Yörünge Akademi Türkçe SoruBankası

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 5. (I) Sanatçının özgürlüğü elbette ki kanunlarla 7. Ölümsüz eserlerde yaratıldıkları çağı çeşitli bo- sınırlıdır. (II) Buna kimse bir şey diyemez. (III) yutlarıyla görürüz. (I) Madam Bovary‟de de, Se- Kanun sınırları taşımayan bir özgürlükle dü- fillerde de bu böyledir. (II) Bu eserlerde yazarlar 150 şünmeye imkan bile yok. (IV) Ama dar ve geri yaşadıkları çevreyi, zamanı, ülke ve toplumu, zihniyetin baskısı bazen sözünü ettiğimiz kanun eğilimleri, düşünce ve beğenileriyle birlikte akta- sınırlarının o kadar üstüne çıkar ki sanatçı nefes rırlar. (III) Özetle çağlarını ana çizgileriyle yan- alamayacak hale gelir. (V) Sanatı tutucu dü- sıtırlar. (IV) Her büyük yapıt sonraki çağlarda şüncenin baskısından koruyup özgürlüğü sağ- oluşturulan yapıtları etkiler. (V) Bu yüzden de GENELKPSS YETENEK lamalıyız. (VI) İşte dikkat edeceğimiz nokta, sa- her büyük eserin oluşturulduğu çağa ayna tut- GENEL KÜLTÜR nat hayatımızın böyle bir havasızlığa düşmeme- tuğu söylenebilir. si olmalıdır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi anlam akışını bozmaktadır? hangisi parçanın anlam akışını bozmakta- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. dır? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 6. (I) Büyük şairlerden ve yazarlardan çok azı yeni 8. Çok üreten ve kolay okunan bir yazar olduğum sözcükler türetmişlerdir. (II) Birçoğu ortak dilde- doğru. (I) Aslında sanılanın aksine ben çok zor ki yerleşmiş sözcükleri kullanmış, tuhaf sözcük- yazıyorum. (II) Fakat bütün boş zamanlarımı ler türetmemiştir. (III) Üstün nitelikli eserler ge- yazmakla geçirdiğim için ortaya çok eser çıkı- nellikle evrensel konularla ilgilidir. (IV) Karaca- yor. (III) Tam tersine bir yazı kolay okunuyorsa oğlan‟ın, Yunus‟un, Baki‟nin, Fuzuli‟nin şiirlerin- yazar, o yazının üzerinde çok çalışmış, çok yo- de bugün de dilimizin güzelliğini bulmaktayız. rulmuş demektir. (IV) Örneğin şurada bir öykü (V) Bunu onların kullandıkları aydınlık sözcükle- var. (V) Bu öyküyü yirmi yıl önce kurmuştum; re borçluyuz; oysa uydurma sözcüklerde bu ancak bir hafta önce yazabildim. sağlamlık ve aydınlık yoktur. (VI) Bu bakımdan, yeni yazar ve şairlerin, bu sanatçıların yolundan Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangi- gitmeleri daha akıllıca bir iştir. sine “Bir yazının kolay okunması, o yazının ko- lay yazıldığını göstermez.” cümlesi getirilirse Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden anlam akışı sağlanmış olur? hangisi parçanın anlam akışını bozmakta- dır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 9. —. Kralların yaptığı işlerin önemine, ağırlığına 11. (I) Etki, sanatçının kendini bulması için bir araç- 151 bakıp bunları yaptıran nedenlerin de önemli ve tır ve etkilenmeyen, böylece kendisini olgunlaş- ağır olduğunu sanıyoruz; ama aldanıyoruz. On- tır-mayan sanatçı yoktur. (II) Etki altında kalan GENEL YETENEK ları davranışlarında dürtükleyip duran nedenler onu iç dünyasında geliştirir, yoğurur. (III) Etki al- bizimkilerden farklı değildir. Bizi bir dostumuzca tında kalmayan, bu sentezi yapmadığı için sa- KPSS GENEL KÜLTÜR kapıştıran nedenin aynısı krallar arasında bir sa- natçılıktan uzaktır. (IV) Etki sanatçının özgünlü- vaş koparır. Bir peynir kurduyla bir fili dürtükle- ğe kavuşmasında araçsal bir işlev görür. (V) yen de aynı iştahtır. Duyguları, düşünceleri ve hayalleriyle apayrı Bu parçanın başına, anlam akışının sağlan- anlayışlar içinde bulunan kişilerden bile gerçek ması için aşağıdakilerden hangisinin getiril- sanatçı yararlanır. (VI) Çünkü dünya görüşünün mesi uygundur? farklılığı sanatı için bir engel değil aksine çeşitli- A) İnsanlar, yaptıkları işlerin önemine uygun liktir, katkıdır. davranışlarda bulunmalıdır Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin han- B) Savaşların nedeni hırs ve çıkarlardır gisinin çıkarılması, parçanın anlamında bir C) Bütün canlılar, çıkarları söz konusu oldu- daralmaya yol açmaz? ğunda benzer tepkileri gösterirler A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. D) Büyük insanların tepkileri büyük sonuçlar doğurur 12. Roman, insanın doğayı tanımladığı, doğanın bir E) Toplumsal statüleri farklı insanlar olaylar parçası olduğunun farkına vardığı ve bilginin karşısında farklı tepkiler verirler doğadan yararlandığı dönemde gelişti. Yani roman sanayi toplumlarının anlatıda öne çıkar- 10. Çağdaş eğitim, kötüyü kökünden kazımayı, dığı bir türdür. İnsanın doğayı henüz yeterince çirkini çocuğun gözünden uzaklaştırmayı emre- tanımadığı, doğa olaylarını anlamlandıramadığı diyor. Oysa genç, hayatta her zaman güzeli ve dönemde üretebildiği tür ise masaldır. O halde iyiyi görecek değildir. Yaşadığı süre içinde sık —. sık kötü sözler işitecek, çirkin davranışlara rast- Bu parçanın sonuna getirilebilecek en uy- layacak, tehlikeli ve zararlı olaylarla karşılaşa- gun cümle, aşağıdakilerin hangisidir? caktır. Çok kere okulun yaptığını aile bozacak, A) romanla masal daha çıkış noktasında birbi- okul ile ailenin meydana getirdiğini sokak yıka- rinden ayrılan iki türdür caktır. Bundan kaçmaya imkan yoktur. O halde B) toplumsal gelişmeleri en iyi anlatan tür ro- —. mandır Bu parça aşağıdakilerden hangisiyle en uy- C) romanın konusu insan ve doğadır gun biçimde tamamlanır? D) roman sanatı insanlığın var olduğu günden A) okul - aile işbirliği mutlaka sağlanmalıdır beri vardır B) çocuğu her duruma hazırlamak zorundayız E) roman, toplumların çelişme gösteremediği C) yaşam bir çelişkiler yumağıdır zamanda belirmiş bir türdür D) eğitimin temelini aile verir E) çocuğu kendi haline bırakmak gerekir www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 13. Gene bir eski özlemidir gidiyor. Yeniye kötü 15. Kültür bir toplumun yaşama biçiminde, davra- kötü bakıyorlar; manası yokmuş, güzel değil- nışlarında belirginleşir; giyinişine, yiyip içmesi- miş, düşünmekten çalışmaktan kaçınan kimse- ne, çalışmasına, hatta jestlerine yansır. Bir Türk 152 lerin ne yaptıklarını bilmeden ortaya attıkları „hayır‟ anlamında başını kaldırır. Amerikan kültü- şeylermiş. Geçmişin bütün eserlerini inceleyip ründe ise aynı amaç için baş iki yana hareket GENELKPSS YETENEK de onlardan örnek almalıymışız. Oysa asıl yeni ettirilir, iki erkeğin kol kola girip gezmesine, te- GENEL KÜLTÜR zordur, yeninin manasını anlamak, güzelliğini melde aynı kültürü paylaşan Anglo - Sakson ül- duymak zordur. Bunun için alışkanlıklarımızı kelerinde rastlayamazsınız. aşmak gerekir. Bu parçanın anlatımında düşünceyi geliştir- Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerin me yollarından hangisine başvurulmuştur? hangisidir? A) Benzetme B) Açıklama A) Açıklama C) Örnekleme B) Tartışma C) Tanımlama D) Örnekleme E) Öyküleme D) Karşılaştırma E) Tanık gösterme 14. Ağrı Dağı‟nın yamacında dört bin iki yüz metre- 16. Jean Paul Sartre şöyle der: “İnsan bazı şeyleri de bir göl vardır, adına Kop Gölü derler. Göl, bir söylemeyi seçtiği için yazardır.” Bu görüşe katıl- harman büyüklüğündedir. Çok derinlerdedir. mamak mümkün mü? Söz sanatçısı dediğin Göl değil, adeta bir kuyu. Gölün dört bir yanı herkesin söylemek isteyip de söyleyemediği kırmızı, keskin, bıçak ağzı gibi ışıltılı kayalarla sözleri kendine özgü bir biçimle söyler ve oku- çevrilidir. Hiçbir suda böyle bir mavi yoktur. La- yucuya şöyle dedirtir: Benim söylemek istedi- civerdi yumuşak, kadife bir mavidir. ğimden daha güzel. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin han- gilerinden yararlanılmıştır? Bu parçada, aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır? A) Öyküleme - örnekleme A) Öyküleme B) Açıklama B) Açıklama - örnekleme C) Örnekleme D) Tanık gösterme C) Betimleme - benzetme E) Tartışma D) Betimleme - tanımlama E) Tartışma - karşılaştırma www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 17. Dil, bir ulusun aynasıdır. Bu aynaya baktığımız 19. Hayvanların, koşullanmaya ve deneme - yanıl- 153 zaman orda kendimizin en gerçek yankısını bu- ma etkinliğine dayanan öğrenmeleri yanında, luruz. Heiderg‟e göre: “Dil, düşüncenin evidir.” insan öğrenmesinin ayrı bir niteliği vardır, insa- GENEL YETENEK Dili her zaman her yerde her şeyde düşünme- nın her öğreniş aşaması bedensel bir olgun- miz gerekir: bir takvim yaprağında, bir sokak laşmayı gerektirir. Sözgelimi konuşmayı öğ- KPSS GENEL KÜLTÜR ilanında, parklara diktiğimiz levhalarda, lokanta renmek yalnız ses çıkarmak değildir; ama hay- listelerinde... vanlar yalnız ses çıkarır. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin han- hangileri kullanılmıştır? gisinden yararlanılmamıştır? A) Karşılaştırma - betimleme A) Tanık gösterme B) Tanımlama C) Örnekleme D) Benzetme B) Örnekleme - karşılaştırma E) Betimleme C) Benzetme - betimleme D) Tanımlama - tanık gösterme E) Tanık gösterme - karşılaştırma 18. Halikarnas Balıkçısı; usta bir balıkçı, sünger av- 20. Yaz mevsimi başlayınca yurdumuzun çeşitli yö- cısı, botanik uzmanı, iyi bir tarihçi olduğu kadar relerinde, o yörenin bir ürününün adını alan fes- zengin bir deniz kültürüyle yüklü olduğu için ko- tival ya da şenlikler düzenlenir. “Datça/ Knidos nularının hemen hepsini denizden çıkarır. Coş- Badem Şenliği” bunlardan biridir. Bu şenliklerde kun şiirli diline güvenerek üslup ve tekniğe pek imza günleri de yapılır. İmza günleri, başlı başı- önem vermez; konu dışı bilgilerle kompozisyon na bir şenliktir. Adınızın bir kartona yazılı oldu- bütünlüğünü bozar. ğu masa arkasında, önünüzde kitaplar, görücü- ye çıkmış taze gelin adayları gibi çekingen çe- Bu parçada ağır basan anlatım biçimi aşağı- kingen oturursunuz, önünüz sıra kitaplarınız şöyle bir karıştırılır, geçilir. Belki birkaç kişi ilgi- dakilerden hangisidir? lenir de imza verirsiniz. A) Öyküleme B) Betimleme Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda belirtilenlerden hangisi doğrudur? C) Karşılaştırma D) Tanımlama A) Deyimlere de yer verilmiştir. E) Tartışma B) Eksiltili cümleler kullanılmıştır. C) Devrik cümleler kullanılmıştır. D) Benzetmeye yer verilmiştir. E) Tartışmacı bir anlatım yolu seçilmiştir. www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE ÇÖZÜMLER 1. C seçeneğinde geçen “da” bağlacı bu cümlenin 6. Bu parçada sanatçıların kullandığı sözcükler- bir paragrafın giriş cümlesi olmaya uygun olma- den, dolayısıyla onların üslubundan söz edil- dığını göstermektedir. mektedir. III. cümlede ise büyük eserlerin neyi 154 Yanıt C konu edindiğinden, yani içerikten söz edilmiş ve akış bozulmuştur. Yanıt B GENELKPSS YETENEK 2. Bu parçanın ilk üç cümlesinde, düşünen kişiler- 7. III. cümlede, önemli eserlerin çağlarını yansıttı- GENEL KÜLTÜR den söz edilmiştir. III. cümleden başlanarak ise ğı V. cümlede de ayna tuttuğu vurgulanmıştır. düşünme tembeli olan kişilerden söz edilmiştir. Bu nedenler bu cümleler birbirinin devamıdır. Bu bakımdan, III. cümleden paragrafı bölmek IV. cümle ise iki cümlenin arasına girerek akışı mümkün olmuştur. bozmuştur. Yanıt B Yanıt D 3. II. cümlede geçen, “Toplumun bireylerini mil- 8. III. cümlede “Tam tersine....” ifadesi soru kökün- yonlarca iple kendine bağlayabilirsin.” sözü bir de verilen cümlenin devamıdır. Bu yüzden bu düştür. Dolayısıyla soru kökünde verilen cümle, cümle III numaralı yere getirilmelidir. III numaralı yere getirilmelidir. Yanıt C Yanıt C 4. Bu parçada III. cümle, I. cümlenin devamı du- 9. Bu parçada farklı statülerdeki insanların, farklı rumundadır. Dolayısıyla II. ve III. cümle yer de- hayvanların birbirlerine benzer davranış biçimle- ğiştirdiğinde parçanın akışı düzelir. ri gösterdiği vurgulanmıştır. Bu yüzden parça- Yanıt B nın başına C‟de verilen cümle getirilmelidir. Yanıt C 5. Parçanın IV. cümlesinde “Nefes alamayacak hale gelir.” sözü kullanılmıştır. VI. cümlede de 10. Parça eğitimle, özellikle de çağdaş eğitim siste- “sanatımızın böyle bir havasızlığa düşmemesi” minin eksiklikleriyle ilgilidir. Bu bakımdan parça- sözü olduğu için bu cümleler birbirinin devamıdır. ya “Çocuğu her duruma hazırlamak zorundayız.” Bu yüzden V. cümle, düşüncenin akışını bozmak- sözü getirilmelidir. tadır. Yanıt B Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 11. Bu parçanın IV. cümlesi I. cümlenin “ve” bağla- 17. Bu parçada betimleme kesinlikle olamaz. Dü- 155 cına kadar olan bölümünün aynen tekrarıdır. Bu şünceyle ilgili paragraflarda betimleme anlatım yüzden IV. cümlenin parçadan çıkarılması cüm- tekniği kullanılmaz. Parçada A, B, C ve D‟ de lenin anlamında hiçbir daralmaya yol açmaz. verilen teknikler ise kullanılmıştır. Yanıt C Yanıt E 12. Parçanın bütününde roman ve masal arasında- 18. Parça tamamen öznel bir düşünce paragrafıdır. GENEL YETENEK ki farklardan söz edilmektedir. Bu nedenle par- Bu da “tartışma” anlatım tekniğini akla getir- çanın sonuna A‟da verilen söz getirilmelidir. mektedir. KPSS GENEL KÜLTÜR Yanıt E Yanıt A 13. Parçada “eskiye duyulan özlem” kavramı eleşti- 19. Bu parçada insanlar ve hayvanlar karşılaştırıl- rilmektedir. Düşünceyle ilgili konuların öznel bi- mıştır. Ayrıca “söz gelimi” ifadesinden de örnek- çimde ortaya konması, tartışma anlatım tekniği- leme yapıldığı anlaşılmaktadır. nin özelliğidir. Yanıt B Yanıt B 14. Parçada Ağrı Dağı‟nın fiziksel (dış) özellikleri 20. Parçada imza gününe katılan yazar, görücüye anlatıldığı için betimleme söz konusudur. Par- çıkmış taze gelin adayına benzetilmiştir. Parça- çada “adeta bir kuyu”, “bıçak ağzı gibi” sözle- da diğer anlatım tekniklerinin veya özelliklerinin rinde ise benzetme söz konusudur. hiçbiri yoktur. Yanıt C Yanıt D 15. Parçanın ilk cümlesinde bir sav ortaya atılmış, daha sonra da çeşitli uluslardan kişilerin davra- nış biçimleri örnek olarak verilmiştir. Bu da ör- nekleme anlatım tekniğiyle ilgidir. Yanıt D 16. Parçanın yazarı Jean Paul Sartre‟ı tanık göster- miştir. Tanık göstermede, ünlü birinin adı söyle- nir ve ondan en az bir cümle alınır. Bu parçada da tam olarak bu yapılmıştır. Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE YANITLI TEST - 1 PARAGRAFTA ANLATIM BİÇİMLERİ 1. Gördüğüm kadarıyla Türkiye toplumunda ve 3. (I) Turistik amaçlı gittiğiniz yabancı ülkelerde hır- herhalde bütün dünyada da böyledir. Belli bir sızlar tarafından soyulup beş parasız kalmak hiç 156 yaşam tarzı dayatılıyor insanlara. Bu dayatma- de hoş bir şey olmasa gerek. (II) Biz de otur- lar içinde roller var; baba iyi bir iş sahibi olmalı, duk, siz gezginler için dünyanın tehlikeli yerleri anne çocuğuna bakmalı, kocasına sadık olmalı. nereler diye araştırdık. (III) İstatistiklere göre Hedefler var; ancak bütün bu hedefler tüketim Meksika ve Almanya giderek artan suç oranları toplumunun gösterdiği şeyler. Araba, ev sahibi nedeniyle kara listede yerlerini almışlar. (IV) GENELKPSS YETENEK olunmalı, tatile gidilmeli, eğer daha da çok para Özellikle son yıllarda Meksika‟nın başkentinde, GENEL KÜLTÜR kazandırsa yat sahibi olunmalı... Süreç içerisin- silahlı soygun sayısında bir azalma olsa da, de kadınla erkeğin ilişkisi bu rollerin dağıtıcı et- araba hırsızlığında büyük bir artış görülmüş. (V) kisine maruz kalıyor. Sözün özü, Almanya yolcularının, özellikle Orta Bu sözler, aşağıdaki sorulardan hangisine Asya kökenlilerin dikkatli olması gerekiyor. verilmiş bir cevap olabilir? Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden A) Orta sınıfa mensup olmak neden böyle yıp- hangisi parçanın akışını bozmaktadır? ratıcı? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Belli bir yaşam tarzı dayatılıyor mu? C) Kadın-erkek ilişkisi nasıl olmalı? D) Tüketim toplumu hedef gösterir mi? E) Çok para kazanmak insanları hangi yöne iter? 2. Osmanlı Devleti‟nin son ünlü mirasyedilerinden 4. 28 Haziran sabahı yitirdiğimiz öykü yazarı, ger- olan Abdülhak Hamit‟in hayatı sadece kendi mi- çek bir öykü tutkunuydu. Sıradan insanların zacını değil, çöküş döneminin dağınıklığını da günlük yaşam içindeki sevinçlerini, üzüntülerini, çok iyi göstermektedir. Büyük ailenin her bir fer- kâbuslarını, serüvenlerini öykülerine konu eden di doğdukları yerden çok uzakta ölür ve gömü- yazar, yaşadığı yılları öykü yazmak, yazdırmak lür. Babası Hayrullah Efendi Tahran‟da, eşi için geçirdi. Diyebilirim ki —. Fatma Hanım Beyrut‟ta, Kafkasya‟dan kaçırılmış annesi İstanbul‟da, son eşi Belçikalı Lüsyen is- Bu parça aşağıdakilerden hangisiyle en uy- tanbul‟da, oğlu Hüseyin ise VVashington‟da gö- gun şekilde tamamlanır? mülüdür. A) öykü türü dışında başka türlerle de ilgilen- Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme miş, başarılı eserler vermiştir yollarından hangisine başvurulmuştur? B) günümüzün en büyük öykü yazarlarından A) Tartışma B) Betimleme birini yitirmiş olmanın üzüntüsünü yaşıyo- ruz C) Örneklendirme D) Kişileştirme C) yaşadığı her dakikayı öykü yazmak, öykü E) Tanımlama yazdırmak için geçirdi D) öyküleriyle bir çok genç yazara öncülük edecek E) günümüzün yaşayan pek çok yazarı onu özleyecektir www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 5. (I) Osmanlı tarihi üzerine yazılı kaynakların azlı- 7. Kahveci aracılığıyla büyük hanımla pazarlığa 157 ğı, yıllardır tarihçilerin yakındığı bir konu. (II) Bu girişiyorum. Kafesi istediği fiyata satın alıyorum. konuda yazılmış yabancı kaynaklı yapıtların Büyük Hanım, masa üstüne bıraktığım parayı Türkçeye çevrilmemiş olması da bu eksikliğin birdenbire alamıyor. Böyle alım satımlar, olağan önemli bir parçası. (III) Hatta Hammer‟in yazdı- şeyler olduğu hâlde ona ağır geliyor. Yalnız ğı on ciltlik ansiklopedi neredeyse Türkçedeki içinden beş kuruş alarak çocuğa veriyor. Belli tek eser diyebiliriz. (IV) Ve hoş bir rastlantıyla ki, aralarında kuşun satılması sorunu tartışılır- Lamortine ve Jorga‟nın eserleri peşi sıra geçen ken anlaşma yapılmış. günlerde yayınlandı. (V) Hammer‟in yanı sıra Osmanlı tarihi konusunda eser veren diğer Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden GENEL YETENEK hangisi kullanılmıştır? isimler ise Zinkeisen, Lamortine ile Jorga. KPSS GENEL KÜLTÜR A) Öyküleme B) Açıklama Bu parçada hangi cümleler yer değiştirirse anlam bütünlüğü sağlanmış olur? C) Karşılaştırma D) Betimleme E) Tanımlama A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) III. ve V. E) IV. ve V. 6. Eskicide saç sakal dağınık, göğüs bağır açıktı. 8. (I) Dört mevsim yaz olsun isteriz. (II) Daha Pantolonların dizleri yamalı, dişleri eksik ve su- sıcak yerlere de göç edemeyiz. (III) Ama gök- ratı san, sapsarıydı; gözlerinin akına kadar sa- yüzünde her gün güneşi görmek bir düş. (IV) rıydı. Ne de olsa dört mevsimin yaşandığı bu yerde kurduğumuz bir düzen var. (V) Ama hiç değilse Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden tatili güneşli havada geçirmek istiyorsak, hangi hangisi vardır? ülkelerin ne zaman güneşli olduğunu bilmeliyiz. A) Betimleme B) Açıklama C) Karşılaştırma D) Öyküleme Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden anlamlı bir bütün oluşturulması için hangi E) Tanımlama cümleler yer değiştirmelidir? A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 9. Büyük şehirlerde ana yollar, demir tekerlekli ta- 11. Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş şıtlarla kaplıdır. Burada en ünlü meydanlarda cümlesi olur? bile sığırtmaçlar, bağıra bağıra sürülerini güdü- A) Dağların kuzey yamaçlarıysa çok gür bir 158 yorlar. Küçük şehirlerde durum böyle değildir. bitki örtüsüyle kaplıdır. Oralar ıssızdır. B) Bu kalenin ne zaman yapıldığı kesin olarak Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden bilinmiyor. hangisine başvurulmuştur? C) Sıradan insanların günlük yaşam mücade- A) Tanımlamaya B) Karşılaştırmaya lesini anlatmayı severim. GENELKPSS YETENEK C) Benzetmeye D) Tanık göstermeye D) Ancak bu yolla çözmeye devam edersen GENEL KÜLTÜR E) Tartışmaya başarılı olamazsın. E) Bazı yazarlar da senin söylediklerine katılı yor. 10. Bir kere dipnotlardan da görüldüğü gibi benim 12. (I) Gözümü ne kadar açarsam açayım, etrafı kullandığım kaynaklar içinde yabancı gazeteler göremiyordum. (II) Halatları sararken yağmur ve dergiler ağırlıklı. Gündemdeki gelişmeleri ta- başladı. (III) Bardaktan boşanırcasına bir yağ- kip etmeye devam ediyorum, önceki dönemler- murun ardından ceviz büyüklüğünde dolu. (IV) den kendi notlarıma göz atarken, okuduğum En tepede olduğum hâlde, damlaların bir fındık kaynaklardan aldığım notları da devamlı el al- gibi çatırdaya çatırdaya kırıldıklarını duyuyor- tında bulundururum. dum. (V) Sonra alabildiğine güneş. Bu sözler, aşağıdaki sorulardan hangisine Bu cümlelerin hangilerinde anlatımı çekici verilmiş bir cevap olabilir? kılmak için benzetmeden faydalanılmıştır? A) Gündemdeki gelişmeleri takip ediyor musu- A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. nuz? D) III. ve IV. E) IV. ve V. B) Kitaba hazırlık süreciniz uzun sürüyor mu? C) Eski kaynaklarınızın size faydası nedir? D) Bir kitaba başlarken nasıl hazırlanıyor, hangi kaynakları kullanıyorsunuz? E) Kitaba kendi yaşantınızdan neler kattınız www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 13. Sürekli sizin söylediklerinizi yapan biri olsa bu 15. (I) Öğretmenimiz, geçen salı günü okulumuzda 159 hoşunuza gider. Hiç kimse böyle bir şey yap- “Atatürk ve Havacılık” konulu bir fotoğraf sergi- maz. Ama bilgisayarlar yapıyor, hem de mız- sinin açılışının olduğunu söyledi. (II) Atatürk ve GENEL YETENEK mızlanmadan. Düşündüğünüz bir şeyi onun havacılığı daha iyi anlamamız için bu sergiye yapmasını sağlamak çok güzel. Bazen bir dost- gitmemiz gerektiğini anlattı. (III) Fotoğraflar ara- KPSS GENEL KÜLTÜR tan bile daha yakın buluyorum bilgisayarı. Ca- sında dolaşırken aklıma seyrettiğim savaş film- nımın istediği her şeyi onunla yapabiliyorum. leri geldi. (IV) Hepsinde savaşlar havada başlı- Bu parça, aşağıdaki sorulardan hangisine yor ve havacılıkta gelişmiş olanlar savaşı kaza- verilmiş bir cevaptır? nıyordu. (V) O an, Atatürk‟ün ne denli ileriyi gö- ren biri olduğunu anladım. A) Ne zamandan beri bilgisayarla ilgileniyor- sunuz? Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisiyle ikinci paragraf başlar? B) Bilgisayarın nesini seviyorsunuz? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) Bilgisayar teknolojisinde neredeyiz? D) Bilgisayar en çok hangi sektörde kullanılır? E) Kendinizi bilgisayar konusunda tam bir uz- man olarak görüyor musunuz? 14. Tekne ve denizcilik fuarlarına gidenler buralar- 16. (I) Evrenin herhangi bir yerinde bizim bildiğimiz da düşlerini yaşarlar. Kimi, düşlediği ama satın gibi bir yaşam varsa, bu yaşamın, gezegen türü alamayacağı tekneyi bir kez daha görür, okşar, bir gök cisminde olması gerekir. (II) Bu nedenle kendinden emin bir şekilde; kimi önümüzdeki yıl ilk olarak güneş sisteminin diğer gezegenlerin- değiştireceği elektronik aygıtların yerine hangile- de yaşamın ortaya çıkma ihtimalini araştıralım. rini alacağına ve yenilediği teknesi ile hangi su- (III) Sonra bizim içinde bulunduğumuz gökada- lara yelken açacağına karar verir. nın uzak köşelerinde yaşam olma ihtimalini araştıralım. (IV) Güneş sistemi dışında evrende Bu parçada aşağıdakilerden hangisi ağır yaşamın var olma ihtimali nedir? (V) Bu soruya basmaktadır? en güzel cevabı Amerikalı gökbilimci Frank Drake bir eşitlik yazarak vermiştir. (VI) Konuyu A) Örnekleme B) Tartışma derinlemesine ele almıştır. C) Karşılaştırma D) Betimleme Bu parça ikiye bölünmek istense ikinci pa- ragraf numaralanmış cümlelerden hangisiy- E) Tanımlama le başlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 17. Kış bahçelerinde aydınlatma da çok önemli. Bit- 19. Bir deneme türü çok satan kitaplar listesinde kilerinize yönelik bir aydınlatma yapacaksanız, yer almaz; —. Ne yazık ki günümüz okuru çok farklı ışıkları bir arada yayan ve bitkilerin bes- fazla uğraşmak istemiyor. Biz de hep yazar pro- 160 lenmesini sağlayan ampul türlerini tercih etmeli- filleriyle ilgili bir çalışma yapılmalı ki, ben de şu siniz. Eğer bitkilerinizin yeterince gün ışığı aldı- an böyle bir çalışma yapıyorum. Okur, neyi ni- ğını düşünüyorsanız, aydınlatma sadece hava çin okuyor? GENELKPSS YETENEK karardıktan sonra kış bahçesinde oturmak için Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler- GENEL KÜLTÜR gerekli. Bu durumda, beğendiğiniz bir aydınlat- den hangisi gelmelidir? ma elemanında istediğiniz ampulü kullanabilir- A) ama edebiyatımızda belli bir yeri vardır siniz. Tek dikkat edeceğiniz şey, aydınlatma B) çünkü çok pahalıdır kaynağının çiçeklere yakın olmaması. C) bunu üzülerek söylüyorum D) çünkü deneme okumak uğraş ister Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır? A) Tartışma B) Betimleme E) bu nedenle edebiyatımız çöküş içerisinde C) Öyküleme D) Tanımlama E) Açıklama 18. Selanik‟te bir sokağın önündeyim. Baharlar aç- 20. (I) Roman, aslında belli bir plan ister. (II) Yarı- mış. Sokak iğde ağacı kokuyor. Bir kahveden çı- nın var olacağına dair bir inancınız olmalı ki kıyorum. Sandalyeler yeni boyanmış. Kıymıkları roman yazmaya devam edebilesiniz. (III) Ya da ellerime batıyor. Sokakta kimsecikler olmadığı kurgu yapabilmeli, daha analitik düşünebilmen, için yüksek sesle şarkı söyleyerek yürüyorum. rasyonaliteyle daha barışık olabilmelisiniz. (IV) Dün yağan yağmurun oluşturduğu küçük bir su Şimdi gündelik hayatımda bunların tam tersi- yığınına basınca paçalarım çamura bulanıyor: yim. (V) O yüzden roman beni çok dengeleyen ama beni hiç etkilemiyor. O kadar huzurluyum bir tür, yani biraz zamk gibi görüyorum. ki önemli değil, deyip gidiyorum. Bu parça iki paragrafa bölünmek istenirse, Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar? A) Tatma B) Görme A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) İşitme D) Koklama E) Dokunma Cevap Anahtarı 9. B 13. B 17. E 1. B 5. E 10. D 14. C 18. A 2. C 6. A 11. C 15. C 19. D 3. E 7. A 12. D 16. C 20. B 4. C 8. C www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE YANITLI TEST - 2 PARAGRAFTA ANLATIM BİÇİMLERİ 1. Doğu ile Batı arasında mutlaka tercih yapmak 3. Oliver Tvvist ironik, kara mizahla dolu, sık sık 161 zorundaymışız gibi hareket ediyoruz. Kültürün- yazılı olanın tam tersini ima eden akıcı diliyle 1830‟lu yılların Ingiltere‟sindeki yoksulluğun ka- den utanan, bunu terbiye edilmesi gereken bir ranlık bir portresidir, ironik diline rağmen Dic- gericilik olarak algılayan bir elitizm var. Siyasi ken‟in en karanlık, melodramı en yoğun eser- ve askeri elitizm toplumu ile ne kadar barışık? lerinden biridir. İlk sayfalarından itibaren ölüm Aydınlar kendi toplumunu tanımıyor. Bu, edebi- Oliver‟in hayatında kol gezer. İnsanlar ya yok- yatçılar için de geçerli. sulluk ve açlıktan ya da bunların neden olduğu kötülüklerden dolayı sinekler gibi ölüp dururlar. Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden GENEL YETENEK hangisi kullanılmıştır? KPSS GENEL KÜLTÜR A) Açıklama B) Tartışma Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdaki- lerden hangisi kullanılmıştır? C) Öyküleme D) Betimleme E) Karşılaştırma A) Öyküleme B) İlişki kurma C) Betimleme D) Açıklama E) Tanık gösterme 2. Ayvalık sokaklarında aç susuz terk edilmiş evle- 4. Köyün karanlık tarafından koşarak gidiyordu. rin köşelerinde sabahlayarak günlerce kardeşi- Ayakları yalındı. Bacağında yer yer kaba yamalı nin nerede olduğunu bulmaya çalışır. Gücü tü- şalvar, sırtında el dokuması ak-kara çizgili ce- kenmiş, umutları azalmıştır. Üstelik sokakta kar- ket vardı. On yaşlarında görünüyordu; ama bu şılaştığı acımasızlıklar, çabalarının boşa gittiğini yıl on ikisine girmişti. Başına tepesi yırtık eski bir düşündürtmektedir ona. Teğmen Kemalettin, şapka takmıştı. Koşarken dikenlere geldikçe kol- Agapi‟yi bulduğunda ilginç bir şey olur. Karşı- ları savruluyor, üstünden atlarken dikenler her sında korkuyla duran, perişan durumdaki genç seferinde ayaklarına batıyordu. kız, Yunan ordusu tarafından öldürülen küçük kız kardeşini hatırlatır Kemalettin‟e. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin han- gisinde verilenlerden yararlanılmıştır? Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır? A) Öyküleme - örnek verme A) Örneklendirme B) Karşılaştırma B) Betimleme - öyküleme C) Açıklama D) İlişki kurma C) Betimleme - açıklama D) Açıklama - öyküleme E) Açıklama - örnek verme E) Öyküleme www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 5. Charles Dickens 1812‟de Londport‟ta (İngiltere) 7. Halit Ziya, realist akıma bağlı kalarak hem doğdu. Babası memurdu. Aile 1815‟te Lond- kendi gerçek yaşantılarından, çevresinden hem ra‟ya, sonra da Chathem‟e taşındı. 1823‟te tek- de İstanbul‟un değişik gerçek sosyal hayat sah- 162 rar Londra‟ya döndüklerinde durumları çok kö- nelerinden kesitler sunar. Ayrıca Halit Ziya, tah- tüleşmişti. Dickens okuldan ayrılıp, çalışmak kiyede realizmin bir ölçüde kuramsal bilgilerini, zorunda kaldı. On iki yaşındayken günde on realizmin romantizmden daha önemli ve değerli saat çalışan bir çocuk işçiydi Charles. olduğu düşüncesini Hikâye adlı inceleme kita- GENELKPSS YETENEK Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdaki- bında ortaya koyar. Gerçekçi ve dikkatli gözlem GENEL KÜLTÜR lerden hangisi kullanılmıştır? unsurunu Hüseyin Rahmi, Refik Halit Karay, Ömer Seyfettin, Memduh Şevket gibi yazarlarda A) Betimleme B) Açıklama da görüyoruz. C) Öyküleme D) Tanık gösterme Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? E) Tanımlama A) Karşılaştırma B) Açıklama C) Tanımlama D) Tanık gösterme E) Örneklendirme 6. Çiçek çiçek karlar dökülüyor. Karlara batıp 8. Tüketim toplumunun değer yargıları ve kuralları çıkan bir çift erkek ayağı görüyoruz. Adamın edebiyat ortamını da belirtiyor. Kullanıp atılan ayağındaki iskarpinler, bu sokaklarda yaz kış kağıt mendiller, tabaklar, kaşık ve çatallar gibi görünmeyen çeşitten, pahalı, güzel ve şık... İn- kitap da kullanılıp atılacak bir biçimde ucuza ce tabanlı, yumuşak glase iskarpinlerden başımı mal edilerek piyasaya sürülüyor. Kitabın yazarı, biraz yukarıya doğru kaldıralım. Gayet düzgün bir düşünce ve sanat ortamı değil de bir göm- ütülü, ince gri çizgili bir pantolon... Sonra kaba- lek, ayakkabı, sabun reklamı yapan herhangi rık, tiftik tüylü, yakası kürklü bir palto... Kenarları bir manken gibi konumlanıyor. Edebiyatta da kıvrık siyah fötr şapkanın altında yumuşak çiz- artık imaj dönemi. Yazarın kalemi değil konu- gili, sempatik bir çehre var. şan ve yazan; bedeni... Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden Bu parçanın anlatımında aşağıdaki anlatım hangisi kullanılmıştır? biçimlerinden hangisi kullanılmıştır? A) Açıklama B) Tartışma A) Tanımlama B) Açıklama C) Tartışma D) Öyküleme C) Öyküleme D) Betimleme E) Karşılaştırma E) Betimleme www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 9. Kötü çeviriye, Türkçesiz Türkçeye teslim oldu 11. Tanzimat döneminde konular genellikle sosyal 163 yayıncı. En az hata yapanlar sınıfı geçti, tur atla- karakterli iken; Abdülhamit döneminde devrin si- dı; hatta tur bindirdi. Yazarı derhal kitap çıkara- yasi şartları gereği büyük ölçüde bireysellesin GENEL YETENEK bildi; yapıta yürüdü ve yazar oldu. Her şey ko- Servet-i Fünun topluluğu yazarlarında konular, laylaştı, hızlandı, kimse durup: “Yahu ne oluyor, romantik aşk, kadın, evlilik, tabiat, yalnızlık, ka- KPSS GENEL KÜLTÜR ne yapıyoruz? “ diyemedi, o cesareti göstere- ramsarlık, ümitsizlik, sert ve katı gerçekler dün- medi. Sırt sıvazlama, pohpohlama yarışında yasından hayali ve pastoral nitelikli yerlere kaçış birbirine gebe kalınınca işler yoluna girdi. So- isteği, hastalık, evlât sevgisi, merhamet gibi ge- nunda yazar olduk; müthiş şeyler yazmaya baş- nellikle bireysel niteliklidir. Sosyal ve siyasi ko- ladık. Tutabilene aşkolsun! nulara yer verememişlerdir. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme hangisi daha ağır basmaktadır? yollarından hangisi kullanılmıştır? A) Açıklama B) Tartışma A) Karşılaştırma C) Tanımlama D) Örneklendirme B) Tanımlama E) Betimleme C) Açıklama D) Tanık gösterme E) Nesnel verilerden yararlanma 10. Öncelikle edebiyattan, edebi üründen anladığı- 12. Sezai, Hamit ve Ekrem gibi Tanzimat‟tan sonra mı söylemeliyim: Öykü, şiir, roman ve benzeri yetişen ikinci nesle mensup olup pek çok açıdan kurmaca ürünler. Bu tür ürünler, modern zama- Namık Kemal‟i hoca kabul etmiştir. Zeynep na gelinceye kadar, müşterisi sayılı olan ve za- Kerman, “Sami Paşazade Sezai” adlı kitabında ten matbaanın icadından önce de sayılı miktar- Sezai‟nin politik fikirlerini açıkça söyleyemeyen da elle yazılan eserler mahiyetindeydi. Böylece Hamit ve Ekrem‟in aksine 1901‟de Paris‟e kaça- bu nitelikli üründen telif ücreti almak kabilinden rak Jön Türklere katıldığını aktarır. Edebi eserle- bir kavram da yoktu. Bu ürünler, genelde, zihin- rinde estetik gayeyi ön planda tutan Sezai, ede- sel ürüne meraklı ve onun kadrini bilen zengin biyatı sosyal faydanın emrinde gören Namık kimselerin lütuf ve ihsanına mazhar olurdu. Kemal‟le, “Sanatı sanat için yapan Servetifü- nuncular arasında bir köprü vazifesi görmüştür.” Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden der. hangisidir? A) Tartışma B) Tanımlama Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır? C) Örneklendirme D) Açıklama E) Karşılaştırma A) Betimleme B) Alıntı yapma C) Karşılaştırma D) Tanımlama E) Öyküleme www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 13. Modern Türk öykücülüğünün önemli, Öyküyü 15. İstanbul odama benzer, içi karışık bir kutu gibi- ciddiye alması ve ilkelerini belirlemesiyle de bel- dir. Dört tarafı karayla çevrili su parçası gibi du- ki kurucu ismi olan Ömer Seyfettin, Gönen do- rur, oysa iki boğazdan dünyaya ulaşır. Bir kere- 164 ğumludur. Babası alaydan yetişme, Kafkasya sinde basbayağı bir deniz kıyısıyla karşılaşmış- kökenli bir subay; annesi İstanbullu nüfuzlu bir tım da ürkmüştüm gördüğümden, karşıda ne aileden müşfik bir hanım. Ömer Seyfettin edebi- kıyı vardı, ne de kıyının alameti; oysa İstan- yata şiirle girer, hemen peşinden de düzyazı ve bul‟da karşıya bakınca bir kara parçası görürsü- öyküleri gelir, öğrenciliği yıllarında sergilenen iki nüz. Göl değildir ama deniz de değildir. Hem GENELKPSS YETENEK öyküsünde olsun daha sonra yayımlanan on uysaldır, sakindir, hem de akıntıya göz atar at- GENEL KÜLTÜR sekiz öykü olsun Ömer Seyfettin öyküsünün maz fark edeceğiniz kadar delidir. temel özelliklerini sergiler. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmamıştır? hangisine başvurulmuştur? A) Görsel öğelere B) Benzetme yapmaya A) Tanımlama B) Tanık gösterme C) Kişileştirmeye D) İşitsel öğelere C) Kişileştirme D) Betimleme E) Karşılaştırmaya E) Açıklama 14. A. Huxley‟in dediği gibi sigara içmek gibi bir tir- 16. Çizgi romanın ilk sayfasını çok fiyakalı hazırla- yakilik halini alan gazete okumak, okur açısın- mıştı: Çok yakışıklı bir adam, at üzerinde tabii; dan şöyle bir göz gezdirilen ve her gün belli sa- sırtında tüfeği, göğsünde mermiler, ayağında atlerde tekrarlanan rutin bir alışkanlık halini aldı. çizmeler; arkasında dünyalar güzeli bir köylü kı- Yayıncılarsa bu rutin alışkanlık üzerinden ticari zı... Kızın resmi bütün gökyüzünü kaplıyor, yani ve siyasi hesaplarını gerçekleştirmenin derdin- iç içe resimler... Hepsinin önünde Bonanza‟nın kapağından aşırma bir buharlı tren sayfadan fır- de. layıp ortalık yere düşecekmiş gibi. Sağda solda başka bir sürü figür daha jandarmalar, eli silahlı Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden köylüler filan... hangisi yoktur? A) Benzetme B) Tanık gösterme C) Örneklendirme D) Tartışma Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır? E) Karşılaştırma A) Öyküleme B) Benzetme C) Karşılaştırma D) Kanıtlama E) Betimleme www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 17. Hani yabancı bir kasabada, güneş altında ya- 19. Edebiyatımızda artık modern örnekleri verilen 165 nan bir otobüs terminalinde veya benzin istas- öykünün tarihine baktığımızda, kendi geleneği- yonunda araba beklerken, toz nasılda kalkar mizde var olan değerlerden şekillenerek bugü- GENEL YETENEK garipsi, yabancı... Sanki bizleri, buraları unut- ne geldiği görülmektedir. Tahkiye kelimesine ma, her gittiğin kasaba, her gördüğün benzin is- dayanan “hikâye”, anlatılmak anlamında kulla- KPSS GENEL KÜLTÜR tasyonu böyle koksun; toz toprak, lâstik, benzin nılır. Belli bir süre ve özellikle de Tanzimat dö- mazot, yağ karışımı bu yol kokusu her gittiğin neminde bu kelime, roman yerine kullanılmıştır. yerde yakana yapışsın der gibi bir koku. Mesela Halit Ziya‟nın Hikâye adlı kitabı daha Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden çok roman tekniğini anlatan kuramsal bir kitap- hangisi yoktur? tır. A) Tartışma B) Görsel öğelere yer verme Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden C) Kişileştirme hangilerine başvurulmuştur? D) Sıfatlara yer verilme E) Koklama duyusuna yer verme A) Öyküleme - Örneklendirme 18. Şarkı, Türk edebiyatında bestelenmek amacıyla B) Betimleme - Öyküleme yazılan bir nazım biçimidir. Milli nazım biçimle- rinden olup halk edebiyatındaki türkünün karşı- C) Örneklendirme - Açıklama lığıdır. Şekil yönünden murabbaya benzer. Di- van edebiyatının en güzel şarkıları Nedim‟in ka- D) Karşılaştırma - Açıklama leminden çıkmıştır. Divanında yer alan 28 şarkı- nın hepsi, kendi çağında bestelenmeye başla- E) Örneklendirme - Tanımlama mış ve günümüze dek Türk sanat musikisinin seçkin örnekleri arasında sayılmıştır. 20. Sahile geldiğimde dik bir uçurum yolumu kesti. Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme Neyse ki geri dönmeme gerek kalmadı, sonsu- yollarından hangileri kullanılmıştır? za dek sürecek sandığımız uzun merdivenler- A) Tanımlama - karşılaştırma den inip sahile iyice yaklaştım. Kayalıkların B) Açıklama - tanımlama önünde durdum. Bu martılar sıkılmadı mı biz- C) Tartışma - benzetme den derdim. Meğer bizden sıkılınca buraya ge- D) Karşılaştırma - açıklama lirlermiş. Kimseler yoktu. Uçsuz bucaksız gök- E) Örnekleme - betimleme yüzü, deniz, uzaktan geçen bir iki büyük gemi... Bir de uzakta minareleri görünen İstanbul... Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Tanımlama B) Kişileştirme C) Öznel bir anlatım D) Betimleyici bir anlatım E) Öyküleyici bir anlatım Cevap Anahtarı 9. B 13. E 17. A 10. A 14. C 18. A 1. B 5. B 11. A 15. D 19. C 2. E 6. D 12. B 16. E 20. A 3. D 7. B 4. B 8. C www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE ÇIKMIŞ SORULAR PARAGRAF 1. (I) Son zamanlarda yayımlanan birtakım değer- 2. Benim önceki şiirlerimde gerçekleştirdiklerim, lendirmelerde, Türk edebiyatında kadın yazarla- çok kolay göze çarpan şeyler değildi. Nereye 166 rın azlığından söz ediliyor ve onlar, aşk gibi “ha- kadar? Son kitabıma kadar. Genellikle şairler, fif konulan ele aldıkları için eleştiriliyor. (II) San- yaşlanmaya başlayınca geçmişte yazdıklarına ki Türk kadını toplum yaşamına yüzyıllar önce daha sıkı bağlanıyorlar, daha tutucu oluyorlar. katılmış! (III) Onca zaman bomboş oturmuş! Şiirlerinde değişiklik yapmamayı yeğliyorlar. İş- (IV) Sanki okuma-yazma öğrenmesine bile izin te bu son kitabımda ben öyle yapmadım, bugü- GENELKPSS YETENEK verileli yalnızca seksen yıl olmamış gibi... (V) ne dek yaptıklarımdan farklı bir şey denedim. GENEL KÜLTÜR Sanki dünya edebiyat tarihinde en vazgeçilmez Bu kitap, şiiri büyük ölçüde dilin olanaklarıyla, konuların başında aşk gelmiyormuş gibi... (VI) yalnızca dilin içinde kalarak denemek gibi bir Atlı arabalarla gezen kadınların yazdığı roman- yaklaşımla yazıldı. Bence bu önemli bir şeydi, lar uzay çağında yaşayanları etkiliyor, duygu- ama ayırdına varılamadı. landırıyorsa onlar, insanlığın en temel, en de- Bu sözleri söyleyen şair aşağıdakilerin han- ğişmez, en can alıcı temasını yani aşkı işlemeyi gisinden yakınmaktadır? başarmışlardır. A) Son şiirlerini yazarken izlediği yolun fark Bu parçanın I. cümlesinde belirtilenlerle ilgili edilmeyişinden olarak daha sonraki cümlelerde söylenenle- rin tümü aşağıdakilerden hangisiyle nitelen- B) İlk dönem şiirlerindeki başarısının kabul dirilebilir? edilmemesinden A) Karşı çıkan C) Son yapıtında kolay anlaşılır şiirler yazma- sının eleştirilmesinden B) Bir sonuca varmayan D) Şiire getirdiği yeniliklerin önemsenmeme- C) Destekleyen sinden D) Olumlu ve olumsuz yönlerini belirten E) Şiirinde sık sık yaptığı değişiklikler nede- E) Nesnel bakış açısıyla yaklaşan niyle okuyucularını yitirmesinden www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 3. Bu resim sergisini gezerken gördüğüm her tab- 4. Okunacak o kadar çok şey, görülecek o kadar 167 lodan anlatılmaz bir tat aldım. Bir şiir okuyan, çok yer var ki çalışırken, onlara ayırmam gere- bir ezgi dinleyen insan neler duyar, neler düşü- ken zamanı kullanarak kendime haksızlık edi- GENEL YETENEK nürse ben de onları duydum, onları düşündüm. yormuşum gibi geliyor. Çünkü genel yayın yö- Tabloların bazılarında biçimle renkler arasında netmenliği, bir sürü ayrıntı demek. Çalışanların KPSS GENEL KÜLTÜR uyum, bazılarında da daha nice yıllar sürecek sorunlarıyla ilgilenmek demek. “Bana ne!” diye- olan bir çekişme var. Ben bu tür tablolarda bi- rek genel yayın yönetmenliği yapılamaz. Çalı- çimin her zaman için önde olması gerektiğini şanların ailelerinin dertleri bile senin dertlerin düşünüyorum. Rengin en baştan çıkarıcı, en oluyor. Sonra bir sürü iş var, onlara da eğilmek güzel kullanılmış olduğu bir tabloda bile... gerek. Haberi kaç sütunda verelim? Promosyon olarak ne verelim? Bunlar, benim bundan son- Bu parçaya göre, sergideki resimleri gören raki yaşamımda oturup da uğraşmak istemedi- kişinin düşünceleriyle ilgili olarak aşağıdaki- ğim şeyler. Çünkü okumak istediğim kitaplar, lerden hangisi söylenemez? görmek istediğim filmler, tiyatrolar, gitmek iste- diğim yerler, sohbetine doyamadığım dostlar ve A) Renklerle, istenenin gereği gibi anlatılama- yaşayacağım sevgim var. dığına inanmaktadır. Bu sözleri söyleyen kişiyle ilgili olarak aşa- B) Resimlerin kişide estetik hazlar uyandırdı- ğıdakilerden hangisi söylenemez? ğını düşünmektedir. A) Kendi işiyle ilgili birtakım kararlar alması C) Renklerden çok biçime önem verdiğini be- gerektiğini düşünmektedir. lirtmektedir. B) Ömrünün kalan bölümünde dilediği şeyleri D) Çeşitli sanat dallarının kişide benzer etkiler yapmak istemektedir. yarattığına inanmaktadır. C) Ağır yaşam koşulları nedeniyle çok yorul- E) Tabloların farklı nitelikler taşıdığını düşün- duğundan yakınmaktadır. mektedir. D) İş yaşamının özel yaşamı engellediğinden söz etmektedir. E) Birlikte çalıştığı kişilerin sorunlarıyla ilgilen- mek zorunda olduğunun farkındadır. www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 5. Ben öykü ve romanlarımda sözcüklerden olu- 7. Onun öykü serüvenine baktığımızda, öykülerinin şan bir dünya kurarım. Yazdıklarım yazınsal bir yükselen değil, düşen bir başarı grafiği izlediğini tat taşır. Ne var ki bunlardan kimileri sinema ya görürüz, ilk öykülerindeki yoğun şiirsel dil, son- 168 da televizyon dizisi için senaryolaştırılıyor. İşte rakilerde tümüyle konuşma diline dönüşür. Son o zaman onlar benim yapıtım olmaktan çıkıyor. iki kitabı, usta bir öykücünün elinden çıkmış, sı- Çünkü bu tür metinlerde görüntüden oluşan bir radan öyküler içerir. Artık özgünlük arayışları, dünya kurmak gerekiyor. yazma sıkıntısına dönüşmüştür. O da yazma GENELKPSS YETENEK Bu sözler aşağıdaki soruların hangisine ce- serüvenini öyküleştirir. Sonuçta yazma sıkıntısı GENEL KÜLTÜR vap olarak söylenmiş olabilir? ve özgünlük arayışları, öykünün kendisi olmaya başlar. Bu kurgu ve mekaniklik ise Öykülerdeki A) Günümüzde sinemanın edebiyata göre da- sıcaklığı, içtenliği Örter. ha çok ilgi görmesi konusunda ne düşünü- yorsunuz? Aşağıdakilerden hangisi, parçada konuşan kişinin, sözünü ettiği yazarla ilgili görüşleri B) Sinemanın, kimi düşünceleri insanlara ak- arasında ver almaz? tarması edebiyat yapıtına göre daha kolay mıdır? A) Öykülerinin niteliğinde zamanla zayıflama olduğu görülmektedir. C) öykü ve romanlarınızdan esinlenerek yapı- lan filmler yeterli ilgiyi görüyor mu? B) Sanatındaki başarısı, çalışmalarının verimli olduğunun göstergesidir. D) Televizyon ve sinemaya uyarlanan yapıtla- rınız hakkında ne düşünüyorsunuz? C) Kimi öyküleri yetkin bir yazardan beklen- E) Yazarlığınızın yanı sıra yönetmenlik de ya- meyecek kadar basittir. pıyorsunuz, hangisini daha çok benimsiyor- sunuz? D) Başka yazarlara benzememe gayreti, onu yenilik yaratma çabasına yöneltmiştir. E) Öykücülüğünün ikinci döneminde kendi ya- şamından esinlenmiştir. 6. Yazar, bu romanında, öykülerinden farklı olarak okurlarını söylem tuzağına düşürmüyor, hisset- tiklerinin ve düşündüklerinin uyum içinde olduğu bir evrende yaşatıyor. Onlara yeni yaşantılar ka- zandırıyor. Bu cümlede sözü edilen yazarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Duygularını ve düşüncelerini dengeli bir bi- çimde anlattığı B) Öz eleştiri yapmayı ilke edindiği C) Alışılagelmiş anlatımların dışına çıktığı D) Anlattıklarını gözlemlerine dayandırdığı E) Yapıt ve yaratılarında değişik konuları ele aldığı www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 8. Bu şairimizin büyük bir titizlikle yazdığı şiirleri 10. “Mükemmelin peşine düşmüş her birey için ya- 169 giderek yetkinleşip olgunlaşıyor. Her kitabı bir şamı zordur. Böyle bir tutum içinde olanlar, ken- öncekini aşıyor, derinleştiriyor, bütünlüyor. Oku- di yaşamını ve çevresindekilerin yaşamını zor- GENEL YETENEK run duyarlığını geliştiriyor. Böylece çağının, top- laştırır. Çünkü onlar bir tür ulaşılmazın peşine rağının, insanının tarihi oluyor onun şiiri. Sessiz, düşmüşlerdir. Bunun için, ulaşma aşaması on- KPSS GENEL KÜLTÜR usul usul akan, kişisel ve toplumsal bir tarih. lara keyif verir, onun uğruna mücadele etmek- ten zevk alırlar. Divan edebiyatı şairleri gibi, Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada sözü sevgili değildir onların derdi, sevgiliye kavuşma edilen sanatçının yazdığı şiirlerin bir özelliği yolunda çektikleri cefadır. değildir? Bu parçaya göre kusursuzu arayanlarla ilgili A) Zaman içinde gelişme olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez? B) İnsanı, yaşadığı dönemin havası içinde A) Her yönden yetkinliğe erişmeleri uzun za- yansıtma man alır. C) Özenle oluşturulma B) Kusursuzu ararken, yaşamı güçleştirirler. D) Değişik konuları işleme C) Kusursuzu arayanlar, yakınındakilere de sıkıntı verirler. E) Okuyanın sezme ve anlama gücünü etki- leme D) Kusursuzu bulmaları neredeyse olanaksız- dır. E) Amaca ulaşmaktan çok, harcadıkları çaba- yı önemserler. 9. O benim yalnızca sevdiğim, beğendiğim bir şair değil, en yakın dostumdu. Kırklı yıllardan dok- sanlı yıllara kadar süren bir dostluk... Şiirlerinde her zaman canlı, hareketli, coşkulu... Her za- man yeni duyarlıklar arayan... Belki, çok yaz- mayan ama her dizesi ışık veren, insanın içine işleyen, etkin, kalıcı... Bu parçada sözü edilen sanatçı ve şiirleri aşağıdakilerden hangisiyle nitelendirilemez? A) Heyecan veren B) Okurun tepkilerini önemseyen C) Duygusal nitelikler barındıran D) Uzun süre unutulmayan E) Yol gösteren www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 11. Öfkeye kapıldığınızda öfkenizi ya bağırıp çağı- 12. Bugün çoğu yazarımız günlük deyince yalnızca rarak çevrenize yansıtacaksınız ya da kendinizi kişisel duygularını yazmayı anlıyor, çağına ta- frenleyerek bastıracaksınız ve gülümsemeyi sür- nıklık etmek yerine. Oysa günlükler, edebi bir 170 düreceksiniz. Çalışmalar, her iki yaklaşımın da tür olmanın dışında hem yazarların edebi du- sağlık açısından zararlı olduğunu gösteriyor, öy- ruşlarını hem de tanıklık ettikleri dönemi anla- leyse ne yapmalı? Öfkenizi serbest bırakmalısı- mamızın birincil araçlarındandır. Buna göre, nız ama kontrollü olarak. Bu nasıl olacak? Soru- özellikle genç yazarlarımızın dikkatle okuması nu belirleyip onu akılcı bir çözüme kavuşturmayı gereken yapıtlardır günlükler. Günlük tutmanın GENELKPSS YETENEK deneyerek... Örneğin birisine sinirlendiyseniz kültürel bir alışkanlık olarak toplumumuzda ye- GENEL KÜLTÜR onunla kararlı olarak ama saldırgan olmayan bir terince yer edinmemiş olması, edebiyatımızda tarzda konuşmalısınız. Ya da sizi ne öfkelendiri- bu türün zayıf kalmasına neden olmuştur. yorsa olanağı varsa buna hazırlıklı olmak, daha Bu parçada günlüklerle ilgili olarak aşağıda- iyisi ondan uzak durmak, doğru bir yol olarak kilerin hangisine değinilmemiştir? öneriliyor. Bu parçada, öfkelenmeyle ilgili olarak öne- A) Yalnızca yazarın yaşamını yansıtmasının rilenler arasında aşağıdakilerden hangisi yanlış olduğuna yoktur? B) Yazmaya yeni başlayanlar için yararlı bilgi- A) Bir daha oluşmaması için önlem almak ler içerdiğine B) Yaratan kişiyle sakin ama kesin bir tavırla C) Özel yaşama ilişkin olanların, okurun ilgisi- konuşmak ni çekmediğine C) Öfkesini denetimli olarak dışa vurmak D) Çok yazılan bir tür olmadığı için gelişmedi- ğine D) Ortaya çıktığında yapılacakları belirlemek E) Yaşanılan dönemle ilgili bilgiler içerdiğine E) Hiçbir şey olmamış gibi davranmaya çalış- mak www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 13. Çoğu insan kendisini mutsuz eden koşullarda 14. İnsanoğlu, varoluşunun bilincinde olan tek 171 yaşar ama bunu değiştirmek için hiçbir şey yap- canlıdır. Beyin gücüyle duygu ve düşünce üre- maz. Bir maceraya atılmayı, bir yenilik yapmayı tebilmesi, onun hayvanlardan ayrılan en belirgin GENEL YETENEK düşünmez bile. Çünkü sürüp giden belli bir ya- özelliğidir. İnsan, bu yeteneği sayesinde madde şama koşullanmış durumdadır. Bu koşullanma ve enerjiyi kendi yararına kullanmış, en gelişmiş KPSS GENEL KÜLTÜR da mutsuzluğunu fark edememesine yol açar. teknolojileri üretmeyi başarmıştır. Ne var ki bu Ama ben, huzur veriyor gibi görünse de bir in- özellik, insanoğlunun yalnızlığı duyumsaması- san için önceden kesin olarak belirlenmiş bir na; korku, kaygı, üzüntü gibi duyguları öteki gelecekten daha yıkıcı bir şey düşünemiyorum. canlılara göre çok daha derinden yaşamasına Çünkü insanın yaşama isteğinin özünde, mace- yol açmıştır. ra tutkusu yer alır. Yaşamın tadı yeni deneyim- Bu parçada insanoğlunun beyin gücüyle ilgi- lerdedir. Bu yüzden, sürekli değişen bir ufuktan li olarak belirtilmek istenen aşağıdakilerden daha keyifli bir şey olamaz. Her yeni gün, yep- hangisidir? yeni bir güneşin altında doğabilir. A) Yaşamı, olumlu ve olumsuz yönden etkile- diği Bu parçaya göre insanı, hayatında değişiklik B) Kişiliğin oluşumunda rol oynadığı yapmama yanılgısına düşüren etken nedir? C) Bireyin iç dünyasını zenginleştirdiği D) Bireyi mutluluk arayışına yönlendirdiği A) Toplumsal çevresinin sınırlı olması E) Değişik yaşam biçimleri oluşturduğu B) Başkalarına karşı güven duygusunu yitir- 15. Roman tekniğine bütünüyle hâkim. Yapıtlarının mesi her birinde farklı anlatım biçimlerini anımsatan bir havanın olması, çevirmen olarak işimi güç- C) İçinde bulunduğu yaşam düzenini kabul- leştirdi. Dilinin zenginliğini yansıtabilmek için, lenmiş olması İtalyanca gibi zengin bir dilde bile güçlüklerle karşılaştım. Ama çeviri sırasında karşıma çıkan D) Maddi olanaklarının yetersiz olması sorunları çözmeme yardım ettiğini, bana öneri- lerde bulunduğunu söyleyerek çevirmenlere ne E) Yaşlılık dönemini rahatça geçirmek iste- kadar değer verdiğini de belirtmek isterim. mesi Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazarın bir özelliği değildir? A) Anlatımda çeşitliliği önemseme B) Çevirmenlere yol gösterme C) Başkalarına benzememeye çalışma D) Romanı oluşturan öğeleri ustaca kullanma E) Dilin olanaklarından yararlanabilme www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 16. Fotoğraf çekme üzerine değişik görüşler ve dü- 17. Roman, okurlarına birtakım incelikler, alışkanlık- şünceler vardır. Söz gelimi bir fotoğrafçı fotoğra- lar kazandırır. Okur, romandaki duymaya alışkın fın belgesel değil, sanatsal, sezgisel ve şiirsel olmadığımız seslere kulak verirken okurların en 172 yanlarının olduğunu söylüyor. Bir başkasıysa yalnızıdır. Aileden, arkadaşlardan, gündelik uğ- fotoğrafın, dünyamızın hem görsel hem de dü- raşlardan, her şeyden ve herkesten birkaç saat- şünsel iz düşümü olduğunu belirtiyor. Bu açı- liğine de olsa uzaklaşarak kendi içine çekilir kişi lardan bakıldığında fotoğraf çekerken neyi an- bir kitabı okurken. Hele ki sarmışsa okuduğu ro- latmak istiyor ve ne hissediyorsak ona bakan da man, okurun gözü başka kimseyi görmez. Bu GENELKPSS YETENEK aynı şeyleri hissetmeli. Bunu yaparken ışık bize yanıyla bir “sırdaşlıktır insanın sevdiği bir roma- GENEL KÜLTÜR yardımcı olacaktır, örneğin şu gördüğünüz de- nı okurken hissettiği. Okurlar bu sırra ortak ol- niz manzarasını çekerken sadeliği, sessizliği an- mak için romandaki herkese zihinlerinin ve yü- latmaya çalıştım, istedim ki insanlar bu fotoğra- reklerinin kapılarını açık tutmuşlardır. fa bakarken kendini oradaymış gibi hissetsin, Bu parçada roman okumayla ilgili olarak biraz rahatlasın. Bu fotoğrafı çekerken akşam aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiş- ışığı bana gereken desteği verdi. Siz de önce- tir? den düşünün, çerçeveleme yaparken görüntü- nün, düşündüklerinizi yansıtması için çaba har- A) Yaşamda ayrımına varılamayan gerçekleri cayın. sezdirdiğinden Bu parçadan fotoğrafçılıkla ilgili olarak aşa- B) Okurun kendini daha iyi tanımasına olanak ğıdakilerin hangisi çıkarılamaz? sağladığından A) İşlevsellik açısından farklı boyutları olduğu C) Beğenilen bir romanın okur üzerindeki etki- sinden B) Yararlanılan ve göz önünde bulundurulan temel etkenin ne olduğu D) Romanı gereği gibi anlayabilmek için çaba sarf edildiğinden C) Görüntülerin, algılayışımızın bir yansıması olduğu E) Okurun kendini yeni bir dünyanın içinde bulduğundan D) Yaşamın birbirini izleyen evrelerine tanıklık ettiği E) Görüntüyü saptamanın incelikli bir iş oldu- ğu www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 18. 1990‟lı yıllar. Havaların ısınmaya başladığı 19. Her olayın nedenini arama yaklaşımı, çocuklar- 173 ayların birinde Antalya Akseki arasında bir Yö- da doğuştan gelen bir eğilimdir. Ancak çocuk- rük göçüne tanık olmuştum. Akseki yolu henüz lar, anne, baba ve öğretmenlerinin sorulardan GENEL YETENEK değişmemişti. Dar bir boğazdan bir dere izlene- rahatsız olduklarını gördükçe bu doğal tutumla- rek geçiliyordu. Koyunların melemeleri deve rından yavaş yavaş uzaklaşırlar. Yetişkin insan- KPSS GENEL KÜLTÜR seslerine, at seslerine karışıyordu. Çan sesleri, lar olduklarında da hoşlarına gitmeyen bir olay- aşılmaya çalışılan boğazı doldurmuştu. Renkli la karşılaşınca, olayların nedenlerini bulup orta- giysiler giymiş kadınlar, sanki kutsal bir görevi dan kaldırma yerine, teslimiyetçi bir anlayışla yerine getirmenin ciddiyeti içindeydiler. Devele- sonuca katlanma yolunu seçerler — rin üzerinde kıl çadırlar, keçeler ve çocuklar vardı — Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına gö- re aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına gö- uygun olur? re aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Çözemediğimiz bu sorun, suskun bir top- A) Bu görüntü beni çocukluğuma götürdü. lum olmamıza yol açar. B) Bu, yaylaya yapılan bir göçtü. B) Değişimi hızlandıracak en önemli etken bi- limsel öğretimdir. C) Yörüklerin yaşamı da kentleşmeden etki- lendi. C) Kötü alışkanlıkların kolay kolay değişmeye- ceğini herkes bilir. D) Göçü izlerken yıllarca önce gördüğüm bir filmi anımsadım. D) Çok boyutlu bir eğitim programına yer ver- mek gerekir. E) Torosların eteklerinde renkler ve sesler bir- birine karışmıştı. E) İnsanımızın çoğu, geleneksel kültürün etki- si altındadır. 20. (I) Bilimsel çalışmaların temelinde öncelikle gerçeği anlama, öğrenme ve araştırma isteği vardır. (II) Bilim insanının temel karakteriyse dü- rüstlüktür. (III) Söz konusu dürüstlüğün daya- nağı, gerçeğe duyulan saygıdır. (IV) Bütün bu saydıklarımıza, kendimizle ve gerçeklerle yüz- leşebilmeyi yani özeleştiriyi de eklemeliyiz. (V) Bu arada farklı görüşlere açık olmayı ve görüş- lerimizi içtenlikle dile getirmeyi unutmamalıyız. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin han- gisinden sonra “Bu saygı, bilim insanının ken- dine, yaptığı işe, bilime ve insana olan saygısı- dır.” cümlesi getirilebilir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 21. (I) Karikatür hem düşündüren hem güldüren bir 23. (I) Bir şeyi bildiğini “sanan” insanın onu öğren- sanat dalıdır. (II) Çizgilerin dünyasında söz kay- mesi olanaksızdır. (II) Çünkü “biliyorum” düşün- bolur, yerini düşünceye bırakır. (III) Anlatılmak cesi o konuyu algılamayı engeller. (III) Bu du- 174 istenen düşünce birkaç çizgi ile bir öykü duyarlı- rumdaki kişi, başkalarının söyleyeceklerine de lığıyla yansıtılır kâğıda. (IV) Burada düşüncenin kulaklarını tıkamış gibidir. (IV) Bir “güzel söz yoğunlaştırılmasını bütün boyutlarıyla görebilirsi- söyleme sanatı” varsa bir de “güzel dinleme ve niz. (V) Ülkemizde çok değerli çizgi ustaları var. anlama sanatı” vardır. (V) iyi bir dinleyici olmak (VI) Bunların adları saymakla bitmez. için karşınızdakini anlamayı gerçekten istemeniz GENELKPSS YETENEK Bu parça, düşüncenin akışına göre iki pa- gerekir. (VI) İyi dinleyici, işittiğini kavrayan, bel- GENEL KÜLTÜR ragrafa bölünmek istense, ikinci paragraf lekte saklayan ve değerlendiren kişidir. hangi cümleyle başlar? Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. paragraf hangi cümleyle başlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 22. Kendine güveni olmayan çocuklar, dünyayı kor- 24. (I) Her çocuk küçükken mahalle arasında top kulacak bir yer olarak görürler, kaygılıdırlar. oynamıştır. (II) Topunun, yanlışlıkla komşunun Bunlar, yapacakları işte başarıya ulaşacakları- camını kırmasını korkuyla ve fal taşı gibi açıl- na inanmazlar. Her türlü girişimlerinin başarısız- mış gözlerle izlemiştir. (III) Bu durumda, genel- lıkla sonuçlanacağını düşünürler. Böyle çocuk- likle komşu amca ya da teyze, dökülen gözyaş- lar için başarısızlıktan ve utançtan uzak durma- larına aldırmadan topu patlatır.(IV) Böylece nın en iyi yolu, hiçbir girişimde bulunmamak, oyun, komşunun azarlayan sözleriyle biterdi: hiçbir etkinliğe katılmamaktır. Bu çocuklar: “Çok “Okuyup adam olacağınıza, sabahtan akşama çalıştım ama başarısız oldum.” demektense,”— kadar top peşinde koşuyorsunuz!” (V) Halbuki ” demeyi tercih ederler. çocukluk çağı oyun çağıdır. (VI) Tabii derslerine hiç çalışmayan çocuklar da vardır. (VII) Kom- Yukarıda boş bırakılan yere düşüncenin akı- şunun bunu bilmemesi değil, topu patlatma şına uygun olarak aşağıdakilerden hangisi zevkini (!) tatmak istemesi buna neden olmak- getirilmelidir? tadır. A) Geçen sefer başarılı olmuştum. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi anlatımın akışını bozmaktadır? B) Bunu denemeye bile kalkışmadım. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. C) Artık daha çok çalışacağım. D) Arkadaşlarım da üstesinden gelemedi. E) Yaptığım yanlışları gözden geçirmeliyim. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 25. Bazı şeyler hiç eskimiyor, zamana karşı direni- 26. Akşam vapuru, adaların küçük iskelelerine 175 yor. Söz gelimi eski televizyon dizileri... Ülkem- teker teker uğramış, ışıkları seyrede seyrede İs- den kilometrelerce uzakta, elimde kumanda, tanbul‟a ilerliyor. Kış rüzgârıyla çalkalanan de- GENEL YETENEK oturmuşum koltuğa, zamanın bir türlü eskiteme- niz yüzünden kapılar çarpıyor, iskelede, san- diği tanıdık bir diziyi izliyorum: “Uzay Yolu”. cakta rüzgâr uğulduyor. Koca vapurda bir oto- KPSS GENEL KÜLTÜR Benden başka izleyen var mıdır bilmiyorum ama büsün yarısını bile dolduracak kadar yolcu yok. yayımlandığına göre olmalı. Uzayla ilgili bir dizinin Tenhalığın keyfini çıkara çıkara sohbet ediyor- bana memleketimi hatırlatacağını söyleseler lar. Adalardan İstanbul‟un merkezine dönenler inanmazdım ama buram buram 1970‟ler Türki- bu kadarcık işte. Yaz aylarında vapurları doldu- ye‟si kokuyor bu dizi. Dışarıda güneş: sarı, kuru, ran kalabalıklardan eser yok. Ne koltuğunun al- çığırtkan... Arizona‟da kış yok, sonbahar bile tına top sıkıştırmış, burunları güneşten yanmış yok, kasıp kavuruyor güneş, ömrüm boyunca çocuklar ne de koridorlara yaydıkları piknik ör- kıştan yakınıp da şimdi böyle bir ortamda ol- tülerine oturmuş ana babalar... Mevsim, İstan- mam, aslında hiç yakınmamam gereken bir du- bul‟un başka hiçbir yerinde bundan daha büyük rum. Ama ben, güneşten kaçmak için perdeler söz hakkına sahip olamaz. çekili, tutkuyla “Uzay Yolu”nu izliyorum bugün- lerde. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kişileştirmeden yararlanılmıştır. A) Neden-sonuç içeren cümleler kullanılmıştır. B) Kimi durumları yeren bir havası vardır. B) Duygusal öğelerden yararlanılmıştır. C) İkilemeler kullanılmıştır. C) Düşünceler örnekle pekiştirilmiştir. D) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır. D) Anlatım bütünlüğü göz ardı edilmiştir. E) Betimleyici anlatım ağır basmaktadır. E) Çağrışımla gelen izlenimlere yer verilmiştir. www.yorungeakademi.com.tr

PARAGRAF BÖLÜM 3 YÖRÜNGE TÜRKÇE 27. Sabahları başlarım yazmaya, kaç saat çalışa- 29. (I) Masallarda anlatılan geçmiş zaman kültürle- cağım hiç belli olmaz çünkü zaman durur benim ri insanlığın çocukluk dönemi olarak algılanıyor için. (I) Çalışmaya başlamadan önce, şiire yat- ve “Masallar yalnızca çocuklar içindir.” diye dü- 176 kın bir duyarlılıkla yüklü olup olmadığımı his- şünülüyor. (II) Oysa bence, amacı gerçekleri setmem gerekir. (II) Ama bu yetmez, ayrıca o topluma dolaylı olarak anlatmak olan masallar gün belli bir yerde, belli bir saatte, hiçbir işim de aynı zamanda büyükler içindir. (III) Çünkü ma- olmamalı. (III) Yani günlerce masa başından sallar bir öykü anlatır ama öykünün neyi anlattı- kalkmayacakmışım gibi işe koyulmalıyım. (IV) ğı ve niçin anlattığı konusunda bir açıklama GENELKPSS YETENEK Onu nasıl mı çağırırım? (V) Dergiler karıştırarak, yapmaz, yorumu okura bırakır. (IV) Çocukken GENEL KÜLTÜR kimi kitapların sayfalarını çevirerek; sonra bir de dinlediğim masal kahramanlarının kendi ülkeleri bakarım ki o, nerede ve nasıl geldiği bilinmeyen dışında da yaşayabileceğini düşünemezdim. ses, sözcüklere, dizelere dönüşüvermiş. (V) O zamanlar masalların ait olduğu kültürü Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangi- yalnızca dekor olarak kullandığını, aslında za- sine düşüncenin akışına göre “öyle esin filan manlar ve sınırlar ötesi olduğunu bilmiyordum. da beklemem, esini kendim çağırırım masama.” (VI) Hangi ülkeye ait olursa olsun, anlatılanlarla cümlesi getirilmelidir? hayatın özünü verdiğini yıllar sonra öğrenmiş- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. tim. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci paragraf hangi cümleyle başlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 28. Sanat, insanın duygu, düşünce ve hayallerini yoğunlaştırma, gerçekliği yeniden yaratma ça- basıdır. Bu çaba, edebiyatta da görülür. Bu ne- denle, edebiyatta sunulan gerçeklik, doğal, top- lumsal ve bireysel gerçeklikten kaynaklanır ama — Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına gö- re aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uy- gun olmaz? A) bu, edebiyatın iç mantığına göre düzenlen- miş bir gerçekliktir. B) edebiyatın bunun yanı sıra değişik işlevleri vardır. C) bu onların tıpkısı değil, yeniden yaratılmış biçimidir. D) bunların estetik bir bakış açısının ürünü ol- duğu unutulmamalıdır. E) bunu olduğu gibi değil, yazınsallığa dönüş- türerek yansıtmak gerekir. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 3 PARAGRAF TÜRKÇE 177 30. İstanbul‟a bir gelişimde, uzun yıllar gitmediğim, çocukluğumun geçtiği sokağı görmek istedim. GENEL YETENEK Amacım bu sokakta yürüyerek geçmişi yeniden yaşamaktı. Melih Cevdet Anday‟ın, “Yarın Baş- KPSS GENEL KÜLTÜR ka Koruda” oyununu didik didik edip incelemiş biri için bağışlanamaz bir yanlışlığın içine düş- tüğümü, geçmişin çok gerilerde kaldığını he- men anlayacaktım. Zaman, tanınmaz hâle ge- tirmişti Halit Ağa Caddesi‟ni. Onca coşkunun, mutluluğun yaşandığı, umutların yeşerdiği ço- cukluğumun sokağından yalnızca buruk bir tat aldım o gün. Kırk yıl öncesine gidip köşedeki bakkaldan renkli selofan kâğıdına sarılı bir muz şekeri alsam sanki gelecek mi ağzımın tadı? Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda- kilerden hangisi söylenemez? A) Birden çok duyuya seslenilmiştir. B) Birinci kişili anlatıma başvurulmuştur. C) Öznellik söz konusudur. D) Tanımlamalardan yararlanılmıştır. E) Sözde soru cümlesine yer verilmiştir. Cevap Anahtarı 1. A 7. B 13. C 19. A 25. D 2. A 8. D 14. A 20. C 26. B 3. A 9. B 15. C 21. D 27. D 4. C 10. A 16. D 22. B 28. B 5. D 11. E 17. B 23. C 29. C 6. A 12. C 18. C 24. E 30. D www.yorungeakademi.com.tr

………………………………………………… YÖRÜNGE TÜRKÇE NOT ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… GENELKPSS YETENEK ………………………………………………… ………………………………………………… GENEL KÜLTÜR ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… www.yorungeakademi.com.tr

SES - YAZIM NOKTALAMA



YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA BÖLÜM 4 2. Ünsüz SertleĢmesi (Ünsüz BenzeĢmesi) 181 SES, YAZIM, NOKTALAMA Sert ünsüz harflerle biten „„p, ç, t, k, f, h, s, ş‟‟ (Fı S Tı K Çı ġa Ha P) bir sözcüğün sonuna, GENEL YETENEK SES BĠLGĠSĠ „„c,d,g‟‟ yumuşak ünsüzleriyle başlayan bir ek geti- Konuşmada çıkan seslerin yazıdaki işaretlerine harf rildiğinde, bu yumuşak ünsüzler, sert ünsüzleri KPSS GENEL KÜLTÜR denir. Türkçede 29 harf vardır. Bu harflerin 8 tanesi gördüklerinde onlar da sertleşir „„ç, t, k‟‟ olur. Buna ünlü, 21 tanesi ünsüz harftir. ünsüz benzeşmesi denir. Dilimizdeki ünlü harfler şunlardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü.  unut - gan  unutkan Bunlardan a, ı, o, u, kalın ünlü, e, i, ö, ü, ise ince  seç - gin  seçkin ünlüdür. Diğer 21 harf ise ünsüzdür.  af - dan  aftan Ağızdan hiçbir takıntıya uğramadan çıkan seslere  sis - de  siste ünlü (sesli), çeşitli engellere uğrayarak çıkan seslere  hafif - ce  hafifçe ise ünsüz (sessiz) harf denir.  alış - gan  alışkan  kıs - ganç kıskanç SES BĠLGĠSĠNE BAĞLI YAZIM YANLIġLARI  kaç - dı  kaçtı 1. Ünsüz YumuĢaması (Ünsüz DeğiĢimi) ! UYARI Türkçedeki p, ç, t, k sert süreksiz ünsüzlerden biriyle Yazım yanlışları genellikle yumuşama ve benzeşme biten bir kelimenin sonuna sesli ile başlayan bir ek kuralına uyulmamaktan kaynaklanır. geldiğinde, kelimenin sonundaki sert süreksiz yu- Sanatcı başarılı olmakdan korkmamalıdır. muşayarak p (b), ç (c), t (d), k (g, ğ) olur.  yüzgeç - i  yüzgeci, Örnek Soru  konak - a  konağa, Rıhtım suları benim aydınlığımdı  senet - in  senedin,  batık - a  batığa I Ben kalırdım sular iterdi beni Ancak tek heceli sözcüklerin bazıları bu kurala uymaz. II  geç - e, küp - e, süt - e Yalnızlığına gemilerin rıhtımlardan Yabancı kelimelerin çoğu ünsüz yumuşamasından III IV etkilenmez.  sanat - a, hukuk - u, şöhret - i Gemiler o eski ihtiyar gemilerdi V Özel isimlerde bu kural yazımda uygulanmaz, oku- mada uygulanır. Bu dizelerde geçen altı çizili sözcüklerle ilgili  Karabük - ü yazılır, Karabüğü diye okunur. olarak aĢağıda belirtilenlerden hangisi doğru- dur? A) I. sözcükte, herhangi bir ses olayı yoktur. B) II. sözcükte, ünlü değişmesi görülmektedir. C) III. sözcükte birden fazla ses olayı vardır. D) IV. sözcükte, ünsüz benzeşmesi vardır. E) V. sözcükte, ünlü daralması vardır. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE Çözüm Örnek Soru AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlıĢı III. cümlede geçen sözcüğün ses olayına uğrama- vardır? dığı hali “yalın-ız-lık-ın-a‟‟ dır. “ı‟‟ ünlüsü düşmüş, “k” A) Aradığın bilgiyi, ansiklopedinin 6‟ncı cildinde 182 ünsüzü de yumuşamıştır. Diğer sözcüklerle ilgili bilgiler ise yanlıştır. bulabilirsin. B) Mektubuna “Sayın Başbakan” diye başlayabilir- Yanıt C sin. GENELKPSS YETENEK Örnek Soru C) Konser yarın akşam saat 20.30‟a ertelenmiş. GENEL KÜLTÜR Kükürt rengindeki ağzı gecenin D) 1975‟de liseyi, 1979‟da üniversiteyi bitirmiş. E) 22 Mart Pazartesi günü göreve başlayacakmış. I II Üfürdü huysuz karanlıkta Çözüm D seçeneğinde bir ünsüzün sertleşmemesi, yazım III yanlışına neden olmuştur. O sayı 1975‟te diye yazıl- Bu dizelerde geçen numaralanmıĢ sözcüklerde malıdır. aĢağıdaki ses olaylarından hangileri vardır? Yanıt D I II III Ünsüz 3. Ses (Ünlü-Hece) DüĢmesi A) değişmesi Ünlü Ünsüz İkinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan bir söz- Ünsüz düşmesi benzeşmesi cüğe ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde dar ünlü B) düşer. benzeşmesi Ünlü Ünsüz Ünsüz düşmesi benzeşmesi ! UYARI C) Kimi sözcükler çekim eki aldıklarında ünlü düşmesi değişmesi Ünsüz Ünsüz olur. Ünsüz yumuşaması değişmesi  şekil - ini  şeklini D) benzeşmesi  resim - in  resmin Ünsüz Ünsüz Ünlü  karın - ı  karnı E) değişmesi değişmesi  oğul - u  oğlu düşmesi  Onun ömürü bu köyde geçti cümlesinde Ünlü Ünsüz düşmesi benzeşmesi “ömürü” sözcüğünün yazımı yanlıştır. Doğ- rusu “ömrü” olmalıydı. Çözüm “renk” sözcüğünde ünsüz değişmesi (yumuşaması), “ağız” sözcüğünde ünlü düşmesi, “karanlıkta” sözcü- ğünde ünsüz benzeşmesi vardır. Yanıt A www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA ! UYARI Örnek Soru Kimi sözcükler yapım eki aldıklarında ünlü düşmesi olur. Yaşlı insanları görmezden gelivor, onları fark etmekte  sıyır - ık  sıyrık I II  sızı - lamak  sızlamak  yanıl - ış  yanlış zorlanıyorsanız Karabük‟te açılan “Onlarda Gençdi” 183  yalın - ız  yalnız  kıvır - ım  kıvrım . III IV V  devir - im  devrim adlı sergi fikrinizi değiştirebilir. ! UYARI Bu cümledeki numaralanmıĢ sözlerden hangileri “Etmek, olmak‟‟ yardımcı eylemleri kimi ad soylu yanlıĢ yazılmıĢtır? sözcüklerle birleştiğinde ses düşmesi olur.  sabır - etmek  sabretmek A) I. ve lI. B) I. ve III. C) II. ve III. GENEL YETENEK  kahır - oldum  kahroldum  seyir - etmek  seyretmek D) III. ve IV. E) IV. ve V. KPSS GENEL KÜLTÜR  kayıp - olmak  kaybolmak  kayıt - etmek  kaydetmek Çözüm Bu cümlede IV. ve V. sözcükler yanlış yazılmıştır. ! UYARI Doğrusu “Onlar da Gençti” biçimindedir. Bu cümle- Kimi iki ad soylu sözcük birleştiğinde ünlü düşmesi de “de” bağlacının ayrı yazılmaması ve sertleşme olur. Buna Ünlü AĢınması denir. kuralına uyutmamasından kaynaklanan bir yazım  ne - için  niçin yanlışı vardır.  ne - asıl  nasıl  kayın - ana  kaynana Yanıt E  kahve - altı  kahvaltı 4. Ses (Ünlü) Türemesi  cuma - ertesi  cumartesi Bazı sözcüklerin küçültülmesi ya da pekiştirilmesin- de ünlü türeyebilir. Bazı kelimeler son sesteki çift ! UYARI ünsüzleri arasında dar ünlü türer. „„-idi, -imiş, -iken, -ise‟‟ ek eylemleri eylemlerle bir-  Emr  emir leştiğinde başlarındaki „„i‟‟ ünlüsünü yitirirler.  kahr  kahır  geliyor - idi  geliyordu  bir - cik  biricik  okuyacak - imiş  okuyacakmış  sap - sağlam  sapasağlam  çalışır - ise  çalışırsa  gül - cük  gülücük  koşar - iken  koşarken  az-cık  azıcık 5. KaynaĢma Türkçe sözcüklerin kök ve gövdelerinde iki ünlü yan yana bulunmaz. Ünlü harfle biten bir kelimenin ya da ekin sonuna ünlü harfle başlayan bir ek gelirse araya „„n, s, Ģ, y‟‟ harflerinden biri girer.  anne - e  anneye  soba - in  sobanın  altı - ar  altışar  Masanın çivisi çıkmış.  Çeşmenin suyu akıyor. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE Örnek Soru ! UYARI Sanat hayatının ilk devresinde çoğu sanatçı gibi o Bu kural özel isimlerde uygulanmaz da romantizm hareketinin başında bulunur.  İstanbul 184 Bu cümlede aĢağıdaki ses olaylarından hangisi  Safranbolu yoktur? GENELKPSS YETENEK A) Kaynaştırma ünsüzü 6. Ünsüz Türemesi (Ünsüz ĠkizleĢmesi) GENEL KÜLTÜR B) Ünlü düşmesi C) Ünsüz yumuşaması “etmek, olmak” yardımcı eylemleri ad soylu kimi D) Ünsüz sertleşmesi sözcüklerle birleşince, ad soylu sözcüğün son ünsü- zü bir kez daha türer. Buna ünsüz türemesi denir. E) Ünlü türemesi  his - etmek  hissetmek  hal - oldu  halloldu Çözüm  zan - etti  zannetti devir  ünlü düşmesi,  af - etti  affetti hayatının  kaynaştırma, çok - u  ünsüz yumuşaması, ! UYARI sanatçı  Ünsüz sertleşmesi vardır. Ünsüz türemesi görülen sözcükler bitişik yazılır. Ünlü türemesi görülen sözcük yoktur. Yanıt E 7. Ses DeğiĢmesi Kökte Ünlü DeğiĢimi Bir etken nedeniyle bir sesin başka bir sese dönüş- Kimi sözcüklere „„-a‟‟ durum eki eklendiğinde, sözcü- mesine ses değiĢmesi denir. Türkçedeki -idi, - ğün kökündeki ünlü değişir. imiĢ, -ise, -ile; ünlü harflerle biten kelimelerle birle- Ben - a  bana şirken eklerin önlerindeki “i” sesi “y” sesine dönü- Sen-a  sana şür. Diğerleri de ünlü uyumuna uyar.  buralarda - idi  buralardaydı  gece - imiş  geceymiş Dudak Ünsüzleri BenzeĢmesi (n, b ÇatıĢması) Ünsüz DüĢmesi Türkçe sözcüklerde „„b‟‟ ünsüzü kendinden önce gelen Kimi sözcükler „„-cik‟‟ yapım ekini aldıklarında söz- „„n‟‟ ünsüzünü „„m‟‟ ünsüzüne çevirir. cüğün kökündeki son ünsüz düşer. Bu kuralın uygulanmadığı sözcüklerde yazım yanlışı  sıcak - cık  sıcacık vardır.  küçük - cük  küçücük  çenber - çember  ufak - cık  ufacık  anbar - ambar  minik - cik  minicik  tenbel - tembel  yüksek - elmek  yükselmek  tonbul - tombul  alçak - almak  alçalmak  çarşanba - çarşamba  penbe - pembe www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA Ünlü Daralması (Ünlü DeğiĢimi) TÜRKÇE SÖZCÜKLERLE ĠLGĠLĠ GENEL Düz geniş ünlülerle “-a,-e” biten bir sözcüğün arka- ÖZELLĠKLER sına „„-yor,-y‟‟ eki geldiğinde, bu düz geniş ünlüler daralır “-ı, -i, -u, -ü” olur. a) Türkçe sözcükler iki ünsüzle başlamaz. 185  bekle - yor  bekliyor Plan, tren, gram, spor…  dinle - yor  dinliyor  söyle - yor  söylüyor b) „„O-Ö‟‟ ünlüleri Türkçe sözcüklerin yalnızca ilk  okuma - yor  okumuyor hecesinde bulunur.  durma - yor  durmuyor Radyo, istasyon, yakamoz, salon, otobüs…  de - yor  diyor,  de - y - ecek  diyecek c) Türkçe sözcüklerin kökünde iki aynı ünsüz yan GENEL YETENEK  ye - yor  yiyor, yana bulunmaz.  ye - y - ecek  yiyecek Millet, hiddet, hürriyet, şiddet… KPSS GENEL KÜLTÜR Ulama d) Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmaz Ünsüzle biten bir sözcüğün arkasına, ünlü ile baş- Saat, şiir, saadet, aile, daima… layan başka bir sözcük geldiğinde, ilk sözcüğün son ünsüzü ile ikinci sözcük bitişikmiş gibi okunur. e) Türkçe sözcüklerde kimi yabancı ve yansıma Buna ulama denir. sözcükler dışında „‟j‟‟ ünsüzü bulunmaz.  Herkes evinin önünü temizlesin. Jilet, jandarma, jeton, nejla... Herke sevini nönü temizlesin. ! UYARI Ünsüzle biten bir sözcükle, ünlü ile başlayan bir sözcük arasında noktalama imi (işareti) varsa ula- ma yapılmaz.  Gelen, adamı şöyle bir süzdü. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE YAZIM KURALLARI ! UYARI BÜYÜK HARFLERĠN KULLANIMI Akrabalık adları küçük harfle başlar. Ancak akrabalık anlamı taşıyan sözcük, yakınlık derecesini bildirmek 186 1. Cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar. yerine, o kişinin lakabıysa o zaman büyük harfle  Bu sınavı mutlaka başarmalıyım. yazılır. GENELKPSS YETENEK 2. Şiirde yer alan her dizenin ilk harfi büyük yazılır.  Ahmet dayı GENEL KÜLTÜR Ne hasta bekler sabahı  Dayı Ahmet Ne taze ölüyü mezar Ne de şeytan bir günahı 7. Bölge, dağ, ova, deniz, göl, akarsu, orman, kıta Seni beklediğim kadar adları özel ismi belirtiyorsa büyük yazılır. (N. F.Kısakürek)  Karadeniz Bölgesi  Hasan Dağı 3. Özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır.  Marmara Denizi  Ekrem  Tuz Gölü  Taner  Asya Kıtası  Ayten  Ümmühan 8. Hayvanlara verilen isimlerin ilk harfleri büyük ya-  Yasin zılır.  Fatma  Tekir  Minnoş 4. Resmi yazılarda, saygı bildiren sözlerden sonra  Boncuk gelen ve makam, mevki, unvan bildiren sözcük- ler büyük harfle başlar. 9. Yapı, yapıt, ören yeri isimlerinin her kelimesinin  Sayın Başkan ilk harfi büyük yazılır.  Sayın Bakan  Yedi Uyurlar  Sayın Vali  Çamkoru  Saklı Kent 5. Hitap sözcükleri de büyük harfle başlar. 10. Ülke adlarının ilk harfi büyük yazılır.  Aziz kardeşim  Sevgili kızım  Türkiye  Iran  Yunanistan  Avusturya 6. İnsan isimleriyle kullanılan saygı ve unvanların 11. Paragraf içinde nokta, soru işareti ve ünlem işa- ilk harfi büyük yazılır. retiyle biten cümleden sonra başlayan sözcüğün  Ahmet Bey baş harfi büyük yazılır.  Zerrin Hanım  Tamirci Mustafa  Acaba ne diyecek, nasıl davranacaktı? Birden bağırdı: Dışarı çık! O kadar! www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA Örnek Soru ! UYARI 187 AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlıĢı Yön adları, kıta anlamında kullanılırsa büyük harfle vardır? başlar. GENEL YETENEK A) Dün, sokakta komşumuz doktor Ali Yüksel  Batı her dönemde Doğu‟ya üstün gelmiştir. KPSS GENEL KÜLTÜR Bey‟i gördüm. B) Öğretmen Candan Hanım doktora gidecekmiş. 15. İş yerlerini, çalışma odalarını gösteren levhalarda C) Sınıfımızdaki iki Ali‟den büyük olanı iyi bir spor- tek kelimeler büyük harfle başlar. Birden çok keli- meyle yazılanlarda sadece ilk harf büyük yazılır. cudur.  Müdür D) Ali Bey beni, kardeşi Orhan‟la tanıştırdı.  Başkan E) Amcamın teğmen olan küçük oğlu Ahmet,  Otobüs durağı  Yaya geçidi sınıfın en çalışkanıymış. 16. İki ve ikiden çok kelime ile oluşan dergi, gazete, kitap adları ve şiir başlıklarında “ve, ile” bağlaçla- Çözüm rı dışında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır. A seçeneğinde “doktor” sözcüğü, unvan olarak  Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi kullanıldığı için büyük harfle başlamalıdır. Diğerlerin-  Yaprak Dökümü de yazım yanlışı yoktur.  Otuzbeş Yaş Yanıt A 17. Kurum ve kuruluş adlarının tüm kelimelerinin ilk harfleri büyük yazılır. 12. Semt, mahalle, cadde, sokak, bulvar isimleri özel  Milli Eğitim Bakanlığı bir isme gelip yer anlamı veriyorsa büyük harfle  Emekli Sandığı başlar.  Abidinpaşa Lisesi  Cumhuriyet Bulvarı  Ankara Üniversitesi  Fakülte Caddesi  Okul Sokak 18. Gezegen adları coğrafi terim olarak kullanılırsa büyük harfle başlar. 13. Zarf üzerine yazılan her kelimenin ilk harfi bü-  Ay Dünya‟nın, Dünya da Güneş‟in uy- yük yazılır. dusudur.  Sayın Hüseyin Güngör Onun dünya kadar borcu var. Konya 19. Yer-yön adları özel isimden önce gelirse büyük, 14. Belirli bir zamanı bildiren tarihlerde ay ve gün ad- sonra gelirse küçük harfle başlar. larının ilk harfi büyük yazılır.  O, Doğu Karadeniz‟e gitti.  27 Temmuz 1989 Perşembe O, Karadeniz‟in doğusuna gitti.  29 Mayıs 2000  Okullar eylülde açılacak. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE Örnek Soru Örnek Soru İstanbul Üniversitesi‟nden birkaç öğrenci Batı AĢağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin I II III kullanımıyla ilgili yazım yanlıĢı yoktur? 188 Karadeniz‟e gidip Abant gölündeki kirliliğin nedenini A) Dün akşam Ceyda öğretmenle görüştüm. IV araştıracak. B) Öğrenciler Küre dağlarına gezi düzenliyor. V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisinin C) Atatürk bulvarı yarına kadar kapalı kalacak. yazımı yanlıĢtır? D) Sevda Hanım 1985‟te Ata Lisesi‟ni bitirir. GENELKPSS YETENEK A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Ahmet Bey, Sema hanımla görüşmeyecek mi? GENEL KÜLTÜR Çözüm Çözüm “Abant gölü” tek bir gölün adı olduğu için “göl” sözcü- A seçeneğinde “öğretmen”, B seçeneğinde “dağları- ğünün ilk harfi büyük olmalıdır. “Abant Gölü.” na”, C seçeneğinde “bulvarı”, E seçeneğinde “ha- nımla” sözcüklerinin ilk harfi büyük yazılmalıdır. Yanıt D Yanıt D Örnek Soru EKLERE BAĞLI YAZIM YANLIġLARI I. Yaz olimpiyatları genellikle Temmuz‟da yapılır. “-DE” EKĠ VE “DE” BAĞLACININ YAZIMI II. 3 haziranda festival alanında buluşalım. 1. “de” bağlacı kendisinden önce gelen sözcükten III. Çağlar Boyu, bu gelenek Anadolu‟da yaşamış- ayrı yazılır. Cümleye “diğerleri gibi, bile” anlamla- tır. rından birini katar, “de” bağlacını cümleden çı- IV. Tepeye tırmanan dağcılar, manzaraya hayran kardığımızda cümlenin yapısı bozulmaz.  Ahmet de vefasız çıktı. kaldı.  Sokakta da dikkatli olmalıyız. V. İlk sivil gazeteyi, Şinasi ve bir arkadaşı çıkardı. 2. İsmin hâl eki olan “-de” kendisinden önceki söz- cükle her zaman birleşik yazılır. Cümleye “bir yer- Yukarıdaki numaralanmıĢ cümlelerin hangilerin- de, zamanda, kişide bulunma, kalma” anlamla- de yazım yanlıĢı yoktur? rından birini katar. Cümleden çıkarıldığında cüm- lenin yapısı bozulur. A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.  Burada artık durmayalım.  Evde, işte, sokakta hep seni düşündüm. D) III. ve V. E) IV. ve IV ! UYARI Çözüm -de eki, çekim eki olduğu için özel isimlerle birlikte yazıldığında kesme imiyle ayrılır. I. cümledeki “Temmuz‟da”, II. cümledeki “haziran- da”, III. cümledeki “Boyu” sözcüklerinin yazımı yan-  Kitabım dün akşam Berk‟te kaldı. lıştır. Son iki cümlede ise herhangi bir yazım yanlışı  Haftaya Ankara‟da müzik festivali başlayacak. yoktur. Yanıt E www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA Örnek Soru ! UYARI 189 AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- Bağlaç olduğu halde bitişik yazılan ki‟ler vardır. lıĢı vardır? Bunlar; “mademki, halbuki, oysaki, meğerki, çün- GENEL YETENEK A) Nasıl oldu da beni hatırlayamadı, bir türlü anla- kü, sanki, belki” KPSS GENEL KÜLTÜR yamadım. ! UYARI B) O kadar çok çalıştı ki havanın karardığını fark “ki” nin bulunduğu sözcüğe -ler, -lar eki getirildi- ğinde sözcük anlamsız oluyorsa “ki” ayrı yazılır. etmedi.  Bir şey biliyor ki konuşuyor, (biliyor kiler = an- C) Bugün sinemaya gidelim, yarında size geliriz. D) Yarınki toplantıya kimlerin katılacağı belli değil lamsız)  Sokaktaki kavga büyüdü, (sokaktakiler = anlam- henüz. E) Geçmişte yaşanan tatsızlıkların unutulmasını lı) istiyordu artık. “ MĠ ” SORU EDATININ YAZIMI 1. “Mi” soru edatı kendisinden önce gelen kelime- Çözüm “Yarında” sözcüğünde “da” bağlaç olduğu için ayrı den ayrı yazılır. Kendisinden sonra gelen eklerle yazılmalıdır. birleşik yazılır.  Giden kardeşin mi? Yanıt C  Siz de gelir misiniz? 2. “Mi” edatı cümleye soru anlamı katsın veya kat- “KĠ” BAĞLACI VE “-KĠ ” EKĠNĠN YAZIMI masın her zaman ayrı yazılır. 1. Bağlaç olan “ki” kendisinden önce gelen sözcük-  Neşesiz oldu mu çekilmiyor. ten ayrı yazılır. Cümleleri birbirine bağlama gö- “ ĠLE ” EDATININ YAZIMI revini üstlenir. 1. “ile” edatı istenirse kelimeden ayrı yazılabilir.  Öyle çok çalışmış ki tüm sorulan cevapladı.  karga ile tilki 2. İlgi zamiri olan “-ki” kendisinden önce gelen ke-  anne ile çocuk limeyle her zaman birleşik yazılır. Ses uyumları-  öğrenci ile öğretmen na uymaz.  Sizinki ne zaman geliyor? 2. Ünsüzle biten kelimelere bitişik yazıldığında “-la” ve “-le” şekline gelir. 3. Sıfat türeten “-ki” kendisinden önce gelen keli-  insanla melerle her zaman birleşik yazılır.  çocukla  Dolaptaki gömlek, salondaki ayna...  kalemle  terlikle 4. Bazen “ki” bağlacı kendinden önce gelen öğenin  ekmekle güçlendirilmesi için kullanılır. Bu hâlde “ki” ayrı yazılır.  Siz ki bizim geleceğimizsiniz... www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 3. Ünlü ile biten kelimelerin sonuna getirildiğinde 4. İki veya daha çok kelimeden oluşan yer araya “y” kaynaştırma harfi girer. isimleri bitişik yazılır.  araba-y-la  Abidinpaşa 190  elbise-y-le  Şereflikoçhisar  kutu-y-la  Kırıkkale GENELKPSS YETENEK ĠDĠ, ĠMĠġ, ĠSE, ĠKEN EKLERĠNĠN YAZIMI 5. İsim ve sıfat tamlaması şeklinde oluşan ve GENEL KÜLTÜR Bu ekler önceki sözcüğe hem bitişik hem de ayrı kalıplaşan özel isimler bitişik yazılır. yazılabilir. Ancak genellikle bitişik yazılmaktadır.  Pamukova  akar iken  akarken  Elmadağ  gelmiş ise  gelmişse  gitmiş idi  gitmişti 6. Tamlama şeklinde oluşmuş ancak kalıplaş-  yapacak imiş  yapacakmış mamış özel isimler ayrı yazılır.  Türkiye Cumhuriyeti  Kardeş Gediği BĠRLEġĠK SÖZCÜKLERĠN YAZIMI KISALTMALARIN YAZIMI 1. Birleşik sözcükler farklı şekillerde yazılır. 1. Büyük harflerle yapılan kısaltmaların arasına Anlam kayması yoluyla oluşan birleşik söz- nokta konmaz. Kısaltmadan sonra gelen ekler cükler bitişik yazılır. kısaltmanın okunuşuna göre yazılır, kesme işa-  denizaltı retiyle ayrılır.  ayakkabı  Türkiye AB‟ye üye olmaya çalışıyor.  boyunbağı  THY‟nin İstanbul - Erzincan seferi başladı.  TDK‟nin yeni başkanı seçildi. 2. Birleşme sırasında bir ses olayı meydana gelmişse bitişik yazılır. 2. İlk harfi büyük, sonraki harfleri küçük kısaltmalar-  affetmek dan sonra nokta konur.  zannetmek  Dr.  hissetmek  Avk.  seyretmek  Prof.  Doç. 3. Sözcük türü kayması yoluyla oluşanlar bitişik yazılır. ! UYARI  kaptıkaçtı Küçük harflerle yapılan kısaltmalara gelen ekler,  gecekondu kısaltmanın açılımındaki okunuşuna göre yapılır.  Doktorun evi buradan çok uzaktı. Dr‟un evi buradan çok uzaktı. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA SAYILARIN YAZIMI Örnek Soru 1. Sayılar rakamla yazıldığı gibi yazıyla da yazılabi- 30 Eylül 2002 Çarşamba günü ABD‟nden ayrılan lir. Yazıyla yazıldığında sayı adları ayrı ayrı yazı- lır. I II III  İki yüz elli bin beş yüz yirmi  Üç yüz on dört kurtarma ekipleri yedi saat sonra Güneydoğu 191 IV 2. Ancak finanssal işlemlerde sayıların arasına sayı yazılmaması için birleşik yazılabilir. Asya‟daki felaket bölgesine gelir. GENEL YETENEK  Beşmilyonyüzyirmiüçbindörtyüz TL V KPSS GENEL KÜLTÜR 3. Sayılara getirilen ekler kesme imiyle (işaret) Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisinin ayrılır. yazımı yanlıĢtır?  Yarın Kızılay‟da saat 15‟te buluşalım.  4‟ten 2‟yi çıkarırsak, 2 kalır. A) I B) ll C) III D) IV E) V TARĠHLERĠN YAZIMI Çözüm Gün, ay ve yıl bildiren tarihler farklı şekillerde yazılabi- lir. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmaların oku-  27.07.1989 nuşuna göre yazılır. ABD diye okunduğu için son  30 Ekim 1996 ses “de” dir ve ek de buna göre gelmelidir. “ABD‟den” olmalıdır. ! UYARI Gün ve ay adlarının yanında rakam varsa büyük Yanıt C harfle başlatılır.  Berk, her pazar işe gider. Örnek Soru  Gelecek yıl haziran ayında tatile gideriz. AĢağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili söz-  27 Haziran Pazar günü KPSS var. cüğün yazımı yanlıĢtır? A) Son dönem şairleri bu antolojiye alınmamış. ĠKĠLEMELERĠN YAZIMI B) Voleybolcular otobüslerine bindiler. İkilemeleri oluşturan kelimeler ayrı ayrı yazılır. Ara- C) Kardeşi bu filmin yönetmenliğini üstlenmiş. larına herhangi bir noktalama işareti konmaz. D) Antırenör bugünkü çalışmayı erken bitirdi.  Aşağı yukarı iki yıl oldu. E) Bu zürafa hayvanat bahçesine yeni gelmiş.  Ağır ağır geliyor.  Çocuk yine saçma sapan konuşuyor. Çözüm “antırenör” sözcüğünün yazımı yanlıştır, doğru yazı- mı “antrenöre olmalıdır. Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE Örnek Soru Örnek Soru AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yan- AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eklerin yazımıy- lıĢı vardır? la ilgili bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? 192 A) AŞTİ‟den kalkacak olan otobüsler zamanında A) Geçen yıl 7‟nci Cadde‟de oturuyordum. hareket ediyor. B) Yazar,1975‟te Galatasaray Lisesi‟ni bitirir. B) Geçen yıl TDK‟nun yeni sözlüğünü almıştım. C) Pazartesi günü sizde bizimle gelin. C) Bu yıl İTÜ‟yü kazanan öğrenciler çok şanslıydı. D) Eylülün 12‟sinde yeni işine başlayacak. GENELKPSS YETENEK D) MEB‟in liselerde yapacağı sınavın tarihi belli E) İMKB‟den alınan bilgileri değerlendiriyoruz. GENEL KÜLTÜR oldu. E) TBMM‟nin yıl sonu toplantıları bir ay sürecek. Çözüm Çözüm C seçeneğinde “sizde” sözcüğünde “de” bağlaç olduğundan ayrı yazılmalıdır. B seçeneğindeki “TDK‟nun” kısaltmasında kısaltma “ke” ile bittiği için TDK‟nin” olmalıdır. Yanıt C Yanıt B Örnek Soru Örnek Soru AĢağıdaki tümcelerin hangisinde bir yazım yan- AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bütün sözcük- lıĢı vardır? ler doğru yazılmıĢtır? A) Elimden düşen kristal vazo param parça oldu. A) Yalnız kalmaktan pek hazzeden biri değilim. B) Kaynayan çaydanlık neşeli sesler çıkarıyordu. B) Hazırladığı sılaytlarla güzel bir sunum yaptı. C) Penguenlerle ilgili harika bir belgesel izledim. C) Çeliğin bu şarkısı uzun yıllar dillerden düşmedi. D) Gençlerin dilindeki tuhaf sözcükleri anlayamıyo- D) Çayda ki etkin madde “tein” adını taşır. E) Doktorlar obeziteyle mücadele etmeye çalışıyor. rum. E) Eskişehir de son derece temiz ve güzel bir şehir. Çözüm A‟da geçen “hazzeden”, B‟de “sılaytlarla”, C‟de “Çe- Çözüm ‟lik‟in”, D‟de “Çaydaki” sözcükleri yanlış yazılmıştır. A‟da geçen “paramparça” sözcüğü daima bitişik E‟de herhangi bir yazım yanlışı söz konusu değildir. yazılır. Bu sözcük bir ikileme değil, pekiştirme sıfatı- dır. Pekiştirme sıfatları asla ayrı yazılmaz. Yanıt E Yanıt A www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA YAZIMI KARIġTIRILAN BAZI SÖZCÜKLERĠN AġAĞIDAKĠ NUMARALI CÜMLELERDE YER DOĞRU YAZIMI ALAN YAZIM YANLIġLARINI BULUNUZ. acayip fark etmek nispet 1. Yazarın Kaynak yayınlarından çıkan \"Diyarba- 193 açıkgöz flüt olağanüstü kır'da Hoyrat, istanbul'da Martı sesleri*' roma- açıortay gardırop oratoryo nını okuyunca, tarihin sadece görünen olayları GENEL YETENEK aferin gecekondu ortaokul anlattığını düşündüm. gelebildi öğleyin KPSS GENEL KÜLTÜR affedersiniz gelişigüzel öğütmek 2. Doğu Anadolu bölgesinde tarımsal nüfus yo- gidedur övmek ğunluğunun fazla olması aşağıdakilerden han- aforoz gözaltı pantolon gisiyle açıklanabilir? ağır gözyaşı paragraf akciğer grup pardösü 3. Amerika'nın Boston kıyılarındaki unutulmaz hapşırmak pek çok sonbaharı anlatan satırları, oralara ilk ayak anaokulu hastane pek bastığım 1998 eylülünde yazmıştım. Şimdi ge- her şey perhiz ne bir eylül... Ama 2006 eylülü. Bir kaç gün antrenman herhangi bir poğaça sonra yeniden o unutulmaz sonbaharın yaşan- art herkes potansiyel dığı bölgede olacağım. hiçbir problem art arda hoşça kal profesör 4. Dalıcılar tarafından sualtı cenneti diye tanımla- ayaküstü hoşgörü program nan en önemli dalış bölgelerinden biride Sipa- başbakan ıskarta propaganda dan adası. başvurmak ıskonto psikolojik ıstırap rastgele 5. Rusların 3 Mart 1918 de ittifak Devletleri ile bazen ilkokul rastlamak Brest-Litovvsk antlaşmasını imzalamasıyla beyefendi ilköğretim sapsarı Kafkas Cephesi kapandı. bilinçaltı illüzyon sarımsak bir şey inisiyatif sıklet 6. 12 mart akşamı saat 19.00'da üç çocuğuyla ispat kampus stil birlikte Ali öğretmenin evine konuk olan Ayşe biraz kamuflaj sivrisinek hanım geceyi orada geçirdi. birçok şey kanepe suspus birçok kangren sürpriz kapitülasyon takdir birdenbire karakter tazyik birkaç karmakarışık terk etmek birtakım karnabahar tespih bisküvi kavanoz tespit kılavuz tıraş bordro kirpik travma brüt koleksiyon unvan bugün kooperatif üslup cankurtaran kral vazgeçmek çeyiz laboratuvar vurdumduymaz çıyan makine yapıver çiğ meyve yemekhane çikolata mirasyedi yeryüzü çiy misafirperver yılbaşı çöpçatan mönü zatürre denizaltı dershane deyince deyip döndürmek dövmek emretmek erozyon fantezi www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 7. TEK'nun yaptığı araştırmayı jüri üyesi onaltı 14. Akdeniz Fokunun nesli tükenme tehlikesiyle kişi destekledi. karşı karşıya. 194 8. Balıkesir milletvekili Hakan bey TBMM‟ndeki 15. Karadeniz bölgesinin en büyük dağlarından biri çalışmalara katılmadı. de Bolu dağlarıdır. GENELKPSS YETENEK 9. İstanbul tıp Fakültesi Dekanı Özcan Karasuı 16. Süpriz yapacak başka birini bulamamışdı. GENEL KÜLTÜR ATV‟nın 18 nisan günü düzenleyeceği panelde konuşma yapacak. 10. Çınar sokak, çiçek mahallesinin en temiz 4'ncü 17. Burunu kanayan küçük çocuk hemen hastane- sokağı seçildi. ye gitti. 11. Keçiören köprüsünden geçerken Yayla kalesi 18. Sabahları poaça yemek hoşuma gidiyor. gelenlere merhaba der. 12. Ünlü yazarın şimdiye kadar yirmi iki kitabı 19. Espiri yeteneği gelişmiş insanlar herkesi güldü- çıkdı. rür. 13. Sağlık bakanlığından 9 şubat sigarayı bırakma 20. Son romanlarında şehir çocuklarımda yalın bir günü dolayısıyla yazılı açıklama yapıldı. dille anlatır. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA NOKTALAMA ĠMLERĠ (ĠĢaretleri) c. Sıra gösteren rakamlardan sonra “-inci” ekinin 195 yerine kullanılır. NOKTA ĠMĠ (.)  5‟inci katta oturuyor. GENEL YETENEK a. Tamamlanmış haber cümlelerinin sonuna konur. 5. katta oturuyor. KPSS GENEL KÜLTÜR  Yarın sinemaya gideceğim. d. Büyük sayıların okunmasında kolaylık sağlamak amacıyla bölümleri gösteren rakamlar arasına b. Bazı kısaltmaların sonuna konur. konur.  Prof.  1.243.465.872  Dr.  125.255.364  İst. e. Gün, ay ve yıl gösteren tarihlerin arasına konur. ! UYARI  1.05.1961 Büyük harfle yapılan kısaltmaların arasına veya  12.10.1975 sonuna nokta konmaz.  NATO f. Saat ve dakika bildiren sayıların arasına konur.  IMF  08.30  ABD  12.15  TBMM  17.45  UNICEF  AB g. Matematikte çarpma işareti olarak kullanılır.  4.2=8 Örnek Soru AĢağıdaki cümlelerin hangisinde nokta (.) yanlıĢ VĠRGÜL ĠMĠ (,) kullanılmıĢtır? 1. Cümlede sıralanan eş görevli sözcük veya sıralı A) Sadece şunu bil: Seni çok seviyorum. B) Bir insan yeri geldiğinde susmasını da bilmelidir. cümlelerin arasında kullanılır. C) Çok uzak memleketlerin havasını getirdim bura-  Seni, sesini, gözlerinin rengini unutamadım. ya. (eş görevli sözcük) D) Her taraf şiddet, her taraf yalan, her taraf ka-  Bugün telefon etti, seni sordu. (sıralı cümle)  Duraksadı, düşündü sonra çekti gitti. (sıralı bus. E) Biri sesleniyor; ama kim olduğunu çıkaramıyorum. cümle) Çözüm 2. Cümlenin bir öğesinden sonra gelen ara söz ve- D seçeneğinde yüklem yoktur. Cümle “her taraf söz- ya ara cümleleri ayırmak için virgül kullanılır. cüğüyle sıralanmıştır.  Fatih, İstanbul‟un o koca fatihi, birden kükredi. Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 3. Anlamı güçlendirmek için tekrarlanan kelimelerin NOKTALI VĠRGÜL ĠMĠ (;) arasına virgül konur. 1. Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için noktalı vir-  Bu sahillerin seslenir her yerinden gül kullanılır. 196  Derinden, derinden, derinden  At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.  Hazin günlerin derbeder musikisi (Y.K. Be-  Gel dersin, gelmez; git dersin, gitmez. yatlı)  Doluya koydum, almadı; başa koydum dol- madı. GENELKPSS YETENEK 4. Sayıların yazılışında, ondalık bölümleri ayırmada 2. Öğeleri arasında virgül bulunan birleşik cümle- GENEL KÜLTÜR kullanılır. lerde virgülle ayrılan sözcükler arasına noktalı  125,3 virgül konur.  1.367,8  45.142,6  Bizim evden annem, babam, kardeşim; onla- rın evden ablası, annesi ve kardeşi geldi. 5. Seslenme ve hitap anlamı veren sözcüklerden  Turnuvaya Asya‟dan Irak, İran; Afrika‟dan Mı- sonra virgül konur. sır katıldı.  Sayın Başkan, 3. Birbirlerine bağlaç ile bağlanmış ve virgül ile ay-  Sevgili Kardeşim, rılmış iki cümle ile diğer cümle arasına konur. 6. Ret veya kabul bildiren sözcüklerden sonra kul-  Öğleden beri buradayım; ne gelen var, ne gi- lanılır. den var.  Evet, ben de sizinle aynı düşüncedeyim.  Sebze ucuz; ancak alan yok.  Yok, bu iş böyle olmaz. Örnek Soru 7. Cümlede anlam karışıklığını önlemek için kulla- AĢağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı virgül nılır. (;) yanlıĢ kullanılmıĢtır? A) Bütün gün çalıştı; ancak hiç yorulmadı.  Genç, hemşireden bir bardak su istedi. B) Çok okuyan bilmez; çok gezen bilir. C) Manavdan elma, armut; pırasa, lahana aldı. D) Sizden şunu istiyorum; ders çalışın. E) Babasını gördü; ayağa kalktı. Çözüm Noktalı virgül, bağlaçlardan önce, farklı tür ve grupla- rı ayırmada, anlamca birbiriyle ilişkili cümlelerin arasında kullanılır. A, B, C, E seçeneklerinde doğru kullanılmıştır. D‟de ise açıklama yapıldığı için noktalı virgül yerine iki nokta kullanılmalıdır. Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA Örnek Soru 5. Tırnak içine alınmış alıntı cümlelerden önce kul- 197 Dünya üzerinde ; çok önemli iki kavram vardır ki lanılır.  Öğretmenim: “Her dersin öğretmeni, önce GENEL YETENEK I Türkçe öğretmenidir.” derdi. bunla dünyaya hükmeder : kılıç ve düşünce. Kılıç, KPSS GENEL KÜLTÜR ! UYARI II III IV İki noktadan sonra verilen örnekler sözcük halin- eninde sonunda düşünceye yenilir. deyse sözcüğün ilk harfi küçük başlar. V  Her şeyi vardı: araba, ev... Bu parçadaki numaralanmıĢ noktalama iĢaretle- rinden hangisi yanlıĢtır? Örnek Soru A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V. Gitmeden önce son sözü şu oldu ( ) Beni hiçbir za- man unutmayın. Çözüm Bu cümlede ayraçla ( ) boĢ bırakılan yere hangi İlk işaret yanlıştır. Burada kesinlikle noktalı virgül noktalama iĢareti getirilmelidir? değil nokta kullanılır. Diğer noktalama işaretleri doğ- A) Virgül (,) rudur. B) Noktalı virgül (;) C) Nokta (.) Yanıt A D) iki nokta (:) E) Ünlem (!) ĠKĠ NOKTA ĠMĠ (:) 1. Kendisinden sonra açıklama yapılacak veya ör- Çözüm Cümlede bir açıklama yapılacaktır. Son sözün ne ol- nek verilecek cümlelerin sonuna konur. duğu açıklanacağı için parantezle boş bırakılan yere  Başarılı olmanın tek şartı vardır: Çalışmak. iki nokta (:) getirilmelidir.  Ölmeden önceki son sözü şu oldu: Sizi sevi- Yanıt D yorum. 2. Bir cümlede sayısı verilen maddeleri sıralamada kullanılır.  Ticaret ikiye ayrılır: a. İç Ticaret b. Dış Ticaret 3. Sıralamada yazar adı ile eser adı arasına konur.  Necip Fazıl Kısakürek: Kaldırımlar 4. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.  15:3=5  120:4=30  360:10=36 www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE Örnek Soru Örnek Soru AĢağıdaki cümlelerin hangisinde, ayraçla göste- Geçen gün mahalleden bir dostumla buluştum. rilen yere iki nokta (:) konmalıdır? I 198 A) Öyle bir maç ki ( ) eksiklerimizi, yetersizliklerimi- Akşama kadar oturduk. Okuldan, kızlardan söz ettik. zi açıkça gösteriyor. II III IV Sonra hiçbir şey olmamış gibi ayrıldık mutlu bir şekil- B) İletişimde ölçüsüzlük dediğimiz şey ( ) sanat ha- de… berlerinde olduğu gibi spor haberlerinde de ken- V dini göstermiştir. Bu parçadaki altı çizili noktalama iĢaretlerinden GENELKPSS YETENEK C) Öğretmenlere düşen görevlerden biri de ( ) öğ- hangisi yanlıĢ kullanılmıĢtır? GENEL KÜLTÜR renciler arasındaki üstün yetenekli gençleri bulup A) l. B) II. C) III. D) IV. E) V. yönlendirmektir. D) Son dönemde onu bu kadar huzursuz ve mut- Çözüm suz ( ) görmemişti. Yüklemi olan cümlelerden sonra üç nokta (...) kulla- E) Bu tartışma onun şu iki yönünü açığa çıkarmıştır nılmaz. V. noktalama işaretinin olduğu cümlede yük- ( ) Eleştirilere karşı hoşgörüsüz olma ve duygu- lem “ayrıldık” olduğu için üç nokta yerine nokta larını denetleyememe. kullanılmalıdır. Çözüm Yanıt E E seçeneğinde iki yönün ne olduğu sonradan veril- diği için parantezle boş bırakılan yere iki nokta Örnek Soru AĢağıdaki dizelerden hangisi bitmemiĢ cümle gelmelidir. durumundadır? A) Serpilen aydınlıkta dalların arasından Yanıt E Büyülenmiş bir ceylan gibi bakıyor zaman ÜÇ NOKTA ĠMĠ (...) 1. Başka kaynaklardan alıntı yapıldığında baş taraf- tan çıkarılan bölümü belirtmek (öncesi olduğunu) için kullanılır. B) Önde zeytin ağaçları arkasında yar  “... Türkçenin çekilmediği yerler vatandır; an- Sene 1946, mevsim sonbahar cak çekildiği yerler vatanlıktan çıkar.” C) Eşya aksetmiş gibi tılsımlı bir uykudan 2. Bitirilmemiş (eksiltili, yüklemsiz) cümlelerin so- Sarmaşıklar ve böcek sesleri sarmış evi nuna konur. D) Ateşimden yanarken dalları ağaçların  O kadar yorgunum ki... Gözlerimin sel gibi yaşı çağlar ardımdan  Bazen eski günleri hatırlıyorum da... E) Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek 3. Kaba sayıldığı veya açıklanmak istenmediği için Bizim diyarımız da bin bir baharı saklar yazılmayan kelimelerin yerine konur.  Kendisini... zorlamış.  H... bu konuda bir mektup yazmış. Çözüm 4. Benzer örneklerin devam ettiğini göstermek için B seçeneğinde “önde zeytin ağaçları arkasında yar” kullanılır. cümlesinde yüklem olmadığı için cümle bitmemiştir  Masanın üzerinde her şey vardı: kitaplar, def- ve sonuna üç nokta (...) konmalıdır. terler, kalemler, kâğıtlar... Yanıt B www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA SORU ĠMĠ (?) Örnek Soru 199 1. Soru bildiren cümlelerin sonuna konur. AĢağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna ünlem (!) getirilmelidir? GENEL YETENEK  Eve gidecek misin? A) Bunu bana nasıl yaparsın anlamış değilim  Ne zaman tükenecek bu yollar arabacı? B) Masadakilerden yalnızca birini al KPSS GENEL KÜLTÜR C) Bugünkünü ötekilerden daha çok beğendim 2. Verilen bir bilgideki şüpheyi belirtmek veya bir D) Benimkinin sayfalarında renkli resimler var söze inanılmadığını belirtmek için parantez için E) Bu da her yönüyle seninkine benziyor de kullanılır.  Öyle hızlı gitmiş ki bir saatlik yolu on dakika- Çözüm da (?) yürümüş. A seçeneğinde cümlede bir şaşkınlık dile getirildiği için cümle sonuna ünlem işareti getirilmelidir. 3. Bilinmeyen yılların yerine kullanılır.  Hoca Ahmet Yesevi (?-1186) Divan-ı Hik- Yanıt A met‟in yazarıdır. ÜNLEM ĠMĠ (!) Örnek Soru 1. Sevinç, kıvanç, acı ve korku bildiren ünlem cüm- AĢağıdaki cümlelerin hangisinde soru iĢareti (?) yanlıĢ kullanılmıĢtır? lelerinin sonuna konur. A) Son kitapla ilgili belli bir tarih belirledin mi?  Helâl sana! Gemiyi hemen terk edin! B) Okuldaki öğretmenlerle ne zaman görüşe- 2. Söylev ve hitabetlerde kullanılır. ceksin?  Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz‟dir. İleri! C) Son sınavdan kaç aldığını biliyor musun?  Ey Türk gençliği! D) Ne zaman gelir, ben de bilmiyorum? E) Bu konuyu sen de konuşmuş muydun onun- 3. Küçümseme, yerme amacıyla kullanılan bir keli- menin sonunda parantez içinde kullanılır. la?  İsteseymiş hemen bitirilmiş. (!)  Çok gayret ettiğinizi (!) biliyorum. Çözüm D seçeneğinde u cümlenin” bütününe bakmak gere- KISA ÇĠZGĠ (Tire) (-) kir. Bütününde soru anlamı taşıyan bir ifade yoktur. 1. Yazılarda satır sonuna sığmayan kelimeler hece- Cümle “Ne zaman gelir” şeklinde olsaydı soru işareti gelebilirdi ancak yüklem soru anlamı vermemektedir. lerinden bölündüğünde kısa çizgi konur. Hece bölmemeye dikkat edilmelidir. Yanıt D 2. Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihlerini gösteren rakamlar arasına konur.  1914-1918 arasında Birinci Dünya Savaşı ol- du. www.yorungeakademi.com.tr