrimjashtëkontraktore për shkaktimin e dëmit, u gjykua e arsyeshme që, në analogji me dispozitate Kodit Civil lidhur me detyrimet që rrjedhin nga shkaktimi i dëmit (nenet 608 e vijues), tëpërcaktohet edhe elementi i qëllimshëm i sjelljes abuzive që ka për pasojë detyrimin edëmshpërblimit të të tretëve. Rrjedhimisht, është sqaruar se veprimet apo mosveprimet, sipas nenit 16, duhen kryernga personat përgjegjës me qëllim për t’i siguruar vetes apo të tretëve një përfitim ekonomiktë padrejtë, apo për t’i shkaktuar një të treti pakësimin e pasurisë. Praktika, që u krijua gjatë zbatimit të ligjit nr.9901, tregoi pasiguri të operatorëveekonomikë lidhur me masat që duhet të marrin administratori ose ortaku i shoqërisë për tëshmangur përgjegjësitë personale sipas nenit 16, pika 1, shkronja “c”. Duhet shënuar se shkronja “c” e pikës 1 të nenit 16 në asnjë rast nuk i detyronortakët/aksionarët që të marrin përsipër kontribute shtesë në kapitalin e shoqërisë, por i vëpërpara zgjedhjes alternative të financimit të mëtejshëm, nëse janë të interesuar të vazhdojnëveprimtarinë, apo të marrjes së vendimit për likuidimin apo falimentimin e shoqërisë. Lidhur me këtë shqetësim, e për të sqaruar se neni 16 i ligjit nr.9901 nuk parashikondetyrimin që ortakët/aksionarët e shoqërisë të marrin përsipër dhënien e kontributeve shtesënë kapitalin e saj, u gjykua e arsyeshme të riformulohet neni 16, pika 1, shkronja “c”, nëmënyrë që të sqarojë se administratori, ortaku apo aksionari përgjigjet personalisht ndajpalëve të treta vetëm nëse, në çastin kur ka marrë dijeni që shoqëria nuk pasur kapital tëmjaftueshëm për të siguruar ushtrimin normal të veprimtarisë, nuk ka marrë vendimet enevojshme për të ndërprerë vazhdimin e veprimtarisë, dhe/ose për të marrë përsipër detyrimetë reja ndaj palëve të treta, përfshi autoritetet publike.9. Së fundmi, bazuar në parimin kushtetues të proporcionalitetit, u gjykua e arsyeshme qëtë parashikohej që përgjegjësia personale e administratorëve, ortakëve apo aksionarëve, qërrjedh nga shkelja e dispozitave të nenit 16, të mos shkojë në vlerë përtej dëmit që kanëpësuar kreditorët si pasojë e kësaj shkeljeje. Prandaj, neni 16, ndryshuar në vitin 2014,parashikon se:  në rast abuzimi me formën e shoqërisë tregtare për arritjen e qëllimeve të paligjshme, përgjegjësia personale të jetë deri në vlerën e përgjithshme të detyrimeve të papaguara të shoqërisë;  në rast të trajtimit të pasurive të shoqërisë tregtare si të ishin pasuritë e tyre, përgjegjësia personale të jetë deri në vlerën e tregut të këtyre pasurive (p.sh.: 74

regjistrojnë pasuritë e tyre personale në emër të shoqërisë, për të përfituar nga trajtime ligjore më favorizuese);  në rast se lejojnë që shoqëria të vazhdojë ushtrimin e veprimtarisë tregtare dhe/ose të marrë përsipër detyrime të reja ndaj palëve të treta, përfshi autoritetet publike, përgjegjësia personale të jetë deri në vlerën e përgjithshme të detyrimeve të papaguara të shoqërisë, të cilat kanë lindur pas marrjes dijeni për mungesën e kapitaleve të nevojshme për ushtrimin e aktivitetit.10. Së fundmi, duke pasur parasysh se në rastet e parashtruara në nenin 16 parashikohetpërgjegjësi “e mbetur”, pra, rastet për të cilat nuk do të kishte normalisht një përgjegjësiligjore, u sqarua së ortakët apo aksionarët përgjegjës, sipas nenit 16, janë vetëm individët dhejo personat juridikë (personat juridikë do të ishin objekt i përgjegjësive të ngjashme në bazë tëdispozitat për grupet e shoqërive të nenit 206 e në vijim të ligjit për shoqëritë tregtare). Ky saktësim përbën vetëm një harmonizim më të mirë të dispozitave ligjore, por nukpërjashton personin juridik nga përgjegjësia në këto raste. Sipas neneve 209 dhe 210 të ligjitNr. 9901, ortaku/aksionari kontrollues (person juridik), që nëpërmjet veprimeve apomosveprimeve të administratorëve të tij, shkakton rastet sipas nenit 16, përgjigjet tëshpërblejë dëmin e shkaktuar me pasurinë e tij. Në këto raste, përgjegjësia e personit juridikkontrollues dhe e administratorit është përgjegjësi solidare. Neni 17 Ndalimi i konkurrencës 1. Ortakët e shoqërisë kolektive, ortakët e pakufizuar të shoqërisë komandite,ortakët dhe administratorët e shoqërisë me përgjegjësi të kufizuar, si dheadministratorët dhe anëtarët e këshillit të administrimit të një shoqërie aksionare nukmund të mbajnë një pozicion drejtues apo të jenë të punësuar në shoqëri të tjera, qëushtrojnë veprimtari në të njëjtin sektor ekonomik me shoqërinë e parë. Gjithashtu,këta persona nuk mund të mbajnë statusin e tregtarit për të ushtruar veprimtari në këtësektor. 2. Statuti mund të parashikojë që ndalimi i përmendur në pikën 1 të këtij neni tëshfuqizohet nëpërmjet një autorizimi të posaçëm, të dhënë nga ortakët, sipas dispozitavetë nenit 36 të këtij ligji, apo nga asambleja e përgjithshme me tre të katërtat e votave,sipas dispozitave të neneve 87 apo 145 të këtij ligji. 3. Statuti mund të parashikojë, gjithashtu, se ndalimi i përmendur në pikën 1 tëkëtij neni, të mbetet në fuqi edhe pas humbjes së cilësive apo statusit të përmendur në të,por jo për një periudhë më të gjatë se një vit pas humbjes së kësaj cilësie. 4. Nëse ndonjëri prej personave të përmendur në pikën 1 të këtij neni shkelndalimin e konkurrencës, shoqëria mund: a) ta përjashtojë atë nga shoqëria apo ta shkarkojë nga detyra; b) të kërkojë ndërprerjen e veprimtarisë konkurruese; c) të ngrejë padi për shpërblimin e dëmit. 75

5. Shoqëria, si alternativë të ngritjes së padisë për shpërblimin e dëmit, mund t'ikërkojë secilit prej personave të përmendur në pikën 1 të këtij neni: a) të pranojë se transaksionet e kryera për llogari të tij të kalohen për llogari tëshoqërisë; b) t'i transferojë shoqërisë të gjitha përfitimet që ka marrë nga kryerja eveprimeve për llogari të personave të tretë; c) t'i transferojë shoqërisë të gjitha të drejtat e kreditë, që kanë rrjedhur ngakryerja e veprimeve për llogari të personave të tretë. 6. Padia për ushtrimin e të drejtave të shoqërisë ngrihet brenda 3 viteve nga data ekryerjes së shkeljes. Për ngritjen e padisë ndaj personave të sipërpërmendur zbatohen,gjithashtu, dispozitat e pikës 3 të nenit 10 të këtij ligji.Komente:1. Neni 17 përfshin për herë të parë një klauzolë për ndalimin e konkurrencës dhe përpaditë përkatëse në ligjin shqiptar për shoqëritë tregtare. Pika 1 e mbron shoqërinë si ngakonkurrenca e personave që punojnë në një firmë tjetër, por i njohin nga brenda operacionet tëshoqërisë, ashtu dhe nga rasti kur administratorët e përdorin krahun e punës të shoqërisë përqëllime të tjera.2. Është me rëndësi të thuhet se miratimi i parashikuar me ligj sipas nenit 17, pika 2, nukmund të jepet një herë e përgjithmonë, por kërkon një trajtim specifik rast pas rasti. Neni 18 Sekreti tregtar 1. Sekreti tregtar është një e dhënë e vlerësuar nga shoqëria si informacion ibrendshëm apo dokument, që shoqëria mbron në mënyra të përshtatshme, i cili, nëse dot'u përhapej personave të paautorizuar, do të shkaktonte dëm të konsiderueshëm tëinteresave tregtarë të shoqërisë. 2. Nuk përbën sekret tregtar informacioni, që duhet të bëhet publik në bazë tëligjit, që lidhet me shkeljen e ligjit, apo që duhet të publikohet në bazë të praktikave tëmira tregtare e parimeve të etikës tregtare. Përhapja e këtij informacioni vlerësohet eligjshme, nëse nëpërmjet këtij akti synohet të mbrohet interesi publik. 3. Administratorët, anëtarët e këshillit të administrimit, të këshillit mbikëqyrës,anëtarët e këshillit të punëmarrësve, si dhe përfaqësuesit e punëmarrësve përgjigjenndaj shoqërisë për dëmin e shkaktuar nga përhapja e sekreteve tregtare, për të cilatkanë dijeni, për shkak të kryerjes së funksioneve të tyre në shoqëri. 4. Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe nga ligje të posaçme, padiapër ushtrimin e të drejtave të shoqërisë duhet të ngrihet brenda 3 viteve nga data ekryerjes së shkeljes. Për ngritjen e padisë ndaj personave të sipërpërmendur zbatohen,gjithashtu, dispozitat e pikës 3 të nenit 10 të këtij ligji. 76

Komente: Kjo dispozitë, që u miratua në vitin 2008, përbën një risi në sistemin shqiptar. për herëtë parë, ajo përfshin një standard të përshtatshëm për fshehtësinë në çështjet tregtare, qëpasqyron debatin kompleks në nivel evropian dhe ndërkombëtar. Kjo pasqyrohet nga pika 2,që parashikon përkufizimin e përjashtimeve nga dispozita për sekretin tregtar në pikën 1. Këtopërjashtime janë të nevojshme për të garantuar funksionimin e zakonshëm të tregut dhe tësistemit demokratik. Është thelbësore që të bëhen të ditura shkeljet e ligjeve, etikës dhepërvojës pozitive, që janë bërë në fushën biznesit të një tregtari ose në një shoqëri tregtare.Transparenca është një parim tejet i vlerësuar i drejtimit të brendshëm të shoqërisë tregtare.Personat, të cilët kanë mundësi të marrin dijeni për këto praktika të paligjshme, duheninkurajuar që këto informacione t’i bëjnë publike dhe të bëhen “sinjalizues të problemeve”, papasur frikë se mund të përjashtohen apo të kenë pasoja të tjera negative. Ky është kuptimi ifjalisë së fundit të pikës 2, që i konsideron përjashtimet e renditura në fjalinë e mëparshme si“interes publik” dhe e deklaron të ligjshëm publikimin e informacionit, nëse synimi është tëmbrohet ky interes publik. Kjo do të thotë se këtu parashikohet një tolerancë gabimi: nëse“sinjalizuesi i problemit” do të veprojë në mirëbesim dhe do të ketë arsye të mjaftueshme përtë besuar se është shkelur interesi publik, ai mund ta bëjë publik këtë informacion edhe sikurta ketë gabim, pa mbajtur ligjërisht përgjegjësi për këtë. Ky standard na lidh me atë që“vepron në mirëbesim për interesin më të mirë të shoqërisë” të nenit 98, pika 1, dhe 163, pika1: respektimi i ligjeve, përvojave pozitive të punës dhe parimeve të etikës tregtare bashkojnësi interesin e publikut, ashtu dhe interesin më të mirë të shoqërisë, që parashikohen në këtodispozita. Pra, këtu, anëtarët e këshillit të administrimit ose këshillit mbikëqyrës, të cilëtveprojnë si “sinjalizues të problemeve” parashikohen jo vetëm nga neni 18, pika 2, por dhenga detyrimet e tyre si administratorë. TITULLI V PJESËMARRJA E PUNËMARRËSVEKomente:1. Opinioni i tanishëm në BE për përfshirjen e punëmarrësve mund të mësohet nga kycitim që bën raporti i një grupi ekspertësh që ngriti Komisioni i BE-së në vitin 1996:“Globalizimi i ekonomisë dhe vendi i veçantë që ka industria evropiane ngrenë çështjethemelore lidhur me pushtetin e partnerëve socialë brenda shoqërisë. Nuk mund të pritet qëlloji i krahut të punës, për të cilin kanë nevojë shoqëritë evropiane (i specializuar, i lëvizshëm,i angazhuar, i përgjegjshëm dhe i aftë që të përdorë novacionet teknike dhe të përqendrohettek objektivi i rritjes së aftësisë konkurruese dhe i cilësisë), thjesht t’u bindet urdhrave të 77

punëdhënësve. Punonjësit duhen përfshirë gjithmonë dhe nga afër në vendimmarrje në gjithënivelet e shoqërisë”.99 Legjislacioni evropian në fuqi për pjesëmarrjen e punëmarrësvepërfshin Direktivën 94/45/KE për këshillat evropiane të punës, që kërkon krijimin e këshillavetë punës në ndërmarrjet mbarëevropiane, dhe Direktivën 2002/14/KE për informimin epunëmarrësve dhe konsultimin me ta. Nuk ekzistojnë kërkesa ligjore evropiane përpërfaqësimin në nivel të këshillit. Por Rregullorja 2157/2001 për shoqërinë evropianeparashikon krijimin e shoqërive evropiane që kanë këtë formë pjesëmarrjeje. Këto dispozitabazohen në ligjin dhe përvojën e disa Shteteve Anëtare të caktuara, si: Gjermania, Holandadhe Shtetet Anëtare skandinave, ku pjesëmarrja e punëmarrësve njeh një traditë të shëndoshëdhe të suksesshme në kuadër të “rritjes së kontrollit të ndërmarrjes” që përmendet në kreun emëparshëm.2. Me qëllim realizimin e konvergjencës me standardin e BE-së, ligjvënësit në Shqipërivendosën një sistem me këshilla të punëmarrësve me të drejtat përkatëse për informim dhekonsultim (nenet nga 19 deri në 21). Megjithatë, sa i takon përfaqësimit të punonjësve në niveltë këshillave drejtues, ligji për shoqëritë tregtare i vitit 2008 nuk e trashëgoi konceptin ligjortë nenit 109 të ligjit nr.7638 të mëparshëm për shoqëritë tregtare, që kërkonte që një e treta eanëtarëve të këshillit mbikëqyrës të zgjidhej nga punëmarrësit. Gjatë procesit të konsultimeve,u pranua fakti se kjo dispozitë nuk është zbatuar asnjëherë gjatë 15 viteve të praktikës sëzbatimit të ligjit të mëparshëm për shoqëritë tregtare. Për më tepër, duke qenë se supozohej qëligji i vitit 2008 të merrte në konsideratë zgjedhjen midis modeleve të ndryshme të drejtimit tëbrendshëm të shoqërisë (midis sistemit me një nivel dhe atij me dy nivele), nuk qe e mundurtë dilej me një mendim të përbashkët lidhur me mënyrën si mund të arrihej që kërkesa përpërfaqësimin e punonjësve në nivel bordi të vazhdonte të ishte detyrueshme për të gjitha këtomodele. Për rrjedhojë, neni 21 i ligjit për shoqëritë tregtare parashikon zgjidhjen e përfshirëpër herë të parë në të drejtën evropiane nga Rregullorja 2157/2001/KE për statutin e shoqërisëevropiane, dhe nga Direktiva 2001/86/KE, që e plotëson këtë statut lidhur me përfshirjen epunëmarrësve: administratorët e shoqërisë dhe përfaqësuesit e punëmarrësve mund tavendosin nivelin e pjesëmarrjes së punëmarrësve në këshillat drejtues përmes negociatave. Pokështu, qysh prej fillimit (ose përmes amendamenteve të mëvonshëm), Statuti mund tëparashikojë që një ose disa anëtarë të këshillit mbikëqyrës të emërohet dhe shkarkohet ngapunëmarrësit (neni 167, pika 4, nënpika 2). Edhe ligji shqiptar për bashkimin ndërkufitar tëshoqërive tregtare pasqyron dispozitat e BE-së (Rregullorja 2157/2001/KE për statutin eshoqërisë tregtare evropiane (SE) dhe Direktiva 2001/86/KE), duke i harmonizuar kështudispozitat e BE-së me legjislacionin shqiptar.99 Raporti Përfundimtar i Grupit të Ekspertëve për Sistemet Evropiane të Përfshirjes së Punonjësve, i kryesuar ngaViskont Davignon (Raporti “Davignon”), Komisioni Evropian, maj 1997, pika 19. 78

Neni 19 Këshilli i punëmarrësve Punëmarrësit e një shoqërie tregtare, e cila ka më shumë se 50 punëmarrës,krijojnë këshillin e punëmarrësve, me mandat maksimal prej 5 viteve . Funksionet e njëshoqërie tregtare, e cila ka mbi 20 punëmarrës, por më pak se 50, kryhen nga njëpërfaqësues, për çdo 10 punëmarrës, i cili zgjidhet me votim të fshehtë nga asambleja epunëmarrësve të shoqërisë. Asambleja e punëmarrësve zgjedh një përfaqësues të ri, përçdo 20 punëmarrës shtesë të shoqërisë. Në çdo rast, këshilli i punëmarrësve nuk mund tëkëtë më shumë se 30 anëtarë. Këshilli mund të nxjerrë rregullore të brendshme, për tëorganizuar procedurat e veta.Komente: Neni 19 parashikon se shoqëria tregtare mund të ketë një sërë sistemesh të pjesëmarrjessë punëmarrësve. I vetmi ndalim është kufizimi i BE-së që e detyron shoqërinë tregtare të ketënjë këshill të punëmarrësve, kur ka një numër të caktuar punëmarrësish dhe një sistem për tadrejtuar këshillin. Pas kësaj, çdo shoqëri tregtare mund ta ngrejë sistemin në çfarëdo mënyredhe të organizojë çfarëdo sistemi të pjesëmarrjes së punëmarrësve. Kjo mund të bëhet duke epërfshirë në Statut një sistem të pjesëmarrjes së punëmarrësve ose duke planifikuar dhehartuar akte nënligjore për shoqërinë tregtare. Neni 20 Të drejtat dhe detyrimet e këshillit të punëmarrësve 1. Këshilli i punëmarrësve monitoron zbatimin e ligjeve, të kontratave kolektivedhe dispozitave të statutit dhe përfaqëson interesat e punëmarrësve të shoqërisë. Këshillimerr pjesë në vendimmarrjen për shfrytëzimin e fondeve të posaçme dhe të aktiveve tëtjera të shoqërisë, të parashikuara në kontratat kolektive dhe në statut, si dhe përshpërndarjen e pjesës së fitimeve, që asambleja e përgjithshme vendos t'ia shpërndajëpunëmarrësve. 2. Përfaqësuesi ligjor i shoqërisë e mban këshillin e punëmarrësve të informuarpër veprimtaritë dhe ecurinë e shoqërisë tregtare e në mënyrë të veçantë për efektet epolitikat e shoqërisë për kushtet e punës, pagat, sigurinë në punë, ndarjen e mundshmetë fitimeve, ndryshimin e statusit, sistemin e pensioneve të shoqërisë, ristrukturimin dhepjesëmarrjen e shoqërisë në shoqëri të tjera. Përfaqësuesi ligjor, me kërkesën e këshillittë punëmarrësve, paraqet gjendjen e llogarive, përfshirë llogaritë e konsoliduara,raportet për gjendjen e ecurisë së veprimtarisë së shoqërisë tregtare, raportet e këshillitmbikëqyrës apo të ekspertëve kontabël të autorizuar. Ky detyrim mund të përmbushetedhe duke e shpallur këtë informacion në faqen e internetit të shoqërisë tregtare dheduke e informuar për këtë këshillin e punëmarrësve. Në të kundërt, mund të kërkohetqë përgjigjet të jenë me shkrim, duke përdorur edhe mjete të komunikimit elektronik. 79

3. Këshilli i punëmarrësve, gjithashtu, mund të informojë veten drejtpërdrejt përperformancën e shoqërisë tregtare dhe të këqyrë librat e dokumentet e shoqërisë, duke udhënë mendime dhe sugjerime organeve drejtuese për çështjet e përmendura në pikën 2të këtij neni. Përfaqësuesi ligjor e informon këshillin e punëmarrësve për arsyet emospranimit të mendimeve dhe të sugjerimeve të këtij këshilli. 4. Statuti nuk mund ta pengojë apo kufizojë ushtrimin e të drejtave të përmenduranë pikat 2 e 3 të këtij neni, me përjashtim të rasteve kur është rënë dakord ndërmjetpërfaqësuesit ligjor dhe këshillit të punëmarrësve për një sistem ekuivalent informimi.Nëse përfaqësuesi ligjor nuk pranon të japë informacionet, sipas pikave 2 e 3 të këtijneni, këshilli i punëmarrësve, brenda 2 javëve pas refuzimit, mund t'i drejtohet gjykatëspërkatëse për të marrë një vendim detyrues për informimin. 5. Këshilli i punëmarrësve i raporton asamblesë së punëmarrësve të shoqërisë përveprimtaritë e veta të paktën dy herë në vit ose sa herë e kërkon shumica epunëmarrësve. 6. Kostot e zgjedhjes dhe të funksionimit të këshillit mbulohen nga shoqëriatregtare. Neni 21 Pjesëmarrja e punëmarrësve në administrimin e shoqërive aksionare Përfaqësuesi ligjor i shoqërisë tregtare dhe këshilli i punëmarrësve mund të biendakord që ky të emërojë persona për të përfaqësuar punëmarrësit në nivelin eadministrimit. PJESA II SHOQËRITË KOLEKTIVEKomente:1. Në Kreun B.V u përmend se ekziston një lidhje e fortë midis dispozitave të Kodit Civilpër shoqëritë e thjeshta (nenet nga 1074 deri në 1112) dhe dispozitave të ligjit për shoqëritëtregtare. Në seksionin në vijim do të shohim si funksionon kjo lidhje. Në komentet për nenin1 theksuam dallimin kryesor midis shoqërive siç parashikohen në Kodin Civil dhe shoqërivesiç parashikohen në ligjin për shoqëritë tregtare: shoqëritë e thjeshta nuk kryejnë aktiviteteekonomike që “kërkojnë një organizim të zakonshëm biznesi”. Ja pse, zakonisht, ato nuk kanënevojë të regjistrohen dhe nuk kanë personalitet juridik. Mirëpo, ligji për QKR-në i vitit 2007(sot: ligji për regjistrimin e biznesit) bëri të detyrueshëm regjistrimin edhe për shoqëritë ethjeshta. Sidoqoftë, ky regjistrim nuk u jep atyre personalitet juridik (neni 42, pika 2, i ligjitpër regjistrimin e biznesit). Kjo pasojë është zgjedhur në mënyrë artificiale, sepse,përndryshe, nuk do ishin shquar ndryshimet mes tyre dhe shoqërive kolektive. 80

Ngjashmëria me shoqëritë kolektive evidentohet, nëse marrim në konsideratë edhefaktin se prona e shoqërive të thjeshta duhet dalluar nga ajo e pjesëmarrësve në shoqëri. Neni1078 i Kodit Civil e quan të mirëqenë se kontributi mund të bëhet “në natyrë” dhe krijon“pronësinë” e kësaj prone të shoqërisë së thjeshtë. Neni 1089 deklaron se kreditorët mund tëkërkojnë të drejtat e tyre mbi pasurinë e shoqërisë dhe mbi ortakët e vetëm. Neni 1090 thotë:“Anëtari, të cilit i kërkohet pagimi i detyrimeve të shoqërisë, mund të kërkojë, edhe kurshoqëria është në likuidim, ekzekutimin paraprak ndaj pasurisë së shoqërisë (...)”. Nga sa mësipër del se shoqëritë e thjeshta mund të lidhin kontrata dhe të jenë kreditore dhe debitore. Nëtë vërtetë, ky pozicion gjysmë-autonom i shoqërisë së thjeshtë mund të çojë me lehtësi nëpranimin e personalitetit juridik, sidomos, pas përfshirjes së detyrimit për t’u regjistruar, nësenjë gjë e tillë nuk është përjashtuar shprehimisht.100 Megjithatë, fakti që shoqëritë e thjeshta nuk fitojnë personalitet juridik përmesregjistrimit, gjithsesi, nuk shpjegon kur një shoqëri është shoqëri e thjeshtë dhe kur ështëshoqëri kolektive. U tha se ato nuk kërkojnë organizim të zakonshëm biznesi, të ngjashëm menjë person fizik aktivitetet e të cilit nuk e kanë arritur ende pragun e vendosur nga Ministria eEkonomisë dhe Tregtisë (neni 2, pika 4). Në të vërtetë, për të qenë shoqëri kolektive ato duhettë organizohen dhe të kenë një Statut (neni 24). Mirëpo, nëse nuk kanë nevojë për njëorganizim të zakonshëm biznesi, përse u dashka të regjistrohen? Këtu, ka një kontradiktë nëkoncepte: tregtarët e vegjël nuk kanë nevojë të regjistrohen dhe nuk trajtohen si biznesmenë.Si mund ta trajtojmë ndryshe një shoqëri të thjeshtë të vogël? Duhet të mbajmë parasysh senjë shoqëri e thjeshtë krijohet shumë lehtë, pasi nuk ekzistojnë formalitete kontraktoreformale. Për shembull, nëse dy a më shumë persona bien dakord që të pajtohen bashkërisht nënjë buletin juridik, ta paguajnë çmimin e pajtimit dhe ta lexojnë buletinin bashkërisht, a duhettë regjistrohen ata? Me fjalë të tjera, për të arritur këtu në një vlerësim normativ koherent,shoqërive të thjeshta iu duhet kërkuar vetëm të regjistrohen nëse kanë nevojë për të njëjtinorganizim të biznesit, për të cilin bëhet fjalë këtu. Për tregtarët, kjo quhet e mirëqenë nësevëllimi tregtar i tyre e kalon pragun e vendosur nga Ministria e Ekonomisë dhe Tregtisë. Tëpaktën, për ato shoqëri të thjeshta që kanë pasur parasysh ligjvënësit shqiptarë kur kanëmiratuar regjistrimin, domethënë, zyrat ligjore dhe shërbime të tjera që e përdorin këtë formëorganizimi, nuk do të kishte nevojë madje për ndonjë prag, sepse, me siguri, ato “kërkojnë njëorganizim të zakonshëm biznesi”. Megjithatë, për të pasur një rregull të qartë, i njëjti pragduhet aplikuar edhe për shoqëritë e thjeshta për t’u regjistruar. Atëherë, bëhet pyetja: çfarë dot’i dallonte ose duhet t’i dallonte këto shoqëri nga shoqëritë kolektive? Në këtë pikë,mosdhënia e personalitetit juridik këtyre shoqërive do të ishte vërtet artificiale. Pra, për ne zgjidhja më përshtatshme do të ishte kjo:100 Jurisprudenca gjermane është e përçarë sa i takon personalitetit juridik të shoqërive të thjeshta. Gjykatat i pranojnëshoqëritë e thjeshta si “subjekte juridike pa personalitet juridik”. Disa pjesë të doktrinës gjermane e pranojnëpersonalitetin juridik të shoqërive të thjeshta. Megjithatë, ky debat duhet parë në kontekst: ai prek edhe shoqëritëkolektive dhe ato komandite, duke qenë se Gjermania është një nga vendet që, madje, nuk u japin personalitet juridikkëtyre formave të shoqërisë, pavarësisht nga fakti që ato janë edhe më të pavarura sesa shoqëritë e thjeshta. 81

 Çlirimi sërish i shoqërive të thjeshta nga detyrimi për t’u regjistruar (dhe për të qenë në harmoni me sistemet e tjera ligjore të rajonit dhe BE-së) dhe amendimi i ligjit për regjistrimin e biznesit në këtë aspekt;  Përfshirja e një dispozite në Kodin Civil ose në ligjin e ri për shoqëritë tregtare, që të shpallë se shoqëritë e thjeshta, që kërkojnë një organizim të zakonshëm biznesi, duhet të transformohen dhe të regjistrohen si shoqëri kolektive. Këtu mund të shtohet zgjidhja me vendosjen e pragut për tregtarët. Duke qenë se amendamentet ndaj Kodit Civil arrihen me vështirësi më të madhe, një zgjidhje e pëlqyeshme do të ishte amendimi i ligjit të ri për shoqëritë tregtare. Duket se ky shqetësim teknik juridik nuk ka qenë problem për profesionistët e fushës në Shqipëri. Në vitin 2011 dhe 2012 janë organizuar disa tryeza të rrumbullakëta për diskutimin e ligjit për shoqëritë tregtare të vitit 2008. Ndonëse u zhvilluan një sërë takimesh, me një numër të madh pjesëmarrësish, për të cilat edhe u bë mjaft publicitet, askush nuk e përmendi si problematike këtë dispozitë. Mesa duket, nuk përbën ndonjë problem të ndjeshëm.2. Ligji për shoqëritë tregtare ndjek një model të qartë dhe të thjeshtë të shoqërive tëthjeshta, duke e vënë theksin mbi zgjedhjen të projektuar vetë modelin e tyre, me qëllimnxitjen e aktiviteteve ekonomike në Shqipëri. Normat e Kodit Civil për shoqëritë e thjeshtandjekin konceptet italiane të shoqërisë së thjeshtë (“La società semplice” (“Shoqëria ethjeshtë”), nenet nga 2251 deri në 2290 të Kodit Civil Italian), dhe shpesh, parashikojnëzgjidhje më të ndërlikuara. Për shembull, ligji për shoqëritë tregtare parashikon “normaautomatike”, domethënë, norma që rregullojnë shoqërinë kur ortakët nuk kanë vendosurndryshe. Një shembull është që fitimet dhe humbjet të ndahen në mënyrë të barabartë mestyre dhe që votimi të jetë me shumicë të thjeshtë. Kjo metodë lejon fleksibilitet tëkonsiderueshëm. Ligji vendos rregullat model, por ortakët mund të vendosin vetë shumërregulla të tjera. Nenet 24, 26, pika 1, 36, pika 2, 37, pika 2, e përdorin shpesh këtë koncept.Pra, këtu, për shembull, shkëputet lidhja midis pjesëmarrjes në fitime dhe humbje dhe votimit,nga njëra anë, dhe kontributeve, nga ana tjetër. Në thelb, nenet 1080 dhe 1086 të Kodit Civilmiratojnë një rregull tjetër automatike, që thotë se fitimet dhe humbjet përllogariten nëpërpjesëtim me vlerën e kontribuar në shoqëri dhe se votimi brenda shoqërisë së thjeshtëmund të llogaritet gjithashtu në përpjesëtim me vlerën e kontribuar në shoqëri. Megjithatë,neni 1076 i Kodit Civil parashikon se “prezumohet se anëtarët janë të detyruar tëkontribuojnë, në pjesë të barabarta midis tyre, sa është e nevojshme për arritjen e qëllimit tëshoqërisë, përveç kur në kontratë është parashikuar ndryshe.”3. Dallimi më i madh midis dispozitave të Kodit Civil për shoqëritë e thjeshta dhedispozitave të ligjit për shoqëritë tregtare ka shumë të ngjarë të gjendet në nenin 1089, pika 1,të Kodit Civil. Vetëm ortakët, të cilët kanë vepruar në emër të shoqërisë së thjeshtë, përgjigjenpërpara kreditorëve, nëse kontrata nuk parashikon përgjegjësinë e të gjithë anëtarëve. Nëshoqëritë kolektive, që parashikon ligji për shoqëritë tregtare, përgjegjësia nuk varet nga fakti 82

se kush ka vepruar në emër të shoqërisë. Kreditori mund të zgjedhë të kërkojë të drejtat e vetambi shoqërinë ose mbi njërin prej ortakëve apo ortakët, të cilët përgjigjen personalisht dhe nëmënyrë solidare me të gjitha pasuritë e tyre. Çdo marrëveshje në kundërshtim me këtë nukprodhon efekte ndaj palëve të treta (nenet 22, 40, pika 1). Sa u takon këtyre marrëveshjeve, neni 1089, pika 2, i Kodit Civil nuk përputhet meefektet e regjistrimit të shoqërisë së thjeshtë parashikuar nga neni 21, pika 2, i ligjit përregjistrimin e biznesit dhe nga norma e mbrojtjes së përgjithshme të palëve të tretaparashikuar nga neni 12, pikat nga 2 deri në 4 i ligjit të shoqërive tregtare, që e trajtuam nëkomentet tona për përfaqësimin. Neni 1089, pika 2, i Kodit Civil kërkon që marrëveshja, qëparashikon përgjegjësinë e të gjithë anëtarëve ose të anëtarëve të veçantë, duhet t’u bëhet editur të tretëve me mjete të përshtatshme. Pas krijimit të QKR-së (sot QKB) dhe vendosjes sëdetyrimit për t’u regjistruar për shoqëritë e thjeshta, “në rast bërje të ditur me mjete tëpërshtatshme” do të thotë vetëm publikim i çfarëdo të dhëne sipas nenit 22, 28, pika 2, 31 dhe34 të ligjit për regjistrimin e biznesit (lidhur me ndonjë ndryshim i të dhënave të depozituaramë parë). Këtu, në thelb, të tretët mbrohen përmes nenit 21, pika 2: brenda 15 ditëve të parapas publikimit, ata mund të provojnë se ka qenë e pamundur të merrnin dijeni për këtë.Megjithatë, sa i takon kufizimit të përgjegjësisë për personin, që ka vepruar në emër tëshoqërisë, në këtë rast zbatohet mbrojtja e përgjithshme e të tretëve, e parashikuar nga neni12, pikat nga 2 deri në 4, pa marrë në konsideratë efektet e publikimit. Këtu, palëve të treta nuk u kërkohet të provojnë se nuk mund të kishin pasur dijeni përkufizimin e parashikuar nga neni 1089, pika 1, pavarësisht nga informimi. Në të kundërt,asnjë marrëveshje kufizuese e këtij lloji nuk e prek lidhjen me të tretët dhe përbën detyrimligjor për shoqërinë, nëse shoqëria nuk provon se i treti ka pasur dijeni për marrëveshjen ose,në bazë të rrethanave të qarta, nuk mund të mos ketë pasur dijeni për të. Kjo do të thotë seshoqëria e thjeshtë ka barrën e provës për të vërtetuar se i treti ka marrë dijeni për të. Lidhurme këtë, neni 1089, pika 2, i Kodit Civil ka nevojë të amendohet. Prej këtej e tutje, gjykatavedo t’u duhet ta aplikojnë dispozitën në formën e sipërpërmendur. Sigurisht, nëse shoqëritë ethjeshta do të çliroheshin nga kërkesa për regjistrim, efektet e mosregjistrimit tek të tretët nukdo të ekzistonin (shih, më lart, komentet në pikën 1). Megjithatë, shoqëria ka mbante barrën eprovës që i ka “informuar me mjete të përshtatshme” të tretët.4. Situata ndryshon sa i takon nenit 1112 të Kodit Civil. Tani, largimi i një anëtari duhet t’ibëhet i ditur QKB-së, si një ndryshim i të dhënave, siç e kërkon neni 43 i ligjit për regjistrimine biznesit. Sa u takon të tretëve, aplikohet norma e nenit 21, pika 2, të ligjit për regjistrimin ebiznesit. Në këtë frymë duhet interpretuar edhe neni 1112. 83

TITULLI I DISPOZITA TË PËRGJITHSHME Neni 22 Përkufizimi Një shoqëri është shoqëri kolektive nëse regjistrohet si e tillë, e kryen veprimtarinëtregtare nën një emër të përbashkët dhe përgjegjësia e ortakëve përpara kreditorëveështë e pakufizuar. Neni 23 Regjistrimi 1. Shoqëria kolektive regjistrohet në përputhje me nenet 26, 28, 32 e 33 të ligjitnr.9723, datë 3.5.2007 \"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\". 2. Nëse shoqëria kolektive ka krijuar një faqe interneti, të dhënat, të cilat iraportohen Qendrës Tregtare të Regjistrimit, publikohen në këtë faqe dhe u vihen nëdispozicion personave të interesuar. TITULLI II MARRËDHËNIET NDËRMJET ORTAKËVE Neni 24 Liria kontraktore Marrëdhëniet ndërmjet ortakëve rregullohen nga statuti. Nenet 25 deri në 37101 tëkëtij ligji zbatohen vetëm në rastin kur në statut nuk parashikohet ndryshe.Komente: Liria e kontraktore është thelbësore për dispozitat e reja për shoqëritë kolektive, sepseortakët duhen lejuar t’ua përshtatin rrethanave konkrete rregullat për bashkëpunimin e tyre.“Shoqëria model”, që parashikon ligji, është më shumë një veprimtari private e përbashkët,për efektin social dhe ekonomik relativisht të vogël të së cilës nuk janë të nevojshme kërkesaligjore të detyrueshme. Për rrjedhojë, neni 24 shpall se dispozitat për marrëdhëniet ebrendshme të ortakëve (nenet nga 25 deri në 37) zbatohen vetëm nëse nuk parashikohetndryshe në Statut. Dispozitat për shoqëritë kolektive (pjesë e ligjit për shoqëritë tregtare)duhet të jenë të detyrueshme vetëm në masën që preken interesat e palëve të treta(marrëdhëniet e jashtme). Kjo parashikohet nga nenet nga 38 deri në 42.101 Referimi i saktë i nenit rregulluar me ligjin nr.129/2014, neni 6. 84

Neni 25 Kontributet 1. Kontributi i ortakëve mund të jetë në para ose në natyrë (pasuri të luajtshme/tëpaluajtshme, të drejta, krah pune dhe shërbime). Kontributet e ortakëve janë tëbarabarta. 2. Ortakët e shoqërisë kolektive i vlerësojnë kontributet në natyrë, duke i shprehurvlerat e tyre në para, me anë të një marrëveshjeje të ndërsjellë me njëri-tjetrin. Nësenuk arrihet marrëveshja, secili prej ortakëve mund t'i drejtohet gjykatës përkatëse përtë caktuar, me një vendim detyrues, një ekspert vlerësues. Raporti i ortakëve ose iekspertit për vlerësimin e kontributeve i dorëzohet Qendrës Kombëtare të Regjistrimitsë bashku me të dhënat e tjera, të kërkuara për regjistrim.Komente:1. Struktura financiare. Sipas nenit 6 të ligjit për shoqëritë tregtare dhe sipas nenit 33 tëligjit për regjistrimin e biznesit, shoqëritë kolektive duhet të deklarojnë “llojin dhe vlerën ekontributeve të ortakëve dhe pjesëmarrjen e tyre në kapital”. Kapitali mund të sigurohetpërmes kontributeve të ortakëve në mjete monetare ose në natyrë; si kontribut mund të jepetedhe krahu i punës ose shërbimet. Ortakët janë të lirë t’i vlerësojnë kontributet sipas njëmarrëveshjeje reciproke. Nëse nuk mund të arrihet një marrëveshje, mund t’i kërkohetgjykatës që të caktojë një ekspert vlerësues.2. Shpenzimet vullnetare, që bën një ortak gjatë kryerjes së biznesit të shoqërisë,rimbursohen nga shoqëria (neni 27). Këtu përfshihen edhe humbjet e pësuara, përfshirë ato qërrjedhin nga marrja përsipër e rreziqeve lidhur me aktivitetin e administrimit.Neni 26 parashikon përgjegjësinë e ortakëve ndaj shoqërisë për dëmet e shkaktuara me dashjeose me pakujdesi të rëndë. Kjo mund të çojë në “padi derivative”, nëse administratori nukpranon të ngrejë padi për këtë në emër të shoqërisë.102 Asnjë ortak nuk mund heqë dorë, të transferojë apo të vendosë barrë [mbi të drejtat qërrjedhin nga cilësia e ortakut (pjesa) në shoqëri], pa miratimin e ortakëve të tjerë (neni 30,pika 1). Kjo rregull ka për qëllim ta mbrojë shoqërinë nga zhveshja e pasurive nga ana eortakëve.3. Në mungesë të marrëveshjeve në të kundërt (neni 24), secili ortak ka të drejtë tëpërfitojë pjesë të barabartë të fitimeve dhe është i detyruar të marrë pjesë, në mënyrë tëbarabartë, në mbulimin e humbjeve që rrjedhin nga veprimtaria (neni 37, pika 2). Ortaku i cili largohet nga shoqëria, ka të drejtë të marrë nga shoqëria kolektive vlerën qëai do të kishte përfituar nëse shoqëria do të ishte prishur në çastin e daljes së tij (neni 49). Pra,102 Shih, më lart, komentet për nenin 10. 85

përmes kësaj mbrohet siç duhet interesi financiar i ortakut që largohet dhe, kështu, ortakët etjerë parandalohen që të shpronësojnë ortakun që largohet. Neni 26 Përgjegjësia për dëmin e shkaktuar Gjatë përmbushjes së detyrimeve të tyre, ortakët përgjigjen ndaj shoqërisëkolektive për të gjitha dëmet e shkaktuara me dashje ose me pakujdesi të rëndë. Neni 27 Rimbursimi i shpenzimeve Të gjithë ortakët kanë të drejtë t'i kërkojnë shoqërisë kolektive rimbursimin eshpenzimeve, që kanë bërë gjatë ushtrimit të veprimtarisë tregtare të shoqërisë, të cilatjanë të nevojshme, duke pasur parasysh rrethanat e veprimtarisë. Neni 28 Vonesa në pagimin e kontributeve Ortakët, të cilët: a) nuk i paguajnë shoqërisë kontributin në para ose në natyrë brenda afatit tëpërcaktuar në statut; b) nuk i kalojnë në kohën e duhur shoqërisë paratë e arkëtuara në emër të saj; c) marrin para nga shoqëria pa qenë të autorizuar; detyrohen të paguajnë interes mbi vlerat që detyrohen, duke nisur nga data kurduhet të kishin derdhur kontributin, të kishin bërë kalimin ose nga data, në të cilën kanëmarrë paratë. Neni 29 Rritja ose zvogëlimi i vlerës së kontributit 1. Ortaku nuk është i detyruar ta rrisë vlerën e kontributit të vet mbi shumën, përtë cilën është rënë dakord, ose ta shtojë atë, nëse ky kontribut është zvogëluar ngahumbjet. 2. Ortaku nuk mund ta zvogëlojë vlerën e kontributit të vet, pa miratimin eortakëve të tjerë. Neni 30 Disponimi i pjesëve 1. Ortaku nuk mund të heqë dorë, të transferojë apo të vendosë barrë mbi tëdrejtat, që rrjedhin nga cilësia e ortakut (pjesa) në shoqëri, pa miratimin e ortakëve tëtjerë. 86

2. Të drejtat, që rrjedhin nga cilësia e ortakut (pjesa) në shoqërinë kolektive,mund t'u transferohen, pa asnjë kufizim, ortakëve të tjerë. Neni 31 Administrimi 1. Të gjithë ortakët kanë të drejtë ta administrojnë veprimtarinë tregtare tëshoqërisë kolektive, duke vepruar si administratorë. 2. Nëse, në mbështetje të statutit, i është ngarkuar administrimi një apo disa prejortakëve, ortakët e tjerë përjashtohen nga administrimi.Komente:1. Struktura e drejtimit të brendshëm. Administrimi i shoqërisë është një aspekt irëndësishëm i marrëdhënieve të brendshme midis ortakëve. Objektivi legjislativ kryesor ështëtë vendoset drejtpeshimi i duhur midis kërkesave praktike të drejtimit të një firme biznesi, nganjëra anë, dhe mbrojtjes së interesit legjitim të çdo ortaku për të pasur nën kontroll biznesin eshoqërisë, nga ana tjetër.Përgjithësisht, e drejta për të marrë vendime lidhur me administrimin u takon ortakëve (neni31), domethënë, përgjithësisht, administratorët nuk vijnë nga jashtë shoqërisë, ndërsa këtë role luan një ose disa ortakë. Megjithatë, neni 34 lejon kalimin e të drejtave të administratoritnga një ortak një pale të tretë me miratimin e të gjithë ortakëve të tjerë. Administrimi i shoqërisë është konceptuar jo vetëm si e drejtë por dhe si detyrim. Ështëe nevojshme kjo, sepse në Statut ortakët vendosin detyrimin për veten e tyre për tëbashkëpunuar që të arrijnë së bashku një qëllim të përbashkët. Pra, braktisja e detyrimeveështë tejet e kufizuar; mbi të gjitha, kjo kërkon “arsye të rëndësishme”. Duke qenë se të gjithë ortakët përgjigjen në mënyrë të pakufizuar dhe solidare përborxhet e shoqërisë, është logjike që neni 31 parashikon që të gjithë ortakët të marrin pjesë nëadministrimin e shoqërisë (nëse të gjithë partnerët nuk bien dakord për të kundërtën). Kjoështë një masë mbrojtëse e domosdoshme ndaj keqtrajtimit të disa ortakëve nga ortakët etjerë.2. Neni 32, pika 1, parashikon të drejtën personale të ortakëve për të marrë vendime lidhurme administrimin. Kjo është e nevojshme për qëllime praktike. Për pasojë, secili ortakadministrator, gjithashtu, mund të kundërshtojë vendimet lidhur me administrimin që marrinortakët e tjerë. Objekti i autoritetit të ortakëve për të marrë vendime lidhur me administrimin kufizohetnë ushtrimin e zakonshëm të veprimtarisë tregtare (neni 33, pika 1). Përndryshe, është inevojshëm miratimi i të gjithë ortakëve (neni 33, pika 2). Për rrjedhojë, çdo vendim që, nëthelb, prek bazën e bashkëpunimit të ortakëve, duhet marrë nga të gjithë ortakët së bashku.Përgjithësisht, neni 36, pika 1, kërkon unanimitet. Statuti mund të devijojë nga kjo kërkesë,duke parashikuar marrjen e vendimeve me shumicë votash (neni 36, pika 2). Të gjitha këto 87

dispozita pasqyrojnë një drejtpeshim të duhur të interesave të ortakëve dhe kërkesave praktiketë funksionimit të firmës. Përgjithësisht, e drejta e përfaqësimit ushtrohet nga ortakët personalisht, nëse ortakëtnuk e përfaqësojnë shoqërinë bashkërisht (neni 38). Në rastin e dytë, e drejta e secilit ortakpër të përfaqësuar shoqërinë është e kufizuar. Megjithatë, të tretët, të cilët mbështeten nërregullën e të drejtës personale të përfaqësimit të ortakëve, mbrohen nga rregullat eparashikuara nga neni 12.103 Kjo do të thotë se shoqëria dhe të gjithë ortakët mbetenpërgjegjës. Neni 32 Administrimi nga më shumë se një ortak 1. Nëse e drejta për administrimin u është dhënë të gjithë ortakëve ose vetëmdisave prej tyre, secili prej administratorëve ka të drejtë të veprojë në mënyrë tëpavarur, me përjashtim të rasteve kur veprimet e tyre kundërshtohen ngaadministratorët e tjerë. 2. Nëse statuti parashikon që administratorët mund të veprojnë vetëm në mënyrëtë përbashkët, atëherë për çdo veprim kërkohet miratimi i të gjithë administratorëve,me përjashtim të rasteve kur vonesa në kryerjen e veprimit mund t'i shkaktojë dëmshoqërisë. 3. Nëse statuti parashikon që një administrator është i detyruar t'u bindetudhëzimeve të një administratori tjetër, kur këto udhëzime konsiderohen tëpapërshtatshme, ai njofton administratorët e tjerë për të marrë një vendim tëpërbashkët për kryerjen e veprimit, me përjashtim të rasteve kur vonesa në kryerjen eveprimit mund t'i shkaktojë dëm shoqërisë. Neni 33 Objekti i administrimit 1. E drejta për administrim përfshin kryerjen e të gjitha veprimeve të nevojshmepër ushtrimin e zakonshëm të veprimtarisë tregtare të shoqërisë. 2. Veprimet, të cilat tejkalojnë objektin e kompetencës së përmendur në pikën 1 tëkëtij neni, kërkojnë miratimin e të gjithë ortakëve. Neni 34 Kalimi i të drejtave të administrimit Ortaku, me miratimin e gjithë ortakëve të tjerë, mund t'i kalojë një palë të tretë tëdrejtat e administrimit të shoqërisë.103 Shih, më lart, komentet për nenin e referuar. 88

Neni 35 Njoftimi i dorëheqjes dhe heqja e të drejtave për administrim 1. Administratori mund të japë dorëheqjen nga detyrat e tij, për shkaqe tëarsyeshme, duke bërë njoftim paraprak, në një kohë të përshtatshme, për të mundësuarvazhdimin e veprimeve nga administratorët e tjerë, me përjashtim të rasteve kurdorëheqja e menjëhershme vlerësohet e justifikuar për një arsye të rëndësishme. 2. E drejta për administrim mund t'i hiqet ortakut me vendim të gjykatëspërkatëse, me kërkesë të ortakëve të tjerë, nëse kjo justifikohet nga shkaqe tëarsyeshme, përfshirë shkeljen e rëndë të detyrave të administratorit ose paaftësinë përt'i përmbushur ato në mënyrë të rregullt. Neni 36 Marrja e vendimeve nga ortakët 1. Nëse vendimet duhet të merren nga ortakë nominalisht të përcaktuar, atëherëështë i nevojshëm miratimi i të gjithëve, me përjashtim të rasteve kur ndonjëri prej tyreështë në konflikt interesi me çështjen në shqyrtim. 2. Kur statuti lejon marrjen e vendimeve me shumicë votash, kjo shumicë duhet tëjetë një shumicë e thjeshtë. Neni 37 Humbja dhe fitimi 1. Në fund të çdo viti financiar, shoqëria përgatit pasqyrat vjetore financiare, kupërcaktohen fitimi dhe humbja, si dhe pjesa që i përket në to secilit ortak. 2. Secili ortak ka të drejtë të përfitojë pjesë të barabartë të fitimeve dhe është idetyruar të marrë pjesë, në mënyrë të barabartë, në mbulimin e humbjeve që rrjedhinnga veprimtaria. TITULLI III MARRËDHËNIET NDËRMJET ORTAKËVE DHE TË TRETËVE Neni 38 Përfaqësimi i shoqërisë kolektive 1. Secili ortak ka të drejtë të përfaqësojë shoqërinë në marrëdhënie me të tretët,me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe në statut. 2. Nëse ortakët e përfaqësojnë shoqërinë bashkërisht, deklaratat, të cilat idrejtohen shoqërisë, mund t'i adresohen njërit prej ortakëve, me të drejtë përfaqësimi.Administratorët, të cilët kanë të drejtë ta përfaqësojnë shoqërinë në mënyrë të 89

përbashkët, mund të autorizojnë disa prej tyre për kryerjen e disa veprimeve apokategorive të caktuara veprimesh. 3. Çdo përjashtim i ortakëve nga e drejta e përfaqësimit, çdo vendim përpërfaqësim të përbashkët apo çdo ndryshim në të drejtat e një ortaku për përfaqësimnjoftohen për regjistrim pranë Qendrës Kombëtare të Regjistrimit. Neni 39 Njoftimi i dorëheqjes dhe heqja e të drejtave për përfaqësim 1. Përfaqësuesi i shoqërisë mund të japë dorëheqjen nga detyrat e tij, nëpërmjetnjë njoftimi paraprak, dhënë në një kohë të përshtatshme dhe duke pasur parasyshmundësitë e përfaqësuesve të tjerë, për të vijuar veprimet e ndërmarra nga përfaqësuesii dorëhequr. 2. Ortakut mund t'i hiqet tagri i përfaqësimit me vendim të gjykatës përkatëse, mekërkesë të ortakëve të tjerë, veçanërisht në rastet e shkeljes së rëndë të detyrave tëpërfaqësimit apo të paaftësisë, për t'i përmbushur ato në mënyrë të rregullt. Neni 40 Përgjegjësia personale e ortakëve 1. Ortakët përgjigjen personalisht e në mënyrë solidare për detyrimet e shoqërisëme të gjitha pasuritë e tyre. Çdo marrëveshje, në kundërshtim me këtë dispozitë, nukprodhon efekte ndaj palëve të treta. 2. Kreditori personal i ortakut mund të ekzekutojë kreditë, që ka ndaj këtij tëfundit, duke ekzekutuar kreditë që ortaku ka ndaj shoqërisë, si dhe pjesën që ky ortakzotëron në shoqëri. Kreditori mund të kërkojë ekzekutimin e kredive, në përputhje menenet 581 deri në 588 të Kodit të Procedurës Civile.Komente:1. Struktura e përgjegjësisë. Sipas nenit 40, pika 1, ortakët përgjigjen personalisht përborxhet e shoqërisë kolektive. Përgjegjësia e tyre është solidare, si dhe e pakufizuar.Gjithashtu, ortakët e rinj përgjigjen për të gjitha detyrimet ekzistuese të shoqërisë (neni 42).Duhet theksuar se këto dispozita synojnë të shërbejnë për mbrojtjen e kreditorëve nëmarrëdhëniet e jashtme të shoqërisë.2. Sa u takon marrëdhënieve të brendshme, nuk ekziston ndonjë detyrim për t’u përgjigjurpersonalisht për borxhet e shoqërisë. Pra, nëse një ortak i shlyen vullnetarisht borxhet që i kashoqëria një kreditori, ai mund të kërkojë rimbursimin nga shoqëria në formën e“shpenzimeve” sipas nenit 27. Nëse shoqëria nuk e bën pagesë, ortaku, i cili i ka bërë kërkesëshoqërisë për pagesë në bazë të nenit 27, nuk mund t’u kërkojë ortakëve të tjerë ta shlyejnë nëbazë të nenit 40, pika 1. Ai nuk është “palë e tretë”, sipas neneve 38 e në vijim, kërkesa e tëcilës për pagesë kërkon mbrojtje përmes përgjegjësisë personale të ortakëve. Kjo kërkesë për 90

pagesë rrjedh drejtpërdrejt nga marrëdhënia e shoqërisë, domethënë, i përkon si kërkesëpersonale një “detyrimi solidar (social)” të shoqërisë. Përndryshe, parimi i nenit 29, që ikufizon kontributet në vlerat e miratuara në Statut, përmbyset nga krijimi i një detyrimi shtesënë bazë të neneve 27 dhe 40, pika 1. Për rrjedhojë, neni 40, pika 1, nuk zbatohet në rastin e“detyrimeve solidare të brendshme të shoqërisë”.1043. Megjithatë, në bazë të marrëdhënies së brendshme (dhe jo në bazë të nenit 40), pagesa epashlyer e faturës së shoqërisë mund të kërkohet nga ortakët e tjerë në mënyrë përpjesëtimorepërsa i takon përgjegjësisë të brendshme solidare, sipas dispozitave përkatëse të Kodit Civilnë nenet 423-435 (dhe në nenin 626). Ky këndvështrim nuk bie në kundërshtim me nenin 29(nuk ka kontribute të tjera shtesë), meqenëse shlyerja e ortakëve në kuadër të kompensimit tëpërgjegjësisë solidare nuk mund të trajtohet si rritje e kontributeve të ortakëve. Me fjalë tëtjera, kjo pagesë rrjedh vetëm nga rreziku i marrëdhënieve të jashtme të shoqërisë, qëshpërndahet brendapërbrenda mes ortakëve. Mund të mos ketë ndonjë efekt fakti nëse njëortaku i kërkohet drejtpërdrejt nga një kreditor si i tretë të shlyejë detyrimin, ose tërthorazinga një ortak tjetër, i cili kërkon një shlyerje përpjesëtimore të shpenzimeve pasi kapërmbushur kërkesën për pagesë të kreditorit. Neni 41 Prapësimet Nëse një kreditor ngre padi ndaj një ortaku për detyrimet e shoqërisë, atëherëortaku mund të mbrohet duke ngritur ndaj kreditorit prapësime, që i përkasinpersonalisht ortakut, si dhe ato që i përkasin shoqërisë. Neni 42 Përgjegjësia e ortakut të ri Personi, që fiton cilësinë e ortakut në një shoqëri kolektive ekzistuese, merrpërsipër detyrimet e shoqërisë, përfshirë këtu edhe detyrimet që ekzistonin përpara se aita fitonte këtë cilësi. Çdo marrëveshje në kundërshtim me këtë dispozitë nuk prodhonefekte ndaj palëve të treta.104 Kjo do të ishte, të paktën, “zgjidhja gjermane”, sepse ligji gjerman për shoqëritë e tilla njeh pavarësinë relative tëpronës së shoqërisë. Kjo nuk nënkupton një lloj përgjegjësie të kufizuar: ortakët përgjigjen personalisht, në çdo kohë, përborxhet e shoqërisë. Ajo që ndryshon është “trajtimi i brendshëm” i këtij rasti, që do të thotë se një ortak, i cili ka paguarnë emër të shoqërisë, fillimisht duhet të përpiqet t’i marrë këto para nga (administratorët e) shoqërisë dhe, në rast seshoqëria nuk pranon ta paguajë, nga ortakët e tjerë, duke zbritur pjesën e tij të përgjegjësisë solidare. Siç e tregon teksti,ai nuk është “i tretë” dhe, në këtë rast, nuk zbatohet neni 40, pika 1. Pikëpamja alternative që aplikohet, për shembull, nëMbretërinë e Bashkuar, duket se është më pak e ndërlikuar. Në këtë rast, nuk do të bëhej dallimi midis pasurive tëshoqërisë dhe atyre të ortakëve: nëse një kreditor i shoqërisë shlyhet, ky borxh duhet të mbulohet nga shoqëria, pra,domethënë, nga ortakët deri në kufirin e pasurive personale të vetat. Ky trajtohet si një rast që mbulohet nga neni 40,pika 1. Ortaku, i cili vepron në mirëbesim për të shlyer borxhin e shoqërisë, nuk duhet penalizuar nga konceptet (ediskutueshme) të pasurive të veçuara të shoqërisë dhe marrëdhënieve të brendshme. Ai duhet të gëzojë avantazhet si çdokreditor tjetër. I vetmi dallim është se, përpara se të kërkojë të drejtat e veta ndaj ortakëve të tjerë, ai duhet ta zbresëpërqindjen e tij të përgjegjësisë. Se cila zgjidhje i përshtatet më mirë sistemit shqiptar, këtë do të duhet ta vendosinjuristët shqiptarë. 91

TITULLI IV PRISHJA E SHOQËRISË KOLEKTIVE DHE LARGIMI I ORTAKËVE Neni 43 Shkaqet e prishjes së shoqërisë105 1. Shoqëria kolektive prishet: a) kur mbaron kohëzgjatja, për të cilën është themeluar; b) me përfundimin e procedurave të falimentimit apo në rast të pamjaftueshmërisësë pasurive për të mbuluar shpenzimet e procedurës së falimentimit; c) në rast se objekti bëhet i parealizueshëm për shkak të mosfunksionimit tëvazhduar të organeve të shoqërisë apo për shkaqe që tjera që e bëjnë absolutisht tëpamundur vazhdimin e veprimtarisë tregtare; ç) në rastet e pavlefshmërisë së themelimit të shoqërisë, të parashikuara nga neni3/1 i këtij ligji; d) në rastet e parashikuara sipas nenit 47, të këtij ligji; dh) në raste të tjera, të parashikuara në statut; e) në raste të tjera, të parashikuara me ligj; ë) me vendim të ortakëve. 2. Prishja e shoqërisë, si pasojë e një apo më shumë prej shkaqeve të parashikuaranga shkronjat \"a\", \"c\", \"d\", \"dh\" dhe \"e\", të pikës 1, të këtij neni, vendoset ngashumica e ortakëve, ndërsa në rastin e parashikuar sipas shkronjës \"ë\", të pikës 1, tëkëtij neni, është i nevojshëm një vendim unanim i ortakëve. 3. Në rast mosveprimi të ortakëve për të vendosur prishjen e shoqërisë, për rastet eparashikuara nga shkronjat \"a\", \"c\", \"d\", \"dh\" dhe \"e\", të pikës 1, të këtij neni, çdoperson i interesuar mund t'i drejtohet gjykatës, në çdo kohë, për të konstatuar prishjene shoqërisë. 4. Pavarësisht nga parashikimet e sipër- përmendura, ekzistenca e një a më shumëprej shkaqeve të parashikuara nga shkronjat \"a\", \"c\", \"d\", \"dh\" dhe \"e\", të pikës 1, tëkëtij neni, nuk do të ketë si pasojë prishjen e shoqërisë dhe hapjen e procedurave tëlikuidimit, nëse përpara vendimit gjyqësor të formës së prerë, të përmendur në pikën 3,të këtij neni, shkaku i prishjes është korrigjuar, nëse është e mundshme të korrigjohet,dhe korrigjimi është publikuar nga shoqëria në regjistrin tregtar, sipas parashikimevetë ligjit nr.9723, datë 3.5.2007, \"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\", të ndryshuar. 5. Prishja e shoqërisë, si pasojë e shkaqeve të parashikuara në shkronjën \"b\", tëpikës 1, të këtij neni, vendoset nga gjykata kompetente për procedurat e falimentimit,kur, në përfundim të këtyre procedurave, të gjitha pasuritë e shoqërisë janë likuiduarpër shlyerjen në mënyrë kolektive të detyrimeve ndaj kreditorëve apo kur gjykatakompetente për procedurat e falimentimit vendos rrëzimin e kërkesës për hapjen e105 Ndryshuar me ligjin nr.129/2014, neni 7. 92

procedurës së falimentimit, për shkak të pamjaftueshmërisë së pasurisë së shoqërisë përtë mbuluar shpenzimet e procedurës së falimentimit. 6. Prishja e shoqërisë, si pasojë e rasteve të parashikuara në shkronjën \"ç\", tëpikës 1, të këtij neni, vendoset nga gjykata kompetente, sipas parashikimeve të nenit 3/1të këtij ligji.Komente:1. Ortakët janë të lirë ta prishin shoqërinë sipas dëshirës së tyre. Në vitin 2012, gjatëshqyrtimit të ligjit për shoqëritë tregtare, disa pjesëmarrës shprehën shqetësim për nenin 43,në formën fillestare të tij. U ngritën disa probleme: a) Kishte mungesë qartësie midis tekstit të parë të nenit 43 të ligjit për shoqëritë tregtare dhe nenit 46 të ligjit për QKR-në (sot: për regjistrimin e biznesit). Fillimisht, në nenin 43 thuhej se shoqëria duhet të shpërndahet nëse nuk ka kryer ndonjë aktivitet tregtar për një periudhë dyvjeçare, por nuk parashikohej asnjë dispozitë që të parashikonte institucionin që kishte kompetencën dhe detyrimin për të verifikuar cilat ndërmarrje kishin qenë të angazhuara në aktivitete ekonomike për një periudhë dyvjeçare. b) Kishte paqartësi se kush duhej ta kishte të drejtën për ta shpërndarë shoqërinë. c) Nuk kishte asnjë dispozitë që t’u lejonte të tretëve të përfshiheshin në proces. ç) Nuk ekzistonte një mënyrë për të shpërndarë shoqërinë kur nuk kishte pasuri të mjaftueshme për të mbuluar procesin e likuidimit. d) Doli nevoja për një amendament të bashkëlidhur për pavlefshmërinë me qëllim harmonizimin me nenin 11/1, nenin 43 dhe nenin 190. Për këtë arsye, neni 7 i ligjit me shtesa dhe ndryshime nr.129/2014 i ka riformuluarshkaqet për prishjen e shoqërive kolektive dhe komandite, që parashikohen në nenin 43, tëligjit nr.9901.2. Së pari, përmes tekstit të ri të nenit 43 synohet harmonizimi me dispozitat e reja të nenit3/1 lidhur me pavlefshmërinë e themelimit. Gjithashtu, ky nen trajton, ndër të tjera, çështjenqë kanë ngritur grupet e interesit lidhur me rastet kur shoqëria nuk mund të vazhdojëveprimtarinë e saj (p.sh.: kur organet e saj nuk arrijnë të funksionojnë rregullisht për shkaqe tëndryshme, si: pamundësia për të arritur mirëkuptim në Asamblenë e Përgjithshme,pamundësia për të arritur objektivat etj.), si dhe çështjen që kanë ngritur grupet e interesit, secilët janë personat që kanë kompetencën e iniciimit të procedurave për shpërndarjen eshoqërisë.Sipas teksti të ri të këtij neni, shkaqet ligjore për shpërndarjen përcaktohen nga Asambleja ePërgjithshme, dhe në rast mosveprimi të Asamblesë, mund të përcaktohen nga gjykata mekërkesën e çdo pale të interesuar (p.sh.: kreditorët, ortakët në pakicë etj.). 93

3. Gjithashtu, përmes tekstit të ri të nenit 43 synohet t’i jepet zgjidhje çështjes që buronnga dispozitat e ligjit për falimentimin, në bazë të të cilit gjykata nuk e zbaton falimentiminnëse pasuria e shoqërisë është e pamjaftueshme për të mbuluar shpenzimet lidhur mefalimentimin. Zbatimi në praktikë i ligjit për falimentimin ka treguar ekziston mundësia që njëshoqëri me pasuri të pamjaftueshme për të mbuluar shpenzimet lidhur me falimentimin, tëmbetet e regjistruar në QKB, pasi ligji për falimentimin nuk i njeh gjykatës të drejtën për tëurdhëruar çregjistrimin në një rast të tillë. Sipas tekstit të ri, në urdhrin e saj për përfundimin e procesit gjyqësor për falimentimgjykata kompetente për procesin gjyqësor për falimentim merr vendim edhe për shpërndarjene shoqërisë, dhe ia komunikon vendimin e saj QKB-së që çregjistron shoqërinë nga RegjistriTregtar pa kryer procedurat e likuidimit. Neni 44 Largimi i ortakut Përveç rastit kur statuti parashikon ndryshe, ngjarjet e mëposhtme nuk kanë sipasojë prishjen e shoqërisë, por largimin e ortakut: a) vdekja e një ortaku; b) hapja e procedurave të falimentimit ndaj një ortaku; c) njoftimi i ortakut për largim nga shoqëria; ç) njoftimi i kreditorit personal të ortakut në rrethanat e përshkruara në nenin 46të këtij ligji; d) vendim i ortakëve të tjerë; dh) raste të tjera të parashikuara në statut.Komente: Mbarimi i anëtarësisë së njërit prej ortakëve nuk vë në pikëpyetje ekzistencën e firmëssë biznesit të shoqërisë. Kjo nuk do të ishte as në interes të punonjësve, as në interes tëkreditorëve. Për rrjedhojë, ligjet evropiane për shoqëritë kolektive janë ndryshuar nëpërgjithësi, në mënyrë që ta lenë shoqërinë kolektive përgjithësisht të paprekur nga mbarimi ianëtarësisë së njërit prej ortakëve, nëse ortakët nuk bien dakord për të kundërtën. Neni 45 Njoftimi i ortakut për largim nga shoqëria Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe në statut, nëse shoqëria ështëthemeluar për një kohëzgjatje të papërcaktuar, secili ortak mund të largohet ngashoqëria, duke njoftuar me shkrim ortakët e tjerë 6 muaj përpara. Në raste tëjustifikuara mund të zbatohet një njoftim me afat më të shkurtër. 94

Neni 46 Njoftimi nga kreditori personal i ortakut Nëse kreditori personal i ortakut nuk ka arritur të ekzekutojë kreditë e tij ndajkëtij të fundit, në bazë të një vendimi gjyqësor, atëherë, brenda 6 muajve nga kërkesa,kreditori ka të drejtë t'i kërkojë shoqërisë likuidimin e pjesës që zotëron ortaku nëshoqëri. Dispozitat e pikës 2 të nenit 40 të këtij ligji mbeten të zbatueshme edhe në këtërast. Neni 47 Prishja e shoqërisë me vendim gjykate Shoqëria mund të prishet me vendim gjykate për shkaqe të arsyeshme, në bazë tëpadisë së ngritur nga një ortak e, në mënyrë të veçantë, nëse njëri prej ortakëve, medashje ose si pasojë e pakujdesisë së rëndë, nuk ka kryer detyrat e caktuara në statut,apo nëse kryerja e këtyre detyrave është bërë e pamundur. Neni 48 Përjashtimi i ortakut Në rrethanat e parashikuara në nenin 47 të këtij ligji, gjykata, në bazë të padisë tëngritur nga një ortak, mund të vendosë të përjashtojë ortakun përgjegjës dhe të mosvendosë prishjen e shoqërisë.Komente: Sa i takon standardit që duhet të krijojnë këtu gjykatat, shih gjithashtu nenin 102,më poshtë, për përjashtimin e ortakëve të SHPK-ve. Neni 49 Ndarja e pjesës së ortakut që ikën 1. Pjesa e secilit ortak, që largohet nga shoqëria kolektive, ndahet në mënyrëproporcionale ndërmjet ortakëve të mbetur, me përjashtim të rasteve kur largimi ështëpasojë e falimentimit, njoftimit të kreditorit apo për raste të tjera të parashikuara nëstatut. Ortakët e mbetur janë të detyruar t'i paguajnë ortakut të larguar, kreditorëveapo trashëgimtarëve të tij, në përputhje me rregullat e trashëgimisë, vlerën që ai do tëkishte përfituar nëse shoqëria do të ishte prishur në çastin e daljes së tij, duke pasurparasysh edhe veprimet ende të papërfunduara. 2. Nëse vlera e aktiveve të shoqërisë nuk është e mjaftueshme për të përballuar tëgjitha detyrimet e saj, ortaku që largohet apo trashëgimtarët e tij, në përputhje merregullat e trashëgimisë, përgjigjet për diferencën, në përpjesëtim me pjesën e humbjevetë shoqërisë, që i takojnë. 95

3. Në rast përjashtimi, sipas nenit 48 të këtij ligji, ortakët mund të zbresin ngashuma e parashikuar në pikën 1 të këtij neni, vlerën e dëmit të mundshëm, që shoqëriaka pësuar nga mospërmbushjet e ortakut. Neni 50 Procedura për rastet kur mbetet vetëm një ortak 1. Kur, për çfarëdo arsye, shoqëria kolektive mbetet me një ortak të vetëm, atëherëai është i detyruar që, brenda 6 muajve nga ngjarja e këtij fakti, të marrë masat enevojshme për ta përshtatur shoqërinë me kërkesat e këtij ligji, apo në mënyrëalternative t'i kalojë veprimtarinë e saj një shoqërie të themeluar rishtazi, që pranonekzistencën e një ortaku të vetëm ose të vazhdojë ushtrimin e veprimtarisë duke uregjistruar si tregtar. 2. Nëse brenda afatit të parashikuar në pikën 1 të këtij neni, ortaku i mbetur nukregjistron një prej veprimeve si më sipër në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit,shoqëria kolektive vlerësohet e prishur dhe likuidohet sipas dispozitave të këtij ligji. Çdoperson i interesuar mund t'i drejtohet gjykatës për të konstatuar prishjen e shoqërisë. Neni 51 Vazhdimi i shoqërisë nga trashëgimtarët 1. Shoqëria kolektive vazhdon ta ushtrojë veprimtarinë me trashëgimtarët eortakut të vdekur, nëse lejohet në statut dhe pranohet nga trashëgimtarët. 2. Trashëgimtarët mund të ushtrojnë të drejtën e përmendur në pikën 1 të këtijneni, brenda 30 ditëve nga data, në të cilën gjykata përkatëse, sipas dispozitave të Kodittë Procedurës Civile, lëshon dëshminë e trashëgimisë. Neni 52 Regjistrimi në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit Të gjithë ortakët janë të detyruar të njoftojnë Qendrën Kombëtare të Regjistrimitpër regjistrim, në përputhje me nenin 43 të ligjit nr.9723, datë 3.5.2007 \"Për QendrënKombëtare të Regjistrimit\", për aktet, faktet e prishjes dhe largimit të ortakëve. Nëse prishja bëhet me vendim gjykate, gjykata ia njofton vendimin QendrësKombëtare të Regjistrimit për regjistrim, sipas nenit 45 të ligjit nr.9723, datë 3.5.2007\"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\". TITULLI V LIKUIDIMI I SHOQËRISË KOLEKTIVE Neni 53Likuidimi i shoqërisë kolektive në gjendjen e aftësisë paguese 96

Prishja e shoqërisë kolektive në gjendjen e aftësisë paguese ka si pasojë hapjen eprocedurave të likuidimit, sipas neneve 190 deri 205 të këtij ligji. Neni 54 Parashkrimi i padive ndaj një ortaku 1. Me përjashtim të rasteve kur padia ndaj shoqërisë kolektive ka një afatparashkrimi më të shkurtër, paditë ndaj një ortaku për detyrimet e shoqërisë kolektivengrihen brenda 3 vjetëve pas prishjes së saj. 2. Parashkrimi nis në datën kur është regjistruar prishja e shoqërisë. 3. Nëse detyrimi ndaj shoqërisë kolektive bëhet i kërkueshëm pas regjistrimit tëprishjes, parashkrimi nis në datën kur detyrimi bëhet i kërkueshëm. 4. Ndërprerja e parashkrimit për detyrimet e shoqërisë kolektive zbatohet edhendaj personave, që kanë pasur cilësinë e ortakut në çastin e prishjes. Neni 55 Parashkrimi në rastin e largimit të ortakut Ortaku i larguar nga shoqëria përgjigjet për detyrimet e shoqërisë që kanë lindurpërpara largimit të tij, nëse këto detyrime kanë lindur përpara 3 viteve nga data e këtijlargimi. Parashkrimi nis në datën e regjistrimit të largimit të ortakut. PJESA III SHOQËRIA KOMANDITEKomente:1. Shoqëria komandite është një formë ligjore shumë e dobishme për ndërmarrjet e vogladhe të mesme, sidomos për biznesin familjar, sepse mundëson pjesëmarrjen e ortakëve, tëcilët duan thjesht të bëjnë një investim të kufizuar pa marrë pjesë aktivisht në administrimin efirmës. Mirëpo, gjithmonë, duhet të jetë, të paktën, një person që të jetë i aftë dhe të ketëdëshirë ta administrojë personalisht firmën dhe të marrë përsipër përgjegjësinë e ortakut tëpakufizuar.106 Nga ana tjetër, ky person mund të përfitojë nga fleksibiliteti më i madh i formëssë shoqërisë komandite krahasuar me shoqërinë me përgjegjësi të kufizuar.2. Shoqëria komandite ndryshon nga shoqëria kolektive kryesisht përsa i takonpërgjegjësisë së kufizuar të ortakëve të kufizuar. Ortakët e kufizuar përgjigjen personalishtndaj kreditorëve të shoqërisë vetëm deri në vlerën e pjesës së pashlyer të kontributeve të tyrenë kapitalin e shoqërisë (neni 56, pika 1, neni 62, pika 1). Për rrjedhojë, duke paguar106 Termi “ortak i përgjithshëm” apo “ortak i pakufizuar” në gjuhën ligjore gjermane është “Komplementär”; ndërsatermi “ortak i kufizuar” është “Kommanditist”. Pothuajse gjithë gjuhët ligjore të rajonit i përdorin të dy termat. 97

kontributet e tyre, ortakët e kufizuar mund të shmangin tërësisht përgjegjësinë personale tëmëtejshme të tyre. Ideja është që, pas kalimit të kontributeve në aktivet e shoqërisë, nuk ështëmë e nevojshme që ortakët e kufizuar të përgjigjen në vlerën e të gjitha pasurive të tyre.Megjithatë, përgjegjësia përjashtohet vetëm me shlyerjen e kontributit (neni 62, pika 1). Rritjae paregjistruar e një kontributi të regjistruar prodhon efekte ndaj kreditorëve vetëm nëseshoqëria ka njoftuar kreditorin për këtë rritje, ose nëse rritja është publikuar në mënyrë tëzakonshme. Kjo do të thotë se kreditorët mund të mbështeten vetëm tek vlera e tepërt egarantuar nga ortaku i kufizuar, por (ende) e paregjistruar në QKB, nëse janë njoftuar për këtë(neni 62, pika 2). Marrëveshjet ndërmjet ortakëve, që përjashtojnë ortakun e kufizuar ngadetyrimi për të shlyer kontributet, apo që shtyjnë afatin e shlyerjes së këtyre kontributeve, nukprodhojnë efekte ndaj kreditorëve (neni 62, pika 3). Kjo vlen edhe për zvogëlimin ekontributeve për sa kohë ky zvogëlim nuk është regjistruar, me përjashtim të rastit kurkreditori kishte dijeni për këtë zvogëlim. Megjithatë, zvogëlimi i kontributeve, edhe nëseështë i regjistruar, nuk prodhon efekte ndaj kreditoreve, detyrimet e të cilëve kishin lindurpërpara regjistrimit të këtij zvogëlimi (neni 62, pika 4). Nëse shoqëria i kthen ortakut tëkufizuar kontributet e dhëna, ortaku i kufizuar përgjigjet ndaj kreditorëve sikur kontributi tëmos ishte paguar ndonjëherë. I njëjti parim zbatohet edhe në rastet kur ortaku i kufizuartërheq një pjesë të fitimit dhe pjesa e tij në shoqëri bëhet më e vogël se kontributi i marrëpërsipër (neni 62, pika 5). Këto rregulla tregojnë një harmonizim të strukturuar të statusit tëortakut të kufizuar me pozicionin e anëtarëve në një shoqëri me përgjegjësi të kufizuar.3. Nuk është nevoja që një ortak i kufizuar të përjashtohet tërësisht nga administrimi dhenga përfaqësimi i shoqërisë komandite. Në ligjin për shoqëritë tregtare, dispozitat që epërcaktojnë këtë (fjalia e dytë e nenit 59, pika 1, dhe neni 64, pika 3) janë vetëm norma tëpërgjithshme automatike. Kjo do të thotë se në Statut mund të parashikohet ndryshe (neni 58).Ndonëse i përjashtuar nga administrimi, ortaku i kufizuar mund t’i kundërshtojë vendimet eadministrimit të ortakut të pakufizuar kur ky kryen veprime në shkelje të detyrës, tregonpakujdesi të pajustifikuar ose kur kryen një veprim qe shkon përtej aktivitetit të zakonshëm teshoqërisë (neni 59, pika 2). Këtu janë disa norma të rëndësishme që parashikojnë përgjegjësinë e pakufizuar tëortakut të kufizuar për shkak të njohjes ligjore të mënyrës se si ai “paraqitet” gjatëmarrëdhënieve të jashtme të shoqërisë me tregun. Këto norma aplikojnë të njëjtin standard qëkemi hasur gjatë trajtimit të çështjes së shfaqjes së përfaqësimit:107 personi, i cili shkakton njëparaqitje të caktuar juridike, trajtohet sikur kjo paraqitje të ishte korrekte, përveçse kur palët etreta nuk kanë vepruar në mirëbesim. Këto janë rastet që trajtojnë nenet 64 dhe 65 janë, ku:  ortaku i kufizuar jep pëlqimin që emri i tij të përfshihet në emrin e regjistruar të shoqërisë (neni 64, pika 1);107 Shih, më lart, komentet për nenin 12. 98

 ai vepron në emër të shoqërisë pa e bërë të ditur statusin e veçantë të përfaqësimit që ka (neni 64, neni 2);  ai administron shoqërinë edhe pse nuk është përfshirë në administrimin e saj (neni 64, pika 3);  ai bie dakord me themeluesit të tjerë për të marrë përsipër detyrimet e themelimit përpara regjistrimit (neni 65).4. Mbi të gjitha, shoqëritë komandite përdoren për të krijuar të ashtuquajturat shoqërijotipike ose shoqëri hibride, ku kuptimi i të dytës është ndërthurje e formave të shoqërive përtë përfituar nga përparësitë thelbësore të secilës prej këtyre formave. Ndërthurje të tillambrohen përmes klauzolës për lirinë kontraktore të nenit 24, të cilit i referohet neni 56, pika 2.Aktualisht, nuk ka shumë të ngjarë që investuesit shqiptarë të përdorin forma të tilla jotipikeapo hibride. Mbi të gjitha, forma fleksibël, “më pak e rregulluar” dhe “e ngjashme meshoqëritë e thjeshta” e SHPK-ve, që parashikon ligji i ri për shoqëritë tregtare, e bën të tepërtkrijimin e shoqërive komandite jotipike. Kjo nuk do të thotë se forma të tilla do të lindin herëta vonë. Neni 56 Përkufizimi 1. Shoqëri komandite është shoqëria, në të cilën përgjegjësia e të paktën njërit prejortakëve është e kufizuar deri në vlerën e kontributit të tij, ndërsa përgjegjësia eortakëve të tjerë nuk është e kufizuar. Ortaku, përgjegjësia e të cilit është e kufizuarderi në vlerën e kontributit të tij, quhet ortak i kufizuar. Ortaku, përgjegjësia e të cilitnuk është e kufizuar deri në vlerën e kontributit të tij, quhet ortak i pakufizuar. Ortakui pakufizuar ka statusin e ortakut të shoqërisë kolektive. 2. Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe, dispozitat që rregullojnëshoqërinë kolektive janë të zbatueshme edhe për shoqërinë komandite. Neni 57 Regjistrimi 1. Shoqëria komandite regjistrohet sipas neneve 26, 28, 32 e 34 të ligjit nr.9723,datë 3.5.2007 \"Për Qendrën Kombëtare të Regjistrimit\". 2. Nëse shoqëria komandite ka krijuar faqe të saj në internet, të dhënat që injoftohen për regjistrim Qendrës Kombëtare të Regjistrimit, publikohen në këtë faqedhe u vihen në dispozicion personave të interesuar. Neni 58 Marrëdhëniet ndërmjet ortakëve Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe në statut, marrëdhënietndërmjet ortakëve rregullohen nga nenet 59 deri 61 të këtij ligji. Statuti mund të 99