43.คู่มือเสริมสร้างทักษะศตวรรษที่21

กจิ กรรม :“กินอย.ู่ .ดูด.ี .หน้าใส” จุดประสงค์การเรียนรู้ เพื่อใหส้ มาชิกมีความร้แู ละสามารถดูแลสุขภาพได้อย่างถกู ต้องและเหมาะสม ระยะเวลา 60 นาที กจิ กรรมการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ ส่ือ/อปุ กรณ์ 1. แกนน�ำถามสมาชิก “ใครคดิ ว่าตัวเองสขุ ภาพดี และท�ำไมถงึ คดิ ว่า ตัวเองสุขภาพดี” (สุ่มถาม ชาย 2 คน/หญิง 2 คน) 2. แกนนำ� เปิดคลิปวิดโิ อ“เคล็ดลบั สุขภาพดี เร่ิมต้นดแู ลตนเองได้ - คลิปวิดโิ อ ต้งั แต่วนั น”้ี ใหส้ มาชกิ ดู “เคลด็ ลบั สขุ ภาพดี เร่ิมตน้ ดูแล ตนเองได้ต้ังแต่ วันน”้ี 3. แกนนำ� สรุปตามใบความร้ทู ่ี 1 - ใบความร้ทู ่ี 1 (ความส�ำคัญของ 3 อ) 143คูม่ อื การจัดกิจกรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

กิจกรรมการเรียนรู้ สอื่ /อปุ กรณ์ 4. แกนนำ� แบ่งสมาชิกเปน็ กลมุ่ ย่อย กลุ่มละ 5-6 คน (หรือตามความ - ใบกิจกรรมท่ี 1 เหมาะสม) และใหส้ มาชกิ แตล่ ะกลุ่มร่วมกนั ระดมความคิด โดยให้ (สร้าง 3 อ เลอื กกลมุ่ ละ 1 หวั ข้อ ดงั ตอ่ ไปน้ี อยา่ งไร) - อาหารท่ีเหมาะสมส�ำหรับวัยรุน่ ชาย - กระดาษ - อาหารท่เี หมาะสมสำ� หรับวยั รุน่ หญงิ ฟลิปชาร์ท - การออกก�ำลงั กายทีเ่ หมาะสมส�ำหรับวัยรุ่นชาย - ปากกาเคมี - การออกก�ำลังกายท่เี หมาะสมสำ� หรับวัยรุน่ หญงิ - วิธีการสรา้ งอารมณ์ดี - วิธจี ัดการอารมณ์ไมด่ ี และใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ ออกมานำ� เสนอผลการประชมุ กลมุ่ ดว้ ยวิธที ี่นา่ สนใจ และสนกุ สนาน 5. แกนนำ� สรุปตามส่งิ ท่ีไดจ้ ากการน�ำเสนอและเพ่ิมเตมิ ตาม - ใบความร้ทู ี่ 2 ใบความร้ทู ี่ 2 (ความรเู้ ร่ือง 3 อ) 6. แกนนำ� ใหส้ มาชกิ เขียนแผนกจิ กรรมการดแู ลสขุ ภาพของตนเอง - ใบกจิ กรรมท่ี 2 และการเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรม (แผนกจิ กรรมสำ� หรบั 1 อาทติ ย)์ (แผนการดูแล ตามใบกจิ กรรมที่ 2 สุขภาพของตนเอง) 7. แกนน�ำสุ่มเลือกสมาชิก 2-3 คน ออกมาเลา่ แผนกจิ กรรม การดแู ลสขุ ภาพของตนเอง 8. แกนนำ� สรปุ เคลด็ ลบั การดแู ลสุขภาพ ตามใบความรทู้ ี่ 3 และยำ้� ให้ - ใบความร้ทู ี่ 3 สมาชกิ นำ� แผนกจิ กรรมของตนเองไปปฏบิ ตั จิ รงิ (เคลด็ ลบั การ ดูแลสขุ ภาพ แบบงา่ ยๆ) 144 คูม่ อื การจดั กจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการด�ำรงชวี ติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

สรปุ แนวคดิ ท่ีได้จากกิจกรรม การมสี ขุ ภาพดีเปน็ สง่ิ ส�ำคญั การมีร่างกายและจิตใจที่แข็งแรง จะทำ� ให้เรา พร้อมรับการเปล่ียนแปลงต่างๆได้ นอกจากนี้จะท�ำให้เราดูดีทั้งภายนอก และภายใน ซ่ึงวัยรุ่นยุคน้ีหันมาให้ความสนใจสุขภาพและดูแลตัวเองมากขึ้น แตบ่ างคร้ังอาจเลือกใชว้ ิธที ผี่ ิดหรือไมเ่ กิดประโยชน์อยา่ งแท้จริง โดยการมสี ขุ ภาพดี เก่ียวขอ้ งกบั ปัจจัยหลายอย่าง แตป่ จั จัยทส่ี ำ� คญั มาก คอื การดำ� เนนิ ชีวิตใน 3 เร่ือง หรือ 3 อ ได้แก่ อาหาร ออกก�ำลังกายหรือกิจกรรมทางกาย และอารมณ์ โดยการ กินอาหารท่ีมีประโยชน์ตามหลักโภชนาการ สะอาดปลอดภัยตามสัดส่วนที่เหมาะสม และเพียงพอ การออกก�ำลังกายอย่างสม่�ำเสมอ และการท�ำอารมณ์ ให้สดช่ืน แจ่มใส ถ้าสามารถปฏิบัติได้ จะท�ำให้มีสุขภาพแข็งแรงและดูดีไปพร้อมๆ กัน รวมท้ังจะเติบโตเป็นผู้ ใหญท่ ่ีมีคณุ ภาพต่อไป การประเมนิ ผล 1. สงั เกตการมีส่วนร่วมในการทำ� กิจกรรมและอภิปรายกลุม่ 2. พิจารณาจากการนำ� เสนอผลงาน 145คู่มือการจัดกจิ กรรมเสริมสร้างทักษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนน�ำศูนย์เพอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ใบความร้ทู ี่ 1 “ความสำ�คญั ของ 3 อ” องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ ให้ความหมายของค�ำว่า “สุขภาพ” ไว้ว่า หมายถงึ ภาวะแหง่ ความสมบูรณข์ องร่างกาย จิตใจ และการด�ำรงชีวิตอยู่ในสังคม ด้วยดี ไม่ใช่เพียงแต่ความปราศจากโรค หรือทุพพลภาพเท่านั้น (แหล่งข้อมูล : https://www.anamai.moph.go.th/ewt_dl_link.php?nid=446) สุขภาพดี เป็นสิ่งที่ทุกคนปรารถนาท่ีจะมี แต่ท�ำไมบางคนมี บางคนไม่มี การมีสุขภาพดีมีความสมั พันธเ์ กย่ี วข้องกับปจั จัยตา่ งๆ หลายอย่าง เชน่ ปัจจัยทาง ด้านเศรษฐกจิ สังคม สงิ่ แวดลอ้ ม รวมท้ังพฤติกรรมการใชช้ ีวิต ปัจจัยท่สี �ำคญั มาก ต่อการมสี ขุ ภาพดีหรือไม่ดีของเราแต่ละคนในทกุ เพศและทุกวยั คอื พฤตกิ รรมการ ใช้ชีวิตหรือด�ำเนนิ ชีวิตใน 3 เรื่อง คือ อาหาร ออกก�ำลังกาย และอารมณ์ หรือ เรียกย่อๆ ว่า “3 อ”22 ความสำ� คัญของ 3 อ 22 1. อาหาร เปน็ สงิ่ สำ� คัญในการดำ� เนนิ ชีวิตของมนษุ ย์ ช่วยให้ร่างกายเจริญ เติบโต แข็งแรง ให้พลังงานความอบอนุ่ ตอ่ รา่ งกายและช่วยควบคุมการท�ำงานของ อวยั วะตา่ งๆ ในร่างกายใหเ้ ปน็ ปกติ 2. ออกก�ำลังกาย หรือในปจั จุบนั มกั นยิ มใชก้ ารมีกิจกรรมทางกายหรือการ เคลือ่ นไหวรา่ งกาย ซึง่ จะประกอบด้วย23 2.1 การท�ำงานประกอบอาชีพ เชน่ ถีบสามลอ้ หาบขนมขาย 2.2 การท�ำงานบ้าน/งานสวน/งานสนามในบริเวณบ้าน เช่น ทำ� งานบา้ น ท�ำครัว ล้างถว้ ยชาม ถบู ้าน 146 คมู่ อื การจัดกิจกรรมเสริมสร้างทักษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนน�ำศนู ยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

2.3 การเดินทางจากท่ีหนึ่งไปยังอีกทีหน่ึง เช่น เดินไปท�ำงาน ถีบจักรยานไปท�ำงาน เดนิ ไปธุระ ขน้ึ บนั ได 2.4 การท�ำกิจกรรมในเวลาว่าง หรืองานอดิเรก ซ่ึงแบ่งย่อยอีก 3 ประเภท - การท�ำกิจกรรมนันทนาการ เช่น เดินเล่น เดินทางไกล ปีนเขา ถีบจักรยาน - การเลน่ กีฬา - การออกก�ำลังกายหรือการฝึกฝนร่างกาย คือ การเคล่ือนไหว ร่างกายที่สร้างขึ้นอย่างเป็นแบบแผน เช่น เดิน วิ่ง ถีบจักรยาน เต้นแอโรบิก ว่ายน้�ำ กระโดดเชอื ก ฯลฯ ซ่ึงกิจกรรมทางกายเหลา่ นี้ จะช่วยการสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค และ ชว่ ยฟ้นื ฟสู ภาพรา่ งกาย และมสี ขุ ภาพดี 3. อารมณ์ ทเ่ี ปน็ สขุ ม่ันคง ท�ำให้มีสมั พันธภาพทีด่ ีกับบคุ คลอ่ืน สามารถ ปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม แม้มีอารมณ์เครียดหรืออารมณ์ด้านลบ ก็สามารถดูแลอารมณ์นั้นๆ ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม หรืออาจกล่าวได้ว่าจะ ท�ำใหว้ ัยรุ่นสามารถจัดการกบั ความว้าวุน่ ได้ 147คมู่ อื การจัดกจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรับอาสาสมคั รแกนนำ� ศูนยเ์ พ่ือนใจ TO BE NUMBER ONE

ใบกิจกรรมท่ี 1 “สรา้ ง 3 อ อยา่ งไร” 1. แกนน�ำใหส้ มาชิกแบง่ กลมุ่ ย่อย กล่มุ ละ 5-6 คน (หรือตามความเหมาะสม) 2. เลือกประธาน/เลขากลุม่ และตั้งช่ือกลุม่ 3. สมาชิกร่วมกนั ระดมความคิดตามหัวขอ้ ท่ีแกนนำ� กำ� หนดให้ 4. สมาชกิ เตรียมการน�ำเสนอผลการประชมุ กล่มุ ช่อื กล่มุ ........................................................ หัวขอ้ เร่ือง..................................................... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 148 คมู่ ือการจัดกิจกรรมเสริมสร้างทักษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศูนย์เพอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ใบความร้ทู ่ี 2 “ความรูเ้ ร่อื ง 3 อ” โภชนาการของวัยร่นุ 24 วัยรุ่น เป็นช่วงที่ก�ำลังมีการเจริญเติบโตสูงสุด ร่างกายมีความต้องการ สารอาหารในปริมาณสงู เพื่อเตบิ โตขนึ้ เปน็ ผู้ ใหญ่ทีม่ คี วามสมบรู ณ์เตม็ ที่ ความตอ้ งการอาหารในวยั ร่นุ พลงั งาน ข้ึนอยู่กับการเจริญเติบโตของร่างกาย การเผาผลาญอาหาร และ แรงงานที่ ใช้ ในการท�ำกิจกรรม ท้ังการเรียนและกจิ กรรมตา่ งๆ - วัยรุน่ ชาย ควรไดร้ ับพลงั งานวันละ 1,700 - 2,300 กิโลแคลอรี - วัยรุ่นหญิง ควรไดร้ ับพลังงานวนั ละ 1,600 - 1,850 กโิ ลแคลอรี - คนท่ีท�ำกจิ กรรมหนกั ๆ ออกก�ำลงั กาย หรือนกั กีฬา ควรไดร้ ับพลังงาน วนั ละ 2,400 กโิ ลแคลอรี อาหารหลกั 5 หมู่ คอื อาหารทีร่ า่ งกายตอ้ งการในแต่ละวนั รวม 5 ชนดิ โดยสารอาหารที่เหมือนกันจะถูกจัดอยู่ในหมวดหมู่เดียวกัน และร่างกายของคนเรา กต็ อ้ งการสารอาหารให้ครบท้ัง 5 หมู่ หรือ 5 ชนดิ ในแตล่ ะวนั เพราะไมม่ ีอาหาร ชนดิ ใดชนดิ หนึ่งท่ีสามารถจะให้สารอาหารได้ครบทั้ง 5 หมู่ โดยเราสามารถแบ่ง อาหารออกเปน็ หมหู่ ลกั ๆ ได้ 5 หมู่ ไดแ้ ก่ l คาร์โบไฮเดรต เป็นแหล่งพลังงานท่ีดีท่ีสุดและควรได้รับเป็นสัดส่วน ร้อยละ 55-60 ของพลังงานท้ังหมด แหล่งคาร์โบไฮเดรต ได้แก่ ข้าว แป้ง เผือก มนั ข้าวโพด เมอื่ เขา้ สู่รา่ งกายย่อยและดูดซึมเป็นน�ำ้ ตาลกลโู คส เข้าสูก่ ระแสเลอื ด ส่งไปเล้ียงสมอง ถ้าใช้ไม่หมดจะถูกเก็บสะสมในรูปไกลโคเจน (glycogen) เก็บทตี่ บั และกลา้ มเน้อื 149คูม่ อื การจดั กิจกรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

l โปรตนี ชว่ ยเสริมสรา้ งกล้ามเนื้อ สรา้ งภูมคิ ุ้มกัน สร้างสารช่วยยอ่ ยและ สร้างฮอร์โมน วัยรุ่นมีความต้องการโปรตีนมากกว่าผู้ ใหญ่ เน่ืองจากเป็นวัยท่ีมี การเจริญเติบโต การไดร้ ับโปรตนี น้อยเกนิ ไปจะท�ำให้เจริญเติบโตชา้ ภูมติ า้ นทานต่ำ� ออ่ นเพลยี เบ่ืออาหาร แตถ่ ้าไดร้ ับมากเกนิ ไปจะท�ำให้ไตทำ� งานหนกั จึงควรไดร้ ับ ในปริมาณที่เหมาะสม แหล่งของโปรตีน ได้แก่ เนื้อสัตว์ต่างๆ ปลา ไข่ นม ผลิตภณั ฑจ์ ากถั่วเมล็ดแห้ง ธัญพชื เปน็ ตน้ l ไขมนั เปน็ แหลง่ กรดไขมนั ท่ีจ�ำเป็นต่อระบบประสาท และช่วยใหว้ ิตามนิ ที่ละลายในไขมันท�ำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งไขมันจะถูกเก็บในเน้ือเย่ือไขมัน และในกล้ามเนื้อ แหล่งอาหารของไขมัน ได้แก่ ไขมันจากพืชและจากสัตว์ น�้ำมัน ปลา เนย งา เป็นตน้ l แร่ธาตุ เป็นองค์ประกอบของเซลล์และกล้ามเน้ือ มีส่วนส�ำคัญในการ สร้างกระดูก และท�ำให้มีความสูงเพิ่มมากขึ้น แร่ธาตุที่มีความส�ำคัญกับวัยรุ่นมาก คือ แคลเซียม ได้แก่ นม ปลาเล็กปลาน้อย กุ้งเล็ก กะปิ ปลากระป๋อง ผักใบเขียว แมลงต่างๆ ฟอสฟอรัส ได้แก่ ถ่วั ไข่ ปลา เนอ้ื สัตว์ เปด็ ไก่ นม และเนยแข็ง ธาตุเหล็ก เป็นองค์ประกอบส�ำคัญของเม็ดเลือดแดง ในวัยรุ่นหญิงมี ความต้องการมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากมีการสูญเสียไปกับประจ�ำเดือนท่ีขับออกมา ทุกเดอื น อาหารท่มี ธี าตุเหล็กมาก ได้แก่ ตบั เลอื ด และเนอ้ื สตั วท์ ี่มสี แี ดง l วิตามิน เป็นสารอาหารที่ส�ำคัญต่อปฏิกิริยาการสลายอาหารให้ได้ พลังงาน วิตามินมีอยู่ในอาหารตา่ งๆ ทกี่ นิ โดยเฉพาะในธัญพชื ผกั และผลไม้ l น้�ำ เป็นส่วนประกอบของเซลล์ ช่วยรักษาความสมดุลและอุณหภูมิของ ร่างกาย โดยปกตริ า่ งกายต้องการน�้ำวนั ละประมาณ 8-10 แก้ว 150 คูม่ ือการจัดกิจกรรมเสรมิ สร้างทกั ษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนน�ำศูนยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

อาหารและปริมาณอาหารท่ีวัยร่นุ ควรได้รบั 22 151ค่มู ือการจัดกจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ตามสดั ส่วนของธงโภชนาการ l ข้าวและแป้ง วนั ละ 8-12 ทัพพี l ผกั วันละ 4-6 ทัพพี l ผลไม ้ วนั ละ 3-5 สว่ น l เน้ือสัตว์ วันละ 6-12 ชอ้ นกินข้าว l นำ้� มัน นำ้� ตาล เกลอื วันละนอ้ ยเทา่ ทีจ่ �ำเป็น l น�้ำนม ควรด่มื วนั ละ 1-2 แกว้ ตามภาพธงโภชนาการ จะแสดงให้เห็นว่าสัดส่วนของอาหาร แสดงโดยใช้ ขนาดของพื้นท่ี พน้ื ที่มากกินมาก พน้ื ที่นอ้ ยกินนอ้ ย ให้กินอาหารทุกกลุ่ม และใน แต่ละกลุ่มต้องกินให้หลากหลาย ไม่ซ�้ำจ�ำเจ เพื่อให้ได้สารอาหารต่างๆ ครบถ้วน ตามที่ร่างกายต้องการ และเป็นการหลีกเล่ียงการสะสมพิษภัยจากการปนเปื้อน ในอาหารชนดิ ใดชนดิ หนงึ่ ที่กินเปน็ ประจำ� ๆ หนกั เช้า เบาเทย่ี ง เล่ียง (หนกั ) เย็น 25 - อาหารเช้า ถือเป็นม้ือท่ีส�ำคัญที่สุดของวัน เพราะร่างกายต้องการน�ำ พลังงานไปใช้ อาหารทีค่ วรรับประทานในมื้อเชา้ จงึ ตอ้ งเปน็ อาหารท่ีไดค้ ุณคา่ ทาง โภชนาการครบท้ัง 5 หมู่ และหลากหลาย พยายามเลือกกินธัญพืชไม่ขัดสี เสริมโปรตนี ในอาหารเชา้ นม ไข่ เนอื้ สัตว์ เนอื้ ปลา และกินอาหารทม่ี ีแคลเซยี มสงู มีกากใยสงู - อาหารเท่ียง ควรมสี ัดสว่ น คณุ ภาพ และหลากหลายในปริมาณท่ีพอเหมาะ เช่นกนั - อาหารเยน็ ควรเล่ยี งอาหารม้อื เยน็ ในปริมาณมากและใกลเ้ วลาเข้านอน และควรเลอื กอาหารมีคณุ ภาพ ไขมนั ต่ำ� เนน้ ผักและผลไม้มากๆ และทสี่ �ำคัญต้อง กนิ ให้หา่ งจากเวลานอน 2-4 ช่ัวโมง 152 คู่มือการจดั กิจกรรมเสรมิ สร้างทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรับอาสาสมคั รแกนนำ� ศูนย์เพื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

ตวั อย่างเมนอู าหารส�ำหรับ 1 วัน ให้พลงั งาน 2,000 กิโลแคลอรี (เหมาะกับวยั รนุ่ ชาย)22 อาหาร ขา้ ว-แปง้ ผัก ผลไม้ เนื้อสตั ว์ นม น�้ำมัน (10 ทัพพี) (5 ทพั พี) (4 สว่ น) (9 ช้อน (1 แกว้ ) (ไมเ่ กิน กนิ ขา้ ว) 7 ชอ้ นชา) v อาหารเชา้ 2 2 2 1 - ข้าว(กลอ้ ง)ต้ม 3 0.5 1 2 1 1 - ผัดผักบุง้ 2 1 3 3 - ไขเ่ จียว-ต�ำลงึ 3 1 1 - นำ�้ ส้มค้นั 1 แกว้ 1 4 1 v อาหารกลางวัน 10 0.5 1 1 - บะหม่ีนอ่ งไก่ 2 - มะละกอ 6 ช้นิ 5 9 6 v อาหารวา่ งบ่าย - มนั เทศ ต้มนำ�้ ขิง v อาหารเย็น - ข้าว(กล้อง) - ผัดผักคะนา้ น้ำ� มนั หอย - กุ้งนง่ึ มะนาว - แกงป่าปลากราย - เงาะ 4 ผล v กอ่ นนอน - นม 1 แก้ว รวม 153คมู่ อื การจดั กิจกรรมเสรมิ สรา้ งทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศูนยเ์ พ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

ตัวอยา่ งเมนอู าหารสำ� หรบั 1 วนั ให้พลังงาน 1,600 กิโลแคลอรี (เหมาะกบั วัยร่นุ หญิง) 22 ขา้ ว-แป้ง ผัก ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ นม นำ้ �มนั อาหาร (8 ทพั พี) (4 ทพั พี) (3 ส่วน) (6 ช้อน (2 แกว้ ) (ไมเ่ กิน กินข้าว) 5 ชอ้ นชา) v อาหารเชา้ 2 1 2 1 - โจ๊กหมู - ส้มเขียวหวาน 1 1 1 ผล 3 - นมสด 1 2 v อาหารกลางวัน 31 6 - กว๋ ยเต๋ยี ว ราดหนา้ - ฝรงั่ 1 ผล 1 v อาหารเยน็ - ขา้ วสวย 3 - แกงส้มผกั รวม 2 - เต้าหทู้ รงเครื่อง 1 1 - มะละกอ 6 ช้ิน 1 - นมสด 1 25 รวม 8 4 3 154 คู่มอื การจดั กิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

การออกก�ำลงั กายท่ีเหมาะสมสำ� หรับวัยรนุ่ 24 วัยรุ่น เป็นวัยท่ีก�ำลังเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ร่างกายจะมีการ เปล่ียนแปลงหลายด้าน การออกก�ำลังกายเป็นการกระตุ้นให้มีการหลั่งฮอร์โมนต่างๆ ออกมา โดยเฉพาะ Growth hormone ทำ� ให้ร่างกายเจริญเติบโต มีสดั สว่ นท่สี งู และมีการพัฒนาการสร้างกล้ามเน้ือ การออกก�ำลังกายในวัยนี้ควรฝึกทักษะ ในการเล่นกฬี าหลายๆ ชนดิ ไปพรอ้ มกันด้วย และเป็นกิจกรรมหรือเลน่ กฬี าต่างๆ ที่ เหมาะสมกบั สภาพรา่ งกาย และไมม่ ผี ลต่อโรคประจ�ำตวั ออกกำ� ลังกายอยา่ งไรให้วัยใส..แขง็ แรง..สงู ..สมวยั ..ไมอ่ ้วน เร่ิมจากพยายามลดเวลาท่ปี กติใช้ไปกบั การน่ังๆ นอนๆ เช่น นงั่ เล่น ดทู วี ี คุยโทรศัพท์ เล่นเกม ฯลฯ ไปทำ� กจิ กรรมทีม่ กี ารเคลอื่ นไหวออกแรง ข้ันตอนตอ่ ไป คอื ตอ้ งเล่น ขยบั ออกแรงใหม้ ากขึน้ เคลด็ ลับงา่ ยๆ คอื เริ่มจากเดนิ ให้มากขนึ้ กวา่ เดมิ เช่น ถา้ ปกตินงั่ รถไปเรียนหนังสอื ก็ให้ลงรถก่อนแลว้ เดินไปโรงเรียนต่อ ทำ� ท้ังขาไปและกลบั การเดนิ แตล่ ะเทย่ี วแบบนเ้ี ปน็ เวลา 10-20 นาที จะเผาผลาญ พลงั งานไปไดไ้ ม่น้อยกว่า 100 กิโลแคลอรี นอกเหนอื จากการเดนิ แล้ว กล็ องนึกถึง การออกกำ� ลงั กายหรือกีฬาท่เี ราชอบ จะทำ� ให้สนกุ ยงิ่ ขึน้ วัยรุน่ ถา้ ต้องการจะดดู ี ไมอ่ ้วน ต้องขยนั ขยับร่างกาย และหมั่นออกก�ำลังกาย จนเป็นนิสัย นอกจากจะท�ำให้แข็งแรง ยังท�ำให้ปอด หัวใจ กล้ามเนื้อและกระดูก แข็งแรงอีกด้วย ควรขยับกาย เคลื่อนไหว ออกก�ำลังกาย รวมให้ได้อย่างน้อย 60 นาที หรือ 1 ช่วั โมงต่อวัน ถา้ ทำ� ได้มากกวา่ นกี้ ็จะยงิ่ ดีขึ้นไปอีก การขยับและ ออกก�ำลังกายที่จะได้ผล อย่างน้อยต้องรู้สึกเหนื่อยพอประมาณ หัวใจเต้นเร็วขึ้น และหายใจแรงกว่าปกติ การขยับหรือออกก�ำลังกายเป็นเหมือนยาวิเศษ ไม่เพียง แต่ส่งผลดีต่อร่างกายและจิตใจเราเท่าน้ัน ยังท�ำให้เราควบคุมการกินได้ดีข้ึน คือรู้ว่า เม่ือมีการออกแรงใช้พลังงานไปแล้วก็ต้องระมัดระวังเร่ืองการกินอาหาร หรือเติม พลังงานกลบั เขา้ ไปดว้ ย เรื่องการออกกำ� ลงั กายและการกินอาหาร ถ้าทำ� ควบคกู่ ัน จะทำ� ใหป้ ระสบความสำ� เร็จง่ายข้ึน 155คู่มือการจัดกิจกรรมเสริมสร้างทกั ษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนน�ำศูนย์เพอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

l ผู้ชาย สามารถเล่นกีฬาได้แทบทุกชนดิ ที่ท�ำให้เกิดก�ำลัง ความแข็งแรง ความรวดเร็ว และความอดทน เช่น การว่ิง ฟุตบอล วอลเล่ย์บอล เทนนิส แบดมินตัน บาสเกตบอล จักรยาน การออกก�ำลังกายกล้ามเน้ือ ประเภทยก Weight ช่วยใหก้ ล้ามเนื้อขา แขนแข็งแรง l ผหู้ ญิง ควรเนน้ กฬี าประเภทที่ไม่หนัก แตท่ �ำให้ร่างกายแข็งแรง และ เสริมสร้างรปู รา่ งทรวดทรง เช่น วา่ ยน�ำ้ ยมิ นาสติก โยคะ วอลเลย่ ์บอล คาดิโอ ประโยชน์ของการออกกำ� ลังกาย 26 1. ช่วยท�ำให้ระบบอวัยวะต่างๆ ภายในร่างกายมีการเคลื่อนไหว แข็งแรง คงทน และท�ำให้กลา้ มเน้อื แข็งแรง และอดทนยง่ิ ขึ้น 2. ทำ� ให้ทรวดทรงสงา่ งาม 3. ทำ� ให้รา่ งกายมกี ารพัฒนาการตามวยั และแขง็ แรง 4. ท�ำใหจ้ ิตใจแจม่ ใส 5. ช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือด ปอด หัวใจท�ำงานดีขึ้น เพ่ือป้องกันโรค หวั ใจ ความดันโลหติ สูง และช่วยให้ไม่เป็นลมหนา้ มืดงา่ ย 6. ช่วยผ่อนคลายความเครียด ไม่ซึมเศร้า ไม่วิตกกังวล สุขภาพจิตดีขึ้น และนอนหลบั สบาย 7. ช่วยให้ระบบขบั ถา่ ยดีขนึ้ 8. ควบคมุ น้ำ� หนกั ตัว 156 คูม่ ือการจดั กจิ กรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศูนยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

วัยรนุ่ กับอารมณ์ 24 “ การจดั การกับความว้าวนุ่ ทำ� อย่างไรให้ใจร่มๆ” วัยรุ่นเป็นวัยที่จะมีการรับรู้อารมณ์ความรู้สึกของตัวเองได้ดีมากขึ้นกว่าวัยเด็ก การเข้าใจอารมณ์ของตนเองและมีการจัดการอารมณ์ท่ีเหมาะสมจึงมีความส�ำคัญ เพราะสามารถช่วยใหว้ ัยรุน่ มีพัฒนาการทางจิตใจทเ่ี ขม้ แข็ง นอกจากน้ี การจัดการ กับอารมณ์ความรู้สึกท่ีเกิดขึ้นได้ไม่ดี ก็จะมีผลลบต่อการพัฒนาอัตลักษณ์ และความรู้สึกดีต่อตนเอง การรับรู้ และจัดการอารมณ์ของตนเองเป็นทักษะ ที่สามารถฝึกฝนได้ โดยอาศัยความเข้าใจและการฝึกพัฒนาบ่อยๆ โดยสามารถ ทำ� ได้โดยใชว้ ิธีการดงั ต่อไปนี้ 1. สังเกตความรู้สึกของตนเอง เลือกอารมณ์ท่ีเราสนใจ เช่น ความสุข แล้วสังเกตดวู า่ เมอ่ื ไหร่ท่ีเรามอี ารมณ์นี้ 2. สังเกตอารมณค์ วามร้สู กึ และที่มา ขณะทเี่ รากำ� ลงั ร้สู กึ มเี หตุการณอ์ ะไรท่ี เกิดข้ึน เราก�ำลังท�ำอะไรอยู่ แล้วอะไรท�ำให้เรารู้สึกแบบนั้น เราอาจจะมองหาเหตุผล และมขี อ้ สรุปกบั ตนเอง 3. ยอมรับและเข้าใจอารมณ์ที่เกิดข้ึน คนที่สามารถเข้าใจและยอมรับ อารมณ์ความรสู้ กึ ของตนเองได้ดี จะจัดการอารมณต์ วั เองได้ดี การยอมรับว่าการมี ความรสู้ ึกเกิดขน้ึ “เปน็ เรื่องธรรมดา” 4. เรียนร้ผู ลกระทบจากการแสดงอารมณ์ การเข้าใจว่าอารมณท์ เ่ี กดิ ขน้ึ เป็น เรื่องปกติ แต่เราสามารถจัดการและเลือกแสดงออกอย่างเหมาะสมได้ คนที่ฝึก ควบคุมการแสดงออกของอารมณก์ จ็ ะสามารถคมุ อารมณ์ไดด้ ีขึ้น 5. ฝึกจัดการกับอารมณ์ การท�ำให้ตัวเองรู้สึกดีขึ้น ควรเร่ิมจากการ ยอมรับและเข้าใจความรู้สึก การจัดการความรู้สึกของตัวเองสามารถท�ำได้อยู่ หลายวิธี เช่น การระบายความรู้สึกกับคนใกล้ชิด การเบี่ยงเบนความสนใจไปท�ำ สิง่ อ่ืน 157คูม่ ือการจัดกิจกรรมเสรมิ สร้างทักษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศนู ยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

6. เปลยี่ นอารมณ์เป็นเรื่องเชงิ บวก วยั รุ่นหลายคนสามารถพัฒนาอารมณ์ ความรู้สึกที่เกิดข้ึนไปเป็นเร่ืองเชิงบวกได้ เช่น แต่งเพลง แต่งกลอน เขียนนยิ าย เขียนบล็อก ฯลฯ วิธีการสร้างอารมณ์ดี และจัดการอารมณ์ไม่ดี 27 การมอี ารมณด์ ี มีความสุข ชว่ ยให้สขุ ภาพแข็งแรง มีความคิดสร้างสรรค์ คิดแก้ ปัญหาและปรับตัวเก่ง สร้างความสัมพันธ์ได้ดี รู้จักดูแลตัวเอง มีพฤติกรรม ทดี่ ี มีอายุยนื ยาว คนอารมณ์ดี ใครๆก็อยากอยู่ใกล้ เพราะมีส่วนช่วยท�ำให้คนรอบข้างรู้สึกดี รวมถึงมีหัวใจท่ีสดช่ืนแจ่มใส สร้างชีวิตชีวาได้มากข้ึนกว่าเดิม เรามีวิธีการสร้าง อารมณ์ดี และจัดการอารมณ์ไม่ดีได้ ดงั นี้ 1. มองโลกในแง่ดี มองโลกทางบวก คิดบวก ความคิดเชิงลบเป็นตัวสง่ เสริม ความหงดุ หงดิ ของอารมณ์ 2. นอนหลับให้เพียงพอ ส�ำหรับวัยรุ่นควรนอนอย่างน้อย 8-10 ช่ัวโมง ต่อวนั 3. ออกก�ำลังกายสม่�ำเสมออย่างน้อยวันละ 30 นาที เป็นประจ�ำ เพราะร่างกายจะหลง่ั สารเอนโดฟนิ ทช่ี ว่ ยให้อารมณด์ ีขน้ึ 4. พยายามย้ิมให้ตัวเอง โดยมีงานวิจัยช้ีว่าสมองจะตอบสนองต่อการยิ้ม และส่งั ใหร้ ้สู กึ มคี วามสขุ แมจ้ ะเป็นการฝืนยิ้มก็ตาม 5. รับประทานอาหารทม่ี ีประโยชนต์ อ่ สขุ ภาพ เพราะอาหารทด่ี ีนนั้ สง่ ผลดี ต่ออารมณ์ไปด้วย โดยควรเนน้ ธญั พชื ผัก ผลไม้ และอาหารทอี่ ุดมไปด้วยโปรตนี โอเมก้า 3 6. นงั่ สมาธิ ใชเ้ วลาแค่ 10 นาที ในแต่ละวนั หาท่ีนงั่ สบายๆ ในหอ้ งเงียบๆ 7. ท�ำกิจกรรมท่ีตนเองชอบ เช่น ฟังเพลง ดูทีวี หรือภาพยนตร์ท่ีชอบ เดินเลน่ ป่ันจักรยาน 158 คู่มือการจดั กิจกรรมเสรมิ สร้างทักษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศูนยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

8. ออกไปเดินเล่น ถา้ รสู้ ึกอารมณ์ไม่ดีขึ้นมา ลองออกไปเดนิ เล่นขา้ งนอกดู รับอากาศทีส่ ดช่ืน สกั ประมาณ 20 นาที จะชว่ ยให้จิตใจแจ่มใสข้ึน 9. อย่าเป็นคนคิดเล็กคิดน้อย เพราะการคิดเช่นนี้จะกัดกร่อนอารมณ์ และสติปัญญามากทส่ี ดุ 10. มคี วามเห็นอกเห็นใจมนษุ ย์ นึกถงึ ใจเขาใจเรา 11. ภมู ิใจและพอใจตัวเองตามความเปน็ จริง 12. หัวเราะ การหาโอกาสหัวเราะให้ได้ ในแต่ละวันจะเป็นก�ำไรชีวิต แถมอารมณ์กด็ ีด้วย 13. หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ การสบู บุหรี่ และไม่ยุ่งเกย่ี วกบั สารเสพติด ทกุ ชนดิ เพราะอาจสง่ ผลกระทบต่อพฤตกิ รรมและสภาวะอารมณ์ ในแงล่ บ ฯลฯ 159คู่มอื การจัดกิจกรรมเสรมิ สรา้ งทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศนู ย์เพ่ือนใจ TO BE NUMBER ONE

ใบกจิ กรรมที่ 2 “แผนการดูแลสขุ ภาพของตนเอง” แกนน�ำให้สมาชิกเขียนแผนกิจกรรมการดูแลสุขภาพของตนเอง และการ เปล่ียนแปลงพฤติกรรม (แผนกจิ กรรมส�ำหรับ 1 สปั ดาห์) แบบฟอร์มการดแู ลสุขภาพท่ีเหมาะกบั ตนเอง (ส�ำหรบั 1 สัปดาห์) ชือ่ สมาชกิ ........................................................................ เมนอู าหาร การออกกำ�ลังกาย วธิ กี ารสร้าง อารมณท์ ด่ี ี วนั (3 มอ้ื ครบ 5 หมู่) วิธี ระยะเวลา วันอาทติ ย์ วันจันทร์ วันอังคาร วนั พุธ วนั พฤหัสบดี วันศุกร์ วันเสาร์ ตารางสามารถปรับเปลี่ยนและเพม่ิ เติมได้ **หมายเหตุ** 160 คู่มือการจัดกจิ กรรมเสรมิ สร้างทักษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

ใบความรทู้ ี่ 3 “เคลด็ ลับการดแู ลสุขภาพแบบง่ายๆ” 28 “เคลด็ ลับการดแู ลสขุ ภาพแบบง่ายๆ” เพียงแคป่ ฏิบตั ติ ามหลกั “3 อ” ได้แก่ 1) อ อาหาร กินอาหารที่ถูกต้องตามหลักโภชนาการ โดยให้ได้รับสาร อาหารครบท้ัง 5 หมู่ ท้ังคาร์โบไฮเดรต โปรตนี ไขมนั วิตามนิ แร่ธาตุ และนำ�้ ในปริมาณที่เพียงพอกบั ความต้องการของร่างกาย วัยรนุ่ กบั โภชนบญั ญัติ 9 ประการ สามารถนำ� มาประยุกต์ ใช้กบั วยั รุ่นให้เข้า กับวิถีชีวิตทีร่ วดเรว็ สน้ั ๆ ง่ายๆ ท่ีเรียกวา่ “4 อย่า 5 อยาก” ไดด้ ังนี้ 1. อยากให้กนิ อาหารครบ 5 หมู่ 2. อยากใหก้ นิ ขา้ วเป็นหลัก สลบั กับแป้งบ้าง 3. อยากใหก้ นิ พืชผกั ใหม้ าก และกนิ ผลไมต้ ามธรรมชาติ เน้นกินพชื ผกั 5 สี 4. อยากให้กินเนอ้ื สัตว์ไม่ติดมัน ไข่ และถั่วเมลด็ แห้ง เน้นกนิ ปลา ไข่ และ เน้อื แดง 5. อยากใหด้ ่มื นมทีเ่ หมาะสมกบั วัย เนน้ การด่ืมนมรสธรรมชาติ (รสจืด) 6. อยา่ กนิ อาหารทม่ี ีไขมันสูง 7. อยา่ กนิ อาหารรสจัด 8. อยา่ กนิ อาหารที่ปนเปอ้ื นเนน้ กนิ อาหารสกุ ใหมๆ่ 9. อย่าดื่มเครื่องด่ืมทีม่ ีแอลกอฮอล์ เนน้ ดื่มน�้ำเปล่าวนั ละ 8-10 แก้ว 2) อ ออกก�ำลังกาย เปน็ ประจำ� อย่างน้อย 30 นาทตี ่อวัน อยา่ งสม่ำ� เสมอ สัปดาหล์ ะ 3 ครั้ง เชน่ วา่ ยน้ำ� ว่ิง ปัน่ จักรยาน เดนิ เรว็ กระโดดเชือก แอโรบิกแดนซ์ และโยคะ เป็นต้น การออกก�ำลังกายจะท�ำให้ปอด หัวใจ หลอดเลือด ตลอดจน ระบบไหลเวยี นทั่วรา่ งกายแข็งแรง ทนทาน และทำ� หน้าท่ีอย่างมีประสิทธิภาพ 161คมู่ อื การจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศูนยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

3) อ อารมณ์ ร้จู ักผอ่ นคลายอารมณ์เครียด หางานอดเิ รกท่ีชอบ เลือกวิธี ท่ีถนัด สนใจ ท�ำแล้วเพลิดเพลิน ลดความเครียด มีความสุข เช่น ฟังเพลง รอ้ งเพลง ดโู ทรทัศน์ นอนหลับพักผ่อน ปลูกต้นไม้ เป็นต้น และพักผอ่ นให้เพียงพอ นอกจากการดแู ลสขุ ภาพตามหลกั 3 อ แลว้ การดูแลรักษาความสะอาด ในส่วนต่างๆของร่างกายก็มีความส�ำคัญเช่นกัน เพราะวัยรุ่นเป็นวัยที่มี การเปล่ียนแปลงของฮอร์โมนต่างๆ ช่วงนจี้ ึงอาจจะเกิดปัญหาสุขภาพได้ หากไม่รู้จัก วิธกี ารดแู ลทีถ่ กู ต้อง การดแู ลสขุ ภาพวยั ร่นุ ในชวี ิตประจำ� วัน 1. รักษาความสะอาดของร่างกายอย่างสม่ำ� เสมอ 2. รักษาอนามยั ของผิวหนงั ดวงตา หู 3. รักษาฟันใหแ้ ขง็ แรง และแปรงฟันทุกวันอยา่ งถกู วิธี 4. สระผมอย่างนอ้ ยสปั ดาห์ละ 2 ครั้ง 5. รักษาความสะอาดของเสื้อผ้า เคร่ืองน่งุ หม่ ที่นอน ห้องนอน ใหส้ ะอาด ไมอ่ ับช้นื 6. ลา้ งมอื ทกุ คร้ังกอ่ นรับประทานอาหาร และหลงั จากเข้าห้องน้ำ� 7. ดแู ลเร่ืองการขบั ถ่ายใหเ้ ปน็ กิจวตั รประจำ� วัน 8. งดบหุ รี่ สุรา สารเสพตดิ การพนัน และการสำ� ส่อนทางเพศ 9. มีสำ� นกึ ตอ่ สว่ นรวม ร่วมสร้างสรรคส์ ังคม ดังนนั้ การมีสุขภาพดี เป็นเร่ืองทีส่ ามารถทำ� ได้ ถา้ เรารักและมงุ่ ม่ันที่จะทำ� ตามเคล็ดลับขา้ งตน้ การมสี ุขภาพดีเกิดได้ไม่ยากสำ� หรับทกุ คน 162 คู่มอื การจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนน�ำศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

กิจกรรม : “ความเสี่ยงในชวี ติ ของวัยรนุ่ ” จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. เพ่ือใหส้ มาชกิ ตระหนกั ถงึ ปัญหาความเสยี่ งของวยั รุน่ 2. เพ่อื ใหส้ มาชิกมที ักษะในการจัดการกับความเสีย่ งในชีวิตของวัยรุน่ ระยะเวลา 60 นาที กจิ กรรมการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื่อ/อุปกรณ์ 1. แกนน�ำเปดิ คลิปเก่ียวกบั อบุ ัติเหตุให้สมาชิกดู และแลกเปล่ยี น คลิป “สูญเสยี กัน ความรสู้ ึกทเ่ี กิดข้นึ เมอ่ื ดคู ลิปจบ ทกุ ฝ่าย” 2. แกนน�ำใหส้ มาชกิ จับคู่แลกเปลยี่ นความรสู้ ึกทเี่ กดิ ขนึ้ ว่าไดข้ ้อคดิ อะไรจากคลิป และสมุ่ ถามสมาชกิ 2-3 คู่ และแกนน�ำเพม่ิ เติม ในสว่ นทแ่ี ตกต่าง 3. แกนนำ� สอบถามสมาชกิ ถงึ ความเสยี่ งของวัยรุน่ ในปจั จุบันมอี ะไรบา้ ง ใบความรทู้ ่ี 1 และสรุปเพิ่มเติมตามใบความร้ทู ่ี 1 โดยจัดความเสี่ยงเป็นกลุม่ (ความเสยี่ งในชีวิต ดงั น้ี ของวยั รุน่ ) 1. อุบตั ิเหตุ 2. ยาเสพติด 3. ความรุนแรง 4. เพศ 5. พนนั 163คู่มอื การจัดกจิ กรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศนู ย์เพ่ือนใจ TO BE NUMBER ONE

กิจกรรมการเรียนรู้ ส่อื /อปุ กรณ์ 4. แกนนำ� แบง่ สมาชกิ เปน็ กล่มุ ยอ่ ย กลุ่มละ 5-6 คน (หรือตาม - ตวั อยา่ งขา่ ว ความเหมาะสม) และให้สมาชิกแตล่ ะกล่มุ รว่ มกันระดมความคิด “สถานการณต์ า่ งๆ” บอกความรสู้ ึกจากการอ่านขา่ ว พร้อมท้ังวเิ คราะห์สาเหตุและ - กระดาษ ผลกระทบท่ีเกดิ ขนึ้ ของเหตุการณ์ ในขา่ ว และใหส้ ง่ ตวั แทนกลุ่ม ฟลิปชารท์ ออกมานำ� เสนอความร้สู ึกและผลการวิเคราะห์ตามใบกิจกรรมท่ี 1 - ปากกาเคมี โดยใหเ้ ลอื กตวั อยา่ งขา่ วกลุ่มละ 1 หวั ขอ้ ดังต่อไปน้ี - ใบกิจกรรมท่ี 1 1. อบุ ตั เิ หตุ (วิเคราะห์ 2. ยาเสพติด หัวข้อขา่ ว) 3. ความรุนแรง 4. เพศ 5. พนนั 5. แกนนำ� สรุปสาเหตุ และผลกระทบของปัญหาแตล่ ะขา่ ว ตามท่ี - ใบแนวทางการ สมาชกิ น�ำเสนอและเพมิ่ เติมตามใบแนวทางการสรุปกิจกรรมที่ 1 สรุปกิจกรรมท่ี 1 (สาเหตแุ ละ ผลกระทบ) 6. แกนนำ� ให้สมาชิกกล่มุ เดมิ ระดมความคดิ หาแนวทางการป้องกนั - ใบกจิ กรรมท่ี 2 และแกไ้ ขความเสย่ี ง ตอ่ เหตุการณ์ตามหัวข้อท่ีได้รับ และออกมา (แนวทาง นำ� เสนอผลการประชมุ กลุ่มด้วยวิธกี ารท่หี ลากหลายและน่าสนใจ การป้องกันและ ตามใบกิจกรรมที่ 2 แก้ไขปญั หา) 7. แกนนำ� สรุปแนวทางการป้องกันและแกไ้ ขความเสี่ยง ตามที่ - ใบแนวทางการ สมาชิกนำ� เสนอและเพิม่ เตมิ ตามใบแนวทางการสรุปกจิ กรรมท่ี 2 สรุปกจิ กรรมท่ี 2 และสรุปกิจกรรมตามแนวคิดท่ีไดจ้ ากกิจกรรม (วิธกี ารปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หา) 164 คมู่ อื การจดั กจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนนำ� ศูนยเ์ พ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

สรปุ แนวคดิ ท่ีได้จากกิจกรรม วัยรุ่นเป็นวัยที่มีความเปลี่ยนแปลงมากมาย โดยเฉพาะการเปล่ียนแปลง ทางร่างกาย และการหล่ังฮอร์โมนของต่อมไร้ท่อต่างๆ ซึ่งส่งผลต่ออารมณ์ ความรู้สึกและพฤติกรรมการแสดงออก นับเป็นช่วงวัยท่ีอาจท�ำให้เกิดความรู้สึก สบั สน หงดุ หงิด อารมณ์เปลีย่ นแปลงงา่ ย ประกอบกบั สภาพสังคม ความก้าวหน้า ทางเทคโนโลยี การติดต่อสื่อสารไร้ขอบเขตในปัจจุบัน ยังส่งเสริมให้วัยรุ่น “อยากรู้ อยากเหน็ อยากเปน็ อยากลอง” มากขึน้ นอกจากนพี้ ัฒนาการทางสมอง ของวัยรุ่น มีส่วนส�ำคัญที่ท�ำให้วัยรุ่นใช้อารมณ์มากกว่าเหตุผล เนื่องจากสมอง ของวัยรุ่นส่วนที่ท�ำหน้าท่ีแสวงหาสิ่งเร้าใหม่ๆเติบโตเต็มที่ ในขณะท่ีสมองส่วนที่ ท�ำหน้าท่ีตัดสินใจยังไม่พัฒนาดีพอ ท�ำให้วัยรุ่นท�ำเรื่องเส่ียงโดยไม่ค�ำนึงถึงผลท่ี ตามมา ดังนั้นวัยรุ่นควรตระหนักถึงความส�ำคัญของความเสี่ยงที่มักจะเกิดขึ้น ใกล้ๆ ตัว เชน่ อุบัติเหตุ ความรุนแรง ยาเสพตดิ เพศ การพนัน ฯลฯ และมีความ สามารถท่ีจะจัดการกับความเสี่ยงเหล่าน้ันได้ เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตอยู่ได้อย่างมี ความสขุ การประเมนิ ผล 1. สงั เกตการมสี ่วนรว่ มในการทำ� กจิ กรรมและอภปิ รายกลุ่ม 2. พจิ ารณาจากการน�ำเสนอผลงาน 165คมู่ อื การจัดกิจกรรมเสรมิ สร้างทกั ษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศนู ยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

ใบความรทู้ ี่ 1 “ความเส่ียงในชีวิตของวัยรุ่น” วยั รุน่ เปน็ วัยทมี่ กี ารเปลย่ี นแปลงมากมาย โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงทาง รา่ งกาย การหลั่งฮอร์โมนของตอ่ มไร้ท่อต่างๆ ซ่งึ ส่งผลต่ออารมณ์ ความรสู้ กึ และ พฤตกิ รรมการแสดงออก นบั เป็นชว่ งวัยท่ีอาจทำ� ใหเ้ กิดความรสู้ ึกสับสน หงุดหงดิ อารมณ์เปล่ียนแปลงง่าย ประกอบกับสภาพสังคม ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี การติดต่อสื่อสารไร้ขอบเขตในปัจจุบัน ยิ่งส่งเสริมให้วัยรุ่น “อยากรู้ อยากเห็น อยากเป็น อยากลอง” มากขึ้น นอกจากนี้พัฒนาการทางสมองของวัยรุ่น มีสว่ นสำ� คญั ทท่ี �ำใหว้ ัยรุน่ ใช้อารมณ์มากกว่าเหตุผล เนื่องจากสมองของวัยรุ่นสว่ นท่ี ท�ำหนา้ ที่แสวงหาสิ่งเรา้ ใหมๆ่ เตบิ โตเต็มท่ี ในขณะท่สี มองส่วนท่ที �ำหนา้ ทต่ี ดั สินใจ ยงั ไม่พัฒนาดีพอ ท�ำใหว้ ัยรุ่นท�ำเร่ืองเสี่ยงโดยไม่คำ� นึงถงึ ผลทต่ี ามมา โดยปัจจุบนั ความเสีย่ งของวยั รุ่นทพี่ บบ่อย สามารถแบ่งไดเ้ ป็น 5 กลุ่ม คือ 1. อบุ ตั ิเหตุ 2. ยาเสพติด 3. ความรุนแรง 4. เพศ 5. พนนั อุบัติเหตุ 31 อบุ ัติเหตุ หมายถงึ เหตุการณ์ทอ่ี ุบัตขิ ้ึนโดยไมค่ าดคดิ ไมม่ ี ใครสามารถท่ี จะร้ไู ดว้ า่ จะเกิดข้นึ ที่ไหน เมือ่ ไหร่ และผลของอุบัติเหตจุ ะร้ายแรงแค่ไหน สาเหตุของอุบัติเหตุเกิดได้หลายประการ ไม่ว่าจะเกิดจากภัยธรรมชาติ หรือความประมาทเลินเล่อของมนุษย์ ส่วนใหญ่แล้วร้อยละ 80 เกิดจากความ บกพรอ่ งของมนษุ ย์ 166 คู่มือการจดั กจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

ประเทศไทยมีผู้เสียชีวิตเพราะอุบัติเหตุในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เฉลี่ยถึง 54-56 รายตอ่ วนั และเสยี ชีวิตจากอบุ ัติเหตุบนทอ้ งถนน 36.2 คน ต่อประชากร 1 แสนคน ซึ่งเป็นอันดับ 2 ของโลก จากการจัดอันดับขององค์การอนามัยโลก (WHO) จึงถือไดว้ ่าอบุ ตั ิเหตเุ ป็นปญั หาท่สี ำ� คัญของประเทศไทย ขอ้ มลู ท่นี า่ สนใจเก่ยี วกับอบุ ัตเิ หตุ l รถทีเ่ กิดอบุ ัตเิ หตุมากท่สี ุด คือ รถจักรยานยนต์ รถกระบะ รถบรรทกุ และรถเกง๋ l ผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บส่วนใหญ่อยู่ ในช่วงอายุ 22-30 ปี รองลงมา คอื ช่วง 18-22 ปี l อบุ ัตเิ หตุร้ายแรงเกิดในเวลากลางคืนมากกว่ากลางวันประมาณ 3 เทา่ l ผูเ้ สียชีวิตและบาดเจบ็ จากอุบัติเหตเุ ป็นผู้ชายมากกวา่ ผ้หู ญงิ l สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุที่ส�ำคัญคือ การขับรถเร็ว เมาสุรา และ ฝ่าฝืนสัญญาณไฟ ส่วนสาเหตุรองลงมา คือ โทรศัพท์ขณะขับรถ หลับใน ไม่ใชอ้ ปุ กรณ์ปอ้ งกนั ตัดหน้ากระช้ันชดิ แซงรถในที่คับขนั เปน็ ต้น ยาเสพตดิ 30 ปัญหายาเสพติดเป็นปัญหาที่เป็นภัยร้ายแรงต่อสุขภาพ ส่งผลกระทบต่อ เศรษฐกจิ สังคม บั่นทอนความเจริญของประเทศชาติ ยาเสพติดน้นั สง่ ผลกระทบ ที่รุนแรงท้ังตอ่ ตนเอง ครอบครัว และคนรอบขา้ ง ทั้งยังน�ำไปสปู่ ัญหาอาชญากรรม และการท�ำผิดกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นบุหร่ี สุรา หรือยาเสพติด ล้วนมีผลกระทบ ต่อสมองและระบบประสาทของผเู้ สพ ตลอดจนทำ� ใหส้ ญู เสียเงนิ ทองด้วย ปัจจุบนั มีผู้ติดยาเสพติดเป็นจ�ำนวนมาก โดยเฉพาะในกลุ่มวัยรุ่น ที่น่าเป็นห่วงคือ ยาเสพติด ก�ำลังแพร่ระบาดสูเ่ ดก็ ในชัน้ ประถมศึกษา อาจด้วยถกู เพ่อื นชกั จูงให้ลองเสพ อยากรู้ อยากลอง ถูกล่อลวง และสาเหตุส�ำคัญอีกประการหน่ึงคือการขาดความอบอุ่น ในครอบครัว 167ค่มู ือการจดั กิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนนำ� ศนู ยเ์ พ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

ยาเสพติด หมายถึง สารหรือยาทอ่ี าจเปนผลติ ภัณฑจากธรรมชาติหรือจาก การสังเคราะห์ ซึ่งเมื่อบุคคลใดเสพ หรือไดรับเขาไปในรางกายซ�้ำๆ กันแลว ไมวาดวยวิธี ใดๆ ซ่ึงอาจเปนชวงระยะเวลาหนึ่งหรือนานติดตอกันก็ตาม จะทําใหบุคคลนั้นตองตกอยใู ตอํานาจหรือเปนทาสของส่ิงนั้น ท้ังทางดานรางกาย และจิตใจ นอกจากนย้ี ังอาจตองเพ่ิมปริมาณการเสพขึ้นเร่ือยๆ หรือทําใหสุขภาพ ของผเู สพติดเส่ือมโทรมลง และเม่ือถึงเวลาอยากเสพแล้วไมไดเสพ จะมีอาการ ผิดปกติทางดา นรางกายและจิตใจเกดิ ขนึ้ ในผเูสพนน้ั ชนดิ ของยาเสพติด ประเภทท่ี 1 ประเภทกดประสาท เช่น เฮโรอนี ฝนิ่ มอร์ฟีน ยานอนหลบั ยาระงับประสาท สารระเหย เคร่ืองดื่มมึนเมาทุกชนดิ ฤทธ์ิของยาจะไปกดประสาท ส่วนสมองอย่างรุนแรง จนทาํ ให้สมองมนึ ชา ความคิดอ่านชา้ ลง นอกจากนยี้ งั มฤี ทธิ์ กดระบบทํางานของอวัยวะอื่นๆภายในร่างกาย มักพบว่าผู้เสพจะมีร่างกาย ซบู ผอม ตัวเหลอื ง ออ่ นเพลีย อารมณ์ฟ้งุ ซา่ น ประเภทท่ี 2 ประเภทกระตุ้นประสาท เช่น แอมเฟตามีนหรือยาบ้า กระท่อม โคเคน บุหรี่ กาแฟ มักพบว่าผู้เสพจะมอี าการหงดุ หงิด กระวนกระวาย จิตสับสน ถ้าใช้ยาน้ี ในปริมาณมากๆ และนานๆ จะทําให้ร่างกายและสมอง มีความเครียดและเสื่อมโทรมลง มีอาการเสื่อมทางจิตใจจนอาจกลายเป็นโรคจิต คลมุ้ คลั่ง เช่น ทํารา้ ยตนเอง หรือฆา่ ผอู้ ่ืนได้ ประเภทที่ 3 หลอนประสาท เชน่ แอลเอสดี เมสคาลนี เหด็ ขี้ควาย ยาเค ยาประเภทนจ้ี ะออกฤทธทิ์ ่รี ะบบประสาทสมอง สว่ นสมั ผัสทั้ง 5 คอื การมองเหน็ ได้ยิน ชิมรส สัมผัส และการดมกลิ่น เกิดการเปลี่ยนแปลงไปจากความเป็นจริง ทําให้ผเู้ สพมีอาการประสาทหลอน ได้ยนิ เสยี งประหลาด 168 คู่มอื การจดั กจิ กรรมเสรมิ สรา้ งทกั ษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พ่ือนใจ TO BE NUMBER ONE

ประเภทที่ 4 ออกฤทธห์ิ ลายอยา่ ง ท้ังกดประสาท กระตุ้นประสาท และ หลอนประสาท เช่น กัญชา ผู้เสพติดมักมีอาการหวาดระแวง ความคิดสับสน เห็นภาพลวงตา หแู ว่ว ควบคมุ ตนเองไม่ได้ และอาจป่วยเป็นโรคจิต จนถงึ ข้นั ทาํ ให้ ความจําเสอ่ื มได้ ความรนุ แรง 29 ความรุนแรงเป็นได้ท้ังการใช้ค�ำพูดหรือก�ำลัง การใช้อาวุธ การข่มขู่ ต่อบุคคลอันอาจท�ำให้เกิดการบาดเจ็บหรืออันตรายถึงชีวิต ปัญหาความรุนแรง ในวัยรุ่นท่พี บบอ่ ย เชน่ การทะเลาะวิวาท การล้อเลยี นปมดอ้ ย การข่มขู่ การรีดไถเงิน การละเมิดทางเพศ ซึ่งอาจเกิดได้ทั้งในครอบครัว สังคม โรงเรียน หรือชมุ ชน ปัญหาเหลา่ นม้ี ผี ลกระทบท้ังตอ่ ตัวบุคคลและสังคมในภาพรวม เช่น ในระดับบุคคล อาจทำ� ใหเ้ กิดการบาดเจบ็ ความพิการ หวาดผวา หวาดกลวั เกิดบาดแผลทางจิตใจ เกิดปัญหาการเรียน เสียประวัติ หรืออาจสูญเสียอนาคตจากการเป็นผู้กระท�ำ ความรุนแรง ความรนุ แรงในสงั คมปัจจุบันมาจากหลายปจั จัย - เหน็ จากคนในครอบครัวที่ ใชค้ วามรุนแรงเป็นประจ�ำ - การเลยี้ งดู ถกู กระทำ� รุนแรงจากคนในครอบครัว - ความรุนแรงจากสอ่ื ต่างๆ เชน่ โทรทัศน์ social media ฯลฯ - เปน็ ความรสู้ กึ “เสียศักดศ์ิ รี” “ถกู หยาม” “ถูกดถู ูก” ทำ� ให้ร้สู กึ โกรธ - ค่านยิ มทีค่ ดิ วา่ สถาบนั ของตนเองตอ้ งเป็นหนึ่ง 169คมู่ ือการจดั กจิ กรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนน�ำศนู ย์เพื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

เพศ 29 วัยรุ่นเปน็ วยั ที่อยากร้อู ยากลอง โดยเฉพาะเรื่องเพศ ดงั น้นั การหาทางออก ท่ีดีจากการหมกหมุนเร่ืองเพศ สามารถท�ำได้หลายวิธี เช่น การออกก�ำลังกาย การเล่นกีฬา การอ่านหนังสือ การร้องเพลง หรือกิจกรรมอื่นๆ ที่เหมาะสม แต่ส่ิงส�ำคัญอีกอย่างหน่ึงที่วัยรุ่นจ�ำเป็นต้องรู้ คือ การป้องกันตนเองเม่ือมีเพศ สัมพันธ์ เชน่ การใชถ้ งุ ยางอนามัย เพ่ือเปน็ การป้องกันการตดิ เชอื้ ทางเพศสัมพันธ์ ตลอดจนป้องกนั ภาวะการตั้งครรภ์ ในวยั ท่ีไมส่ มควรหรือไมพ่ ร้อม มแี ฟนอยา่ งไรให้ถูกวธิ ี - ควรสภุ าพให้เกียรตซิ ึ่งกนั และกัน แสดงออกตอ่ กนั อย่างเหมาะสม - มีความรับผิดชอบมากขน้ึ ชว่ ยกันเรื่องเรียน - หลีกเล่ียงการอยู่ ในที่ลับตาคนตามล�ำพัง เช่น ภายในห้องนอน หรือในบ้านท่ีไม่มี ใครอยู่ รวมท้ังการไม่ไปเท่ียวและพักค้างแรมอยู่ด้วยกันสองต่อสอง เพราะธรรมชาติของหญงิ ชายไวตอ่ ความรสู้ ึกทางเพศถงึ แมจ้ ะไมต่ งั้ ใจ การพนัน 29 การพนนั (gambling) หมายถึง การเล่นชนดิ หน่งึ เพือ่ เอาเงินหรือสิ่งอ่ืนใด ด้วยการเส่ียงโชค โดยการท�ำนายหรือคาดเดาผลท่ีเกิดขึ้นในอนาคต การพนันอาจแบ่ง ไดห้ ลายอยา่ ง เชน่ การพนนั ในการแข่งขัน เชน่ เกมไพ่ เกมลกู เตา๋ การพนันโดยการ ท�ำนายผลท่ีคาดว่าเกิดข้ึนในอนาคต เช่น การแทงบอล การแทงม้า และการพนัน ที่ไมม่ ีการแข่งขนั โดยข้นึ กบั ความนา่ จะเป็นของเหตกุ ารณท์ ีเ่ กดิ เชน่ หวย 170 คมู่ ือการจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

การพนนั รวยจริงหรือ 1. ไมร่ วย เสียมากกว่าได้ 2. ถา้ ไดม้ างา่ ยก็หมดง่าย 3. ไมไ่ ด้ถกู ทุกครั้ง นานๆ ถูกคร้ังหน่งึ ได้มาก็ยงั ตอ้ งใชห้ นเี้ กา่ เพอ่ื นเล่นการพนันทำ� อย่างไร 1. บอกเพอ่ื นอย่าเล่นเปลอื งเงนิ 2. ชวนท�ำกจิ กรรมอื่น ท่ีเป็นประโยชน์ 3. ปรึกษาผู้ ใหญ่ ถ้ามีปญั หารุนแรง คมู่ ือการจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE 171

ใบกจิ กรรมที่ 1 วิเคราะห์หวั ข้อข่าว 1. แกนน�ำใหส้ มาชกิ แบ่งกลมุ่ ย่อย กลุ่มละ 5 - 6 คน (หรือตามความ เหมาะสม) 2. เลอื กประธาน/เลขากลมุ่ และตง้ั ช่ือกลุ่ม 3. ให้สมาชิกอ่านหวั ขอ้ ขา่ วท่ีกำ� หนดให้ และช่วยระดมความคิด บอกความ รู้สึกจากการอ่านข่าววิเคราะห์ และอภิปรายว่าเหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นมีสาเหตุมาจาก อะไรบา้ ง และสง่ ผลกระทบอยา่ งไรบา้ ง 4. สมาชิกเตรียมการนำ� เสนอผลการประชมุ กลุ่ม 172 คมู่ ือการจดั กิจกรรมเสรมิ สร้างทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศนู ยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

แบบฟอรม์ ประเดน็ ................................................................................ Ø ความรสู้ ึกจากการอา่ นขา่ ว ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ Ø สาเหตุของปัญหา 1)……………………….……….......……………………… เกิดจากอะไรบ้าง 2)………………………………….....…..………………… 3)………………………………….....…..………………… 4)…………………………………….......………………… 5)…………………………………....……..……………… 6)…………………………………....……..……………… 7)…………………………………....……..……………… Ø ผลกระทบทีเ่ กดิ ขน้ึ ตอ่ ตนเอง 1)……………………………………..…...………………… 2)……………………………………..…..………………… 3)……………………………………..…..………………… ต่อครอบครัว 1)…………………………………..………...……………… 2)…………………………………..………..……………… 3)…………………………………..………..……………… ตอ่ สงั คม 1)…………………………………..………...……………… 2)………………………………..………..………………… 3)……………………………..…………..………………… 173คู่มอื การจดั กิจกรรมเสริมสร้างทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนน�ำศูนยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ตวั อยา่ งข่าวสถานการณต์ ่างๆ 1. อบุ ัติเหตุ สองวัยรุ่นซ้อนจักรยานย้อนศร ชนประสานงารถโจ๋ 16 ดังสนั่น ดับสยอง 2 ศพ กลางเมืองหาดใหญ่ เมื่อเวลาประมาณ 23.00 น. วันที่ 26 ก.พ. 59 ท่ีผ่านมา ไ ด ้ เ กิ ด อุ บั ติ เห ตุ ร ถ จั ก ร ยา น ย น ต ์ ช น ป ร ะ ส า น ง า กั น บ น ถ น น ศ รี ภู ว นา ในเขตเทศบาลนครหาดใหญ่ ใกล้สะพานท่าเคียนฝั่งขาออกตัวเมืองหาดใหญ่ เปน็ เหตุใหม้ ผี ู้เสียชีวิตและบาดเจบ็ หลายคน หลงั จากต�ำรวจพรอ้ มหน่วยกภู้ ัย มูลนธิ ิมิตรภาพสามัคคหี าดใหญ่ ไปตรวจสอบท่ีเกดิ เหตุ พบรถจักรยานยนต์ ฮอนด้าเวฟ และรถจักรยานยนต์ฮอนด้าสกู๊ปปี้ไอ ล้มอยู่บนถนนสภาพพัง เสียหายทั้ง 2 คัน เนื่องจากชนประสานงากันอย่างรุนแรง และมีผู้เสียชีวิต คาที่ ในทีเ่ กิดเหตุ 1 คน เป็นเยาวชนชาย อายุ 16 ปี ชอื่ นาย ก. (นามสมมุติ) คนขับรถฮอนด้าเวฟ เน่ืองจากศรีษะฟาดพื้นและร่างกายบอบช้�ำอย่างหนัก จากแรงกระแทก และมีผู้บาดเจ็บอีก 2 คน ซึ่งขับขี่รถฮอนด้าสกู๊ปปี้ไอ ซ้อนท้ายกันมา หน่วยกู้ภัยได้น�ำตัวส่งโรงพยาบาลหาดใหญ่แต่เสียชีวิต ท่ีโรงพยาบาล 1 คน คือ นาย ข. (นามสมมตุ ิ) อายุ 22 ปี ส่วน นาย ค. (นามสมุติ) อายุ 18 ปี บาดเจ็บสาหัสขาซ้ายหัก จากการสอบสวนชาวบ้าน ที่เห็นเหตุการณ์บอกว่า ขณะเกิดเหตุ รถท้ังสองคันขับมาด้วยความเร็วสูง และชนประสานงากันกลางถนนอย่างรุนแรงเสียงดังสน่ัน เนื่องจากรถสกู๊ปปี้ไอ ขบั ย้อนศรขึ้นมา และรถฮอนด้าเวฟ ไมท่ ันระวงั และหลีกไมท่ ัน อยา่ งไรกต็ าม เจ้าหน้าท่ีจะสอบสวนพยานแวดล้อมอย่างละเอียดอีกครั้งหน่ึงเพื่อด�ำเนนิ การ ทางคดีตอ่ ไป ทมี่ า : https://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php? newsid=1456540572 174 คมู่ ือการจัดกิจกรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

2. ยาเสพตดิ ไม่รอดอย่ดู ี 2 วยั ร่นุ เสพยาบ้าซง่ิ กระบะหนตี �ำรวจ เสยี หลกั พุ่งชนเสา ไฟฟ้า เมอ่ื ช่วงกลางดึก วนั ที่ 6 ส.ค. 61 ทีผ่ า่ นมา เจ้าหนา้ ที่ต�ำรวจได้รับ แจ้งว่ามีอุบัติเหตุรถกระบะชนเสาไฟฟ้าข้างทาง โดยเหตุเกิดที่ถนนรัตนเขต เขตเทศบาลเมืองยโสธร ตรงข้ามกับเรือนจ�ำจังหวัดยโสธร จึงเดินทางไป ตรวจที่เกิดเหตุ เมื่อไปถึงที่เกิดเหตุพบรถกระบะ 4 ประตู ยี่ห้อโตโยต้า ชนติดอดั อย่กู ับเสาไฟฟ้าริมถนนจนท�ำให้ด้านหนา้ รถพังเสยี หายยบั แต่โชคดี ท่ี ไม่มี ใครได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต ทราบชื่อคนขับ นายนก (นามสมมุติ) และนายหนู (นามสมมุติ) เพื่อนที่นั่งคู่มาด้วย โดยก่อนเกิดเหตุเจ้าหน้าที่ ต�ำรวจชดุ สบื สวนสถานตี ำ� รวจภูธรเมืองยโสธร ไดส้ บื ทราบว่าวัยรุน่ ทั้ง 2 คน มีพฤติกรรมเสพยาบ้า จึงได้น�ำก�ำลังบุกเข้าจับกุมที่บริเวณบ้านพัก แต่ขณะ เข้าจับกุมวัยรุ่นทั้งสองคนไหวตัวทัน จึงพากันขับรถคันเกิดเหตุหลบหนีไป อยา่ งรวดเร็ว เจ ้ า ห น ้ า ที่ ต� ำ ร ว จ จึ ง ไ ด ้ ขั บ ร ถ ก ร ะ บ ะ ติ ด ตา ม ไป อ ย ่ า ง ก ร ะ ชั้ นชิ ด จนรถกระบะของวัยรุ่นทั้งสองไปเฉี่ยวชนรถจักรยานยนต์ของชาวบ้านท่ีจอด อยู่ริมถนนได้รับความเสียหายไป 3 คัน จากนั้นก็พยายามขับรถหลบหนีไป ตามถนนหน้าเรือนจ�ำยโสธรด้วยความเร็วสูง และพยายามจะเล้ียวขวา เข้าถนนรัตนเขต แต่ด้วยความเร็วของรถท�ำให้รถเสียหลักแหกโค้งไปชนกับ เสาไฟฟ้าข้างทางอย่างแรง จนรถพังเสียหายว่ิงไปต่อไม่ได้ ท�ำให้เจ้าหน้าท่ี ต�ำรวจที่ ไล่ติดตามมาเข้าควบคุมตัววัยรุ่นทั้งสองคนเอาไว้ได้ ในที่เกิดเหตุ เม่อื ตรวจค้นในตัวพบยาบ้าจำ� นวน 5 เมด็ อยู่กบั นายหนู และพบเศษยาบ้า อกี บางส่วนอยกู่ ับนายนก ซง่ึ ทั้ง 2 คน ยอมรับว่าได้พากันเสพยาบ้ากอ่ นหน้านน้ั จรงิ เจ้าหน้าที่ต�ำรวจจึงได้ควบคุมตัวทั้งสองไปตรวจปัสสาวะท่ีโรงพยาบาลยโสธร 175คมู่ ือการจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พอื่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ซึ่งแพทย์ยืนยันว่ามีสารเสพติดในร่างกายจริง ต�ำรวจจึงควบคุมตัวท้ังสอง ส่งพนกั งานสอบสวน ดำ� เนนิ คดี ในข้อหามียาบ้าไว้ในครอบครองโดยผิดกฎหมาย และเสพยาบ้าโดยผิดกฎหมายตอ่ ไป ทมี่ า : https://www.sanook.com/news/7471562/ 3. ความรนุ แรง วยั รนุ่ เลือดร้อน นง่ั ดูคอนเสิรต์ เขมน่ โต๊ะข้างๆ ควา้ มดี แทงกนั ยบั ดบั 1 เจ้าหน้าท่ีต�ำรวจ สน.อุดมสุข ได้รับแจ้งเหตุทะเลาะวิวาทมีคนถูกแทง ได้รับบาดเจ็บ และเสียชีวิตบริเวณตลาดนัมเบอร์วัน ถนนรามค�ำแหง 2 แขวงดอกไม้ เขตประเวศ กรุงเทพฯ ไปตรวจสอบพร้อมดว้ ยเจา้ หน้าท่ีตำ� รวจ ฝ่ายสืบสวน สน.อุดมสุข เจ้าหน้าท่ีกองพิสูจน์หลักฐาน (พฐ.) แพทย์นติ ิเวช รพ.ต�ำรวจ และเจ้าหน้าท่ีมูลนธิ ิป่อเต็กต๊ึง ที่เกิดเหตุอยู่ด้านหลังตลาดซึ่งมี การจัดงานประจ�ำปี ที่บริเวณข้างเวทีคอนเสิร์ตพบศพนายไก่ (นามสมมุติ) อายุ 16 ปี มบี าดแผลถกู แทงบริเวณใตร้ าวนมขา้ งซ้าย 1 แผล ท่ีทอ้ ง 1 แผล และถกู ฟนั ทศ่ี ีรษะอีก 1 แผล สวมเส้อื ยืดสดี ำ� นงุ่ กางเกงขายาวสดี ำ� นอนเสีย ชีวิตจมกองเลือด ใกล้กันพบปลอกมีดสีเขียวยาว 12 ซม. จึงเก็บไว้เป็น หลกั ฐาน นอกจากนย้ี ังมนี ายขวด (นามสมมุติ) อายุ 26 ปี และ น.ส.แตน (นามสมมตุ ิ) อายุ 28 ปี ท้ังสองถูกแทงบริเวณคอ เจา้ หน้าที่น�ำตวั ส่ง รพ.ปยิ ะมินทร์ โดย น.ส.แตน ถูกแทงล�ำคอบาดแผลเกือบทะลุ บาดเจบ็ สาหัสต้องรักษาตัว ในห้องฉุกเฉนิ จากการสอบสวนพยานในท่ีเกิดเหตุทราบว่า ก่อนเกิดเหตุมีงาน คอนเสริ ต์ โดยกลุ่มผูต้ ายมากันหลายคน แบง่ เปน็ 2 โต๊ะชายหญงิ ระหว่างนน้ั มีคนในกลุ่มโต๊ะผู้ตายตะโกนออกมาว่า “ใครจีบแฟนกูเดี๋ยวแทงเลย” แต่มีกลุ่มผู้ชายอีกกลุ่มที่น่ังอยู่โต๊ะใกล้ๆ กันได้ยิน แล้วคิดว่าถูกข่มขู่จึงเร่ิม มองหน้ากัน และเมื่องานจบจงึ เกดิ มปี ากเสียงกนั โดยกลมุ่ ผูช้ ายไดล้ ากผตู้ าย 176 คูม่ ือการจัดกจิ กรรมเสรมิ สรา้ งทักษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมัครแกนนำ� ศนู ย์เพ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

ออกมาข้างเวที ก่อนจะรุมท�ำร้าย ท�ำให้ทางกลุ่มเพ่ือนผู้ตายวิ่งมาช่วย จึงถูกมีดแทงสวนได้รับบาดเจ็บ ก่อนจะแยกย้ายกันหลบหนี แต่ทาง เจา้ หนา้ ที่ รปภ. สามารถตามจับไว้ได้ 1 คน ก่อนสง่ ตัวให้ตำ� รวจพาไปสอบสวน นอกจากนี้มีรายงานข่าวแจ้งว่า เจ้าหน้าท่ีต�ำรวจฝ่ายสืบสวน สน.อุดมสุข สามารถตดิ ตามจับกุมตัวนายนก (นามสมมุติ) อายุ 20 ปี ผูต้ อ้ งหาพรอ้ ม อาวุธมีดปลายแหลมยาว 12 ซม. จากการสอบสวนให้การรับสารภาพว่า เป็นคนใชอ้ าวุธมีดทำ� ร้ายร่างกายผ้ตู ายจนเสียชีวิต เบื้องต้นแจง้ ขอ้ หาฆา่ ตนตาย โดยเจตนา และข้อหาท�ำร้ายร่างกายผู้อ่ืนจนได้รับบาดเจ็บสาหัส พร้อมเร่ง ตดิ ตามตวั กลุ่มผูก้ ่อเหตุมาดำ� เนนิ คดีตามกฎหมายต่อไป ทมี่ า : https://www.msn.com/th-th/news/uknews/ วัยรุน่ เลอื ดรอ้ น-นงั่ ดูคอนเสริ ต์ เขม่นโต๊ะข้างๆ -คว้ามดี แทงกันยบั ดบั -1/vp-AAynisN 4. เร่ืองเพศ โจ๋วยั 16 หน่ื แชตลวงขม่ ขืน ขย้ีเดก็ หญิง ป.6 เด็กนักเรียนหญิงวัย 12 ปี ตกเป็นเหยื่อภัยร้ายทางอินเตอร์เน็ต ถกู เดก็ หน่มุ วัยรุน่ แชตลวงไปขม่ ขนื รายน้ี เปิดเผยเมื่อเวลา 10.30 น. วนั ท่ี 29 มกราคม 61 นางนอ้ ย (นามสมมต)ิ อายุ 46 ปี บ้านอยตู่ �ำบลทา่ ราบ อำ� เภอเมือง เพชรบรุ ี ไดพ้ า ด.ญ.แนน (นามสมมุติ) ลูกสาววัย 12 ปี เป็นนักเรียนช้ัน ป.6 โรงเรียนแห่งหน่ึงในอ�ำเภอเมืองเพชรบุรี พร้อมใบรับรองแพทย์จากโรงพยาบาล พระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี ระบุว่า ด.ญ.แนน ถูกล่วงละเมิดทางเพศ เข้าแจ้งความเจ้าหน้าทีต่ ำ� รวจ ให้ด�ำเนนิ คดีกบั นายเลก็ (นามสมมติ) อายุ 16 ปี บ้านอยู่ต�ำบลโพไร่หวาน อ�ำเภอเมืองเพชรบุรี ท่ีก่อเหตุล่อลวง ด.ญ.แนน ไปกระทำ� อนาจารและขม่ ขืนกระทำ� ช�ำเรา 177คู่มือการจดั กจิ กรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชวี ติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ย์เพื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

สอบสวนนางน้อยใหก้ ารว่า ช่วงเชา้ วนั ที่ 28 มกราคม ไดพ้ า ด.ญ.แนน ลกู สาว ไปสง่ ท่ีโรงเรียนตามปกติ กระทั่งชว่ งสายครโู ทรศัพทม์ าบอกวา่ ลูกสาว ไมไ่ ด้มาเรียนหนังสอื ตนกบ็ อกวา่ ไดพ้ าลกู สาวไปสง่ ท่ีหน้าโรงเรียนแลว้ แตค่ รู ยืนยันว่าด.ญ.แนนไม่ได้อยู่ ในโรงเรียน โดยมีคนเห็นว่ามีชายวัยรุ่นข่ีรถ จักรยานยนตม์ ารับไปจากหน้าโรงเรียน ดว้ ยความเป็นห่วง รีบออกติดตามหา โดยสอบถามเพ่อื นๆ ของลกู สาวที่โรงเรียนจนทราบวา่ ลกู สาวได้ไปกบั นายเล็ก (นามสมมุต)ิ วัยรุน่ ชาวต�ำบลโพไรห่ วาน จึงเดินทางไปตามหาในพ้ืนที่ จนกระทั่งพบลูกสาวอยู่กับนายเล็กท่ีบ้าน เ ม่ื อ เ ค ้ น ส อ บ ถา มจ นท รา บ ว ่ า ลู ก ส า ว ลั ก ล อ บ มี เพ ศ สั ม พั น ธ ์ กั บ นา ย เ ล็ ก หลายคร้ังแลว้ จึงพาไปตรวจรา่ งกายท่ีโรงพยาบาล กอ่ นมาแจ้งความดงั กลา่ ว ต่อมาเจ้าหน้าที่ต�ำรวจน�ำก�ำลังไปควบคุมตัวนายเล็กมาสอบปากค�ำ ให้การวา่ ตนไมไ่ ดเ้ รียนหนงั สือและไมไ่ ด้ท�ำงาน รจู้ ักกับ ด.ญ.แนน ผา่ นทาง อินเตอร์เน็ตระบบแชต พูดคุยกันจนสนทิ สนม จนกระท่ังช่วงก่อนปีใหม่เม่ือ 1 เดอื นเศษท่ีผ่านมา ได้นัดพบ ด.ญ.แนน โดยขี่รถจักรยานยนต์ไปรับพาไป เท่ียวเล่นเกมท่ีบ้านเพื่อน ก่อนจะลงเอยด้วยการมีเพศสัมพันธ์กัน โดยท่ี ด.ญ.แนน ก็ยินยอมด้วยความเต็มใจ หลังจากน้ันก็จะนัดกันไปเท่ียวและมี เพศสมั พันธ์กันบอ่ ยคร้ัง ทั้งทบ่ี า้ นเพอื่ นและบ้านตัวเอง ซึ่งไมม่ ผี ู้ ใหญ่อยู่บา้ น จนคร้ังล่าสุดข่ีรถจักรยานยนต์ไปรับ ด.ญ.แนน ที่หน้าโรงเรียน พาไปเล่นเกม ทีบ่ ้าน พร้อมฉวยโอกาสหาความสขุ ทางเพศกนั โดยที่ ด.ญ.แนน ไมไ่ ดข้ ัดขนื กระทั่งแม่ของ ด.ญ.แนน ตามมาเจอท่ีบ้านเค้นถามจนทราบความจริง พาไปแจ้งความดงั กล่าว เจ้าหนา้ ทตี่ ำ� รวจเผยวา่ คดีนท้ี ั้งผู้ก่อเหตุและผูถ้ กู กระท�ำยังเป็นเยาวชน ทั้งคู่ ดงั น้ัน จึงต้องมีตวั แทนจากฝา่ ยต่างๆ เขา้ รว่ มสอบสวน ตามกระบวนการ ทางกฎหมาย ประกอบด้วย ต�ำรวจ อยั การ นกั สงั คมสงเคราะห์ หรือ นักจิตวิทยา 178 คู่มือการจัดกจิ กรรมเสริมสรา้ งทักษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษที่ 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนนำ� ศนู ยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ทนายความ และผู้ปกครอง เบ้ืองต้นได้รับแจ้งและด�ำเนินการสอบสวน หาข้อเท็จจริงท้ัง 2 ฝ่าย เพื่อน�ำเสนอคณะกรรมการตามกระบวนการทาง กฎหมาย โดยแจ้งข้อกล่าวหากับนายเล็กคือพรากเด็กอายุไม่เกิน 15 ปี ไปจากบิดามารดา ผู้ดแู ล และเพ่ือการอนาจาร และกระท�ำช�ำเราเด็กหญิงอายุไม่เกิน 13 ปี ซงึ่ ไม่ใชภ่ รรยาตน โดยเดก็ หญงิ นัน้ ยินยอมหรือไม่กต็ าม จากนั้นควบคุมตวั นายเล็กสง่ ให้สถานพนิ จิ และค้มุ ครองเดก็ และเยาวชนดูแลต่อไป ทม่ี า : https://news.mthai.com/general-news/4297.html 5. เรื่องการพนนั ต�ำรวจเตรียมออกหมายเรียกนักพนันบอลออนไลน์ กว่า 900 คน เข้ารับทราบข้อกล่าวหาเล่นการพนัน หลังต�ำรวจบุกจับศูนย์ควบคุมดูเว็บ พนนั ฟุตบอลออนไลน์ วันน้ี (4 มิ.ย.61) ผู้ส่ือข่าวรายงานว่า จากกรณีที่เจ้าหน้าที่ต�ำรวจ ศูนย์ป้องกันปราบปรามการลักลอบเล่นการพนันทายผลการแข่งขันฟุตบอล ตรวจค้นบ้านหลังหน่ึงย่านสะพานสูง หลังพบว่าเป็นศูนย์ควบคุมดูเว็บการ พนนั ฟตุ บอลออนไลน์ พร้อมท้ังจับกุมผู้ต้องหา 8 คน และของกลาง โดยพบว่า เปดิ มา 8 เดือน มกี ำ� ไร 120 ล้านบาท รวมถึงมลี กู คา้ ประจำ� แบบรายเดอื น ประมาณ 914 คน มยี อดสมัครใหม่รายวนั วันละ 50 คน ดา้ นเจา้ หน้าทต่ี ำ� รวจ เปดิ เผยวา่ จากการสอบถามผูต้ อ้ งหาท้ัง 8 คน พบว่าเช่าบ้านหลังดังกล่าวมาในราคาเดือนละ 18,000 บาท เบื้องต้น เจา้ หน้าท่จี ะไดเ้ รียกเจา้ ของบา้ นมาสอบถามวา่ มสี ่วนเก่ียวข้องใหม้ ีการเปดิ เวบ็ พนันหรือไม่ นอกจากนี้ยังได้สั่งการให้พนักงานสอบสวน สน.บางชัน ออกหมายเรียกนกั พนนั ตามรายช่ือท้ัง 914 ราย เพ่ือเข้ารับทราบข้อกล่าวหา 179คมู่ อื การจดั กจิ กรรมเสริมสรา้ งทกั ษะการด�ำรงชวี ติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

เล่นการพนันออนไลน์ ส�ำหรับผู้ดูแลที่จับกุมได้ทั้ง 8 คน จะส่งให้สถานี ต�ำรวจนครบาลบางชันด�ำเนินคดี ในข้อหาร่วมกันจัดให้มีการเล่นหรือช่วย ประกาศโฆษณาหรือชกั ชวนโดยทางตรงหรืออ้อม ใหผ้ ูอ้ ่ืนเขา้ เลน่ หรือเข้าพนนั ในการเล่นพนันทายผลพนันฟุตบอลออนไลน์โดยไม่ได้รับอนุญาต และ สั่งการอายัดบัญชีท้ังหมดเพื่อตรวจสอบแจ้งข้อหาฟอกเงินเพิ่มเติม อย่างไรก็ดี ชุดจับกุมจะเร่งขยายผลจับกุมเจ้าของเว็บไซต์การพนันดังกล่าวซึ่งทราบว่า เป็นคนไทย นอกจากน้ี ฝากถึงประชาชนหากพบการลักลอบเปิดให้มีการเล่น การพนันทุกรูปแบบ สามารถแจ้งเบาะแสกับเจ้าหน้าท่ีต�ำรวจได้ท่ีสายด่วน 191 เนอื่ งจากการพนนั ทุกรปู แบบน้ันเป็นการมอมเมาเดก็ และเยาวชน ที่มา : https://www.pptvhd36.com/news/82538 180 คูม่ อื การจดั กิจกรรมเสรมิ สรา้ งทักษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนน�ำศนู ย์เพ่ือนใจ TO BE NUMBER ONE

ใบแนวทางการสรปุ กจิ กรรมที่ 1 สาเหตแุ ละผลกระทบ ขา่ วเกีย่ วกบั อบุ ัตเิ หตุ ประเดน็ คำ�ตอบตามภาพข่าว ความรเู้ พิ่มเติม เรื่องสาเหตุและผลกระทบ ของปญั หาอุบัติเหตุ Ø สาเหตขุ องปญั หา 1. ขบั รถเร็วเกินกำ�หนด 1. ใช้โทรศัพทข์ ณะขับรถ เกิดจากอะไรบา้ ง 2. ฝา่ ฝนื กฎจราจร 2. เมาแล้วขับ 3. แว๊น ซงิ่ ดว้ ยความคึกคะนอง 3. อุปกรณข์ องรถไมส่ มบรู ณ์ ชำ�รดุ 4. ภยั ธรรมชาติ เช่น ฝนตก หมอกลงจดั 5. ไม่สวมหมวกกันนอ็ ก Ø ผลกระทบท่ีเกดิ ขน้ึ ตอ่ ตนเอง ต่อตนเอง 1. ไดร้ ับบาดเจ็บ พกิ าร เสยี ชีวติ - สขุ ภาพจิตเสีย 2. เสียทรัพยส์ นิ เงินทอง เสยี เวลา 3. ขาดเรียน เสียการเรียน ออกจากงานขาดรายได้ 4. อาจถกู จับเป็นผู้ต้องหา เสยี อนาคต ต่อครอบครัว ต่อครอบครวั 1. สมาชกิ ทุกคนในครอบครัว - เกิดปญั หาความขดั แย้ง เดือดร้อน เสยี เวลา ความเครยี ดในครอบครัว ต้องลางานมาดูแลระหว่าง รักษาพยาบาล 2. เสียทรพั ย์สนิ เงนิ ทอง เพื่อเปน็ ค่าใช้จา่ ยในการรกั ษา พยาบาล 181คมู่ อื การจดั กิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรับอาสาสมคั รแกนน�ำศนู ยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

ประเดน็ คำ�ตอบตามภาพขา่ ว ความรเู้ พม่ิ เติม เร่ืองสาเหตุและผลกระทบ ของปัญหาอบุ ัติเหตุ ตอ่ สงั คม ตอ่ สงั คม 1. สูญเสียชีวติ ซ่งึ เปน็ ทรพั ยากร - สร้างความเดือดรอ้ น ท่ีมคี า่ ของชาติ รำ�คาญ 2. เสียงบประมาณในการ ซ่อมแซมถนน และอุปกรณ์ อ่ืนๆ ขา่ วเกี่ยวกับ ยาเสพตดิ ประเดน็ คำ�ตอบตามภาพข่าว ความรู้เพิ่มเตมิ 1. สาเหตุของปญั หา 1. เพื่อนชวน เรอื่ งสาเหตแุ ละผลกระทบ เกิดจากอะไรบ้าง 2. ตอ้ งการให้เป็นท่ยี อมรับจาก ของปญั หายาเสพตดิ กลุ่มเพ่อื น 3. ความอยากร้อู ยากลอง 1. จากการถกู หลอกใหล้ อง 2. สถานทอ่ี ยอู่ าศยั เปน็ แหลง่ ด้วยความคึกคะนอง ท่มี กี ารเสพและค้ายาเสพตดิ 3. หาได้ง่ายก็จะทำ�ให้เกดิ การลองใช้ยาได้มากขึน้   4. การเลียนแบบ 5. การประชดครอบครวั หรือผู้ ใหญ ่ 6. ขาดความเชอ่ื มั่นในตนเอง 7. ขาดทักษะการปฏิเสธ 182 ค่มู ือการจัดกจิ กรรมเสรมิ สรา้ งทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศนู ยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ประเด็น คำ�ตอบตามภาพขา่ ว ความรู้เพิม่ เตมิ เรื่องสาเหตุและผลกระทบ ของปญั หาอบุ ัตเิ หตุ 2. ผลกระทบที่เกิดขน้ึ ต่อตนเอง ตอ่ ตนเอง 1. ทำ�ส่งิ ที่ผิดกฎหมาย ลักเลก็ 1. มอี าการหงุดหงดิ ขโมยน้อย กระวนกระวายถ้าไม่ไดเ้ สพ 2. ถูกดำ�เนนิ คดีเพราะทำ�ผิด 2. อาจไปก่ออาชญากรรมได้ กฎหมาย เช่น ปลน้ วิง่ ราว 3. เสยี การเรียน เสยี เวลา ลักทรัพย์ คา้ ยาเสพติด และอาจเสยี อนาคต ค้าประเวณี 4. มผี ลกระทบโดยตรงตอ่ รา่ งกายและจติ ใจ 5. ทำ�ลายสมอง 6. ทำ�ใหส้ ญู เสียทรพั ยส์ ิน เงินทอง ตอ่ ครอบครัว ต่อครอบครวั 1. สร้างความทกุ ข์ ใหก้ ับพอ่ แม ่   - สมาชกิ ภายในครอบครวั 2. มปี ญั หากบั ครอบครัว/ ได้รับความเดือดร้อนทัง้ ครอบครัวถกู คกุ คาม ด้านเศรษฐกิจและสงั คม 3. นำ�ไปสคู่ วามยงุ่ ยาก ขดั แยง้ แตกแยก ต่อสังคม ต่อสงั คม 1. สังคมเดอื ดรอ้ นขาดความสงบสุข - ตอ้ งสูญเสียทรพั ยากร ประเทศขาดความม่ันคงและ ในการป้องกนั และแก้ไข ปลอดภัย ปัญหาโดยไม่จำ�เปน็   2. สูญเสยี ทรัพยากรมนษุ ย์ ซง่ึ เป็น ทรพั ยากรทีม่ ีค่าของชาติ 3. ผลกระทบตอ่ ภาระคา่ ใชจ้ า่ ย ของรัฐที่เพ่ิมสูง 183คมู่ ือการจดั กจิ กรรมเสรมิ สร้างทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ข่าวเก่ยี วกับ ความรนุ แรง ประเด็น คำ�ตอบตามภาพข่าว ความรู้เพ่มิ เติม เรอื่ งสาเหตแุ ละผลกระทบ ของปญั หาความรนุ แรง Ø สาเหตขุ องปญั หา 1. เกดิ จากอารมณ์ชวั่ วบู ใจรอ้ น 1. เสยี ศักดศิ์ รี คกึ คะนอง เกดิ จากอะไรบ้าง และขาดสติ ถูกยว่ั ยุ 2. ความแคน้ ไมช่ อบหน้ากัน 2. การเลียนแบบผกู้ ระทำ� และไมถ่ ูกกนั   ความรุนแรง 3. เรือ่ งชสู้ าว เขมน่ ผชู้ ายทมี่ า 3. เลยี นแบบจากสอ่ื พวั พันกบั เพอ่ื นผู้หญิง 4. รกั พวกพอ้ ง 4. การดม่ื เครอื่ งด่มื ของมึนเมา 5. การอยู่ในสถานทที่ ี่เสยี่ งต่อ การเกดิ การทะเลาะวิวาท 6. มีอาวุธอยู่ในครอบครอง Ø ผลกระทบทีเ่ กิดขนึ้ ตอ่ ตนเอง ต่อตนเอง 1. เกดิ การบาดเจบ็ ท้งั ร่างกาย 1. สภาพจิตใจถกู ทำ�ร้าย และจติ ใจ จนถึงเสยี ชีวิต เกดิ ความคับแคน้ ใจ นำ�ไปสูก่ ารแก้แค้น 2. อาจถกู ดำ�เนินคดีเพราะทำ�ผิด กฎหมาย 2. อาจไม่มีเพอ่ื นในวนั ขา้ งหนา้ 3. หงุดหงิดง่าย ข้ี โมโห 3. เสียการเรยี น เสยี เวลา และ อาจเสยี อนาคต ไม่มคี วามสขุ ต่อครอบครัว 1. สร้างความทุกข์ ใหก้ ับพอ่ แม่    2. เสียทรพั ย์สินเงนิ ทองเพือ่ เป็น ค่าใช้จา่ ยในการรกั ษาพยาบาล 3. ถา้ เกดิ ความพกิ าร ต้องเปน็ ภาระเสียค่าใชจ้ า่ ยในการดูแล ในระยะยาว และเป็นภาระ พอ่ แมต่ ้องเลีย้ งดู 4. ผู้ปกครองอาจต้องขาดงาน เพอื่ มาดูแล ทำ�ให้สญู เสีย รายได้ 184 คู่มือการจัดกิจกรรมเสรมิ สร้างทักษะการด�ำรงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศนู ย์เพอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ประเดน็ คำ�ตอบตามภาพขา่ ว ความรูเ้ พิม่ เติม เรอื่ งสาเหตแุ ละผลกระทบ ของปัญหาความรุนแรง ต่อสงั คม ตอ่ สังคม 1. ก่อใหเ้ กิดอาชญากรรม 1. สงั คมเดอื ดรอ้ นขาดความ เพราะทำ�ให้ผู้อื่นเสยี ชวี ติ สงบสขุ ประเทศขาดความ 2. สูญเสียทรัพยากรมนษุ ย์ ซงึ่ เปน็ มั่นคงและปลอดภัย ทรัพยากรที่มีคา่ ของชาติ 2. มีปัญหาเศรษฐกิจ รวมทั้งมีผลกระทบต่อ การท่องเที่ยว ข่าวเก่ยี วกบั เพศ ประเด็น คำ�ตอบตามภาพขา่ ว ความรู้เพ่ิมเตมิ Ø สาเหตขุ องปัญหา เรื่องสาเหตุและผลกระทบ เกดิ จากอะไรบา้ ง ของปัญหาเพศ 1. การอยู่ด้วยกันสองตอ่ สอง 1. ด่ืมเครื่องดืม่ ทมี่ ีแอลกอฮอล์ ในท่ีลับตาคน 2. ขาดการเอาใจใสจ่ ากพ่อแม่ 2. ขาดความรู้ความเขา้ ใจเก่ียว 3. อยากรู้อยากลอง กับเรื่องเพศ  4. สอื่ ต่างๆ การไดร้ บั ส่อื 3. ไม่รจู้ ักการปฏเิ สธเม่ือถูกแฟน ทยี่ ว่ั ย ุ ขอมเี พศสมั พนั ธ์  5. ไม่มีทักษะการปฏิเสธ 4. ไมร่ เู้ ท่าทันสือ่ โซเซียล 6. มสี ิ่งยัว่ ยุ 7. ขาดความรู้ความเขา้ ใจ เก่ยี วกบั เรอื่ งเพศ 8. อยใู่ นสถานทลี่ บั ตาคน 9. การเลียนแบบพฤตกิ รรม ตามกระแสตะวันตก  185คมู่ อื การจัดกจิ กรรมเสรมิ สร้างทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 สำ� หรบั อาสาสมคั รแกนน�ำศูนย์เพื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

ประเด็น คำ�ตอบตามภาพขา่ ว ความรู้เพิ่มเติม เรื่องสาเหตุและผลกระทบ ของปัญหาเพศ Ø ผลกระทบทเี่ กดิ ขน้ึ ตอ่ ตนเอง ต่อตนเอง 1. ทำ�ใหเ้ สียการเรยี น 1. ติดโรคติดตอ่ ทางเพศ 2. อายเพ่อื น สัมพันธ์ 2. ท้องกอ่ นวยั อันควร นำ�ไป ส่ปู ญั หาการทำ�แท้ง 3. เกิดความเครยี ด คดิ มาก อาจนำ�ไปสูก่ ารฆ่าตัวตาย หรอื การแก้ปญั หาดว้ ยวธิ ี รนุ แรง 4. อาจเกิดปัญหาเรอื่ งค่า ใช้จา่ ยในการเล้ยี งดูเด็กที่ เกิดจากการตง้ั ครรภท์ ่ี ไมต่ ้ังใจ ต่อครอบครวั ตอ่ ครอบครวั 1. สรา้ งความทกุ ข์ ให้กบั พอ่ แม ่   - เปน็ ภาระของครอบครวั 2. เกดิ ความไม่เขา้ ใจกนั ของ กรณตี ดิ โรค หรอื คนในครอบครวั ท้องกอ่ นวยั อันควร ตอ่ สังคม ตอ่ สงั คม 1. ปัญหาการล่อลวง - ขาดประชากรท่ีมคี ณุ ภาพ 2. เป็นสิง่ ทีผ่ ดิ กฎหมาย ในการพัฒนาสงั คมและ เพราะการมีเพศสัมพนั ธ์ ประเทศชาติ กับเด็กท่มี อี ายไุ มเ่ กนิ 15 ปี ถอื วา่ มคี วามผิด ตอ้ งไดร้ ับ โทษทางกฎหมาย 186 ค่มู อื การจดั กจิ กรรมเสรมิ สรา้ งทักษะการด�ำรงชวี ติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนนำ� ศูนยเ์ พอื่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ขา่ วเกยี่ วกับ การพนนั ประเดน็ คำ�ตอบตามภาพข่าว ความรเู้ พ่ิมเติม เรื่องสาเหตุและผลกระทบ ของปัญหาการพนัน 1. สาเหตขุ องปัญหา 1. สือ่ อนิ เตอร์เน็ตออนไลน์ 1. รูส้ ึกสนุกกบั การไดเ้ สีย่ ง เกดิ จากอะไรบ้าง มโี ฆษณามากมายบนโลก 2. มีความตอ้ งการวัตถุ อนิ เตอร์เนต็ ตามสมัยนยิ มสูง เช่น 2. เพ่ือนชกั ชวน อยากรู้อยากลอง อยากได้โทรศัพท์ มอื ถือ 3. ถงึ แหลง่ พนันได้ง่าย เช่น รองเทา้ กระเปา๋ พนันบอลออนไลน์ 3. มีแบบอย่างให้เห็น เชน่ พอ่ แม่ ญาตพิ ่ีน้อง 4. หนีออกจากบ้าน แล้วหาเงนิ เล้ยี งดตู วั เอง 5. หลกี หนปี ญั หาชีวิต 6. อยากชนะอยากไดเ้ งนิ แบบง่าย 2. ผลกระทบท่ีเกิดข้นึ ต่อตนเอง ต่อตนเอง 1. ทำ�ส่ิงทผี่ ดิ กฎหมาย เพือ่ นำ� 1. เปน็ หนพ้ี นันและถกู ขม่ ขู่ เงนิ มาใช้หน้ี ให้หาเงินมาใชห้ น้ี 2. อาจถกู ดำ�เนินคดเี พราะทำ�ผดิ อาจถกู ทำ�รา้ ย กฎหมาย 2. มีปญั หากบั เพ่อื น 3. เสยี การเรยี น เสยี เวลา และ ขอยืมเงนิ ผู้อื่น เพือ่ ไปจา่ ย อาจเสียอนาคต หน้พี นนั    3. มีอาการหงดุ หงิด กระวนกระวายถา้ หยุดเล่น 4. อาจนอนไมห่ ลบั เสียสขุ ภาพ 5. อารมณ์แปรปวน 187ค่มู อื การจัดกจิ กรรมเสรมิ สรา้ งทกั ษะการด�ำรงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนน�ำศนู ยเ์ พอ่ื นใจ TO BE NUMBER ONE

ประเด็น คำ�ตอบตามภาพข่าว ความร้เู พม่ิ เติม เรอ่ื งสาเหตุและผลกระทบ ของปญั หาการพนนั ต่อครอบครัว ตอ่ ครอบครัว 1. สร้างความทกุ ข์ ใหก้ บั พอ่ แม่   - ชีวิตครอบครวั ไมม่ ีความสขุ 2. มีปญั หากับครอบครัว มีปัญหากบั ครอบครวั ครอบครัวถูกคกุ คาม 3. เรม่ิ พดู ปดกบั ครอบครัวเพราะ ปกปดิ ข้อมลู การเลน่ การพนนั ต่อสังคม 1. ก่อใหเ้ กิดอาชญากรรม เช่น ปลน้ วิ่งราว ลกั ทรพั ย์ ค้ายาเสพติด ค้าประเวณี 2. สงั คมเดือดร้อนขาดความสงบสขุ ประเทศขาดความม่ันคงและ ปลอดภัย 188 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมเสริมสร้างทกั ษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนนำ� ศนู ยเ์ พือ่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ใบกิจกรรมที่ 2 แนวทางการป้องกนั และแกไ้ ขปัญหา 1. ให้สมาชิกแบ่งกลุ่มย่อยเดิม ระดมความคิดหาแนวทางการป้องกันและ แก้ไขความเส่ียงต่อเหตุการณ์ ตามหวั ขอ้ ท่ีได้รับ 2. สมาชกิ เตรียมการนำ� เสนอผลการประชมุ กล่มุ ดว้ ยวิธกี ารทหี่ ลากหลาย และนา่ สนใจ เชน่ แสดงบทบาทสมมตุ ิ หรือแตง่ เพลง รอ้ งเพลง แตง่ กลอน หรือ ตง้ั สโลแกน ฯลฯ แบบฟอร์ม ขา่ วเก่ียวกับเรื่อง………………………………….........................................................…….…. 1. การป้องกันและแกไ้ ขปญั หาโดย 1.1 .................................................................................................................... 1.2 ................................................................................................................... 1.3 ................................................................................................................... 1.4 ................................................................................................................... 1.5 ................................................................................................................... 2. วิธีการนำ� เสนอ คอื ....................................................................................... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 189คูม่ อื การจดั กิจกรรมเสรมิ สร้างทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 สำ� หรับอาสาสมัครแกนน�ำศูนยเ์ พอื่ นใจ TO BE NUMBER ONE

ใบแนวทางการสรปุ กจิ กรรมท่ี 2 วิธีการป้องกันและแก้ไขปญั หาความเสี่ยงตอ่ เหตุการณน์ ้นั ๆ l ปญั หาอุบัติเหตุ 31 1. สวมหมวกกนั น็อคทุกครั้งเวลาขบั ข่ีรถจักรยานยนต์ 2. ไมข่ บั ข่ีรถจักรยานยนตส์ วนทาง หรือขา้ มชอ่ งทางว่ิง 3. ไม่ขบั รถเรว็ เกนิ กวา่ ที่กฎหมายกาํ หนด 4. หม่ันตรวจอุปกรณข์ องรถ 5. ใหส้ ัญญาณไฟทุกคร้ังเม่อื เปลี่ยนช่องทาง 6. ระมัดระวังและลดความเร็ว เม่ือพบกับสภาพถนนท่ีขรุขระ และเปยี กล่ืน 7. ไม่เสพหรือดืม่ ของมึนเมาขณะขบั ขี่ 8. การขบั ข่ีรถผา่ นบริเวณสี่แยกควรหยุด หรือชะลอความเร็วของรถ 9. ปฏิบตั ติ ามกฎหมายจราจร l ปัญหายาเสพติด 29 1. ไมห่ มกมนุ่ 2. ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ เช่น อ่านหนังสือ เล่นกีฬา หรือท�ำงาน อดเิ รกตา่ งๆ 3. หลกี เล่ียงคนที่เกยี่ วข้องกับยาเสพติดท่ีเสพและจ�ำหน่าย 4. ไมห่ ลงเชือ่ ค�ำชกั ชวน หรือคำ� แนะนำ� ใดๆ 5. ศกึ ษาให้มคี วามร้คู วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั โทษของสิง่ เสพตดิ 6. เมือ่ มีปัญหาควรปรึกษาครอบครัวและคนที่ไว้ ใจ 7. ชว่ ยกันสอดสอ่ ง ดูแล 8. ถา้ พบคนก�ำลังเสพสิ่งเสพตดิ หรือจ�ำหนา่ ย ให้รีบแจง้ เจา้ หน้าที่ 190 คู่มือการจัดกิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะการดำ� รงชวี ิตในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนนำ� ศูนยเ์ พ่อื นใจ TO BE NUMBER ONE

9. ทุกคนในครอบครัวควรสร้างความรักความเข้าใจและความสัมพันธ์ อันดีต่อกัน l ปัญหาความรนุ แรง 30 1. ร้จู ักการขม่ ใจ อดทนอดกล้ัน 2. ไมย่ ยุ งสง่ เสริมใหเ้ กิดการทะเลาะวิวาทกนั 3. ควรหลกี เล่ียงการดืม่ เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ หรือสารเสพตดิ ทุกชนดิ 4. ไมช่ ่วยเพอ่ื นในทางท่ีผิด เชน่ ไปชว่ ยทะเลาะกับคนอ่ืน 5. ไม่ใช้อารมณต์ ัดสินปัญหาความขัดแยง้ แตค่ วรใชส้ ติ 6. พยายามควบคุมอารมณ์โกรธของตนเอง 7. ใหร้ จู้ ักกล่าวคำ� ขอโทษและการใหอ้ ภัย 8. ผ้ปู กครองต้องให้ความรักเอาใจใส่ดแู ลบตุ รหลานของตนใหด้ ี 9. ตอ้ งมกี ฎหมายหรือบทลงโทษที่เด็ดขาด l ปญั หาเพศ 30 1. มีทักษะในการปฏิเสธและวิธีการหลีกเล่ียงท่ีจะมีเพศสัมพันธ์ก่อน วยั อันควร 2. ถ้ามีปญั หาควรปรึกษาพ่อแม่ 3. หลีกเลี่ยงการไปพักคา้ งคนื สถานทเี่ ปล่ยี ว โรงแรม และสถานเริงรมย์ ทุกรปู แบบ 4. หลกี เลยี่ งการคบเพือ่ นหรือออกเที่ยวกบั เพือ่ นตา่ งเพศท่ีไม่รจู้ ักดีพอ 5. หลีกเลี่ยงการดูหนังสือหรือภาพยนตร์หรือสื่อ Internet ที่มีภาพ หรือข้อความท่แี สดงออกทางเพศ ซึง่ เป็นการยว่ั ยุให้เกิดอารมณท์ างเพศ 6. ควรหลีกเล่ยี งการดื่มเครื่องด่มื แอลกอฮอล์ หรือสารเสพติดทุกชนดิ 7. การส�ำเร็จความใคร่ด้วยตนเอง (ไม่ ใช่เร่ืองผิดหรือเร่ืองน่าอาย เปน็ เรื่องธรรมชาติ) 191คู่มือการจดั กิจกรรมเสรมิ สรา้ งทกั ษะการดำ� รงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ส�ำหรับอาสาสมัครแกนน�ำศูนยเ์ พื่อนใจ TO BE NUMBER ONE

l ปญั หาการพนัน 30 1. ไมห่ มกมุ่น 2. สนกุ ได้ดว้ ยกิจกรรมอ่ืนๆ เช่น ออกก�ำลังกาย 3. หา่ งไกลจากคนเลน่ การพนนั 4. ต้องสร้างค่านยิ มใหม่ เชน่ การพอเพียง ไม่คดิ รวยทางลัด 5. ศึกษาใหม้ ีความรู้ ความเขา้ ใจ ของโทษและพิษภัยของการพนัน 6. พอ่ แมต่ ้องเปน็ แบบอยา่ งท่ีดี ใหก้ บั ลกู คุยกับลูกบ่อยๆ 192 คู่มือการจดั กจิ กรรมเสริมสร้างทักษะการดำ� รงชีวติ ในศตวรรษที่ 21 ส�ำหรับอาสาสมคั รแกนนำ� ศูนย์เพื่อนใจ TO BE NUMBER ONE