วิทยานิพนธ์การศึกษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชน์จากผักตบชวาเพื่อออกแบบผลิตภัณฑ์

การศกึ ษาและพฒั นากระบวนการใชป้ ระโยชน์จากผักตบชวาเพื่อออกแบบผลติ ภณั ฑ์ STUDY AND DEVELOPMENT OF THE UTILIZATION PROCESS OF WATER HYACINTHS TO DESIGN PRODUCTS มนชยั สว่างแจง้ MONCHAI SAWANGJANG วิทยานพิ นธ์นเี้ ปน็ สว่ นหนึง่ ของการศกึ ษาตามหลกั สูตรปริญญาครศุ าสตร์อตุ สาหกรรมมหาบัณฑติ สาขาวิชาเทคโนโลยีการออกแบบผลิตภัณฑอ์ ุตสาหกรรม คณะครุศาสตรอ์ ตุ สาหกรรมและเทคโนโลยี สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลา้ เจา้ คณุ ทหารลาดกระบงั พ.ศ. 2563 KMITL-2020-ED-M-222-047

STUDY AND DEVELOPMENT OF THE UTILIZATION PROCESS OF WATER HYACINTHS TO DESIGN PRODUCTS MONCHAI SAWANGJANG A THESIS SUBMITTE IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE IN INDUSTRIAL EDUCATION IN TECHNOLOGY OF INDUSTRIAL PRODUCT DESIGN FACULTY OF INDUSTRIAL EDUCATION AND TECHNOLOGY KING MONGKUT’S INSTITUTE OF TECHNOLOGY LADKABANG 2020 KMITL-2020-ED-M-222-047

COPYRIGHT 2020 FACULTY OF INDUSTRIAL EDUCATION AND TECHNOLOGY KING MONGKUT’S INSTITUTE OF TECHNOLOGY LADKABANG



หัวข้อวิทยานิพนธ์ การศกึ ษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชน์จาก ผักตบชวาเพ่ือออกแบบผลติ ภัณฑ์ นักศึกษา นายมนชยั สว่างแจง้ รหัสประจำตัว 61603088 ปริญญา ครศุ าสตรอ์ ุตสาหกรรมมหาบัณฑิต สาขาวิชา เทคโนโลยกี ารออกแบบผลิตภัณฑอ์ ุตสาหกรรม พ.ศ. 2563 อาจารย์ที่ปรกึ ษาวิทยานพิ นธ์ รศ.ดร.ทรงวุฒิ เอกวุฒวิ งศา อาจารยท์ ป่ี รึกษาวทิ ยานิพนธ์ร่วม ผศ.ดร.ธรี าทัต เลศิ ชำ่ ชองกุล บทคัดยอ่ การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากระบวนการใช้ประโยชน์จากผักตบชวา เพื่อออกแบบ ผลิตภัณฑ์และประเมินความพึงพอใจกลุ่มผู้บริโภค โดยเก็บรวมรวบข้อมูลจากประชากรและกลุ่ม ตัวอย่าง คือ ชุมชนพัฒนาชนบท แขวงคลองสองต้นนุ่น เขตลาดกระบัง จังหวัดกรุงเทพ ฯ ใช้ แบบสอบถามแบบมีโครงสร้าง ลักษณะประเมินค่า 5 ระดับ วิเคราะห์ค่าเฉล่ีย ส่วนเบี่ยงเบน มาตรฐาน และ T-Test Independent พบว่า ปุ๋ยชีวภาพผักตบชวาใช้ผักตบชวาบดแห้ง 500 กรัม หัวเชอ้ื จุลินทรีย์ (EM) 50 มลิ ลลิ ิตรและนำ้ สะอาด 5 ลิตร ซ่งึ ให้ผลคา่ ไนโตรเจน 3.15% ค่าฟอสฟอรัส 2.71% และโพแทสเซียม 4.50% ผ่านตามเกณฑ์มาตรฐานกรมวิชาการเกษตร ส่วนการขึ้นรูปแบบ แผ่นอัดใช้พลาสติกชนิดโพลีสไตรีนย่อยสลายเช่ือมประสาน ซ่ึงมีความหนาแน่น (g/cm³) 0.27 ค่า ความช่ืน 17.23% ค่าการพองตัวทางความหนา 11.39% ค่าความต้านทานแรงดัดโค้งงอ 5.0216 MPa. ค่ามอดุลัสยืดหยุ่น 1288.845 MPa. ค่าความต้านทานแรงดึงตั้งฉากกับผิวหน้า 0.2328 MPa. โดยผลิตภัณฑ์ที่ไดจ้ ากวัสดุใหม่น้ันมีความพึงพอใจด้านความสวยงามมากท่ีสุด ( X =4.50, S.D.=0.60 ) ด้านความแข็งแรงมีความพึงพอใจระดับมาก ( X =4.45, S.D.=0.55 ) และด้านการขนส่งระดับมาก ( X =4.10, S.D.=0.63 ) โดยเม่อื เปรียบเทียบความพึงพอใจระหวา่ งผลติ ภัณฑใ์ หม่มคี วามแตกต่างจาก ผลิตภณั ฑเ์ กา่ อย่างมนี ัยยะสำคญั ทางสถติ ิทร่ี ะดบั 0.05 คำสำคญั : กระบวนการใชป้ ระโยชน์, ออกแบบผลิตภัณฑ์, ผกั ตบชวา, การออกแบบ, กาวเช่ือมประสาน I

Thesis paper Title STUDY AND DEVELOPMENT OF WATER HYACINTHS UTILIZATION PROCESS Student TO DESIGN PRODUCTS Student ID. Monchai Sawangjang Degree 61603088 Program Master of Industrial Education Year Technology of Industrial Product Design Thesis Paper Advisor 2020 Thesis Paper Co-Advisor Assoc. Prof. Dr. Songwut Egwutvongsa Asst. Prof. Dr. Teeratat Lerdchamchongkuln Abstract This research has the objective for developing the utilization process of water hyacinths to design products and take satisfaction assessment of customer groups. Moreover, it gathered information from the populations and thirty group samplings that are the rural development community located at Khlongsongtonnun of Ladkrabang District of Bangkok. With this case, it has used the five rating scale structured questionnaires to make analysis of Means, Standard Aviation and t-test Independent. On the same way, it was found that the organic fertilizer was used for the mashed water hyacinths with 500 grams , EM with 50 milliliters and clean water with 5 liters. Thus, it gained nitrogen value with 3.15 percent , phosphorus value with 2.71 percent and potassium value with 4.50 percent as the standard from the Department of agriculture. Therefore, the welding biogradable Polystyrene forming had the density of 0.27 g/cm3 , the moisture of 17.23 percent , the thickness puffing of 11.39 percent , the bending strength of 5 . 0 2 1 6 M P a . including of the modulus value of elasticity with 1 2 8 8 . 8 4 5 M P a and the perpendicular tensile strength with the face skin as 0.2328 MPa. On the same way, it was found that the products made from the new materials had the most satisfaction level of beauty as ( X =4.50, S.D.=0.60) , in the case of the strength it had the excellent level of satisfaction as ( X =4.45, S.D.=0.55 ) and in the case of the transportation it had the excellent level of satisfaction ( X = 4 . 1 0 , S . D . = 0 . 6 3 ) . As the result, when comparing to the satisfaction level between the new products it showed the differences from the new products with significance of 0.05. Keywords : Utilization Process , Product Design , Hyacinths , Design and Bonding Glue II

สารบญั หน้า บทคัดยอ่ ภาษาไทย...............................................................................................................................I บทคัดย่อภาษาองั กฤษ.........................................................................................................................II กติ ตกิ รรมประกาศ.............................................................................................................. .................III สารบัญ......................................................................................... .......................................................IV สารบัญตาราง.....................................................................................................................................VII สารบญั ภาพ........................................................................................................................................ XI บทที่ 1 บทนำ.......................................................................................................................................1 1.1 ความเปน็ มาและความสำคญั ของปัญหา.........................................................................1 1.2 วัตถุประสงคข์ องการวจิ ยั ................................................................................................3 1.3 กรอบแนวความคดิ ในการวิจยั .........................................................................................3 1.4 ขอบเขตของการวจิ ัย.......................................................................................................6 1.5 วธิ ีการดำเนินการวจิ ัย....................................................................................................10 1.6 นยิ ามศัพท์.....................................................................................................................12 บทท่ี 2 เอกสารที่เกย่ี วข้อง.................................................................................................................13 2.1 ศกึ ษาข้อมลู เกี่ยวกับผักตบชวา......................................................................................17 2.2 ศึกษาข้อมูลเกย่ี วกับกระบวนการผลิตแผน่ วสั ดุทดแทนไม้............................................23 2.3 ศึกษาขอ้ มลู เกย่ี วกบั กระบวนการนอนวฟู เวน่ ...............................................................35 2.4 ศกึ ษาขอ้ มลู เกย่ี วกับการออกแบบ.................................................................................38 2.5 ศึกษาข้อมูลเกย่ี วกบั กระบวนการพัฒนา R&D..............................................................47 2.6 ศกึ ษาขอ้ มลู เกี่ยวกับทฤษฎีความพงึ พอใจ.....................................................................56 2.7 ศกึ ษาขอ้ มูลเกย่ี วกับความคดิ สรา้ งสรรค์.......................................................................64 2.8 ศึกษาข้อมลู เกี่ยวกบั ความเหล่อื มล้ำของสังคม..............................................................72 2.9 ศึกษาข้อมลู เก่ยี วกับกระบวนการวิจัยแบบมสี ่วนร่วม PAR...........................................79 2.10 ศึกษาขอ้ มูลเกย่ี วกับการสรา้ งสรรค์นวตั กรรม............................................................86 2.11 ศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั ความตอ้ งการของมนุษยด์ า้ นจิตวิทยาผบู้ ริโภค...........................89 2.12 ศึกษาข้อมลู เกย่ี วกับความต้องการของตลาด ทศิ ทาง แนวโนม้ ..................................91 2.13 เอกสารและงานวิจัยท่เี กย่ี วข้อง..................................................................................95 IV

สารบญั (ต่อ) หน้า บทที่ 3 วิธกี ารดำเนนิ การวจิ ยั ............................................................................................................97 3.1 เพือ่ ศึกษาและพัฒนากระบวนการใชป้ ระโยชน์จากผักตบชวา......................................97 3.2 เพื่อทดสอบคุณสมบัตทิ างกายภาพของปุ๋ยและแผน่ วัสดทุ ดแทนจากผักตบชวา.........100 3.3 เพอื่ ออกแบบผลติ ภณั ฑจ์ ากผักตบชวา........................................................................103 3.4 เพื่อประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผใู้ ช้งานทม่ี ีต่อผลติ ภัณฑ์จากผกั ตบชวา...............106 บทท่ี 4 ผลการวิเคราะหข์ อ้ มลู ........................................................................................................108 4.1 ผลการวเิ คราะหข์ ้อมูลเพอ่ื ศกึ ษาและพัฒนากระบวนการใชป้ ระโยชน์จากผักตบชวา.108 4.2 ผลการวิเคราะหข์ อ้ มูลเพื่อทดสอบคณุ สมบัติทางกายภาพของปุ๋ยและแผน่ วสั ดทุ ดแทน จากผักตบชวา.............................................................................................................172 4.3 ผลการวิเคราะหข์ อ้ มลู เพอ่ื ออกแบบผลิตภัณฑจ์ ากผกั ตบชวา.....................................182 4.4 ผลการวเิ คราะห์ข้อมลู เพอ่ื ประเมินความพอพงึ ใจของกลุ่มผู้ใชง้ านท่มี ีต่อผลติ ภณั ฑ์จาก ผักตบชวา....................................................................................................................196 บทท่ี 5 สรุปผลการวจิ ยั อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ...............................................................202 5.1 สรปุ ผลการวจิ ัย...........................................................................................................202 5.2 อภปิ รายผล.................................................................................................................203 5.3 ขอ้ เสนอแนะ.................…………………………………………………………………………………..205 บรรณานกุ รรม..................................................................................................................................206 ภาคผนวก ก ภาพผลติ ภณั ฑ์ต้นแบบ................................................................................................209 ภาคผนวก ข เอกสารหนงั สือขอความอนเุ คราะห์.............................................................................213 ภาคผนวก ค แบบสอบถามการพฒั นาผลติ ภัณฑ์กระถางเพาะปลกู จากผักตบชวาและแบบสอบถาม ประเมนิ ความพึงพอใจของกลมุ่ ผบู้ รโิ ภคที่มตี ่อกระถางเพาะปลูกจากผักตบชวาตาม หลกั การออกแบบผลติ ภณั ฑ์.........................................................................................220 ภาคผนวก ง เอกสารยนื ยันการตีพิมพ์ระดบั นานาชาติ.....................................................................229 ภาคผนวก ฉ เอกสารใบรบั รองผลการทดสอบปุย๋ หมกั จากผกั ตบชวา..............................................233 V

สารบญั (ตอ่ ) หนา้ ประวัตผิ ู้เขียน............................................................................................................................. ......237 VI

สารบัญตาราง ตารางท่ี หนา้ 4.1 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นใบผกั ตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 30 วินาที...........................116 4.2 แสดงผลการทดลองแปรสภาพส่วนใบผกั ตบชวาโดยใช้ระยะเวลา 1 นาที...............................117 4.3 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นใบผกั ตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 2 นาที...............................118 4.4 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นใบผกั ตบชวาโดยใช้ระยะเวลา 4 นาที...............................119 4.5 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นก้านใบผกั ตบชวาโดยใช้ระยะเวลา 30 วินาที....................120 4.6 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นกา้ นใบผักตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 1 นาที.........................121 4.7 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นกา้ นใบผกั ตบชวาโดยใช้ระยะเวลา 2 นาที.........................122 4.8 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นก้านใบผักตบชวาโดยใช้ระยะเวลา 4 นาที.........................123 4.9 แสดงผลการทดลองแปรสภาพส่วนราก / เหงา้ ผกั ตบชวาโดยใช้ระยะเวลา30วินาที................124 4.10 แสดงผลการทดลองแปรสภาพสว่ นราก / เหงา้ ผกั ตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 1 นาที...............125 4.11 แสดงผลการทดลองแปรสภาพส่วนราก / เหงา้ ผกั ตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 2 นาที...............126 4.12 แสดงผลการทดลองแปรสภาพส่วนราก / เหงา้ ผักตบชวาโดยใชร้ ะยะเวลา 4 นาที...............127 4.13 การวิเคราะหผ์ ลิตภัณฑ์ประเภทเครื่องแต่งกาย......................................................................139 4.14 การวิเคราะหผ์ ลติ ภัณฑ์ประเภทภาชนะใสอ่ าหาร...................................................................139 4.15 การวเิ คราะห์ผลิตภัณฑ์ประเภทกระดาษสา...........................................................................140 4.16 การวิเคราะห์ผลติ ภัณฑ์ประเภทจกั สาน.................................................................................140 4.17 แสดงอัตราสว่ นผสมตวั เชอื่ มประสานจากแปง้ มนั สำปะหลงั (กาวแป้งเปยี ก).........................141 4.18 ตารางการวิเคราะห์การย่อยสลายพลาสติกชนดิ โพลเี อทิลนี เทอรฟ์ ะธาเลต (Polyethylene Terephthalate : PETE) โดยใช้สารละลายอะซโี ตน (Acetone).........................................146 4.19 ตารางการวเิ คราะห์การย่อยสลายพลาสติกชนดิ โพลเี อทลิ นี ความหนาแน่นสงู (High-density Polyethylene : HDPE) โดยใชส้ ารละลายอะซโี ตน (Acetone)..........................................147 4.20 ตารางการวิเคราะห์การยอ่ ยสลายพลาสติกชนิดโพลีไวนลิ คลอไรด์ (Polyvinyl Chloride : PVC) โดยใช้สารละลายอะซีโตน (Acetone).........................................................................148 4.21 ตารางการวิเคราะหก์ ารยอ่ ยสลายพลาสตกิ ชนดิ โพลีเอทิลีนความหนาแนน่ ต่ำ (Low-density Polyethylene : LDPE) โดยใชส้ ารละลายอะซโี ตน (Acetone)............................................149 4.22 ตารางการวเิ คราะหก์ ารย่อยสลายพลาสติกชนิดโพลีโพรพิลนี (Polypropylene : PP) โดยใช้ สารละลายอะซีโตน (Acetone).............................................................................................150 4.23 ตารางการวิเคราะหก์ ารย่อยสลายพลาสติกชนดิ โพลีสไตรีน (Polystyrene : PS) โดยใช้ สารละลายอะซโี ตน(Acetone)................................................................................................151 VII

สารบญั ตาราง(ต่อ) ตารางท่ี หนา้ 4.24 ตารางการวิเคราะหก์ ารย่อยสลายพลาสตกิ ชนิดพลาสตกิ อืน่ ๆ (Other) โดยใช้สารละลายอะซี โตน (Acetone).....................................................................................................................152 4.25 ตารางการวเิ คราะห์การย่อยสลายพลาสตกิ ชนิดโพลเี อทลิ นี เทอร์ฟะธาเลต (Polyethylene Terephthalate : PETE) โดยใชน้ ำ้ มันแกส๊ โซฮอล์ 95..........................................................153 4.26 ตารางการวิเคราะห์การยอ่ ยสลายพลาสติกชนิดโพลเี อทิลีนความหนาแน่นสูง (High-density Polyethylene : HDPE) โดยใชน้ ำ้ มันแก๊สโซฮอล์ 95...........................................................154 4.27 ตารางการวิเคราะหก์ ารยอ่ ยสลายพลาสตกิ ชนิดโพลีไวนิลคลอไรด์ (Polyvinyl Chloride : PVC) โดยใชน้ ้ำมนั แกส๊ โซฮอล์ 95..........................................................................................155 4.28 ตารางการวเิ คราะห์การย่อยสลายพลาสตกิ ชนดิ โพลเี อทลิ ีนความหนาแนน่ ต่ำ (Low-density Polyethylene : LDPE) โดยใชน้ ำ้ มันแก๊สโซฮอล์ 95.............................................................156 4.29 ตารางการวเิ คราะห์การย่อยสลายพลาสตกิ ชนดิ โพลีโพรพิลนี (Polypropylene : PP) โดยใช้ นำ้ มนั แกส๊ โซฮอล์ 95...............................................................................................................157 4.30 ตารางการวเิ คราะหก์ ารย่อยสลายพลาสตกิ ชนดิ โพลีสไตรีน (Polystyrene : PS) โดยใช้นำ้ มนั แกส๊ โซฮอล์ 95....................................................................................................................... 158 4.31 ตารางการวเิ คราะห์การย่อยสลายพลาสตกิ ชนิดพลาสติกอ่นื ๆ (Other) โดยใชน้ ำ้ มันแกส๊ โซฮอล์ 95..............................................................................................................................159 4.32 แสดงอัตราสว่ นผสมผักตบชวาแบบบด..................................................................................163 4.33 แสดงอตั ราสว่ นผสมผกั ตบชวาแบบบดหมัก ผสมแกลบ.........................................................164 4.34 แสดงอตั ราสว่ นผสมผักตบชวาแบบบดหมัก ผสมมลู สัตว์.......................................................164 4.35 แสดงอัตราสว่ นผสมผักตบชวาแบบบดหมักผสมรวม.............................................................164 4.36 แสดงอตั ราส่วนผสมผกั ตบชวากบั กาวแปง้ เปยี ก (จากแปง้ มันสำปะหลัง)..............................167 4.37 แสดงอัตราส่วนผสมผักตบชวากบั กาวพลาสติกชนดิ โพลีสไตรีน (Polystyrene : PS) ที่ได้จาก สารละลายอะซีโตน (Acetone) ............................................................................................167 4.38 แสดงอัตราสว่ นผสมผกั ตบชวากบั กาวแป้งเปียก (จากแปง้ มนั สำปะหลงั )..............................170 4.39 แสดงอตั ราสว่ นผสมผกั ตบชวากบั กาวพลาสติกชนดิ โพลีสไตรนี (Polystyrene : PS) ท่ไี ด้จาก สารละลายอะซโี ตน (Acetone) ............................................................................................170 4.40 แสดงผลการวเิ คราะห์แผ่นวสั ดุทดแทนจากผกั ตบชวาโดยกระบวนการอดั รปู แบบเย็น..........172 4.41 แสดงผลการตรวจประเมนิ คุณภาพปุย๋ จากผกั ตบชวา.............................................................173 4.42 มาตรฐาน มอก. 876 (2547) ................................................................................................181 VIII

สารบญั ตาราง(ต่อ) ตารางท่ี หน้า 4.43 แสดงผลการตรวจประเมินคุณภาพแผ่นวัสดจุ ากผักตบชวา...................................................181 4.44 เกณฑ์การจดั อนั ดับท่สี ่งผลต่อการคัดเลือกผลติ ภณั ฑ์กระถางต้นไม้จากผักตบชวา................187 4.45 กระบวนการวเิ คราะห์คอลัมน์ของตารางเมตตรกิ ซ์การคัดเลอื กผลติ ภณั ฑก์ ระถางต้นไมจ้ าก ผักตบชวา........................................................................................................................ .......187 4.46 เกณฑ์การจัดอันดบั ที่ส่งผลตอ่ การคัดเลอื กผลิตภณั ฑ์กระถางตน้ ไม้จากผักตบชวา................189 4.47 กระบวนการวิเคราะห์คอลมั น์ของตารางเมตตริกซ์การคัดเลอื กผลิตภัณฑ์กระถางตน้ ไมจ้ าก ผักตบชวา...............................................................................................................................189 4.48 เกณฑ์การจัดอนั ดับท่ีส่งผลตอ่ การคัดเลอื กผลติ ภัณฑ์กระถางต้นไม้จากผักตบชวา................191 4.49 กระบวนการวเิ คราะห์คอลมั น์ของตารางเมตตริกซ์การคัดเลือกผลติ ภณั ฑ์กระถางตน้ ไมจ้ าก ผกั ตบชวา...............................................................................................................................192 4.50 เกณฑ์การจัดอันดับที่ส่งผลตอ่ การคัดเลอื กผลติ ภณั ฑ์กระถางต้นไมจ้ ากผักตบชวา................194 4.51 กระบวนการวิเคราะห์คอลัมน์ของตารางเมตตริกซ์การคัดเลอื กผลิตภณั ฑก์ ระถางต้นไมจ้ าก ผักตบชวา............................................................................................................................. ..194 4.52 การวิเคราะห์การจดั ลำดบั ทางเลือกเพ่ือการพิจารณาน้ำหนกั ความสำคัญของแต่ละทางเลือก ............................................................................................................................. ..................195 4.53 จำนวนและร้อยละของผูต้ อบแบบสอบถาม...........................................................................197 4.54 คา่ เฉลยี่ และค่าสว่ นเบ่ียงเบนมาตรฐานเก่ยี วกับความพอพงึ ใจของกลมุ่ ผู้ใชง้ านทมี่ ีตอ่ ผลิตภณั ฑ์ จากผกั ตบชวาในด้านหน้าที่ใช้สอย.......................................................................................198 4.55 ค่าเฉลี่ยและค่าสว่ นเบ่ียงเบนมาตรฐานเกีย่ วกับความพอพงึ ใจของกลมุ่ ผูใ้ ชง้ านที่มีตอ่ ผลิตภณั ฑ์ จากผกั ตบชวาในด้านความปลอดภยั ....................................................................................198 4.56 คา่ เฉลีย่ และค่าสว่ นเบี่ยงเบนมาตรฐานเกย่ี วกับความพอพึงใจของกลมุ่ ผู้ใชง้ านท่มี ีตอ่ ผลติ ภณั ฑ์ จากผกั ตบชวาในดา้ นความสวยงามน่าใช้.............................................................................199 4.57 คา่ เฉลีย่ และคา่ ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเกย่ี วกับความพอพงึ ใจของกลมุ่ ผู้ใช้งานท่ีมีต่อผลิตภณั ฑ์ จากผักตบชวา ในด้านความแขง็ แรง.....................................................................................199 4.58 ค่าเฉลี่ยและค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเก่ยี วกับความพอพึงใจของกลุ่มผูใ้ ช้งานท่มี ีต่อผลติ ภณั ฑ์ จากผักตบชวา ในด้านราคา..................................................................................................200 4.59 การเปรียบเทยี บความพงึ พอใจความพอพึงใจของกล่มุ ผใู้ ช้งานที่มตี ่อผลติ ภณั ฑจ์ ากผกั ตบชวา ทง้ั 5 ดา้ น...............................................................................................................................200 4.60 แสดงผลการวิเคราะห์การเปรียบเทียบผลติ ภัณฑก์ ระถางใหม่และเก่า...................................201 IX

สารบญั ตาราง(ต่อ) ตารางท่ี หนา้ 4.61 แสดงผลการวเิ คราะห์การเปรยี บเทียบผลติ ภณั ฑ์กระถางแบบใหมแ่ ละแบบเกา่ ....................201 X

สารบญั ภาพ ภาพท่ี หนา้ 2.1 ผักตบชวา...................................................................................................................................17 2.2 ลักษณะทางกายภาพของผักตบชวา............................................................................................18 2.3 ใบผกั ตบชวา...............................................................................................................................18 2.4 ดอกผักตบชวา............................................................................................................................19 2.5 ผลผกั ตบชวา...............................................................................................................................19 4.1 กระบวนการศึกษาสว่ นประกอบของผักตบชวา........................................................................108 4.2 กระบวนการศึกษาส่วนประกอบของผักตบชวา........................................................................109 4.3 กระบวนการศึกษาสว่ นประกอบของผักตบชวา........................................................................110 4.4 วิเคราะหก์ ารเจริญเติบโตของผักตบชวา...................................................................................111 4.5 วเิ คราะห์สภาพแวดล้อมทม่ี ผี ลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของผักชวา..................................................113 4.6 การลงพ้ืนที่เพื่อเก็บตัวอย่างผักตบชวา.....................................................................................113 4.7 กระบวนการแปรสภาพดว้ ยการหัน่ ..........................................................................................114 4.8 การตากแห้งตัวอย่างผักตบชวา................................................................................................114 4.9 กระบวนการแปรสภาพดว้ ยการป่นั ..........................................................................................115 4.10 การตากแหง้ ตวั อย่างผักตบชวา..............................................................................................128 4.11 กระบวนการใช้ประโยชน์ดว้ ยการจกั สาน...............................................................................129 4.12 กระบวนการแปรสภาพด้วยการป่ัน........................................................................................130 4.13 ผลิตภณั ฑจ์ ากผกั ตบชวา........................................................................................................134 4.14 แนวคดิ ประยุกตใ์ ชป้ ระโยนช์..................................................................................................135 4.15 การลงพ้นื ทเี่ พ่ือเก็บรวบรวมขอ้ มลู .........................................................................................135 4.16 การลงพน้ื ที่เพ่ือเก็บรวบรวมข้อมลู .........................................................................................136 4.17 การลงพน้ื ท่เี พื่อเกบ็ รวบรวมขอ้ มูล.........................................................................................137 4.18 การทดลองกาวแป้งเปียก.......................................................................................................142 4.19 ขนั้ ตอนและวิธีการดำเนนิ การขั้นที่ 1 ....................................................................................143 4.20 ขั้นตอนและวิธกี ารดำเนนิ การข้ันที่ 2 ....................................................................................144 4.21 ข้ันตอนและวิธกี ารดำเนนิ การข้นั ท่ี 3 ....................................................................................144 4.22 ขั้นตอนและวิธกี ารดำเนินการขั้นที่ 4 ....................................................................................145 4.23 ตัวอยา่ งสารละลายอะซีโตน (Acetone)................................................................................160 4.24 ผักตบชวาบดแหง้ ...................................................................................................................162 XI

สารบัญภาพ(ตอ่ ) ภาพท่ี หนา้ 4.25 การนำผักตบชวาบดแหง้ มาช่งั น้ำหนกั ด้วยตราชัง่ ดิจิตอล......................................................165 4.26 การตวงหวั เชอื้ จุลนิ ทรีย์ (EM)................................................................................................165 4.27 กระบวนการหมกั ปุ๋ย..............................................................................................................166 4.28 กระบวนการเตรียมวสั ดุ..........................................................................................................167 4.29 กระบวนอัดลงแม่พิมพ์............................................................................................................168 4.30 การตากวสั ดุ...........................................................................................................................168 4.31 กระถางต้นไมจ้ ากผักตบชวา...................................................................................................169 4.32 การเตรยี มวัสดุ........................................................................................................................170 4.33 กระบวนการอกั วัสดลุ งแมพ่ ิมพ์..............................................................................................171 4.34 แผน่ วสั ดุจากผกั ตบชวา..........................................................................................................171 4.35 เครื่องมือที่ใชใ้ นการวดั คา่ ความหนา 3 จดุ .............................................................................174 4.36 เคร่ืองมือทว่ี ัดคา่ ความกว้างความยาวของแผ่นวสั ดุ................................................................175 4.37 เครื่องช่ังน้ำหนักดจิ ิตอล.........................................................................................................175 4.38 การทดสอบการพองตวั ทางความหนา 1 ชั่วโมง.....................................................................176 4.39 การทดสอบการพองตวั ทางความหนา 24 ชว่ั โมง...................................................................176 4.40 การทดสอบแผ่นวสั ดุตัวอยา่ งกบั เครื่องเอนกประสงค์(TENSILE)...........................................177 4.41 เครือ่ งมือท่ีใชใ้ นการวัดคา่ ความหนา 3 จดุ .............................................................................178 4.42 เครอ่ื งมือที่ใชใ้ นการวัดค่าความกวา้ งความยาวของแผน่ วัสดุ..................................................178 4.43 การชง่ั นำ้ หนักแทง่ กาวรอ้ น....................................................................................................179 4.44 แทน่ โลหะและการทำละลายกาว............................................................................................179 4.45 หลงั จากตดิ แท่นโลหะเข้ากับแผน่ วัสดตุ ัวอย่าง.......................................................................180 4.46 การทดสอบความตา้ นทานแรงดงึ ตั้งฉากกับผวิ หนา้ ...............................................................180 4.47 CONCEPT DESIGN...............................................................................................................183 4.48 IDEA SKETCH.......................................................................................................................184 4.49 IDEA DEVELOPMANT..........................................................................................................186 4.50 SKETCH DESIGN 1 ............................................................................................................188 4.51 SKETCH DESIGN 2 ............................................................................................................191 4.52 SKETCH DESIGN 3 ............................................................................................................193 XII

1 บทท่ี 1 บทนำ 1.1 ความเปน็ มาและความสำคญั ของปญั หาการวิจยั ในปัจจุบันโลกมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างมากมาย ท้ังทางด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง การปกครอง และวิถีชีวิตการเป็นอยู่ของประชากรโลกท่ีในอนาคตอันใกล้จะมีจำนวนปริมาณที่ลด น้อยอัตราการเกิดของมนุษย์จะน้อยลง แต่ประชากรในวัยชลาจะเพิ่มากข้ึน ซ่ึงในยุคน้ีมีการพัฒนา เจริญก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง มีมนุษย์ความต้องการตอบสนองในตนเองท่ีมากขึ้นถึง ในขณะท่ี สภาพแวดล้อมมมีการเส่ือมถอยลงตามกาลเวลา ดา้ นเทคโนโลยีมีความก้าวหน้าเป็นอย่างมากเพราะ มนุษย์เรียนรู้จักการใช้สมองกล หุ่นยนต์ เข้ามามีส่วนรว่ มให้การทำงาน การดำรงชีพ การแก้ไขปัญหา ต่าง ๆ อย่างแพร่หลายซึ่งในขณะเดียวกันนั้น เทคโนโลยีก็เป็นปัจจัยหนึ่งของสาเหตุที่ทำให้สภาวะ แวดล้อมทางธรรมชาติลดน้อยลงและเส่ือมถอยเช่นกัน ตัวอย่างการใช้เทคโนโลยียานยนต์ที่ช่วย อำนวยความสะดวกในการเดินทาง การขนส่ง ท้ังทางบก ทางน้ำ และทางอากาศ ก่อประโยชน์ให้ สังคมมนุษยอ์ ย่างมากมาย แต่ก็ทำให้เกิดการส้นิ เปลืองพลังงานการเสื่อมโทรมของส่ิงแวดลอ้ มตามมา ทางด้านการแพทย์ การรักษา เนื่องด้วยในอนาคตมนุษย์ในวัยชลาจะมีปริมาณท่ีเพ่ิมขึ้นมาก ด้าน การแพทย์จึงต้องเพิ่มศักยภาพให้ตัวเองท้ังวิธีการรักษา การเยียวยา การสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ ๆ มาทดแทนเพอ่ื เพิ่มเติมใหม้ นุษย์สามารถดำรงอยู่ได้นน่ั เอง จากสภาพการเจริญเติบโตในทางสังคม เศรษฐกิจ การเมืองการปกครองและความก้าวหน้า ทางเทคโนโลยีกับวิถีชีวิตการเป็นอยู่ของคนไทยในยุคปัจจุบัน พบว่ากลุ่มประชากรมากมายมีความ ต้องการต่อส่ิงทจี่ ะตอบสนองความต้องการของตนเองอย่างต่อเน่ือง ซึ่งส่ิงที่จะสามารถตอบสนองต่อ ความต้องการได้ดีน่ัน อาจมาในรูปแบบของวัตถุท่ีมีมูลค้า มีความแปลกใหม่ มีรูปแบบที่แสดงถึง ความคิดสร้างสรรค์ไดอ้ ย่างชัดเจนตอ่ กลุ่มตลาด แต่เน่ืองด้วยทรพั ยากรท่ีมีอยู่ในปจั จบุ นั ยิ่งใช้ก็ยง่ิ จะ ลดน้อยลงและบางชนิดอาจหมดในอนาคต ดังน้ันทางภาครัฐบาลและเอกชนจึงมีนโยบายเพิ่มเติม ศักยภาพทางด้านวสั ดุทดแทนให้มากขึน้ มีการศึกษาและค้นควา้ โดยใช้กระบวนการทางการวิจัยเพื่อ ดำเนินการพัฒนาวสั ดุใหม่ท่ีสามารถนำมาทดแทนวัสดุเก่าที่กำลังจะหมดไปในอนาคต เพราะวัสดุถือ ได้ว่าเป็นส่วนสำคัญหรือหัวใจหลักแห่งกระบวนการผลิตส่ิงต่าง ๆ ในทุกวันนี้ วัสดุคือกลไกในการ ขับเคลื่อนท้ังในและนอกระบบอุตสาหกรรมที่จะสามารถส่งผลต่อการดำเนินชีวิตอย่างคุณภาพ เกิด ความม่ันคงในวิถีทางการดำเนินกิจการด้านต่าง ๆ เกิดความมั่งคั่งในเชิงการค้าการหมุนเวียนมีอัตรา การแลกเปลี่ยนสินค้าทางเศรษฐกิจทง้ั ในและต่างประเทศ เกิดความยง่ั ยืนทางสภาพสงั คมวิถีชวี ิตของ

2 ประชาชนในสังคมที่มิใช่เพียงในเมืองหลวงแต่จะต้องมีความสมดุลย์และสมบูรณ์ลงไปถึงกลุ่ม เกษตรกรและชาวบ้านท่ัวประเทศ ปัจจุบันผักตบชวาถือได้วา่ เป็นทั้งพืชที่ก่อปัญหาให้กับกลุม่ เกษตรกร มากมายหลายด้านไม่ ว่าจะเป็นในด้านชลประทาน ด้านไฟฟ้าพลังน้ำ ด้านกสิกรรม ด้านประมง ด้านคมนาคมทางน้ำ ด้าน ท่องเท่ียว ด้านเศรษฐกิจและสังคม ด้านสาธารณสุข เป็นต้น ซ่ึงในแต่ละพ้ืนที่จะพบปัญหาท่ีแตกต่าง กนั และดว้ ยเหตุน้ที ้ังภาครฐั บาลและภาคเอกชนรวมถงึ หน่วยงานต่าง ๆ ท่เี ก่ยี วข้องจงึ ร่วมกันกำหนด แนวทางนโยบายและวางแผนกำหนดทิศทางเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว ซึ่งในปัจจุบันน้ีมีวิธีการ มากมายในการกำจัดผักตบชวา เช่น การกำจัดด้วยสารเคมีกำจัดวัชพืช การกำจัดโดยวิธีกลหมายถึง การใช้แรงคน แรงสัตว์ เคร่ืองมือ หรือเคร่ืองจักรต่าง ๆ ในการถก ลาก ดึง ตัก หรือยกผักตบชวาขึ้น จากแหล่งน้ำ การกำจัดทางชีววิธีหมายถึงการใช้สิ่งมีชีวิต อย่างแมลง โรคพืช ศัตรูอื่นที่เข้ามากัดกิน หรือทำลายวัชพืชให้หมดสิ้นไป หรือการปล่อยเช้ือรา แบคทีเรียที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมแต่มีผลใน การกัดกินและย่อยสลายผักตบชวา และการกำจัดโดยการนำมาใช้ประโยชน์สร้างผลิตภัณฑ์เพ่ือ เพมิ่ พนู มูลคา่ สรา้ งรายได้ใหแ้ ก่กลุม่ ชุมชนในท้องถน่ิ ตา่ ง ๆ เปน็ ตน้ ซึง่ ในปัจจุบันมีการนำผักตบชวามาใช้ประโยชน์หรือแปรรปู สร้างผลิตภัณฑ์เพื่อสร้างรายได้ ใหแ้ ก่กลุ่มชุมชน องค์กรตา่ ง ๆ อยา่ งแพร่ และเมื่อพิจารณาถึงความกา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยที จ่ี ะเข้ามา มีบทบาทมากขึ้นในอนาคต การนำผักตบชวามาพัฒนาต่อยอดในเชิงของเศรษฐกิจยิ่งมีความสำคัญ อย่างมาก เน่ืองด้วยจำนวนท่ีมีมากและเป็นวัชพืชที่สามารถเจริญเติบโตได้เองตามธรรมชาติในหลาย พื้นท่ี จึงทำให้โอกาสในการนำมาใช้ประโยชน์เป็นแนวทางที่ดีกว่าการถูกกำจัดไปโดยที่ไม่เกิด ประโยชน์ใด ๆ ตามมา ยกเว้นในบางพื้นท่ีที่อาจมีจำนวนปริมาณมากจนเกินไปวิธีการกำจัดให้สูญ สลายไปอาจไดผ้ ลท่ีดีมากกว่า จากประเด็นดังกล่าวจึงเป็นแนวทางใน “การศึกษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชน์ จากผักตบชวาเพ่ือออกแบบผลิตภัณฑ์” โดยผู้วิจัยมีแนวคิดในลักษณะเป็นศึกษาและพัฒนา กระบวนการเพ่ือเปรียบเทียบการใช้ประโยชน์และเป็นการเพ่ิมทางเลือกในการใช้ประโยชน์จาก ผักตบชวา ซึ่งจะการดำเนินการวิจัยที่เป็นไปในรูปแบบของการศึกษาและพัฒนา ต่อยอด การใช้ ประโยชน์จากผักตบชวาเพื่อให้สามารถเข้าถึงศักยภาพทางด้านวัสดุประเภทผกั ตบชวาได้อย่างแท้จริง โดยจะเป็นการผสมผสานศาสตร์องค์ความรู้ หลักการทางวทิ ยาศาสตร์ ผนวกเขา้ กับหลักการด้านการ ออกแบบผลิตภัณฑ์ ผ่านการพัฒนากระบวนการด้านต่าง ๆ จนเป็นผลิตภัณฑท์ ่ีมีคุณภาพ ท้ังนี้ยังถือ ได้ว่าเป็นการเพม่ิ มลู ค้าใหแ้ ก่ผักตบชวาในมิติของวัสดุทางเลอื กใหม่

3 1.2 วัตถปุ ระสงค์ของการวจิ ัย 1.2.1 เพื่อศึกษาและพฒั นากระบวนการใชป้ ระโยชนจ์ ากผักตบชวา 1.2.2 เพ่ือทดสอบคุณสมบตั ิทางกายภาพของปุ๋ยและแผ่นวสั ดุทดแทนจากผักตบชวา 1.2.3 เพือ่ ออกแบบผลิตภณั ฑจ์ ากผักตบชวา 1.2.4 เพื่อประเมนิ ความพอพึงใจของกลมุ่ ผ้ใู ชง้ านที่มีต่อผลติ ภัณฑจ์ ากผักตบชวา 1.3 กรอบแนวความคิดในการวิจยั วตั ถุประสงค์ท่ี 1 เพื่อศึกษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชนจ์ ากผักตบชวา โดยผู้วิจัยจึง ได้เลือกกรอบแนวคิดของ ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม เพ่ือศึกษาข้อมูลด้านลักษณะทางกายภาพและ ข้อมลู พื้นฐานเกี่ยวกบั ผักตบชวา ซึ่งเรื่องทที่ ำการศกึ ษามดี ังนี้ 1. ลกั ษณะของผกั ตบชวา : สำหรับการศึกษาลักษณะของผกั ตบชวาในกระบวนการวจิ ัย จะ เปน็ การศึกษาขอ้ มูลเกีย่ วกบั ลกั ษณะทางกายของผกั ตบชวา เช่น ราก/เหง้า ลำต้น ใบ ดอก เมล็ด/ ผล เป็นต้น และทำการศึกษาในด้านการเจริญเติบโต ด้านการขยายพันธ์ุของผักตบชวา เพ่ือทำการ เกบ็ รวบรวม และนำไปวเิ คราะหใ์ นลำดบั ต่อไป 2. สรรพคุณของผักตบชวา : ในด้านสรรพคุณของผักตบชวา เป็นศึกษาเพ่ือเก็บรวบรวม ข้อมูลในเชงิ ของสรรพคุณหรือคณุ สมบตั ิทางยาท่ีผักตบชวาสามารถใช้เปน็ ยาแกพ้ ิษในร่างกาย ช่วยขับ ลม ใช้ตำพอกแกแ้ ผลอกั เสบและช่วยระบายความร้อนในร่างกายได้ 3. ประโยชน์ของผักตบชวา : สำหรับการศึกษาในด้านประโยชน์ของผักตบชวาน้ัน เป็น การศึกษาข้อมูลเพ่ือเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับประโยชน์ของผกั ตบชวาท่ีก่อให้เกดิ ผลดตี ่อส่ิงแวดลอ้ ม ต่อมนุษย์และเป็นประโยชน์ที่ดีต่อส่ิงต่าง ๆ โดยผู้วิจัยจะดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลจากการลง สำรวจพ้นื ทีแ่ ละจากเอกสารข้อมูลการบันทึกต่าง ๆ แล้วดำเนนิ การวิเคราะหข์ ้อมลู 4. ปัญหาที่เกิดจากผักตบชวา : สำหรับด้านปัญหาที่เกิดจากผักตบชวา เป็นศึกษาเพ่ือเก็บ รวบรวมข้อมูลประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นจากผักตบชวา ปัญหาท่ีมีผลต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์ ปัญหาท่ีส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมหากมีจำนวนมากเกินไป ปัญหาท่ีเป็นปัจจัยส่งผลต่อระบบ ชลประทาน ตัวอย่างเช่นปัญหาเศรษฐกิจและสังคมกล่าวคือเม่ือการพัฒนาแหล่งน้ำไม่ได้ผลเต็มตาม เปา้ หมาย การเพาะปลูกซง่ึ ตอ้ งอาศัยนำ้ ก็ยอ่ มจะได้ผลผลิตนอ้ ยลงกว่าทคี่ วรจะเป็น ทำให้รายได้ลดลง ซ่ึงเป็นปัญหาสำคัญอย่างยิ่งที่จะทำให้แผนพัฒนาประเทศไม่ได้ผลตามที่มุ่งหมาย โดยผู้วิจัยจะ ดำเนินการเก็บรวบรวมขอ้ มลู จากการลงสำรวจพ้นื ท่ีจริงเพือ่ เก็บภาพนง่ิ แล้วทำการบนั ทึก

4 5. การกำจัดผักตบชวา : ในข้ันของการกำจัดผักตบชวา เป็นการศึกษาข้อมลู ในลักษณะท่ี เป็นแนวทางในการกำจัดผักตบชวาเมื่อมีจำนวนมากเกิน และส่งผลเสียต่อสภาพแวดล้อม ท้ังน้ีเพ่ือ เปน็ ศึกษาแนวทางวธิ กี ารแกไ้ ขปัญหาทม่ี ีมาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน 6. การป้องกันการแพร่ระบาดของผักตบชวา : สำหรับการป้องกันการแพร่ระบาดของ ผักตบชวา เป็นการศึกษาข้อมูลในเชิงของการค้นหาวิธีการที่สามารถป้องการเจริญเติบโตหรือการ แพร่ระบาดของผกั ตบชวาได้อยา่ งมีประสิทธิภาพ จากนั้นผู้วิจัยดำเนินการศึกษาข้อมูลเก่ียวกับเร่ืองการพัฒนากระบวนการใช้ประโยชน์จาก ผักตบชวา โดยดำเนินการทดลองกระบวนการใช้ประโยชน์ ซ่ึงผวู้ ิจัยมกี รอบแนวคิดในศกึ ษามดี ังน้ี 1. เพื่อศึกษากระบวนการผลิตกระถางเพาะปลูกจากผกั ตบชวา โดยเรือ่ งทผ่ี ู้วิจยั ทำการ ศกึ ษามดี ังนี้ 1.1 อัตราส่วนผสมวัสดุ : ผู้วิจัยดำเนินการศึกษาในด้านของอัตราส่วนผสมวัสดุที่จะ นำไปสู่ขั้นของการศึกษากระบวนการผลิตกระถางเพาะปลูก จะเป็นไปลักษณะของการศึกษาเพ่ือ ค้นคว้าข้อมูล สำหรับการวิเคราะห์หาอัตราส่วนผสมที่เหมาะสมแก่กระบวนการผลิตกระถาง เพาะปลูกต้นไม้ 1.2 กรรมวิธีการผลิต : สำหรับการศึกษาข้อมูลด้านกระบวนการกรรมวิธีการผลิต จะ เป็นไปในลักษณะของการศึกษาค้นคว้าข้อมูลในทางกระบวนการผลิต เพื่อให้สามารถนำข้อมูลท่ีได้มา ใชใ้ นการวเิ คราะหแ์ ละสามารถคดิ คน้ กระบวนการใชป้ ระโยชน์ที่เหมาะสมสำหรบั การเพาะปลูกตน้ ไม้ 1.3 ระยะเวลา : ดำเนินการทดลองเพาะปลูกต้นไม้แล้วทำการสังเกตเพ่ือวิเคราะห์ ลักษณะการเจริญเติบโตของต้นไม้ โดยมีขอบเขตระยะเวลาในการเจริญเติบโตในกระถางเพาะปลูก จากผกั ตบชวานานเทา่ ใด 2. เพอื่ ศึกษากระบวนการอดั แผ่นวสั ดุทดแทนจากผักตบชวาโดยเรอ่ื งท่ีผู้วิจยั ทำการ ศึกษามี ดงั น้ี 2.1 อัตราส่วนผสมวัสดุ : ในด้านของอัตราสว่ นผสมวสั ดใุ นข้ันของการศกึ ษา กระบวนการผลิตแผ่นวัสดุจากผักตบชวา จะเป็นไปลักษณะของการศึกษาเพ่ือค้นคว้าข้อมูล สำหรับ การวิเคราะห์หาอตั ราสว่ นผสมท่เี หมาะแก่กระบวนการผลิตแผ่นวัสดจุ ากผักตบชวา 2.2 กรรมวิธีการผลิต : ดำเนนิ การศึกษาในเรื่องของการเตรยี มวัสดุและกรรมวิธีในการ ผลิต การออกแบบเตรยี มแม่พมิ พ์สำหรับการอดั ประสานวัสดุ การออกแบบ วตั ถุประสงค์ท่ี 2 เพื่อทดสอบคุณสมบัติทางกายภาพ ผู้วิจัยดำเนินการศึกษาและการวาง แผนการดำเนินการทดสอบคุณสมบัตวิ สั ดุ ดงั นี้ เพื่อทดสอบคุณสมบัติทางกายภาพ ซึ่งผู้วิจัยมีการใช้แนวคิดประกอบการวิจยั โดยจำหน่าย แบ่งเป็นรายการทดสอบคุณสมบัติค่า N P K อ้างอิงตามเกณฑ์ค่ามาตรฐานกรมวิชาการเกษตรและ การทดสอบคุณสมบัติแผ่นวัสดุจากผักตบชวา อ้างอิงตามเกณฑ์ค่ามาตรฐานมอก. 876 (2547) ประกอบดว้ ย

5 1. เพ่ือศึกษากระบวนการผลิตกระถางเพาะปลูกจากผักตบชวา อ้างอิงตามเกณฑ์ค่า มาตรฐานกรมวิชาการเกษตร ไดแ้ ก่ 1.1 คา่ ไนโตรเจน (total N) ไมน่ อยกวา ๑.๐ เปอรเซ็นต โดยน้ำหนกั 1.2 คา่ ฟอสฟอรสั (total P2O5) ไมน่ อยกวา ๐.๕ เปอรเซ็นต โดยน้ำหนัก 1.3 ค่าโพแทสเซยี ม (total K2O) ไม่นอยกวา ๐.๕ เปอรเซน็ ต โดยน้ำหนัก 2. เพื่อศึกษากระบวนการผลิตแผ่นวัสดุทดแทนจากผักตบชวา อ้างอิงตามเกณฑ์ค่า มาตรฐานมอก. 876 (2547) ได้แก่ 2.1 คา่ ความหนาแนน่ 2.2 คา่ ความชนื่ 2.3 การพองตวั ทางความหนา 2.4 ความตา้ นทานแรงดดั โค้งงอ 2.5 มอดลุ ัสยืดหยนุ่ 2.6 ความตา้ นทานแรงดึงต้งั ฉากกับผิวหนา้ วตั ถปุ ระสงค์ที่ 3 เพอื่ ออกแบบผลติ ภัณฑจ์ ากผกั ตบชวา ผู้วิจัยมีการใชแ้ นวคดิ ประกอบการ ดำเนินการวจิ ัย เพ่ือออกแบบผู้วิจยั จึงได้ประยุกต์ใช้แนวคิดประกอบการวิจัยโดยใช้หลักการออกแบบ ผลิตภัณฑ์ โดยนำกรอบแนวคิดของ รองศาสตราจารย์สถาพร ดีบุญมี ณ ชุมแพ ซึ่งเรื่องท่ี ทำการศกึ ษามีดังน้ี หลกั การออกแบบผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรม 1. หน้าที่ใชส้ อย (Function) คอื ตอ้ งออกแบบผลติ ภัณฑใ์ ห้มหี นา้ ท่ใี ชส้ อยถูกต้องตาม ความเป็นจริง นกั ออกแบบจะต้องมีจดุ ประสงค์อย่างชดั เจทว่ี ามจะนำมาใช้ประโยชน์และสนองความ ต้องการของผู้ใช้ให้มากท่สี ุด 2. ความปลอดภยั (Safaty) นกั ออกแบบตอ้ งเข้าใจในงานที่ออกแบบอย่างแทจ้ ริงมีการ ศึกษาข้อมูล มีการทดสอบ มีการประเมินผล และมีการแก้ปัญหาก่อนท่ีจะผลิตงานสู่ตลาด เพ่ือให้ เกิดความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ เช่น วัสดุท่ีใช้ผลิตน้ันเกิดสารพิษหรือไม่ ผลิตภัณฑ์ต้องไม่มีส่วนท่ีแหลม คมมากเกนิ ไป ซ่งึ จะกอ่ ให้เกดิ อนั ตรายต่อผู้ใช้ 3. ความสวยงามนา่ ใช้ (Aestheics or Sales Appeal) หมายถงึ การออกแบบผลิตภณั ฑ์ ให้มีรูปร่างขนาดสีสันสวยงาม น่าใช้ ชวนซื้อ นอกจากน้ีควรจะช่วยยกระดับเก่ียวกับรสนิยมแก่ ผู้บริโภคให้ดีข้ึน โดยผู้ออกแบบต้องมีความเข้าใจความต้องการของการตลาดที่แท้จริงด้วยแบบที่ สวยงามย่อมดึงดูดลูกค้าได้เป็นอย่างมากแบบที่ออกไม่ควรหนาและบอบบางมากจนเกินไป การ ออกแบบผลิตภัณฑ์ต้องสามารถสนองความต้องการได้พร้อมท้ังรูปแบบ สไตล์ รูปทรงที่มีลักษณะ เป็นของตัวเอง รูปร่างที่บ่งบอกถึงการใช้งานว่าเหมาะกับงานประเภทใด แนวคิดเกี่ยวกับการ ผสมผสานรูปแบบประโยชน์ใช้สอยและวัสดุคือพื้นฐานของการออกแบบ แต่ท้ังน้ีและท้ังนั้นก็ขึ้นอยู่ กับสภาพแวดลอ้ ม วฒั นธรรม และรสนยิ มของแตบ่ คุ คลด้วย

6 4. ความแข็งแรง (Construction) คือความแข็งแรงของผลิตภัณฑ์ นักออกแบบต้องศึกษา ชนิดของวตั ถุดิบ คุณภาพ คุณลักษณะพิเศษของวัตถุดิบในแตล่ ะชนิดก่อนนำไปใช้การออกแบบควร แข็งแรงจะขึน้ อย่กู บั กาว ชนิดของเดอื ย ขนาดรูทเี่ จาะ คววามชนื้ ของเนือ้ ไม้ และชนิดของไม้ 5. ราคา (Cost) หมายถึง จำนวนเงินที่ผู้ซื้อจ่ายสำหรับสินค้า โดยราคาจะถูกกำหนดจาก มูลค่าของสินค้าน้ัน ถ้าผู้ซื้อและผู้ขายกำหนดมูลค่าของสินค้าใกล้เคียงกัน การซ้ือขายก็จะเกิดขึ้น ราคาจึงเป็นตัวกลางทท่ี ำใหเ้ กิดการเปล่ยี นแปลงความเป็นเจ้าของสินค้า วัตถุประสงค์ที่ 4 เพ่ือประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใช้งานที่มีต่อผลิตภัณฑ์จาก ผักตบชวาโดยผู้วิจัยเลือกใช้กรอบแนวคิด ที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดองค์ประกอบของการออกแบบ ผลิตภัณฑ์ท่ีมีคุณภาพ ดังนั้นงานออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ดีมีคุณภาพจึงต้องคำนึงถึงปัจจัยและพิจารณา ตามหลกั การออกแบบผลิตภณั ฑ์อตุ สาหกรรม ดังตอ่ ไปนี้ 1. ความพอพึงใจดา้ นหนา้ ที่ใช้สอย (Function) 2. ความพอพงึ ใจดา้ นความปลอดภัย (Safaty) 3. ความพอพงึ ใจด้านความสวยงามน่าใช้ (Aestheics or Sales Appeal) 4. ความพอพงึ ใจดา้ นความแขง็ แรง (Construction) 5. ความพอพงึ ใจดา้ นราคา (Cost) 1.4 ขอบเขตของการวิจยั วัตถปุ ระสงค์ที่ 1 เพ่ือศกึ ษาและพัฒนากระบวนการใชป้ ระโยชน์จากผกั ตบชวา โดยผู้วจิ ยั มี แนวคดิ เละขอบเขตของการวิจยั ดงั นี้ 1. ประชากรและกลุ่มตวั อยา่ ง ประชากร คือ ผู้เชี่ยวชาญด้านผักตบชวา ในพ้ืนท่ีเขตกรุงเทพฯ โดยใช้การคัดเลือกจาก กลมุ่ ผ้ทู มี่ ีความรู้และความเชีย่ วชาญเฉพาะทางด้านผักตบชวา กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้เชี่ยวชาญในพ้ืนที่เขตกรุงเทพฯ จำนวน 3 ท่าน โดยใช้การคัดเลือก จากกลุ่มผู้ที่มีความรู้และความเช่ียวชาญเฉพาะทางด้านผักตอบชวา (คัดเลือกลุ่มตัวอย่างแบบ เจาะจง) ได้แก่ 1.1 ศ.ดร.วทิ ย์ เท่ียงบรู ณธรรม เจา้ ของลิขสิทธิ์พจนานกุ รมไทย 1.2 นางศภุ ฤกษ์ ดวงขวัญ นักวิชาการสง่ิ แวดลอ้ มชำนาญการ สำนกั งานสงิ่ แวดล้อม ภาคท่ี 6 1.3 ดร.อารม์ อนั อาตม์งาม จากภาควิชาวทิ ยาศาสตร์ คณะศลิ ปะศาสตร์และ วทิ ยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ 2. ข้อมูลปฐมภูมิ คือ การลงพ้ืนที่เพ่ือเก็บรวบรวมและศึกษาลักษณะทางกายภาพของ ผกั ตบชวา ในเขตเขตลาดกระบงั จงั หวัดกรุงเทพมหานคร โดยเก็บข้อมลู ดังนี้

7 2.1 ลักษณะทางกายภาพของผกั ตบชวา 2.2 การเจรญิ เตบิ โต 2.3 ปญั หาและผลกระทบทเ่ี กดิ จากผักตบชวา 2.4 แนวทางการกำจดั หรือวิธีในการแก้ไขปัญหา 3. ข้อมูลทุติยภูมิ คือ ทำการศึกษา ค้นคว้าข้อมูลทีม่ คี วามเกี่ยวข้องกับผกั ตบชวาโดยศึกษา ตามกรอบแนวคิดของ ดร.วทิ ย์ เทีย่ งบูรณธรรม ซง่ึ เรือ่ งที่ทำการศึกษามีดังน้ี 3.1 ลักษณะของผักตบชวา 3.2 สรรพคุณของผกั ตบชวา 3.3 ประโยชนข์ องผักตบชวา 3.4 ปญั หาทีเ่ กดิ จากผกั ตบชวา 3.5 การกำจดั ผักตบชวา 3.6 การปอ้ งกันการแพรร่ ะบาดของผกั ตบชวา 4. เคร่ืองมือการวิจัย คือ การสังเกตและจดบันทึก เป็นลักษณะการสังเกตและจดบันทึก เพ่ือดำเนินการวิเคราะห์และสรุปผลลักษณะทางกายภาพ รวมถึงองค์ประกอบของผักตบชวาที่ ทำการศกึ ษา โดยจดั ใหม้ รี ูปแบบของการวาดภาพประกอบและเขียนสรุปผลข้อมลู 5. การวเิ คราะหข์ ้อมลู คอื ขอ้ มูลเชิงคณุ ภาพ โดยมลี ักษณะการวเิ คราะห์ขอ้ มูลเชงิ คุณภาพ ตามหลักและทฤษฎีการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้าในการวิจัยเชิงคุณภาพตามแนวคิดของ อรุณี อ่อนสวัสดิ์ (2551, หน้า 282) ท่ีว่าด้วยการตรวจสอบข้อมูลก่อนการวิเคราะห์ โดยจะต้องตรวจสอบ ขอ้ มูลในขณะท่ีเก็บข้อมลู อยู่ในภาคสนาม และเม่ืออกจากภาคสนามก็ต้องมีการตรวจสอบอกี คร้ัง เพ่ือ พิจารณาว่าข้อมูลที่ได้น้ันเพียงพอท่ีจะตอบคำถามวิจัยได้หรือไม่ และข้อมูลท่ีได้มีความถูกต้อง น่าเชื่อถือเพียงไร การตรวจสอบข้อมูลในการวิจัยเชิงคุณภาพนิยมใช้วิธีการตรวจสอบแบบสามเส้า (Triangulation Method) ซ่ึงกระทำได้ 3 ลกั ษณะ ไดแ้ ก่ 5.1 การตรวจสอบขอ้ มลู สามเส้าด้านขอ้ มลู 5.2 การตรวจสอบข้อมลู สามเส้าดา้ นผวู้ ิจัย 5.3 การตรวจสอบข้อมูลสามเส้าด้านวิธีการ 6. ตวั แปรทศ่ี ึกษา คือ ลกั ษณะทางกายภาพของผกั ตบชวา วัตถุประสงค์ท่ี 2 เพื่อทดสอบคุณสมบัติทางกายภาพของปุ๋ยและแผ่นวัสดุทดแทนจาก ผกั ตบชวาโดยผูว้ ิจยั มีแนวคดิ เละขอบเขตของการวจิ ยั ดงั น้ี 1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ประชากร ก. คือ ปุ๋ยหมักจากผกั ตบชวา ประชากร ข. คือ แผ่นวสั ดุทดแทนจากผักตบชวา กลุ่มตวั อยา่ ง ก. คือ ปุ๋ยหมักจากผกั ตบชวา จำนวน 4 สูตร กลุม่ ตัวอยา่ ง ข. คือ แผ่นวัสดุทดแทนจากผกั ตบชวา จำนวน 2 แผน่

8 2. ข้อมูลปฐมภูมิ ทำการศึกษามาตรฐานการตรวจสอบวัสดุ ได้แก่ มาตรฐานค่า N P K อ้างอิงตามเกณฑ์ค่ามาตรฐานกรมวิชาการเกษตรและการทดสอบคุณสมบัติแผ่นวัสดุ อ้างอิงตาม เกณ ฑ์ค่ามาตรฐานมอก. 876 (2547) TIS (Thailand Industrial Standard) คือ มาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมของประเทศไทย (มอก.) 3. ข้อมูลทุยภูมิ ทำการศึกษารายการทดสอบคุณสมบัติค่า N P K อ้างอิงตามเกณฑ์ค่า มาตรฐานกรมวชิ าการเกษตรประกอบด้วย 3.1 ค่า ไนโตรเจน (total N) ไมน่ อยกวา ๑.๐ เปอรเซ็นต โดยน้ำหนกั 3.2 คา่ ฟอสฟอรสั (total P2O5) ไมน่ อยกวา ๐.๕ เปอรเซน็ ต โดยน้ำหนกั 3.3 คา่ โพแทสเซยี ม (total K2O) ไม่นอยกวา ๐.๕ เปอรเซน็ ต โดยน้ำหนกั 4. ข้อมลู ทยุ ภูมิ ทำการศึกษากระบวนการอัดแผน่ วัสดุทดแทนจากผักตบชวาประกอบดว้ ย 4.1 ค่าความหนาแน่น 4.2 คา่ ความช่ืน 4.3 การพองตวั ทางความหนา 4.4 ความตา้ นทานแรงดดั โคง้ งอ 4.5 มอดุลัสยืดหย่นุ 4.6 ความตา้ นทานแรงดึงตง้ั ฉากกบั ผิวหนา้ 5. เครอ่ื งมือการวจิ ยั คอื การสัมภาษณ์แบบไม่มโี ครงสร้าง เชิงคุณภาพ 6. การวิเคราะหข์ ้อมูล คอื ขอ้ มูลเชิงคุณภาพ โดยมลี ักษณะการวเิ คราะหข์ ้อมลู เชิงคณุ ภาพ ตามหลักและทฤษฎีการตรวจสอบข้อมูลรูปแบบการรวมแบบถ่วงน้ำหนักอย่างง่าย (SAW : Simple Additive Weighting) ซง่ึ ในการวิเคราะหก์ ารตัดสินใจแบบหลายคณุ ลักษณะการรวมแบบถว่ งน้ำหนัก จะเป็นการวิเคราะห์ขอ้ มูลในเชิงของการทดสอบประสทิ ธิภาพวัสดุจากกระบวนการผลิตแผ่นวัสดุจาก ผกั ตบชวา 7. ตวั แปรทศ่ี กึ ษา คือ ทดสอบคุณสมบตั ิของปุ๋ยและแผน่ วัสดทุ ดแทนจากผกั ตบชวา วตั ถุประสงค์ที่ 3 เพอ่ื ออกแบบผลิตภณั ฑ์จากผกั ตบชวา โดยผู้วิจัยมีแนวคิดเละขอบเขต ของการวิจัย ดงั น้ี 1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ประชากร คือ ผู้ทรงคุณวุฒิด้านการออกแบบ โดยใช้การคัดเลือกจากกลุ่มผู้ท่ีมีความรู้ และความเชยี่ วชาญเฉพาะทางดา้ นการออกแบบผลิตภัณฑ์ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ทรงคุณวฒุ ิด้านการออกแบบ จำนวน 3 ท่าน การคัดเลือกจากกลุ่ม ผู้ท่ีมีความรู้และความเช่ียวชาญเฉพาะทางด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์จาก (คัดเลือกลุ่มตัวอยา่ งแบบ เจาะจง) 2. ข้อมูลปฐมภูมิ ทำการศึกษาข้อมูลเร่ือง การออกแบบผลิตภัณฑ์จากผักตบชวาเพ่ือนำ ขอ้ มูลมาวิเคราะหใ์ ช้ในการออกแบบ

9 3. ข้อมลู ทยุ ภูมิ ทำการศกึ ษาข้อมูลดา้ นการออกแบบผลิตภณั ฑ์ 3.1 หลกั การออกแบบด้านหนา้ ท่ใี ช้สอย (Function) 3.2 หลกั การออกแบบดา้ นความปลอดภยั (Safaty) 3.3 หลักการออกแบบดา้ นความสวยงามนา่ ใช้ (Aestheics or Sales) 3.4 หลักการออกแบบด้านความแขง็ แรง (Construction) 3.5 หลกั การออกแบบด้านราคา (Cost) 4. เครื่องมอื การวจิ ยั แบบสอบถามแบบมโี ครงสร้าง 5. การวเิ คราะห์ข้อมูล คอื ขอ้ มลู เชงิ คณุ ภาพ 6. ตวั แปรท่ีศึกษา คอื การออกแบบผลิตภัณฑ์จากผกั ตบชวา วัตถุประสงค์ท่ี 4 เพื่อประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใชง้ านที่มตี ่อผลติ ภัณฑ์จาก ผักตบชวาโดยผู้วิจยั มีแนวคิดเละขอบเขตของการวจิ ยั ดังน้ี 1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ประชากร คอื กลุม่ ผู้ใช้งาน กลุ่มตัวอย่าง คือ กลุ่มผู้ใช้งานจำนวน 30 ท่าน โดยการคัดเลือกจากกลุ่มผู้ท่ีมีความรู้ และชนื่ ชอบทางดา้ นการเพาะปลูกตน้ ไม้ (คัดเลอื กลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง) 2. ข้อมูลปฐมภูมิ คือ การเพื่อประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใช้งานทมี่ ีต่อผลิตภัณฑ์จาก ผกั ตบชวา โดยกำหนดองค์ประกอบในประเมินความพอพึงใจไดแ้ ก่ 2.1 ความพอพงึ ใจดา้ นหนา้ ทใี่ ช้สอย (Function) 2.2 ความพอพงึ ใจดา้ นความปลอดภัย (Safaty) 2.3 ความพอพึงใจด้านความสวยงามนา่ ใช้ (Aestheics or Sales Appeal) 2.4 ความพอพึงใจดา้ นความแข็งแรง (Construction) 2.5 ความพอพงึ ใจดา้ นราคา (Cost) 3. ข้อมูลทุยภูมิ คือ การศึกษาและวเิ คราะห์ข้อมูลตามหลักการทฤษฎีว่าด้วยเรื่องของการ ประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใช้งานตามแนวคิดของ (ศิริวรรณ เสรีรัตน์. 2541) ที่กล่าวว่า ความรู้สึกท่ีเกิดข้ึนภายในจิตใจของมนุษย์ ซ่ึงเป็นความรู้สึกที่เกิดขึ้นภายหลังจากการได้รับการ ตอบสนองตามความต้องการท่ีเกิดข้ึนจากสิ่งเร้าแล้ว จะมีระดับของความรู้สึกมากหรือน้อยแตกต่าง กัน โดยถือว่าเป็นความรู้สึกหรือทัศนคติส่วนบุคคลท่ีมีต่อส่ิงหนึ่งหรือปัจจัยหนึ่ง เป็นความรู้สึกที่ เกดิ ขนึ้ ภายในตัวบุคคลภายหลังการบรรลจุ ุดมงุ่ หมายที่ต้องการแลว้ 4. เครื่องมือการวิจัย ตารางการเพื่อประเมินความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใช้งานที่มีต่อ ผลิตภัณฑจ์ ากผกั ตบชวา โดยกำหนดองค์ประกอบในประเมินความพอพึงใจได้แก่ 4.1 ความพอพึงใจดา้ นหนา้ ท่ีใชส้ อย (Function) 4.2 ความพอพึงใจดา้ นความปลอดภัย (Safaty) 4.3 ความพอพงึ ใจดา้ นความสวยงามนา่ ใช้ (Aestheics or Sales Appeal)

10 4.4 ความพอพึงใจดา้ นความแขง็ แรง (Construction) 4.5 ความพอพึงใจดา้ นราคา (Cost) 5. การวิเคราะห์ข้อมูล คือ ข้อมูลเชิงปริมาณ t-test independent โดยมีลักษณะการ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพตามหลกั และทฤษฎีการตรวจสอบข้อมลู รูปแบบคา่ เฉล่ยี (Mean : X ) ค่า ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation S.D.) และรูปแบบ t-test independent ซ่ึงจะเป็น การใช้สถติ ในการวิเคราะห์หาค่าเฉล่ียความพอพึงใจของกลุ่มผู้ใชง้ านที่มตี ่อผลิตภณั ฑ์จากผักตบชวา 6. ตัวแปรท่ศี กึ ษา คือ ความพอพงึ ใจของกลุ่มผ้ใู ชง้ านทม่ี ตี ่อผลติ ภณั ฑ์จากผักตบชวา 1.5 วิธกี ารดำเนินการวิจัย 1.5.1 ศึกษาหัวขอ้ โครงการวจิ ัย 1.5.1.1 ศกึ ษาลกั ษณะทางกายภาพของผักตบชวา ได้แก่ (1) ลกั ษณะของผักตบชวา (2) สรรพคุณของผักตบชวา (3) ประโยชน์ของผกั ตบชวา (4) ปญั หาทเ่ี กดิ จากผักตบชวา (5) การกำจดั ผกั ตบชวา (6) การปอ้ งกนั การแพร่ระบาดของผกั ตบชวา 1.5.1.2 ศึกษากระบวนการใช้ประโยชนใ์ นลักษณะต่าง ๆ ไดแ้ ก่ (1) กระบวนการผลิตแผน่ วสั ดทุ ดแทนไม้ (2) กระบวนการผลติ อฐิ อดั ประสาน (3) กระบวนการผลิตเสน้ ใยผา้ ไม่ถักไม่ทอ (4) กระบวนการผลติ เครอ่ื งจกั รสาน 1.5.1.3 ศกึ ษากระบวนการใชป้ ระโยชน์เชงิ การทดลอง ไดแ้ ก่ (1) กระบวนการผลิตกระถางเพาะปลกู จากผกั ตบชวา (2) กระบวนการอดั แผ่นวสั ดทุ ดแทนจากผักตบชวา 1.5.1.4 ศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกบั การออกแบบโดยทัว่ ไป 1.5.1.5 ศกึ ษาข้อมูลเกีย่ วกับการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ 1.5.1.6 ศกึ ษาการป่ันผักตบชวาตากแห้ง ไดแ้ ก่ (1) ปน่ั ในเวลาต่างกัน 1.5.1.7 ศกึ ษาตวั ประสานในการขน้ึ รูป ไดแ้ ก่ (1) กาว TOA (2) กาวผงบอสนี

11 (3) กาวแป้งเปยี กจากแปง้ มันสำปะหลงั (4) พลาสติกรีไซเคิล 1.5.1.8 ศึกษาพฤตกิ รรมของผู้ใช้งาน 1.5.2 กำหนดปญั หาของงานวิจัย 1.5.2.1 ปัญหาเกี่ยวกับวัสดุ 1.5.3 วางแผนดำเนินงานวจิ ยั 1.5.3.1 ระยะเวลา 12 เดอื น คอื (1) ระยะ 1 – 3 เดอื นแรก ทำการศึกษาข้อมูลท่ีเกีย่ วขอ้ งกับการวจิ ยั และ ศกึ ษาพัฒนากระบวนการใชป้ ระโยชน์ (2) ระยะ 4 – 5 เดอื น ดำเนินการตรวจประเมนิ และทดสอบคณุ สมบตั ิ (3) ระยะ 6 – 9 เดอื น ดำเนนิ การออกแบบลติ ภณั ฑ์จากผักตบชวา (4) ระยะ 10 – 12 เดอื น ดำเนนิ การประเมนิ ผลการวิจยั และสรปุ ผล 1.5.4 เกบ็ รวบรวมขอ้ มลู 1.5.4.1 แบบสอบถามสมั ภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง 1.5.5 วเิ คราะหข์ ้อมลู ด้วยการวเิ คราะห์เชงิ คุณภาพ 1.5.6 สรุปผลการวเิ คราะหข์ ้อมลู เพอ่ื เป็นแนวทางในการออกแบบ 1.5.6.1 สรุปผลจากขอ้ มูลเชงิ ปฐมภูมิและทุติยภูมิ 1.5.7 ดำเนินงานออกแบบ 1.5.7.1 การรา่ งแบบ (IDEA SKETCH) 1.5.7.2 การเขยี นแบบร่าง (SKETCH DESIGN) 1.5.7.3 การสรา้ งหุ่นจำลอง (MODEL) 1.5.8 ทดลองใช้ 1.5.8.1 ทดสอบความพึงพอใจของกลมุ่ เป้าหมาย 1.5.9 ประเมินผลการวจิ ยั 1.5.9.1 นำขอ้ มลู ท่ีไดจ้ ากการทดลองใช้มาวิเคราะห์ 1.5.10 สรุปผลการวิจัย 1.5.10.1 สรุปผลระดบั ความพงึ พอใจมากขน้ึ หรือนอ้ ยลง

12 1.6 นยิ ามศพั ท์ 1.6.1 การใช้ประโยชน์ หมายถึง การนำผลการวิจัยที่ทำการศึกษาหรืองานสร้างสรรค์ที่ได้ ดำเนินการแล้วเสร็จไป นำมาใช้ประโยชน์ ในรูปแบบการเผยแพร่ การต่อยอดองค์ความรู้ สามารถ นำไปสู่การแก้ปัญหาได้อย่างเป็นรูปธรรม ประยุกต์ใช้กับกลุ่มเป้าหมายจนก่อให้เกิดประโยชน์ได้จริง อย่างชดั เจน 1.6.2 กระบวนการใช้ประโยชน์ หมายถึง วิธีการ กรรมวิธี ขั้นตอน ในการนำวัสดุ มาผลิต ด้วยการอดั ขน้ึ รูปด้วยเครอ่ื งจักร จนไดล้ ักษณะทางกายภาพที่เป็นวัสดุทดแทน โดยใชก้ รรมวธิ ีอัด

13 บทท่ี 2 เอกสารท่ีเกยี่ วข้อง สำหรับการศึกษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชนจ์ ากผักตบชวา เพอ่ื ออกแบบผลิตภัณฑ์ เปน็ การรวบรวม ประมวลองคค์ วามรูเ้ กีย่ วกับเพ่ือค้นหาแนวทางการแก้ไขปญั หา โดยแบ่งเอกสารและ งานวจิ ัยที่เก่ียวขอ้ งไดด้ งั น้ี 2.1 ศึกษาข้อมูลเก่ยี วกับผักตบชวา 2.1.1 ลักษณะทางกายภาพของผกั ตบชวา 2.1.2 ประโยชนข์ องผักตบชวา 2.1.3 ปัญหาท่เี กิดจากผักตบชวา 2.1.4 การกำจดั ผักตบชวา 2.1.5 การปอ้ งกันการแพรร่ ะบาดของผักตบชวา 2.2 ศึกษาขอ้ มลู เก่ียวกับกระบวนการผลติ แผน่ วัสดทุ ดแทนไม้ 2.2.1 ปรมิ าณการนำเข้าและสง่ ออกผลิตภณั ฑ์ไม้ 2.2.2 มลู คา่ การนำเข้าและส่งออกผลิตภัณฑ์ไม้ 2.2.3 ประเภทของวสั ดทุ ดแทนไม้ 2.2.4 กระบวนการผลิตแผ่นวสั ดุทดแทนไม้ 2.2.5 ประเภทกาว 2.2.6 การทำแผ่นวสั ดุทดแทนไม้ 2.3 ศึกษาขอ้ มลู เกยี่ วกบั กระบวนการนอนวูฟเวน่ 2.3.1 การขน้ึ รปู แผน่ (Web formation) 2.3.2 การยดึ เสน้ ใยในแผน่ (Bonding process) 2.3.3 การตกแตง่ สำเรจ็ (Finishing process) 2.3.4 ประเภทของนอนวูฟเวน 2.4 ศึกษาขอ้ มลู เกี่ยวกบั การออกแบบ 2.3.1 ความหมายของการออกแบบ 2.3.2 หลกั การออกแบบทว่ั ๆ ไป 2.3.3 หลักการออกแบบด้านความสวยงาม 2.3.4 หลักการออกแบบด้านประโยชนใ์ ช้สอย 2.3.5 การออกแบบโครงสร้างสำหรับ 2.3.6 หลักการออกแบบโครงสร้าง

14 2.3.7 หนา้ ทขี่ องนักออกแบบ 2.3.8 คณุ สมบัตขิ องนักออกแบบ 2.3.9 ชนิดของการออกแบบ 2.5 ศกึ ษาขอ้ มูลเกยี่ วกบั กระบวนการพัฒนา R&D 2.6 ศึกษาขอ้ มูลเกี่ยวกบั ทฤษฎีความพึงพอใจ 2.7 ศึกษาขอ้ มูลเกี่ยวกบั ความคิดสรา้ งสรรค์ 2.7.1 ความหมายของความคดิ สร้างสรรค์ 2.7.2 ลกั ษณะความคิดสร้างสรรค์ 2.7.3 กระบวนการคิดสร้างสรรค์ (Creative process) 2.7.4 การฝึกหรือการพัฒนาความคดิ สร้างสรรค์ 2.7.5 ความหมายของการวิเคราะห์การออกแบบ (Design Analysis Definition) 2.7.6 การวเิ คราะหแ์ นวคดิ ในการออกแบบ (Conceptual Design Analysis) 2.7.7 ทักษะกระบวนการคดิ 2.7.8 แนวคิดเบือ้ งเกยี่ วกบั การออกแบบ 2.8 ศึกษาขอ้ มูลเกี่ยวกบั ความเหล่อื มลำ้ ของสงั คม 2.8.1 เสรนี ยิ ม (liberalism) 2.8.2 ความยุติธรรมทางสังคม (Social Justice) 2.8.3 สมรรถภาพของมนษุ ย์ (Capabilities Approach) 2.9 ศกึ ษาข้อมลู เก่ียวกบั กระบวนการวิจยั แบบมีสว่ นร่วม PAR 2.9.1 การวิจยั แบบมสี ่วนรว่ ม (Participatory Action Research-PAR) 2.9.2 ระเบียบวธิ ขี องการวิจยั เชิงปฏิบตั ิการแบบมีสว่ นร่วม 2.9.3 การมีส่วนร่วมในกระบวนการวิจัย 2.9.4 สรุปไดว้ ่า 2.9.5 แนวคดิ พ้ืนฐานของ PAR 2.9.6 วัตถุประสงค์ของ PAR 2.9.7 แนวคิดของการวจิ ยั เชงิ ปฏบิ ัตกิ ารแบบมสี ว่ นรว่ ม 2.9.8 หลกั การของการวิจัยเชงิ ปฏบิ ตั ิการอย่างมีส่วนรว่ ม 2.9.9 การวิจยั เชงิ ปฏิบัตกิ ารแบบมีส่วนร่วม สรุปได้ดังนี้ 2.9.10 ประโยชนท์ ่ไี ด้รับจากการวจิ ัยเชงิ ปฏบิ ตั ิการแบบมีสว่ นร่วม

15 2.10 ศกึ ษาข้อมลู เกี่ยวกบั การสรา้ งสรรค์นวัตกรรม 2.10.1 การพฒั นาบุคคลากรนวัตกรรมเพื่อพฒั นาประสทิ ธิภาพในการทำงาน (People & Process Innovation) 2.10.2 การพฒั นานวัตกรรมผลติ ภัณฑ์หรอื นวัตกรรมเพ่ือตอบสนองความต้องการของลกู ค้า (Product/Service Innovation) 2.10.3 การพฒั นานวตั กรรมรปู แบบธุรกิจใหม่ๆ (Business Model Innovation) 2.11 ศกึ ษาขอ้ มูลเกย่ี วกับความต้องการของมนุษย์ดา้ นจติ วิทยาผ้บู ริโภค 2.11.1 ปัจจัยทางจติ วิทยา 2.11.2 ทฤษฎีการจูงใจของฟรอยด์ 2.11.3 ทฤษฎแี รงจูงใจของมาสโลว์ 2.11.4 การรับรู้ 2.11.5 การเรียนรู้ 2.11.6 ความเชอื่ และทศั นคติ 2.12 ศกึ ษาขอ้ มูลเก่ียวกับความต้องการของตลาด ทศิ ทาง แนวโน้ม 2.12.1 อุตสาหกรรมเยือ่ กระดาษ กระดาษ และสง่ิ พมิ พ์ 2.12.2 อุตสาหกรรมปูนซเี มนต์ 2.12.3 อุตสาหกรรมสง่ิ ทอและเครือ่ งนงุ่ ห่ม 2.12.4 อตุ สาหกรรมไม้และเคร่อื งเรอื น 2.13 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวขอ้ ง

16 - ลักษณะทางกายภาพของผกั ตบชวา - กระบวนการผลิตกระถาง ประโชยน์ทีส่ ามารถนำไปส่กู าร - ประโยชน์ของผกั ตบชวา เพาะปลกู จากผกั ตบชวา สรา้ งสรรค์งานออกแบบในลักษณะที่ - ปัญหาทเ่ี กิดจากผกั ตบชวา - กระบวนการผลติ แผน่ วสั ดุ เปน็ ผลติ กระถางเพาะปลูกและแผน่ - การกำจัดผกั ตบชวา จากผักตบชวา วสั ดเุ พ่ือใชใ้ นการตอ่ ยอดออกแบบ - การปอ้ งกันการแพรร่ ะบาดของ ผกั ตบชวา ผลติ ภัณฑ์ การศกึ ษาและพัฒนา กระบวนการ ประโยชน์จากผักตบชวา การศึกษาและพัฒนากระบวนการใช้ประโยชนจ์ ากผักตบชวา เพอ่ื ออกแบบผลิตภัณฑ์ เพ่ือ การออกแบบ ผลติ ภัณฑ์ เพอ่ื นำผักตบชวาเข้าสู่ 1 ความหมายของการออกแบบ 1. กระถางเพาะปลูกจาก กระบวนการทสี่ ามารถใช้ใน 2 หลักการออกแบบทว่ั ๆไป ผกั ตบชวา การผลิต เชน่ กระบวนการ 3 หลกั การออกแบบดา้ นความ 2. แผ่นวัสดุจากผักตบชวา ผลิตกระถางเพาะปลกู จาก สวยงาม ผักตบชวา และ กระบวนการ 4 หลักการออกแบบดา้ นประโยชน์ ผลิตแผ่นวสั ดจุ ากผกั ตบชวา ใช้สอย 5 การออกแบบโครงสรา้ งสำหรบั 6 หลกั การออกแบบโครงสร้าง 7 หนา้ ทข่ี องนักออกแบบ 8 คณุ สมบัติของนกั ออกแบบ แผนผัง : กระบวนการศกึ ษาและการดำเนนิ งานวจิ ัย

17 2.1 ศกึ ษาขอ้ มลู เกี่ยวกบั ผักตบชวา ภาพท่ี 2.1 ผักตบชวา ทีม่ า : https://medthai.com ผกั ตบชวา ผักตบชวา ชื่อสามญั Water Hyacinth, Floating water hyacinth, Java Weed ผักตบชวา ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Eichhornia crassipes (Mart.) Solms (ช่ือพ้องวิทยาศาสตร์ Eichhornia speciosa Kunth) จดั อยู่ในวงศผ์ ักตบ (PONTEDERIACEAE) ผกั ตบชวา มีช่ือท้องถนิ่ อ่ืน ๆ ว่า ผักปง (นครราชสมี า) , ผกั ปอด (อ่างทอง) , ผักปอ่ ง (สุพรรณบรุ )ี , บวั ลอย (เชยี งราย) , ผักตบ (ภาคตะวันตกเฉียงเหนอื ) , ผักตบป่อง สวะ (ภาคกลาง) เป็นต้น 2.1.1 ลักษณะทางกายภาพของผักตบชวา ต้นผักตบชวา จัดเป็นพรรณไม้น้ำทีม่ ีถน่ิ กำเนดิ ด้ังเดิมอยูใ่ นทวีปอเมริกาใต้ ได้มีการนำเข้ามา ปลูกครั้งแรกไว้ที่วังสระปทุมในกรุงเทพมหานครเมื่อปี พ.ศ.2444 แต่จากการขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว และเกิดน้ำท่วมจึงทำให้ผักตบชวาหลดุ รอดออกมา และเกิดการแพร่กระจายไปทั่ว จนกลายเป็นวัชพชื น้ำที่รุนแรง โดยผักตบชวานั้นจัดเป็นพืชน้ำล้มลุกมีอายุหลายฤดู มีลำต้นสั้นแตกใบเป็นกอลอยไปตาม น้ำ มีไหล ซึ่งเกิดตามซอกใบแล้วเจริญเป็นต้นอ่อนที่ปลายไหล ลำต้นมีลักษณะอวบน้ำ ผิวลำต้นเรียบ เป็นสีเขียวอ่อนและเข้ม ลำต้นจะมีขนาดสั้นหรือยาวจะขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์ของแม่น้ำ ก้านใบ จะพองออกตรงช่องกลาง ภายในมีลักษณะเป็นรูพรนุ จึงช่วยพยุงลำต้นให้ลอยน้ำได้ ลำต้นสั้น มีความ สูงได้ประมาณ 3-90 เซนติเมตร รากจะแตกออกจากลำต้น บริเวณข้อ รากมักมีสีม่วงดำ ซึ่งลำต้นลอย อยู่บนผิวน้ำบางต้นอาจจะขึ้นอยู่ตามโคลนในที่น้ำตื้น สามารถขึ้นบนบกก็ได้ มีความทนทานต่อความ

18 แห้งแล้งได้ดี แต่จะไม่ทนน้ำเค็ม ผักตบชวาเป็นพืชที่ขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว โดยการแยกกอหรือใช้ไหล พบได้ทั่วไปตามรมิ นำ้ ภาพที่ 2.2 ลักษณะทางกายภาพของผกั ตบชวา ท่ีมา : https://medthai.com ใบผักตบชวา ใบเป็นใบเดี่ยว แตกจากลำต้นเปน็ กอ โคนก้านใบแผ่เป็นกาบหุ้มประกันไว้ ใบ จะปอ่ งออก เพ่อื ชว่ ยให้ลอยตวั อยใู่ นน้ำได้ ใบเปน็ รูปไขห่ รอื เกือบกลม กา้ นใบอวบนำ้ ตรงกลางพองออก ภายในเป็นช่องอากาศคล้ายกับฟองนำ้ จงึ ชว่ ยพยุงลำต้นใหล้ อยนำ้ ได้ ลกั ษณะของใบจะคลา้ ยกับใบโพธ์ิ แต่ขนาดของใบจะกว้างกว่าและปลายใบจะป้านเล็กน้อย ใบมีขนาดกว้างใหญ่ รูปร่างค่อนข้างกลม ปลายใบมน โคนใบเว้าเข้าหาก้านใบ มีหูใบ ขนาดของใบและความยาวของก้านจะขึ้นอยู่กับ สภาพแวดล้อม แผ่นใบเป็นสีเขียวสด มีลายเส้นโค้งทั้งใบ ใบสดจะประกอบไปด้วยสารแคโรทีนใน ปรมิ าณท่คี อ่ นข้างสงู ภาพที่ 2.3 ใบผกั ตบชวา ทมี่ า : https://medthai.com ดอกผักตบชวา ออกดอกเป็นช่ออยู่กลางกอ ไม่มีก้านดอก ในช่อหนึ่งจะประกอบไปด้วยดอก ขนาดเล็กหลายดอก มดี อกประมาณ 3-25 ดอก ดอกยอ่ ยเป็นสชี มพอู มฟา้ หรือสมี ว่ ง มกี ลบี ดอก 6 กลีบ

19 กลีบบนสุดจะมีขนาดใหญ่กว่ากลีบอื่น ๆ และจะมีจุดหรือแต้มสีเหลืองที่กลางกลีบ กลีบดอกจะมี ลักษณะบาง เมื่อช่อดอกเจริญขึ้น ก้านช่อดอกจะค่อย ๆ ยาว พองใหญ่ขึ้น ทำให้ภายในที่หุ้มก้านช่อ ดอกกับก้านใบขาดออก เมื่อก้านช่อดอกเจริญมากขึน้ จะดันกาบใบกา้ นในขาด ก้านช่อดอกจะแทงชชู ่อ ดอกเจริญโผล่ขึ้นมาก โดยมีใบเล็ก ๆ ที่ปลายก้านใบและภายในทำหน้าทีเ่ ป็นใบประดับรองรับช่อดอก อีกหนึ่ง เม่ือเจริญเต็มที่แล้วดอกมักจะบานพร้อมกันหมดทั้งช่อ โดยจะเริ่มบานตั้งแต่แสงอาทิตย์เริ่ม ส่อง และจะบานเตม็ ท่ีเมื่อแสงแดดส่องจ้า โดยดอกจะบานแค่เพียง 1 วัน มีความสวยเด่นสะดุดตา และ ดึงดูดสายตาได้ดีมาก โดยจะออกดอกช่วงปลายฤดูหนาวถึงต้นฤดูร้อน และเนื่องจากช่อดอกของ ผักตบชวามลี ักษณะคล้ายคลงึ กบั ดอกไฮยาซนิ ธ์ จงึ เป็นท่ีมาของช่อื สามญั ว่า Water Hyacinth ภาพท่ี 2.4 ดอกผักตบชวา ทมี่ า : https://medthai.com ผลผักตบชวา ผลเป็นแบบแคปซูลแห้งและแตกได้ ลักษณะเป็นรปู ทรงกระบอก แบ่งเปน็ พู 3 พู เม่อื แก่จะแตกกลางพู ภายในมีเมลด็ จำนวนมาก ลักษณะของเมลด็ เป็นรูปกลมขนาดเล็ก ภาพที่ 2.5 ผลผักตบชวา ที่มา : https://medthai.com

20 สรรพคณุ ของผกั ตบชวา 1. ตน้ มีรสจืด มสี รรพคณุ เป็นยาแกพ้ ิษในรา่ งกาย ช่วยขับลม ใชต้ ำพอกแกแ้ ผลอักเสบ 2. ช่วยระบายความร้อนในร่างกาย (ไมร่ ะบสุ ่วนท่ีใช)้ 2.1.2 ประโยชน์ของผกั ตบชวา 2.1.2.1 ยอดอ่อน ใบอ่อน และดอกอ่อน สามารถนำมาลวกจิ้มกับน้ำพริก รับประทาน หรือนำมาทำแกงส้ม ในไต้หวันจะนำผักชนิดนี้มาปรุงเป็นอาหารจำพวกผัก (เฉพาะ ผักตบชวาทีอ่ ยูใ่ นสภาพแวดล้อมที่ค่อนข้างบริสทุ ธ์ิ) โดยคุณค่าทางโภชนาการของส่วนที่รับประทานได้ ของผักตบชวา ต่อ 100 กรัม จะประกอบไปด้วย พลังงาน 30 แคลอรี, น้ำ 89.8%, โปรตีน 0.5 กรัม, ไขมนั 0.1 กรัม, คารโ์ บไฮเดรต 7.5 กรัม, ใยอาหาร 2.4 กรัม 2.1.2.2 ผักตบชวาสามารถนำมาเลี้ยงสุกร เลี้ยงไก่ได้ เนื่องจากมีคุณค่าทางอาหาร โดยพบว่าผักตบชวาแห้งจะมีโปรตีนประมาณ 14-20% ไขมัน 1-2.5% เส้นใย 17-19% ซึ่งโดยปกติ แล้วสัตว์หลายชนิดก็กินผักตบชวาอยู่แล้ว กล่าวคือ วัว ควาย แกะ แพะ มักจะกินผักตบชวาที่ขึ้นอยู่ ตามริมฝั่ง หรือบางชนิดก็กินผักตบชวาในน้ำ ส่วนหมูก็กินผักตบชวาที่ผู้เลี้ยงนำมาต้มให้กิน โดยสัตว์ เหลา่ น้กี ็จะชว่ ยกำจัดผักตบชวาใหล้ ดน้อยลงได้บา้ ง และเรายงั ได้ประโยชน์จากสัตว์เลี้ยงเหล่านี้อีกด้วย นอกจากนี้ยังมีการนำผักตบชวาไปแปรรูปใช้เป็นส่วนประกอบของสูตรอาหารสุกรและสัตว์ปี กแต่มีข้อ ควรระวังในการเลือกใช้คือ ให้เลือกผักตบชวาจากแหล่งน้ำท่ีปลอดสารพิษจำพวกยาฆ่าแมลงหรือโลหะ หนักเท่าน้ัน เพราะสารเหล่านจี้ ะถกู ผักตบชวาดูดซบั เอาไว้ และเมื่อนำไปให้สตั ว์กิน ก็จะทำใหส้ ัตวไ์ ด้รับ สารพษิ เหลา่ น้ีไปด้วย 2.1.2.3 มกี ารนำผักตบชวาแหง้ ท้ังตน้ มาใชท้ ำเปน็ แอลกอฮอล์และ gas แต่ผลทไ่ี ด้ยัง ไม่เป็นท่นี ่าพงึ พอใจมากนกั 2.1.2.4 ผกั ตบชวาสามารถนำมาใช้ทำปยุ๋ หมกั สำหรับการปลูกพืชผักต่าง ๆ เนื่องจากผักตบชวามีโพแทสเซียมอยู่มากเป็นพิเศษ ส่วนฟอสฟอรัสและไนโตรเจนก็มีอยู่พอสมควร หรือนำมาใชค้ ลุมต้นไม้ทปี่ ลกู เอาไว้ให้เกิดความชมุ่ ชื้น เนอ่ื งจากผกั ชนดิ นีม้ ีคุณสมบัตใิ นการอ้มุ น้ำได้ดี 2.1.2.5 ผักตบชวาที่ตากแดดจนแห้งดีแล้ว สามารถนำมาเพาะเห็ดฟางเพ่ือสรา้ ง รายได้ไดเ้ ปน็ อย่างดี 2.1.2.6 ใชท้ ำเปน็ กระถางชนดิ พเิ ศษที่เปน็ ปุ๋ยในตวั เอง โดยตน้ กล้าท่ีจะนำมาเพาะ ชำในกระถางน้ี เราสามารถขดุ หลุมปลูกได้เลย เพราะกระถางจะย่อยสลายไปได้เองและยงั เป็นปุ๋ยให้กับ พืชทป่ี ลูกอีกดว้ ย 2.1.2.7 นำมาใชท้ ำเป็นเช้อื เพลิงแทง่ โดยการนำมาผสมกับแกลบอดั เป็นแทง่ เชอ้ื เพลิงได้ โดยไมม่ ีปญั หาในการอดั ค่าพลังงานความรอ้ นทีไ่ ดก้ ็ใกลเ้ คยี งกบั แกลบอดั

21 2.1.2.8 ผักตบชวาสามารถขึ้นได้ในทุกสภาพน้ำและสามารถช่วยบำบัดน้ำเสียได้ โดยตรง โดยทำหน้าที่เป็นตัวกรอง ทำให้ของแข็งหรือสารแขวนลอยต่าง ๆ ที่ปนอยู่ในน้ำถูกสกัดกั้น เอาไว้ นอกจากนั้นระบบรากของผักตบชวาที่มีจำนวนมาก ยังช่วยกรองสารอินทรีย์ที่ละเอียดและ จุลินทรีย์ที่อาศัยเกาะอยู่ที่ราก จึงช่วยดูดสารเหล่านี้ไว้ด้วยอีกทางหนึ่ง แต่ถ้าน้ำเสียนั้นมีสารพิษใน ปริมาณมากหรือน้ำเสียมาก การใช้ผักตบชวาเพื่อบำบัดน้ำเสียจะให้ผลช้าและอาจทำให้น้ำเน่าได้ จึง ควรใช้ผักตบชวารว่ มกับการบำบัดนำ้ เสียระบบอนื่ ไปด้วย จงึ จะไดผ้ ลดี 2.1.2.9 ผักตบชวาสามารถนำมาแปรรูปทำเป็นผลิตภัณฑ์จักสานหรือสินค้าอื่นๆ ผลิตภัณฑ์จากผักตบชวาก็เช่นกล่อง กล่องใส่กระดาษทิชชู ตะกร้าผักตบชวา กระเป๋าผักตบชวา เก้าอ้ี ผักตบชวา เปลญวน รองเท้าแตะหรือรองเท้าผักตบชวา ถาดรองผลไม้ ถาดรองแก้วนำ้ แจกันสาน เสื่อ ผกั ตบชวา กระดาษจากผักตบชวา ฯลฯ 2.1.2.10 นอกจากนี้ผักตบชวายังมีประโยชน์ที่ช่วยทำให้น้ำสะอาดขึ้น ช่วยสะสม พลังงานจากดวงอาทติ ย์ ทำให้อากาศบริสุทธิแ์ ละเย็นสบาย ช่วยลดปัญหาที่เกิดจากวัชพืชใต้น้ำ เป็นที่ อยู่อาศยั ของปลาและสัตวน์ ำ้ ช่วยทำใหเ้ กดิ ทศั นยี ภาพทเ่ี จริญตา (สำหรับบางคน) ฯลฯ 2.1.3 ปัญหาที่เกดิ จากผักตบชวา 2.1.3.1 การชลประทาน : ผักตบชวาทำใหก้ ารพฒั นาแหลง่ นำ้ ไม่ไดผ้ ลตามเป้าหมาย เนื่องจากผกั ตบชวาไปลดการไหลของนำ้ ลงประมาณ 40% สว่ นตา่ ง ๆ ของผักตบชวาก่อใหเ้ กิดอุปสรรค กบั การระบายนำ้ ของฝายหรือประตูระบายนำ้ การระเหยของนำ้ ในพื้นที่ท่ีมีผกั ตบชวาจะสูงกว่าในพื้นที่ ที่ไม่มผี ักตบชวาประมาณ 3-8 เทา่ 2.1.3.2 การไฟฟา้ พลังน้ำ : ผักตบชวาตายทีท่ บั ถมกันจะทำให้อา่ งเก็บนำ้ ต้นื เขนิ แย่งเน้ือท่กี ารเก็บกักน้ำของอา่ งเก็บน้ำ ทำให้เกบ็ น้ำได้น้อยลง อกี ทง้ั ยังทำให้อัตราการระเหยน้ำเป็นไป อย่างรวดเรว็ 2.1.3.3 การกสกิ รรม : ผกั ตบชวาจะไปแยง่ น้ำและอาการจากพืชทีป่ ลกู แพ ผักตบชวาท่ไี หลมาตามน้ำจะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ของศตั รูพชื นานาชนิด เชน่ หนแู ละศัตรูอื่น ๆ ที่จะไป ทำความเสียหายแก่พืชผลของเกษตรกร และผักตบชวาทล่ี อยมากับน้ำจะก่อให้เกดิ ปัญหาแก่นาข้าวข้ึน นำ้ เพราะผักตบชวาจะลอยมาทับตน้ ข้าวจนก่อให้เกดิ ความเสยี หายแกต่ น้ ข้าว 2.1.3.4 การประมง : ผกั ตบชวาทีข่ ึน้ หนาแน่นจะเป็นอปุ สรรคตอ่ การเจริญเติบโต ของปลาและการจับปลา ทำใหแ้ หล่งน้ำตื้นเขิน จึงไปลดที่อยู่อาศัยของปลา และปรมิ าณของผักตบชวา ที่ลอยอยู่อย่างหนาแน่นบนผิวน้ำ ยังทำให้แสงสว่างในน้ำลดลง เป็นผลทำให้พืชอาหารปลาขนาดเล็ก หรือไฟโตแพลง์ตอนมีปริมาณลดลง ซ่ึงไฟโตแพลงก์ตอนนี้เป็นตวั การสำคัญที่ทำให้เกิดก๊าซออกซิเจนใน น้ำ ซ่ึงจำเป็นต่อการหายใจของปลาและสัตวน์ ำ้ ทกุ ชนดิ 2.1.3.5 การคมนาคมทางนำ้ : ผักตบชวาเป็นอุปสรรคสำคัญที่กีดขวางการสญั จร ทางนำ้ ทำให้การสัญจรทางเรือเปน็ ไปได้ยาก

22 2.1.3.6 การทอ่ งเท่ยี ว : แหลง่ ท่องเทยี่ วทางนำ้ ต่าง ๆ ถ้ามีผักตบชวาขึ้นอยอู่ ย่าง หนาแน่น จะทำให้การพัฒนาสถานท่ีน้นั ๆ เปน็ แหล่งท่องเท่ียวเป็นไปได้ยาก เพราะผักตบชวามีส่วนใน การทำลายความสวยงามของแหล่งน้ำต่าง ๆ และยังไปรบกวนกิจกรรมอื่น ๆ ในขณะพักผ่อนหย่อนใจ ในแหล่งน้ำนน้ั ๆ อกี ด้วย เชน่ การลงเรอื ท่องเทย่ี ว การว่ายน้ำ ตกปลา เป็นต้น 2.1.3.7 การเศรษฐกจิ และสังคม : เมอ่ื การพฒั นาแหล่งน้ำไม่ไดผ้ ลเต็มตามเปา้ หมาย การเพาะปลูกซึ่งต้องอาศัยน้ำก็ย่อมจะได้ผลผลิตน้อยลงกว่าที่ควรจะเป็น ทำให้ร ายได้ลดลง ซึ่งเป็น ปญั หาสำคัญอยา่ งยง่ิ ทจี่ ะทำให้แผนพัฒนาประเทศไม่ได้ผลตามที่มงุ่ หมาย และหนว่ ยงานท่เี ก่ียวข้องกับ การพัฒนาแหล่งน้ำ ก็ต้องเสียค่าใช้จ่ายจากงบประมาณแผ่นดินปีละหลายสิบล้านบาทเพื่อใช้ในการ กำจัดวัชพืชน้ำเหล่านี้ ส่วนในด้านความเดือดร้อนรำคาญของประชาชนที่ได้รับอันเนื่องมาจากสาเหตุ ของผักตบชวา ก็ไม่สามารถประเมินเป็นตัวเงินได้ ดังตัวอย่างเช่นที่ผู้อยู่อาศัยตามเรือแพต้องประสบ ความเดือดร้อนจากผักตบชวาเป็นประจำ โดยเฉพาะในหน้าน้ำที่ทำให้การสัญจรเป็นไปด้วยความ ยากลำบาก และบางคร้งั เมอื่ แพผกั ตบชวาที่ลอยมาปะทะกบั เรือนแพ กอ็ าจทำใหเ้ รือนแพพงั เสยี หายได้ 2.1.3.8 การสาธารณสขุ : ผักตบชวาเป็นที่อยูอ่ าศัยของสตั วน์ ้ำบางชนดิ ทเ่ี ป็นพาหะ นำโรค เช่น หอยไบธีเนียที่เป็นพาหะนำโรคพยาธิใบไม้ในตับ เป็นที่อยู่อาศัยของลูกน้ำของยุงนำโรค เท้าช้าง และน้ำค้างตามซอกใบก็เป็นที่อาศัยวางไข่ของยุงชนิดอื่น ๆ เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ร้ายหลาย บางชนิด เช่น งพู ิษ เป็นต้น เมอ่ื แพผกั ตบชวาลอยไปตดิ เรือนแพหรือท่าน้ำ เป็นท่ีอยู่อาศัยของหนู และ อาจแพรเ่ ชอื้ โรคกาฬโรคได้ นอกจากนผี้ กั ตบชวาที่ขึน้ อย่างหนาแน่น ยังเปน็ ตวั การทำให้การกำจัดหอย เปน็ ไปไดโ้ ดยยากและส้ินเปลืองมาก และผักตบชวายงั เป็นตัวกันไม่ใหย้ าถูกพ่นลงในน้ำไดส้ ะดวก ทำให้ การใช้ยาในการกำจดั หอยจึงตอ้ งเพม่ิ ปริมาณมากขน้ึ ซ่ึงจะเป็นอันตรายแก่คนและสัตว์อืน่ ๆ 2.1.4 การกำจัดผักตบชวา การกำจัดผักตบชวาที่ระบาดอยู่ทั่วไปมีอยู่ด้วยกัน 2 ประการ คือ การกำจัดให้หมดไปโดย สมบูรณ์แบบไม่ให้เหลือซาก (วิธีนี้ทำได้ไม่ยาก ถ้าการระบาดยังอยู่ในระยะเริ่มแรก มีจำนวนน้อย และ อยู่ในบริเวณที่จำกัด) และการกำจัดโดยวิธีการควบคุม (ควบคุมปริมาณมิให้แพร่ระบาดหรือขยาย ออกไปได้เองตามธรรมชาติ ซึ่งวิธีนี้จะปฏิบัติกันทั่วไปในเมื่อไม่สามารถทำลายผักตบชวาให้หมดไปได)้ สว่ นกรรมวธิ ีการกำจัดผกั ตบชวาที่นยิ มปฏิบตั ิกันทั่วไป กม็ ีดังนี้ 2.1.4.1 การกำจดั ด้วยสารเคมกี ำจดั วชั พืช : สารเคมีท่นี ยิ มนำมาใชเ้ พื่อกำจัด ผกั ตบชวา เชน่ คลอโรฟนี อคซี (Chlorophenoxy), กลัยโฟเสต (Glyphosate:N-(phosphonomethyl giycine), ไบไพริดิล (Bipyridyl) 2.1.4.2 การกำจัดโดยวธิ กี ล : การกำจดั ด้วยวธิ ีน้ีหมายถงึ การใชแ้ รงคน แรงสตั ว์ เคร่อื งมือ หรอื เครอ่ื งจักรต่าง ๆ เชน่ การถก ลาก ดึง ตัก หรือยกผักตบชวาข้นึ จากแหล่งนำ้ ซงึ่ เป็นวิธีท่ี ทำได้ง่ายและสะดวก ไม่ทำให้สิ่งแวดล้อมเป็นพิษเหมือนวิธีแรก แต่การปฏิบัติต้องใช้แรงงานมากและ ต้องมอี ุปกรณ์อยา่ งพรอ้ มเพียง

23 2.1.4.3 การกำจดั ทางชวี วิธี : การกำจดั ด้วยวิธีน้ีหมายถึงการใช้สิ่งมีชีวติ เชน่ แมลง โรคพืช ศัตรูอ่ืนที่เข้ามากัดกินหรือทำลายวัชพืชให้หมดสิ้นไป การกำจัดโดยวิธีนี้ถือว่าเป็นวิธีที่มี ประสทิ ธภิ าพมากถา้ มีสงิ่ มชี ีวิตทีเ่ หมาะสม แต่การกำจดั ด้วยวิธนี ีจ้ ะต้องใช้เวลาในการศกึ ษาวิจัยมาก 2.1.4.4 การกำจัดโดยการนำมาใช้ประโยชน์ : เป็นที่ทราบกันว่า ผักตบชวาหาได้มี แต่โทษและก่อให้เกดิ ความเดือดร้อนรำคาญเพียงอย่างเดียว แต่ส่วนดีของผักตบชวาท่ีคนทั่วไปมักมอง ไม่ค่อยเห็น มีดังต่อไปนี้ เช่น ช่วยทำให้น้ำสะอาดขึ้น ช่วยสะสมพลังงานจากดวงอาทิตย์ ช่วยทำให้ อากาศบริสุทธิ์และเย็นสบาย ช่วยลดปัญหาที่เกิดจากวัชพืชใต้น้ำ เป็นที่อยู่อาศัยของปลาและสัตว์น้ำ ช่วยทำให้เกิดทศั นยี ภาพท่ีเจริญตา (แม้ว่าจะเป็นท่รี ำคาญของใครหลาย ๆ คน) ฯลฯ 2.1.5 การปอ้ งกนั การแพรร่ ะบาดของผักตบชวา 2.1.5.1 หมั่นขดุ ลอกคูคลองหรอื ทอ้ งรอ่ งใหน้ ำ้ ไหลผ่านได้สะดวก เนื่องจาก ผักตบชวาจะเจริญเติบโตได้ยากท่ีที่มนี ้ำไหลแรง 2.1.5.2 หมั่นตรวจดแู ลแหลง่ น้ำบริเวณใกลบ้ า้ นอยู่เสมอ หากพบเหน็ กใ็ ห้ดงึ ขน้ึ จาก น้ำและทำลายเสยี โดยการนำมาตากแห้งหรือเผาทำลาย 2.1.5.3 หากพบเห็นผู้ใดปลูกหรอื กักผักตบชวาเอาไว้ใช้ประโยชน์ ก็ควรใหค้ ำแนะนำ ให้รถู้ ึงโทษของผักตบชวา และวิธกี ารปอ้ งกนั การแพรร่ ะบาด 2.1.5.4 หากพบว่ามแี หล่งเพาะขยายพนั ธุ์เกดิ ขนึ้ และเกินกำลังทจี่ ะกำจัดไดเ้ อง ก็ให้ แจง้ ผนู้ ำชุมชนและชว่ ยกันกำจัดใหห้ มดส้นิ 2.2 ศึกษาข้อมลู เกย่ี วกบั กระบวนการผลิตแผน่ วัสดุทดแทนไม้ 2.2.1 ปริมาณการนำเขา้ และสง่ ออกผลิตภณั ฑ์ไม้ การนำเข้าของผลิตภัณฑ์จากป่าไม้จะมีปริมาณที่สูงโดยเฉพาะแผ่นไม้บาง – ไม้อัด โดยมี ปริมาณทสี่ ูงกว่าการส่งออกถึง 92,570,629 ลกู บาศกเ์ มตร เช่นเดียวกบั ไมแ้ ปรรูปก็มีปรมิ าณการนำเข้า ทีส่ ูงกวา่ การส่งออกถึง 1,988,571 ลกู บาศกเ์ มตร ไม้ทอ่ นมีปรมิ าณนำเขา้ 845,133 ลกู บาศก์เมตร เม่ือ นำไม้ท่อนมาทำการแปรรูปแล้วก็จะมีปริมาณเศษไม้ ปลายไม้ และขี้เลื่อย จากการแปรรูปประมาณ 60% ของปริมาณท่อนไม้ทั้งหมด ซึ่งเศษไม้ปลายไม้ และขี้เลื่อยเหล่านี้มีศักยภาพเพียงพอในการนำไป เป็นวัตถุดิบในการผลิตแผ่นวัสดุทดแทนไม้ เช่น แผ่นปาร์ติเกิล แผ่นเอ็มดีเอฟ หรือแผ่นใยอัดซีเมนต์ เป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับเศษไม้ ปลายไม้ และขี้เลื่อย และเมื่อพิจารณาปริมาณการนำเข้าของแผ่นวัสดุ ทดแทนไม้จะเห็นว่ามีปริมาณน้อยกว่าการส่งออกถึง 2,045,452.731 ตัน การนำเข้าชิ้นไม้สับ ซึ่งเป็น เศษวัสดุเหลือทิ้งจำนวนมากกวา่ การส่งออก 378.98 ตัน แสดงให้เห็นว่าแผ่นวัสดทุ ดแทนไม้และช้ินไม้ สับสามารถทีจ่ ะเป็นสินคา้ ส่งออกที่ทำเงินให้กับประเทศไดเ้ ป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังมีผลติ ภัณฑ์จากป่า ไม้อนื่ ๆ อีกทส่ี ามารถเป็นสนิ คา้ ส่งออกได้ เช่น แผน่ ไมป้ ารเ์ กต์ เคร่ืองเรอื นไม้ เคร่ืองไมต้ า่ ง ๆ เปน็ ตน้

24 2.2.2 มลู ค่าการนำเข้าและสง่ ออกผลิตภณั ฑ์ไม้ จากปริมาณการนำเข้าของผลิตภัณฑ์ไม้ จะเห็นว่าการนำเข้าที่สูงกว่าการส่งออก คือการ นำเข้าไม้ท่อนจะสูงกว่าการส่งออกถึง 1.65 พันล้านบาท ส่วนไม้แปรรูปมีมูลค่าการนำเข้าต่ำกว่าการ ส่งออก 1.14 หมนื่ ลา้ นบาท นำเขา้ ผลติ ภัณฑไ์ ม้ในปริมาณทม่ี าก มูลค่าของการนำเข้าสินค้าก็จะสูงมาก ขึ้นด้วยและจะเห็นได้ว่า รายได้จากการส่งออกส่วนใหญ่จะมาจากผลิตภัณฑ์ที่มีการแปรรูปหรือเป็น ชิ้นงานแล้ว ไม่ว่าเป็นแผ่นชิ้นไม้อัด แผ่นใยไม้อัด เฟอร์นิเจอร์ไม้ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีชิ้นไม้สบั ซึ่งได้ จากการตัดไม้ด้วยเครือ่ งตัดชิน้ ไม้ ก็ถือว่าเป็นเศษวสั ดุเหลือทิ้ง ซึ่งมีมูลค่าการนำเข้าเพยี ง 13,149,118 บาท และมีมูลค่าการสง่ ออกเพียง 3,215,421บาทเท่านน้ั หากเราสามารถท่ีจะนำเศษวัสดุเหลือทิ้งทาง การเกษตรที่เหลืออยู่อย่างมหาศาลมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ไม่ว่าจะผลิตเป็นแผ่นวัสดุทดแทนไม้ หรือ นำไปผลิตเป็นผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่สามารถจะนำไปใช้ได้ ก็จะเป็นการเพิ่มปริมาณแผ่นวัสดุทดแทนไม้ใน ประเทศให้มากขึ้น ทำให้ไม่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ และยังสามารถเพิ่มมูลค่าการส่งออกใหม้ ากขึ้น เป็นการช่วยลดการเสยี ดลุ ทางการคา้ จากมลู คา่ การนำเข้าไม้ทอ่ นแผ่นไม้บาง – ไม้อดั และชน้ิ ไม้สับจาก ต่างประเทศ 2.2.3 ประเภทของวสั ดทุ ดแทนไม้ วัสดุทดแทนไม้หรือไม้ประกอบ (wood – substitute composites) เป็นวัสดุที่ประกอบ จากส่วนประกอบ 2 ชนิดขึ้นไป โดยมีวัสดุไม้หรือลิกโนเซลลูโลสอื่น เป็นส่วนประกอบหนึ่งร่วมกับวัสดุ อื่นเช่น โพลีเมอร์ หรือ สารอนินทรีย์ ทั้งนี้ส่วนประกอบแต่ละชนิดจะต้องแสดงสมบัติของแต่ละส่วน แยกกันอยา่ งเดน่ ชดั แต่เมือ่ นำมาผสมกนั จะมีคุณสมบัติทส่ี ง่ เสริมกนั มีคณุ สมบตั คิ ลา้ ยคลงึ และนำมาใช้ ในงานทดแทนไม้จรงิ ธรรมชาติ คำท่มี กี ารใชใ้ นความหมายเดยี วกัน Wood – Polymer Composites Wood – Plastics Composites Wood – Mineral Bonded Composites Bio – Composites Engineered Wood Composites etc. วัสดุทดแทนไม้แบ่งตามลักษณะวตั ถุดิบทน่ี ำมาประกอบเป็นแผน่ กลมุ่ ไม้แปรรปู ไดแ้ ก่ ไมป้ ระกบั โรงสรา้ ง แนไมป้ ระสาน กล่มุ ไมบ้ าง ไดแ้ ก่ แผน่ ไมอ้ ัด แผน่ ไมอ้ ัดไส้ไมร้ ะแนง LVLฯ กลมุ่ ชนิ้ ไม้ ได้แก่ แผ่นปาร์ตเิ กิล แผน่ เกล็ดไม้อัดเรียงเสี้ยน กลุ่มเส้นใยไม้ ได้แก่ แผน่ ใยไมอ้ ัดแข็ง แผ่นเอม็ ดเี อฟ แผ่นใยฉนวนฯ กล่มุ ไม้อดั สารแร่ ได้แก่ แผ่นชิ้นไม้ และฝอยไม้อัดซีเมนต์ กลมุ่ ไม้พลาสตกิ ได้แก่ แผน่ พลาสติกเสรมิ วัสดุเซลลูโลสธรรมชาติ

25 2.2.3.1 กลุม่ ไม้แปรรูป (1) ไม้ประกับโครงสร้าง (glued laminated timber, glulam) เปน็ การนำ ไม้แปรรูปมาประกอบติดกันทางความหนาด้วยกาวเรซินโดยมีแนวเสี้ยนของไม้ทุกแผ่นยาวไปในทาง เดยี วกับความยาวของไมป้ ระกบั มกั ใช้กบั งานโครงสร้างในรูปคานและเสา (2) แผ่นไมป้ ระสาน (laminated board) เปน็ การนำไม้แปรรูปขนาดเลก็ ท่ี คัดเลือกดีแล้วมาติดกันด้วยกาวเรซิน เพื่อให้ได้แผ่นไม้ประสานที่มีขนาดกว้างและยาวขึ้น มักนำไปใช้ เป็นไมพ้ ื้นกระดานผนังในอาคารและชิ้นส่วนเฟอรน์ ิเจอร์ เชน่ ตู้ โตะ๊ 2.2.3.2 กลมุ่ ไมบ้ าง (1) แผ่นไม้อัด (plywood) ผลิตจากการนำไมบ้ างมาทากาวแล้วเรยี ง ประกบกนั เป็นข้นั ๆ โดยใหแ้ นวเสีย้ นของไมบ้ างแต่ละชั้นเรียงตั้งฉากกับไมบ้ างชั้นถดั ไปนิยมประกบเป็น ชน้ั ในจำนวนค่ี เช่น 3 ชั้น 5 ชน้ั 7 ชัน้ (2) แผ่นไมอ้ ดั ไสไ้ มร้ ะแนง (blockboard) เปน็ แผ่นไม้อัดท่มี ีชัน้ ไส้เป็นไม้ ระแนงหนาดหน้ากว้าง 7-30 มม. เรียงอัดประสานต่อเนื่องกัน แล้วประกบหน้าหลังด้วยไม้บางสลับ เสีย้ น (3) แผน่ ไม้อัดไส้ไม้ประกับต้ัง (laminboard) (4) แผน่ ไม้อดั ไสไ้ มค้ รา่ ว (battenboard) (5) แผน่ ไม้อดั สอดไส้ (sandwich board) (6) แผ่นไม้บางประกับ (laminated veneer lumber,LVL) 2.2.3.3 กลมุ่ ช้ินไม้ (1) แผ่นช้นิ ไม้อดั (particleboard) ผลติ จากการนำชิน้ ไม้หรอื วัสดุลิดโน เซลลูโลส อื่น ๆ ที่ถูกย่อยให้มีขนาดต่าง ๆ มารวมกันเป็นแผ่นโดยมีกาวเป็นตวั ประสานเชื่อมให้ติดกนั ภายใต้ความรอ้ นและแรงอดั (2) แผน่ เกล็ดไมอ้ ัด (flakeboard) คลา้ ยคลึงกับแผน่ ช้นิ ไม้อัดแต่ใช้ชิ้นไม้ หรือชิน้ วัสดลุ กิ โนเซลลโู ลสอื่น ๆ ท่ีมลี ักษณะยาวและบางกว่าเป็นวตั ถดุ บิ (3) แผ่นแถบไม้อดั เรยี งช้นิ (OSB) ชิน้ ไม้หรือชน้ิ วัสดลุ ิกโนเซลลโู ลสอ่ืน ๆ ท่ี ใช้เป็นแถบไม้ทม่ี ลี ักษณะบางและยาวมาก โดยมีการเรยี งตวั ของแถบไม้อยา่ งเป็นช้นั คล้ายแผ่นไม้อัด (4) แผน่ ไมอ้ ัดไส้ปาร์ตเิ กลิ (composite plywood, COM-PLY) เปน็ แผ่น ชน้ิ ไมอ้ ดั ที่ถกู ปดิ ผิวทงั้ สองด้านด้วยไม้บางหรือไม้อัด 2.2.3.4 กลมุ่ เสน้ ใยไม้ (1) แผ่นใยไมอ้ ัดแขง็ (hardboard) ผลติ จากการนำเส้นใยจากไมห้ รอื วัสดุ ลิกโนเซลลูโลสอื่น ๆ ที่ให้เสน้ ใยมารวมกันเปน็ แผน่ ด้วยกรรมวธิ ีเปยี ก แล้วทำการอดั รอ้ นเพื่อให้เกิดการ ยดึ เหน่ยี วระหว่างเส้นใย แผน่ เรยี บหนา้ เดียว สนี ้ำตาลดำ

26 (2) แผน่ ใยไมอ้ ดั ความหนาแน่นปานกลาง (medium density fiberboard, MDF) ผลิตจากการนำเสน้ ใยจากไม้หรือลิกโนเซลลูโลสอ่ืนๆ ทใ่ี หเ้ สน้ ใยมารวมกันเปน็ แผ่นด้วยกรรมวิธี แหง้ โดยมกี าวเปน็ ตวั ประสาน แลว้ ทำการอดั ร้อน สามารถผลิตให้มคี วามหนา 1.8-60 มม. มแี ผน่ เรียบ 2 หนา้ สีขาว –น้ำตาลออ่ น ตกแตง่ ผิวได้ดี 2.2.3.5 กลมุ่ ไม้อดั สารเร่ (1) แผน่ ฝอยไม้อัดซเี มนต์ (wood wool – cement board) ผลติ จากการ นำฝอยไม้หรือวัสดุลิกโนเซลลูโลสอื่นๆ ซึ่งมีลักษณะแถบแต่มคี วามยาวกว่าโคง้ งอจากเครือ่ งขูดมาผสม กับซีเมนต์แลว้ ข้นึ รูปเปน็ แผ่นด้วยการอดั คา้ งไวใ้ นแบบจนซีเมนต์แขง็ ตัว (2) แผ่นชิ้นไม้อัดซีเมนต์และแผ่นใยไม้อัดซีเมนต์ (particle-cement board and fiber-cement board) ผลิตจากการนำช้ินไม้หรือเส้นใยไม้หรือวัสดุลิกโนเซลลูโลสอืน่ ๆที่ แห้งคลกุ กับซเี มนต์เป็นตัวประสานร่วมกับนำ้ และสารปรับปรุงคุณภาพตามอัตราสว่ นท่ีกำหนด แล้วข้ึน รูปในแบบอัดจนซีเมนต์แข็งตัวเตม็ ที่ด้วยการบ่ม เพื่อให้เกิดการยึดเหนี่ยวระหวา่ งชิน้ ไม้หรือเส้นใยหรอื วัสดุลิกโนเซลลูโลสอื่นๆ คุณภาพจึงขึ้นอยู่กับความสามารถในการเข้ากันได้ระหว่างชิ้นไม้หรือเส้นใย หรือวสั ดลุ ดิ โนเซลลูโลสอน่ื ๆ และซีเมนตท์ ใี่ ชเ้ ป็นสำคัญ 2.2.3.6 กลุ่มไม้พลาสตกิ (1) แผ่นประกอบพลาสติกเสริมวสั ดุเซลลูโลสธรรมชาติ (natural lignocellulose reinforced plastic composites) เป็นแผ่นประกอบที่มีสารหลัก (matrixs) ส่วน ใหญเ่ ป็นเทอรโ์ มพลาสติก โดยใช้วสั ดธุ รรมชาติ ที่เปน็ ลกิ โนเซลลูโลสทง้ั ในรูปของเส้นใยหรอื ผง เป็นสาร ตวั เตมิ เสรมิ แรง 2.2.4 กระบวนการผลิตแผ่นวัสดทุ ดแทนไม้ ในการผลิตแผ่นวัสดุทดแทนไม้นั้น นอกเหนือจากการคัดเลือกเศศวัสดุไม้และเศษวัสดุ การเกษตรที่ใช้เป็นวัตถดุ บิ ในการผลิตและกรรมวธิ กี ารผลิตท่ีแตกจ่างกนั โดยในแตล่ ะขั้นตอนการผลิตก็ ต้องใช้เครื่องมือต้นแบบในการผลิตท่ีแตกต่างกันไปซ่ึงการเลือกใช้เครื่องมือต้นแบบทีแ่ ตกต่างกัน ย่อม ทำให้ประสิทธิภาพในการทำงานผลลิตที่ได้ รวมถึงต้นทุนในการผลิตมีความแตกต่างกันไปดว้ ย สำหรบั ขั้นตอนการผลิตและเครื่องมือที่ใช้ในกระบวนการผลิตแต่ละขั้นตอนนั้น วรธรรม (2541) ได้จำแนก ออกเปน็ 6 ขั้นตอน สรปุ ไดด้ ังน้ี 2.2.4.1 การเตรียมชิ้นเศษวสั ดุไม้และเศษวัสดกุ ารเกษตร (particle preparation) เป็นการตดั ทอนหรือลดขนาดของวตั ถุดิบใหไ้ ด้รูปร่างและขนาดที่เหมาะสมสำหรับ แผน่ ไม้วสั ดทุ ดแทนไมท้ ี่ทำการผลิตว่าต้องการแผน่ ประกอบชนดิ ใด สำหรบั เคร่ืองมือท่ีนิยมใช้ในการตัด ทอนหรือลดขนาดวัตถุดิบดังกล่าว ได้แก่ เครื่องย่อยอย่างหยาบแบบHOGS, เครื่องทำชิป (chippers), เครื่อตัดไม้สั้น (cutter mills), เครื่องตอกทุบและเครื่องตีชิ้นไม้ (hammer mill & wing – beater เครอ่ื งกระแทกช้ินไม้ (impact mills), เครื่องบดเสยี ดสีชิ้นไม้ (attrition mills) เป็นต้น

27 2.2.4.2 การอบชิ้นเศษวัสดไุ มแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตร (particle drying) ชนิ้ เศษวัสดไุ มแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรทใี่ ช้ในการลติ แผน่ วัสดทุ ดแทนไมจ้ ะถกู อบให้ แหง้ ใหไ้ ด้ความชื้นตำ่ อย่างสม่ำเสมอกอ่ นท่ีจะผสมกับกาวต่อไป เครื่องอบที่ใช้จะตอ้ งมคี ุณสมบัติในการ ปอ้ นชน้ิ ปาร์ติเกลิ เข้าเครื่องไดอ้ ย่างรวดเร็วในกระแสอากาศร้อนมากๆ และมกี ารหมุนเวียนอากาศอย่าง รวดเร็วเพื่อลดระยะเวลาการอบให้สั้นที่สุด ความชื้นออกไปจากชิ้นปาร์ติเกิลได้อย่างรวดเร็ว ทั้งยัง ป้องกันการลุกติดไฟของชิ้นปาร์ติเกิลที่อบเป็นเวลานาน สำหรับเครื่องอบที่นิยมใช้มีหลายแบบ เช่น เครื่องอบแบบหมุน (the horizontal rotating type), เครื่องอบแบบอยู่กับที่ (the horizontal fixed type) เป็นตน้ 2.2.4.3 การคัดแยกขนาด (particle classification) เปน็ การคดั ขนาดช้นิ ปาร์ตเิ กลิ ทีไ่ ดจ้ ากการทอนหรือลดขนาดในตอนแรก ออกมาให้ แต่ละขนาดมคี วามสมำ่ เสมอกันเพ่ือให้แผ่นวสดุทดแทนไม้ท่ีได้มีโครงสรา้ งทางวิศวกรรม (engineering structure) ที่ดี การคดั แยกขนาดชน้ิ ปาร์ตเิ กลิ มี 3 วิธีคอื (1) การรอ่ น (screening) เป็นการคัดแยกช้ิน ปาร์ติเกิลตามขนาด (size) โดยใช้เครื่องร่อนชนิดต่างๆ เช่น ชนิดลาดเอียงใช้ตะแกรงสี่เหลี่ยมละร่อน แบบหมุน (courtesy rotex Inc), ชนิดวงกลมใช้ร่อนแบบหมุนเพื่อแยกขนาดได้ 4 ขนาด (courtesy allgaier.werke gmbtl.) (2) การแยกโดยอากาศ (air classification) เป็นการแยกตามน้ำหนักพื้นผิว (surface – to – weight) ของวัตถุ โดยการผ่านชิ้นปาร์ติเกิลที่ตัดทอนแล้วไปยังกระแสอากาศที่หมุน พัดอยู่ (3) การร่อนผสมกบั การคดั แยกดว้ ยอากาศ 2.2.4.4 การผสม (blending) เปน็ การรวมกาว ขีผ้ ้ึง และสารผสมอื่นๆ กบั ชิน้ ปารต์ เิ กลิ เรียกว่า การผสมคลุกเคลา้ โดยทั่วไปทำโดยการสเปรย์กาวน้ำ และขี้ผึ้งอิมัลชั่นไปบนชิ้นปาร์ติเกิลขณะที่เคลื่อนผ่านอยู่ในเครื่อง ผสมซึ่งขณะกำลังผสมระหว่างกาวและสารผสมอื่นๆ การกระจายของส่วนผสมที่สม่ำเสมอ จะทำให้ได้ แผน่ วัสดทุ ดแทนไม้ทมี่ คี ุณภาพดสี ำหรับเครอื่ งผสม,u 2 แบบ คอื (1) เครื่องผสมแบบใชเ้ วลาผสมนาน (long-retention time)ซึ่งแบ่งย่อยเป็ ชนิดแบบกวนด้วยใบพาย (paddle-type blenders) แบบหมุนเครื่องผสม (rotary blenders) แบบ คัดแยกชน้ิ ปาร์ตเิ กิลดน้ ลมกอ่ นผสม (wind-sifing or air classifition blenders) (2) เครอื่ งผสมแบบใชเ้ วลาผสมสั้น (short- retention time) โดยท่ัวไป เคร่อื งผสมแบบน้ีจะมีขนาดเล็กกว่าเครื่องผสมแบบแรกซ่ึงจะใช้ความเร็วสูงในการผสม การบำรุงรักษา ก็น้อยกว่า ซึ่งมีอยู่หลายประเภท เช่น Blow-line blending, Attrition-mill blemders,Vetical blending เป็นต้น 2.2.4.5 การเตรยี มแผน่ กอ่ นอดั (mat formation) เป็นกรรมวิธีการโรยชิ้นปารต์ ิเกิลทีผ่ ่านการผสมกาวและสารผสมอนื่ ๆ แลว้ โดยใช้ เครื่องโรยชิน้ ปารต์ ิเกิล (forming machines) ซึ่งมีอยู่หลายชนดิ ได้แก่ เครื่องโรยชิน้ ปารต์ ิเกิลแบบคัด แยกชิ้นปาร์ติเกิลด้วยกระแสลม (wind-sifting or air classifition), เครื่องโรยชิ้นปาร์ติเกิลแบบเช็งค์

28 (schenck formers), เครื่องโรยชิ้นปาร์ติเกิลแบบ Durand microfelter, เครื่องโรยชิ้นปาร์ติเกิลแบบ Wurtex, เครื่องโรยแผน่ แบบเรียงตวั ตามเส้ียน (orienting formers) เป็นต้น การโรยช้ินปารต์ ิกเลใหม้ ี ความสมำ่ เสมอ (uniformity) ตลอดทว่ั แผ่น โดยใชเ้ ครือ่ งโรยแต่ละแบบเหล่าน้ีถือว่าเป็นสิ่งสำคัญท่ีสุด ของขบวนการผลิต ความหนาแน่นภายในแผ่นจะไม่เท่ากันและจะเกิดการคืนตัวทางความหนา ( thickness springback)ที่มากเกินไปในบริเวณที่มีความหนาแน่นสูงกว่า นอกจากนี้การโรยแผ่นที่ไม่ สม่ำเสมอกอ่ ให้เกดิ การบดิ ตัวหรือการโคง้ งอของแผ่นได้ 2.2.4.6 กรรมวธิ ีการอดั (pressing operation) เปน็ ขั้นตอนที่สำคัญที่ทำให้แผน่ เตรยี มอดั แข็งตวั ขน้ึ และเกดิ ปฏกิ ิรยิ าพลีเมอไรชั่น ของกาวเพื่อผลิตเป็นแผ่นปาร์ติเกิลบอร์ดซึ่งจะอยู่ในขั้นตอนการอัดร้อนโดยใช้เครื่องอัดร้อน (hot presses) ซึ่งมีอยู่ 2 แบบใหญ่คือ แบบแท่น (platen presses) และแบบต่อเนื่อง (continuous presses) สำหรับเครื่องอัดร้อนแบบแท่นมีใช้อยู่ 2 แบบ คือ เครื่องอัดแบบช่อง อัดหลายชั้น (muitiple-opening)และเครอ่ื งอกั แบบช่องอัดเดยี ว(single-opening) หลงั จากเสร็จส้นิ ขน้ั ตอนกรรมวธิ กี ารอดั แล้วจะไดแ้ ผน่ ปาร์ติเกิล ซ่งึ จะต้องนำไปทำ การตกแตง่ (finishing) ไดแ้ ก่การตกแตง่ ขอบ (edge finishing) การตกแต่งผวิ หนา้ (surface finishing) การเคลือบ (seal coat) สำหรับเคร่อื งมือท่ีมีความสำคัญในข้ันตอนการตกแตง่ ไดแ้ ก่ เครื่องขัดผิวซ่ึงจะ เปน็ สำหรบั การขัดผิวหน้าของแผน่ ปาร์ตเิ กิลใหม้ คี วามเรียบ และความหนาสม่ำเสมอ 2.2.5 ประเภทกาว 2.2.5.1 ประวตั ิ (1) ในอดีตใช้กาวที่ทำจากโคลน มูลสัตว์ พัฒนาเป็นกาวจากเล็บเท้าสัตว์ เขากระดูกสตั ว์ กระดกู ปลาและกาวพืชพวกแปง้ และกาวหนัง กาวเลือด กาวนม (2) พวกยาง (เรซิน) จากธรรมชาติ เช่น ยางสน (resin) ยางไม้ (gum) และเชลแลก็ แลว้ นำมาละลายในแอลกอฮอลใ์ ช้แทนกาว และทำเปน็ แลค็ เกอรต์ กแต่งผวิ ปอ้ งกนั ผิว (3) จนมาปจั จบุ นั มกี ารใชน้ ้อยลงจนเกอื บไมม่ กี ารใชก้ าวธรรมชาติแลว้ เพราะมีการผลติ กาวสังเคราะหแ์ รกๆเกิดจากการพฒั นากาวฟีนอล-ฟอรม์ ัลดไี ฮด์ทเ่ี รียกวา่ Bakelite (4) กาวสัตวต์ ่าง ๆ มีการใชจ้ นถงึ ปี ค.ศ. 1930 เม่ือกาวยเู รยี ฟอร์มลั ดี ไฮด์ เร่ิมถกู พฒั นามาทดแทน (5) หลังจากมีการพฒั นากาวยูเรียและเมลามนี ขน้ึ กเ็ กิดการพฒั นากาว เป็นอย่างมาก ที่ใชส้ ำหรบั งานไม้ทกุ ๆ การใชง้ าน 2.2.5.2 ประเภทของกาวติดไม้ กาวสังเคราะหท์ ใี่ ช้ในงานไม้แบ่งออกได้เปน็ 2 ประเภทใหญ่ ๆ (1) กาวเรซินชนิดแข็งตัวเมื่อร้อน (thermo-setting resins) เป็นกาวที่ ได้รับความรอ้ นจะแปรสภาพเปน็ แผ่นแข็งท่ีไม่สามารถหลอมละลายได้อีก

29 (2) กาวเรซินชนิดอ่อนตวั เมอ่ื รอ้ น (thermos plastic resins) หรือร้อน ละลาย (hot-melts) ต้องใหค้ วามรอ้ นและกลายเปน็ สารยึดติดเม่อื เยน็ กาวอีกประเภทหนึ่งที่เรียกว่า Contact adnesives กาวติดสัมผัส เป็นกาวที่ประกอบด้วย สารละลายของยางธรรมชาติหรือยางสังเคราะห์ ซึ่งจะแปรสภาพเกิดการยึดติด เมื่อระเหยสารทำ ละลาย (solvent) เป็นกาวที่มีการใช้น้อยในงานไม้แต่ใช้กนั อยา่ งแพร่หลายสำหรับงานตกแต่งหุ้มเบาะ เคร่อื งเรือน 2.2.5.3 กาวเรซินชนิดแข็งตัวเมื่อร้อน (Thermo-Setting Resins) ได้แก่กาวเรซินที่ แข็งตัวโดยการทำปฏิกิริยาทางเคมีเกิดเป็นโมเลกุลที่มีโครงสร้างสามมิติ กลายสภาพเป็นของแข็งใน เวลาเดยี วกนั กบั การยดึ ตดิ กบั ไม้ กาวชนิดนแ้ี บง่ ออกไดเ้ ปน็ 4 กลมุ่ (1) กาวเรซินชนดิ ทเ่ี กิดจากการทำปฏกิ ิรยิ าระหว่างฟอร์มลั ดไี ฮด์กับยูเรีย เมลามนี ฟนี อลหรอื สารอื่น ๆ (2) กาวชนดิ ท่ีเกดิ จากการทำปฏกิ ริ ยิ าแทนนนิ กบั ฟนี อลหรอื ฟอร์มลั ดีไฮด์ (3) กาวเรซนิ ชนิดไอโซไซยาเนต (4) กาวอีพ๊อกซี 2.2.5.4 ปจั จัยที่มผี ลตอ่ ประสิทธิภาพการตดิ กาวประสานไม้ คณุ ภาพของแผน่ ไม้ประสานขึ้นอยู่กบั หลายปจั จัย ซ่งึ มีอิทธิพลจากผผู้ ลติ แผ่นไม่ ประสานและผู้จำหน่ายกาว ที่จะต้องร่วมมือกันตลอดเวลาในระหว่างการผลิต เพื่อหาแนวทางหรือ แกป้ ัญหาที่จะทำใหไ้ ดแ้ ผน่ ไม้ประสานทส่ี วยและมคี ณุ ภาพ โดยมปี จั จยั สำคญั ดังนี้ (1) ความชื้นของไม้ที่จะนำมาประสาน ไม้ก่อนที่จะทำการทากาวต้อทำการ อบก่อน เพ่ือใหไ้ ด้คามชนื้ ของไมร้ ะหวา่ ง 6 ถึง 15% ทั้งน้ขี ึน้ อยกู่ บั อณุ หภมู แิ ละความชืน้ ของบรรยากาศ รอบๆ บรเิ วณการผลติ แต่ระดบั ความช้ืนทเี่ หมาะสมท่ีสดุ คอื อยรู่ ะหวา่ ง 10-12% ประเด็นสำคัญทจ่ี ะละเลยเสียมิได้คอื พยายามทำให้ไมก้ อ่ นทจ่ี ะอัดประสานมี ความช้นื ของไมท้ กุ ชนิ้ เท่ากันให้ได้มากที่สดุ ซึง่ โดยปกติจะต้องมีความชื้นของไม้ทจ่ี ะอัดประสานติดกันไม่ เกิน 2% นอกจากนี้ปรมิ าณความชนื้ ของไม้ยังมีผลต่อคณุ สมบัติการติกดกาวด้วยเน่ือง จากการใช้ส่วนใหญ่ในการผลิตไม้ประสานเป็นกาวที่อาศัยการแพร่กระจายไปบนพื้นผิวของไม้ กลไก การติดกาวจะเกิดข้ึนจากการระเหยหรือสูญเสียตัวทำลาย (โดยเฉพาะน้ำ) ออกจากแนวกาว ดงั น้ันเมื่อ ไม้มคี วามชืน้ สงู จงึ ต้องใช้ระยะเวลาในการอัดทีน่ านขึน้ เนือ่ งจากนำ้ ในแนวกาวจะถูกดูดเข้าสู่ไม้ได้ช้าลง ในทางกลับกันเนือ้ กาวในแนวกาวกลับแทรกซึมลงสู่เนื้อไม้มากข้ึนด้วย ทำให้มีเนื้อกาวน้อยลงจนทำให้ เกดิ รอยตอ่ ไมแ่ นน่ (starved joint) (2) การเตรยี มชิน้ ไม้ประสาน เปน็ การเนน้ ท่ีคุณภาพของพ้นื ผิวไม้และขนาดท่ี มีความพอดีและตัดฉากอย่างถูกต้อง เครื่องเลื่อยและเครื่องไสผิวหน้าต้องเที่ยงตรงและคม เพื่อให้ได้ ผิวหนา้ ไม้ท่เี รียบและขนาดทตี่ รงสม่ำเสมอตลอดความยาวของไม้ จึงตอ้ งทำการตรวจสอบชิ้นไม้ที่เลื่อย

30 และก่อนทำการทากาวตลอดเวลา วิธีการง่ายๆในการตรวจนอกจากจะเทียบระนาบกับแท่งมาตรฐาน แล้ว ยังอาจจะนำมากองเรียงชิ้นไม้ให้ขนานดันแล้วยึดด้วยแท่นยึดเพื่อดูร่องรอยการประชิด ส่วนการ วดั มุมฉากก็สามารถตรวจสอบจากการตั้งดูฉากอีกครั้งหนึ่ง ใบมีดไสท่ที ือ่ อาจจะทำใหเ้ กดิ รอยไหม้บนผิวไม้ เปน็ ผลเสยี โดยจะไปปดิ รอ เส้ียนของไมเ้ ป็นอปุ สรรคขดั ขวางการแทรกซึมของกาวบนพื้นผิวหน้าท่ีจะทำการติดกาว (3) ระยะเวลาทเ่ี หมาะสมสำหรบั ทากาวระยะเวลาตง้ั แตเ่ ตรยี มไมซ้ ึ่งปกติตั้งแต่ เตรียมไมแ้ ล้วจนถึงทากาว จะต้องใชเ้ วลาท่สี ัน้ ทส่ี ุดเทา่ ทจ่ี ะทำได้ผลของการยึดตดิ กาวท่ดี ีโดยทั่วไปควร ทากาวหลังจากไสแต่งหน้าไม้ ภายในระยะเวลาไม่เกิน 24 ชั่วโมง และผิวหน้าไม้จะต้องไม่กระทบกับ แสงแดดเนื่องจากว่าสารประกอบเคมบี นผวิ หน้าไม้จะเกิดการออกซิเดชันทำให้ลดความสามารถในการ ซึมซาบของกาวส่งผลกระทบต่อความแข็งแรงของแนวกาว โดยความแข็งแรงจะลดลงเป็นปฏิภาคตรง เมื่อเพิ่มระยะเวลาระหว่างการไสไม้กับการทากาวอยา่ งมีนัยสำคัญย่ิง (4) การเก็บและการผสมกาวกบั ตัวเร่งแข็ง กาวและตัวเร่งแข็งต่าง ๆ ควรเก็บ รักษาไว้ในที่เย็นเพื่อยืดอายุของกาวให้ได้นานที่สุด โดยทั่วไปพบว่าหากอุณหภูมิเพิ่มขึ้น7 องศา เซลเซียส จะมีผลคล้ายกับการบ่มกาวหรือตัวเรง่ แข็งให้ปฏิกิริยาเคมีเร็วขึ้น 2 เท่า ซึ่งสำคัญในการเกบ็ รักษากาวเหลวควรระมัดระวงั และหลกี เลีย่ งให้ใชภ้ าชนะบรรจุถกู แสงแดด (5) การทากาวกาวต้องทาไปบนผิวหน้าไม้อย่างทั่วถึงอย่างสม่ำเสมอ ทั้งน้ี ขน้ึ อยกู่ ับคุณภาพของเคร่ืองทากาวในกรณีท่ีเป็นเคร่ืองทากาวแบบลูกกลิ้งจะต้องพิจารณาเลือกดูท่ีร่อง ของลกู กล้งิ ทีเ่ หมาะสม (6) ช่วงเวลาประกบเพื่อรอการอัดช่วงเวลาประกบเพื่อรอการอัดเป็น ระยะเวลาที่เริ่มจากการทากาวจนกระทั่งทำการอัดสำหรับไม้เนื้อแข็งนั้นจะต้อใช้ช่วงเวลาประกบเพ่ือ รออัดทนี่ านข้นึ เพ่อื ใหก้ าวซมึ ซาบบนผวิ หนา้ ไม้ก่อนทำการอัด (7) การใช้กำลังอัดกำลังอัดควรสูงให้เพียงพอที่จะอัดชิ้นไม้ที่ทากาวแล้วเข้า ด้วยกันเพ่ือรอใหก้ าวเกดิ การแข็งตัว หากทำการอัดประสานไม่หลายๆอัน ควรระมัดระวังคำนวณกำลงั อัดให้เหมาะสมและเพียงพอสำหรับแนวกาวทุก ๆ แนวสำหรับแต่ละแนวกาวที่ทาควรใช้กำลังอัด 5-8 กิโลกรมั ตอ่ ตารางเซนติเมตร และใช้ระยะเวลาในการอดั ท่เี พยี งพอเพื่อมนั่ ใจว่ากาวเกิดการแข้งตัวเต็มท่ี เพียงพอแลว้ ก่อนท่จี ะทำการคายแรงดันออก (8) อณุ หภูมิในการอดั การใช้อณุ หภมู ทิ ีส่ ูงข้ึนจะทำใหร้ ะยะเวลาในการอัดสน้ั ลง สำหรับการใช้กาวประเภทอิมัลชั่น เวลาอัดจะใช้ต่างกันไประหว่างอุณหภูมิห้องถึง 70 -90 องศา เซลเซียส ขึ้นอยู่กับอุปกรณ์ในการอัดและชนิดของกาวเมื่ออัดไม้ด้วยกาวอิมัลชั่น จำเป็นต้องปล่อย ระยะเวลาให้ไมเ้ ย็นตัวใหเ้ พียงพอก่อนทำการคายแรงดัน โดยเฉพาะการใชว้ ธิ ีการอดั แบบคลืน่ ความถ่ีสูง (high frequency heating) เหตุที่ต้องปล่อยให้เกิดการเย็นตัวหลังอัดน้ันก็เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงใน การเกิดการหยอ่ น ในแนวกาวเน่ืองจากอณุ หภูมแิ ละคุณสมบัติของกาวประเภทเทอร์โมพลาสติกของตัว กาวเอง

31 (9) ระยะเวลาในการอัด ระยะเวลาในการอัดขึ้นอยู่กับปริมาณที่ใช้กาวชนิด ของกาว อุณหภูมิการอัดไม้ ชนิดของไม้ การใช้อุณหภูมิในการอัดที่สูงจะส่งผลให้ระยะเวลาในการอัด สั้นลง โดยทั่วไประยะเวลาในการอัดมักจะมีกำหนดไว้ในเอกสารกำกบั ของผูข้ าย-ผู้ผลิตกาว แต่แนะนำ ใหท้ ำการทดสอบก่อนการผลติ จรงิ เสมอเนือ่ งจากสภาวะแวดลอ้ มในสถานท่ีของผู้ใชก้ าวจะแตกตา่ งกัน (10) การทำความสะอาด ในขณะที่กาวยังเปียกอยู่ สามารถเช็ดออกได้ทันที จากผิวหนังและเสื้อผ้าโดยใช้สบู่และน้ำ สำหรับเครื่องมือเกี่ยวกับกาวสามารถทำความสะอาดได้หลาย วธิ ี ข้ึนอยกู่ บั ชนดิ ของกาว กาวชนดิ น้ำอมิ ลั ชนั่ เช่น กาวโพลีไวนิวอะซิเดต สามารถทำความสะอาดได้ โดยใช้น้ำอุ่นกาวยูเรีย-ฟอร์มัลดีไฮด์ ที่ติดอยู่กับลูกกลิ้งสามารถล้างออกได้โดยใส่น้ำผสมโซดาเจือจาง ราว 10% จะทำให้กาวเจือจางลงและหมดสภาพความเหนียวหลังจากนั้น2-3 นาทีลูกกลิ้งจะสามารถ ลา้ งได้ด้วยนำ้ อุ่นกาวเรซอซินอล-ฟนี อล ฟอรม์ ัลดีไฮด์ สามารถล้างออกไดโ้ ดยใช้น้ำอุ่นผสมแอลกอฮอล์ เล็กน้อย กาวโพลียรู เี ทน และกาวคลา้ ยคลึงกัน สามารถล้างออกไดโ้ ดยใชต้ ัวทำลาย เช่น อาซิโตน (acetone) หรือ โทลูอีน (toluene) ขณะชำระล้างควรระมัดระวังอย่าสูดหรือให้ละออง ของสารเหล่านก้ี ระทบโดยตรงตอ่ ผวิ หนงั หรอื รา่ งกาย (11) การตรวจสอบการตรวจสอบดว้ ยวิธีการงา่ ย ๆ คอื การตรวจดว้ ยการแซะ มีด (knife test) โดยการตอกสิ่วลงบนแนวรอยต่อกาวแล้วตรวจดูพื้นผิวไม้ที่แตกหักตรงรอยตอ่ นั้น วิธี นี้เป็นวิธที ี่ง่ายสำหรับดูคุณภาพการใช้กาว แม้ว่ากาวจะยังไม่แข้งตัวเต็มที่ซึ่งต้องใชเ้ วลาหลายวันก็ตาม ซึง่ ในบางกรณีสำหรับกาวประเภทอิมัลชั่น ทีต่ อ้ งการให้ต้านทานนำ้ ได้ดี อาจตอ้ งรอให้เกิดการแข็งตัวท่ี จะใชง้ านได้เตม็ ท่ถี งึ 14 วนั โดยเฉพาะชนิ้ งานทผ่ี ลติ นำมาใช้เปน็ หน้าโต๊ะและกรอบหน้าต่าง 2.2.6 การทำแผน่ วัสดทุ ดแทนไม้ 2.2.6.1 ขน้ั ตอนที่ 1 การเตรียมชน้ิ เศษวัสดุ วัตถุประสงค์ เพอ่ื สบั เศษวัสดไุ ม้และเศษวัสดกุ ารเกษตรใหเ้ ปน็ ชน้ิ ไม้ท่ีมีขนาดเหมาะสม (13-16 มม.) วัสดุและอุปกรณ์ (1) เศษวัสดุไมแ่ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรทผ่ี า่ นการตากแดดและมคี วามชืน้ ไม่ เกิน 14% (2) เครอื่ งสบั ช้นิ ไม้ (3) เครื่องทุบชน้ิ ไม้ (4) เครือ่ งรอ่ นคัดขนาด

32 วิธีดำเนินการ (1) นำเศษวสั ดไุ มแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรมาเข้าเครื่องสับ (2) นำเศษวสั ดุไม้และเศษวัสดุการเกษตรทเี่ ข้าเครื่องสับแลว้ อย่างน้อย 2 รอบ มาเขา้ เครือ่ งทบุ (3) นำเศษวัสดไุ ม้และเศษวสั ดุการเกษตรทีผ่ ่านเครอื่ งทบุ แล้วมาเข้าเครื่อง ร่อนเพ่ือคดั ขนาดโดยท่ีต้องการมีขนาดระหวา่ ง 13-16 มม. (4) เกบ็ ชนิ้ เศษวสั ดไุ ม้และเศษวัสดุการเกษตรทตี่ อ้ งการไว้ในที่ทส่ี ามารถ ควบคมุ ความชนื้ ได้เพอื่ ปอ้ งกันเชื้อราโดยการใส่ในถงุ พลาสติกและรัดปากถงุ ให้แน่น (5) ทำความสะอาดอปุ กรณ์และบรเิ วณท่ใี ช้เครื่องให้สะอาดเรยี บร้อย ขอ้ ควรระวงั (1) เศษวัสดไุ มแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรทจี่ ะนำมาเปน็ วตั ถดุ ิบจะต้องรบี นำมาตากแดดเพือ่ ป้องกนั เชือ้ ราโดยให้มีความชน้ื ไมเ่ กิน 14 % และวิธีการหาความช้นื ดงั น้ี ก.นำเศษวสั ดุไม้และเศษวสั ดกุ ารเกษตรทตี่ ้องการหาความชืน้ มาทำการช่งั นำ้ (ประมาณ 100 กรมั ) ข.นำเขา้ เตาอบท่ีอุณหภูมิ 100±3 องศาเซลเซียส เปน็ เวลา 24 ชม. ภาชนะดูดความชน้ื จนเยน็ ง. ชง่ั น้ำหนกั และนำมาคำนวณจากสูตร ปริมาณความชน้ื (%) = นำ้ หนักกอ่ นอบ – น้ำหนักหลงั อบ x 100 นำ้ หนักหลังอบ (2) การปฏิบตั งิ านจะตอ้ งสวมชดุ และอปุ กรณ์เพ่อื ปอ้ งกนั ความปลอดภัย ทกุ ครัง้ 2.2.6.2 ขั้นตอนที่ 2 การผสมกาว วัตถปุ ระสงค์ เพื่อคลุกเคล้าให้กาวกับชิ้นเศษวัสดุไม้และเศษวัสดุการเกษตรผสมกันก่อนการนำไป อดั ร้อนหากการผสมกาวสมำ่ เสมอจะทำให้การยึดตดิ กนั ดีขึน้ วสั ดุและอปุ กรณ์ (1) ช้ินหญา้ แฝกจากขัน้ ตอนที่ 1 (2) กาว PMDI (กาวไอโซไซยาเนต) (3) เครอื่ งชง่ั (4) ภาชนะบรรจุกาวเพอื่ ใช้ในการชัง่ (5) เครอื่ งผสมกาว (6) ปนื ฉดี กาว (7) ถังลม (8) พัดลม (9) หนา้ กากปิดจมูก, แวน่ ตา, เสอื้ กันเปือ้ นและถงุ มอื ยาง

33 วธิ ีดำเนนิ การ (1) คำนวณอตั ราส่วนระหว่างชน้ิ เศษวัสดไุ ม้และเศษวัสดุการเกษตรกับกาว ในปริมาณทพ่ี อเหมาะกบั ความหนาแน่นของบอรด์ ท่จี ะผลิต (2) ชัง่ ชน้ิ เศษวสั ดุไมแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรและกาวตามท่คี ำนวณไวแ้ ลว้ (3) นำเศษวสั ดไุ มแ้ ละเศษวัสดุการเกษตรมาเข้าเคร่ืองผสมกาวและนำกาวท่ี ชงั่ ไวแ้ ล้วมาใสใ่ นปนื ฉดี กาว (4) ผู้ปฏิบตั งิ านสวมอปุ กรณป์ ้องกันเพอ่ื ความปลอดภยั ทุกคร้ังและเปิดพดั ลมเพือ่ เป่าลมถา่ ยเทอากาศใหร้ ะบายไดด้ ีขึ้น (5) เปดิ วาลว์ ถงั ลมเพอื่ ใชล้ มในการฉีดกาวเข้าเคร่อื งผสมกาวทมี่ ชี ้ินเศษวัสดุ ไม้และเศษวัสดุการเกษตรอยู่แล้วจนหมดกาวและเปิดเครื่องผสมกาวทิ้งไว้ 3 - 5 นาที เพื่อการ คลุกเคลา้ ท่ีดีขน้ึ (6) ปิดเครอ่ื งผสมกาวแล้วนำภาชนะมารองรับชน้ิ เศษวสั ดุไมแ้ ละเศษวัสดุ การเกษตรท่ผี สมกาวแลว้ จากน้ันทำความสะอาดเครื่องผสมกาวและบรเิ วณให้เรียบร้อย (7) นำชิน้ เศษวสั ดุไมแ้ ละเศษวสั ดุการเกษตรท่ีผสมกาวแลว้ มาช่ังตามทไ่ี ด้ คำนวณเอาไว้ ข้อควรระวัง (1) ระมัดระวังละอองกาวที่ฟ้งุ กระจายทางทด่ี ีทีส่ ุด คอื ใชอ้ ปุ กรณ์ปอ้ งกนั ทกุ อยา่ งและเปดิ พัดลมเพือ่ ให้อากาศถา่ ยเทได้สะดวก (2) ทำความสะอาดปืนฉดี กาวด้วยนำ้ รอ้ น หรือสารเคมีอะซโี ตนใหส้ ะอาด และต้องเองถอดชิ้นส่วนประกอบของปืนฉีดกาวออกทำความสะอาดทุกครั้งแล้วค่อยประกอบใ หม่เม่ือ จะใชง้ านคร้งั ตอ่ ไปเพ่อื ประสทิ ธิภาพทีด่ ีขึ้น 2.2.6.3 ขั้นตอนท่ี 3 การเตรียมแผน่ วัตถปุ ระสงค์ เพื่อโรยชนิ้ เศษวสั ดุไม้และเศษวัสดกุ ารเกษตรทีผ่ สมกาวแลว้ ใหส้ ม่ำเสมอท่ัวท้ังแผน่ เพือ่ คุณสมบัติท่ีดี ของบอรด์และความหนาแน่นของบอรด์ ท่ีได้ใกลเ้ คยี งกับท่ีคำนวณไวใ้ ห้มากทส่ี ุด วสั ดุและอุปกรณ์ (1) ชนิ้ เศษวสั ดไุ มแ้ ละเศษวัสดกุ ารเกษตรทผ่ี สมกาวและชั่งนำ้ หนกั แลว้ (2) กล่องสี่เหลีย่ มเพื่อใช้ในการเตรยี มแผน่ (3) แผน่ เหล็กรองอัด (4) แทง่ เหล็กเพ่ือใช้กำหนดความหนา (5) ถงุ มือยาง ผา้ ปิดจมูก และแวน่ ตา

34 วิธีดำเนินการ (1) นำแผ่นเหล็กรองอัดมาวางลงบนโต๊ะและวางทับด้วยเทปลอน (2) นำกล่องสเ่ี หลยี่ มวางทับบนเทปลอนจากนนั้ นำเศษวสั ดกุ ารเกษตรที่ ผสมกาวแล้วซง่ึ ชง่ั เตรียมไว้มาโรยลงไปในกล่องสเ่ี หลี่ยมให้สม่ำเสมอให้มากที่สดุ (3) เมื่อโรยเสรจ็ ใช้แผ่นไม้กดลงบนเศษวัสดกุ ารเกษตรทโ่ี รยลงไปแลว้ จากนนั้ เอากลอ่ งสเี่ หลย่ี มออกแล้วจงึ เอาแผ่นไมท้ ่ีกดทับเอาไว้ออก (4) นำเทปลอนและแผน่ เหล็กรองอดั ปิดทับลงไปตามลำดับ (5) นำแทง่ เหล็กท่ใี ช้กำหนดความหนาวางลงไปบนแผ่นเหล็กรองอัดแผน่ ล่าง แท่งเหล็กดงั กล่าวจะอยู่ดา้ นข้างทั้งสองข้าง (ซา้ ย - ขวา) ของชนิ้ เศษวสั ดุไมแ้ ละเศษวัสดุ การเกษตรท่โี รยลงไป ข้อควรระวัง (1) การโรยต้องโรยให้สม่ำเสมอ (2) โต๊ะทีว่ างต้องอยู่ในแนวระนาบ (3) ต้องวางเทปลอนทกุ ครง้ั เพ่ือป้องกันแผน่ ปาร์ติเกลิ้ จากเศษวัสดุ การเกษตรอดั ติดกับตวั แผน่ เหลก็ รองอัด 2.2.6.4 ข้ันตอนท่ี 4 การอดั ร้อน วตั ถุประสงค์ เพือ่ ใช้ความร้อน ความดัน และเวลาในการเร่งกาวให้เกดิ การจบั ยดึ ตัวกันกับช้นิ เศษ วสั ดุไม้และเศษวสั ดกุ ารเกษตรเพ่ือให้ได้ความหนาแนน่ ของบอรด์ และความแขง็ แรงของบอร์ด วสั ดุและอุปกรณ์ (1) ชิน้ เศษวัสดุไมแ้ ละเศษวสั ดกุ ารเกษตรจากข้นั ตอนท่ี 3 (2) ถุงมือกันความร้อน (3) หน้ากากปดิ จมูก แวน่ ตา และเส้อื กันเป้ือน วธิ ีดำเนินการ (1) เปิดเครื่องอดั ร้อนต้ังอุณหภูมิของเครอ่ื งอดั ร้อนท่ี150 องศาเซลเซียส และความดนั 25 กก./ตร.ซม. (2) นำช้นิ เศษวัสดกุ ารเกษตรทเ่ี ตรยี มแผน่ ไว้แล้วมาวางบนแทน่ อัดร้อน และเปิดเคร่ืองสวิตซใ์ ห้เครื่องอดั ร้อนยกไฮดรอลิกข้นึ (3) เม่ือเขม็ ความดันขึน้ ไปถึงความดันท่ีตัง้ คา่ เอาไวท้ ำการตงั้ เวลา 5 นาที (4) เม่ือเวลาครบตามกำหนดก็นำบอรด์ ออกจากเครื่องอัดรอ้ น (5) นำแผน่ เศษวสั ดุการเกษตรอดั ออกจากเทปลอนและแผ่นรองอดั มาปรบั สภาพบอร์ดเพ่ือให้มีการคืนตัวของบอร์ดทางด้านความหนาและให้การยดึ ตวั ของกาวสมบรู ณ์ ขนึ้ เมอ่ื บอรด์ เยน็ ตวั ลง

35 (6) ทำความสะอาดเคร่ืองอัดรอ้ น และบรเิ วณหลงั การใชง้ านเสรจ็ แลว้ ขอ้ ควรระวงั (1) ใช้ถุงมือกนั ความร้อนทกุ ครง้ั ในการนำแผ่นเหล็กรองอัดเขา้ และออกจาก เคร่ืองอัดรอ้ น (2) เปดิ หนา้ ตา่ งและพัดลมเพ่อื ให้อากาศถ่ายเทได้สะดวกขน้ึ (3) ใส่แวน่ ตา หนา้ กากปิดจมกู เส้ือกนั เปือ้ น ขณะทำการอัดร้อน (4) ค่อยๆ คลายแรงดันลงเมื่อเวลาครบตามกำหนดเพราะอาจจะเกิดแรงดัน ไอนำ้ พ่งุ ออกมาหาผูป้ ฏิบตั งิ านไดใ้ นกรณีทบ่ี อรด์ มีความชืน้ มาก 2.2.6.5 ข้ันตอนท่ี 5 การปรับสภาวะแผน่ บอรด์ วตั ถุประสงค์ เพื่อให้บอร์ดท่ีอัดร้อนเสร็จแล้วปรับสภาพกอ่ นนำไปใชง้ านโดยบอรด์ จะมีการคืนตวั ทางดา้ นความหนาและกาวท่ีได้รับความรอ้ นขณะอัดร้อนจะเกดิ การยดึ ติดโดยสมบูรณม์ ากยิ่งข้ึน เมื่อ บอร์ดเย็นตัวลง วสั ดแุ ละอุปกรณ์ (1) ตะแกรงระบายอากาศ (2) ถงุ มือกนั ความร้อน วิธีดำเนนิ การ นำบอร์ดที่อัดร้อนเสรจ็ ไปวางบนตะแกรงท่ีสามารถระบายอากาศได้ดเี ปน็ เวลาอย่างนอ้ ย 24 ชม. 2.3 ศกึ ษาข้อมลู เกยี่ วกบั กระบวนการนอนวฟู เวน นอนวูฟเวนคือ ผ้าที่เกิดจาก การขึ้นรูปจากเส้นใยโดยตรง ซึ่งแตกต่างจากผ้าทอ หรือผ้าถัก โดยทั่วไปที่มีการขึ้นรูปเส้นใยให้เป็นเส้น ด้ายก่อนแล้วจึงนำไปขึ้นรูปเป็นผ้า ดังนั้นถ้าเรานำ เอาแผ่น นอนวูฟเวนมาสอ่ งกลอ้ งขยายดูโครงสรา้ งกนั ชัด ๆ ก็จะเห็นเป็นเสน้ ใยพาดสานกนั ไปมาในทุก ทศิ ทาง นอนวูฟเวนมีข้อเด่นคือ สามารถออกแบบให้ มีลักษณะและสมบัติที่หลากหลายเพื่อให้ เหมาะสม สำหรบั การใชง้ านที่แตกต่างกนั ไป ซ่ึงลักษณะและ สมบัตทิ ่หี ลากหลายของนอนวูฟเวนนี้เกิด จากการ เลือกใช้เส้นใยที่มีอยู่หลากหลายชนิดทั้งเส้นใย ธรรมชาติและเส้นใยประดิษฐ์ผสมผสานกับ กระบวนการขึ้นรูปนอนวูฟเวนที่สามารถทำได้หลาย เทคนิค นอนวูฟเวนมีกระบวนการผลิตรวดเร็ว ผลติ ไดใ้ นปริมาณมากและต้นทุนการผลิตต่ำจึงสามารถใช้ สำหรบั ผลติ ภัณฑท์ ีใ่ ช้แล้วท้ิง (disposable) ได้ ข้ันตอนการผลิตนอนวฟู เวน แบง่ เปน็ 3 ข้ันตอนหลกั คือ