Yörünge Akademi Türkçe SoruBankası

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 3. Cümle içindeki ara söz veya ara cümle iki kısa 3. Cümlede vurgulanmak istenen herhangi bir söz- çizgi arasına alınır. cük tırnak içinde gösterilir.  Sema -üst kattaki komşumuz- taşınmış.  On yıl geçmesine rağmen hâlâ o “kadını” 200 unutamadı. GENELKPSS YETENEK 4. Kelimeleri hecelere ayırmak için kullanılır. KESME ĠMĠ („) GENEL KÜLTÜR  bek-le-ye-ce-ğim 1. Özel adlardan sonra gelen çekim eklerini ayır-  o-kul, ki-tap  te-le-viz-yon mada kullanılır:  Yakup Kadri‟nin Yaban‟ı Kurtuluş Savaşı dö- 5. Arapça ve Farsça tamlamalar ile birleşik kelime- lerdeki kök ve ekleri göstermek için kullanılır. nemini anlatır.  Divan-ı Hümayun  Tekalif-i Milliye 2. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kesme işaretiy- le ayrılır. 6. İki veya daha çok ülke, dil, millet arasındaki bağı  KKTC‟yi her alanda destekliyoruz. belirtmek için kullanılır.  Yarın ABD‟ye gidecek.  Almanca - Türkçe Sözlük,  Ankara - Erzurum tren seferleri, 3. Her türlü rakamdan sonra gelen ekler kesme işa-  Ural - Altay dil ailesi retiyle ayrılır.  36‟nın ortak bölenleri nelerdir?  Sen 9‟uncu sınıfta mı okuyorsun? TIRNAK ĠMĠ (“ ”) ! UYARI 1. Başkalarına ait sözler tırnak içine alınır. Özel isimlere gelen yapım ekleri, çokluk eki ve bu eklere eklenen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrıl-  Ali, ustasına: “Yarın işe gelmeyeceğim.” dedi. maz. Bu ekler genelde “-il, -li, -lu, -lü, -ca, -ce”  Öğretmen: “Haftaya sınav yapacağım.” dedi. ekleridir. 2. Cümlede geçen kitap, dergi, eser adları tırnak  Ankaralıdan, Konyalım, Amerikalılar, İngilizce içinde gösterilir.  Dün Alilere gittim.  Yakup Kadri “Yaprak Dökümü” romanında bir  Almanlar, Türkmenler ailenin trajedisini anlatır.  Yakup Kadriler ! UYARI 4. Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek  Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen için kullanılır:  Osmanlılarda kadı‟nın önemli bir yeri vardır. eklerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapı-  Pencereden kah seyrediyorum. lan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır. 5. Seslerin konuşma sırasında ya da şiirde vezin  kg‟dan, PTT‟ye gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:  Sonunda nokta bulunan kısaltmalar, kesme  N‟apalım, işaretiyle ayrılmaz.  n‟eylersin,  vb. leri, mad. si, Alm. dan, İng. yi,  n‟etsin,  Vardı m‟ola sevdiğim yurduna www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA Örnek Soru Örnek Soru Doğup büyüdüğüm bu kente yolum düştüğünde geride kalmış yaşamımın (I) bir başka boyutunu İstanbul‟da turizme açık dört fener bulunuyor ( ) 201 aradım buldum: Tarihsel kalıntılar (II) yerel, küçük el Anadolu ( ) Rumeli ( ) Şile ve Yeşilköy fenerleri () sanatları (III) her hafta kurulan pazar (IV) yöresel Anadolu Feneri ( ) çevre düzenlemesi yapılan ve giysiler (V) yemekler... ziyarete açık olan fenerlerin başında geliyor. Bu parçadaki numaralanmıĢ yerlerden hangisine herhangi bir noktalama iĢareti koymaya gerek Bu parçanın ayraçlarla ( ) boĢ bırakılan yerlere yoktur? aĢağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla A) l. B) II. C) III. D) IV. E) V. getirilmelidir? Çözüm A) (:) (.) (.) (.) (.) B) (.) (.) (.) (...) (:) GENEL YETENEK (I) nolu yere tamlama oluşturduğu için herhangi bir C) (;) (,) (,) (.) (.) D) (:) (,) (;) (.) (,) noktalama işareti gelmez. E) (;) (.) (.)(…) (.) KPSS GENEL KÜLTÜR Yanıt A Çözüm AYRAÇ (Parantez) ĠMĠ ( ) I. cümle kendinden sonra açıklama yapılan cümle- 1. Cümledeki açıklayıcı sözcüklerin başına ve so- dir. Bu bakımdan ilk boşluğa iki nokta konur. Eş görevli sözcüklerin arasına virgül konacağından nuna konur. Tek bir sözcük dahi olsa ayraç içine ikinci ve üçüncü boşluğa virgül, yargı tamamlandı- alınır. ğından dördüncü boşluğa nokta konur. Son boşluğa  Namık Kemal, farklı dallarda da (roman, ti- konması gereken işaret de virgüldür. yatro...) önemli eserler vermiştir. Yanıt A 2. Cümle içindeki bir sözcüğün eş anlamlısını be- Örnek Soru lirtmek için kullanılır.  Hükümet su sorununu çözmek için radikal AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama (kökten) çözümler arıyor. yanlıĢlığı söz konusudur? SIRA NOKTALAR (…) A) Arpalar, buğdaylar yavaş yavaş olgunlaşı- Alıntılarda atlanan bölümleri belirtmek için sıra nokta yor. kullanılır. B) Satirik (eleştirel) şiirlerin bazıları çok güzel- dir. C) Çocuk, simsiyah gözleri olan, sevgiyle gü- lümsüyor. D) Moğolca‟nın bazı özellikleri dilimize benzer. E) Odada kırık dökük eşyalar, elektronik alet- ler... Çözüm A, B, C ve E seçeneklerinde noktalama yanlışı yok- tur. D‟de ise kesme işareti („) yanlış kullanılmıştır. Yapım eki almış özel isimlerde, kesme işareti kulla- nılmaz. Bu sözcük “Moğolcanın” diye yazılmalıdır. Yanıt D www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 SES, YAZIM, NOKTALAMA 1. 4. Sanatçının Anadolu‟yu bütün yönleriyle gözler I. Sevginin küçücük görünümünden sıcacık I 202 bir hikâye çıkardığını görmüştüm. önüne sermetken çekinmeyişinde, Anadolu‟ya II II. Ufacık dedikodular bile büyük bir aileyi da- duyduğu sevginin etkisi büyüktür. Kendisi, ğıtmak için yeterli olur. III III. Evlerin minicik saçaklarından yere kadar eksiklik ve aksaklıklara göz yuman bir sevgiden-. IV buzlar sarkıyordu. se, bu yanları araştıran, ortaya koyan gerçekci GENELKPSS YETENEK IV. Araba, büyücek bir binanın önünde sarsıla- V GENEL KÜLTÜR rak durdu. sevgiden yanadır. V. Mahallenin daracık sokaklarında çeşitli Bu parçada numaralanmıĢ sözlerden hangi- oyunlar oynardık. sinin yazımı yanlıĢtır? Yukarıdaki numaralanmıĢ cümlelerin hangi- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. sinde yazım yanlıĢı vardır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 2. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- 5. (I) Çocuklarda disiplin ve hoşgörü birlikte olma- lıĢı vardır? lıdır. (II) Unutulmamalıdırki çocuk, hayatının ilk A) Bu ciddi bir konu, dedikodu değil. gününden beri öğrenme sürecinde olan bir var- B) Karanlık bir gece vakti bir kaç kişi seni lıktır. (III) Öğrenme sürecinde olan kişi sık sık sordu. hata yapar. (IV) Mühim olan bu hataların çocu- C) Telli duvaklı gelin olmak hepsinin hayaliy- ğa gerekli açıklamaları yaparak öğrenmeyle de- di. ğiştirilmesidir. (V) Çocuğa aşırı disiplin uygu- D) Mutluluk hazzını duymak için tüm acılara lanması, çocuğun bazı noktalarda sıkılmasına katlandı. neden olur. E) Şiirin özelliği de zor anlaşılır olmasıdır. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin hangisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 3. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde ayrı yazıl- 6. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- ması gereken “de” bitiĢik yazılmıĢtır? lıĢı vardır? A) İki çeşme oldu özleminle gözlerim. A) Yaz başıydı gittiğinde, ardından çok ağla- B) Sen ki baştan başa neşe dolusun şimdi. dım. C) Sevgi sınırsız bir minyatürdür tablo örneği. D) Yeni bir hayata niye başladın, nasıl başla- B) En zor günümde yanımdaydı. dın? C) Sessizce alacak yerini nesnelerin dünya- E) Her seferinde anlında kara bir leke... sında. D) Önceki şiirlerimde hiç kullanmadığım söz- cükler var. E) Günü gelir bende alır başımı giderim. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 7. Ortalık ağarıvor, şehrin meydanı, gittikçe dolu- 10. Espri yeteneği gelişmemiş insanlara süpriz yordu. Bu cümlede altı çizili sözcüklerde görülen I II III ses olayları sırasıyla aĢağıdaki seçenekler- den hangisinde verilmiĢtir? yapmak hoş olmayabilir. Pek çok dostum bu A) Ünlü daralması - Ünsüz benzeşmesi B) Ünsüz değişimi - Ünsüz benzeşmesi IV 203 C) Ünsüz değişimi - Ünsüz türemesi yüzden arkadaşlarıyla sorunlar yaşamıştır. D) Ünlü düşmesi - Ünsüz değişimi E) Ünsüz türemesi - Ünsüz düşmesi V Bu parçada numaralanmıĢ sözcüklerden hangisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 11. GENEL YETENEK I. Bir dost bulamadım, gün akşam oldu. II. Abdal oldum, şal giyindim her zaman. KPSS GENEL KÜLTÜR III. Dalgın duyuyor rüzgârın ahengini sal sal. 8. AĢağıdaki cümlelerde geçen bileĢik sözcük- IV. Baktım süzülüp geçti açıktan iki sandal. lerden hangisinin yazımı yanlıĢtır? V. Geçmiş gecelerden biri durmakta derin de. A) Sabır edemeyen insanlar başarılı olamaz. Yukarıdaki numaralı dizelerin hangisinde ya- B) Kutsal bildikleri her şeyi reddetmişlerdi. zım yanlıĢı vardır? C) Onu geç bir saatte terk etmişti. D) Ona karşı hissettiklerini anlattı. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Son sorunumuzu da amcam halletmişti. 9. (I) Olay Antalya İli Kaş ilçesinin Beymelik kö- 12. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- yünde geçer. (II) Babasından kalan tarlanın dört lıĢı yapılmıĢtır? dönümünü komşusuna satmış olan Karabibik kalan sekiz dönümlük kısmı Yosturoğlu‟na kap- A) Havalar ısınınca çevre illere de geziler tırmamak için direnmekdedir. (III) Komşu Ter- düzenlenecekmiş. me köyündeki rum bakkal Yani‟den borç alarak bir öküz satın alır. (IV) Bir ay boyunca tarlasını B) Dereceye giren öğrencilere, diploma töre- sürer. (V) Yosturoğlu da aralarındaki çekişmeyi ninde ödül verilecekmiş. unutup Karabibiğin kızı Huri‟yi yeğeni Hüseyin‟e ister ve her şey düzene girmeye başlar. C) Sınıflardaki öğrenci sayısını azaltmak için gelecek yıl okulumuz da yeni bir düzen- Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- leme yapılacakmış. gisinde yazım yanlıĢı yoktur? D) Bakanlık yetkilileri önümüzdeki hafta oku- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. lumuzu ziyaret edecekmiş. E) Okuldan öğrenim durumunu gösteren bir belge de alması gerekiyormuş. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 13. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- 15. Topu topu bir tane yol vardı, nasıl kayboldunuz. lıĢı yapılmıĢtır? I A) Kenger Kuşu, Muğla‟nın Gökova ilçesin- diye sormayın, bunu başardık. Örneğin yol bir- 204 de ormanda yaşadığına inanılan bir kuş- den ikiye ayrılıyordu ve biz hiç aksatmadan tur. II GENELKPSS YETENEK B) Mevlânâ denince hemen herkesin aklına yanlış yola giriyorduk. Bir süre ilerledikten GENEL KÜLTÜR öncelikle hoşgörü ve insan sevgisi gelir. III IV C) Tarımdan elde edilen yıllık mahsul, köylü- sonra, toprağında çalışan bir köylü görüyor, on- lerin ihtiyaçlarını karşılamıyor. dan tarif alıyor, doğru yöne dönüyorduk. V D) Yirminci yüzyılda ise, iletişim ve ulaşım Bu parçada numaralanmıĢ sözcüklerden araçlarının geliştirilmesiyle dünya bir köy hangisinde hem “ünlü düşmesi” hem de “ün- durumuna geliverdi. süz değişimi” vardır? E) Çevre tahribatı, enflasyon veya işsizlik A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. gibi sorunlardan da haberleri yok elbette. 14. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harf- 16. AĢağıdaki dizelerin hangisinde “ünsüz düş- lerin kullanımına bağlı bir yazım yanlıĢı ya- mesi” ne örnek bir sözcük kullanılmıĢtır? pılmıĢtır? A) Ömrüm, İstanbul‟da rüyada gibi geçsin. A) Amerika‟nın doğusu şiddetli yağmurlara B) Sevmeyi senin sözlerinden öğrendim. teslim oldu. C) Ne yapsam, neylesem çilem dolmuyor. B) Yeşil türbeyi gezdik dün akşam. D) Boğaz kıyısında bir büyük sofradır gön- C) Akdeniz fokunun nesli tehlike altında. lüm. D) Ali Bey bütün gün sokakta gezinir. E) Sıcacık özlemim at koşturuyor zamanda. E) 12 Nisan onun için önemli bir gündü. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 17. Hayretlerin doruğundan seyrediyorum dünyayı 19. Kervansaraylardan ayrılıyor ve yolculuğumuzun 205 I I GENEL YETENEK Bilmem neden insanlar yok etmiş sevdayı ikinci durağı Şuayipşehri‟ne doğru, tozu dumana II III kata kata ilerliyoruz. Söylendiğine göre, yirmibeş KPSS GENEL KÜLTÜR Girmişler öyle acımasız kalıpların içine II III IV kilometrelik yollara benzemiyor. Toz fırtınası Bir çoğu unutmuş sevmeyi sevilmeyi IV V yolculuğumuza klavuzluk ediyor. Bu dizelerde geçen numaralanmıĢ sözlerden V hangisinin yazımı yanlıĢtır? Bu parçada numaralanmıĢ sözcüklerin han- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. gi ikisinde yazım yanlıĢı vardır? A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve IV. D) II. ve V. E) III. ve V. 18. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- 20. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- lıĢı vardır? lıĢı yapılmıĢtır? A) Sevecen olacaksın yaşarken bu hayatı. B) Yağmur bulutları gitmiyor başımdan bir A) Bebeğin hastalıklara karşı bağışıklık sis- türlü. temini anne sütünün ayakta tuttuğunu C) Sevin bütün insanları, bir Dünya kurun. gördüler. D) Şu gizemli yaşamda hep seninle varım. E) Olsun sığınacağın yer, bir gönülhanesi B) Ozon tabakasının delinmesini de yaşa- dık, nehirlerde toplu balık ölümlerini de yaşadık, küresel ısınmada yaşıyoruz bu- gün. C) Eskiden yazmak istediğimde felsefi, psi- kolojik, sosyolojik ve tarihi derinliği olan eserler vermek aklıma geliyordu. D) Matematik, sınırları kâinat genişliğinde bir ülke gibidir; hayatın her metre karesinde karşımıza çıkar. E) Havaların ısınmasıyla birlikte kendinizi çok yorgun ve bitkin mi hissediyorsunuz? www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE ÇÖZÜMLER 1. Cümlede geçen “görmüşdüm” sözcüğü yanlış- 7. “Ağarıyor” sözcüğünün kökü “ak (beyaz)”dır. Bu tır. Ünsüz benzeşmesi kuralına göre bu sözcük sözcük, ünlüyle başlayan bir ek aldığı için “ağ- “görmüştüm” biçiminde yazılmalıdır. ar-ı-yor” biçimine dönmüştür. Bu duruma ünsüz 206 Yanıt A yumuşaması (değişimi) adı verilir, “gittikçe” söz- cüğünde geçen “-dik” eki ise sertleşme kuralına göre “-tik” halini almıştır. Yanıt B 2. B seçeneğinde geçen “bir kaç” sözcüğünün doğru yazımı “birkaç” biçimindedir. Diğer bütün GENELKPSS YETENEK sözcükler doğru yazılmıştır. GENEL KÜLTÜR Yanıt B 8. A seçeneğinde geçen “Sabır edemeyen” sözü- nün doğrusu “sabredemeyen”dir. Düşmenin ya- pılması gereken yerde yapılmaması, yazım yanlışına neden olur. 3. E‟de geçen “bende” sözcüğünün doğru yazımı Yanıt A “ben de” biçimindedir. Burada geçen “de” bir bağlaçtır. Bağlaç olan “de” daima ayrı yazılmalı- dır. Yanıt E 9. I. cümlede “İli” sözcüğü “ili”, II. cümlede “diren- mekdedir” sözcüğü “direnmektedir”, III. cümlede “rum” sözcüğü “Rum”, V. cümlede “Karabibiğin” 4. V. sözcük olan “gerçekci” sözcüğü yanlış yazıl- sözcüğü “Karabibik‟in” biçiminde mıştır. Ünsüz benzeşmesi kuralına göre bu söz- cük “gerçekçi” biçiminde yazılmalıdır. yazılmalıdır. IV. cümlede ise yazım yanlışı yok- Yanıt E tur. Yanıt D 5. II. cümlede geçen “Unutulmamalıdırki” sözcüğü 10. III. söz olan “süpriz”in doğru yazımı “sürpriz”dir. yanlış yazılmıştır. Fiil ve fiilimsilerin yanında bu- Diğer sözlerin yazımı ise doğrudur. lunan bütün “ki”ler bağlaçtır ve daima ayrı yazıl- Yanıt C malıdır. Yanıt B 11. V. cümlede geçen “derin de” sözcüğü “derinde biçiminde yazılmalıdır. Burada geçen “-de” bir 6. E‟de geçen “anlında” sözcüğü yanlıştır. Çünkü bağlaç değil yer bildiren bir hal (durum) ekidir. bu sözcüğün kökü “alın”dır ve “alnında” biçimin- Yanıt E de yazılmalıdır. Yanıt E www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 12. C‟de geçen “okulumuz da” sözcüğünde geçen 19. III. söz olan “yirmibeş” ayrı yazılmalıdır. V. 207 “-da” bağlaç değildir ve bitişik yazılmalıdır. sözde yanlıştır. Çünkü bu sözcüğün doğru ya- Yanıt C zımı “kılavuz” biçimindedir. Bu sözcükte asla V GENEL YETENEK harfi düşürülmez. Diğer sözlerin yazımı doğru- 13. “İlçesi” sözcüğü cümle başı hariç hiçbir zaman dur. KPSS GENEL KÜLTÜR büyük yazılmaz. Ayrıca “Kuşu” sözcüğü de kü- Yanıt E çük yazılmalıdır. Yanıt A 20. B‟de geçen “ısınmada” sözünde geçen “da” bir bağlaçtır. Bağlaç olan “de, da” önündeki sözcük- 14. B‟de geçen “Yeşil Türbe” özel bir yer olduğu ten daima ayrı yazılır. için büyük harflerle yazılmalıydı. Yanıt B Yanıt B 15. “Kayıp”taki “p” sesi “b”ye dönüşerek yumuşa- mış, ayrıca “ı” ünlüsü de düşmüştür. Yanıt A 16. “Sıcacık” sözcüğünün kökü “sıcak”tır. Bu söz- cükteki “k” ünsüzü düşmüştür. Yanıt E 17. Bu dizelerde geçen “Bir çoğu” sözcüğünün doğru yazımı “Birçoğu” biçimindedir. Bu sözcük asla ayrı yazılmaz. Yanıt E 18. C‟de geçen “Dünya” sözcüğü coğrafi bir terim olmadığı için özel değildir ve küçük yazılır. Yanıt C www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 SES, YAZIM, NOKTALAMA 1. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım 4. AĢağıdaki dizelerin hangisinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? yanlıĢı yapılmıĢtır? 208 A) Babam 40. yaş gününü de iki gün önce A) Dünden hatta bugünden bile yok haberi- kutladı. miz. B) Ligteki 38‟nci golünü de bu maçta attı. B) Bu, şu bizim gölgemiz, biziz şeffaf ve te- GENELKPSS YETENEK C) Ölümünün 27‟nci yılında saygıyla anıldı. miz. GENEL KÜLTÜR C) Su sesine uyarak bir şarkı tutturmuşuz. D) 53‟üncü İzmir Fuarı 22 Ağustos 2001 tari- D) Açılan güller gibi suda gönüllerimiz. hinde başlıyor. E) 5‟inci şiir kitabını da önümüzdeki hafta pi- E) Bir havuz kenarında yanyana oturmuşuz. yasaya çıkarıyor. 2. 5. (I) Hitap ettiğiniz insanlara değer verdiğinizi gös- I. Kulak verki havasında bahçemizin termenin en iyi yolu göz temasıdır. (II) Size ina- II. Gök maviliğinden, dal yeşilliğinden nıp inanmadıkları, sizinle ilgilenip ilgilenmedik- III. Bir türkü söylenmekte kendiliğinden leri, doğru söyleyip söylemedikleri... (III) Tüm IV. Nasıl dinlersen öyle, şen veya hazin bunları gözler ele verir. (IV) Gözlerimiz sözlere V. Dinledikçe ömrün artar, öyle güzel! dökülmeyen mesajlarımızın aktarımın da en iyi Bu parçadaki numaralanmıĢ dizelerin hangi- kanallarımızdır. (V) Ya göz temasından kaçınan- sinde bir yazım yanlıĢı vardır? lar... A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- gisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? 3. (I) Boyları zaman zaman 2 metreye kadar uza- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. nabilen elektrikli yılan balıkları Amazonlarda ya- şar. (II) Bu balıklarda gövdenin üçte ikisini kap- 6. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım layan ve sayıları 6000‟i bulan organik elektrik yanlıĢı yoktur? plakaları vardır. (III) Bunların oluşturduğu elekt- A) Her sabah bir iki tane poaça yer. riğin gerilimi 500 volt, akım değeri ise 2 amper- B) Şehir şiirde ağlasa da umurunda değil ar- dir. (IV) Bu, televizyonunuzu çalıştırmak için tık. kullandığınızdan çok daha güçlü bir elektrik yü- C) Karşıdan gelen bayanın kiprikleri güzel- küdür. (V) Elektrik üretebilme yeteneği, bu hay- miş. vana hem savunma hemde mükemmel bir saldı- D) Günde bir baş sarmısak iyi gelir. rı aracı olarak verilmiştir. E) Art arda birkaç kişi içeri girdi. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- gisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. , www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 7. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulu- 9. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yan- 209 nan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü lıĢı yapılmıĢtır? koymadan yazılır. GENEL YETENEK A) Bir yapıtın açıklanmasında yazarın ya- AĢağıdaki cümlelerin hangisinde, bu kurala şam öyküsü, yapıtın anlaşılmasında te- KPSS GENEL KÜLTÜR uyulmamaktan doğan bir yazım yanlıĢı ya- mel bir öğe değildir. pılmıĢtır? B) Akılcı yaklaşımı ve bilimsel görüşleriyle A) Bu yıl da elektirik kesintileri olacakmış. felsefede gerçekçiliğin babası ve mantı- ğın öncüsü Aristoteles kabul edilir. B) Orkestra hızlı bir parça çalmaya başla- mıştı. C) Türk edebiyatının önde gelen yazarları, Almanya‟nın en büyük yardım kuruluşla- C) Lüks mallardan alınan vergiler artırıldı. rından Robert Bosch Vakfı‟nın desteğiyle Almancaya çevrilip bu ülkede yayımlanı- D) “Telgrafın tellerine kuşlar mı konar” eski yor. bir türküdür. D) Daha önce yazmış olduğum yazılarda, E) Düşünceden çok sloganlarla konuşuyor- toplumumuzda gerçekten okumaya pek du. önem verilmediğini ve özellikle gençlerin okuma kültüründen uzak yetiştiğini söy- lemiştim. E) Nesili tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan onca hayvana kar leoparı da eklen- di. 8. Yer adlarına ilk isimden sonra gelen “deniz, 10. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım nehir, göl, dağ, boğaz vb.” isimler büyük harfle yanlıĢı yapılmıĢtır? başlar. A) Bunca yolu çamurlara bataçıka geldim. Bu kurala göre, aĢağıdaki cümlelerin yazım B) Daldım duyumsuzluğuna buzlu denizle- yanlıĢı yapılmamıĢtır? rin. C) Üç bilinmeyenli denklem gibisin, inan çok A) Aral gölü, dünyanın en derin göllerinden zorsun. biridir. D) Uzayda, kelebekler gibi kanat çırpıyoruz. E) Bir aşkı başından sonuna anlatışın baş- B) Haymana ovası, Ankara ile Konya ara- ka. sında uzanır. C) Yunanistan‟la aramızdaki sınır Meriç neh- ridir. D) Türkiye‟nin en büyük gölü Van gölü‟dür. E) Erciyes Dağı, Kayseri il sınırları içinde yer almaktadır. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 11. (I) 1903 senesi sonbaharında Aydın‟ın Nazilli 14. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım ilçesi Kuyucak köyünde eşkıyalar bir evi basar ve yanlıĢı yapılmıĢtır? karı kocayı öldürür. (II) Soruşturmaya gelen A) Kimi zaman Türk müziğindeki hüzün ra- 210 kaymakam dokuz yaşındaki Yusufu evlat edinir. hatlatıyor beni. (III) Kaymakam, karısı Şahinde‟nin yüzünden B) Yani, hiç kimse sürekli mutsuz olamaz kendisini içkiye ve kumara vermiştir. (IV) Fabri- değil mi? katör Hilmi Bey‟e üçyüz altın borçlanmıştır. (V) Zamanla Yusuf ve kaymakamın kızı Muazzez C) Annem öldüğünde hiç kimse teselli ede- büyür. mez beni sanıyordum. GENELKPSS YETENEK Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- D) Ama öyle olmadı, git gide güçsüzleşti acı- GENEL KÜLTÜR gisinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? lar. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Garip hissettim kendimi, üzgün ve acına- cak bir hâlde. 12. 15. (I) Yazan insan hayata, doğaya ve insana dair I. Ben ölürsem ölürüm birşey değil, pekçok şeyi bilmelidir. (II) Daha da ötesi yaşa- II. Ne olursa garip eşyama olur. malıdır. (III) Her yazarın bir yeraltı dünyası ol- III. Bir hayır sahibi çıkar mı dersin? malıdır. (IV) Yeryüzüne çıkaracağı şeylerin de- IV. Mektuplarımı iade edecek. bisi ortadadır. (V) Aşktan, sevinçten, hüzünden V. Yanarım bakkal eline düşerse! yolu geçmeyenler, yapay kalır. Yukarıdaki numaralanmıĢ cümlelerin hangi- Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- sinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? gisinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 13. I. Yaşım ilerledikçe daha çok anlıyorum. 16. Yol, otomobillere yasak olduğundan o da her- II. Ne büyük nimet olduğunu ah ey güzel gün! kes gibi tramvaya biner; kimse kendisine dikkat III. Boş yere üzülmekte mâna yok anlıyorum, etmez. IV. Kadrini bilmek lâzım artık her açan gülün. Bu cümlede noktalı virgülün kullanımıyla ilgi- V. Şükür etmek türküsüne daldaki her bülbü- li aĢağıdakilerden hangisi doğrudur? lün. A) Tırnak içinde olmayan alıntı cümleden Yukarıdaki numaralanmıĢ cümlelerin hangi- sonra kullanılmıştır. sinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? B) Cümle içindeki ara sözü belirtmek için A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. kullanılmıştır. C) Öğeleri arasında virgül bulunan bağımsız sıralı cümleleri ayırmak için kullanılmıştır. D) Birbiri ardınca sıralanan eş görevli söz öbeklerini ayırmak için kullanılmıştır. E) Cümlede özel olarak vurgulanması gere- ken öğeden sonra kullanılmıştır. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 17. (I) Bu manasız ve yabancı hayatta bir tek şeye 19. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ek- 211 hakikaten sarılmış, hakikaten inanır gibi olmuş- lerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapı- tu. (II) Bu da karısı idi. (III) Muazzez‟in varlığı lan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın GENEL YETENEK Yusuf için büyük boşlukları dolduracak mahiyet- son harfinin okunuşu esas alınır. te bir şey değildi; fakat onun yokluğu müthişti. KPSS GENEL KÜLTÜR (IV) Onun bu kadar sebepsiz yere, bu kadar in- Bu kurala göre, aĢağıdaki cümlelerin hangi- safsızca Yusufun hayatından koparılması çıldır- sinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? tacak kadar acı idi. (V) Hayatında asıl aradığı şeyin Muazzez olmadığını biliyordu; fakat Mu- A) NATO‟ya üyeliğimiz çok eskiye dayanıyor. azzez olmadan bunu aramaya muktedir olama- yacağını sanıyordu. B) Birçok işte çalışmış sonunda TRT‟den emekli olmuştu. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- gisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? C) Son romanıyla UNESCO‟dan da bir ödül almıştı. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) 2 mm‟den kalın, madeni para basmak mümkün değildir. E) Uçaklarda yolcular 30 kg‟den fazla bagaj taşıyamazlar. 18. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ikinci isim 20. (I) Yunuslar sonarlarını sadece çevreleri hak- özel isme dahil ise ve ikisi birden kastedilen kında bilgi edinmek için kullanmaz. (II) Bazen 3- kavramı karşılıyorsa, ikinci isim de büyük harfle 4 tane yunus, bir balık sürüsünün etrafında yü- başlar. zer. (III) Bu esna da hepsi birden yüksek ses dalgaları yayar. (IV) Bu dalgalar balıkları ser- Bu kurala göre, aĢağıdaki cümlelerde altı çi- semletecek kadar şiddetlidir. (V) Yunusların zili sözlerden hangisinin yazımı doğrudur? bundan sonra yapacakları tek iş, sersemleyen balıkları rahatlıkla avlayıp yemektir A) Kop geçidi, Trabzon‟la Gümüşhane ara- sındadır. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerin han- gisinde yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? B) Türklerin ilk yerleştikleri yerlerden biri de Al-tav dağlarıdır. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) Ülkemizin tuz ihtiyacının büyük bir bölü- münü Tuz Gölü karşılamaktadır. D) Avrupa‟nın en uzun akarsuyu Tuna neh- ri‟dir. E) Ağrı dağı, ülkemizin en yüksek dağıdır. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE ÇÖZÜMLER 1. B geçen 38‟nci sözü yanlıştır. Bu sayıya getiri- 7. A‟da geçen “elektirik” sözcüğünün doğru yazımı len ek “-nci” değil “-inci” biçiminde olmalıdır. Di- “elektrik” biçimindedir. ğerlerinin yazımı doğrudur. Yanıt A 212 Yanıt B GENELKPSS YETENEK 2. Fiil ve fiilimsilerin yanındaki “kiler daima bağlaç- 8. E‟de “Erciyes Dağı” sözü doğru yazılmıştır. Di- GENEL KÜLTÜR tır ve ayrı yazılır. I. cümlede geçen “verki” sözü ğerlerinde ise coğrafi isimler küçük yazıldığı için “ver ki” biçiminde yazılmalıdır. yanlıştır. Yanıt A Yanıt E 3. “hem....hem” bir bağlaçtır. Bunların yanına gelen 9. E seçeneğinde geçen “nesili” sözcüğünde ünlü “de”ler de bağlaçtır ve ayrı yazılır. V. cümlede düşmesi kuralına uyulmamıştır. Bu sözcük geçen “hemde” sözü “hem de” biçiminde yazıl- “nesli” biçiminde yazılmalıdır. malıdır. Yanıt E Yanıt E 10. A‟da geçen “bataçıka” sözünün doğru yazımı 4. “yanyana” sözü bir ikilemedir ve asla bitişik ya- “bata çıka” biçimindedir. İkilemeler hiçbir zaman zılmaz. Bunun doğru yazımı “yan yana”dır. bitişik yazılmaz. Bu söz, karşıt anlamlı sözcük- Yanıt E lerle oluşturulmuş bir ikilemedir. Yanıt A 5. IV. cümlede geçen, “aktarımında” sözcüğündeki 11. II. cümlede geçen “Yusufu” sözcüğünün yazımı “da” bir bağlaç olmadığı, hal (durum) eki olduğu yanlıştır. Sözcük “Yusuf‟u” şeklinde yazılmalıy- halde ayrı yazılmış ve yazım yanlışı ortaya çık- dı. Diğer cümlelerde yazım yanlışı yoktur. mıştır. Cevap B Yanıt D 12. “şey” sözcüğü hiçbir durumda başka bir sözcük- 6. A‟da “poaça” sözcüğü “poğaça”, B‟de “umurun- le bitişik yazılmaz. I. cümlede geçen “birşey” da” sözcüğü “umrunda, C‟de “kiplikleri” sözcüğü sözünün doğru yazımı “bir şey” biçimindedir. “kirpikleri”, D‟de “sarmısak” sözcüğü” sarımsak” Cevap A biçiminde yazılmalıydı. E‟deki bütün sözcüklerin yazımı doğrudur. Yanıt E www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 13. Ünlü düşmesi veya türemesi olan birleşik fiiller 19. Kurala göre E‟de verilen kısaltmaya getirilen ek 213 daima bitişik yazılır. V. cümlede geçen “Şükür yanlıştır. Buna göre bu sözcük “kg‟den” değil etmek” eylemi “şükretmek” biçiminde yazılmalı- “kg‟dan” biçiminde yazılmalıdır. GENEL YETENEK dır. Cevap E Cevap E KPSS GENEL KÜLTÜR 20. III. cümlede geçen “esna da” sözünün yazımı 14. “gitgide” sözcüğü bir ikileme değildir ve daima yanlıştır. Buradaki “-da” bir bağlaç değil hal (du- bitişik yazılır. Diğer cümlelerde herhangi bir ya- rum) eki olduğundan, önündeki sözcüğe bitişik zım yanlışı yoktur. yazılmamalıdır. Cevap D Cevap C 15. “pekçok” sözü daima “pek çok” biçiminde yazı- lır. Diğer cümlelerde yazım yanlışı yapılmamış- tır. Cevap A 16. Bu cümlede noktalı virgülün kullanılış sebebi C seçeneğinde doğru olarak verilmiştir. Bu cümle hem bağımsız sıralıdır hem de özneyi ayırmak için virgül kullanılmıştır. Cevap C 17. IV. cümlede geçen “bukadar” sözünün yazımı yanlıştır. Bu söz daima “bu kadar” biçiminde yani ayrı olarak yazılır. Cevap D 18. C‟de geçen “Tuz Gölü” sözü doğru yazılmıştır. Diğerlerinde ise ikinci sözcükler küçük harfle başlatılmış ve kural bozulmuştur. Cevap C www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE YANITLI TEST SES, YAZIM, NOKTALAMA 1. Milli edebiyat akımının temsilcilerinden bir kıs- 4. Ezilmek zaten acı verici (I) ama bunlar tarafın- mını sıralayalım ( ) Ömer Seyfettin, Halide Edip dan ezilmek, işte bu (II) acıyı dayanılmaz bir sı- 214 Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul... kıntıya (III) taşınmaz bir bıkkınlığa çeviriyor. Bu cümlede parantezle gösterilen yere aĢa- Hayat bütün hızını (IV) albenisini, çekiciliğini (V) ğıdaki noktalama iĢaretlerinden hangisi geti- pırıltısını yitiriyor. rilmelidir? Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangisi- A) (.) B) (:) C) (;) D) (…) E) (,) ne bir noktalama iĢareti getirilmezse anlam karıĢıklığı olur? GENELKPSS YETENEK GENEL KÜLTÜR A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 2. Şairler hakkındaki hükümlerin isabet derecesi 5. Huzur (I) bütün duygularımızı barış içinde tut- de tartışma konusu olabilir (I) Aslında (II) bir an- maksa eğer (II) biz hiç mi huzurlu olamayacağız tolojiyi ayakta tutan iki unsur vardır (III) iyi se- (III) bir huzursuzluğa mı mahkûmuz (IV) En kor- çilmiş (IV) şairin sanatı ve kişiliğini belirten ör- kunç savaşı (V) kendi içimizde yaşarken ne nekler (V) sanatçının genel karakterini öz hâlin- yapmalıyız? de verir. Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi- Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi sine diğerlerinden farklı bir noktalama iĢare- ikisine iki nokta (:) ve noktalı virgül (;) geti- ti getirilmelidir? rilmelidir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. 3. Leylâ ile Mecnun‟u hatırla; (...) Hasretle mi safa 6. AĢağıdaki dizelerin hangisinde virgül (,) kal- buldular? Vuslatta mı murada erdiler? dırılırsa bir anlam karıĢıklığı meydana gelir? Bu parçada üç noktanın (...) kullanılıĢ nedeni A) Yaşlı, gözlerini elleriyle ovuşturuyor. aĢağıdakilerden hangisidir? B) Göç, burada yaşarken o hayal âlemine. A) Benzer örneklerin sürdürülebileceği C) Bir tatlı hayal âlemi kur kendine, sen! B) Söylemek istenmeyen bir sözün yerine C) Aradan belirli bir bölümün çıkarıldığı D) Sensin sonu yok denizde kaptan, gemine. D) Bitmemiş bir yargıyı göstermek için E) Bir gün de bakarsın ki, gider sevdiğin eş. E) Kaba ve çirkin sözlerin yerine www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 7. Edebi incelemelerde tarafsızlık, nesnellik, ke- 10. İki gün sonra Saray‟da yine bir telâş (I) Bağrış- 215 sinlik, neden-sonuç ilişkisi gibi ölçüler ( ) sosyal malar (II) hıçkırıklar (III) acı acı düdük ve boru ekonomik ve siyasi olayların etkilerini veren sesleri (IV) Yine bütün kadınlar kapılarda, pen- usuller ( ) özelden genele, genelden özele gi- cerelerde (V) den tavırlar ( ) analiz, sentez, karşılaştırma ( ) gibi terimler kullanılmaktadır. Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi ikisine diğerlerinden farklı noktalama iĢaret- Bu parçada parantezle gösterilen yerlere sı- leri getirilmelidir? rasıyla aĢağıdaki noktalama iĢaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. D) II. ve V. E) IV. ve V. GENEL YETENEK A) (;) (;) (,) (.) B) (;) (,) (,) (...) KPSS GENEL KÜLTÜR C) (,) (,) (;) (...) D) (;) (,) (;) (...) E) (;) (;) (;) (...) 8. 11. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) I. Kızım bunu söylemek bana düşmez baĢkasından aktarılan cümleyi belirtmek için II. Madem Öyle, üstüne vazife olmayan şeyle- kullanılmıĢtır? re karışma III. Ama vicdanım A) Bir dönem kapanıyor, yeni bir dönem baş- IV. Vicdanın senin olsun lıyordu. V. Bana kalırsa, sen Bu konuĢmada numaralanmıĢ cümlelerin B) Daha sonra, bir eylül sabahı yine top ses- hangi ikisinin sonuna diğerlerinden farklı leri duyuldu. noktalama iĢaretleri getirilmelidir? C) Korkunç bir şeydi bu, olaylara böylesine A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV. tanık olmak. D) III. ve V. E) IV. ve V. D) Konukluğun ne olduğunu ben bilirim, de- mekle yetindi. E) Askerler, bir sedye üzerinde Sultan Aziz‟i dışarı çıkarıyordu. 9. Bu zamana kadar karşılaştığımız bilgilere göre 12. Mümtaz ( ) dükkânda hiç farkında olmadan (I) Yeni Türk Edebiyatı alanında iki grup metoda Mallarme‟nin dizesini hatırladı ( ) “Meçhul bir fe- ihtiyacımız vardır (II) Birincisi (III) bilimsel araş- laketten buraya ( )” tırmalarda kullanılacak metotlar (IV) ikincisi ise (V) edebi eleştiri ve metin inceleme metotlarıdır. Bu cümlede parantezle gösterilen yerlere sı- rasıyla aĢağıdaki noktalama iĢaretlerinden Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi- hangisi getirilmelidir? sine noktalı virgül (;) getirilmelidir? A) (,) (.) (…) B) (,) (…) (...) A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) (.) (:) (.) D) (;) (:) (...) E) (,) (:) (.) www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 13. İş (I) yaşamımızın üçte ikisini kaplıyor (II) Tabii 16. Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor, sözüm işi olanlaradır (III) Ekmek elden (IV) su I II gölden hazır parayla yaşayanlar sözümün dı- bağırmak, kahkahalar atmak, haykırmak, ağla- 216 şındadır (V) III IV V Bu parçada numaralanmıĢ yerlere sırasıyla mak istiyorum. aĢağıdaki noktalama iĢaretlerinden hangileri Bu cümlede geçen altı çizili noktalama iĢa- gelmelidir? retlerinden hangisi yanlıĢ kullanılmıĢtır? A) ( , ) (. ) ( . ) ( , ) (. ) A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. GENELKPSS YETENEK B) ( ; ) ( , ) ( . ) ( … ) ( ? ) 17. İki noktadan (:) sonra cümle niteliğinde olmayan GENEL KÜLTÜR C) ( , ) ( , ) ( ; ) ( : ) ( ) örnekler sıralanırsa bu örnekler büyük harfle D) ( ; ) ( , ) ( ; ) ( , ) ( . ) başlamaz. E) ( ; ) ( ; ) ( ; ) ( . ) ( . ) Bu kurala göre, aĢağıdaki cümlelerin hangi- sinde bir yazım yanlıĢı yapılmıĢtır? A) İkinci Yeni akımın önemli isimlerinden ba- zılarını sayalım: Sezai Karakoç, Cemal Süreyya, Edip Cansever... 14. Televizyonda gördükleri bazı şeylerin çevremdeki B) Türkçe sözcüklerin bazılarında -sız eki ka- insanların kafalarında sorular uyandırdığının far- lıplaşmıştır: öksüz, densiz, hırsız, ıssız... kındayım (I) Ortada bu kadar ölü, bu boyutta fe- laket varken niçin feryadı figan etmiyorlar (II) C) Türk hakanı şöyle diyor: Türk Tanrısı, kendilerini yerden yere atmıyorlar (III) bayılıp yer- Türk Milleti yok olmasın diye atalarımı lere yıkılmıyorlar (IV) niçin bu kadar sessizler (V) gönderdi. Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi- D) Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüz- sine soru iĢareti (?) getirilmelidir? lük. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazmayan iki kişi gör- müşümdür: Atatürk ve İnönü! 15. Şuna ise hiç karar veremiyorum. Bir parçalan- 18. mamı hayat (I) yoksa bütünleşme mi (II) Hayat I. Bilmiyorum, gece yarısı eğlencesi bu mu? dediğimiz çaba (III) iki ayrı parçayı sonuna dek II. Nasıl kor, bir güzel gözyaşı döktüğü zaman iki ayrı parça hâlinde tutmaya çalışmak mı (IV) insana? yoksa onları bütünlüğe kavuşturmak mı (V) III. Mehtapsız gecelere emanet etmem doğru mu? Bu parçada numaralanmıĢ yerlerden hangi IV. Alır vurur yere, bir hüzün çöktü mü zamana? ikisine soru iĢareti (?) getirilebilir? Yukarıdaki numaralanmıĢ dizelerin hangisin- de soru iĢaretinin (?) kullanımı yanlıĢtır? A) I. ve II. B) II. ve III. C) ll. ve V. A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V. D) II. ve III. E) II. ve IV. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 19. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) 217 diğerlerinden farklı bir amaçla kullanılmıĢ- tır? GENEL YETENEK A) Herhangi bir çalışmada daha fazla verim KPSS GENEL KÜLTÜR almak için bulunan tedbirler, insanoğlunun çok eski bir keşfidir. B) Metotlu çalışmanın belirli disiplinlerle sis- tematize edilmesi, bilim felsefesinin ilgi alanına girer. C) Yüksek verimin alındığı yollar ve usuller, metot kavramını temel işlevini gösterir. D) Bazı kaynaklar, metodun edebi metinlerde nasıl uygulanacağını araştırıcıya bırak- mıştır. E) Kaynaklarda birbirini doğrulayan bilgiler olduğu gibi, birbiriyle tezat oluşturan bilgi- ler de vardır. 20. (I) Çocuğun yaptığı hatalar hiç bir zaman gör- Cevap Anahtarı 9. D 13. A 17. B memezlikten gelinmemeli, görmezlikten gelinen 1. B 5. D 10. B 14. E 18. E davranışlar çocuklarda pekişecektir. (II) Bu ne- 2. D 6. A 11. D 15. C 19. E denle uygun bir şekilde çocuğun yaptığı hatalar 3. C 7. E 12. C 16. B 20. B çocuğa anlatılmalıdır. (III) Aşırı hoşgörülü anne, 4. B 8. D baba tutumunda ise, neyin doğru neyin yalnış, neyin yapılması gereken neyin yapılmaması ge- reken davranış olduğunu bilemeyen bir çocuk haline gelmesine neden olur. (IV) Aşırı hoşgörü çocukda gevşek ve tutarsız bir yapının ortaya çıkmasına ve çocuğun sınırları devamlı geniş- letme gayretleri içine girmesine yol açar. (V) Bu şekilde aşırı gevşetilmiş sınırlar çocuklarda dav- ranış problemlerine yol açarak belli bir süre son- ra anne, baba için çocuğun davranışlarının çok büyük bir problem haline gelmesine neden ola- bilir. Bu parçadaki numaralı cümlelerin hangisin- de yazım ya da noktalama yanlıĢı yapılma- mıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE ÇIKMIġ SORULAR SES, YAZIM, NOKTALAMA 1. AĢağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcü- 4. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım ğün yazımı yanlıĢtır? yanlıĢı vardır? 218 A) Onun espri yeteneğine hepimiz hayranız. A) Bu sınava Mehmet‟te girecekmiş. B) Kahvaltıyı bir poğaçayla geçiştirdi. B) Arkadaşının İstanbullu olduğunu bilmiyor- GENELKPSS YETENEK C) Güneş ışıkları çiçeklere direk olarak gel- dum. GENEL KÜLTÜR memeli. C) Arkadaşım, 22 Haziran 1986 Pazar günü D) Bürokraside vazgeçilmez kurallar vardır. doğmuş. E) Bu evin dekorasyonu henüz bitmedi. D) Konser için İpeklere de bilet aldım. E) Emekli olan arkadaşımızın yerine Selçuk Bey atanmış. 2. Türkçe sözcüklerin sonunda yumuşak ünsüzler 5. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım (b, c, d, g) bulunmaz, sert ünsüzler (p, ç, t, k) yanlıĢı vardır? bulunur. Böyle sözcükler, ünlü ile başlayan bir A) Ansiklopedinin son cildini henüz alama- ek alınca sondaki sert ünsüzler yumuşar. dım. AĢağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük bu kuralı örneklendirmemektedir? B) Anketteki her sorunun, belli bir amaca yönelik olması gerekir. A) İlerlemiş yaşına karşın sacının bir teli bile ağarmamış. C) Son günlerde bu yapıttan çok söz edili- yor. B) Yurdunu on yıldır görmediğini söylüyordu. D) Bu fırsattan sen de yararlanabilirsin. C) Bizim sokağın kaldırımları onarılacakmış. E) Seçimlerde oy kullanmak bir yurtdaşlık D) Tarla birkaç kez sürülünce toprağın veri- görevidir. mi artıyor. E) Anlattıklarının çoğu bilinen şeyler olduğu için ilgimi çekmemişti. 3. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım 6. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlıĢı vardır? yanlıĢı vardır? A) Bir zamanlar sık sık buluşur, dertleşirdik. A) Bana yardım eder mi ki? B) Konuşmasıyla çevresindekileri etkilemişti. B) Öyle yorulduki uyuyakaldı. C) Onun bu tavın beni oldukça rahatsız etti. D) Verdiği bir sözden döndüğünü hiç görme- C) Oysaki ben bunu bilmiyordum. dim. D) Sendeki evrakları getirdin mi? E) Başladığı her işi başarıyla tamamlardı. E) Evde ekmek kalmamış ki. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 7. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım 9. Bizans Döneminin İstanbul‟u heykeller, çeşitli 219 yanlıĢı vardır? I A) Albümdeki eski fotoğraflara sık sık ba- anıtlar, dikili taşlar bakımından çok zengindi. An- kardı. cak yüzyıllar boyunca depremler, yangınlar, yağmalamalarla bunlar ya yok olmuş ya hasar B) Sokaklardaki elektrik direkleri kaldırıla- cakmış. II görmüş ya da yurt dışına götürülmüştü. Çoğu C) Caddenin kışın bozulan asvaltı yazın ye- günümüze kalamayan bu yapıtların kimilerini, nilenecekmiş. Avrupalı sanatçıların eski dönemler de yaptıkları D) Bu konuda bilgi edinmek için ansiklopedi- III IV GENEL YETENEK ye bakmalısın. resimlerde ya da Osmanlı minyatürlerinde göre- KPSS GENEL KÜLTÜR E) Geçen ay oldukça ağır bir ameliyat geçir- V miş. biliyoruz. Bu parçadaki numaralanmıĢ sözlerden han- gisinin yazımı yanlıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 8. Derneğimizin Çankaya‟da 22 Ocak Pazartesi 10. Masal geleneğinin, söylencelerin büyük ölçüde I II kaynağı olan Doğu ülkeleri ve Anadolu toprakları I Günü saat 14.30‟da yapılacak olan toplantısında Hattilere, Hititlere, Truva efsanesine ev sahipliği III II yapmıştır. Noel Baba‟nın da Keloğlan‟ın da yaşa- siz değerli üyelerimizi de aramızda görmek isti- dığı topraklar buralardır. IV V Alaca Hövük‟ün Hattusas‟ı, “Yüzüklerin Efendisi” yoruz. III Bu cümledeki numaralanmıĢ sözlerden han- gibi filmlere konu olacak zenginliklerle doludur. gisinin yazımı yanlıĢtır? Böylesine zengin Antik çağ söylencelerini ve A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. IV mitolojilerini barındıran Anadolu, kendi mitoloji ve söylencelerini gün yüzüne çıkarmalı ve dünyaya ciltlerce yapıt hediye etmelidir. V Bu parçadaki numaralanmıĢ sözlerden han- gisinin yazımı yanlıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 11. İstanbul‟u bir günde gezmek ( ) bütün yönleriyle 14. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde tırnak işareti tanımak olanağı yoktur ( ) ancak ( ) zaman za- (“ ”) ötekilerden farklı bir görevde kullanıl- man yapacağınız kaçamaklarla kentin bambaş- mıĢtır? 220 ka özelliklerine tanık olabilirsiniz. A) Her yıl bu ilçede “Akşehir Nasrettin Hoca Bu tümcedeki ayraçlara ( ) aĢağıdaki nokta- Şenlikleri” yapılır. lama imlerinden hangisi sırasıyla getirilmeli- B) Konuşmacılardan biri, “Anadolu‟muz, dir? Nasrettin Hoca fıkraları gibi güldürürken A) (;) (:) (,) B) (,) (,) (;) düşündüren gülmeceler yurdudur.” dedi. GENELKPSS YETENEK C) (:) (;) (,) D) (:) (.) (,) C) Birleşmiş Milletlerin kararıyla 1996 yılı GENEL KÜLTÜR E) (,) (;) (,) “Nasrettin Hoca Yılı” ilan edildi. D) Şairimiz N. Hoca fıkrası derleme yarış- masında “Akseki Nasrettin Hoca Derne- ği”nce ödül verildi. 12. Ünlü ressam Degas, bir gün ünlü şair Mallar- E) Bu yıl “Uluslararası Nasrettin Hoca Kari- me‟ye dert yanmış ( ) “ölçü biliyorum ( ) uyak bi- katür Yarışması”nın yirmi ikincisi yapıldı. liyorum; ayrıca özgün, güzel düşüncelerim de var () fakat yazmayı denediğim şiirler bir şeye benzemiyor.” Bu cümlede ayraçla () belirtilen yerlere, sıra- sıyla, aĢağıdakilerin hangisinde verilen nok- talama iĢaretleri getirilmelidir? A) (.) (;) (!) B) (;) (;) (:) C) (:) (,) (;) D) (.) (:) (,) E) (!) (.) (:) 13. Yorgunluğumuzu (I) susuzluğumuzu bir fincan 15. Arnavut kaldırımlı dar (I) sevimli sokakları (II) kahve (II) bir bardak çilek suyu (III) ya da başka beyaz badana üzerine sarı (III) mavi desenlerle bir (IV) meyve suyu ile (V) gidermek için bir kır süslenmiş duvarları (IV) begonya kokusunun (V) kahvesi arıyoruz. hissedildiği küçük avlularıyla sanki ortaçağ ya- şamını günümüze taşıyor bu kent. Bu cümlede numaralandırılmıĢ yerlerden hangilerine virgül (,) getirilmelidir? Bu cümlede numaralanmıĢ yerlerden hangi- sine bir noktalama iĢareti konmasına gerek A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. yoktur? D) III. ve IV. E) IV. ve V A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 16. Karlara gün ışığı vurdu mu bembeyaz (I) pırıl 18. Tarladan toplandığı andan başlayarak sebzeler 221 pırıl parlayan uçsuz bucaksız düzlüğü seyret- ( ) meyveler besin değerlerini yavaş yavaş yitir- mek ne büyük bir zevk (II) Temiz hava (III) içi- meye başlar. Ürünlerin pazarlara ( ) marketlere GENEL YETENEK mize çektiğimiz bol oksijen acıktırıyor hepimizi. ulaşma süresini de sakın ha unutmayın ( ) Ta- Hemen tepenin eteklerine kurulmuş (IV) şu an- zeliğini yitirmiş bir sebzenin yemeğe katacağı KPSS GENEL KÜLTÜR da yörenin çalışan tek oteli olan beyaz (V) iki lezzet ne olur ( ) Kısacası ne alırsanız alın ( ) katlı yapıya doğru hızlı hızlı yürümeye başlıyo- onu en kısa sürede tüketin. ruz. Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere Bu parçadaki numaralanmıĢ yerlerden hangi- aĢağıdakilerden hangisinde verilen noktala- sine ötekilerden farklı bir noktalama iĢareti ma iĢaretleri sırasıyla getirilmelidir? koymak gerekir? A) (.) (;) (.) (!) (,) B) (;) (,) (...) (!) (.) A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) (,) (,) (!) (?) (.) D) (,) (;) (.) (?) (:) E) (,) (.) (.) (;) (!) 17. Hümanizma akımı (I) sanat ve edebiyatta eski 19. Ertesi gün ; Kastamonu il sınırına giriyorum. Yunan ve Lâtin yazarlarının estetik görüşlerine I bağlanma (II) onların yapıtlarını sevme (III) an- layışını getirmişti. Bu anlayışa göre Yunan ve Irmak köyündeki Devrekani Çayı‟nı geçip balıkçı Lâtin edebiyatları örnek alınacak (IV) bu edebi- kasabası Cide‟ye ulaşıyorum. Cide – Doğanyurt yatlarda işlenen duygu ve düşünceler benimse- necekti. Böyle de oldu. Kimi sanatçılar, Hüma- II nizma‟nın getirdiği (V) bu anlayışa yöneldiler. arası, yolun en zorlu , en güzel bölümlerinden Bu parçadaki numaralanmıĢ yerlerden han- III gilerine herhangi bir noktalama iĢareti koy- biri… Öbek öbek menekşeler, papatyalar, maya gerek yoktur? IV katırtırnakları… V A) I. ve III. B) II. ve IV. C) III. ve IV. Yukarıdaki numaralanmıĢ noktalama iĢaret- lerinden hangisi yanlıĢ kullanılmıĢtır? D) III. ve V. E) IV. ve V. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

SES, YAZIM, BÖLÜM 4 YÖRÜNGE NOKTALAMA TÜRKÇE 20. İlerlemiş yaşına karşın sağlıklı , dinç görünen 22. AĢağıdaki cümlelerin hangisindeki virgül (,) I kaldırılırsa cümlenin anlamı değiĢir? nine şöyle diyor : “Sağlığımı ; işte bu soluduğum A) Doğduğu, çok sevdiği bu kenti terk edip 222 II III gitti. havaya borçluyum . ”Ardından şunu da ekliyor: IV B) O, bunları kimseden yardım almadan ya- “Yaylanın suyuyla yoğurduna da …” pıyor. V C) O yıl, bu bölgede büyük bir kuraklık ol- Yukarıdaki parçada, numaralanmıĢ noktala- muştu. GENELKPSS YETENEK ma iĢaretlerinden hangisi yanlıĢ kullanılmıĢ- D) Sonunda, çok istediği bölümü kazanmış GENEL KÜLTÜR tır? ve buradan mezun olmuştu. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Onlar biraz önce, verdiğim ödevi hazırlı- yorlardı. 21. Balıkesir‟den çıkıp Edremit‟e yöneldiniz mi 23. En basitinden en karmaşığına değin birçok bu- sizinle kaynaşır, bütünleşir doğa (I) Yamaçlarda luş, gerçekleştirilinceye kadar olanaksız birer koyu yeşil çamlar, aşağılarda açık yeşil çınarlar, kavaklar (II) Kekik kokulu, çam kokulu bir esinti I yalar geçer bedeninizi (III) Bir hışırtı, Şap Da- düştü. En yüksek dağ , tırmanılmadan önce ğı‟nın, Madra Dağı‟nın derinliklerine çeker sizi (IV) Bir yunmuş arınmışlık duygusu uyanır içi- II nizde (V) “ulaşılamaz”, en uzak ülke, oraya ayak basılma- dan öncesine kadar “gidilemez” olarak nitelendi- Bu parçadaki numaralanmıĢ yerlerin hangi- rilirdi. İnsanın içindeki başarma isteği , “yapıla- sinde ötekilerden farklı bir noktalama iĢareti kullanılmalıdır? III maz, gerçekleştirilemez” denen şeylere bir ba- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. kıma meydan okuyarak ; “olmaz” deneni” IV olur”a çeviriyor. V Bu parçadaki numaralanmıĢ noktalama iĢa- retlerinden hangisi yerinde kullanılmamıĢ- tır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 4 SES, YAZIM, TÜRKÇE NOKTALAMA 24. “Fahriye Abla” , “Kar” , “Ağrı”… Bunlar gibi öteki 223 I şiirleri de dilin , duyguların en incelikli biçimde II işlenişinin örnekleridir . Turgut Uyar‟ın ; “Çıkışı I IV Türk şiirinde hiçbir şeyle açıklanamaz . ” dediği V şairimiz, yüz yaşına bastı. GENEL YETENEK Bu parçadaki numaralanmıĢ noktalama iĢa- KPSS GENEL KÜLTÜR retlerinden hangisi yanlıĢ kullanılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 25. Dün, bugün ya da yarın ( ) Hüzünler, özgürlükle Cevap Anahtarı tutsaklık arasındaki gelgitler ( ) insanlar arasın- 1. C 6. B 11. E 16. B 21. B daki çekişmeler ( ) Sorunlar ve yaşananlar her 2. A 7. C 12. C 17. D 22. E dönemde aşağı yukarı aynı ( ) Bütün bu yaşa- 3. C 8. C 13. A 18. C 23. D nanları bir tiyatro oyununa benzetirsek tek de- 4. A 9. D 14. B 19. D 24. D ğişen kahramanlar ( ) 5. E 10. D 15. E 20. C 25. C Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aĢağıdakilerin hangisinde verilen noktalama iĢaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (.) (.) (...) (.) (...) B) (!) (.) (...) (...) (...) C) (...) (...) (...) (.) (.) D) (:) (...) (!) (.) (...) E) (...) (...) (:) (!) (.) www.yorungeakademi.com.tr

………………………………………………… YÖRÜNGE TÜRKÇE NOT ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… GENELKPSS YETENEK ………………………………………………… ………………………………………………… GENEL KÜLTÜR ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi



YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE BÖLÜM 5 EK 227 SÖZCÜKTE YAPI (BĠÇĠM) Sözcük kök ve gövdelerinin sonlarına getirilerek yeni anlamlı sözcükler üreten ya da onların sayısını, GENEL YETENEK KÖK durumunu ve kime ait olduklarını bildirirler. Bir kelimenin anlam taşıyan, bölünemeyen, bozula-  böl – ge – ler KPSS GENEL KÜLTÜR mayan en küçük parçasına kök denir. Kökten hiçbir ses ya da hece çıkarılamaz, çıkarılırsa sözcüğün ek ek anlamı bozulur.  su – la – dj – m Kök halindeki kelimeler, söylendiğinde belleğimizde iki şekilde canlanır: ek ek zamir 1. Ad (Ġsim) Kök Ekler oluşumlarına göre ikiye ayrılır. Bir varlığı, kavramı veya nesneyi canlandıran kökle- 1. Çekim Ekleri re isim kökü denir. 2. Yapım Ekleri  defter  kitap ÇEKĠM EKLERĠ  sandalye Sonlarına geldikleri ad ve eylem kök ya da gövdele-  araba rinin anlamlarını değiştirmeyen, bunların cümle içinde farklı görevler almasını sağlayan eklerdir. ! UYARI Yapım ekleri varsa yapım eklerinden sonra, yoksa İsim kök, ad soylu (ad, sıfat, zamir, zarf, edat, bağ- kelime kökünden sonra gelir. Bir kelimede birden laç, ünlem) sözcüklerin köklerine verilen addır. Bu çok çekim eki bulunabilir. tür kökler “-mek”, “-mak” mastar eklerini almazlar. Çekim ekleri şunlardır: 2. Eylem (Fiil) Kök 1. Çoğul Ekleri Varlıkların hareketlerini tanıtan (iş, oluş, kılış, du- İsimlerde sayı, adet, miktar bildiren ektir (ler, lar). rum, eylem) köklere fiil kökü denir.  Çocuklar ders çalışıyor.  gel  Kitapları okuması için arkadaşıma verdim.  uyu  çalış 2. Hâl (Durum) Ekleri  gez İsimler başka sözcüklerle kullanılırken ve cümle içindeki anlama göre ekler alırlar ki bunlara hâl (du- ! UYARI rum) ekleri denir. İsimlerin hâl eki alınmamış hâline Yükleminde eylem (fiil) soylu bir sözcüğün bulundu- yalın hâl denir. ğu tümcelere eylem (fiil) tümcesi; yükleminde ad Diğer hâl ekleri şunlardır: i, e, de, den hâlleri (isim) soylu bir sözcüğün bulunduğu tümceler ad  Okulu çok sevdim. (isim) tümcesi denir.  Okula erken gittim.  Öğrenciler derse az önce girdiler. (eylem tüm)  Okulda sınav var.  Çocuklar bahçede top oynuyor. (eylem tüm)  Okuldan birazdan çıkacak.  Bugün hava çok güzeldi. ( ad tüm.)  Dün seni arayan bendim. (ad tüm.) www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE 3. Olumsuzluk Ekleri Dilek kipi ekleri: -e, -a, -se, -sa, -meli, -malı Kendisinden önce gelen kelimeyle bitişik yazılarak  okuya ifadeye olumsuzluk anlamı katan eklerdir.  okusa 228 Bunlar; -me, -ma, -mez, -maz ekleridir.  okumalı  yaz–ma  al–ma 7. Eylem ġahıs (KiĢi) Ekleri GENELKPSS YETENEK  git–me Çekilmemiş fiillerde, fiilin bildirmiş olduğu işin, hare- GENEL KÜLTÜR ketin ve oluşun hangi şahıs (tekil, çoğul) tarafından 4. Aitlik (Ġlgi) Eki „„-ki‟‟ yapıldığını bildiren eklerdir. Belirtili isim tamlamalarında tamlananın yerine kulla- Kişi (şahıs) ekleri : -im, -in, ( ) -k, -iniz, -leri nılan “ki” ekidir.  yedim  senin–ki  yedin  benim–ki  yedi  onun–ki  yedik 5. Ġyelik Ekleri  yediniz İsimlerin sonlarına gelerek onların kime ait olduğunu  yediler (yemek fiili) bildiren veya şahıs zamirlerinin sonuna gelerek onla- ra ait bir varlığın yerini tutan eklerdir. Kendisinden YAPIM EKLERĠ önceki kelimeyle birleşik yazılır. Sonlarına geldikleri sözcük kök ve gövdelerinin an- İyelik ekleri : -im, in, -i, -imiz, -iniz, -leri lamlarını değiştirerek yeni bir sözcük türeten eklerdir.  ev–im (benim) Yapım ekleri anlam değişmesi sağlarlar.  ev–in (senin)  bil–gi  bilgi  ev–i (onun)  sul–ak  sulak  ev–imiz (bizim)  süt–çü  sütçü  ev–iniz (sizin)  ev–li  evli  ev–leri (onların)  tomur–cuk  tomurcuk  dal–gıç  dalgıç 6. Eylem Kipleri  ver–gi  vergi Fiil kip ekleri de çekim ekleri olup kendinden önceki kelimeyle birleşik yazılır. Haber ve dilek kip ekleri ! UYARI vardır. 1. Çekim ekleri özel isimlerle birlikte yazıldığında kesme („) imiyle ayrılır. Haber kipi ekleri: -di, -miĢ, -yor, -ecek, -er  Ankara‟yı çok seviyorum  geldi  Berk‟in yeni aldığı kazak çok güzel  gelmiş  İzmir‟in Karşıyaka‟sı yaşanılacak bir yer.  geliyor  Neyzen‟i Ankara‟dan İstanbul‟a giderken  gelir gördüm. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE 2. Yapım ekleri özel isme eklendiğinde kesme („)  gaz–ocağı  gazocağı 229 imiyle ayrılmaz.  su–çiçeği  suçiçeği  Ankaralı  aslan–ağızı  aslanağzı GENEL YETENEK  Türkçe  buz–dolabı  buzdolabı  Mardinli KPSS GENEL KÜLTÜR ! UYARI 3. Özel isimlere yapım eklerinden sonra gelen çe- Sözcüklerin birleşik yazılabilmeleri için, aşağıdaki kim ekleri kesme („) imiyle ayrılmaz. olaylardan birinin gerçekleşmesi gerekir.  Ankaralıdan kitabı aldım. 1. Ses Olayı  Türkçeyi seviyorum Ses düşmesi veya ses türemesi olursa sözcükler YAPILARINA GÖRE SÖZCÜK TÜRLERĠ bitişik yazılır. 1. Basit Yapılı Sözcükler  ne–için  niçin Kök hâlindeki sözcüklerdir. Yapım eki almazlar,  ne–asıl  nasıl çekim eki alabilirler.  kahve–altı  kahvaltı  küçük  seyir–etmek  seyretmek  el  kayıp–olmak  kaybolmak  oku  af–etmek  affetmek  ver  hal–olmak  hallolmak  okuyacak  çalışıyor 2. Anlam Olayı  gel Birleşen sözcüklerden birinde veya her ikisinde  gelmişler anlam kayması olursa bitişik yazılır.  hanım–eli  hanımeli (çiçek), 2. TüremiĢ (Gövde) Yapılı Sözcükler  aslan–ağızı  aslanağzı (bitki) Gövde durumunda olan sözcüklerdir, isim ya da kök  vezir–parmağı  vezirparmağı (tatlı) ve gövdelerine yapım ekleri getirilerek türetilir ve ya-  imam–bayıldı  imambayıldı (yemek) pım eklerine ayrılabilirler.  yol–cu  yolcu 3. Tür Olayı  sevim–siz  sevimsiz Birleşen sözcüklerden birinde veya her ikisinde  gerçek–çi  gerçekçi tür kayması olursa sözcükler bitişik yazılır.  gece (ad) – kondu (eylem)  gecekondu 3. BirleĢik Yapılı Sözcükler (ev adı) İki ya da daha fazla sözcüğün tek bir sözcük halinde  biçer (eylem) – döver(eylem)  biçerdöver birleşmesiyle yeni bir anlam ifade eden sözcüklerdir. (araba adı)  bilir (eylem) – kişi (ad)  bilirkiĢi (heyet adı)  kaptı (eylem) – kaçtı (eylem)  kaptıkaçtı (el arabası) www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE SÖZCÜK TÜRLERĠ c. Somut Ġsim ANLAMLARINA GÖRE SÖZCÜK TÜRLERĠ Beş duyu organıyla algılanabilen varlık ve kavramla- Türkçede kelimeler cümle içindeki görevlerine göre ra verilen addır. sekiz bölüme ayrılır. Bunlar; ad (isim), ön ad (sıfat), 230  defter  ağaç adıl (zamir), belirteç (zarf), eylem (fiil), ilgeç (edat),  kalem  çiçek bağlaç ve ünlemdir.  masa  ekmek  sıra GENELKPSS YETENEK ĠSĠM (Ad) . GENEL KÜLTÜR Canlı ve cansız tüm varlıkları ve kavramları karşıla- d. Soyut Ġsim yan kelimelere isim denir. Beş duyu organıyla algılanamayan ancak var olduk- ları bilinen kavramlara verilen addır. 1. Varlıklara VeriliĢlerine Göre Ġsimler  korku  gönül  aşk  helâl a. Özel isim  sevgi  adalet Evrende tek olan, öteki varlıklar içinde benzeri ol-  melek mayan varlıkları, düşünceleri, duyguları tanıtan isim- lerdir, insan, hayvan, yer, ülke, millet, din, mezhep, 2. Sayılarına Göre Ġsimler kitap, dergi, gazete, semt, mahalle, okul vb. isimleri, a. Tekil Ġsim birer özel isimdir.  Tuncay  Katolik Tek bir varlık veya kavramı karşılayan isimlerdir.  Minnoş  Abidinpaşa  şehir  ağaç  Türkiye  Kurtuluş Lisesi  köpek  göl  Türk  Çorum  çiçek  Müslümanlık  Kıbrıs b. Çoğul isim b. Cins isim Birden çok varlığı veya kavramı anlatmaya yarayan isimlerdir. Dilimizdeki tüm isimler tekildir, -ler, -lar Aynı cinsten varlıkların ortak adı olan kelimelere ekleriyle çoğul yapılır. cins isim denir. Cins isimlerin anlamları herkes  şehirler tarafından bilinir, ismin karşıladığı kavramı çağrıştırır.  köpekler  ağaç  bardak  ağaçlar  araba  kedi ! UYARI  çiçek  kapı Yapı yönüyle çoğul olmadığı hâlde anlamca çoğul  ev olan adlar vardır.  seçmen  asker  öğrenci www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE 3. Topluluk Ġsimleri Yapılarına Göre Ġsimler 231 Aynı cinsten varlık gruplarını veya topluluklarını karşılayan isimlerdir. a. Basit isim GENEL YETENEK  ordu Herhangi bir yapım eki almamış, kök durumundaki  sürü isimlerdir. KPSS GENEL KÜLTÜR  orman  ağaç  sınıf  yol  manav 4. Küçültme Ġsimleri  kapı İsimlere -cık, -cik, -cağız, -ceğiz ekleri getirilerek küçültme anlamı kazandırılabilir. b. TüremiĢ isim  tepecik İsim veya fiil kök ve gövdelerine ad yapım ekleri  adamcağız getirilerek türetilen isimlerdir.  küçücük  taşlık  sevgi ! UYARI  aşçı Bu ekler somut isim de türetir.  sözlü  gelincik  okul  tomurcuk  bademcik c. BileĢik isim Birden fazla kelimenin anlam ve yapı olarak kayna- 5. Yansıma isimler şıp birleşmesi sonucu oluşan ve yeni bir anlam Doğadaki seslerin sözcüklerle yazılmasıdır. içeren isimlerdir.  pat  Abidinpaşa  çat  sivrisinek  vızır vızır  bilgisayar Etler mangalın üstünde cızırdıyordu.  pazartesi Boğazının hırıltısından sabaha dek uyuyamadı. Ġsmin Hâl (Durum) Ekleri Cümlede isim ve isim soylu kelimelerin fiile göre aldıkları eklere hâl ekleri denir. Hâl eki almamış hâllerine ise yalın hâl denir. Hâl ekleri şunlardır:  -i, -ı, -u, -ü  belirtme hâli Evi gördüm.  -a, -e  yöneltme hâli Eve gittim.  -de, -da, -ta, -te  bulunma hâli Evde oturdum.  -den, -dan, -tan, -ten  çıkma hâli Evden ayrıldım. www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE Ġsim Tamlaması ÖN AD (Sıfat) İki veya daha çok ismin çeşitli anlam ilgileriyle birbir- Bir isimden önce gelerek o ismi niteleyen ya da lerine bağlanmasıyla oluşan söz öbeğine isim tam- belirten kelimelere sıfat denir. Bir başka ifadeyle önlerine geldikleri isim ve isim soylu kelimeleri du- 232 laması denir. Tamlamada, tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki rum, renk, biçim, hareket bakımından niteleyen, sayı unsur vardır: ve yerlerini belirten kelimelere sıfat denir. Bir keli-  Dost kapısı meye sıfat diyebilmek için isimden önce gelmesi veya kendisinden sonra mutlaka bir isimle kullanıl- (tamlayan) (tamlanan) GENELKPSS YETENEK  Araba farı ması veya ismi nitelemesi gerekir. GENEL KÜLTÜR  güzel çocuk (tamlayan) (tamlanan)  kırmızı çiçek İsim tamlamaları, ek alıp almama durumuna göre çeşitlere ayrılır: a. Belirtili Ġsim Tamlaması  birinci sınıf Belirtili isim tamlamasında tamlayan ve tamlanan ek Sıfatlar anlamları itibariyle ikiye ayrılır: alır. 1. Niteleme Sıfatları  Tamlayan, -in, -in, -un, -ün eklerini,  Tamlanan ise -ı, -i, -u, -ü iyelik eklerini alır. Varlıkları niteleyen yani onların durumlarını, biçimle-  yaylanın suyu rini, renklerini, özelliklerini kısaca nasıl olduklarını  evin neşesi gösteren kelimelerdir.  temiz sınıf b. Belirtisiz Ġsim Tamlaması  çalışkan insan Tamlamayı oluşturan söz öbeğinde tamlayan ek al- maz. Tamlanan iyelik eki alır.  şişman adam  su bidonu  soba borusu  güzel kız c. Takısız isim Tamlaması  yaşlı adam Tamlayan ve tamlananın ek almadığı isim tamlama- sıdır. Tamlayan tamlananın „„neden‟‟ yapıldığını Niteleme sıfatını bulmak için isimden önce “nasıl?” belirtir. sorusunu sormalıyız. Alınan yanıt niteleme sıfatıdır.  mermer duvar Nitelik bildiren bir kelimenin sıfat olabilmesi için mut-  tahta masa laka isimden önce gelmesi gerekir. Fiil veya sıfatla-  kırmızı kalem rın önünde kullanılan nitelik bildirici kelimeler cümle- de sıfat değil zarf görevi görür.  eski kitap, (sıfat)  çalışkan öğrenci (sıfat) d. Zincirleme isim Tamlaması  Bu kitap çok eski görünüyor. (zarf) Tamlayanı veya tamlananı isim tamlaması olan tamlama çeşididir.  Bu öğrenci çalışkandır. (isim)  ders kitabının kapağı  su sesinin nağmesi www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE 2. Belirtme sıfatları Kesir Sayı Sıfatları Adları kesirli olarak belirten sıfatlardır. Varlıkları işaret, sayı, belirsizlik, soru yoluyla belirten  yarım ekmek sıfatlardır.  yüzde elli artış Dört çeşittir: 233 A) ĠĢaret sıfatları C) Belgisiz sıfatlar Adları işaretle belirten sıfatlardır.  bu  bu araba İsimlere kesinlik anlamı vermeden, tam olarak değil GENEL YETENEK  şu  Ģu çiçek de belli belirsiz belirten sıfatlardır. o  o adam KPSS GENEL KÜLTÜR  öteki  öteki ev  bazı  tüm  beriki  diğer okul  öyle  birçok  biraz  şöyle  böyle  birkaç  bir kısım insan  birtakım  biraz sonra  çoğu  nice yıllar B) Sayı sıfatları D) Soru sıfatları İsimleri sayı ile ilgili yönlerden belirten sıfatlardır. İsimlerin durumlarını, yerlerini, sayılarını soru yoluyla Görevlerine göre dört çeşittir: bildiren sıfatlardır. Soru sıfatları hem niteleme hem de belirtme sıfatlarıyla ilgilidir. Asıl sayı sıfatları  kaç Varlıkların sayılarını belirten sıfatlardır. Örnek: beş  ne kitap, on bin lira, beş yıl, üç ay gibi.  hangi Asıl sayı sıfatını bulmak için “kaç?” sorusu sorulur.  nasıl  Sınava kaç kiĢi geldi? Sıra sayı sıfatları Adların sayı ve derecelerini bildiren sıfatlardır. Sıfat Tamlaması Tamlayanı sıfat görevinde olan tamlamalara sıfat Sıra sayı sıfatını bulmak için “kaçıncı?” sorusu tamlaması denir. Sıfat tamlamalarında sıfat tamla- sorulur. yan, isim ise tamlanan durumundadır.  tükenmez kalem  ikinci sınıf  sıcak ekmek  yüz onuncu sayfa  açık pencere  yirminci yüz yıl ÜleĢtirme sayı sıfatları Adların sayılarını bölüştürme anlamıyla belirten sıfatlardır. Üleştirme sayı sıfatlarında varlıkların eşit bölümlere ayrıldığı ifade edilir. Üleştirme sayı sıfatını bulmak için “kaçar?” sorusu sorulur.  ikişer kalem  birer simit  onar lira www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE ZAMĠR (Adıl) 2. Gösterme Adılları (ĠĢaret Zamirleri) İsmin yerini tutan kelimelere zamir denir. Zamirler İsimlerin yerini tutan aynı zamanda varlıkları işaret isim soyundan gelen sözcükler olup ismin aldığı tüm ederek onların yerini tutan zamirlerdir. 234 özellikleri alırlar.  O, benimdir; o benim milletimindir ancak.  O, benim milletimin yıldızıdır parlayacak. GENELKPSS YETENEK Daha önce kendinden söz edilmiş kişi ya da kav- Mısralardaki „„o‟‟ zamiri “al sancak” yani bayrak GENEL KÜLTÜR ram, daha sonra tekrar belirtilmek istendiğinde, o kişi adının yerine kullanılmıştır. ya da kavramın yerini tutacak olan zamir kullanılır. Zamirler  Kimse bugün okula gelmedi. Tekil Çoğul Diğerleri  Dün onda kalemim kalmış. Bu Bunlar Böyle - Burası Şu Şunlar Şöyle – Şurası Zamir çeşitleri şunlardır: O Onlar Öteki – Orası – Beriki A- SÖZCÜK DURUMUNDAKĠ ADILLAR İşaret zamirleri, karşıladıkları anlamlara göre üç gu- 1. KiĢi Adılları (ġahıs Zamirleri) rupta incelenir: İnsan isimleri yerine kullanılan zamirlerdir. Kişi za- A) Gösterme Anlamlı ĠĢaret Zamirleri mirleri isimlerin yerini tutan aynı zamanda varlıkları Varlıkları işaret ederek gösteren zamirlerdir. Bu, Ģu, işaret eden zamirlerdir. Bu zamirler varlıkları isimle- o, öteki, beriki gösterme anlamlı işaret zamiridir. rini söylemeden göstererek belirtirler. B) Yer Anlamlı ĠĢaret Zamirleri Ben: Söz söyleyen kişi (birinci tekil kişi) Yerleri işaret belirlemek amacıyla kullanılan zamir-  Bu gömleği ben aldım. lerdir. Bura, Ģura, ora yer anlamlı işaret zamiridir. Sen: Kendisine söz söylenen kişi (ikinci tekil kişi) C) Tarz Anlamlı ĠĢaret Zamirleri  Sen hangi okula gidiyorsun? Belirli bir tarzı işaret etmek amacıyla kullanılan za- mirlerdir. Böyle, Ģöyle, öyle tarz anlamlı işaret O: Kendisinden söz edilen kişi (üçüncü tekil kişi). zamiridir.  O, bunları hiç hak etmedi. 3. Belgisiz Adıllar (Zamirler) Üçüncü kişi zamiri olan „„o‟‟ ek aldığında mutlaka Hangi isimlerin yerini tuttukları açıkça belli olmayan araya n kaynaştırma harfi girer. (O-n-un bundan zamirlerdir. haberi yok.) Birçok, birkaç, herkes, hepsi, bazısı, bazıları, kimisi, kimileri, herhangi biri, birisi, birileri, baĢ- Kişi zamirlerinin çoğulları ise “biz, siz, onlar”dır. Ay- kası, baĢkaları... kelimeleri belgisiz zamir olarak rıca “kendi” kelimesi de bir kişi zamiri olup çoğul kullanılır. Bu zamirler bir isimden önce gelirse, bel- hâli “kendileri”dir. gisiz sıfat olurlar.  Bazı insanlar müzikten hoşlanırlar, (sıfat)  Bazıları, spordan hoşlanır, (zamir) www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE 4. Soru Adılları (Zamirleri) Zamirlerle kurulan isim tamlamalarında tamlananla- 235 Soru anlamıyla isimlerin yerini tutan kelimelerdir. ra gelen ekler, iyelik zamiridir. Ne?, Hangi?, Kim?, Kaç?, Kaçı?, Hangisi? keli-  Ünsüzle biten kelimelere; -im, -in, -i, -imiz, -iniz, GENEL YETENEK meleri birer soru zamiridir. Ne: İnsan dışında diğer varlıkları, kavramları sor- -ler ekleri, KPSS GENEL KÜLTÜR mak için kullanılır.  Ünlüyle biten kelimelere ise -m, -n, -si, -miz, Kim: İnsanları sormak için kullanılır. -niz, -leri ekleri gelir. Adılların (Zamirlerin) Cümledeki Görevleri Hangi, Hangisi: İnsanları ve nesneleri sormak için 1. Özne olur kullanılır.  Ben geldim.  ġu biraz daha beklesin. Kaç, Kaçı: Nicelikleri sormak için kullanılır. 2. Nesne olur  Hanginiz söyleyeceksiniz?  ġunu verir misin?  Kaça sattınız?  Nevi bekliyorsun? B- EK DURUMUNDAKĠ ADILLAR (Zamirler) 3. Tümleç olur 1. Ġlgi Adılı (Zamiri)  Bana anlatınız. Varlıkların yerlerini tutan, onların kime ya da neye  Bundan alalım. ait olduğunu veya ne ile ilgileri bulunduğunu anlatan -ki ekine ilgi zamiri denir. 4. Ek-fiil alarak yüklem olurlar  Benim silgim kaybolmuş, seninkiyle (senin silgin-  Tarihi yazan benim, yapan siz. le) silebilir miyim? BELĠRTEÇ (ZARF) Sıfatların, fiillerin, fiilimsilerin ya da kendisiyle aynı İsimlere -de ekinden sonra gelen -ki eki, ilgi zamiri görevdeki kelime gruplarının anlamlarını etkileyen olmayıp sıfat yapan bir ektir. kelime ya da kelime gruplarına zarf denir. Türkçede  tepedeki kulübe doğrudan zarf olarak kullanılan kelimelerin yanında  karşıdaki ev başka isim soylu kelimeler de zarf olarak kul- lanılabilir. İsimler, fiili etkilediğinde zarf olurlar, özel 2. Ġyelik Adılları (Zamirleri) isimler zarf görevi alamaz. Zaman, yer, yön, durum Neyin, kime, neye, kaçıncı kişiye ait olduğunu anla- bildiren bazı isimler (sabah, öğle, yukarı, sağ, tan eklerdir. sol...) zarf olarak kullanılır. Yansıma isimleri de zarf  kalem olarak kullanılabilir.  kelemim  benim kalemim  Dere baharda şırıl şırıl akar.  kalemin  senin kalemin  Yatar yatmaz horul horul uyuyor.  kalemi  onun kalemi www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE Görev ve Anlamlarında Göre Zarf Türleri Niteleme sıfatı olarak kullanılan kelimeler eğer fiili ni- 1. Zaman Zarfları (Belirteç) teliyorsa zarf görevindedirler. Fiilleri geçmiş, gelecek ve şimdiki zaman açısından  Çok güzel bir elbise giymiş. (sıfat) 236 etkileyen zarf görevindeki kelimelerdir. Dün, demin,  Bugün çok güzel giyinmiş. (zarf) Ģimdi, sonra, biraz, Ģimdilik, eskiden, ansızın,  Asla kırıcı olmayın. (zarf) önce, geç, henüz, günlerce, aylarca, sonunda, önceleri, baĢtan, sabahleyin, akĢamleyin... gibi GENELKPSS YETENEK kelimeler zaman zarfı olarak kullanılır. 5. Soru Zarfları (Belirteç) GENEL KÜLTÜR  Ahmet‟i dün yolcu ettik.  Biraz önce arkadaşlarıma rastladım. Fiilin, sıfatın anlamını soru yoluyla belirten kelimelere soru zarfı denir. Cümleye soru anlamı katar. 2. Yer-Yön Zarfları (Belirteç) Türkçede; nasıl, niçin, ne kadar... gibi kelimeler soru zarfı olarak kullanılırlar. Fiillerin yerini, yönünü belirterek etkileyen zarf göre-  Dün niçin okula gelmedin? vindeki kelimelerdir. Yukarı, aĢağı, içeri, dıĢarı,  Dün akşam eve nasıl gittin? ileri, geri, karĢı, yan, arka, ön gibi kelimeler yer-  Okula ne zaman geleceksin? yön zarfı olarak kullanılır.  Eve doğru koştu ! UYARI  Zerrin geri gelmedi. “Ne” soru sözcüğü; bir adın yerine kullanılırsa zamir, bir adla birlikte kullanılırsa sıfat, “niye”, “niçin” anla- 3. Miktar (Azlık-çokluk, nicelik) Zarfları (Belirteç) mında kullanılırsa zarf olur. Fiillerin, sıfatların ya da kendileri gibi zarf olan keli-  Pazardan dün ne aldın? (zamir) melerin anlamını ölçü, miktar, derece bakımından  Bize ne gün geleceksin? (sıfat) belirten kelimelerdir. Türkçede; pek, çok, en, kadar,  Derste her zaman ne konuşuyorsun? (zarf) daha, pek çok, en çok, en az, pek az, biraz, azı- cık, fazla, çok fazla, çok az... gibi kelimeler miktar 6. ĠĢaret (Gösterme) Zarfları (Belirteç) zarfı olarak kullanılır. Fiil ve fiilimsileri işaret yoluyla gösteren işte kelime-  Yemekler çok güzel olmuş. si, işaret zarfı olarak kullanılır.  Bunun gibi pek çok tarihi eser var.  İşte, olacağı buydu.  Bu tablo daha iyi olmuş.  Seninle gitmiyorum işte. 4. Niteleme (Durum) Zarfları (Belirteç) Fiilin bildirdiği işin ya da hareketin nasıl yapıldığını, ne durumda olduğun belirten zarflardır. Niteleme zarfını bulmak için fiile “Nasıl? Ne durum- da? Ne biçimde?” sorularını sormak gerekir.  Sevinerek gittiler.  Sevgiyle kucaklaştılar. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE EYLEM (FĠĠL) ÇATILARINA GÖRE EYLEMLER 237 Nesne – Yüklem ĠliĢkisine göre eylem çatıları Varlıkların yaptıkları işleri ve onlarla ilgili oluşları, GeçiĢli Eylemler: Öznenin yaptığı işi, başka varlık- GENEL YETENEK zaman ve kişilere bağlayarak anlatan sözcüklere lar üzerine geçirebilen, nesne alan eylemler geçişli- eylem (fiil) denir. dir. KPSS GENEL KÜLTÜR Eylemlerin tümce içindeki görev adı yüklemdir.  Çocuk, yazılı kağıdını dikkatlice inceledi. (neyi) Eylemler, İş, oluş, hareket, durum bildirirler. Her eylemde zaman, kişi, kavramaları kaynaşmış (Belirtili Nesne) halde bulunur. GeçiĢsiz Eylemler: Nesne almayan eylemler, ge- çişsizdir. Çekimli eylem (fiil): Zaman kişi eklerini alan eylemdir.  Bütün gün tembel tembel oturduk. (Neyi, kimi  okudum  okuduk oturduk? Nesne almaz.)  okudun  okudunuz  okudu  okudular Oldurgan Eylemler: Geçişsiz bir eyleme “-t, -r, -dır” eklerinden biri getirilerek geçişli yapılmasına Eylemlerde olumsuzluk oldurgan eylem denir.  Çocuğu ben uyuttum. Eylemler -me, -ma, -mez, -maz eklerini alarak olumsuz duruma girer. Ettirgen Eylemler: Geçişli bir eyleme “-t, -r, -dır”  Ders çalıştım. (olumlu) eklerinden biri getirilerek eylemin yeniden geçişli yapılmasına ettirgen eylem denir.Ettirgen eylemde Ders çalış-ma-dım. (olumsuz) özne işi yapmaz, bir başkasına yaptırır.  Her gün koşar. (olumlu)  Arabayı yıkattım. Her gün koş-maz. (olumsuz) Eylemlerde Soru Biçimleri Özne – Yüklem ĠliĢkilerine göre eylem çatıları Hareketin, işin yapılıp yapılmadığını, oluşun meyda- Etken Eylemler: Yüklemin bildirdiği eylemi yapan, na gelip gelmediğini soru yoluyla bildiren fiillere, yerine getiren belliyse (gerçek özne varsa), o cümle- fiillerde soru biçimleri denir. nin eylemi etken çatılıdır. Fiillerde soru biçimi, çekimli fiilin sonuna “mi” soru  YaĢlı adam bir hamlede merdiveni tırmandı. edatının getirilmesiyle yapılır; sesli uyumuna göre “mi, mu, mü” olur. (Gerçek özne) (Etken)  Gelmiyor mu?  Gitmiyor musun? Eylemlerde Anlam Kayması Edilgen Eylemler: Eylemi, yapan ve gerçekleştire- nin belli olmadığı (gerçek öznenin olmadığı) eylem- Bir kip ve zamandaki fiilin başka kip ve zaman anla- ler edilgen çatılıdır. mıyla kullanılmasına fiillerde anlam kayması denir. Anlam kaymasına elverişli bir kip ve zamandaki fiil, Bir eylemin edilgen çatılı olabilmesi için “-il, -il, -ul, başka kip ve zaman anlamıyla kullanılabilir. -ül, -in, -in, -ün, -un” eklerinden birini alması gere- kir.  Yarın Kızılay‟a geliyor musun? (gelecek misin)  Buz olmasın diye yollara tuz döküldü. (Döken  Her gün kitap okuyor. (okur) belli değil) www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE DönüĢlü Eylemler: Bir eylemin dönüşlü çatılı olabil- BAĞLAÇ mesi için biçimsel olarak eylemden eylem yapan “-n” Kendi başlarına anlamı olmayan, cümledeki eş gö- ekini alması; anlamsal olarak da eylemi yapanın da revli kelimeleri anlamca ilgili cümlecikleri ve cümleleri 238 eylemden etkilenenin de özne olması gerekir. birbirine bağlayan kelimelere bağlaç denir.  Kadın, dizlerine vurarak dövündü. Türkçede bağlaç olarak en çok kullanılan kelimeler (Gerçek özne) şunlardır: ve, veya, ile, gerek, yahut, veyahut, GENELKPSS YETENEK ĠĢteĢ Eylemler: Eylemin karşılıklı ya da birlikte ya- örneğin, ama, lâkin, meğer, bari, çünkü, eğer, GENEL KÜLTÜR pılmasıdır. yoksa, ki, olmazsa, Ģayet...  Kadınlar cenazede ağlaşıyordu. (Ağlama eyle-  Murat, sen çok hastasın çünkü yüzün sapsarı.  Yarın senin ve arkadaşlarının sınav günüdür. minin birlikte yapılması anlamı vardır.)  Ali ile Ayşe birlikte oynayacakmış.  Yolda eski bir arkadaşıyla selamlaştı. (Selam- laşma karşılıklı yapılan bir eylemdir.) ÜNLEM EYLEMSĠ (FĠĠLĠMSĠ) Bir heyecan sonucu ağızdan çıkan korkma, sevin- Eylemden ad, sıfat, zarf türeten sözcüklerdir. me, şaşırma, kızma, acıma gibi duyguları ifade eden kelimelere ünlem denir. Ad Eylemsi: -ma, -ıĢ, -mak  Ünlü yazar, başarılı olmak için çok çalıştığını  Okumasını hiç beğenmedim.(okuma-ad) Bu cümlede “ünlü” sözcüğü yazarı nitelemiştir. Ünlem çeĢitleri Ģunlardır: Sıfat Eylemsi (Ortaç): -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, 1. Asıl Ünlemler -miĢ  hey!  hişt!  ey !  Okuyan insan başarır. (okuyan-sıfat)  haydi!  eyvah! Zarf Eylemsi (Ulaç): -ip, -erek, -ken, -meden, -ince, - 2. Ses Taklitlerinden Ünlemler dikçe, -eli…  Eve gidip çalışacağım. (gidip-zarf)  şangır!  şungur!  paldır!  pat! ĠLGEÇ (EDAT)  küldür!  çat! Kelimeler arasında çeşitli anlam ilişkileri kurmaya ya- rayan sözcüklere edat denir.  küt! Dilimizde yer alan ilgeçler şunlardır: bile, beri, dek, değin, denli, gibi, göre, ile, karĢı, öte, ötürü, 3. Ünlem Olarak Kullanılan Kelimeler üzere, için, dolayı, karĢı, iken...  Allah!  Senin kadar çalışkan mı?  çabuk!  Bu denli sinirlendiğini görmedim.  yaşasın!  Dönmek üzere gitti.  kafam patladı!  Nedir senden çektiğim!  Yeter artık! www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE DĠLBĠLGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLĠNMESĠ 9. Soru Cümlesi: Cümlede soru anlamı sıfat, zarf, 239 GEREKENLER zamir, edat ile sağlanır. Her soru belli bir öğeyi bul durmaya yöneliktir. GENEL YETENEK 1. Sıfat: İsimlerin niteliğini bildiren sözcüklerdir.  Ankara‟ya ne zaman gidiyorsun? (zaman) Sıfatı bulmak için isme “nasıl?” sorusunu sorarız.  Seni kim ağlattı? (işi yapan-özne) KPSS GENEL KÜLTÜR  Yaralanan çocuk hastaneye kaldırıldı. (kaldıran TÜMCENĠN (Cümlenin) ÖĞELERĠ belli değil) 2. Zarf: Eylemlerin durumunu bildirmek için kullanı- Tümcede bulunan tüm sözcüklerin bir görevi vardır. lır. Yani sözcükler cümlede görev paylaşımı yapmışlar- Eyleme “nasıl?” sorusu sorulur. dır. Görevsiz sözcük yoktur, özne ve yüklem cümle-  Odamdan sessizce süzüldü. nin temel öğeleridir. Nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, edat tümleci ise yardımcı öğelerdir. Bu cümlede “sessizce” sözcüğü eylemin duru- munu bildirmektedir. YÜKLEM Tümcede eylemi, oluşu bildiren çekimlenmiş kelime 3. Zamir: İsimlerin yerlerini tutan sözcüklerdir. ya da sözcük grubuna yüklem denir. Yüklem yargı Ben, sen; biz, siz, onlar; herkes, bu, şu... bildirir. Bu nedenle tek başına cümle özelliği taşır.  Senin için herkes kötü konuşuyor.  Öğrenciler bütün gün ders çalıştı. 4. Etken: Öznesi belli olan eylemlerdir. Cümledeki “çalıştı” kelimesi yargı bildiren çekim-  Futbolcu sahadan ayrıldı. (futbolcu) lenmiş bir eylemdir. Tümce de eylem tümcesidir.  Bütün gece seni düşündüm. (ben)  Camı kıran çocuklarmış. 5. Edilgen: Öznesi belli olmayan cümlelerdir. Bu tümcedeki “çocuklarmış” sözcüğü durum bil- diren, ek eylem alarak çekimlenmiş isimdir. 6. ĠĢteĢ: Eylemin karşılıklı ya da birlikte yapılmasıdır. Tümcede yüklem görevi görmektedir. Yüklemin-  Geç saatlere kadar bu konuyu tartıştık. (karşılıklı) de ad soylu bir sözcüğün bulunduğu tümcelere  Çatıdaki kuşlar sağa sola uçuştu. (birlikte) ad (isim) tümcesi denir. 7. DönüĢlü: Öznenin yaptığı işten etkilenmesidir. ÖZNE  Ayşe, banyoda saçlarını yıkıyor. (eylemi yapan Cümlede yüklemin bildirdiği işi, hareketi, oluşu ya- pan veya bu oluşun içinde bulunan öğe öznedir. Ayşe, işten etkilenen de Ayşe) Özneyi bulmak için “Kim?”, “Kimler?”, “Ne?” sorula- rı sorulur. 8. Vurgu: Cümle içinde vurgulanan sözcük genelde  Furkan sinemaya gitti, (isimden özne) yüklemden önce olan sözcüktür.  Okulun müdürü emekli olmuş, (isim tamlama-  Onunla dün akĢam konuştum. (zaman vurgu- sından özne) lanmıştır)  YaĢlı hasta ölmüş, (sıfat tamlamasından özne)  Kendisi yaptı. (Zamirden özne) www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE Açıklamalı (Arasözlü) Özne c) Zaman isimleri çoğul özne olduğunda yüklem te- Asıl özneyi açıklayan daha belirgin kılan sözcük ya kil olur. da sözcük öbeğidir.  Yıllar ne de çabuk geçti. 240 Açıklamanın başına ve sonuna virgül (,) veya tire (-)  Geleli aylar oldu. imi konur.  Arkada oturanlarda biri, Berk, derse gelmemiş. d) Eylem isimleri çoğul özne olduğunda yüklem te- GENELKPSS YETENEK Ortak Özne kil olur. GENEL KÜLTÜR  Kavgalar bitti. Birleşik ya da sıralı tümcelerde birden fazla yüklemi  Yangınlar söndürüldü. tamamlayan öznelere ortak özne denir. e) Cümlede birden çok özne olduğunda yüklem ço-  Kardeşim eve geldi, ders çalıştı sonra uyudu. ğul olur. (Eve gelen, çalışan ve sonra uyuyan kardeşimdir.  Anne ve babalar seminere katıldılar. Ortak özne) Sözde Özne 2. KiĢi Yönünden Uygunluk a) Özne kişi adıysa yüklemde aynı kişiye göre söy- Eylemi yapanın belli olmadığı tümcelerde belirtisiz nesne öznenin görevini üstlenir gibi olur, buna söz- lenir. de özne denir. Sözde özne edilgen çatılı eylemlerde  Öğretmen not verecek. ortaya çıkar. b) Çoğul öznelerden biri ikinci tekil veya çoğul kişi  Arkadaşım sınıfta konu anlattı. ise yüklem de ikinci çoğul kişi eki alır.  Yasemin, Zeynep ve sen sınava gireceksiniz. (Özne) (Dolaylı T.) (Belirtisiz N.) (Yüklem)  Sınıfta konu anlatıldı. (Yüklem) (Dolaylı Tümleç) (Sözde Özne) ÖZNE – YÜKLEM UYGUNLUĞU c) Çoğul öznelerden biri ikinci tekil veya çoğul kişi Cümlede özne ile yüklem arasında tekillik - çoğulluk zamiri ise yüklemde çoğul kişi olur. bakımından uyum olması gerekir. Bu uyum iki yön-  Sen, ben ve Nazlı yukarı çıkacağız. den incelenir: d) Çoğul öznelerden biri üçüncü tekil veya çoğul ki- 1. Tekillik – Çoğulluk Yönünden Uygunluk şi zamiri ise yüklem de çoğul eki alır. a) Bitki ve hayvan isimleri ile cansız varlıklar, soyut  Mehmet, Neşet ve o okula gidecekler. kavramlar çoğul özne olduğunda yüklem tekil e) Özneleri sadece şahıs zamiri olan cümlelerde olur. öznelerden biri, birinci tekil veya birinci çoğul kişi  Arabalar çevre kirliliğine neden oluyor. zamiri ise yüklem birinci çoğul kişi olur.  Ağaçlar çiçek açtı.  Siz, biz ve onlar bu konuda farklıyız. b) Organ isimleri, gövde parçaları çoğul özne oldu- ğunda yüklem tekil olur.  Ayaklarım ağrıyor.  Dişlerim döküldü. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE TÜMLEÇ  Eğitim ve öğretime gereken önemi vermeliyiz. 241 (neye) Cümlede yüklemin anlamını tamamlayan ve belir- GENEL YETENEK ginleştiren öğelere tümleç denir. Tümleç cümlenin  Kitabı çantadan çıkarır mısın? (nereden) yardımcı öğelerindendir.  Evde ekmek var mı? (nerede) KPSS GENEL KÜLTÜR Düz tümleç (nesne), dolaylı tümleç, zarf tümleci ve  Çorum‟a otomobille gitmiş. (nereye) edat tümleci olmak üzere dörde ayrılır: 3. Zarf Tümleci 1. Nesne Yüklemi zaman, durum, nicelik, yer, yön, soru ve Yüklemdeki işten etkilenen varlığı ya da kavramları işaret anlamlarıyla belirten ve tamlayan öğelere zarf gösteren tümleçlerdir. tümleci denir. Zarf tümlecini anlamak için kullanılan İki çeşittir: zarf tümlecine uygun soru yükleme sorulur. a. Belirtili Nesne a. Zaman Belirten Zarf Tümleci Yüklemden etkilenen ve belirli olan varlık veya kav- Yüklemin anlamını zaman yönünden belirten kelime- ramları karşılayan nesnelerdir. Cümlede -i hal eki lerdir. Yükleme “ne zaman?” sorusu sorularak bulu- alır. Belirtili nesneyi anlamak için “Kimi?”, “Neyi?”, nur. “Kimler?”, “Neler?” soruları sorulur.  Az sonra gelecek.  Fatma kitapları çok sever. (Neyi sever?)  Ġbibikler öter ötmez ordayım. (belirtili nesne) b. Durum Belirten Zarf Tümleci  Onu sinemaya götürdüm. (Kimi gördüm?) Yüklemi durum yönünden belirten veya tamamlayan (belirtili nesne) kelimeler olup “nasıl?” sorusu sorularak bulunur.  Çocuk hızlıca içeri girdi. (Nasıl) b. Belirtisiz Nesne Yüklemden etkilenen ve kesin olarak bilinmeyen (zarf tümleci) varlık veya kavramları karşılayan kelimelerdir. Cüm-  Yağmur çisil çisil yağıyor. (nasıl) lede yalın hâlde bulunur. Belirtisiz nesneyi anlamak  KoĢarak eve gitti.(nasıl) için “Ne?” sorusu sorulur.  Onur çay içti. (içilen ne?) c. Nicelik Belirten Zarf Tümleci Yüklemin anlamını nicelik (azlık, çokluk) anlamlarıyla (belirtisiz nesne) belirten kelimeler olup “ne kadar?” sorusu sorularak  Enver kitap okuyor. (Okunan ne?) bulunur.  Ġki yıl daha çalışacağım. (belirtisiz nesne)  Geçen yıl çok kar yağmıştı. 2. Dolaylı Tümleç d. Yer – Yön Bildiren Zarf Tümleci Yüklemin bildirdiği iş, oluş ya da hareketten nerede Yüklemin bildirdiği eylemin geçtiği yeri ve eylemin bulunduğunu, nereden başladığını, nereye yöneldi- yönünü belirten zarf tümleci olup “nereye?” sorusu ğini bildiren öğeye dolaylı tümleç denir. sorularak bulunur. Cümlede -e, -de ve -den hâllerinde bulunur.  Ali yukarı çıktı. Dolaylı tümleci bulmak için yükleme “Neye?”, “Ki-  Efsane geri dönüyor. me?”, “Nereye?”, “Nerede?”, “Kimde?”, “Ne- de?”, “Nereden?”, “Kimden?”, “Kaça?” soruları sorulur. www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE 4. Edat Tümleci YÜKLEMĠN YERĠNE GÖRE TÜMCELER Yüklemin anlamını benzetme, eşitlik, araç, birlikte- 1. Kurallı Tümce lik, amaç, benzerlik ve karşılaştırma gibi anlamlar Yüklemi cümlenin sonunda olan cümledir. 242 yönünden etkileyen tümleçler olup “Ne ile?”, “Kim  Sevgi Hanım da diğerleri gibi çıktı. ile?”, “Ne için?”, “Nereye doğru?”, “Ne kadar?”, (yüklem) “Neye karĢı?”, “Ne gibi?”, “Ne zamandan be- GENELKPSS YETENEK ri?”, “Ne zamana kadar?”, “Kime?” gibi sorularla 2. Devrik Tümce GENEL KÜLTÜR bulunur.  Evin ısınması için sobayı yakmalıyız. Yüklemi cümlenin sonunda olmayan cümledir.  Ağlayarak annesine doğru koştu.  Bir aya kadar gelirim.  Seni de unuturum bir gün. (yüklem) TÜMCE (Cümle) TÜRLERĠ 3. Eksiltili Tümce Cümle türleri aşağıdaki tabloda topluca gösterilmiştir. Yüklemi olmayan cümledir. Bu tür cümlelerden sonra üç nokta kullanılır. 1. Yüklemin türüne göre a. İsim cümlesi  O kadar çok büyümüş ki... 2. Yüklemin yerine göre b. Fiil cümlesi 3. Anlamına göre a. Kurallı cümle ANLAMINA GÖRE TÜMCELER 4. Yapısına göre b. Devrik cümle c. Eksiltili cümle 1. Olumlu Tümce a. Olumlu cümle b. Olumsuz cümle Yüklemi olumlu yargı bildiren cümledir. c. Soru cümlesi d. Koşullu cümle  Geçiyorum bir akşamüstü Yüksel‟den. a. Basit cümle (yüklem) b. Bileşik cümle c. Sıralı cümle 2. Olumsuz Tümce Yüklemi olumsuz yargı bildiren cümledir. YÜKLEMĠN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER  Beni hiç anlamadın. (eylem tüm. olumlu) (yüklem) 1. Ad (isim) Tümcesi  Onunla ilgili herhangi bir bilgi yok. Yüklemi isim ya da isim soylu sözcüklerden oluşan cümledir. (ad tüm. olumsuz) (yüklem)  Bugün hava çok soğuktu. (ad) 3. Soru Tümcesi (yüklem) Soru anlamı veren cümledir.  Tanıdın mı şu garip adamı? (yüklem) 2. Eylem (Fiil) Tümcesi 4. KoĢul Tümcesi Koşul (şart) anlamı içeren cümledir. Yüklemi çekimli eylem olan cümledir.  Onu görürsem anlatırım her şeyi.  Bütün gün çalıĢıyor. (eylem) (yüklem) www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE YAPISINA GÖRE TÜMCELER Örnek Soru 243 AĢağıdaki cümlelerin hangisinde “arasöz‟‟ kul- 1. Basit Tümce: Tek yargı bildiren cümledir. Yüklem lanılmıĢtır? dışında eylem anlamı veren sözcük bulunmaz. A) Çocukların yanakları, bence temiz havadan  Yeni kitabına kendi adını verdi. dolayı, kırmızı kırmızı olmuştu. (yüklem) B) Türkçe yazılan ilk gezi kitabı, Seydi Ali Reisin 2. BileĢik Tümce: Birden çok yargı bildiren cümledir. yazdığı “Mirat‟ül Memalik”tir. C) Onun yalın bir dili, renkli ve sürükleyici bir  Sokaktan geçip evine gitti. GENEL YETENEK anlatımı vardı. (yüklem) (yüklem) D) Yaşamımızda üç zaman dilimi vardır: geçmiş, KPSS GENEL KÜLTÜR (yan cümle) (temel cümle) bugün ve gelecek. E) 1980‟lerden sonra, bu şehrin nüfusu, hızlı bir  İşten ayrıldığını kimse bilmiyor. biçimde artmaya başlamıştı. (yüklem) (yüklem) Çözüm (yan cümle) (temel cümle) A seçeneğinde geçen ve iki virgül arasında kullanı- lan, cümleden çıkarılması mümkün olan söz, ara- 3. Sıralı Tümce: Kendi içinde yargı bildiren birden sözdür. fazla cümlenin virgül, noktalı virgülle birbirine bağlanmasıdır. Yanıt A  Ben kitap okuyordum, annem de dinleniyordu. (yüklem) (yüklem) 4. Bağlı Tümce: Birden fazla yargının birbirine bağ- laçlarla bağlanmasıdır.  Size gelirim; ama kek yaparsan  Konuyu anlatırın; yalnız iyi dinlerseniz. www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE Örnek Soru Örnek Soru AĢağıdaki cümlelerin hangisinde geçen altı çizili AĢağıdaki cümlelerin hangisi “kim, ne zaman, ikileme, eylemin nasıl yapıldığını belirtmektedir? neye, kimi” sorularına sırasıyla yanıt vermekte- 244 A) Gölde yaşayan cesit cesit kuşlar kirlilik yüzün- dir? den zor günler yaşıyor. A) Benim yükseklerde hiçbir zaman gözüm olma- B) Yağmur dakikalardır sağanak sağanak yağı- dı. yordu şehrin üzerinde. B) Onları seviyorum çünkü onlarda kendimi bulu- C) Kalitesiz kalitesiz diziler yüzünden ekranlarımız yorum. GENELKPSS YETENEK kirleniyor her geçen gün. C) Cin gibi zeki bir çocuk olduğundan faka bas- GENEL KÜLTÜR D) Tuhaf tuhaf sözcükler gençlerin dilinde giderek madı. daha çok yayılıyor. D) Ben her yıl Antalya Side‟de tatil yaparım. E) İri iri cevizler veren ağaç, yapılacak inşaat yü- E) Arkadaşları bu akşam sinemaya onu götüre- zünden kesildi acımasızca. cekler. Çözüm Çözüm E seçeneğinde “kim” sorusuna, “arkadaşları”, “ne zaman” sorusuna “bu akşam”, “nereye” sorusuna A, C, D ve E seçeneklerindeki ikilemeler sıfat göre- “sinemaya”, “kimi” sorusuna “onu” sözcükleri cevap vindedir. B seçeneğinde ise eylemin nasıl yapıldığı verir. belirtilmektedir. Yani durum zarfı (belirteci) olarak kullanılmıştır. Yanıt E Yanıt B www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 DĠL BĠLGĠSĠ 1. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eylem karĢı- 4. Yağışlı bir sonbaharda onu görmek için uzun bir 245 lıklı yapılmıĢtır? I II A) Bütün kuşlar güneye göç ediyordu. B) Köyden ayrılırken herkesle vedalaştı. yolculuktan sonra Ankara‟ya vardı. Ankara‟nın C) Saatlerce durakta arabanın gelmesini bek- ledik. sessiz sokaklarında gezip sıcak bir çay içtikten D) Şiirlerinde hüzünlü bir anlam bulursunuz. E) Yalnız geçen bir ömür neye yarar? III IV sonra kızın evine gitti. V Bu parçadaki numaralanmıĢ sözcüklerden GENEL YETENEK hangisi bir ismin niteliğini bildirmemektedir? KPSS GENEL KÜLTÜR A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 2. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde arasöz kul- 5. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde ismin niteli- lanılmıĢtır? ğini bildiren sözcük kullanılmamıĢtır? A) Sabaha doğru eski komşular gelir. A) Yıllar önce, bana topluluk içinden bir genç B) Önemli konuları burada tartışırız. bunu sormuştu. C) Bakışlarında anlamsız bir ifade vardı. D) Köyün güzel kızları ona hayrandı. B) Asıl uyumsuzluk, ne okumak gerektirdiğini E) Kapının yanından geçti sessizce. bir yazara sormakta ortaya çıkıyor. C) Her şeyin bir yeri olması gerektiğini düşü- nüp her şeyin yerinde bulunmasını istedi D) Her şeyden önemlisi, zor da olsa, bir gönle girmektir. E) Öğrencilere, Selma‟nın gelip gelmediğini sormak için gitmiştim. 6. Değişimin hakim olduğu yasayış, düşünce, dav- I II 3. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin ya- ranış, alışkanlık biçimleri okul kültürünü baskın pılıĢ zamanı da belirtilmiĢtir? A) Beni yalnız bıraktın bu mahallede. III IV B) Hangi dala el attıysam kırıldı. şekilde yönlendirmektedir. C) Bakışların bir şeyler anlatıyor sanki. D) O eski komşum birazdan gelir. V E) Filmin büyüsüne kapılmış âşıklar. Bu parçada numaralanmıĢ sözcüklerden hangi ikisinin kökü, sözcük türü bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) II. ve IV. E) III. ve IV. www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE 7. Genç insanların profiline baktığımızda okulların 10. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eylemi ya- I II pan belli değildir? A) Yaz tatilini sessiz bir yerde geçirdi. kültür aktarımında başarılı olmadığı ortadadır. III IV V 246 Bu parçada numaralanmıĢ sözcüklerden han- B) Bütün gün kıyıda gezdi yaşlı adam. gisi bir ismi nitelemektedir? C) Paketler dün postaya verildi. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Sokaklar anlatıyor seni bana. E) Yanaklarından bir iki damla yaş döküldü. GENELKPSS YETENEK 8. (I) Yer yer heyelandan uçmuş yolları geçtikten 11. “İle” sözcüğü aĢağıdaki cümlelerin hangisinde GENEL KÜLTÜR sonra vardık Uzungöl‟e. (II) Dağların arasına sı- “Elbisesini fırçayla temizledi.” cümlesindeki gö- kışmış, yeşillerin kuşattığı bir küçücük göl karşı- rev ve anlamıyla kullanılmıĢtır? ladı bizi. (III) Anlatıldığına göre derenin önünü A) Biz onunla etle tırnak gibiyiz, ancak yediği- kapayan heyelan, suyun birikmesine neden ol- miz içtiğimiz farklı gider. muş. (IV) Böylelikle Uzungöl ortaya çıkmış. (V) Bunu öğrenince iyi ki heyelan olmuş burada de- B) Arkadaşınla sen bir süre beraber çalışsanız dim içimden. iyi olur. Bu parçadaki numaralanmıĢ cümlelerden C) Gamzesi, yanağıyla dudağı arasına yerleş- hangileri devrik cümle değildir? miş bir çukurdu. A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) Bu konuyla senin anlattıkların birbirine çok benziyor. D) III. ve IV. E) IV. ve IV. E) Bu çiçekleri büyük bir vazoyla getirdiler. 9. AĢağıdaki cümlelerden hangisinde eylemin 12. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin ya- durumunu bildiren bir sözcük kullanılmıĢtır? pılıĢ zamanıyla söylenme zamanı aynıdır? A) Sokağın başındaki o adam, sessizce bekli- A) Derslerine daima düzenli çalışıyor. yordu. B) En kısa zamanda okulunuz açılıyor. B) Sinemaya olan ilgi yönetmenleri sevindiri- C) Bu akşam birlikte film seyrediyoruz. yor. D) Geçen hafta kaybettiği kitabını arıyor. C) Kıyı bölgelerine olan rağbet azaldı. E) Kopya çekildiği anlaşıldığı için sınav iptal D) Her şiir şairinden bir şeyler alıp getirir. ediliyor. E) Sıcak hava etkisini bir süre daha göstere- cek. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE 13. AĢağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden 16. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma 247 hangisi bir ismin niteliğini bildirmemektedir? seslerden türemiĢ, çekimli bir eylem yoktur? A) Duvara çarpan yanağı birden morardı. GENEL YETENEK A) Kamyoncular ısrarlı girişimleri ile teleferiği B) Rüzgâr ağaçların kulağına bir şeyler fısıldı- durdurmuşlar. yordu. KPSS GENEL KÜLTÜR C) Arkadaşının ensesine bir tokat patlattı. B) Bu essiz güzellikler hak ettiği beğeniye ka- D) Zili çalmadan önce kapıyı iki kez tıklattı. vuşacaktır. E) Sokaktaki köpek, bir kızın peşinden havlı- yordu. C) İnebolu, yerli ve yabancı birçok turisti çeke- cektir. D) Bütün bu güzellikler insanlar görsün, fayda- lansın diye... E) O daracık mahzen mezar oluyordu bize. 14. 17. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde iĢteĢ fiil “birliktelik” anlamı vermektedir? I. Misafirlerine karşı çok çirkin konuştu. A) İki eski düşman her zamanki gibi selamlaş- II. Bu çocuk o kadar da çirkin değil. madan ayrıldılar. III. Çirkin bir kızla birlikte oluyor. B) Sıra bozan iki kişi bir süre atıştı. IV. Her çirkin kendi kusurunu örtmeye çalışır. C) Arkadaşlarıyla buluşmak için sözleşti. V. Çirkin davranışlarıyla çok tepki çekti. D) Vatanın derdine gelin ağlaşalım dostlar. E) Aslanla uzun süredir bakışıyoruz. Yukarıdaki numaralanmıĢ cümlelerin hangi- sinde “çirkin” sözcüğü eylemin durumunu bil- dirmek amacıyla kullanılmıĢtır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 15. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde “ve” bağlacı 18. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde iĢi (eylemi) nitelik bildiren sözcükleri bağlamıĢtır? yapan belli değildir? A) Dikişe başlaması ve bitirmesi bir oldu. B) Bir ekmek alacak parası kalmamış, kalemi A) Kitapçıdan dün aldığım romanı henüz oku- ve silgisi de yok. yamadım. C) Her geçen gün hayatı daha iyi öğreniyor ve dikkatli karar veriyoruz. B) O, bu kadar zaman içinde hiç müzeye git- D) Şırıl şırıl akan sular ve cıvıldayan kuşlar memiş. içimize huzur veriyordu. E) Öyle dalgın ve hüzünlü bir hali vardı ki ne C) O güzel tabloyu yıllarca aradım, bulama- yapacağımızı şaşırmıştık. dım. D) Bu yağlı boya tablo, 100 milyon liraya satıl- mış. E) İşlerin çokluğundan sızlanıyordu. www.yorungeakademi.com.tr

DiL BiLGiSi BÖLÜM 5 YÖRÜNGE TÜRKÇE 19. AĢağıdaki cümlelerin hangisinde bir ad iki ni- teleyici sözcük almıĢtır? A) Bu ülkenin eski ve etkileyici bir tarihi vardır. 248 B) Siz o törende de pek güzel konuştunuz. C) Ne şirin okul; afacan çocuklar var burada. D) Bin yıldan beri bir anıt gibi burada duruyor. E) Geçmişi iyi değerlendirip geleceğe güvenle bakabilmeliyiz. GENELKPSS YETENEK GENEL KÜLTÜR 20. AĢağıdakilerin hangisinde “güzel” sözcüğü zarf (belirteç) görevinde kullanılmıĢtır? A) Ben sana güzel günler vaat etmemiş miy- dim? B) Güzel sanatların bütün dallarında onun im- zasını görmek mümkün. C) Öğrenciler o gün, güzel bir ders dinlediler. D) Ben güzele güzel demem, güzel benim ol- mayınca. E) O çok güzel konuşuyor ve kendini herkese beğendiriyordu. www.yorungeakademi.com.tr

YÖRÜNGE BÖLÜM 5 DiL BiLGiSi TÜRKÇE ÇÖZÜMLER 1. B seçeneğinde geçen “vedalaşmak” eylemi kar- 7. “Genç” sözcüğü, bir niteleme sıfatıdır. Diğer bü- 249 şılıklı yapılan işteş çatılı bir eylemdir. Diğer fiiller tün sözcükler ise addır. ise tamamen etkendir. Yanıt B Yanıt A 2. D seçeneğinde geçen “zor da olsa” sözü bir 8. Bu parçanın III. ve IV. cümlelerinde yüklem cüm- GENEL YETENEK arasözdür. Bilindiği gibi ara söz iki virgül veya iki lenin en sonundadır. Bu bakımdan bu cümleler kısa çizgi arasında kullanılır. Diğer hiçbir seçe- devrik cümle değil kurallı cümlelerdir. KPSS GENEL KÜLTÜR nekte zaten iki virgül kullanılmamıştır. Yanıt D Yanıt D 9. A‟da geçen “sessizce” sözcüğü “bekliyordu” yük- 3. D seçeneğinde geçen “gelir” yüklemine sorulan lemine sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir. Do- “ne zaman” sorusuna “birazdan” sözcüğü cevap layısıyla bu sözcük bir durum belirticidir. vermektedir. Diğer cümlelerde zaman belirteci Yanıt A yoktur. Yanıt D 10. “verildi” yüklemine “Kim verdi?” sorusu soruldu- ğunda herhangi bir yanıt alınamaz. Çünkü bu ey- 4. “kızın” sözcüğü nitelik bildirmemektedir. Bu söz- lem edilgen çatılıdır. cük isim çekim eklerinden birini almış bir addır. Yanıt C Diğerleri ise yanındaki ada sorulan “nasıl” soru- suna cevap veren niteleme sıfatlarıdır. 11. “ile” sözcüğü “ve” anlamının dışındaki bütün du- Yanıt E Rumlarda edattır. Sorunun örnek cümlesinde, E seçeneğinde edat olarak kullanılmıştır. Diğerle- 5. A‟da “eski”, B‟de “önemli”, C‟de “anlamsız”, D‟de rinde ise “ve” anlamındadır, dolayısıyla bağlaçtır. “güzel” sözcükleri ismin niteliğini bildiren nitele- Yanıt E me sıfatlarıdır. E‟de ise bir niteleme sıfatı yoktur. 12. “arıyor” yüklemi, şimdiki zaman kipiyle çekim- Yanıt E lenmiştir ve “aramak” eylemi halen devam et- mektedir. Diğer bütün cümlelerde ise zaman 6. II. sözcüğün kökü “yaş”, V. sözcüğün kökü kayması söz konusudur. “yön”dür. Bunlar ad (isim) soyludur. I. sözcüğün Yanıt D kökü “değiş-”, III. sözcüğün kökü “alış-”, IV. Söz- cüğün kökü de “bas-”tır. Bunlar ise fiil (eylem) soyludur. Yanıt C www.yorungeakademi.com.tr