การฝังเข็ม รมยา เล่ม 1

จดุ ฝง เข็มบนเสน ลมปราณ 195 ☯ GB32 จงตู (中渎 Zhõng-Dú) ความหมาย: จง (中) แปลวา ตรงกลาง; ตู (渎) แปลวา ทอเล็ก ๆ จดุ อยูในระหวา งเสน เอน็ ดา นขางของตน ขา คลายอยใู นทอ ตําแหนง: อยูตํ่ากวา จุดเฟง ซอ่ื 2 ชุน หรอื อยูเหนอื ตอขอ พับเขา 5 ชุน อยรู ะหวางกลา มเนือ้ lateral vastus และ biceps ขอ บงใช: ขาลีบออ นแรง วิธีฝงเข็ม: แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB33 ซีหยางกวาน (膝阳关 Xī-Yáng-Guān) ความหมาย: ซี (膝) แปลวา เขา; หยาง (阳) แปลวา หยางของอิน-หยาง; กวาน (关) แปลวา ขอ : จุดนี้อยดู า นขางของเขา ตาํ แหนง: อยเู หนือตอจดุ หยางหลงิ เฉวยี น 3 ชนุ อยูในรอยบุมเหนือ interal epicondyle ของ femus ขอ บง ใช: เขาปวดและบวม เอ็นขอ พับเขา ตึงรงั้ ชาบริเวณหนา แขง วิธฝี งเขม็ : แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB34 หยางหลงิ เฉฺวยี น (阳陵泉 Yáng-Líng-Quán) ความหมาย: หยาง (阳) แปลวา หยางของอนิ -หยาง; หลิง (陵) แปลวา เนินดนิ ; เฉวฺ ียน 泉 แปลวา นํา้ พุ: หยาง หมายถงึ ดา นขาง หัวกระดกู fibula นนู ดิน ขา งลา งเนินดินเปน แอง น้าํ พุคอื จดุ หยางหลงิ เฉวฺ ียน จุดเฉพาะ: จุดเหอ-ทะเล จดุ อทิ ธิพลของเอ็น คือ จินหุย ตําแหนง : อยดู า นนอกแขง ตรงรอยบุมหนา และใตหัวกระดกู fibula เฉียงลงหนา ท่มี รี อยบุม ขอบง ใช: ปวดสีขาง ปากขม คล่นื ไส อาเจยี น ปวดขาและออ นแรง ขาชาปวด ไมม ีแรง ดซี า น ลมชักในเด็ก วธิ ีฝง เขม็ : แทงตรง 1.0-1.5 ชุน ☯ GB35 หยางเจียว (阳交 Yáng-Jiāo) ความหมาย: หยาง (阳) แปลวา หยางของอิน–หยาง; เจียว (交) แปลวา ตดั กนั : หยาง หมายถงึ ดานขา ง จดุ หยางเจยี วอยูขา งขา ตรงจดุ ท่ตี ดั กับเสนลมปราณเทา ไทหยางกระเพาะปสสาวะ จดุ เฉพาะ: จดุ ซี ของเสนลมปราณหยางเหวย

196 การฝง เข็ม-รมยา ตาํ แหนง: อยูขา งขาสงู จากตาตุม นอก 7 ชนุ ตรงขอบหลงั ขอบกระดกู fibula ขอ บง ใช: แนน หนาอกและสขี าง ปวดขาและออ นแรง โรคจติ อาละวาด วธิ ีฝง เข็ม: แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB36 ไวชิว (外丘 Wài-Qiū) ความหมาย: ไว (外) แปลวา ดานนอก; ชิว (丘) แปลวา เนินดนิ : จดุ ไวช ิว อยเู หนือตาตมุ นอก ตรงทก่ี ลามเนื้อนนู ดเู หมือนเนินดิน จดุ เฉพาะ: จดุ ซี ของเสน ลมปราณเทาเสาหยางถุงนา้ํ ดี ตาํ แหนง: อยขู า งขาสงู จากตาตมุ นอก 7 ชนุ ระดบั เดยี วกบั จุดหยางเจยี ว ตรงขอบหนา ของกระดกู fibula ขอ บงใช: แนน หนาอกและสขี าง ปวดขาและออ นแรง โรคจติ อาละวาด วธิ ฝี งเข็ม: แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB37 กวางหมิง (光明 Guāng-Míng) ความหมาย: กวางหมงิ (光明) แปลวา ความสวาง: จุดกวางหมิงเปน จดุ ลัว่ ใชร กั ษาโรคตา จดุ เฉพาะ: จดุ ลวั่ ตําแหนง : อยขู า งขาสงู จากตาตุมนอก 5 ชนุ ตรงขอบหนา ของกระดูก fibula ขอ บง ใช: ปวดตา ตาบอดกลางคืน ปวดขาและออนแรง ปวดคดั เตานม วธิ ีฝง เขม็ : แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB38 หยางฝู (阳辅 Yáng-Fǔ) ความหมาย: หยาง (阳) แปลวา หยางของอนิ -หยาง; ฝู (辅) แปลวา ชว ยสนับสนุน: หยาง หมายถึง ดานขา ง ฝู หมายถงึ กระดูก fibula จดุ หยางฝู อยูท ่ีขา งขา หนากระดกู fibula จุดเฉพาะ: จดุ จงิ -แมน ํา้ ตาํ แหนง : อยขู างขาสูงจากตาตมุ นอก 4 ชนุ ตรงขอบหนาของกระดูก fibula ขอ บงใช: ไมเกรน ปวดหางตา วัณโรคตอมน้าํ เหลอื ง ขาชาและออนแรง ปวดบวมใตร กั แร เจ็บ คอ ปวดแนน หนา อกและสขี า ง ปวดขาและออ นแรง วธิ ฝี ง เขม็ : แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ

จุดฝง เข็มบนเสนลมปราณ 197 ☯ GB39 เสวฺ ียนจง (悬钟 Xuán-Zhōng) ความหมาย: เสฺวยี น (悬) แปลวา แขวน; จง (钟) แปลวา กระด่งิ : แถวตาตมุ นอก จดุ เสวฺ ยี นจง อยูเหนอื ตาตุมนอก จดุ เฉพาะ: จุดอทิ ธพิ ลของไขกระดูก ตําแหนง : อยูขา งขาสงู จากตาตุมนอก 3 ชนุ ตรงขอบหนาของกระดกู fitula ขอ บง ใช: คอแขง็ ปวดแนนหนา อกและสขี า ง ปวดขาและออ นแรง เจ็บคอ ขาชาไมม ีแรง ริดสดี วง ทวารหนัก วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ☯ GB40 ชิวซวฺ ี (丘墟 Qiū-Xū) ความหมาย: ชวิ (丘) แปลวา เนินดิน; ซวฺ ี (墟) แปลวา เนินเขา: จุดชวิ ซฺวีอยูระหวางตาตมุ นอก (เปรยี บเปน เนนิ ดนิ ) กับ peroneal trochlea ของกระดกู calcaneous (เปรยี บเปน เนินเขา) จุดเฉพาะ: จุดหยวน ตําแหนง: อยูเฉยี งลงหนาตาตุม ดานนอก บรเิ วณรอยบมุ ขอบนอกของ extensor digitorum longus ขอบง ใช: ปวดแนน หนา อกและสขี า ง ปวดขาและออนแรง มาลาเรีย วิธฝี งเข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชุน ☯ GB41 จหู ลินช่ี (足临泣 Zú-Lín-Qì) ความหมาย: จู (足) แปลวา เทา; หลนิ (临) แปลวา รักษา; ช่ี (泣) แปลวา น้าํ ตา: จดุ จูห ลนิ ช่ี อยูท เ่ี ทา ใชร ักษาโรคตา จดุ เฉพาะ: จุดซู-ลาํ ธาร จุดเช่ือมโยงกับเสน ลมปราณไต ตาํ แหนง : อยูทห่ี ลงั เทา ตรงรองระหวางกระดกู metatarsal ทส่ี ีแ่ ละหาดา นนอกของเอน็ ของกลา มเนอื้ extensor digiti minimi ขอ บงใช: ตาแดง ปวดแนน หนา อกและสขี าง ระดผู ิดปกติ ปสสาวะรดท่ีนอน วณั โรคตอมน้ําเหลอื ง มาลาเรยี เตา นมอักเสบ เจ็บเทา วิธฝี ง เข็ม: แทงตรง 0.3-0.5 ชุน

198 การฝงเข็ม-รมยา ☯ GB42 ต้ีอูหุย (地五会 Dì-Wǔ-Huì) ความหมาย: ตี้ (地) แปลวา พน้ื ดนิ ; อู (五) แปลวา หา; หยุ (会) แปลวา ทีบ่ รรจบของแมน ํ้า: พ้ืนดินอยตู า่ํ หมายถงึ เทา ที่เทา มีจุดบนเสน ลมปราณถงุ นา้ํ ดี 5 จุด จุดนีอ้ ยกู ลางและเปนท่บี รรจบกนั ของชสี่ ว นบนและสว นลางของเสน ลมปราณน้ี ตําแหนง: อยดู านในของเสน เอ็นของกลามเน้ือ extersor digiti minimi อยหู ลงั ตอ 4th metatar- sophatangeal joint ขอบงใช: ปวดศีรษะ หอู ือ้ เจบ็ ชายโครง เตา นมอกั เสบ ปวดและบวมหลังเทา วิธฝี งเข็ม: แทงตรง 0.3-0.5 ชุน ☯ GB43 เสยี ซี (侠溪 Xiá-Xī) ความหมาย: เสีย (侠) แปลวา บบี ; ซี (溪) แปลวา ลาํ ธาร: จดุ เสียซีอยใู นรอ งระหวา งกระดกู metatarsal ทีส่ ี่และหา จดุ เฉพาะ: จุดอิ๋ง-น้ําพุ ตําแหนง: อยหู ลงั เทาตรงงา มระหวา งนวิ้ ทา วท่สี ่ีและหา หางจากขอบงา มเทา 0.5 ชุน ขอบง ใช: ปวดศีรษะ ตาลาย หูมีเสียงดงั หูตึง ตาแดง ปวดชายโครงและสขี าง โรคจากความรอน เตา นมอกั เสบ วิธฝี งเข็ม: แทงตรง 0.3-0.5 ชนุ ☯ GB44 จูเ ชี่ยวอนิ (足窍阴 Zú-Qiào-Yīn) ความหมาย: จู (足) แปลวา เทา; เช่ียว (窍) แปลวา รูเปด ; อิน (阴) แปลวา อนิ ของอิน-หยาง: ไตและตับเปนอวยั วะตนั (อิน) หูเปนหนาตางของไต ตาเปนหนาตางของตับ จดุ จูเ ช่ยี วอนิ อยูทีเ่ ทาใชร ักษา โรคหแู ละตา จดุ เฉพาะ: จุดจงิ่ -ตานํ้า ตาํ แหนง: อยมู ุมลา งดา นนอกของเล็บนวิ้ เทาท่ีส่ี หางจากมุมเล็บ 0.1 ชุน ขอบง ใช: ปวดศรี ษะ ตาแดง หูตึง เจบ็ คอ ปวดสีขา ง โรคจากความรอน นอนไมหลบั ไอ ระดู ผดิ ปกติ วิธฝี ง เขม็ : แทงตรง 0.1 ชนุ หรือ ปลอ ยเลอื ด

จุดฝงเขม็ บนเสนลมปราณ 199 12. เสน เทาจเฺ หวียอินตับ (足厥阴肝经 Zú-Jué-Yīn-Xīn-Gān-Jīng : The liver meridian of foot-JueYin) รูปท่ี 3-47 จุดฝงเขม็ บนเสน ลมปราณเทาจเฺ หวียอนิ ตับ

200 การฝง เข็ม-รมยา ☯ LR1 ตา ตนุ (大敦 Dà-Dūn) ความหมาย: ตา (大) แปลวา ใหญ; ตุน (敦) แปลวา ความหนา: ตา หมายถงึ หวั แมเ ทา จดุ ตา ตนุ อยูด านนอกของหัวแมเทา ซง่ึ มกี ลามเนื้อหนา จุดเฉพาะ: จุดจิง่ -ตานา้ํ ตาํ แหนง : อยมู ุมลา งดานนอกของเล็บนิว้ หัวแมเ ทา หางจากมมุ เลบ็ 0.1 ชุน ขอ บง ใช: ปสสาวะรดทน่ี อน ไสเลื่อน ขาดระดู เลือดออกชองคลอด มดลกู หยอน โรคจติ ลมชกั วิธฝี ง เข็ม: แทงเฉยี ง 0.1-0.2 ชุน หรอื ปลอ ยเลอื ดออก ☯ LR2 สงิ เจียน (行间 Xíng-Jiān) ความหมาย: สงิ (行) แปลวา เดิน; เจยี น (间) แปลวา ชอ งตรงกลาง: จดุ สิงเจยี นอยูในรอง ระหวา งน้วิ เทา ทห่ี นง่ึ และสอง ทีม่ ลี มปราณไหลผาน จุดเฉพาะ: จุดอ๋งิ -น้ําพุ ตําแหนง : อยูหลังเทา ตรงงามระหวา งนว้ิ เทา ทห่ี นึ่งและสอง หางจากขอบงา มเทา 0.5 ชนุ ขอบงใช: ปวดศีรษะ ตาลาย ตาแดง ตาบอดตาใส ปากเบ้ยี ว ปวดสขี าง ไสเ ลอ่ื น ปส สาวะขดั เลอื ดออกทางชอ งคลอด โรคจติ ลมชัก ระดผู ดิ ปกติ ปวดระดู ตกขาว โรคหลอดเลอื ดสมอง วิธฝี ง เขม็ : แทงเฉยี ง 0.5-0.8 ชนุ ☯ LR3 ไทช ง (太冲 Tài-Chōng) ความหมาย: ไท (太) แปลวา ใหญ; ชง (冲) แปลวา ดา นสําคัญ: จดุ ไทช งอยูตรงตาํ แหนง สาํ คญั ท่มี ลี มปราณผานมาก จดุ เฉพาะ: จุดซู-ลาํ ธาร จดุ หยวน ตาํ แหนง: อยหู ลงั เทา ตรงรอยบมุ ดา นในสุดของระหวางกระดกู metatarsal ท่ีหนึ่ง และสอง ขอ บง ใช: 1) โรคตามเสนลมปราณ: ขาชาและออ นแรง ปวดชายโครง 2) โรคของศรี ษะและอวยั วะรับความรสู กึ : ปวดศรี ษะ เวยี นศีรษะ ปากแหง เจบ็ คอ ตาปวดบวมและแดง ประสาทตาเสื่อม 3) โรคทางเดนิ หายใจ: ไอ แนนอดึ อัดในหนา อก 4) โรคทางเดินอาหาร: ทอ งอืดแนน ทองรองโครกคราก ทองเสยี ทอ งผกู ดีซา น 5) โรคทางเดนิ ปส สาวะ: กลน้ั ปสสาวะไมไ ด ปสสาวะลําบาก stranguria 6) โรคระบบสืบพนั ธ:ุ ประจาํ เดือนไมสม่ําเสมอ โรคขาดประจําเดอื น ตกขาว ปวด ประจาํ เดอื น ปวดบรเิ วณฝเ ยบ็ metrorrhagia and metrostaxis

จดุ ฝงเข็มบนเสน ลมปราณ 201 7) โรคทางจิต: โรคซมึ เศรา โรคชักในเด็ก โรคฮสี ทีเรยี apoplexy, manic-depressive syndrome 8) โรคอน่ื ๆ: ความดันโลหติ สูง เจบ็ หนาอก ไสเลื่อน วิธฝี ง เข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ ☯ LR4 จงเฟง (中封 Zhōng-Fēng) ความหมาย: จง (中) แปลวา ตรงกลาง; เฟง (封) แปลวา กองดนิ : จุดจงเฟงอยรู ะหวา งตาตมุ ในและตาตมุ นอก เหมอื นอยรู ะหวา งกองดนิ 2 กอง จดุ เฉพาะ: จุดจิง-แมนํ้า ตําแหนง : อยตู รงรอยพบั ขอ เทา ดานหนาตาตุมใน ตรงรอยบุมดา นในของเอ็นของกลามเน้อื tibialis anterior ขอบง ใช: ไสเ ลอ่ื น ฝนเปยก ปส สาวะขดั ปวดทอ ง วธิ ีฝงเขม็ : แทงตรง 0.5-0.8 ชุน ☯ LR5 หลโี กว (蠡沟 Lí-Gōu) ความหมาย: หลี (蠡) แปลวา หอยเชลล; โกว (沟) แปลวา รอง: กลา มเนอื้ gastrocnemius มี ลกั ษณะภายนอกเหมอื นหอยเชลล จุดหลีโกวอยูตรงรองดา นในและหนา ตอ กลามเน้ือน้ี จุดเฉพาะ: จุดล่ัว ตําแหนง: อยดู า นในของขา เหนือตาตมุ ใน 5 ชนุ ตรงกลางของกระดูก tibia ขอ บงใช: ปส สาวะขัด ปส สาวะรดท่นี อน ระดผู ิดปกติ ตกขาว ปวดขาและออนแรง วธิ ฝี งเข็ม: แทงราบ 0.5-0.8 ชุน ☯ LR6 จงตู (中都 Zhōng-Dū) ความหมาย: จง (中) แปลวา ตรงกลาง; ตู (都) แปลวา บรรจบ: จุดจงตูอยตู รงกงึ่ กลางของ ดานในขาเปน จุดรวมลมปราณของเสน ลมปราณเทาจเฺ หวียอนิ ตบั จดุ เฉพาะ: จดุ ซี ตาํ แหนง : อยูด า นในของขา เหนือตาตมุ ใน 7 ชุน ตรงกลางของกระดูก tibia ขอบง ใช: ไสเลอ่ื น เลอื ดออกทางชอ งคลอด ปวดทอง ทอ งเดนิ น้าํ คาวปลาไมแหง วิธฝี ง เข็ม: แทงราบ 0.5-0.8 ชุน

202 การฝงเข็ม-รมยา รูปท่ี 3-48 แสดงตําแหนงของจดุ LR1-LR4 รปู ท่ี 3-49 แสดงตําแหนงจดุ LR5–LR6 ☯ LR7 ซีกวาน (膝关 Xī-Guān) ความหมาย: ซี (膝) แปลวา เขา ; กวาน (关) แปลวา ขอตอ : จดุ นอ้ี ยูใ กลช ดิ ขอเขา ตําแหนง: อยขู อบหนา แขงดา นใน อยหู ลังและใตตอ medial condyle ของกระดกู tibia อยู หลงั ตอจดุ อินหลงิ เฉฺวยี น (阴陵泉 Yīn-Líng-Quán, SP9) 1 ชนุ

จดุ ฝงเขม็ บนเสน ลมปราณ 203 ขอ บง ใช: เขาปวดบวม วิธฝี ง เข็ม: แทงตรง 1-1.5 ชุน ☯ LR8 ชฺวีเฉฺวยี น (曲泉 Qū-Quán) ความหมาย: ชวฺ ี (曲) แปลวา โคงงอ; เฉฺวยี น (泉) แปลวา นํ้าพุ: จุดนอ้ี ยูปลายรอยขอ พบั เขา ดา นใน เมือ่ งอเขา บรเิ วณนจ้ี ะบุมดูคลายนาํ้ พุ จุดเฉพาะ: เปนจดุ เหอ-ทะเล ตําแหนง : อยดู านในของเขา ตรงปลายรอยขอ พับเขา อยหู ลังตอ medial epicondyle ของกระดูก tibia ขอ บง ใช: ปวดทอง ปสสาวะลาํ บาก ปวดประจาํ เดือน ตกขาว วิธีฝงเข็ม: แทงตรง 1-1.5 ชนุ ☯ LR9 อนิ เปา (阴包 Yīn-Bāo) ความหมาย: อิน (阴) แปลวา อนิ -หยาง; เปา (包) แปลวา มดลูก: จดุ นอ้ี ยูด านในตนขา และ บงชีโ้ รคของมดลกู ตาํ แหนง : อยดู า นในของตน ขา เหนือตอ medial condyle ของกระดูก femur 4 ชนุ อยูร ะหวา ง กลา มเน้อื vastus medialis และ sartorius ขอบง ใช: ปวดทอง ปส สาวะไมร ูตัว ปสสาวะลาํ บาก ประจําเดือนไมปกติ วธิ ีฝงเขม็ : แทงตรง 1.0-2.0 ชนุ ☯ LR10 จอู หู ล่ี (足五里 Zú-Wǔ-Lǐ) ความหมาย: จู (足) แปลวา ขา; อู (五) แปลวา หา ; หล่ี (里) แปลวา ใชเ รยี กหนวยชุน : ใน สมัยโบราณ จุดนอ้ี ยทู ่ีขาหางจาก qimen 5 ชนุ ตาํ แหนง: อยบู นตน ขาดา นใน อยูต า่ํ กวา จุดชีช่ ง (气冲 Qì-Chōng, ST30) 3 ชุน ขอบง ใช: ปวดทองนอ ย ปสสาวะลาํ บาก มดลกู หยอ น อัณฑะบวมปวด ตอ มนา้ํ เหลืองอกั เสบ วธิ ฝี ง เข็ม: แทงตรง 1.0-2.0 ชุน ☯ LR11 อนิ เหลยี น (阴廉 Yīn-Lián) ความหมาย: อิน (阴) แปลวา ตรงขามกบั หยาง; เหลยี น (廉) แปลวา ขอบ: จุดนอี้ ยทู ต่ี น ขาชดิ กบั ขอบของอวยั วะสบื พันธุ

204 การฝง เข็ม-รมยา ตาํ แหนง: อยูบ นตน ขาดานใน อยตู า่ํ กวาจุดชช่ี ง (气冲 Qì-Chōng, ST30) 2 ชนุ ขอบงใช: ประจําเดอื นมาไมส มาํ่ เสมอ ตกขาว ปวดทองนอ ย วธิ ฝี งเข็ม: แทงตรง 1.0-2.0 ชุน ☯ LR12 จี๋มา ย (急脉 Jí-Mài) ความหมาย: จี๋ (急) แปลวา เรง , ดวน; มา ย (脉) แปลวา เสน เลอื ด : จดุ น้ีอยูบนตน ขาดา นใน ทส่ี ามารถคลําเสน เลอื ดได ตาํ แหนง : อยูดา นขางของกระดกู หวั เหนา ซ่ึงสามารถคลํา femoral artery ได อยูด า นขางและ ตํ่ากวาจดุ ชช่ี ง (气冲 Qì-Chōng, ST30) อยหู างจากแนวกงึ่ กลางลาํ ตวั 2.5 ชนุ ขอบงใช: ปวดทองนอย ไสเ ลอื่ น ปากมดลูกหยอน วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ ใหร ะวังเสนเลือด ☯ LR13 จางเหมิน (章门 Zhāng-Mén) ความหมาย: จาง (章) แปลวา เกราะกําบัง; เหมิน (门) แปลวา ประตู: จดุ จางเหมินอยใู ตช าย โครงท่ีเปรยี บเปนเกราะกาํ บงั ปองกนั อวัยวะภายใน จดุ เฉพาะ: จดุ มูข องถุงนา้ํ ดี จดุ อทิ ธิพลของอวยั วะตนั จดุ ตดั กบั เสน เทา เสาหยางถุงนํา้ ดี ตาํ แหนง: อยทู ด่ี า นขา งของทอง ตรงขอบลางของปลายกระดกู ซี่โครงท่ี 11 ผปู ว ยยืนหอ ยแขนลง และงอขอศอก จุดอยูตรงกับปลายขอศอก ขอ บง ใช: ทอ งเดนิ ทองอืด ปวดสีขาง กอนในทอ ง วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 0.8-1.0 ชุน ☯ LR14 ชเี หมิน (期门 Qī-Mén) ความหมาย: ชี (期) แปลวา ครบรอบ; เหมนิ (门) แปลวา ประตู: จุดชีเหมนิ อยทู ี่สขี า ง 2 ขา ง ทีด่ ูเหมอื นประตูทีเ่ ปดอยู เม่อื ลมปราณไหลเวยี นจากจุดจงฝู (中府 Zhōng-Fǔ, LU1) มาถึงจดุ ชเี หมนิ (期门 QīMén, LR14) ถือวาครบ 1 รอบ จุดเฉพาะ: จดุ มขู องตบั จดุ ตัดกบั เสน ลมปราณเทา ไทอ ินมามและเสนอนิ เหวย ตําแหนง : อยทู ่ีหนา อก ใตห วั นมลงมาในชองระหวา งกระดูกซโี่ ครงทห่ี ก ขอ บงใช: ปวดแนนหนาอกและสขี าง คลื่นไส อาเจยี น ทองอดื เตา นมอกั เสบ วิธฝี ง เขม็ : แทงเฉยี งหรือแทงราบ 0.5-0.8 ชุน

จดุ ฝงเข็มบนเสนลมปราณ 205 13. เสนลมปราณเญิ่น (任脉 Rèn-Mài : The conception vessel) ☯ CV1 หุยอนิ (会阴 Huì-Yīn) ความหมาย: หุย (会) แปลวา ขาม; อิน (阴) แปลวา อวยั วะเพศ: จุดน้อี ยูบ นชอ งระหวาง อวยั วะเพศกบั ทวารหนกั ตําแหนง: บนฝเ ย็บ ตรงจดุ กง่ึ กลางระหวางขอบลา งของอณั ฑะและทวารหนกั ในผชู าย และ ระหวา ง ขอบลางของแคมใหญและทวารหนักในผหู ญงิ ขอ บงใช: 1) โรคระบบปส สาวะ: ปสสาวะลาํ บาก ปสสาวะขัด 2) โรคระบบสบื พันธุ: ปวดอวยั วะเพศ คนั อวัยวะเพศ ผน่ื อวัยวะเพศ มดลูกหยอน ปส สาวะกลางคนื ประจาํ เดือนมาไมป กติ 3) โรคจิตเวช: coma โรคซึมเศราหวาดระแวง ชัก 4) โรคอน่ื : ขาดอากาศจากการจมน้ํา ขาดอากาศตอนคลอด ไสเ ลอื่ น ริดสดี วงทวาร วธิ ฝี งเขม็ : ปก ต้งั ฉากลกึ 0.5-1.0 ชุน สามารถรมยาได ☯ CV2 ชวีกู (曲骨 Qū-Gǔ) ความหมาย: ชวฺ ี (曲) แปลวา โกง, งอ, คด; กู (骨) แปลวา กระดกู หมายถงึ กระดกู หัวหนา ว และจุดบนขอบบนของกระดกู หัวเหนา ตําแหนง : แนวกลางตวั ดา นหนา 5 ชนุ ตํ่ากวา สะดือ เหนอื กระดกู หวั เหนา ขอบง ใช: 1) โรคระบบปสสาวะ: แนน ทอ งดานลา ง ปส สาวะหยดยอ ย ปส สาวะคัง่ 2) โรคระบบสบื พนั ธุ: ฝน เปย ก หมดสมรรถภาพทางเพศ ประจาํ เดอื นไมป กติ ตก ขาวมสี แี ดงขุน มีบุตรยาก 3) โรคจิตใจ: ซมึ เศรา 4) โรคอนื่ : ผื่นท่ีอวัยวะเพศ ไสเ ลือ่ น ปวดทอ งสวนลา ง บวมน้ํา เกรง็ จากลาํ ไสอักเสบ วิธีฝงเขม็ : ปกตง้ั ฉากลึก 1-1.5 ชุน หรือ รมยา ขอ ควรระวัง: ระวังในหญิงต้ังครรภ

206 การฝงเข็ม-รมยา ☯ CV3 จงจี๋ (中极 Zhōng-Jí) ความหมาย: จง (中) แปลวา ตรงกลาง; จ๋ี (极) แปลวา พอดี: จดุ จงจ๋ี อยูตรงศนู ยก ลางของ รา งกาย จุดเฉพาะ: จุดมขู องกระเพาะปสสาวะ จดุ ตดั เสนลมปราณอนิ ของเทา 3 เสน ตําแหนง: อยูทก่ี ึ่งกลางทอ งนอยใตสะดอื 4 ชนุ ขอบงใช: ปส สาวะขัด ปสสาวะรดทน่ี อน มดลูกหยอน ฝน เปยก หยอ นสมรรถภาพทางเพศ ระดู ผดิ ปกติ เลือดออกทางชอ งคลอด หญิงเปนหมัน ตกขาว วิธีฝงเข็ม: แทงตรง 1.0-1.5 ชนุ ขอควรระวงั : กอนปก ตองปส สาวะกอ น ถาปส สาวะไมอ อกตองปก เฉียงลง หามใชในสตรมี คี รรภ และอยา ปก เขม็ ข้นึ ลงเร็วเกินไป ☯ CV4 กวานเหยฺวยี น (关元 Guān-Yuán) ความหมาย: กวาน (关) แปลวา สะสม; เหยฺวียน (元) แปลวา ลมปราณหยวน: จุดกวาน เหยฺวียนอยใู ตสะดือและเปน แหลง สะสมลมปราณหยวน จุดเฉพาะ: จุดมขู องลําไสเ ล็ก จุดตัดกบั เสน ลมปราณหยนิ ของเทา 3 เสน ตําแหนง : อยทู ก่ี ง่ึ กลางทอ งนอ ยใตสะดอื 3 ชนุ ขอบงใช: 1) โรคทางเดินหายใจ: ไอ ไอเปนเลอื ด หอบหืด ไมมีแรงพูด วัณโรคปอด 2) โรคทางเดินอาหาร: อาเจียน ปวดทอ ง ทอ งเสยี ทอ งเสยี เรอ้ื รงั ลาํ ไสอ กั เสบ อจุ จาระ เปนเลือด ดีซา น กระหายน้ํา 3) โรคทางเดนิ ปส สาวะ: ปส สาวะบอย ปส สาวะเปนหยด ปสสาวะเปนเลือด กล้นั ปสสาวะไมได retention of urine 4) โรคระบบสืบพันธุ: อสจุ ิเลด็ เวลากลางคนื กามตายดาน โรคหลงั่ เร็ว หนองใน ประจําเดือนไมสมาํ่ เสมอ โรคขาดประจําเดือน ตกขาวมเี ลือดปน มดลกู หยอ น คนั ปากชอ งคลอด รกคา ง 5) โรคทางจติ : เปนลม นอนไมหลับ หลับฝนมาก ความจําไมดี summer heat 6) โรคอ่ืน ๆ: ฝคัณฑสูตร ออนลาทเี่ อวและขา ใจสั่น หายใจสนั้ ออนเปล้ยี ผอม ออนแรง consumptive disease สรรพคณุ เดน: ใชบํารงุ เสรมิ สุขภาพ

จุดฝง เขม็ บนเสนลมปราณ 207 วิธีฝงเขม็ : แทนตรง 1.0-2.0 ชุน ขอควรระวงั : ใหถ า ยปส สาวะกอ นปกเขม็ หา มปก เข็มข้นึ ลงเรว็ เกนิ ไป หามใชใ นหญิงมคี รรภ ☯ CV5 สือเหมนิ (石门 Shí-Mén) ความหมาย: สอื (石) แปลวา กอนหนิ ; เหมนิ (门) แปลวา ประต:ู สือหมายถงึ แขง็ จดุ สือเหมนิ ใชรกั ษาโรคกอนในทองนอ ย จดุ เฉพาะ: จดุ มูของซานเจียว ตําแหนง: อยูท่ีกง่ึ กลางทอ งใตสะดอื 2 ชุน ขอ บง ใช: ปวดทอ ง บวมนา้ํ ไสเ ลอื่ น ปสสาวะขัด ทอ งเดิน เลือดออกทางชอ งคลอด ขาดระดู ตกขาว วิธฝี งเขม็ : แทงตรง 1.0-2.0 ชุน ☯ CV6 ชี่ไห (气海 Qì-Hǎi) ความหมาย: ชี่ (气) แปลวา ลมปราณหยวน; ไห (海) แปลวา ทะเล: จุดชไี่ หอยูใ ตสะดือ และ เปนทะเลแหง ลมปราณหยวน จดุ เฉพาะ: เปนจดุ สําคัญทีใ่ ชบํารุงเสริมสุขภาพ ตาํ แหนง: อยูทกี่ งึ่ กลางทอ งใตส ะดือ 1.5 ชุน ขอบง ใช: 1) โรคทางเดนิ หายใจ: ไอ หอบหดื หายใจสน้ั 2) โรคทางเดนิ อาหาร: อาเจยี น ปวดทอ ง ทองอดื สะอกึ ทอ งผกู ทองเสยี และอาเจยี น ลาํ ไสอกั เสบ 3) โรคระบบสบื พันธุ: อสุจิเลด็ เวลากลางคืน กามตายดา น โรคหล่ังเร็ว เปน หมัน ประจําเดอื นไมสมา่ํ เสมอ ขาดประจาํ เดอื น ปวดประจาํ เดือน มดลูกหยอน รกคาง ตกขาว 4) โรคทางจิต: summer heat 5) โรคอื่น ๆ : ไสเ ล่ือน ปวดเอว ปวดรอบสะดอื มือเทา เยน็ หายใจตน้ื สรรพคณุ เดน: ทอ งเดนิ ปวดทอง ไสเลือ่ น ทอ งผูก ระดูผิดปกติ ขาดระดู ปส สาวะรดที่นอน ฝนเปยก ลมปราณสูญสิ้น ใชบ าํ รงุ สขุ ภาพเพือ่ รกั ษาอาการปวดทอ ง ไดผ ลดีกวา กวานเหยยี น วิธฝี งเข็ม: แทงตรง 1.0-2.0 ชนุ

208 การฝง เข็ม-รมยา รูปท่ี 3-50 จดุ ฝง เขม็ บนเสน ลมปราณเญนิ่

จดุ ฝง เขม็ บนเสน ลมปราณ 209 รูปที่ 3-51 จุดฝง เข็มบนเสนลมปราณตู รปู ที่ 3-52 แสดงตาํ แหนงจุด GV1

210 การฝงเข็ม-รมยา ☯ CV7 อินเจยี ว (阴交 Yīn-Jiāo) ความหมาย: อนิ (阴) แปลวา อิน ของอนิ -หยาง; เจยี ว (交) แปลวา ขาม: จดุ น้ีเชือ่ มเญ่ินมาย ชงมาย และเสน ลมปราณไต ตาํ แหนง: ทอ งดานลางบนแนวกลางตวั ดา นหนา 1 ชุน ต่ําจากสะดือ ขอ บงใช: 1) โรคระบบยอ ยอาหาร: ทองเสีย มเี สียงลมในทอง ทอ งอดื ทองเสียเรื้อรงั ลําไส อกั เสบเรื้อรัง 2) โรคระบบปส สาวะ: ปส สาวะคัง่ แนนทอง บวมน้าํ มดลูกหยอ น ปสสาวะกลางคืน ประจาํ เดอื นมาไมป กติ 3) โรคระบบสืบพนั ธุ : ประจาํ เดอื นมาไมปกติ ตกขาวมสี ีแดงปน นํา้ คราํ่ ไหลไมห ยุด หลงั คลอด รกคา ง 4) โรคอืน่ ๆ เชน ไสเล่ือน ปวดเอว หลงั แขง็ วธิ ฝี งเขม็ : ปกตงั้ ฉากลึก 1.0-2.0 ชุน หรือรมยา ☯ CV8 เสินเชวฺ ีย่ (神阙 Shén-Què) ความหมาย: เสนิ (神) แปลวา จิตใจ; เชฺวี่ย (阙) แปลวา ประตูวงั : จุดเสินเชฺว่ยี อยูตรงกลาง สะดอื สะดอื เปนทางผานของลมปราณและเลอื ดไปสูท ารกในครรภ เปรียบเปนประตขู องวงั แหง จิตใจ ตําแหนง: ตรงกลางสะดือ ขอ บง ใช: ปวดทอง ทองเดนิ ดากออก บวมน้ํา ลมปราณสูญสิ้น ลาํ ไสห ยอ น บวมนาํ้ วธิ ีฝงเข็ม: จุดน้ีทําความสะอาดยากจงึ หา มฝง เข็ม ใหใ ชวิธีรมยาโดยรมคั่นดวยผงเกลือหรอื รมดว ย แทงโกฐจุฬาลาํ พา ค่ันดวยขิงใชแกทองเสยี เรอื้ รงั ไดดี ☯ CV9 สุยเฟน (水分 Shuǐ-Fēn) ความหมาย: สยุ (水) แปลวา นํา้ และอาหาร; เฟน (分) แปลวา การกระจาย: จุดนอ้ี ยู 1 ชุน เหนือสะดือตรงกับลาํ ไสเ ลก็ ที่ซง่ึ อาหารและน้าํ กระจายเปนใสและขนุ ตาํ แหนง: ทองสวนบน แนวกลางตวั ดานหนา 1 ชุน เหนอื สะดอื ขอบงใช: 1) โรคระบบยอ ยอาหาร: ปวดรอบสะดอื มีเสยี งลมในทอง ทองเสยี อาหารไหลยอน ทวารหนักย่ืน อุจจาระลําบาก 2) โรคระบบปสสาวะ: บวมนา้ํ ปส สาวะคง่ั มดลูกหยอน ปส สาวะกลางคนื ประจาํ เดอื น มาไมปกติ

จุดฝง เขม็ บนเสนลมปราณ 211 3) โรคอืน่ ๆ เชน ไสเลื่อน ปวดหลัง หลังแข็ง วิธีฝงเขม็ : ปกตัง้ ฉากลึก 1-2 ชนุ หรอื รมยา ☯ CV10 เซ่ยี หวาน (下脘 Xià-Wǎn) ความหมาย: เซ่ีย (下) แปลวา ขา งลา ง; หวา น (脘) แปลวา กระเพาะอาหาร: จุดเซีย่ หวาน อยูตรงกบั สว นลา งของกระเพาะอาหาร จดุ เฉพาะ: จดุ ตดั กบั เสน ลมปราณเทาไทอ ินมาม ตําแหนง : อยูที่กึ่งกลางทอ งเหนือสะดอื 2 ชนุ ขอบงใช: ปวดทอ ง ทองอดื ทองเดิน กอ นในทอง คลน่ื ไส อาเจียน อาหารไมย อ ย วิธฝี งเข็ม: แทงตรง 1.0-2.0 ชนุ ☯ CV11 เจ้ยี นหล่ี (建里 Jiàn-Lǐ) ความหมาย: เจีย้ น (建) แปลวา ทาํ ใหเกิด; หล่ี (里) แปลวา ตาํ่ : จดุ นีอ้ ยบู รเิ วณล้นิ ป ตาํ แหนง : ทองสว นบนแนวกึง่ กลางตวั ดานหนา 3 ชุน เหนือสะดือ ขอบงใช: 1) โรคระบบยอ ยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร ทองอดื อาเจียน มีเสยี งลม ในทอ ง ไมอยากอาหาร ลําไสอ กั เสบ 2) โรคอ่ืน ๆ เชน เจ็บหนาอก อดึ อัดหายใจไมอ อก บวมนํ้า วธิ ฝี งเข็ม: ปกตั้งฉากลึก 1.0-2.0 ชนุ หรือรมยา ☯ CV12 จงหวา น (中脘 Zhōng-Wǎn) ความหมาย: จง ( 中 ) แปลวา กลาง; หวาน ( 脘 ) แปลวา กระเพาะอาหาร: จุดนอี้ ยกู ลาง กระเพาะอาหาร เปน จุด front-Mu ของกระเพาะอาหาร จดุ influential ของอวัยวะภายในเชอ่ื มจุดบน เสน ลมปราณ hand Taiyang, hand Shaoyang และ foot Yangming ตาํ แหนง : ทอ งดานลางบนแนวกลางตัวดานหนา 1 ชนุ ตาํ่ จากสะดอื ขอ บง ใช: 1) โรคระบบหายใจ: หอบหืด เสมหะมาก อาเจียนเปนเลือด 2) โรคระบบยอ ยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร ทอ งอดื อาเจียน สะอกึ คล่นื ไส กรด ไหลยอ น ลําไสอักเสบ อาหารไมย อย ขาดสารอาหารในเดก็ แรกเกดิ ปวดทอ ง เสียงลมในทอง เบื่ออาหาร ถายอุจจาระเปน เลือด ทองผกู บวมนํ้า ตาเหลอื งและตวั เหลือง 3) โรคระบบหัวใจและหลอดเลอื ด: ใจส่ัน เจบ็ หนาอก

212 การฝง เข็ม-รมยา 4) โรคระบบสบื พนั ธ:ุ เลอื ดออกจากมดลกู โรคอาเจยี นรายแรง 5) โรคจติ ใจ: นอนไมหลับ hysterial โรคซึมเศรา หวาดระแวง ชกั เลอื ดออกใน สมอง หมดสติ ชกั ในทารกเฉยี บพลันและเรือ้ รงั หมดสตหิ ลังคลอดจากเสียเลอื ดมาก 6) โรคอืน่ ๆ: เชน ผืน่ ลมพษิ อิดโรย หมดสติจากลมฤดูรอน ไข ปสสาวะสีคลํา้ กลิน่ เหม็นในจมกู วิธฝี ง เข็ม: ปกตงั้ ฉากลกึ 1-2ชนุ หรือรมยา ☯ CV13 ซา งหวาน (上脘 Shàng-Wǎn) ความหมาย: ซา ง (上) แปลวา ขางบน; หวา น (脘) แปลวา กระเพาะอาหาร:จุดซางหวานอยตู รง กบั สว นลา งของกระเพาะอาหาร จดุ เฉพาะ: จุดตัดกบั เสนลมปราณมอื ไทหยางลําไสเ ล็ก และเสนเทา หยางหมิงกระเพาะอาหาร ตาํ แหนง : อยทู กี่ งึ่ กลางทองเหนอื สะดือ 5 ชนุ ขอบงใช: ปวดกระเพาะอาหาร คลน่ื ไส อาเจยี น ทอ งอดื โรคจติ ลมชกั วิธฝี ง เขม็ : แทงตรง 1.0-1.5 ชุน ☯ CV14 จวฺ ี้เชฺวย้ี (巨阙 Jù-Qué) ความหมาย: จวฺ ้ี (巨) แปลวา ยิ่งใหญ; เชวฺ ยี้ (阙) แปลวา ประตวู ัง: จดุ จฺวีเ้ ชฺวีย้ เปน จดุ มขู องเสน ลมปราณหัวใจ เปรียบเปนประตูแหง ลมปราณของหวั ใจ จดุ เฉพาะ: จุดมขู องหวั ใจ ตําแหนง : อยทู ี่ก่ึงกลางทอ งเหนอื สะดือ 6 ชุน ขอบง ใช: เจ็บหนาอก ใจส่ัน คลื่นไส อาเจยี น เรอเปร้ียว โรคจติ อาละวาด ลมชัก วิธีฝงเข็ม: แทงเฉียงลงลาง 0.5-1.0 ชุน ขอ ควรระวงั : แทงลึกอาจถกู ตบั ☯ CV15 จวิ เหวย (鸠尾 Jiū-Wěi) ความหมาย: จวิ (鸠) แปลวา นกเขา; เหวย (尾) แปลวา หาง: จดุ จวิ เหวย อยใู ต xiphoid process ท่ยี ื่นออกมาดเู หมอื นหางนกเขา จุดเฉพาะ: จุดลั่วของเสนลมปราณเหญิ่น ตําแหนง : อยทู ีก่ ึ่งกลางทองเหนอื สะดอื 7 ชุนหรอื ใต sternocostal tangle 1 ชนุ

จุดฝงเขม็ บนเสน ลมปราณ 213 ขอ บงใช: เจ็บหนา อก ทอ งอืด โรคจติ อาละวาด ลมชกั วิธีฝง เข็ม: แทงเฉยี งลงลาง 0.4-0.6 ชนุ ☯ CV16 จงถงิ (中庭 Zhōng-Tíng) ความหมาย: จง (中) แปลวา กลาง; ถงิ (庭) แปลวา สนามหญา: จุดนอ้ี ยูใตห วั ใจเหมอื นสนาม หญาหนา พระราชวงั ตาํ แหนง: อกหรือบนแนวกึ่งกลางตวั ดา นหนา ระหวา งชองกระดกู ซึโ่ ครงชองที่ 5 บน กระดกู ออน ขอ บงใช: 1) โรคระบบยอยอาหาร: แนนทอง กลืนลาํ บาก สําลัก อาเจียน เบอื่ อาหารอาเจียน เหมอื นนม 2) โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด: ปวดหนาอก ใจสัน่ แนนหนาอก 3) โรคอ่นื ๆ เชน กลมุ อกกลุมใจ ปวดคอหอย วธิ ฝี งเขม็ : ปก ใตผ วิ หนงั ลกึ 0.3-0.5 ชุน รมยาได ☯ CV17 ถันจง (膻中 Dàn-Zhōng) ความหมาย: ถัน (膻) แปลวา เปดออก; จง (中) แปลวา ตรงกลาง: สมยั โบราณเรยี ก ตรงกลาง หนาอกที่เปด ออกวาถันจง จุดถนั จงอยูตรงนี้ จดุ เฉพาะ: จุดมขู องเยื่อหมุ หัวใจ จดุ อิทธพิ ลของช่ี ตาํ แหนง : อยทู ่ีหนา อกก่งึ กลางระหวา งหัวนมทัง้ สองขาง ตรงกับชองระหวา งกระดกู ซโ่ี ครงทส่ี ่ี ขอ บงใช: ไอ หอบ เจ็บหนาอก คลื่นไส อาเจียน กลืนลําบาก น้าํ นมนอ ย (ใชคกู ับเซาเจอ) วิธฝี งเขม็ : แทงราบ 0.3-0.5 ชนุ ☯ CV18 อว้ีถัง (玉堂 Yù-Táng) ความหมาย: อว้ี (玉) แปลวา หยก; ถงั (堂) แปลวา พระราชวงั : จุดน้ีอยูอยขู า งหัวใจและ เพราะวา หยกมีคา จุดน้ีเปรยี บไดก บั พระราชวงั หยก ตาํ แหนง : บนหนาอก แนวกึ่งกลางตัวดา นหนา ระดับชอ งซ่ีโครงทีส่ าม ขอ บงใช: 1) โรคระบบหายใจ: ปวดหนา อก ไอ หอบหดื คออักเสบ ผนงั คอบวม 2) โรคระบบยอยอาหาร: อาเจยี น 3) โรคอ่นื ๆ เชน เตา นมปวดบวม วธิ ีฝงเขม็ : ปก ใตผ วิ หนงั ลกึ 0.3-0.5 ชนุ รมยาได

214 การฝงเข็ม-รมยา ☯ CV19 จื่อกง (紫宫 Zǐ-Gōng) ความหมาย: จอ่ื (紫) แปลวา สีมว ง; กง (宫) แปลวา พระราชวงั : เปนชือ่ ของดวงดาวและ หมายถงึ ทีอ่ ยขู องจักรพรรดิ จดุ นีส้ มั พันธกบั หัวใจซ่ึงเปน อวัยวะของผูครอบครองแควน (รา งกาย) ตาํ แหนง : ตรงก่งึ กลางตัวดา นหนา ชองซ่โี ครงท่สี อง ขอบง ใช: 1) โรคระบบหายใจ: ปวดในอก ไอ หอบหดื เจบ็ คอ กลนื ลาํ บาก 2) โรคระบบยอ ยอาหาร: อาเจียน อาหารไมย อ ย 3) โรคอ่ืน ๆ เชน ปวดเตา นม วิธีฝง เขม็ : ปก ใตผ ิวหนังลึก 0.3-0.5 ชุน รมยาได ☯ CV20 หัวกา ย (华盖 Huá-Gài) ความหมาย: หัว (华) แปลวา ยิ่งใหญ สงา งาม; กาย (盖) แปลวา รม: หัวไก หมายถงึ รม ของ จักรพรรดิ ตาํ แหนง จดุ สัมพนั ธก บั ปอดซ่งึ อยเู หนอื หัวใจ และเหมือนเปน รม ตําแหนง: แนวก่งึ กลางตัวดานหนา ระหวา งชองซโี่ ครงทห่ี นง่ึ ขอบงใช: 1) โรคระบบหายใจ: ไอ หอบหดื อาเจยี นเปนเลือด ปวดหนา อก เจ็บคอ 2) โรคระบบยอยอาหาร: อาเจียน กลืนลาํ บาก วธิ ีฝง เข็ม: ปก ใตผ ิวหนังลึก 0.3-0.5 ชุน รมยาได ☯ CV21 เสวฺ ยี นจี (璇玑 Xuán-Jī) ความหมาย: เสวฺ ียน (璇) แปลวา หมนุ ; จี (玑) แปลวา แกน: ซวนจิ คอื ชอ่ื ของดาวดวงท่สี อง และสามของกลมุ ดาว big dipper ตรงขามกับดาวซิกง (zigong) จุดน้ีจงึ อยตู รงขามกับจุดซกิ งและชอื่ วา เสวฺ ยี นจี ตําแหนง : แนวก่งึ กลางตัวดา นหนา 1 ชนุ ไตเตียนตู (RN22) ขอ บง ใช: 1) โรคระบบหายใจ: ไอ หอบหดื ปวดในอก คอแดง คอปวดบวม เสยี งแหลมใน ลาํ คอของทารก 2) โรคระบบยอ ยอาหาร: เสียงแหลมในลาํ คอของทารก วธิ ฝี ง เข็ม: ปก ใตผิวหนงั ลกึ 0.3-0.5 ชุน รมยาได

จุดฝง เขม็ บนเสน ลมปราณ 215 ☯ CV22 เทยี นทู (天突 Tiān-Tū) ความหมาย: เทยี น (天) แปลวา สวรรค; ทู (突) แปลวา ปลอ งไฟ: จดุ เทียนทูอยูตรงกับ หลอดลมสวนบนซ่งึ เปรียบเปน ปลอ งไฟระบายลมปราณปอด จดุ เฉพาะ: จดุ ตดั กัน (交会穴 Jiāo-Huì-Xué) กบั เสนลมปราณอนิ เหวย ตําแหนง : อยูตรงกลาง suprasternal fossa ขอ บงใช: ไอ หอบ เจ็บคอ เจ็บหนา อก พูดไมม เี สียง กลนื ลาํ บาก คอพอก รสู กึ เหมือนมอี ะไรติด คอ รบั ประทานแลว แนน ทองอาเจยี น วิธฝี ง เขม็ : แทงตรง 0.2 ชนุ แลว เอยี งปลายเขม็ ขนานไปตามขอบหลังของ manubrium sterni ลึกเขาไป 1.0-1.5 ชนุ แทงเขม็ อยา งระมัดระวงั ไมใ หไปถกู อวยั วะสาํ คัญใน mediastinum ขอควรระวงั : กอนแทงตองสอบถามวามีโรคของปอดทาํ ใหป อดโตขา งเดียวหรอื ไม มฉิ ะนั้นอาจ โดนปอด ระวังอวัยวะและเสน เลอื ด ถา รสู ึกวา เขม็ ชนอะไรท่ียดื หยนุ และเจบ็ ใหด ึงเขม็ กลบั ☯ CV23 เหลยี นเฉวฺ ียน (廉泉 Lián-Quán) ความหมาย: เหลยี น (廉) แปลวา ใส; เฉฺวยี น (泉) แปลวา นาํ้ พ:ุ เหลยี นเฉวียนเปนชือ่ โบราณ ของเสน เลือดใตล ิ้น 2 เสน จดุ เหลยี นเฉวฺ ียนอยูตรงขอบบนของกระดูก hyoid ใกลกบั เสนเลอื ดเหลยี น จุดเฉพาะ: จดุ ตัดกับเสนลมปราณอินเหวย ตําแหนง: อยูตรงก่งึ กลางขอบบนของกระดกู hyoid ขอบง ใช: ใตล้นิ บวมปวด ลน้ิ ออนมีน้ําลายไหล ลน้ิ แขง็ พดู ไมไ ด พดู ไมมีเสียง กลืนลาํ บาก วธิ ฝี ง เข็ม: แทงเฉยี งไปทางโคนลน้ิ 0.5-0.8 ชนุ ทาปกที่ดที ี่สุดใหคนไขน ่งั แหงนหนา ☯ CV24 เฉิงเจยี ง (承浆 Chéng-Jiāng) ความหมาย: เฉิง (承) แปลวา รบั ; เจียง (浆) แปลวา ของเหลว: จุดเฉิงเจยี งอยูตรงกลางคาง เปน ที่รองรับนํา้ ลายทไ่ี หลออกจากปาก จุดเฉพาะ: จุดตัดกับเสนลมปราณเทา หยางหมิงกระเพาะอาหาร ตําแหนง: อยตู รงกลางรอยบุมของ mentolabial groove ขอบงใช: ปากเบี้ยว เหงอื กอกั เสบ นํ้าลายไหล พูดไมมีเสยี ง โรคจิต อาละวาด วธิ ฝี งเขม็ : แทงเฉียง 0.3-0.5 ชนุ

216 การฝงเข็ม-รมยา 14. เสนลมปราณตู (督脉 Dū-Mài: The governor vessel) ☯ GV1 ฉางเฉียง (长强 Cháng-Qiáng) ความหมาย: ฉาง ( 长 ) แปลวา ยาว; เฉยี ง ( 强 ) แปลวา แขง็ แกรง แนวกระดูกสันหลงั มี ลกั ษณะยาวและแข็งแกรง: จดุ ฉางเฉียงอยปู ลายลางสดุ ของแนวกระดูกสันหลัง จุดเฉพาะ: จุดล่วั ของเสน ลมปราณตู จุดตัดกับเสน เทา เสาหยางถุงนาํ้ ดแี ละเสน เทาเสา อนิ ไต ตาํ แหนง : อยกู ง่ึ กลางระหวา งปลายกระดกู coccyx กับทวารหนัก ใตป ลายกระดูก coccyx 0.5 ชนุ ขอ บงใช: รดิ สดี วงทวาร ทองเดนิ ทองผูก อุจจาระเปน เลอื ด ลาํ ไสตรงหยอน โรคจิตอาละวาด ลมชกั วธิ ีฝง เข็ม: แทงเฉยี ดชิดกบั ดา นหนา ของปลายกระดูก coccyx ลึก 0.8-1.0 ชุน ถาแทงตรงอาจ ทาํ อนั ตราย rectum ถา โดนปลายลําไสตรงทาํ ใหต ดบอย หมายเหต:ุ ใหจ ดุ นี้ดแี ตไ มคอยใช ใชตอ เมื่อใชจ ดุ อ่ืนไมไดผ ล ☯ GV2 เยาซู (腰俞 Yāo-Shū) ความหมาย: รเู ปด ที่กระเบนเหน็บ คอื จุดเยา ตาํ แหนง : บนกระเบนเหนบ็ แนวก่งึ กลางหลงั ในชอ งโหวง ของกระดกู กระเบนเหนบ็ ขอ บงใช: 1) โรคระบบยอยอาหาร: ทองเสีย ทอ งผกู ถา ยอจุ จาระเปน เลอื ด 2) โรคระบบปส สาวะ: ปสสาวะยาก ปส สาวะไมอ อก ปส สาวะสแี ดง 3) โรคระบบสืบพนั ธุ: ประจําเดอื นมาไมป กติ ตกขาว ปส สาวะกลางคืน 4) โรคอื่น ๆ เชน มาลาเรีย ไขไมมีเหง่อื รดิ สดี วงและทวารหนกั หยอนคลอย ปวด หลงั -หลังแขง็ ความผิดปกติของระบบส่งั การ กลามเน้ือลีบหรอื ชาขา วธิ ฝี งเข็ม: ปกเฉียงข้ึนบนลกึ 0.5-1.0 ชุน หรือรมยา 3-7 อนั ☯ GV3 เยาหยางกวาน (腰阳关 Yāo-Yáng-Guān) ความหมาย: เยา (腰) แปลวา เอว; หยาง (阳) แปลวา หยางของอิน-หยาง; กวาน (关) แปลวา เฟอ ง เสนลมปราณตเู ปนเสน ลมปราณหยาง: จดุ เยาหยางกวานอยูบนเสนลมปราณตู ตรงจุดโคงแอน ของเอวเปรียบเปน เฟอ งควบคุมการเคลื่อนไหวของเอว ตาํ แหนง: อยูกง่ึ กลางหลงั ตรงชอ งใต spinous process ของกระดกู สนั หลงั สวนเอวที่สี่ ขอ บงใช: ปวดเอวและกน กบ ฝน เปยก หยอนสมรรถภาพทางเพศ ระดผู ดิ ปกติปวดขาและออนแรง วธิ ีฝง เขม็ : แทงเฉยี ง 0.5-1.0 ชุน

จดุ ฝง เขม็ บนเสน ลมปราณ 217 รปู ที่ 3-53 แสดงตําแหนงจดุ GV15-GV28 รูปท่ี 3-54 แสดงตาํ แหนงจุด GV22–GV27 รปู ท่ี 3-55 แสดงตาํ แหนงจดุ GV28

218 การฝง เข็ม-รมยา ☯ GV4 ม่ิงเหมิน (命门 Mìng-Mén) ความหมาย: มิ่ง (命) แปลวา ชีวติ ; เหมิน (门) แปลวา ประตู: ไตเปน อวยั วะสาํ คญั ตอ ชวี ติ จุดมิ่งเหมนิ อยูตรงกลางระหวางจุดเซน่ิ ซู เปรียบเปนประตูผา นเขาออกของลมปราณไต ตําแหนง : ตรงชอ งใต spinous process ของกระดูกสนั หลังสว นเอวทส่ี อง ตรงกับสะดอื ขอ บงใช: 1) โรคทางเดินอาหาร: ทองเสีย ถายเปน เลอื ด 2) โรคทางเดนิ ปส สาวะ: ปสสาวะบอ ย ปสสาวะลําบาก กล้ันปสสาวะไมได 3) โรคระบบสบื พันธุ: อสุจิเล็ดเวลากลางคืน กามตายดา น อวัยวะเพศไมแข็งตัวเต็มท่ี ปวดประจาํ เดอื น ตกขาว แทงบตุ รงา ย 4) โรคทางจิต: ลมบาหมู ลมชกั ในเดก็ ตกใจกลัวโรคภาวะพรอง นอนไมห ลบั เวยี น ศีรษะ เสยี งอ้ือในหู การเสือ่ มทงั้ เจ็ด (Qi-Shang) มือเทา เย็น หนาวสนั่ การเผาผลาญของหัวใจ ตบั ปอด มา มและไต 5) โรคอน่ื ๆ: ไขเ หงือ่ ไมออก ไขส งู มาลาเรยี ปวดศรี ษะ ไสเ ลอ่ื น บวม ริดสีดวงทวาร ปวดเคล็ดเอว ฝนเปยก หยอนสมรรถภาพทางเพศ ตกขาวระดู ทองเดนิ รักษาโรคความเย็น หยาง พรองใชจดุ นีด้ มี าก วธิ ีฝงเขม็ : แทงเฉียง 0.5-1.0 ชุน ☯ GV5 เสฺวยี นซู (悬枢 Xuán-Shū) ความหมาย: เสฺวยี น (悬) แปลวา แขวนลอย; ซู (枢) แปลวา จดุ ท่หี มุน: จุดนี้อยบู นหลงั สวนลา งเมอื่ นอนหงาย บริเวณนจี้ ะเหมอื นแขวนลอยเปนจุดที่หมุนของกระดกู สนั หลัง ตาํ แหนง : กึ่งกลางหลงั ใตก ระดกู สนั หลังระดบั เอวขอท่หี น่งึ ขอ บง ใช: 1) โรคระบบยอยอาหาร: ทองอดื ปวดทอ ง อาหารไมยอย ทอ งเสยี 2) โรคอ่นื ๆ เชน ขอตดิ แข็ง ปวดและความผดิ ปกตขิ องระบบสัง่ การของเอวและหลงั ลาํ ไสแ ละทวารหนักหยอ น วธิ ีฝง เขม็ : ปก เฉียงลกึ 0.5-1.0 ชุน หรือรมยา ☯ GV6 จ่จี ง (脊中 Jǐ-Zhōng) ความหมาย: จ่ี (脊) แปลวา กระดกู สนั หลงั ; จง (中) แปลวา กลาง: กระดกู สันหลงั มี 21 ขอ จุดนี้อยใู ตก ระดกู สันหลังท่ี 11 ซ่ึงตรงกับไขสันหลงั ตรงกลางพอดี ตําแหนง : ก่ึงกลางหลัง ต่ํากวา กระดกู สนั หลังระดบั อกขอ ที่สิบเอด็

จุดฝง เข็มบนเสน ลมปราณ 219 ขอบงใช: 1) โรคระบบยอยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร รสู ึกอ่มิ แนนทอ ง ทองเสีย ปวดลําไส ถายเปน เลอื ด อาหารไมยอยในเดก็ เบ่อื อาหาร ตัวเหลอื ง อาเจียน อาเจยี นเปนเลือด คลื่นไส 2) โรคอืน่ ๆ เชน รดิ สีดวง ทวารหนักหยอน วิธีฝง เขม็ : ปก เฉียงลกึ 0.5-1.0 ชนุ หรือรมยา ☯ GV7 จงซู (中枢 Zhōng-Shū) ความหมาย: จง (中) แปลวา กลาง; ซู (枢) แปลวา จดุ : จดุ นีอ้ ยอู ยใู ตก ระดูกสันหลังขอทสี่ บิ และทําหนาที่เหมอื นจุดก่ึงกลางของกระดกู สันหลัง ตําแหนง : กงึ่ กลางหลัง ใตป มุ กระดกู สันหลงั ระดบั อกทีส่ บิ ขอ บง ใช: 1) โรคระบบยอ ยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร แนน ทอง อาเจยี น เบ่อื อาหาร ตัวเหลอื ง ตาเหลือง 2) โรคอื่น ๆ เชน ไขกระทบเย็น ปวดและหลังแข็งรว มกบั มอี อนแรงจากไขสนั หลัง วิธีฝงเข็ม: ปกเฉียงลกึ 0.5-1.0 ชนุ หรือรมยา ☯ GV8 จนิ ซวั (筋缩 Jīn-Suō) ความหมาย: จิน (筋) แปลวา กลามเนอื้ และเสนเอน็ ; ซัว (缩) แปลวา ติดยึด: ขา งจุดนค้ี อื กานซู (肝俞 Gān-Shū, BL18) ตับควบคมุ กลา มเน้อื เสน เอน็ จดุ น้ใี ชร ักษากลา มเนอ้ื ติดยดึ ทุกประเภท ตําแหนง: กึ่งกลางหลัง ใตป มุ กระดกู สนั หลงั ระดับอกขอทเ่ี กา ขอ บง ใช: 1) โรคระบบยอยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร อาเจยี น และตวั เหลือง 2) โรคจติ ใจ: อารมณแ ปรปรวน ชกั ในเดก็ แรกเกิด ฮิสทเี รยี (hysteria) 3) โรคอน่ื ๆ เชน ความผิดปกติของการส่งั การ ปวดหลงั สวนลา งแขง็ วธิ ีฝง เขม็ : ปกเฉยี งลึก 0.5-1 ชนุ หรือรมยา ☯ GV9 จอ้ื หยาง (至阳 Zhì-Yáng) ความหมาย: จ้ือ (至) แปลวา ไปถงึ ; หยาง (阳) แปลวา หยางของอนิ -หยาง: จุดจื้อหยางอยู ระดับเดยี วกบั กระบงั ลม ลมปราณไหลผานจุดนจ้ี ากใตกระบังลม (อินในหยาง) ไปถงึ เหนือกระบงั ลม (หยางในหยาง) ตาํ แหนง : ตรงชอ งใต spinous process ของกระดูกสนั หลงั สว นอกที่เจ็ด (ระดับมุมลา งของสะบกั ) ขอ บง ใช: ดีซาน ปวดแนนหนาอกและสขี า ง ไอหอบ วธิ ีฝง เขม็ : แทง 0.5-1.0 ชุน

220 การฝงเข็ม-รมยา ☯ GV10 หลิงไถ (灵台 Líng-Tái) ความหมาย: หลงิ (灵) แปลวา จติ ใจ; ไถ (台) แปลวา แทน , เวที: จดุ น้อี ยใู ตจุดเสินเตา (GV11) และเซนิ จู (GV12) และเหมือนเปน แทน วางจติ ใจ ตําแหนง: กงึ่ กลางหลัง ใตป ุมกระดูกสนั หลังระดับอกขอ ท่ีหก ขอบง ใช: 1) โรคระบบหายใจ: ไอ หอบหดื นอนไมหลับ และกระสบั กระสาย คอแข็ง 2) โรคระบบยอยอาหาร: ปวดกระเพาะอาหาร น้ําดอี ดุ กนั้ 3) โรคอื่น ๆ เชน ไข ชักท่ีมีไขและสัน่ ฝ มาลาเรยี ตุมหนองทผี่ วิ หนงั วิธฝี งเขม็ : ปกเฉียงลกึ 0.5-1 ชนุ หรอื รมยา ☯ GV11 เสนิ เตา (神道 Shén-Dào) ความหมาย: เสิน (神) แปลวา จติ ใจ; เตา (道) แปลวา เสนทาง, ทางผาน: หัวใจเปน ทอ่ี ยขู อง จิตใจและจุดนี้อยูข า งจดุ ซนิ เหมือนเปนทางผา นของจติ ใจ ตาํ แหนง: กง่ึ กลางหลัง ระหวา งปุมกระดกู สนั หลงั ระดบั อกขอทหี่ าและหก ขอบง ใช: 1) โรคระบบหายใจ: ไอ หอบหืด ไขต วั เย็น ปวดศรี ษะ 2) โรคหัวใจ: ปวดหัวใจ ใจสั่น 3) โรคจติ ใจ: เลอื ดออกในสมอง ชกั เกรง็ นอนไมหลบั หลงลมื ฮิสทเี รยี (hysterior) วิธฝี ง เขม็ : ปก เฉียงลึก 0.5-1 ชุน หรอื รมยา ☯ GV12 เซินจู (身柱 Shēn-Zhù) ความหมาย: เซิน (身) แปลวา รา งกาย; จู (柱) แปลวา สงิ่ รองรับ, ฐาน: จดุ น้อี ยูใตก ระดกู สนั หลงั ระดบั อกขอ ท่สี าม และเช่อื มคอและศีรษะแลว ลงไป เสนหลังเอว จงึ เหมือนกบั เปน ฐานสิ่งรองรับ ของลาํ ตวั ตําแหนง: กึ่งกลางหลัง ใตก ระดูกสันหลงั ระดบั อกขอ ทส่ี าม ขอ บงใช: 1) โรคระบบหายใจ: ไอ หอบหดื รสู ึกมไี ขรอ นในอก 2) โรคจติ ใจ: เปนลมจากอารมณเ สีย อารมณแ ปรปรวน ชกั ชักเกร็งกระตุก พูดไมได จากเลอื ดออกในสมอง 3) โรคอ่นื ๆ เชน ปวดหลัง หลงั แขง็ ทําใหน่ังไมได ตุมหนอง และฝท ีห่ ลงั ไข ปวดศรี ษะ วธิ ีฝง เข็ม: ปกเฉยี งลกึ 0.5-0.8 ชนุ หรอื รมยา

จดุ ฝงเข็มบนเสนลมปราณ 221 ☯ GV13 เถาเตา (陶道 Táo-Dào) ความหมาย: เถา (陶) แปลวา แบบ; เตา (道) แปลวา ทาง, ทางผา น: ชี่ของจ้ังฝู (อวยั วะ ภายใน) รวมอยูทเี่ สนเลอื ดและขึน้ ไปตามทางนี้ เปนจุดเช่ือมเสนลมปราณตู และเสน ลมปราณไทห ยางเทา ตาํ แหนง: กึ่งกลางหลงั ใตกระดูกสนั หลงั ระดบั อกขอท่ีหนึง่ ขอบงใช: 1) โรคระบบหายใจ: ปวดแขง็ ของศีรษะและคอ ไขก ระทบเย็นโดยไมมเี หง่อื หายใจ ลาํ บาก มาลาเรยี 2) โรคจิตใจ: อารมณแปรปรวน ชัก ชกั กระตกุ อาการหลงั แอน ในโรคระบาด 3) โรคอน่ื ๆ เชน เหงอ่ื ออกกลางคืนจากไขเร้อื รัง เจ็บในอก ปวดเมือ่ ยตามกระดูกสันหลัง ยกแขนไมข ึน้ จากปวดไหล ผื่นแพ ลมพิษ วิธฝี งเขม็ : ปก เฉยี งลกึ 0.5-1 ชนุ หรอื รมยา ☯ GV14 ตาจยุ (大椎 Dà-Zhuī) ความหมาย: ตา (大) แปลวา ใหญ; จยุ (椎) แปลวา กระดูกสนั หลงั : จุดตา จุยอยใู ต spinous process ของกระดกู สันหลังสว นคอที่เจ็ด ซึ่งเปนกระดูกสนั หลงั คอทใ่ี หญท ่สี ดุ ตําแหนง: ใต spinous process ของกระดูกสันหลังสว นคอที่เจด็ ตรงกบั กึ่งกลางระหวาง acromion 2 ขาง ขอบงใช: ใชไดด ใี นการขจัดความรอ นรกั ษามาเลเลยี บํารุงชี่ ปอดพรอ ง เชน ไอ หายใจหอบ เหงื่อออกกลางคนื (เตา ฮนั่ ) เปน จุดบาํ รุง ไลลม ขับลม ลมชัก ลมพิษ กลมุ อาการภายนอก เปย วเจงิ้ ปวดทา ยทอย เพราะเสน ลมปราณ แถวคอไหลเวียนไมค ลอ ง ทําใหป วด บาํ รงุ สุขภาพ วธิ ีฝงเข็ม: แทงเฉียง 0.5-1.0 ชนุ ☯ GV15 หยา เหมนิ (哑门 Yǎ-Mén) ความหมาย: หยา (哑) แปลวา เปน ใบ; เหมิน (门) แปลวา ประตู: จดุ หยาเหมิน เปนสาเหตุ หรอื ใชรกั ษาอาการใบก็ได เปรียบเปนประตู 2 ดา น จดุ เฉพาะ: จดุ ตัดกับเสนลมปราณหยางเหวย ตาํ แหนง : อยทู ่หี ลังคอ เหนือชายผมดา นหลัง 0.5 ชนุ ใต spinous process ของกระดูกสันหลัง สว นคอที่หน่ึง ขอ บง ใช: ปวดทายทอยและศรี ษะ โรคจติ อาละวาด ลมชกั พูดไมม ีเสียง ลน้ิ แขง็

222 การฝงเข็ม-รมยา วธิ ีฝง เขม็ : แทงตรงหรอื แทงเฉียงลงลา ง 0.5-1.0 ชนุ หา มแทงเฉียงข้ึนบนหรือแทงลกึ เกินไปเพราะ อาจถูกไขสันหลงั ☯ GV16 เฟงฝู (风府 Fēng-Fǔ) ความหมาย: เฟง (风) แปลวา ลม; ฝู (府) แปลวา สถานท่ี: จุดเฟงฝูเปน จุดท่ีใชขับระบายลม จุดเฉพาะ: จดุ ตดั กนั (交会 Jiāo-Huì) กับเสน ลมปราณหยางเหวย ตําแหนง: อยูทหี่ ลังคอ เหนอื ชายผมดานหลัง 1.0 ชุน อยใู ต external occipital protuberance ขอบง ใช: ปวดศีรษะ คอแข็ง โรคจิต วงิ เวยี น เจ็บคอ พูดไมม ีเสียง อาละวาด ลมชัก สรรพคณุ เดน : เฟง ฉือ สรรพคณุ กวา งกวาท้งั ตา หู จมูก คอ ถาเฟงฝู เนนคอ วธิ ีฝง เข็ม: แทงตรงหรอื แทงเฉยี งลงลา ง 0.5-1.0 ชุน หามแทงลึกเกินเพราะอาจถูกไขสนั หลัง ☯ GV17 เหนา หู (脑户 Nǎo-Hù) ความหมาย: เหนา (脑) แปลวา สมอง; หู (户) แปลวา ประต:ู เลอื ดวงิ่ ข้นึ ตามกระดูกสนั หลัง เขา สมอง จุดนเ้ี หมือนเปนประตบู น บริเวณกระดูกทายทอยซึง่ ช่ี (气 Qì) ของลมปราณเขา สูสมอง ตาํ แหนง: บนศรี ษะ 2.5 ชนุ เหนอื จดุ กึง่ กลางแนวไรผมดานหลงั 1.5 ชนุ เหนอื จดุ เฟง ฝู (GV16) ขอบบนของ occipital protuberance ขอ บง ใช: โรคของศีรษะ และอวยั วะรับความรสู กึ : หนกั ในหัววงิ เวียน ปวดศรี ษะ หนาแดง ตา เหลอื ง ปวดตาทําใหมองไกลไมได ปวดบวมใบหนา ตน คอแขง็ เลอื ดออกทีโ่ คนลิน้ โรคจิตใจ: อารมณ แปรปรวน โรคจติ ชัก พดู ไมได เลือดออกในสมอง โรคอ่ืน ๆ เชน คอหอยพอก ตาเหลืองตวั เหลอื ง วิธฝี งเขม็ : แทงตรงหรือแทงเฉยี งลงลาง 0.5-1.0 ชุน หามแทงลึกเกินเพราะอาจถกู ไขสนั หลงั ☯ GV18 เฉียงเจยี น (强间 Qiáng-Jiān) ความหมาย: เฉยี ง (强) แปลวา แข็ง; เจยี น (间) แปลวา กลาง: จดุ น้ีอยรู ะหวา งกระดกู parictal และ oxxifital และ บอกถงึ คอแขง็ และปวดศรี ษะ ตําแหนง : บนศีรษะ 4 ชุน เหนือจดุ ก่งึ กลางแนวไรผมดานหลงั 1.5 ชุน เหนอื จดุ เหนา หู (脑户 Nǎo-Hù, GV17) ขอ บงใช: 1) โรคของศรี ษะ และอวัยวะรบั ความรสู ึก: ปวดศรี ษะ วงิ เวียน ปวดคอ คอแขง็ ทําให หันศรี ษะไมไ ด 2) โรคจิตใจ: อารมณแ ปรปรวน ชกั ชักกระตกุ

จดุ ฝงเข็มบนเสน ลมปราณ 223 3) โรคอืน่ ๆ เชน อาเจียน กระสับกระสา ย วิธีฝง เข็ม: ปกแนวราบลกึ 0.5-0.8 ชนุ หรือรมยา ☯ GV19 โหวติ่ง (后顶 Hòu-Dǐng) ความหมาย: โหว (后) แปลวา หลงั ; ตง่ิ (顶) แปลวา ปลาย, กระหมอม: จุดนี้อยหู ลงั ตอ กระหมอ ม ตาํ แหนง: บนศีรษะ 5ชนุ เหนอื จดุ กึ่งกลางแนวไรผมดานหลงั 3 ชุน เหนือจดุ หนาวหู (GV17) ขอบง ใช: 1) โรคของศีรษะ และอวัยวะรบั ความรสู กึ : ปวดศรี ษะไมเกรน วงิ เวียน โลกหมุน ตามัว ปวดคอ คอแข็ง 2) โรคจติ ใจ: โรคซมึ เศราหวาดระแวง กระสบั กระสา ย นอนไมห ลบั ชักกระตุก 3) โรคอืน่ ๆ เชน ไขจ ากสงิ่ คกุ คามจากภายนอก วธิ ีฝงเขม็ : ปกแนวราบลกึ 0.5-0.8 ชุน หรือรมยา ☯ GV20 ไปหยุ (百会 Bǎi-Huì) ความหมาย: ไป (百) แปลวา หลักรอ ย; หุย (会) แปลวา บรรจบ: จดุ ไปห ุย เปน จดุ บรรจบกัน ของเสนลมปราณหยางของเทา 3 เสน เสนลมปราณเทา จฺเหวยี อินตบั และเสน ลมปราณตู จดุ เฉพาะ: จุดตดั กับเสนลมปราณเทา ไทหยางกระเพาะปส สาวะ ตาํ แหนง: อยูเหนือชายผมดานหนาขึ้นไป 5 ชนุ ก่ึงกลางระหวา งเสนตอระหวา งยอดใบหสู องขา ง เปน จุดฝง เข็มที่อยสู งู สุด ขอบง ใช: 1) โรคของศีรษะและความรสู กึ : ปวดศีรษะ เวียนศรี ษะ เสยี งออื้ ในหู หนักศรี ษะ สายตามัว คดั แนน จมูก 2) โรคทางเดินอาหาร เบอื่ อาหาร ปากไมรรู ส ทวารหนักปลิน้ การบีบเกรง็ จากทองเสยี และลาํ ไสอ กั เสบ กระเพาะอาหารหยอ น 3) โรคระบบปส สาวะ ไตหยอน กล้ันปส สาวะไมไ ด 4) โรคอวัยวะสบื พนั ธุ กามตายดาน มดลกู หยอน โรคทางจติ ใจสั่น ความจําเสอื่ ม เปนลม หมดสติ shock พูดไมไ ด ขากรรไกรคา ง อมั พาตครง่ึ ซีก ลมบาหมู โรคฮสี ทเี รยี ชกั กระตุก 5) โรคอ่นื ๆ ความดันโลหิตสูง โรคจิต อาละวาด ปวดศีรษะ วิงเวยี น อัมพาตพูด ไมได ดากออก มดลกู หยอน นอนไมห ลับ มสี รรพคณุ เดน ในเร่อื ง ดึงหยางชใ่ี หขน้ึ มาหากชีต่ ก ไมม ี แรงดงึ จะใหอวยั วะภายในหยอน วธิ ฝี ง เขม็ : แทงราบ 0.5-0.8 ชุน

224 การฝง เข็ม-รมยา ☯ GV21 เฉียนตง่ิ (前顶 Qián-Dǐng) ความหมาย: เฉียน (前) แปลวา หนา ; ต่ิง (顶) แปลวา กระหมอ ม: จุดน้อี ยูหนากระหมอม ตาํ แหนง: บนศีรษะ 3.5 ชนุ เหนอื จดุ แนวชายผมดา นหนา 1.5 ชนุ หนาตอ จุดไปหุย (GV20) ขอ บงใช: 1) โรคของศรี ษะ และอวยั วะรบั ความรสู กึ : วงิ เวยี นโรคหมนุ คัดจมูกมีนํ้ามูกใส น้ํามกู ขุน เลือดกําเดาไหล เยือ่ บุตาบวม ตามัว หนา บวมแดง 2) โรคจิตใจ: โรคซึมเศรา หวาดระแวง ชกั กระตกุ ชกั เฉยี บพลนั และเรือ้ รงั เลอื ดออก ในสมอง 3) โรคอื่น ๆ เชน ความดนั โลหิตสงู บวมน้ํา วิธีฝง เขม็ : ปก แนวราบลกึ 0.5-0.8 ชุน หรือรมยา ☯ GV22 ซ่ินหุย (囟会 Xìn-Huì) ความหมาย: ซิน่ (囟) แปลวา กระหมอ มออน; หยุ (会) แปลวา ปด : จดุ นเี้ ปรียบไดก บั ประตหู ลัก ตาํ แหนง: บนศรี ษะ 2 ชนุ เหนือจุดกึ่งกลางแนวไรผมดานหนา และ 3 ชนุ เหนอื จุดเหนา ฮหู นา ตอ จดุ ไปหุย (百会 Bǎi-Huì, GV20) ขอบง ใช: 1) โรคของศีรษะ และอวัยวะรับความรูส กึ : ปวดศีรษะ วงิ เวียนโลกหมนุ หนา บวม แดง น้ํามกู ขุน เลือดกาํ เดาไหล เนอื้ งอกในจมูก เหย่ือบุจมกู บวม ปวดในศีรษะจากความเยน็ คันหนงั ศรี ษะมรี งั แคมาก 2) โรคจิตใจ: ชกั ชักในเดก็ เล็ก เลอื ดออกในสมอง นอนไมหลบั หลบั ใน 3) โรคอื่น ๆ เชน ความดันโลหิตสงู วธิ ีฝง เข็ม: ปกแนวราบลึก 0.5-0.8 ชุน หรอื รมยา ☯ GV23 ชางชงิ (上星 Shàng-Xīng) ความหมาย: ชา ง (上) แปลวา ขา งบน; ชิง (星) แปลวา ดวงดาว: ศรี ษะเปรียบเปน ทองฟาจุด ชา งชงิ อยทู ศี่ รี ษะ ก็คือ ดวงดาวบนทอ งฟา ตาํ แหนง: อยูเ หนอื ก่งึ กลางชายผมดานหนา 1 ชุน ขอ บงใช: ปวดตา ปวดศรี ษะ ไซนสั อกั เสบ เลอื ดกาํ เดาไหล โรคจิต อาละวาด มาเลเรยี โรคจาก ความรอ น วิธฝี ง เข็ม: แทงราบ 0.5-1.0 ชนุ

จุดฝง เข็มบนเสนลมปราณ 225 ☯ GV24 เสินถิง (神庭 Shén-Tíng) ความหมาย: เสิน (神) แปลวา จิตใจ; ถงิ (庭) แปลวา บา น, ท่ีอย:ู เสินหมายถึง สมองซ่งึ เปน ทอ่ี ยขู องจิตใจ จุดเสนิ ถิงอยทู ่หี นาผาก เปรียบเปน ทางเดินเขาสสู มอง ตําแหนง: อยูเหนือกงึ่ กลางของชายผมดา นหนา 0.5 ชนุ ขอบง ใช: ปวดศีรษะ วิงเวยี น ไซนัสอักเสบ โรคจิต ลมชัก นอนไมห ลับ วิธีฝงเขม็ : แทงราบ 0.5-0.8 ชนุ คณุ สมบตั พิ เิ ศษ: จดุ ตัดกนั (交会穴:Jiāo-Huì-Xué) กบั เสน ลมปราณเทา ไทห ยางกระเพาะ ปสสาวะ และเทาหยางหมงิ กระเพาะอาหาร ☯ GV25 ซูเหลยี ว (素髎 Sù-Liáo) ความหมาย: ซู (素) แปลวา กระดกู ออนของจมูก; เหลียว (髎) แปลวา รอง: จดุ ซูเหลยี วอยูที่ รอยบุมตรงปลายของกระดูกออ นของจมกู ตาํ แหนง : อยตู รงกลางของปลายจมูก ขอบง ใช: เลอื ดกาํ เดาไหล ไซนัสอัสเสบ หอบเรว็ หมดสติ ตกใจจนเปน ลม ทารกแรกเกดิ ไม หายใจ (ใชใ นกรณฉี กุ เฉนิ เทา น้ัน แมรกั ษาโรคจมกู ไดแตไ มน ยิ มใชเ พราะเจ็บมาก) วิธีฝง เข็ม: แทงเฉียงขึน้ 0.3-0.5 ชุน ☯ GV26 สุย โกว (เหญินจง) [水沟(人中) Shuǐ-Gōu(Ren-Zhong)] ความหมาย: สยุ (水) แปลวา นาํ้ ; โกว (沟) แปลวา รอง: จุดสุยโกวอยูต รงรอ งเหนอื ริมฝปาก จดุ เฉพาะ: จดุ ตดั กับเสนลมปราณมอื หยางหมิงลําไสใ หญ ตําแหนง: อยตู รงรอ งเหนอื รมิ ฝปาก ตรงรอยตอระหวางสวนบน 1/3 กบั สวนกลาง 1/3 ขอบงใช: โรคจติ อาละวาด ลมชกั ปวดเอว หมดสติ อัมพาตใบหนา ปากเบี้ยว (ในการรกั ษา เบย้ี วถา ใชต ชี้ างนานเกินไป ใหเปล่ียนมาใชส ยุ โกว) ปวดหลงั รนุ แรงฉับพลัน เวลารักษาปวดหลัง คนไข ตอ งอยูในทากางขา ยอ เขาท้งั 2 ขาง (ทาข่มี า ) ปลายเทา ตรงไมแบออก กระตนุ แลวขยบั เอวไปดว ย วธิ ีฝง เขม็ : แทงเฉียง 0.3- 0.5 ชุน ☯ GV27 ตุยตวฺ าน (兑端 Duǐ-Duān) ความหมาย: ตุย (兑) แปลวา ปาก; ตฺวาน (端) แปลวา ปลาย ตาํ แหนง: บนใบหนา อยูบนขอบของรมิ ฝป ากบน

226 การฝง เข็ม-รมยา ขอ บงใช: 1) โรคของศีรษะ และอวยั วะรบั ความรูส กึ : กระหายนํา้ รมิ ฝปากสนั่ ในปาก ปวดฟน เหงอื กอักเสบ กรามคา ง คัดจมูก เลอื ดกาํ เดาไหล ปากแหง 2) โรคระบบยอยอาหาร: ตาเหลอื งตัวเหลอื ง ปส สาวะเหลอื ง 3) โรคจิตใจ: coma หมดสติ โรคซึมเศราหวาดระแวง hysteria 4) โรคอ่ืน ๆ เชน ปวดกระดูกกนกบ วธิ ฝี งเข็ม: ปก เฉยี งลกึ 0.2-0.3 ชนุ หรอื รมยา ☯ GV28 อนิ๋ เจยี ว (龈交 Yín-Jiāo) ความหมาย: อ๋ิน (龈) แปลวา เหงือก; เจยี ว (交) แปลวา เนื้อ: จดุ นีอ้ ยูบนรอยพับเหงอื กบน เปน จุดเชอ่ื มระหวา งเสนลมปราณตูและเญ่นิ ตําแหนง: ขางในริมฝป ากบน ทร่ี อยตอของเหงอื กกบั เยื่อรงั้ รมิ ฝป ากบน ขอ บง ใช: 1) โรคของศรี ษะ และอวัยวะรบั ความรูสกึ : เหงือกอักเสบ ปากเบีย้ ว กรามคาง ลม หายใจเหมน็ เลือดออกตามไรฟน ไซนสั อักเสบ หนา แดง แกม บวม ปวดใบหนา ปวดแกม 2) โรคจิตใจ: โรคซมึ เศรา หวาดระแวง 3) โรคอนื่ ๆ เชน ลาํ คอแข็ง วิธีฝง เข็ม: ปก เฉียงลกึ 0.2-0.3 ชนุ หรอื รมยา

จดุ ฝงเขม็ นอกระบบเสนลมปราณ 227 บทท่ี 4 จุดฝง เขม็ นอกระบบเสน ลมปราณ 1. จุดพเิ ศษบนศีรษะและคอ (头颈 Tóu-Jing: Head and neck) รปู ที่ 4-1 แสดงตําแหนง จุด EX-HN1 รูปที่ 4-2 แสดงตาํ แหนง จดุ EX-HN2-HN17

228 การฝงเข็ม-รมยา ☯ EX-HN1 ซ่อื เสินชง (四神聪 Sì-Shén-Cōng) ตาํ แหนง : กลุม จดุ 4 จดุ อยกู ลางกระหมอม โดยใช จดุ ไปห ยุ (百会 Bǎi-Huì, GV20) จดุ ศูนยกลาง จดุ ท้งั ส่อี ยูหางจุดไปห ยุ ไปดานหนา ดานหลงั ดา นซายและดานขวา ดา นละ 1 ชนุ ขอ บงใช: ปวดศีรษะ เวียนศรี ษะ นอนไมห ลบั ความจาํ เสอ่ื ม ลมชกั วธิ ีฝงเข็ม: แทงราบ 0.5-1.0 ชุน หรอื รมยา ☯ EX-HN2 ตางหยาง (当阳 Dāng-Yáng) ตําแหนง : จุดอยเู หนือแนวชายผม 1 ชุน บนแนวเสน รูมา นตา (แนวเสน สมมตทิ ีล่ ากผา นรูมา น ตาในทา มองตรง ขนานกบั เสนก่งึ กลางลาํ ตวั ) ขอ บง ใช: ปวดศรี ษะ มึนศีรษะ ตาแดง ตาบวม ปวดตา คัดจมูก วิธฝี งเขม็ : แทงราบ 0.5-0.8 ชนุ หรือ รมยา ☯ EX-HN3 อน้ิ ถงั (印堂 Yìn-Táng) ตาํ แหนง : อยบู นแนวเสนกงึ่ กลางลําตัว (บนแนวเสน ตู) จุดอยกู ึง่ กลางระหวางหวั คว้ิ ทงั้ สองขา ง ขอ บงใช: ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ มนึ งง ปวดศีรษะดานหนา เลอื ดกาํ เดาไหล น้ํามูกมาก ไซนสั อกั เสบ นอนไมหลับ ลมชกั ในทารก เปน ลมแดด วธิ ีฝงเข็ม: แทงราบ 0.3-0.5 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-HN4 ยหฺ วีเยา (鱼腰 Yú-Yāo) ตําแหนง: จุดกึง่ กลางของควิ้ อยตู รงกบั แนวเสนรูมา นตา (แนวเสนสมมติท่ีลากผานรูมา นตาใน ทามองตรง ขนานกับเสน กง่ึ กลางลําตวั ) ขอ บงใช: ปวดบริเวณเหนอื เบาตา หนังตากระตุก หนงั ตาตก แกว ตาขุนมัว ตาแดง ตาบวมและ ปวดตา วิธฝี ง เขม็ : แทงราบ 0.3-0.5 ชุน ☯ EX-HN5 ไทห ยาง (太阳 Tài-Yáng) ตาํ แหนง: ตรงรอยบุมขมบั โดยวดั จากจดุ กงึ่ กลางระหวางหางควิ้ และหางตามาดา นขา งประมาณ 1 ความกวางนิว้ มอื ขอ บง ใช: ปวดศรี ษะ ไมเกรน โรคตา ตาเข ปากเบ้ียว วธิ ีฝง เข็ม: แทงตรง 0.3-0.5 ชุน หรอื ปลอยเลือด

จุดฝง เข็มนอกระบบเสนลมปราณ 229 ☯ EX-HN6 เออ รเจยี น (耳尖 Ěr-Jiān) ตําแหนง: จดุ อยตู รงยอดหู โดยจับใบหูพบั ตามแนวยาวจุดนจ้ี ะอยูตรงยอดรอยพบั ใบหู ขอบงใช: ตาแดง ตาบวม เจ็บตา เปน ไขตวั รอ น วธิ ีฝงเขม็ : แทงตรง 0.1-0.2 ชนุ หรอื ปลอ ยเลอื ด หรือ รมยา ☯ EX-HN7 ฉิวโหว (球后 Qiú-Hòu) ตําแหนง : ตรงรอยเวาขอบลางกระดกู เบาตา ใชม ือคลําขอบเบา ตาลา ง ตาํ แหนง จุดอยูประมาณ ระยะ 1/4 จากมมุ ดานนอกหรือ 3/4 จากมุมดา นใน ขอ บงใช: โรคตาตาง ๆ วธิ ฝี ง เขม็ : ดันลกู ตาขนึ้ บนอยา งนมุ นวล แทงตรง 0.5-1.0 ชนุ ท่ีขอบเบาตา หามกระตนุ เข็ม ☯ EX-HN8 ซา งอิ๋งเซียง (上迎香 Shàng-Yíng-Xiāng) ตาํ แหนง : ขา งสนั จมูก ตรงปลายบนของรอ งขา งจมูก (upper end of nasolabial groove) ขอ บงใช: น้ํามกู มาก ปวดจมูก ฝในโพรงจมกู วธิ ฝี งเขม็ : แทงราบ 0.3-0.5 ชนุ ไปตามแนวสันจมูก ☯ EX-HN9 เนยอง๋ิ เซียง (内迎香 Nèi-Yíng-Xiāng) ตาํ แหนง : อยูในโพรงจมกู ตรงรอยตอ ระหวางกระดูกออนของปก จมูกกับกระดกู turbinate (nasal concha) ตรงกบั จุดซางอ๋งิ เซียง (上迎香 Shàng-Yíng-Xiāng, EX-HN8) ทางดา นนอก ขอบงใช: ตาบวม ตาแดง ตาเจ็บ วธิ ฝี งเข็ม: เจาะปลอ ยเลือดตรงเยอ่ื บจุ มูก ☯ EX-HN10 จฺวีเ้ ฉฺวียน (聚泉 Jù-Quán) ตําแหนง: ตรงจดุ ก่ึงกลางของล้ินดานบน (dorsum of the tongue) (รปู ที่ 4-4) ขอบงใช: ล้นิ แข็ง ล้ินออนแรง สูญเสยี การรบั รส โรคหอบหืด วธิ ฝี งเข็ม: จบั ลนิ้ ใหม ่ัน แทงตรง 0.1-0.2 ชนุ หรือ ปลอยเลือด

230 การฝง เข็ม-รมยา รปู ที่ 4-3 แสดงตําแหนง จุด EX-HN3–EX-HN19 รูปท่ี 4-4 แสดงตาํ แหนงจดุ EX-HN10 รปู ท่ี 4-5 แสดงตาํ แหนง จุด EX-HN11-EX-HN13

จดุ ฝงเข็มนอกระบบเสนลมปราณ 231 รปู ท่ี 4-6 แสดงตาํ แหนง จดุ EX-HN14 ☯ EX-HN11 ไหเ ฉฺวียน (海泉 Hǎi-Quán) ตําแหนง: อาปาก กระดกลิน้ ขน้ึ ทีก่ ลางใตล ้นิ มเี สนยดึ ลิ้น (frenulum of the tongue) จดุ นี้อยู กง่ึ กลางเสน ยดึ ล้ิน (รปู ที่ 4-5) ขอบง ใช: เบาหวาน กลา มเนื้อกระบังลมหดเกร็ง ลนิ้ อักเสบ วิธฝี งเข็ม: เจาะปลอ ยเลอื ด ☯ EX-HN12 จนิ จิน (金津 Jīn-Jīn) : EX-HN13 อวีเ้ ย (玉液 Yù-Yè) ตําแหนง : อาปาก กระดกลิ้น ทใ่ี ตล นิ้ มีเสนเลอื ดดาํ อยูสองขางของเสน ยดึ ลน้ิ (frenulum) เสน เลือดดําดา นซายคือ จุดจินจิน (EX-HN12) ดานขวาคอื จดุ อว้เี ย (EX-HN13) ขอ บงใช: แผลในปากและลิ้น ลนิ้ บวม พูดไมไดเพราะลนิ้ แข็ง อาเจยี น วิธฝี งเข็ม: จับล้นิ ใหม ั่น เจาะปลอยเลอื ดตรงเสน เลือดดํา ☯ EX-HN14 อ้ีหมิง (翳明 Yì-Míng) ตาํ แหนง : อยูหลังตอจุดอี้เฟง (翳明 YìMíng, EX-HN14) 1 ชุน ขอบง ใช: โรคตา เสียงในหู หูตึง นอนไมห ลับ วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ

232 การฝงเข็ม-รมยา ☯ EX-HN15 จิง่ ไปเหลา (颈百劳 Jǐng-Bǎi-Láo) ตาํ แหนง : อยูเหนือจดุ ตาจยุ (大椎 DàZhuī, GV14) ข้นึ มา 2 ชนุ และออกมาดา นขา งตอเสน ก่งึ กลางลําตัว 1 ชุน ขอ บงใช : ชอ งคออักเสบหรือบวม ไอ ไอกรน หอบหดื เหง่อื ออกกลางคืน ตอ มนํ้าเหลอื งโต กลามเน้อื คอแขง็ เกรง็ หรอื ปวด วธิ ีฝงเข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-HN16 ซางเหลียนเฉวฺ ยี น (上廉泉 Shàng-Lián-Quán) ตําแหนง : อยบู นแนวเสน ก่ึงกลางลาํ ตัวดา นหนา (เสนลมปราณเญนิ่ ) จุดอยใู ตคางลงมา 1 ชุน ตรงรอยบุมกงึ่ กลางระหวางคางกบั กระดูก hyoid ขอ บง ใช: ล้นิ แข็ง ไมม เี สียง พดู ไมช ดั พูดไมไ ด นาํ้ ลายมาก กลืนไมไ ด คอเจบ็ ลน้ิ เปน แผล วิธีฝง เข็ม: แทงเฉียง 0.8-1.2 ชุน ปลายเขม็ ชีไ้ ปที่โคนลน้ิ ☯ EX-HN17 เจ่ียเฉิงเจยี ง (夹承浆 Jiā-Chéng-Jiāng) ตาํ แหนง: อยหู า งจดุ เฉงิ เจียง (承浆 ChéngJiāng, CV24) ออกทางดา นขาง 1 ชุน ขอบง ใช: ปวดใบหนา หนาเบยี้ ว ใบหนา เกง็ กระตกุ วิธฝี ง เข็ม: แทงเฉียง 0.5-1.0 ชนุ ☯ EX-HN18 เฉียนเจงิ้ (牵正 Qiān-Zhēng) ตาํ แหนง : 0.5-1.0 ชนุ ดา นหนา ตอ ต่งิ หู ขอบงใช: หนา เบีย้ ว ลน้ิ และปากเปน แผล วธิ ฝี งเขม็ : แทงเฉยี ง 0.5-1.0 ชนุ ☯ EX-HN19 อนั เหม่ยี น (安眠 An-Mián) ตําแหนง: จุดกึ่งกลางระหวางจดุ อี้เฟง (TE17) และจุดเฟงฉือ (GB20) ขอ บงใช: นอนไมห ลบั เวยี นศรี ษะ ปวดศรี ษะ ใจสน่ั อาการทางจิต วธิ ฝี ง เขม็ : แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ

จุดฝง เขม็ นอกระบบเสน ลมปราณ 233 2. จุดพเิ ศษบนหนาอกและทอ ง (胸腹 Xiōng-Fù: Chest and abdomen) ☯ EX-CA1 จอ่ื กง (子宫 Zǐ-Gōng) ตําแหนง: หา งออกมาทางดานขา ง 3 ชนุ จากจดุ จงจี๋ (中极 ZhōngJí, CV3) (รูปที่ 4-7) ขอ บง ใช: มดลกู หยอ นย่ืนโผลอ อกชอ งคลอด ประจาํ เดือนไมสมํ่าเสมอ ประจําเดือนกระปรดิ กระ ปรอย ปวดประจําเดอื น ไมม ปี ระจําเดือน เปนหมนั ไสเล่อื น ปวดเอว วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 0.8-1.2 ชนุ ☯ EX-CA2 เวยซาง (胃上 Wèi-Shàng) ตําแหนง : หา งออกมาทางดา นขา ง 4 ชนุ จากจดุ เซย่ี หวา น (下脘 Xià-Wǎn, CV10) (รปู ที่ 4-7) ขอ บง ใช: กระเพาะอาหารหยอน ปวดกระเพาะอาหาร ทองอดื (abdominal distension) วิธีฝง เขม็ : แทงเฉยี งปลายเขม็ ไปทส่ี ะดอื หรือที่จดุ เทยี นซู (ST25) 2.0-3.0 ชนุ หรือ รมยา ☯ EX-CA3 ซานเจย่ี วจิ่ว (三角灸 Sān-Jiǎo-Jiǔ) ตําแหนง: จัดหนาตรง ลากเสนสมมติจากมุมปากสองขางขนานเสนก่ึงกลางลงมาผานขางสะดือ เลยลงมาเล็กนอย วาดสามเหล่ียมดานเทา ยอดของสามเหล่ียมคือกลางสะดือ ฐานสามเหล่ียมอยูใต สะดอื มมุ ฐานสามเหล่ยี มตรงกับเสนสมมตจิ ากมมุ ปากซง่ึ คอื จุดซานเจ่ยี วจวิ่ ซา ยและขวา (รูปท่ี 4-7) ขอบงใช: ไสเ ลอ่ื น ทองลน่ั โครกคราก ปวดบริเวณรอบสะดอื เปนหมัน วิธฝี งเขม็ : ใชก ารรมยา ☯ EX-CA4 ลเี่ น่ียวเสวฺ ยี (利尿穴 Lì-Niào-Xué) ตาํ แหนง: จดุ กึง่ กลางระหวางศนู ยกลางสะดือกบั ขอบบนของกระดกู หวั เหนา ซง่ึ เทากับ 2.5 ชนุ ใตส ะดอื หรืออยูร ะหวางจุดกวานเหยฺวยี น (CV4) และจดุ สอื เหมิน (CV5) (รูปที่ 4-7) ขอ บง ใช: ปส สาวะแสบขดั ปส สาวะลาํ บาก ปสสาวะเปนเลือด ปวดทอ ง อุจจาระรว ง มดลูก หยอนย่นื โผลอ อกชองคลอด กระเพาะอาหารหยอ น วธิ ฝี งเข็ม: แทงตรง 0.5-1.0 ชนุ หรือรมยา หรอื กดนวดจุด

234 การฝง เข็ม-รมยา ☯ EX-CA5 ชี่เหมิน (气门 Qì-Mén) ตาํ แหนง : หางออกมาทางดานขาง 3 ชุน จากจุดกวานเหยวยี น (关元 Guān-Yuán, CV4)(รปู ที่ 4-7) ขอ บงใช: เปน หมัน หลงั คลอดนํา้ คาวปลาออกนานเกนิ ควร ประจําเดอื นออกกระปริดกระปรอย ปสสาวะแสบขดั หรือความผิดปกตอิ น่ื ๆ ในการปส สาวะ ปวดทองนอ ย วธิ ฝี งเขม็ : แทงตรง 0.5-1.0 ชนุ หรือรมยา รปู ที่ 4-7 แสดงจดุ พิเศษบนหนาอกและทอ ง ☯ EX-CA6 ถีทวั (提托 Tí-Tuō) ตาํ แหนง: หางออกมาทางดานขาง 4 ชนุ จากจุดกวานเหยวียน (关元 GuānYuán, CV4) (รปู ที่ 4-7) ขอ บงใช: มดลูกหยอ นย่ืนโผลอ อกชองคลอด ปวดประจําเดือน ไสเล่ือน ทองอดื (abdominal distension) ไตหยอน วธิ ีฝงเขม็ : แทงตรง 0.5-1.0 ชุน หรอื แทงเฉยี งเขา ใน 3.0-4.0 ชุน หรอื รมยา

จุดฝง เขม็ นอกระบบเสนลมปราณ 235 3. จุดพเิ ศษบนหลงั (背 Bèi: Back) รูปท่ี 4-8 แสดงจดุ พเิ ศษบนหลัง รปู ท่ี 4-9 แสดงตาํ แหนง จุด EX-B10

236 การฝงเข็ม-รมยา ☯ EX-B1 ติง้ ฉฺวาน (定遄 Dìng-Chuǎn) ตําแหนง : หางออกมาดานขาง 0.5 ชุน จากจุดตาจยุ (大椎 DàZhuī, GV14) (รูปท่ี 4-8) ขอบง ใช: โรคหอบหืด ไอ คอแขง็ เกรง็ ปวดไหล วิธีฝงเขม็ : แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-B2 เจย๋ี จี่ (ฮวา ถวั เจยี๋ จี่) [夹脊(华佗夹脊) JiáJǐ(Huá-Tuá-Jiá-Jǐ)] ตําแหนง : กลมุ จดุ 34 จดุ อยูสองขา งกระดูกสนั หลงั ขา งละ 17 จุด โดยแตละจดุ อยูหา งจากขอบ ลางของ spinous process ของกระดกู สนั หลงั ซงึ่ อยใู นแนวเสนกึ่งกลางลําตวั ออกมาดา นขาง 0.5 ชุน เร่มิ ต้งั แตก ระดูกสนั หลงั ทรวงอกที่ 1 ถึงกระดกู สนั หลังเอวท่ี 5 (the first thoracic vertebra to the fifth lumbar vertebra) (รูปที่ 4-8) ขอ บงใช: กลุมจดุ ชุดน้มี ขี อ บงใชห ลากหลายขน้ึ อยกู บั ตําแหนงแสดงไวในตารางท่ี 4-1 วิธีฝง เขม็ : ตาํ แหนง คอและทรวงอกแทงตรง 0.5-1.0 ชนุ ตาํ แหนงเอวแทงตรง 1.0-1.5 ชุน หรอื รมยา ☯ EX-B3 เวย หวา นเซีย่ ซู (胃脘下俞 Wèi-Wǎn-Xià-Shū) ตําแหนง : หา งจากขอบลา งของ spinous process ของกระดกู สนั หลงั อกท่ี 8 (T8) ออกมา ดานขา ง 1.5 ชนุ (รปู ท่ี 4-8) ขอ บง ใช: เบาหวาน อาเจียน ปวดทอ ง เจบ็ หนา อกและชายโครง วิธฝี ง เข็ม: แทงเฉยี ง 0.5-0.7 ชนุ หรอื รมยา ตารางท่ี 4-1 แสดงขอ บงใชจ ดุ เจย๋ี จี่ในตําแหนง ตาง ๆ ตาํ แหนง จดุ เจี๋ยจี่ ขอบง ใช โรคของแขนและมือ กระดกู สนั หลังอกท่ี 1 ถึง 3 (T1-T3) โรคในทรวงอก กระดกู สันหลังอกที่ 1 ถงึ 8 (T1-T8) โรคในชองทอ ง กระดูกสนั หลงั อกที่ 6 ถงึ กระดูกสันหลงั เอวท่ี 5 (T6-L5) โรคของขาและเทา กระดกู สนั หลงั เอวที่ 1 ถงึ 5 (L1-L5)

จดุ ฝงเขม็ นอกระบบเสน ลมปราณ 237 ☯ EX-B4 ผ่ีเกนิ (痞根 Pǐ-Gēn) ตําแหนง : หางจากขอบลางของ spinous process ของกระดกู สันหลงั เอวท่ี 1 (L1) ออกมา ดา นขา ง 3.5 ชนุ (รูปที่ 4-8) ขอบง ใช: ตบั มามโต ปวดหลัง วธิ ฝี งเข็ม: แทงตรง 0.5-0.8 ชนุ หรือ รมยา ☯ EX-B5 เซ่ียจอื้ ซื่อ (เซ่ยี จ้ซี )ู [下志室(下极俞)Xià-Zhì-Shì(Xià-Jí-Shū)] ตําแหนง : อยใู นแนวเสน กึง่ กลางลาํ ตวั ดา นหลัง (บนเสนลมปราณตู) จุดอยูใตตอขอบลางของ spinous process ของกระดูกสันหลงั เอวที่ 3 (L3) (รปู ท่ี 4-8) ขอบงใช: ปวดหลังสว นลา ง อจุ จาระรวง ปสสาวะขัด ปส สาวะบอ ยกลางคนื (enuresis) ขาออ น แรงเปนอมั พาต วิธฝี งเขม็ : แทงเฉียง 0.5-0.7 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-B6 เยาอ๋ี (腰宜 Yāo-Yí) ตาํ แหนง : หางจากขอบลา งของ spinous process ของกระดกู สันหลังเอวที่ 4 (L4) ออกมา ดานขาง 3 ชนุ (รูปที่ 4-8) ขอ บงใช: ปวดหลงั สว นลาง ประจําเดือนออกผดิ ปกติ วิธีฝง เขม็ : แทงตรง 0.5-0.7 ชนุ หรือ รมยา ☯ EX-B7 เยาเอยี่ น (腰眼 Yāo-Yǎn) ตาํ แหนง : หางจากขอบลางของ spinous process ของกระดูกสันหลงั เอวท่ี 4 (L4) ออกมา ดา นขาง 3.5-4 ชุน จดุ นจี้ ะเปนรอยบุมเม่ือนอนควา่ํ หนา (รปู ที่ 4-8) ขอ บง ใช: ปวดหลงั ปสสาวะบอ ย ประจาํ เดอื นไมส มาํ่ เสมอ ไตหยอ ย อณั ฑะอกั เสบ วิธีฝงเขม็ : แทงตรง 0.8-1.2 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-B8 สือชจี ยุ (十七椎 Shí-Qī-Zhuī) ตําแหนง: อยใู นแนวเสน กึง่ กลางลําตัวดานหลงั (บนเสนลมปราณต)ู จุดอยูใ ตต อ ขอบลา งของ spinous process ของกระดูกสนั หลังเอวที่ 5 (L5)

238 การฝงเข็ม-รมยา ขอ บงใช: ปวดหลงั และกนกบ ปวดตนขา ปวดหลังรา วลงขา (sciatica) ประจาํ เดอื นไมส มํ่าเสมอ ปวดประจําเดอื น โรคของทวารหนกั ปส สาวะไมออก วิธีฝง เขม็ : แทงตรง หรือ แทงเฉยี งขึ้นบน 0.5-1.2 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-B9 เยาฉี (腰奇 Yāo-Qí) ตาํ แหนง: อยใู นแนวเสน ก่ึงกลางลําตวั ดา นหลงั (บนเสนลมปราณต)ู จุดอยเู หนอื ปลายกระดูกกน กบข้ึนมา 2 ชุน (รูปท่ี 4-8) ขอบง ใช: โรคลมชกั ปวดศรี ษะ นอนไมหลับ ทองผูก วธิ ีฝง เข็ม: แทงราบปลายเข็มชี้ขึน้ บน 1.0-2.0 ชนุ หรือ รมยา ☯ EX-B10 หวนจง (环中 Huán-Zhōng) ตําแหนง : จุดก่งึ กลางระหวา งจดุ หวนเท่ียว (GB30) และจดุ เยาซู (GV2) (รปู ที่ 4-9) ขอบง ใช: ปวดหลัง ปวดตนขา วิธฝี งเข็ม: แทงราบปลายเข็มช้ขี ึ้นบน 1.0-2.0 ชุน หรอื รมยา ☯ EX-B11 เซฺวีย่ ยาเตย่ี น (血压点 Xuè-Yā-Diǎn) ตําแหนง: หางจากจุดกง่ึ กลางระหวา ง spinous process ของกระดูกสนั หลงั อกท่ี 6 และ 7 ออกมาดา นขาง 2 ชุน ขอบง ใช: ความดนั โลหติ ตาํ่ หรือความดนั โลหติ สงู วธิ ฝี ง เข็ม: แทงตรง 0.5-1.0 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-B12 จฺว้เี ชฺว่ยี ซู (巨阙俞 Jù-Què-Shū) ตําแหนง: อยูบนเสน กงึ่ กลางลาํ ตวั ดา นหลงั (เสน ลมปราณต)ู ตรงจดุ บมุ ระหวาง spinous process ของกระดกู สนั หลงั อกที่ 4 และ 5 ขอ บง ใช: ปวดจากหวั ใจ นอนไมหลับ ไอ หอบหดื เจบ็ หนา อกและชายโครง ปวดไหลแ ละหลัง วธิ ีฝง เข็ม: แทงเฉียง 0.5-1.0 ชนุ หรือ รมยา

จดุ ฝง เขม็ นอกระบบเสน ลมปราณ 239 4. จุดพเิ ศษบนรยางคบ น (上肢 :ShàngZhī Upper extremities) รปู ที่ 4-10 แสดงตาํ แหนงจดุ พเิ ศษ EX-UE1 รปู ท่ี 4-11 แสดงตําแหนง จดุ EX-UE2 รูปท่ี 4-12 แสดงตาํ แหนง จุด EX-UE3-EX-UE9

240 การฝงเข็ม-รมยา ☯ EX-UE1 โจว เจยี น (肘尖 Zhǒu-Jiān) ตาํ แหนง : งอศอก จดุ นอี้ ยตู รงปลายศอก (tip of the ulnar olecranon) ขอบง ใช: วณั โรคตอมนํ้าเหลอื ง รูขุมขนอักเสบเปนฝ ฝฝกบัว ไสต ง่ิ อักเสบ วิธฝี ง เข็ม: รมยาประมาณ 7-14 แทง ☯ EX-UE2 เออรไ ป (二百 Èr-Bái) ตําแหนง: เปนจดุ คู (2 จดุ ตอ ขาง) อยบู นปลายแขนดา นฝา มอื เหนือเสนขอมอื ข้นึ มา 4 ชนุ จุด อยตู รงขอบนอกและขอบในของกลามเนื้อ flexor carpiradialis ขอบละ 1 จุด ขอ บง ใช: ริดสีดวงทวาร ทวารปล้ิน (prolapse of rectum) วธิ ฝี งเข็ม: แทงตรง 1.5-1.0 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-UE3 จงเฉฺวยี น (中泉 Zhōng-Quán) ตําแหนง : บนเสนขอ มือดานหลังมอื จุดอยตู รงขอบดา นหวั แมม อื ของเอ็นกลา มเนื้อ extensor digitorum communis หรอื รอยบุมระหวา งจดุ หยางซี (LI5) และจดุ หยางฉอื (TE4) ขอบง ใช: หลอดลมอักเสบ หอบหดื ไอเปนเลอื ด แนนหนา อกชายโครง ทอ งอดื บวมจนปวด ปวด กระเพาะอาหาร รสู ึกรอนในฝา มอื วธิ ฝี ง เข็ม: แทงตรง 0.3-0.5 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-UE4 จงขยุ (中魁 Zhōng-Kuí) ตําแหนง : อยูกง่ึ กลางขอ นวิ้ มือขอ ตน ของนิ้วกลางดา นหลังมอื เมอื่ งอน้ิว ขอบง ใช: คล่ืนไส อาเจียน สะอกึ วธิ ีฝงเข็ม: รมยา ประมาณ 3 แทงโกฐจฬุ าลําพา ☯ EX-UE5 ตา กคู ง (大骨空 Dà-Gǔ-Kōng) ตําแหนง : อยูกง่ึ กลางขอนวิ้ หวั แมมือดานหลังมือ เมื่องอนิว้ ขอ บง ใช: ปวดตา แกวตาขุน มัว โรคตาทีเ่ ปนผลกระทบจากโรคอายกุ รรม อาเจียน อุจจาระรว ง เลอื ดกาํ เดาไหล วธิ ฝี งเข็ม: รมยา ประมาณ 5-7 แทงโกฐจฬุ าลาํ พา ☯ EX-UE6 เสียวกกู ง (小骨空 Xiǎo-Gǔ-Kōng) ตําแหนง: อยูกง่ึ กลางขอนิ้วมอื ขอตน ของนว้ิ กอ ยดา นหลงั มือ เม่อื งอน้ิว

จุดฝงเข็มนอกระบบเสน ลมปราณ 241 ขอ บงใช: ตาบวม ตาแดง เจบ็ ตา คออักเสบเจบ็ คอ ปวดขอนิ้วมือ วิธีฝง เข็ม: รมยา ประมาณ 5-7 แทง โกฐจุฬาลาํ พา ☯ EX-UE7 เยาทง เตีย่ น (เยาทงเสวยี ะ)[腰痛点(腰痛穴)Yāo-Tòng-Diǎn(Yāo-Tòng-Xué)] ตาํ แหนง : เปนจดุ คู (สองจุดตอขาง) อยูบ นหลังมือ ตรงจุดก่ึงกลางระหวา งเสนขอ มอื ดา นหลงั และ ขอ สนับมือ (metacarpophalangeal joints) จุดอยรู ะหวางกระดูกฝามอื นิ้วชก้ี ับน้ิวกลาง 1 จุด และ ระหวางกระดูกฝามอื นิ้วกอยกบั น้วิ นาง 1 จุด ขอบง ใช: ปวดหลงั เฉยี บพลัน ปวดศีรษะ โรคลมชกั ในทารกทง้ั เฉยี บพลันและเรอ้ื รงั หลงั มอื อักเสบ ปวด บวมและแดง วธิ ฝี ง เข็ม: อูมมือเล็กนอ ย หรือกํามือหลวม ๆ แทงเฉยี ง 0.5-1.0 ชนุ ชีป้ ลายเข็มทงั้ สองเขากลาง ฝา มือ ☯ EX-UE8 ไวเหลากง (ล่วั เจนิ ) [外劳宫(落枕)Wài-Láo-Gōng (Luo-Zhen)] ตําแหนง: อยบู นหลงั มือระหวา งกระดกู ฝา มอื นิ้วช้ีกับนิว้ กลางหางจากขอ สนับมือ (metacarpo- phalangeal joint) มาทางขอมือ 0.5 ชุน ขอบงใช: ปวดคอ ปวดไหล ปวดแขน วิธฝี งเขม็ : แทงตรง 0.5-0.8 ชุน ☯ EX-UE9 ปาเสยี (八邪 Bā-Xié) ตําแหนง: อยตู รงงามน้วิ มอื ดา นหลังมอื ตรงรอยตอ ของผิวสีเขมและสจี าง มีขา งละ 4 จุด รวม เปน 8 จุด ขอบงใช: ไขส งู ชานิ้วมือ น้วิ มอื เกรง็ และหดร้งั หลงั มอื บวมแดง วิธีฝงเข็ม: แทงเฉียง 0.3-0.5 ชนุ หรือ ปลอ ยเลอื ด หรอื รมยา ☯ EX-UE10 ซ่ือเฝง (四缝 Sì-Fèng) ตาํ แหนง: จุดกง่ึ กลางของเสนขอนวิ้ มอื ขอตน ดา นฝามือ ของนวิ้ ชี้ น้วิ กลาง น้ิวนางและนวิ้ กอ ย ขอ บง ใช: โรคเบอื่ อาหารจนเปนโรคขาดสารอาหารในเด็ก ไอกรน วธิ ฝี งเขม็ : เจาะ ปลอ ยเลือด หรือ บีบเคนใหมีน้าํ เหลอื งออกมาเลก็ นอย

242 การฝง เข็ม-รมยา รูปที่ 4-13 แสดงตําแหนงจุด EX-UE7–EX-UE8 รูปท่ี 4-14 แสดงตาํ แหนงจุด EX-UE10–EX-UE11 รปู ที่ 4-15 แสดงตําแหนงจดุ EX-UE12

จดุ ฝงเขม็ นอกระบบเสน ลมปราณ 243 รูปที่ 4-16 แสดงตําแหนง จุด EX-LE3 รปู ที่ 4-17 แสดงตาํ แหนง จดุ EX-LE1–EX-LE8 รูปท่ี 4-18 แสดงตาํ แหนงจุด EX-LE2–EX-LE7

244 การฝงเข็ม-รมยา ☯ EX-UE11 สอื เซวฺ ียน (十宣 Shí-Xuān) ตําแหนง : อยูตรงปลายนว้ิ มอื ทง้ั สิบ หา งปลายเลบ็ ประมาณ 0.1 ชนุ (รูปที่ 4-14) ขอ บง ใช: โรคหลอดเลือดสมอง หมดสติ ลมชัก ไขส งู ตอ มทอนซลิ อักเสบ ลมชักในทารก ชา ปลายนว้ิ มอื วธิ ีฝง เขม็ : แทงเขม็ ตน้ื 0.1-0.2 ชนุ หรือเจาะปลอยเลอื ด ☯ EX-UE12 เจียนเฉยี น (เจยี นเนยหลงิ )[肩前(肩内陵)Jiān-Qián(Jiān-Nèi-Ling)] ตําแหนง : จุดกง่ึ กลางระหวา งรอยพับรักแรด านหนา และจุดเจียนอวี๋ (肩髃 JiānYú, LI15) ขอบง ใช: ปวดไหล ปวดแขน แขนออนแรงหรอื อมั พาต วธิ ฝี ง เขม็ : แทงตรง 0.8-1.2 ชนุ หรอื รมยา ☯ EX-UE13 ปจ ง (โซวนจ่ี )ู [臂中(收逆注)Bì-Zhāng(Shou-Ni-Zhu)] ตําแหนง : หงายฝา มอื ขึน้ จุดอยบู นแขนดา นฝามือ ก่ึงกลางระหวา งเสนขอ มอื และเสน ขอ พบั ศอก ตรงระหวา งกระดูกปลายแขนท้ังสอง (radius and ulna bone) หรือระหวา งกลามเน้อื palmaris longus และกลา มเนอื้ flexor carpi radialis ขอบง ใช: แขนออนแรงหรือเปนอมั พาต แขนเกร็งและหดร้ัง ปวดปลายแขนตัง้ แตใ ตศอกลงมา เตา นมอักเสบ เจ็บหนา อกและชายโครง วิธีฝง เข็ม: แทงตรง 1.0-1.2 ชนุ หรือ รมยา 5. จุดพเิ ศษบนรยางคลาง (下肢 XiaZhī: Lower extremities) ☯ EX-LE1 ควานกู (髋骨 Kuān-Gǔ) ตาํ แหนง : เปนจุดคูอยเู หนือเขา โดยหาตําแหนง จุดเหลยี งชวิ (ST34) (2 ชุน เหนอื ขอบบนกระดกู สะบาบนเสนกระเพาะอาหาร) จดุ น้ีอยขู างจุดเหลยี งชวิ ไปทางดา นนอกและดานใน ขางละ 1.5 ชุน ( 1.5 ชนุ ซายและขวาตอ จุดเหลียงชิว) (รปู ท่ี 4-17) ขอ บงใช: ปวดเขา ปวดขา ปวดตนขา ขาออนแรงหรอื อมั พาต วิธีฝงเข็ม: แทงตรง 0.8-1.2 ชนุ หรือ รมยา