Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ขบวนองค์กรชุมชนสิงห์บุรีอีก 6 คน เป็นผู้ประสานของอําเภอ โดยมีโครงสร้าง คปอ. อําเภอ ซึ่งจะมีการคัดเลือก ตัวแทนไม่ซ้ําซ้อนกัน เป็นตัวแทนของอําเภอ 6 อําเภอ เท่ากับ 6 คน รวมเป็น 11 คน จาก 11 คน จะมีตัวแทน ของประเด็นงาน เช่น ประเด็นสวัสดิการชุมชน ประเด็นสภา ประเด็นเศรษฐกิจชุมชน ประเด็นที่ดินทํากิน ประเด็นบ้านมั่นคง รวม 5 ประเด็น 5 คน เป็นหลักของสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน จะมีองค์ประกอบเพ่ิมเติมอีก เช่น ประธานอาสาพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ประธานสภาการเกษตรสิงห์บุรี ประธาน อสม. ฯลฯ 7 องค์กรหลัก เป็นประธานองค์กรในระดับจังหวัดอีก 7 คน และมีหน่วยงานภาคีพัฒนา เช่น นายก อบจ. สํานักงาน พัฒนาสังคมและความม่ันคงขอมนุษย์จังหวัด คณะทํางานท่ีทํางานร่วมกันเก่ียวกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนใน ชมุ ชน ร่วมเปน็ คณะทาํ งาน ทํางานท้งั ระบบเป็นองคาพยพท่คี ่อนขา้ งใหญ่ มกี ารประชมุ 2 เดือนต่อ 1 ครงั้ ซงึ่ การประชุมน้ันจะมาประชุมร่วมกันท้ังหมด ในการประชุมแต่ละกลุ่ม แต่ละองค์กรจะมีงบของเขามาเอง ทุกประเด็นจะมีงบประมาณท้ังหมด แต่ขบวนฯ จะไม่ยุ่งเกี่ยวกับงบประมาณของ ใคร แต่เพ่ือให้เกิดกระบวนการทํางานที่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน แต่ละพ้ืนท่ีได้มีกลไกขับเคล่ือนอยู่แล้ว ไม่ควรให้มี การซับซ้อนกัน งานด้านพัฒนาคุณภาพชีวิตทุกหน่วยงานล้วนดําเนินงานเหมือนกัน ส่ิงท่ีน่าเป็นห่วงคือ ถ้าต่างหน่วย ตา่ งทําให้เกดิ กลไกท่ซี า้ํ ซอ้ นกนั จะทาํ ให้เกิดความแตกแยกในชุมชน ควรทาํ ให้เปน็ กลมุ่ เปาู หมายเดียวกัน ขบวนองค์กร ชุมชนสิงห์บุรี จะมีประชุมทุก 2 เดือน และให้มีการเชิญหน่วยงานเข้าร่วมประชุมชี้แจงประชาสัมพันธ์ในวันเดียว แต่ละคนของขบวนองค์กรชุมชน ก็จะไปประชุมในเขตอําเภอของตนเอง สื่อสารเร่ืองประชุมจังหวัดให้สมาชิกรับรู้ เปน็ ตน้ การจดั ทาแผนการดาเนินงาน เปน็ การจัดทําแผนในลักษณะบูรณาการ มีการดําเนินการจัดทําแผนโดยการรวบรวมแผนงานโครงการ จากองค์กรเครือข่ายต่าง ๆ มาจัดทําแผนปฏิบัติประจําปี และแผนการดําเนินงานขององค์กรกลาง ตามท่ีได้รับ งบประมาณจากแหล่งทุนเพ่ือเป็นแนวทางในการขับเคลื่อนการดําเนินงาน โดยมีหน่วยงานราชการที่กล่าวมาข้างต้น กําหนดแผนงานรว่ มกัน โดยเฉพาะงานที่เป็นงานรณรงค์ ประชาสมั พนั ธ์ ในหน่วยงานสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคม และความม่ันคงของมนุษย์ เป็นผสู้ นบั สนุนในการจัดทําแผน Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 141
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ประธานศูนย์ประสานงาน รองประธาน รองประธาน รองประธาน รอง รองประธาน รองประธาน ฝุายบรหิ าร ฝาุ ยการเงนิ ฝาุ ยประสานงาน ฝุายกจิ การ ฝาุ ย ประธาน จัดการ วชิ าการ พิเศษ ประชาสมั พันธ์ ฝาุ ย นกั ยุทธศาสตร์ นักวจิ ยั นักวิจัย นกั การทตู นักประสานงาน กองทนุ นกั วิเคราะห์ ผูป้ ระสานระดบั อาํ เภอ - ผ้ทู รงคุณวุฒิ - ทป่ี รึกษา - ผู้แทนจากหน่วยงาน ราชการ เครอื ขา่ ย ภาคประชาชน แผนภูมโิ ครงสรา้ งการบรหิ ารองค์กร คณะประสานขบวนองค์กรชุมชนจงั หวดั สิงห์บรุ ี การดูแลผู้สูงอายุของศูนยป์ ระสานงาน มกี ารดาํ เนินการ 2 สว่ น 1. โดยอาสาสมัครพัฒนาสังคมและมนุษย์ท่ีมี สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ จังหวัดดูแล 2. โดยอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู่บ้านดูแล ตอนน้ีมีการนําร่องไปท่ีเทศบาลเพ่ือให้มีส่วนร่วม ในการดูแลผูป้ ุวยผ้สู ูงอายุต่อไป จะผลักดนั ให้ อบต. มีสว่ นร่วมดูแลผู้สูงอายเุ พราะว่าเร่มิ เขา้ สสู่ ังคมผสู้ งู อายุ คลงั ปัญญาสงิ ห์บรุ ี เป็นผลสืบเน่อื งมาจากสมาคมศูนย์ประสานงานภาคเอกชนสิงห์บุรี ซึ่งเป็นหน่วยงาน ภาคเอกชนเครือข่าย สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงขอมนุษย์จังหวัด เช่นเดียวกับอาสาสมัครพัฒนาสังคม และความมั่นคงของมนุษย์ อพมก. ได้รับงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนจังหวัด 300,000 บาท จัดประชุม อบรมหาบคุ ลากรในพนื้ ทจี่ ากผู้เกษียณอายุราชการ บุคคลเหล่านี้กล้าถ่ายทอดองค์ความรู้ต่างๆ ได้มากกว่าประชาชน Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 142
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ในพนื้ ท่ีซ่ึงไม่คอ่ ยกลา้ พดู กลา้ แสดงออก หลกั สูตรอบรม 14 วนั มีหลายเร่อื ง เชน่ การรกั ษาสุขภาพ การออกกําลังกาย เร่ืองกฎหมาย รวมทั้งสมุนไพร เป็นต้น แล้วเชิญคนท่ีมีความสามารถมาเป็นคลังปัญญาของจังหวัด คลังปัญญาของ สิงห์บุรี ได้เป็นตัวอย่างในระดับประเทศด้วยความเข้มแข็งโดยปีกลายได้รับงบประมาณ จํานวน 500,000 บาท จัดกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อคนเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ และเป็นงานวิจัยด้วยส่วนหนึ่ง (งบประมาณ จํานวน 500,000 บาท จากส่วนกลาง) โดยสํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ให้ค้นหาจังหวัดที่ดําเนินงานเป็นตัวอย่าง ด้านคลังปัญญา มอบให้เป็นรางวัลไปทํากิจกรรม จัดอบรมต่างๆ โดยใช้งบนี้ ท่ีเกี่ยวกับผู้สูงอายุ ผู้ผ่านการอบรม ก็จะต้องเปน็ ทีมงานเพือ่ ลงไปถา่ ยทอดองค์ความรูใ้ หก้ บั ชมรมผ้สู งู อายุในระดับตําบลตอ่ ไป (ทมี ครู ก) และเป็นแกนนํา หลักในการจัดกิจกรรมให้กับตําบลด้วย เป็นโครงการเสริมสร้างศักยภาพและภูมิปัญญาผู้สูงวัยเพื่อเป็นผู้นําชุมชน เพื่อชมุ ชนมตี วั แทนจังหวัดในส่ือ เครอื ข่ายของศูนย์ประสานงาน ก า ร เ ช่ื อ ม โ ย ง เ ค รื อ ข่ า ย ร ะ ห ว่ า ง สํ า นั ก ง า น พั ฒ น า สั ง ค ม แ ล ะ ค ว า ม มั่ น ค ง ข อ ม นุ ษ ย์ จั ง ห วั ด กั บ ศูนย์ประสานงานผ่านชมรมอาสาสมัครพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์จังหวัด อีกทั้งการดําเนินงาน ของศูนย์ประสานงานเป็นความร่วมมือของภาคีเครือข่ายท่ีเกี่ยวข้องประกอบด้วย ชมรมผู้สูงอายุ สภาเด็กและ เยาวชนจังหวัด เครือข่ายสตรีจังหวัด เครือข่ายกองทุนสวัสดิการชุมชนจังหวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินที่สมัครใจ ศูนย์พัฒนาครอบครวั ในชมุ ชน องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชุมชน องค์กรศาสนา ชมรมคนพิการ ฯลฯ จึงมีการประสานกันโดยธรรมชาติและมีระบบที่ไม่ซับซ้อน อย่างไรก็ตามสามารถวิเคราะห์รูปแบบการประสานงาน ของศูนยฯ์ ได้องิ รปู แบบ คอื วธิ กี ารเชอ่ื มโยงเครือข่าย สรปุ สาระสาํ คัญได้ 2 วธิ ี 1. การประสานงานแนวด่ิง คือ การใช้หนังสือราชการเชิญเครือข่ายท่ีเกี่ยวข้องเข้าร่วมประชุม และทํากิจกรรมต่าง ๆ ในกิจกรรมท่ีสําคัญ อาทิ การจัดประชุมประจําเดือน การเตรียมงานต่าง ๆ ในการทํางาน การจัดกิจกรรมท่เี ปน็ ประโยชนใ์ นการพฒั นาสงั คม อาทิ การจดั งานวนั สงั คมสงเคราะห์ การจัดงานส่งเสริมและพัฒนา ศักยภาพเครอื ข่าย การอบรมใหค้ วามรูก้ บั ผนู้ ําองคก์ ร ฯลฯ โดยมฝี าุ ยเลขานกุ ารเปน็ ผดู้ ําเนนิ การ 2. การประสานงานแนวราบ โดยการใช้โทรศัพท์ในการประสานงานประสานเครือข่ายหรือผู้แทน เครอื ขา่ ยทาํ หนา้ ท่ใี นการประสานงานกบั สมาชกิ ขององค์กรเพ่ือเข้ารว่ มกจิ กรรมตา่ งๆ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 143
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. กลา่ วโดยสรุป ร ะ บ บ ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ร ะ ห ว่ า ง ส า นั ก ง า น พั ฒ น า สั ง ค ม แ ล ะ ค ว า ม ม่ั น ค ง ข อ ม นุ ษ ย์ จั ง ห วั ด กับเครือข่ายองค์กรภาคประชาชน มีการเชื่อมโยงเครือข่ายท่ีมีรูปแบบกลไกบริหารเครือข่ายท้ังตามแนวดิ่ง และแนวราบ เช่น ด้านการศึกษามีการเชื่อมโยงกับเครือข่ายร่วมกับหน่วยงานในพื้นท่ี เช่น โรงเรียน สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ด้านสุขภาพได้รับการสนับสนุน เครือข่ายจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตาบล โรงพยาบาลระดับอาเภอ สาธารณสุขจังหวัด ได้เข้ามา สนับสนุนด้านงบประมาณ การดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุ กายสุขภาพและอุปกรณ์ต่างๆ นอกจากนี้ ยังเข้ามาให้ ความรู้ด้านการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ด้านอาชีพ ได้รับการสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน สานกั งานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) เกษตรอาสาประจาหมู่บ้าน ด้านศิลปะ วฒั นธรรมและประเพณที ้องถิน่ ไดร้ บั การสนบั สนนุ เครือข่ายจากปราชญช์ าวบ้านในแตล่ ะพ้ืนท่ี โดยการให้ความรู้ ด้านประเพณีและการละเล่นท้องถ่ิน เช่น ซอพ้ืนเมือง กลองยาว รามวยไทย ระบากระต่ายชมใจ เป็นต้น นอกจากน้ี ยังมีการเช่ือมโยงกับเครือข่ายภาคประชาชนในพื้นที่ โดยเครือข่ายภาคประชาชนและภาคเอกชน ในพื้นทีจ่ ะเขา้ มาสนบั สนนุ ดา้ นงบประมาณในการประกอบกิจกรรมต่างๆ แนวคิดการเช่ือมโยงการทางานองค์กร ด้านผู้สูงอายุ คือในแต่ละองค์กรมีการวางแผนการทางานด้านผู้สูงอายุให้เกิดความเช่ือมโยงร่วมกับเครือข่าย เน้นการทางานแบบมสี ว่ นรว่ ม ช่วยกันคิดโครงการ กาหนดวสิ ัยทัศน์ พฒั นางานดา้ นผู้สูงอายุ ทาเป็นต้นแบบและ นาไปขยายผลต่อองค์กรหนว่ ยงานต่างๆ ได้ในอนาคต องค์กรมีการจัดกิจกรรมอย่างต่อเน่ืองเพ่ือให้สมาชิกทุกคน ได้ทากิจกรรมร่วมกันและพยายามท่ีจะดึงให้อาสาสมัครสาธารณสุขมูลฐาน เข้ามาร่วมกิจกรรม เพื่อเรียนรู้งาน เพราะเป็นวยั ที่กาลงั ทางาน อายุ 40-50 ปี ใหม้ าเรียนร้งู านต้ังแต่ต้น หากไม่รบี มาเรียนรู้งานจะไม่สามารถที่จะรับ ชว่ งตอ่ กนั ซ่งึ อาจจะทาใหอ้ งค์กรเกิดปัญหาขน้ึ ได้ ในส่วนขององค์กรภาคประชาชนประเภทชมรมผู้สูงอายุนั้นแบ่งออกได้ 2 แบบ คือเกิดจาก การรวมตัวกันของผู้สูงอายุเพื่อแก้ไขปัญหาของผู้สูงอายุในแต่ละพ้ืนท่ี และแบบที่สองนั้นเกิดจากหน่วยงาน ภาครัฐเป็นตัวส่งเสริมและผลักดันให้เกิดชมรมผู้สูงอายุข้ึนมา โดยองค์กรภาคประชาชนที่เกิดจากการรวมตัวกัน ของผู้สูงอายุเพ่ือแก้ไขปัญหาของผู้สูงอายุในแต่ละพ้ืนที่น้ัน เกิดจากการรวมกลุ่มผู้สูงอายุ ได้ทากิจกรรมร่วมกัน อันเป็นการเสริมสร้างสุขภาพท่ีดีท้ังด้านร่างกายและจิตใจของผู้สูงอายุให้สามารถอยู่อย่างมีคุณค่า ไม่ท้อถอย มีความสุขในชีวิต และเกิดความภูมิใจในตัวเองที่เป็นประโยชน์ต่อผู้อ่ืน รวมถึงการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ให้แก่ลูกหลานภายในตาบลไม่ให้สูญหาย ซึ่งในการบริหารองค์กรภาคประชาชนที่เกิดจากการรวมตัวกันของ ผู้สูงอายุมีการบริหารจัดการภายในชมรมผู้สูงอายุโดยมีประธานผู้สูงอายุในระดับตาบล รองประธาน เหรัญญิก ประชาสัมพันธ์ เลขานุการ และคณะกรรมการ ซ่ึงจะดูแลในระดับตาบลท้ังหมด และในแต่ละหมู่บ้านก็จะมี ประธานผู้สูงอายุในระดับหมู่บ้านโดยจะดูแลภายในหมู่บ้านของตัวเอง เช่น ชมรมผู้สูงอายุตาบลจาปุาหวาย Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 144
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. อาเภอเมือง จังหวัดพะเยา ชมรมผู้สูงอายุบ้านหนองหญ้าน้อย อาเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี ชมรมผู้สูงอายุตาบล จอมปลวก จังหวัดสมุทรสงคราม ชมรมผู้สูงอายุตาบลวังใหม่ อาเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี ชมรมผู้สูงอายุ เทศบาลเมืองระนอง ชมรมผู้สูงอายุเทศบาลเบิกไพร จังหวัดราชบุรี ชมรมผู้สูงอายุวัดยูงทอง จังหวัดสงขลา ชมรมผู้สูงอายุ ตาบลหนองแสง จังหวัดนครนายก ชมรมผู้สูงอายุเทศบาลตาบลแม่จ๊ัวะ จังหวัดแพร่ ฯลฯ และในส่วนองค์กรภาคประชาชนที่เกิดจากหน่วยงานภาครัฐเป็นตัวส่งเสริมและผลักดันให้เกิดชมร มผู้สูงอายุ ข้ึนมานั้นเกิดขึ้นจากการท่ีหน่วยงานภาครัฐได้มองเห็นปัญหาผู้สูงอายุท่ีเกิดข้ึนในพ้ืนที่ เช่น ผู้สูงอายุเกิดภาวะ ซึมเศร้า ปัญหาการฆ่าตัวตาย ไม่มีคนดูแลบุตรหลานต้องออกไปทางานนอกบ้านปล่อยให้ผู้สูงอายุอยู่เพียงลาพัง ฯลฯ ทางภาครัฐจึงมีส่วนช่วยผลักดันให้ผู้สูงอายุได้รวมกลุ่มกันเพ่ือบรรเทาปัญหาที่เกิดข้ึน โดยทางองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นมีส่วนช่วยในด้านการจัดต้ังชมรมผู้สูงอายุ ในการประสานงาน มีการคัดเลือกคณะกรรมการ โดยทางองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินคอยเป็นพ่ีเล้ียงและคอยสนับสนุนในด้านต่างๆให้กับชมรมผู้สูงอายุ เช่น ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการขอสนับสนุนงบประมาณในการจัดต้ังศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิต ผู้สูงอายุในระดับตาบล ดูแลด้านสวัสดิการด้านต่างๆให้กับผู้สูงอายุ เป็นพ่ีเลี้ยงในการทากิจกรรม วิทยากรให้ ความรู้ รวมถึงการเป็นคณะกรรมการท่ีปรึกษาให้กับชมรมผู้สูงอายุในพื้นที่ ในด้านการบริหารจัดการของชมรม ผู้สูงอายุ เริ่มจากการประชุม มีการรวมกลุ่ม และมีการประชาสัมพันธ์ให้ผู้สูงอายุเข้ามาร่วมกลุ่ม และมีการรับ สมาชิกเข้าชมรมผู้สูงอายุทากิจกรรม มีการประชาคมประชาสัมพันธ์ทุกหมู่บ้าน และหลังจากนั้นก็มีการจัดต้ัง คณะกรรมการข้ึนมาซ่ึงเหมือนกับองค์กรภาคประชาชนเกิดจากการรวมตัวกันของผู้สูงอายุ ซึ่งประกอบด้วย ประธานผู้สูงอายุในระดับตาบล รองประธาน เหรัญญิก ประชาสัมพันธ์ เลขานุการ และคณะกรรมการ ซึ่งจะดูแลในระดับตาบลทั้งหมด และในแต่ละหมู่บ้านก็จะมีประธานผู้สูงอายุในระดับหมู่บ้านโดยจะดูแลภายใน หมู่บ้านของตัวเอง เป็นต้น และชมรมผู้สูงอายุองค์กรภาคประชาชนที่เกิดจากหน่วยงานภาครัฐเป็นตัวส่งเสริม และผลักดันให้เกิดชมรมผู้สูงอายุ เช่น ชมรมผู้สูงอายุตาหนักธรรม อาเภอหนองม่วงไข่ จังหวัดแพร่ ชมรมผู้สูงอายุตาบลโคกขม้ิน จังหวัดบุรีรัมย์ ชมรมจิตอาสาราชประชาสมาสัย อาเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก ฯลฯ การทางานร่วมกับเครือข่ายขององค์กรภาคประชาชนเกิดจากการรวมตัวกันของผู้สูงอายุเพื่อแก้ไข ปัญหาของผู้สูงอายุในแต่ละพ้ืนท่ี และเกิดจากหน่วยงานภาครัฐเป็นตัวส่งเสริมและผลักดันให้เกิดชมรมผู้สูงอายุ ข้ึนมาได้มีการทางานร่วมกับเครือข่ายเชื่อมโยงกันเน้นการทางานแบบบูรณาการในการขับเคล่ือนงานของชมรม ผู้สูงอายุโดยแต่ละภาคส่วนไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน ต่างเข้ามาสนับสนุนการทางานของ ชมรมผู้สูงอายุ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล โรงพยาบาลระดับอาเภอ สนับสนุนความรู้และวิชาการ บุคลากร ด้านการดูแลสุขภาพส่งเสริมอบรมฝึกทักษะอาสาสมัครดูแล ช่วยเหลือและเย่ียมบ้าน และสนับสนุน Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 145
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. กายอุปกรณ์และศูนย์ฟื้นฟูฯผู้สูงอายุตาบล องค์การบริหารส่วนตาบลในแต่ละพื้นที่ได้สนับสนุนบุคลากร งบประมาณ และวัสดุอุปกรณใ์ นการดาเนินงานของชมรมผู้สงู อายุ นอกจากนี้กจ็ ะมี คณะผูบ้ ริหาร, เจา้ หนา้ ท่ี อบต. ครูผู้สอน/วิทยากรผู้มีจิตอาสารวมท้ังหน่วยงานใน พื้นที่ มีจิตอาสา เสียสละ ทุ่มเทความรู้ความสามารถในการขับเคล่ือนการดาเนินงานของชมรมผู้สูงอายุตาบล อย่างเต็มกาลังความสามารถ องค์การบริหารส่วนจังหวัดสนับสนุนด้านงบประมาณ และวัสดุอุปกรณ์ ในการดาเนนิ งานของชมรมผสู้ งู อายตุ าบล และอบรมพฒั นาศักยภาพแกนนาผู้สูงอายุ สานักงานพัฒนาสังคมและ ความม่ันคงของมนุษย์แต่ละจังหวัด สนับสนุนงบประมาณในการปรับปรุงห้องน้าให้เหมาะกับผู้สูงอายุ และสนบั สนุนงบประมาณจดั ตง้ั ศูนย์พัฒนาคุณภาพชวี ิตผู้สงู อายุ สานกั งานเกษตรตาบล สนับสนุนด้านวิทยากร และความรู้ด้านการทาปุ๋ยหมักและน้าหมักชีวภาพเพื่อนาไปใช้ประโยชน์ในครัวเรือนของผู้สูงอายุ การศึกษา นอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั สนับสนุนความรแู้ ละวชิ าการ/บุคลากร ดา้ นการฝึกอาชีพ เช่น การสอนทา ขนม การทาอาหาร การทาดอกไม้จันทน์ สอนการจักสานตะกร้า ฯลฯ และสนับสนุนอุปกรณ์ในการใช้ฝึกอาชีพ สานักงานพระพุทธศาสนา สนับสนุนด้านวิทยากรและการให้ความรู้ด้านคุณธรรม จริยธรรม และวัฒนธรรมท่ีดี งามแก่ผู้สูงอายุ สานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอ เข้ามาสนับสนุนองค์ความรู้ให้กับผู้สูงอายุด้านการเก็บข้อมูล ด้านอาชีพ ด้านรายได้ อาสาสมัครสาธารณสุขประจาหมู่บ้าน (อสม.) ให้การสนับสนุนให้สมาชิกของชมรม ทุกหมู่บ้าน ตรวจสุขภาพ และคอยดูแลช่วยเหลือผู้สูงอายุในพ้ืนท่ี รวมถึงการเยี่ยมผู้สูงอายุในแต่ละหมู่บ้านที่ไม่ สามารถมาร่วมกจิ กรรมของชมรมผู้สูงอายุได้ ในส่วนภาคเอกชนก็จะเข้ามาสนับสนุนด้านงบประมาณในการทาโครงการต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง กับผู้สูงอายุเป็นบางพ้ืนที่ในการทากิจกรรมของผู้สูงอายุ เช่น สานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สสส.) สนบั สนุนดา้ นงบประมาณ และจัดวิทยากรสอนวิธีการออกกาลังกาย สาหรับวัยผู้สูงอายุ บางพื้นท่ีชมรมผู้สูงอายุ ก็ไม่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณ ซึ่งในการเขียนของบประมาณนั้นขึ้นอยู่กับศักยภาพของในการประสานงาน กับหน่วยงานภาคเอกชนและการเขียนโครงการเพื่อรับการสนับสนุนนอกจากน้ีก็ยังมีในส่วนภาคประชาชนที่คอย ให้ความร่วมมือในการจัดกิจกรรม และการเข้าร่วมกิจกรรมของทางชมรมผู้สูงอายุ ซึ่งถ้าพื้นที่ใดผู้สูงอายุให้ ความร่วมมือในการทากิจกรรม ก็จะส่งผลให้การดาเนินงานประสบผลสาเร็จและมีศักยภาพในการพัฒนา งานผู้สูงอายุและสามารถเป็นแบบอย่างให้กับพื้นที่ใกล้เคียงเข้ามาศึกษาดูงานและนาไปปรับใช้ในพ้ืนที่ได้ อีกท้งั นาไปขยายผลพัฒนาคุณภาพชวี ติ ผู้สูงอายใุ นพน้ื ท่ี เปน็ ต้น Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 146
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. 3. เครอื ข่ายองคก์ รเอกชน การประสานงานระหว่างกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กับเครือข่ายองค์กร เอกชน ซ่ึงหมายถึง องค์กรหรือมูลนิธิ หรือสมาคม หรือหน่วยงานท่ีมีชื่อเรียกเป็นอย่างอื่น ซ่ึงมีลักษณะเป็นสถาบัน นอกระบบราชการ รวมตัวกันขึ้นตามกลุ่มวิชาชีพ กลุ่มศึกษา กลุ่มสนใจ หรือกลุ่มที่มีเปูาหมายร่วมกัน ทั้งนี้เพื่อที่จะ ดําเนินบทบาทในการช่วยเหลือและช่วยคลี่คลายปัญหาในสังคม การบริการสังคม รวมท้ังการพัฒนาสังคม โดยมิได้ แสวงหากําไรหรือผลประโยชน์ใด พบว่า ส่วนใหญ่เป็นการประสานงานกันด้านการสนับสนุนด้านองค์ความรู้ให้กับ องค์กรเครือขา่ ย ท้ังน้ี จําแนกเครือขา่ ยองคก์ รเอกชนออกเปน็ 6 รปู แบบตามวตั ถปุ ระสงคอ์ งค์กร ได้แก่ 1. การให้การสนับสนุนกิจกรรมของเครือขา่ ยอ่ืนๆ ไดแ้ ก่ สาขาสมาคมสภาผ้สู ูงอายแุ ห่งประเทศไทยฯ 2. การให้บริการท่ีพักอาศัยแก่ผู้สูงอายุ ได้แก่ มูลนิธิธรรมรักษ์ วัดพระบาทนํ้าพุ อําเภอเมือง จังหวัดลพบรุ ี และสถานสงเคราะห์ผสู้ ูงอายุ บ้านศริ ิวัฒนธรรม อําเภอบา้ นโปุง จงั หวดั ราชบรุ ี 3. การพฒั นาคุณภาพชีวิตโดยรวม ได้แก่ โครงการพฒั นาดอยตุง (มลู นธิ แิ มฟ่ าู หลวงฯ) 4. การส่งเสริมงานผสู้ ูงอายุ ไดแ้ ก่ มลู นธิ พิ ัฒนางานผู้สงู อายุ จังหวัดเชียงใหม่ 5. การให้บริการดา้ นการฟ้ืนฟูสุขภาพ ได้แก่ สถาบนั แมคเคนเพื่อการฟ้ืนฟูสภาพ จังหวัดเชยี งใหม่ 6. การสนับสนุนโครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งของผู้สูงอายุ ได้แก่ โครงการภูมิภาคเอเชียตะวันออกและ แปซฟิ กิ องค์การช่วยเหลือผ้สู งู อายุระหวา่ งประเทศ (Help Age International) 3.1 สาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ ยกตัวอย่างเช่น สาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุ แห่งประเทศไทยฯ จังหวัดนครสวรรค์, สาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ จังหวัดนครราชสีมา และสาขาสมาคมสภาผู้สูงอายแุ หง่ ประเทศไทยฯ จังหวดั กาญจนบรุ ี เป็นตน้ สาขาสมาคมสภาผ้สู ูงอายุแห่งประเทศไทยฯ เป็นองค์กรเครือข่ายของ สมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศ ไทยในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เป็นองค์กรที่มีวัตถุประสงค์ประการหนึ่งเพื่ออํานวย ความสะดวกต่อผู้สูงอายุ ทั้งในด้านมนุษยธรรม และด้านการพัฒนาตามกําลังความสามารถและทรัพยากรท่ีมีอยู่ รวมท้งั ใหก้ ารสนับสนนุ การปฏบิ ตั ิงานขององค์กรสมาชกิ ในอนั ที่จะเกดิ ประโยชนแ์ กส่ มาชกิ และผ้สู ูงอายุ วตั ถุประสงค์ของสาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแหง่ ประเทศไทยฯ 1. เพอ่ื เป็นศนู ย์กลางการประสานงานภาคีเครอื ขา่ ยผู้สูงอายแุ ละองคก์ รภาครัฐและเอกชน 2. เพอ่ื สง่ เสริมและพฒั นาองคก์ รผสู้ ูงอายใุ นการดําเนินงานของสมาคมชมรมผสู้ งู อายุ 3. เพื่อส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้สูงอายุเป็นแกนนํา ตัวอย่างท่ีดีในด้านคุณธรรม จริยธรรม รักษา ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมอันดีของท้องถ่ิน ในการปกครองในระบบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเปน็ ประมขุ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 147
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. 4. เพื่อส่งเสริมสนับสนุนและดําเนินงานร่วมกับองค์กร ภาคีเครือข่ายภาครัฐ เอกชน ท้องถิ่นและ ภาคประชาสังคมดําเนินกิจกรรมลักษณะสวัสดิการสังคมสงเคราะห์ การคุ้มครองส่งเสริม สนับสนุนการปูองกัน และแกไ้ ขปญั หา และพัฒนาครอบครัว เดก็ เยาวชน สตรี ผ้ดู อ้ ยโอกาส และผ้สู ูงอายุ 5. เพ่ือดําเนินงานกิจกรรม การถ่ายทอดแลกเปล่ียน เรียนรู้ และสืบสาน อนุรักษ์ภูมิปัญญาตลอด สรรสรา้ งกิจกรรมเพอ่ื ประโยชน์ต่อสังคมและการเผยแพร่ประชาสมั พนั ธ์ การบรหิ ารจัดการองค์กรและโครงสรา้ งการจดั การ การบริหารจัดการสาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ มีรูปแบบวิธีการและระบบ การบริหารจัดการองค์กร ท่ีมีการกําหนดโครงสร้างขององค์กรอย่างเป็นทางการ มีคณะทํางานสมาคมฯ เป็นศูนย์กลางในการดําเนินงาน พร้อมท้ังมีการกําหนดอํานาจหน้าที่และความรับผิดชอบในการทํางานไว้อย่าง ชัดเจน และดําเนินงานท่ีสอดคล้องกับสมาคมชมรมผู้สูงอายุ ซ่ึงจะทํางานร่วมกัน โดยการบริหารจัดการองค์กร แบง่ คณะกรรมการออกเป็น 2 ชุด ไดแ้ ก่ (1) คณะกรรมการบริหาร มีหน้าท่ี รับผิดชอบในการดําเนินนโยบาย และบริหารกิจกรรมทั้งปวง ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์และมติท่ีประชุม และมติท่ีประชุมของสาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ ประจําจงั หวัดกาญจนบรุ ี และมีอาํ นาจตราขอ้ บงั คับระเบียบตา่ งๆ เพือ่ ให้การบรหิ ารงานเปน็ ไปด้วยความเรียบร้อย (2) คณะกรรมการกลาง ซง่ึ ประกอบดว้ ยผแู้ ทนจากทุกอาํ เภอในจงั หวดั นอกจากน้ี สาขาสมาคมสภาผ้สู งู อายแุ ห่งประเทศไทยฯ บางสาขา อาจมีการแต่งตั้ง “คณะอนุกรรมการ สาขาฯ” เพอื่ รบั ผดิ ชอบงานออกเปน็ ฝุายต่างๆ เช่น ฝาุ ยอํานวยการ ฝุายนโยบายและแผนพัฒนา ฝุายพัฒนาศักยภาพ ผู้สูงอายุ ฝุายกีฬาและนันทนาการ ฝุายสถานท่ีและสิ่งแวดล้อม ฝุายการเงินและจัดหารายได้ ฝุายประชาสัมพันธ์ ฝาุ ยปฏคิ ม ฝาุ ยสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ฝุายห้องสมุด ฯลฯ เออ้ื ต่อการดําเนนิ งานใหบ้ รรลวุ ัตถุประสงค์ขององคก์ ร เครือข่าย การเชอ่ื มโยงเครือข่าย ระหวา่ ง สํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงขอมนุษย์จังหวัด กับสาขาสมาคม สภาผู้สูงอายุแหง่ ประเทศไทยฯ ในการสนบั สนนุ ด้านความรู้ นอกจากนั้น ยงั มอี งค์กรภาคีเครือข่ายในการดําเนินงาน ที่สําคัญ ได้แก่ ชมรมเครือข่ายผู้สูงอายุ สํานักงานสาธารณะสุขจังหวัด และหน่วยงานในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข สว่ นปกครองท้องถน่ิ ในพ้นื ที่ หนว่ ยงานและองค์กรภาครฐั อืน่ ๆ ท่เี ก่ียวข้อง วิธกี ารเช่อื มโยงเครอื ข่าย รูปแบบกลไกบริหารเครือข่ายมีท้ังตามแนวด่ิงและแนวราบ ส่วนใหญ่เป็นการบริหารแบบแนวดิ่ง สาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ มีบทบาทเก่ียวกับการบริหารจัดการกิจกรรมผู้สูงอายุระดับจังหวัด สั่งการ แจ้งข่าวเป็นลําดับข้ัน บางสาขาสมาคมฯ จัดแบ่งโซนความรับผิดชอบภายใต้การดูแลของสาขาสมาคมฯ ในแต่ละโซนจะมีพ้ืนที่รับผิดชอบ เม่ือมีกิจกรรมจะประสานผ่านประธานโซน เพื่อประชาสัมพันธ์ การดําเนินงาน Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 148
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. กิจกรรม/โครงการของสมาคม ส่วนการบริหารแนวราบมีการเช่ือมประสานการทํางานด้วยควา มเป็นกันเอง เช่น หน่วยงานสํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงของจังหวัด จะให้การสนับสนุนการดําเนินงานขององค์กร ท้ังงบประมาณ ความรู้ และบุคลากร วัดเป็นแหล่งที่ให้การช่วยเหลือด้านเครื่องอุปโภคบริโภครวมถึงการขอ งบประมาณจากภาคเี ครอื ข่ายทง้ั หนว่ ยงานภาครฐั และภาคเอกชน เพ่ือชว่ ยเหลอื และดูแลผ้สู งู อายใุ นพื้นที่ 3.2 มูลนิธิและสถานสงเคราะห์ที่ให้บริการที่พักอาศัยแก่ผู้สูงอายุ ตัวอย่างเช่น มูลนิธิธรรมรักษ์ วัด พระบาทน้ําพุ อําเภอเมือง จังหวัดลพบุรี และสถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุ บ้านศิริวัฒนธรรม อําเภอบ้านโปุง จังหวัด ราชบุรี เป็นต้น (1) มูลนธิ ธิ รรมรกั ษ์ วัดพระบาทนา้ พุ อาเภอเมือง จงั หวดั ลพบุรี แ ร ก เ ริ่ ม ก่ อ ต้ั ง ข้ึ น มี วั ต ถุ ป ร ะ ส ง ค์ ใ น ก า ร ช่ ว ย เ ห ลื อ ก า ร ส ง เ ค ร า ะ ห์ ผู้ ปุ ว ย โ ร ค เ อ ด ส์ ร ะ ย ะ สุ ด ท้ า ย ต่อมาโครงการธรรมรักษ์นิเวศน์ วัดพระบาทนํ้าพุ ได้ขยายพ้ืนที่ออกจากวัดพระบาทน้ําพุตั้งเป็นวัดธรรมรักษ์นิเวศน์ ซึ่งจัดบริการด้านที่พักอาศัยให้แก่กลุ่มผู้สูงอายุไร้ผู้ดูแลทั้งท่ียังช่วยตนเองได้และที่ช่วยตัวเองได้น้อย โดยมีเจ้าหน้าที่ อาสาสมคั รคอยดูแลทัง้ ในดา้ นสุขภาพร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม ภายใต้สภาพแวดล้อมท่ีดี นอกจากน้ี วัดพระบาท น้ําพุ ยังเป็นที่ต้ังของเป็นสถานท่ีต้ังชมรมผู้สูงอายุในจังหวัดลพบุรี เพื่อเป็นศูนย์รวมของผู้สูงอายุให้มารวมตัวกันทํา กจิ กรรมในวันหยุดทุกสัปดาห์ เป็นสถานท่ตี ั้งของโรงเรียนผู้สงู อายุ (2) สถานสงเคราะหผ์ ู้สงู อายุ บา้ นศิรวิ ฒั นธรรม อาเภอบ้านโปงุ จังหวัดราชบุรี เป็นสถานสงเคราะห์ ที่เกิดจากเจตนารมณ์ส่วนบุคคลของนายกล้า ศิริวัฒนธรรม และครอบครัว ท่ีต้องการช่วยเหลือด้านที่พักอาศัยและ ความเป็นอยู่ผู้สูงอายุท่ีไม่มีญาติ ไร้ท่ีพ่ึง โดยไม่คิดค่าใช้จ่ายใดๆ โดยครอบครัวของนายกล้า ให้การดูแลผู้สูงอายุ เปน็ อย่างดี สถานที่ดแู ลมคี วามสะอาด ผู้สูงอายุอยู่อยา่ งสบาย เน้ือตวั สะอาด ซึง่ เกิดจากการดแู ลเอาใจใส่เปน็ อยา่ งดี การบรหิ ารจัดการองคก์ รและโครงสร้างการจัดการ มูลนิธิธรรมรักษ์ วัดพระบาทน้ําพุ มีการบริหารจัดการองค์กรในรูปแบบคณะกรรมการ โดยมีประธาน รองประธาน เหรัญญกิ เลขานกุ าร แต่กรรมการฝุายอน่ื ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เพื่อการบรหิ ารจัดการ ส่วนสถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุ บ้านศิริวัฒนธรรม อําเภอบ้านโปุง จังหวัดราชบุรี ระบบการบริหาร จัดการเป็นลักษณะของบุคคลในครอบครัว ช่วยกันดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งประกอบด้วย นายกล้า ศิริวัฒนธรรม ภรรยา บุตรและสะใภ้ ทําให้การดูแลผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุท่ีดูแลจะเป็นผู้สูงอายุท่ีไร้ที่พ่ึง ไม่มีญาติดูแล ด้อยโอกาส ทางสังคมอย่างแทจ้ รงิ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 149
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. เครือขา่ ย การเชื่อมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นค งขอมนุษย์จังหวัด กับมูลนิธิธรรมรักษ์ วัดพระบาทน้ําพุ โดยให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุตามกฎหมาย และมีเครือข่ายอื่นๆ ได้แก่ องคก์ รปกครองส่วนท้องถ่นิ ในจังหวดั โรงพยาบาลและอาสาสมัคร วิธกี ารเช่อื มโยงเครือข่าย การให้ความร่วมมือจัดกิจกรรมต่างๆ เพ่ือผู้สูงอายุ ท้ังการสนับสนุนการส่งเสริมความรู้ต่างๆ ใหก้ ับผสู้ งู อายุ และการมีสว่ นรว่ มเก่ยี วกบั การกาํ หนดนโยบายและการกาํ หนดกจิ กรรมตา่ งๆ ใหก้ บั ผ้สู ูงอายุ สําหรับวิธีการในการทํางานร่วมกัน ของสถานสงเครา ะห์ผู้สูงอายุ บ้านศิริวัฒนธรรม นายกล้า ศิริวัฒนธรรม จะต้อนรับภาคีเครือข่ายทุกคนที่เข้ามาทํากิจกรรมกับผู้สูงอายุ ทั้งการบริจาคส่ิงของ อุปกรณ์ต่างๆ ในการดูแลผู้สูงอายุ การรับผู้สูงอายุเข้ามาดูแล แต่ต้องเป็นผู้สูงอายุที่เป็นผู้ด้อยโอกาสจริงๆ ได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่นํามาส่ง โดยจะไม่รับผู้สูงอายุที่จะมาว่าจ้างให้ดูแล หรือผู้สูงอายุที่เข้ามาหา นายกล้าเอง เพราะต้องการให้หน่วยงานตรวจสอบและรบั รองก่อนว่าเป็นผู้สูงอายุที่ดอ้ ยโอกาสจรงิ 3.3 โครงการพัฒนาดอยตงุ (มลู นิธิแมฟ่ าู หลวงฯ) โครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงานอันเนื่องมาจากพระราชดําริ: โครงการต้นแบบพัฒนาทางเลือกใน การดํารงชีวิตท่ีย่ังยืน) มีวัตถุประสงค์ของโครงการเพื่อแก้ปัญหาการปลูกฝิ่น การทําไร่เล่ือนลอยและแก้ปัญหาความ ยากจน กลุ่มเปูาหมายของโครงการฯคือ คนในพื้นที่ดอยตุงทั้งหมด (Area Base) ด้วยวัตถุประสงค์ของโครงการ ทั้งแก้ปัญหาฝ่ิน การทําไร่เลื่อนลอย และปัญหาความยากจนนี้ จัดเป็นการแก้ปัญหาท้ังส่ิงแวดล้อมและสังคมไป พร้อม ๆ กัน โดยเร่ิมต้นจากการช่วยเหลือให้คนในพ้ืนท่ีมีอยู่มีกินที่เพียงพอ สามารถพึ่งพาตนเองได้ การดําเนินการ ของโครงการจงึ มโี ครงการปลูกปาุ เกดิ ข้นึ พรอ้ มกบั การสรา้ งอาชีพทางเลือกใหม่ทําให้เกิดการจ้างงาน การฝึกฝนทักษะ การประกอบอาชีพต่าง ๆ ท่ีมีทักษะและความชํานาญมากข้ึน การผลิต หรือแปรรูปผลผลิตให้มีมูลค่าเพิ่มสูงขึ้น มีผลให้สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในพ้ืนที่ได้อย่างชัดเจนโครงการนี้ก่อตั้งข้ึนเมื่อ พ.ศ. 2531 บนพ้ืนท่ีดอย ตงุ จงั หวัดเชยี งราย ครอบคลุมพน้ื ทีป่ ระมาณ 93,515 ไร่ ให้ประโยชน์แก่ชาวบ้าน 29 หมู่บ้าน ประมาณ 11,000 คน การดําเนินงานวางกรอบการดาํ เนินงานไว้ 30 ปี และแบง่ แผนงานออกเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1: (พ.ศ. 2531 – พ.ศ. 2536) แก้ไขปัญหาด้านสาธารณสุข โดยการกําหนดมาตรการปูองกัน โรค ใหค้ วามรดู้ า้ นสาธารณสุข การฝึกอบรมการรกั ษา และการปูองกันโรค และจัดเตรียมโครงสร้างพ้ืนฐานไปพร้อมๆ กนั ในระยะนมี้ วี ัตถปุ ระสงคเ์ พื่อใหช้ าวบา้ นมีชวี ิตอยู่รอด โดยไม่ตอ้ งกลบั ไปปลูกฝนิ่ และทาํ ไร่เลอ่ื นลอย ระยะท่ี 2: (พ.ศ. 2537 – พ.ศ. 2545) การสร้างรายได้ ส่งเสริมการพัฒนาเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต ด้วยการหาวิธีเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ การดําเนินงานในระยะน้ี เน้นให้การศึกษา ส่งเสริมให้เกิดการออมและพัฒนาให้ เกดิ ความพอเพยี ง Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 150
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ระยะที่ 3: (พ.ศ. 2546 – พ.ศ. 2560) ใหค้ วามสาํ คัญกับการสร้างความแข็งแกร่งให้กับหน่วยธุรกิจของ แบรนด์ดอยตงุ ฯ เพ่อื นาํ รายได้กลบั คืนสู่โครงการพฒั นาดอยตงุ ฯ และชุมชนดอยตุงให้เกดิ ความยั่งยืนต่อไป นอกจากน้ี ยังมีการส่งเสริมการศึกษาและพัฒนาศักยภาพของคนในชุมชนเพื่อเตรียมความพร้อมในการ สานต่อการพัฒนาด้วย ตนเอง หลังจากปี พ.ศ. 2560 เม่ือโครงการพัฒนาดอยตุงฯ ถอนตัวออกไป เนื่องจากเปูาหมายสูงสุดของโครงการ พัฒนาดอยตุงฯ คือ การมอบการบริหารจัดการการพัฒนาและธุรกิจให้แก่ผู้นําท้องถ่ินรุ่นใหม่ ในการพัฒนาช่วงนี้ เนน้ ใหเ้ กดิ การพัฒนาอย่างย่งั ยืน พฒั นาให้เดก็ เยาวชน และครอบครัว ให้สามารถอยู่ร่วมกัน มีส่วนร่วมในการพัฒนา และหนว่ ยงานภาครฐั องค์กรท้องถน่ิ กอ่ ให้เกิดการทํางานแบบบูรณาการ เน่ืองจากการพัฒนาระยะท่ี 3 บุคคลรุ่นลูก มีการศึกษามากขึ้น ทําให้มีความคิดที่แตกต่างออกไปจากบุคคลรุ่นย่า หรือ รุ่นยาย ถือว่าเป็นความท้าทายของ โครงการพฒั นาดอยตงุ ฯ ที่จะทาํ ใหร้ ุ่นลูกสานตอ่ การทาํ งานต่อไป การบรหิ ารจัดการองค์กรและโครงสร้างการจดั การ มลู นิธิแม่ฟาู หลวงฯ ไดส้ ร้างแบรนดด์ อยตงุ ขึ้นมาเพ่ือเปน็ ช่องทางหลกั ในการหารายได้สนับสนุนกิจกรรม ต่างๆ ของโครงการพัฒนาดอยตุงฯ แบรนด์ดอยตุง ประกอบด้วยหน่วยธุรกิจ 4 หน่วย ได้แก่ อาหาร (กาแฟ) หัตถกรรม (ทอผ้า เย็บผ้า กระดาษสา เซรามิค และพรมเช็ดเท้า) การเกษตร และการท่องเที่ยว โครงการพัฒนา ดอยตุงฯ ซึ่งสามารถลดปัญหาความยากจนและมีส่วนสนับสนุนการลดปัญหาทางสังคมที่เก่ียวข้องกับยาเสพติด รวมทั้งปัญหาส่ิงแวดล้อมอาทิ การเพิ่มพ้ืนท่ีปุาไม้ด้วยการปลูกปุาถาวร การลดปัญหาการเผาปุา ทําไร่เล่ือนลอย การบริหารจัดการโครงการพฒั นาดอยตงุ ของผลิตภัณฑ์ดอยตุง มรี ูปแบบดังนี้ มลู นธิ ิแมฟ่ ูาหลวง โครงการพฒั นาดอยตงุ โรงงานทอผา้ และ โรงงานเซรามคิ โรงงานกระดาษสา โรงงานกาแฟ เยบ็ ผา้ ญป่ี ุน รปู แบบการบริหารจัดการโครงการพฒั นาดอยตงุ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 151
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. โรงงานทอผ้าและเย็บผ้า ปัญหาชาวบ้านแม้จะมีฝีมือและความพยายามในการทอผ้า แต่ขาดช่องทางสู่ตลาด ซ้ําร้ายยังถูกพ่อค้า เอาเปรียบขายวัตถุดิบคุณภาพตํ่าให้ และกดราคาในการรับซ้ือผ้าที่ทอได้ โครงการพัฒนาดอยตุงฯเห็นความจําเป็น การช่วยเหลอื ราษฎรกลุม่ น้ี จงึ ตง้ั ศูนย์ส่งเสรมิ อาชพี หตั ถกรรมและอตุ สาหกรรม จ้างชาวบ้านชนเผ่าต่างๆ ซึ่งนอกจาก จะมชี าวไท ที่มภี มู ิปัญญาในการทอผ้าแล้ว ยังมีชาวอาข่า และลาหู่ ท่ีสามารถปักผ้าได้ดี และชาวจีนก็ถนัดการเย็บผ้า มาทํางานพร้อมๆ กับเรยี นรู้เทคนิคใหมๆ่ จดุ เรม่ิ ตน้ การนาผ้สู งู อายมุ าทางาน การดําเนินงานทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการดําเนินงาน มีการเก็บข้อมูลประชาชนในพ้ืนที่ทุกปี มีการส่งเสริมให้ทุกวัยเกิดการทํางานร่วมกัน ผู้บริหารโครงการร่วมกับกรมปกครองท้องถิ่น เข้าสํารวจในหมู่บ้านและ เห็นว่าผู้สูงอายุมีความถนัดในด้านการปักผ้า จึงได้มีการรวบรวมกลุ่มแม่บ้านเป็นหัตกรรมชาวเขา เดิมมีสมาชิกเพียง 4 คน ในการดําเนินงาน และมีสมาชกิ เพม่ิ มากข้ึนเป็น 200 คนในปัจจบุ ัน สมาชกิ ในการดาํ เนินงาน มี 3 วัย คือ วัยย่า/ยาย วัยแม่ วัยลูก โดยมีการทํางานร่วมกัน และมอบหมาย หนา้ ทีใ่ นการทาํ งานตามความสามารถของแต่ละวยั ดังน้ี • วยั ย่า/ยาย ทาํ งานเบาๆ เช่น กอด้าย แผนกหมนุ • วยั แม่ แผนกตัด เยบ็ ผ้า • วยั ลกู ตรวจสอบคณุ ภาพสนิ คา้ การถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น ทางโครงการเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุได้แสดงความสามารถในการถ่ายทอด ความรู้ โดยเป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ หรือภูมิปัญญาที่มีอยู่ให้กับคณะผู้ศึกษาดูงานต่างๆ และมีการถ่ายทอด ความรูจ้ ากรุ่นสูร่ ุ่นเพ่ือให้มผี สู้ ืบถอดการดําเนินงาน โรงงานเซรามคิ โรงงานเซรามคิ มีหลักการท่ีก่อให้เกิดโครงการน้ีข้ึนมา ก็ใช้หลักการแม่เรียนจากลูก คือ สมเด็จย่าได้มา ตั้งโครงการพัฒนาดอยตุง มีการตัดทําถนน แล้วพบเรื่องของดินสไสด์ สมเด็จย่าจึงนําเรื่องปรึกษากับพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวว่าพ้ืนที่ดอยตุงประสบปัญหาของดินสไลด์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงตรัสว่าที่พระองค์เอง มีโครงการห้วยหอ้ งไคร้ จงั หวัดเชียงใหม่ ซึ่งจะดําเนินโครงการการทําหญ้าแฝกอยู่แล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ก็ทรงนําสายพันธุ์หญ้าแฝกจากห้วยห้องไคร้มาปลูกท่ีพ้ืนที่โครงการพัฒนาดอยตุง โดยสมเด็จย่าทรงเป็นปฐมฤกษ์ ในการปลูกหญ้าแฝกพ้ืนท่ีดอยตุง เมื่อมีการผลิตแปลงหญ้าแฝกไปจํานวนมาก ต้นท่ีเจริญเติบโตใบจะสูง รากก็จะหยั่งลึก ก็มีการนํามาเอาใบหญ้าแฝกมาตัดแล้วก็นํามาบดผสมกับดินเหนียว นํามาผลิตเป็นกระถาง เพ่ือท่ีจะ เพาะหญ้าแฝก เพื่อเป็นการไม่ต้องไปซื้อถุงดําเป็นการลดต้นทุน ลดปัญหาเร่ืองของขยะในพื้นที่ จากจุดตรงนั้นก็เลย เป็นที่มาของการผลิตเครื่องปั้นดินเผาของดอยตุง มีการพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ พ้ืนท่ีของดอยตุงมีวัตถุดิบที่น่าจะสามารถ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 152
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. นํามาเป็นส่วนผสมของเซรามิค จึงเอาดินในพ้ืนท่ีจังหวัดลําปาง ท่ีเราเรียกว่า “ดินขาว” มาผสมกับพวกควอร์ต หรือว่าวัตถุดิบส่วนผสมของทางเซรามิค ลองทดลองปั้น และนําดินในพื้นที่ของดอยตุงที่มีอยู่บริเวณแปลงหญ้าแฝก นํามาบดผสมกัน ปรากฏว่าประสบความสําเร็จ สามารถจําหน่ายในพื้นที่ร้านค้าของโครงการฯ ณ ปัจจุบันได้มี การออกบู้ธท่ีเมืองคาซามะ จังหวัดอิบารากิ ประเทศญี่ปุน เกิดความร่วมมือระหว่างประเทศที่เราได้มีการออกแบบ ผลิตภัณฑ์ โดยนาํ เอาตวั วัตถดุ ิบในพน้ื ที่ อย่างเช่น เปลอื กของเชอรท่ี มี่ ีสีแดงเอามาหมัก แล้วเอาสีจากเชอร่ีมาทดลองดู เมอ่ื มกี ารเผาถ่านแมคคาเดเมียก็ไดถ้ ่านมาแลว้ กเ็ อาถ่านแมคคาเดเมยี มากอ่ แล้วก็เหมือนเป็นเตาเล็กๆ ก็เอาเครื่องปั้น ไปวางทําการเผาก็ได้สีเฉพาะของเซรามิคด้วย พ้ืนที่ตรงนี้จะมีอยู่ด้วยกันท้ังหมด 3 โรงงาน ประกอบไปด้วย โรงงาน ข้นึ รปู โรงเผาและชบุ สี บคุ ลากรของโรงงานเซรามิค ในส่วนของโรงงานเซรามิค ส่วนมากจะเป็นรุ่นต่อลูกที่มาทํางานรับส่งพ่อแม่ที่อยู่ทางโรงงานทอผ้า และโรงงานกระดาษสา สว่ นผสู้ งู อายทุ อ่ี ย่ใู นโรงงานเซรามิค กจ็ ะอยทู่ ีแ่ ผนกของการเตรียมดิน ดังนี้ 1) มูลนิธิฯ จะไปซ้ือดิน ก็จะมีครอบครัวที่จะต้องเข้าไปดูแลพื้นท่ีตรงนั้น เหมือนกับเราไปรับซ้ือดิน ตรงน้ัน แล้วมีคนงานทอี่ ยบู่ ริเวณน้นั เขา้ ไปดแู ล ชว่ ยดูแลดนิ 2) ขนดินในพ้ืนท่ีรับซื้อ มูลนิธิฯ จะไปรับซ้ือดิน โดยมีรถไปรับซื้อดินในพื้นท่ีจังหวัดเชียงราย จงึ นําผู้สงู อายุไปดว้ ย เพ่อื จะไปขนดนิ ขึ้นรถ แลว้ นํากลบั มายงั โรงงานเซรามิค 3) จัดเตรียมดินในโรงงานเซรามิค ผู้สูงอายุมีหน้าที่ตักดินใส่ในเครื่องผสมดิน เพื่อบดย่อยวัตถุดิบ และผสมใหเ้ ข้ากัน การใหค้ วามรแู้ ละการพัฒนาผสู้ ูงอายุ สงิ่ หน่ึงทเี่ ราเคร่งครัด คือเร่ืองความปลอดภัยในการทํางาน จะมีปูายติดและเจ้าหน้าท่ีท่ีเป็นหัวหน้างาน คอยบอกเสมอว่า การทํางานจะต้องมีการสอนงาน และฝึกอบรมเร่ืองของการใช้อุปกรณ์ปูองกันตัว อุปกรณ์รักษา ความปลอดภัย การใส่หน้ากากอนามัย ใส่ถุงมือในระหว่างการทํางาน ใส่แว่นตา ใส่รองเท้าบู้ท ใส่เส้ือผ้าท่ีปกปิด ร่างกาย ไม่ใหฝ้ ุนสัมผัสมากเกนิ ไป เพราะวา่ ดินขาวหรือควอร์ตก็จะเป็นฝุนเล็กๆ จะเข้าสู่ร่างกายจะเป็นการให้ความรู้ ทกุ ๆ 6 เดอื น ปลี ะ 2 ครงั้ และเร่ืองอปุ กรณ์ตา่ งๆ จะต้องเปลี่ยนทกุ เดือน โรงงานกระดาษสาญีป่ ุน โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ส่งเสริมให้ราษฎรในพ้ืนท่ีปลูกปอสา และสนับสนุนการเพ่ิมมูลค่าจากปอสา ให้สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดย พ.ศ. 2537 ได้สร้างโรงงานผลิตกระดาษสาขึ้น และได้รับความร่วมมือจากศูนย์ส่งเสริม อุตสาหกรรมภาคเหนือในระยะต่อมา Japan Overseas Development Corporation (JODC) ได้ส่งวิทยากรมา ให้ความรู้ อบรมเทคนิคใหม่ๆ ในการทํากระดาษสาเทคนิคญี่ปุน และสนับสนุนอุปกรณ์ที่เหมาะสมเพ่ือใช้ในการผลิต โครงการพัฒนาดอยตุงฯ เน้นการควบคุมคุณภาพ และการให้นักออกแบบมาช่วยพัฒนาผลิตภัณฑ์ตามความต้องการ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 153
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ของตลาด จนคุณภาพกระดาษสาของดอยตุงวันน้ีพัฒนาข้ึนมาก มีผลิตภัณฑ์หลากหลาย และจําหน่ายได้ในราคาสูง เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการดํารงชีวิตที่ช่วยคืนศักด์ิศรี และสร้างความยั่งยืนให้ท้ังผืนแผ่นดิน และคนทุกเพศทุกวัย บุคลากรของโรงงานกระดาษสาเป็นบุคลากร 3 วัน คอื วัยยา่ ยาย วัยแม่ วยั ลกู โรงงานกาแฟ โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ส่งเสริมการปลูกปาุ ยงั ชีพ เพือ่ เก็บผลกิน หรือใชไ้ ม้ทาํ ฟืน พร้อมกับส่งเสริมการ ปลูกปุาเศรษฐกิจ เพ่ือสร้างรายได้ระยะยาว เป็นทางออกให้คนและปุาอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน กาแฟดอยตุงปลูกใต้ปุา จึงช่วยรักษาความร่มร่ืนและคงความชุ่มชื้นของผิวดิน ในขณะเดียวกันยังทําให้ผลกาแฟสุกช้า และห อมกว่าปกติ ท่ีสาํ คัญสรา้ งงานไดเ้ ปน็ จาํ นวนมาก ต้งั แตก่ ารปลกู เกบ็ เก่ยี ว ตลอดจนกระบวนการแปรรูปเพิม่ มูลคา่ เกษตรกรรับจ้าง ก็ได้รับโอกาสให้กลายเป็นเจ้าของแปลงกาแฟที่น่าภูมิใจ ให้เช่าต้นกาแฟจากโครงการพัฒนาดอยตุงฯ ต้นละ 50 สตางค์ ความรู้สึกเป็นเจ้าของนี้ กลายเป็นแรงจูงใจให้ชาวบ้านขยัน และมีความพิถีพิถันมากข้ึน ผลคือ ทั้งปริมาณและผลผลิตกาแฟต่อต้น และคุณภาพผลกาแฟสดสูงข้ึนหลายเท่า ทําให้ได้เมล็ดกาแฟคุณภาพดี โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ไม่ได้หยุดท่ีการส่งเสริมชาวบ้านให้ปลูกกาแฟ แต่ยังช่วยสอนให้เขาพัฒนาเพ่ิมมูลค่า โดยการแปรรูปเป็นกาแฟคั่วบดตราดอยตุง และเคร่ืองดื่มกาแฟขายในร้านคาเฟุดอยตุงท้ัง 16 สาขา ตอบสนอง พระราชปณิธานของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีที่ต้องการให้คนกับปุาอยู่ร่วมกันได้อย่างดี และลดการ นาํ เข้าสินคา้ จากต่างประเทศ เครอื ข่าย การเช่ือมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงขอมนุษย์จังหวัด กับโครงการพัฒนาดอยตุงฯ ยังไม่มีการประสานงานโดยตรง อย่างไรก็ตาม เครือข่ายของโครงการพัฒนาดอยตุงฯ ทส่ี าํ คญั ได้แก่ 1. องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน จะมีการจ่ายเบี้ยยังชีพผสู้ ูงอายุ 2. โรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตําบล จะมาตรวจสขุ ภาพทุกปี 3. นกั ศกึ ษาคณะแพทย์ ม.แม่ฟาู หลวง/ รพ.แมฟ่ ูาหลวง ตรวจสขุ ภาพใหก้ ับผู้สูงอายุ 4. มูลนธิ ติ รวจสขุ ภาพประจาํ ปใี หอ้ กี ครั้ง เพ่ือให้ละเอยี ดมากขึน้ 5. ทีมแพทย์อาสาของศิริราช (หมอน้ําใจ) เป็นหมอท่ีเกษียณอายุราชการแล้วของ โรงพยาบาล ศิริราช ท่ีรวมตัวกัน เพื่อตรวจสุขภาพให้กับผู้สูงอายุท่ีไม่มีสิทธิ ไม่มีบัตรประจําตัวประชาชน โดยจะเข้ามาตรวจ 3 ครง้ั /ปี หรอื 2 ครั้ง/ปี (แล้วแต่โอกาส) โดยการเขา้ มาดาํ เนนิ การตรวจแตล่ ะครง้ั จะดําเนินการครัง้ ละ 2 วัน 3.4 มูลนิธพิ ัฒนางานผสู้ งู อายุ จังหวัดเชียงใหม่ มูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุเป็นองค์กรอิสระที่ไม่แสวงหากําไร ก่อต้ังขึ้นโดยได้รับการสนับสนุนจาก องค์การช่วยเหลือผู้สูงอายุระหว่างประเทศ (Help Age International) ได้รับการอนุมัติให้จดทะเบียนเป็นองค์กร Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 154
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. พัฒนาเอกชนเพ่อื สาธารณประโยชน์โดยไม่แสวงหาผลกําไร ประเภทมูลนิธิ กําหนดพันธกิจ “เสริมสร้างศักยภาพของ ผู้สงู อายุทยี่ ากไร้ดอ้ ยโอกาสในประเทศไทย เพือ่ ใหม้ ีคุณภาพชีวติ ทด่ี ีขึ้นอยา่ งย่ังยืน” วัตถุประสงค์ /เปูาหมาย 1. เพื่อให้การสนับสนุนการพัฒนางานผู้สูงอายุในประเทศไทย ด้านทรัพยากร, การบริหารการจัดการ, จัดหาเงินทุนสนับสนนุ 2. เพื่อเผยแพรค่ วามรู้เกีย่ วกบั ผู้สูงอายุและสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องถึงความต้องการของผู้สูงอายุ ในชุมชน 3. เพ่ือกระตุ้นหน่วยงานของภาครัฐในการให้ความช่วยเหลือผู้สูงอายุในชุมชนต่างๆ รวมทั้ง สนบั สนนุ เงนิ ทนุ ช่วยเหลอื ในดา้ นต่างๆ 4. เพื่อจัดหาเงนิ ทุนสนับสนนุ ในด้านตา่ งๆ แก่กิจกรรมและโครงการของผสู้ งู อายใุ นแต่ละชมุ ชน 5. เพ่ือจัดการฝึกอบรมในด้านต่างๆ เกี่ยวกับการดูและผู้สูงอายุรวมถึงบุคคลที่เกี่ยวข้องในการให้ การดูและผู้สูงอายทุ ัง้ ในชมุ ชนและในระดับประเทศ การบรหิ ารจดั การองค์กรและโครงสร้างการจดั การ รูปแบบโครงสร้างของ มูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุโค รงสร้างองค์การตามสายงานหลัก (Line Organization Structure) บริหารในรูปแบบคณะกรรมการมูลนิธิฯ มีผู้อํานวยการมูลนิธิเป็นผู้บริหารสูงสุด รองลงมาเป็น ทีมบริหารระดับสูง/หัวหน้าแผนก การจัดรูปแบบโครงสร้างให้มีสายงานหลักซ่ึงแบ่งเป็น 4 ฝุาย ได้แก่ ฝุายการเงินและธุรการ ฝุายโครงการและการดําเนินโครงการ ฝุายพัฒนาทรัพยากรและฝุายสารสนเทศ และการสือ่ สาร แต่ละฝุายจะมโี ครงการ และผจู้ ัดการและเจ้าหนา้ ทีท่ ําหนา้ ท่รี บั ผดิ ชอบ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 155
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. คณะกรรมการมลู นิธฯิ องคก์ ารชว่ ยเหลอื ผสู้ งู อายุ ระหว่างประเทศ ผูอ้ าํ นวยการมลู นิธิ ที่ปรกึ ษา ทีมบรหิ ารระดบั สูง /หวั หน้าแผนก การเงนิ และ โครงการและ ฝาุ ยพฒั นา สารสนเทศ ธรุ การ การดําเนิน ทรพั ยากร และการ โครงการ ส่อื สาร โครงการ NSA โครงการ home ภยั พิบัติ ระดมทนุ จนท.ส่ือ จนท. Care ผจู้ ัดการ จนท.สนาม รูปแบบการบริหารจัดการองคก์ ร มูลนิธพิ ัฒนางานผสู้ ูงอายุ แนวคิดในการบริหารองค์การมูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุ มีการนําหลักการที่ว่าการเอาปัญหาเป็นที่ต้ัง การทํางานเชิงบูรณาการโครงการต่างๆ ท่ีทางมูลนิธิฯได้ดําเนินการอยู่ในปัจจุบันน้ันมีแนวคิดแบบผสมผสาน ในการสร้างรายได้และในขณะเดียวกันก็กระตุ้นให้สมาชิกในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการช่วยดูแลผู้สูงอายุในชุมชน การทํางานของทางมูลนิธิฯ น้ันอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริงและต้องการให้ชุมชน ดูแลชุมชนโดยมุ่งเน้นไปที่กลุ่ม ผู้สูงอายุเป็นหลักทางมูลนิธิฯ ต้องการให้กลุ่มผู้สูงอายุเข้ามามี ส่วนร่วมกับชุมชนที่ตนเองอาศัยอยู่ สามารถพึ่งพา Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 156
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตนเองได้ และ ยังสามารถช่วยเหลือผู้อื่นในชุมชนได้อีกด้วย โดยขอบเขตพื้นที่ให้บริการ ทํางาน 4 จังหวัด 75 ชมรม ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮอ่ งสอนและจงั หวัดลาํ พนู เครือขา่ ย การเชื่อมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงขอมนุษย์จังหวัดกับมูลนิธิ พัฒนางานผู้สูงอายุสนับสนุนการเป็นวิทยากรมาให้ความรู้เวลามูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุเวลามีกิจกรรมในชุมชน นอกจากน้ี ยงั มภี าคีเครือข่ายสําคญั ได้แก่ สาธารณสขุ จงั หวดั อบรมใหค้ วามรดู้ า้ นการออกกําลังกาย การดูแลสุขภาพ ของตนเอง คณะสถาปัตยกรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ออกแบบสร้างบ้านให้กับผู้สูงอายุที่ด้อยโอกาส คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สนับสนุนในการมาให้ความรู้แก่ผู้สูงอายุในชุมชน ด้านการดูแลสุขภาพ สํานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ด้านการรักษาพยาบาลเวลาเจ็บปุวย ส่ือมวลชน เช่น ไทย พีบีเอส ชว่ ยในดา้ นการประชาสัมพันธ์ดา้ นงานผสู้ งู อายุ วิธีการเชือ่ มโยงเครือข่าย วิธีการทํางานร่วมกันกับเครือข่าย มีหลักการว่า “จงเสนองานที่เป็นรูปธรรม เน้นการทํางานแบบ เครือข่าย” ประสานทรัพยากรในพื้นท่ีในการระดมทุน เช่น ประสานงานร่วมกับคณะแพทย์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เข้ามาดแู ลผ้สู ูงอายุด้านการรักษาพยาบาล ตรวจสขุ ภาพ ในพ้ืนท่ที ่ีมูลนิธิพฒั นางานผสู้ ูงอายุ เป็นต้น 3.5 สถาบนั แมคเคนเพ่อื การฟ้ืนฟูสภาพ จังหวดั เชยี งใหม่ สถาบันแมคเคนเพื่อการฟื้นฟูสภาพ เป็นหน่วยงานในสังกัดมูลนิธิแห่งสภาคริสตจักรในประเทศไทย ก่อตั้งและทําพันธกิจด้านการปูองกัน บําบัดรักษา และฟ้ืนฟูสภาพผู้ปุวยโรคเรื้อน และผู้พิการตกทุกข์ได้ยาก ทุกรปู แบบจากโรคเร้อื น ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2451 โดยได้รบั ทด่ี นิ พระราชทานจํานวนกว่า 300 ไร่ บริเวณเกาะกลางแม่น้ํา ปิง เพื่อทําพันธกิจเพ่ือผู้ปุวยด้อยโอกาส การดําเนินงานสถาบันได้รับการสนับสนุนบริจาคเงินทั้งจากภายในและ ภายนอกประเทศ จากองคก์ รมิชชนั่ ครสิ ตจักร และบุคคลต่าง ๆ การสนับสนุนดังกล่าวก็ได้ลดจํานวนลงอย่างต่อเนื่อง ตามลําดบั ตามสถานการณ์ที่ปญั หาด้านโรคเร้ือนได้คลี่คลายลง สถาบันแมคเคนฯ ก็ยังคงรับภาระในการดูแลผู้ปุวย โรคเรื้อนและผู้พิการสูงวัย ท่ีพักพิงในสถาบันฯ ต่อไปจํานวนกว่า 40 คนจนวาระสุดท้ายของชีวิต ซ่ึงคงใช้เวลาต่อไป อีกระยะหนึ่ง พร้อมกับได้แสวงหาแนวทางในการมีบทบาทสนับสนุนสังคมอย่างต่อเน่ือง เพื่อเป็นการเปิดโอกาสให้ สถาบันฯ สามารถเดินหน้าสร้างสรรค์คุณประโยชน์ต่อสังคม โดยเปล่ียนชื่อเป็น ศูนย์ฟื้นฟูสภาพและดูแลผู้สูงอายุ เม่ือปี 2009 ซ่ึงเกิดจากความต้องการของชุมชน การทํางานครบวงจร โดยดูแลผู้สูงอายุหลายกลุ่มโดยนั้นการทําเป็น บ้านสําหรับผู้สูงอายุไม่ได้เป็นโรงพยาบาล เช่น บ้านรวมใจ Palliative care ดูแลผู้สูงอายุระยะสุดท้าย มี 2 วอร์ด 40 คน บ้านดอกแก้ว Nursing care ดูแลผู้สูงอายุท่ีช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง 35 เตียง และบ้านเมทานี ช่วยเหลือ ตัวเองได้ บ้านสานฝนั ดูแลคนพกิ าร Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 157
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. การจัดบรกิ ารสาหรบั ผสู้ ูงอายุ 1. โรงพยาบาลแมคเคน เชียงใหม่ ได้ปรับปรุง การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ด้วยการฟื้นฟูสภาพ และบริการบา้ นพกั ผสู้ งู อายุ ท้ังผู้ชว่ ยเหลอื ตวั เองได้ และไมไ่ ด้ บนเน้อื ท่กี วา่ 300 ไร่ รม่ ร่ืนด้วยตน้ ไม้ใหญ่นอ้ ย 2. เป็นสถานพยาบาล สถานฟื้นฟูสภาพผู้พิการ บริการงานด้านผู้สูงอายุ มีคลินิกในความดูแล ซง่ึ ใหบ้ รกิ ารรักษาโรคทัว่ ไป และเนื่องจากองคก์ รกาํ ลังขยายงานเพมิ่ โดยเฉพาะงานด้านดแู ลผ้สู ูงอายุ 3. ให้การสนับสนุนผู้พิการ ผู้ปุวย และผู้สูงอายุอย่างเหมาะสมกับความสภาวะของแต่ละบุคคล ท้ังดา้ นร่างกาย จิตใจ และสังคม เพอ่ื ให้ดาํ เนนิ ชวี ิตไดด้ ว้ ยตนเองอย่างเต็มศักยภาพ 4. ผูส้ งู อายุจะมาอย่ใู นสถาบนั แมคเคน สถาบันมีการตรวจประวัติของผู้สูงอายุ มีการติดต่อประสานงาน กบั ญาติของผ้สู งู อายุลว่ งหนา้ และมคี วามประสงคท์ ่ีจะมาอยู่ในการดูแลของเรา และมีการวางแผนด้านค่าใช้จ่ายให้เข้า ในอนาคตและดใู นเรื่องด้านการเงนิ การบริหารจดั การองค์กรและโครงสร้างการจัดการ สถาบันแมคเคนฯ เป็นหน่วยงานคริสเตียน จึงอยู่ภายใต้มูลนิธิแห่งสภาคริตจักรในประเทศไทย มุ่งให้การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ ผู้พิการ และผู้ปุวย เพื่อให้สามารถดํารงชีวิตในชุมชนแห่งการเก้ือกูล อย่างมีคุณค่าและมีศักด์ิศรี การบริหารให้ในรูปแบบคณะกรรมการ ประกอบด้วย คณะกรรมการพันธกิจการแพทย์ คณะกรรมการอาํ นวยการ และคณะกรรมการบรหิ ารภายในสถาบันแมคเคนเพื่อการฟืน้ ฟูสภาพ มูลนิธแิ ห่งสภาครติ จักรในประเทศไทย คณะกรรมการ พนั ธกจิ การแพทย์ คณะกรรมการอาํ นวยการ สถาบันแมคเคนเพ่ือการฟน้ื ฟสู ภาพ คณะกรรมการบรหิ ารภายใน เครสือถขาบา่ ยันแมคเคนเพ่ือการฟื้นฟูสภาพ รปู แบบการบรหิ ารจัดการองคก์ ร สถาบนั แมคเคนเพ่ือการฟน้ื ฟสู ภาพ จงั หวดั เชียงใหม่ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 158
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. การเช่ือมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงขอมนุษย์จังหวัดกับสถาบัน แมคเคนเพ่ือการฟื้นฟูสภาพ จังหวัดเชียงใหม่ยังไม่มีการประสานงานโดยตรง อย่างไรก็ตาม สถาบันแมคเคนฯ มเี ครอื ข่ายทีใ่ หก้ ารสนับสนนุ การดาํ เนินงาน ดงั นี้ 1. การสนับสนุนด้านเงินทุน ได้แก่ มูลนิธิแห่งสภาคริสตจักรในประเทศไทย (บริจาคเพ่ือการก่อสร้าง อาคาร การซ้ืออุปกรณ์การแพทย์ การพัฒนาบุคลากร) The Leprosy Mission International (บริจาคเพื่อการ พัฒนาบุคลากร และการสงเคราะห์ผู้ปุวยยากไร้) Presbyterian Church of USA (บริจาคเพ่ือการพัฒนาองค์กร และการสงเคราะหผ์ ู้ปุวยยากไร้) รัฐบาลญป่ี ุน (บริจาคอุปกรณ์การแพทย์ และรถตู้ เพ่ือใช้ในงานผู้พิการและผู้สูงอายุ) สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทยฯ (บริจาคเพื่อการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ)-คริสตจักรใน ต่างประเทศ (สนับสนุนอาสาสมัครปฏิบัติงานในสถาบันแมคเคนฯ และสนับสนุนเงินบริจาคเพ่ือบางกิจกรรม/ โครงการโดยเฉพาะ) 2. การสนับสนุนทางความร่วมมือการจัดกิจกรรม ได้แก่ เทศบาลตําบลปุาแดด อําเภอเมือง จงั หวดั เชยี งใหม่ เทศบาลตําบลท่าวงั ตาล อําเภอสารภี จังหวัดเชยี งใหม่ 3. การสนับสนุนในการอํานวยความสะดวกและส่งเสริมการพัฒนากิจการ ได้แก่ สํานักงานสาธารณสุข จังหวัดเชียงใหม่ สํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์จังหวัดเชียงใหม่ สํานักงานสวัสดิการและคุ้มครอง แรงงานจงั หวดั เชยี งใหม่ 4. เครือข่ายความร่วมมือ ได้แก่ ชมรมโรงพยาบาลเอกชนเชียงใหม่-ลําพูน คณะกรรมการขับเคลื่อน มาตรฐานการพาํ นักระยะยาวเพ่อื สุขภาพในจงั หวดั เชยี งใหม่ กิจการนา้ํ พรุ อ้ นสนั กําแพง 5. เครือข่ายท่ีสถาบันแมคเคนฯ เป็นวิทยากรให้ ความรู้และเป็นแหล่งเรียนรู้เป็นประจํา โรงเรียนมงฟอร์ตวิทยาลัย (แผนกประถม) คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยพายัพ Linfield College สหรัฐอเมริกา Lee University สหรัฐอเมรกิ าValparaiso University สหรัฐอเมรกิ า วธิ ีการเชอื่ มโยงเครอื ข่าย มีการวางแผนการดําเนินชีวิตของผู้สูงอายุท่ีมาอยู่ล่วงหน้า ต้องมีการพุดคุยและวางแผนร่วมกัน เชน่ ถา้ เวลาเจบ็ ปุวยเขา้ โรงพยาบาลอะไร และมีการทาํ ประวัตคิ นไขใ้ หช้ ดั เจน เพื่อง่ายต่อการวางแผน 3.6 โครงการภูมิภาคเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก องค์การช่วยเหลือผู้สูงอายุระหว่างประเทศ (Help Age International) Help Age International เป็นองค์กรระหว่างประเทศ ช่วยเหลือผู้สูงอายุในการเรียกร้องสิทธิ คัดค้านการเลือกปฏิบัติและเอาชนะความยากจน เพื่อให้พวกเขามีความภาคภูมิใจ ความมั่นคง มีศักยภาพ และมีสุขภาพที่ดี การทํางานคุ้มครองทางด้านสังคม สุขภาพ ความม่ันคงในการดํารงชีพ ผู้ติดเช้ือ HIV/AIDS Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 159
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. กรณฉี กุ เฉนิ ตา่ งๆ และสิทธิมนุษยชนและการเลือกปฏิบัติ รวมท้ังการสร้างเครือข่าย Help Age ทํางานและให้บริการ ผ่านพันธมิตรท่ีสําคัญและชมรมผู้สูงอายุ ซ่ึงการทํางานได้สนับสนุนให้ผู้สูงอายุเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา ท่ีเกิดผลกับชีวิตของผู้สูงอายุ สนับสนุนงบประมาณ แลกเปล่ียนเรียนรู้ ให้คําปรึกษา จัดฝึกอบรม และทํากิจกรรม ร่วมกับองคก์ รเครือขา่ ย องคก์ รผู้สูงอายุ นอกจากน้ีการทํางานได้ทํางานร่วมกับตัวแทนท่ัวทั้งภูมิภาคเอเชียตะวันออก และแปซิฟิกที่จะเรียกใช้โครงการดําเนินการวิจัยและสร้างความตระหนักถึงปัญหาของผู้สูงอายุทํางานร่วมกับกว่า 40 พันธมิตรให้บรกิ ารสําหรับผ้สู งู อายแุ ละการฝึกอบรมรัฐบาลสถาบันการศึกษาและองค์กรพัฒนาในวิธีการท่ีพวกเขา สามารถให้การสนบั สนุนทีด่ ีให้กบั คนทม่ี ีอายมุ ากกวา่ ทํางานในระดับชาติและระดับท้องถิ่นผ่านตัวแทนแต่ละประเทศ ของเรารวมถึงองค์กรภาคประชาสังคมสหประชาชาติหน่วยงาน ราชการนักวิชาการและส่ือเราทํางานในประเทศ ประเทศไทย เวียดนาม พม่า กัมพชู า จนี ฟิลปิ ปนิ ส์ และ อนิ โดนเี ซยี การบรหิ ารจัดการองค์กรและโครงสรา้ งการจัดการ การบริหารจัดการภายในองค์กรโครงสร้างที่ชัดเจน ซ่ึงประกอบ ที่ปรึกษา ผู้บริหารระดับภูมิภาค และภายในองค์กรก็จะมีฝุายต่างๆ ได้แก่ ฝุายโปรแกรม/โครงการต่างๆ ฝุายบุคคล ฝุายธุรการ ฝุายบัญชี ฝุายพัฒนา งานชุมชน ฝุายประชาสัมพันธ์ ส่วนการบริหารงานในต่างประเทศจะมีตัวแทนประสานงานในการทํางาน ได้แก่ เวียดนาม พม่า จีน กัมพูชา แบ่งงานออกเป็น 4 ส่วน คือ หลักประกันทางรายได้ สุขภาพ การเลือกไม่ปฏิบัติ ของผู้สูงอายุ ลดความรุนแรง ลดความเส่ียงภัยพิบัติ โดยสนับสนุนให้กลุ่มเปราะบาง ให้เขาใช้ศักยภาพของตนเอง ในการช่วยเหลือคนในชุมชน เตรียมความพร้อมในการลดความเสี่ยงต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุและสนับสนุนให้ ผสู้ งู อายุไดร้ วมตัวกนั แบบกลุม่ มีบทบาทในการมกี ารสมทบ ทาํ อยา่ งไรใหเ้ ขามารวมตวั กันได้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 160
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ท่ปี รกึ ษาการคุม้ ครอง ผอู้ านวยการเฉพาะดา้ น ทางสังคม อยู่ในประเทศพมา่ เงินบานาญ การวิจัย/ การทา เครือขา่ ย เงินบานาญ สงั คม ประเมนิ มาหากิน เป็นท่รี จู้ ัก สังคม ผจก.แผนกการเฉพาะถิ่น USA ผจก.แผนกการเฉพาะถิ่น ผจก.แผนกการเฉพาะถ่ิน ผจก.แผนกการเฉพาะ ่ถินอาวุโส ผจก.พัฒนา ผจก.แผนกการ ยุทธศาสตร์ เฉพาะถิ่น จนท.แผน ผจก.การเงินเฉพาะ ่ิถน ผจก.การ ื่สอสาร ผจก.ทรัพยากรบุคคล/ ุธรการ จนท.ระดม ุทน Help Age จนท.การเ ิงน ผู้ ํอาเภอบริหาร อาวุโส จนท. จนท. ผจก. โครงการ โครงการ การเ ิงน จนทปชส. จนท.ส่ิง ิพมพ์ ู้ผ ูดแลระบบสารสสนเทศ จนท.ส่ิงพิม ์พ รูปแบบการบรหิ ารจดั การองคก์ ร Help Age International เครือข่าย การเช่ือมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงขอมนุษย์จังหวัดกับ Help Age International ยงั ไมม่ ีการประสาน งานกันโดยตรง อย่างไรก็ตาม Help Age International มีเครือข่ายหลักในการ ดําเนินงานท่ีสําคัญได้แก่ สหภาพยุโรป (European Union -EU) เป็นแหล่งทุนขององค์กรผู้สูงอายุและสนับสนุน โครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งของผู้สูงอายุ ILO องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ไอแอลโอ) ทําโครงการ ด้านคุ้มครองทางสังคม (Social Protection) และบํานาญชราภาพพ้ืนฐาน Asia Development Bank ADB Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 161
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. เป็นสถาบันการเงินระหว่างประเทศ สนับสนุนงบประมาณด้านการทํางานวิจัยด้านความคุ้มครองทางสังคม (Social Protection) และบํานาญชราภาพพ้ืนฐาน โดยเน้นให้ผู้สูงอายุเข้ามามีส่วนร่วม ให้ความสําคัญในด้านต่างๆ องค์การอนามัยโลก (World Health Organization – WHO) ทํางานด้านวิจัยร่วมกันด้านการส่งเสริมสุขภาพ ผู้ดูแลผู้สูงอายุ คณะพยาบาลศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้จัดทํา MOU ร่วมกันกับ สํานักงานภาคพ้ืนเอเชีย ตะวันออกและแปซิฟิก (Help Age International) ในการจัดอบรม สนับสนุนด้านสถานท่ี และด้านการดูแลสุขภาพ ผู้สูงอายุ เตรียมความพร้อมให้กับผู้สูงอายุ เป็นวิทยากรมาให้ความรู้แก่ผู้สูงอายุในการฝึกอบรมผู้สูงอายุ และทํางาน สนบั สนุน จดั กจิ กรรมตา่ งๆ ร่วมกบั ผสู้ ูงอายุ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย ได้ทาํ งานวจิ ยั รว่ มกัน มูลนธิ พิ ัฒนางานผู้สูงอายุ ซ่งึ เป็นเครอื ขา่ ยการทํางานร่วมกันด้านผู้สูงอายุ วธิ ีการเช่ือมโยงเครือขา่ ย การเชื่อมโยงเครือข่าย การทํางานร่วมกันของเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ มีทั้งหน่วยงานภาครัฐและ ภาคเอกชน หน่วยงานในพ้ืนที่และรวมถึงหน่วยงานจากต่างประเทศ ท่ีสนใจทําโครงการ รับการสนับสนุน ดา้ นงบประมาณโครงการต่างๆ ทีเ่ กย่ี วของกบั ผู้สงู อายุ กล่าวโดยสรุป ระบบของการบริหารเครือข่ายองค์กรเอกชน มีลักษณะการดาเนินงานที่แตกต่างไป ตามแต่ละองค์กร เน่ืองจากแต่ละองค์กรมีเครือข่ายที่ต้องร่วมทางานร่วมกันที่กว้างขวาง โดยวัตถุประสงค์ของ การจัดตั้งองค์กร ก็เพื่อเป็นองค์กรท่ีประสานงานร่วมกับองค์กรผู้สูงอายุต่างๆ ในพ้ืนท่ี จุดเด่นของเครือข่าย ประเภทนี้ คือ ความคล่องตัวในการบริหารจัดการ และการขยายเครือข่าย อาศัยเทคนิคและวิธีการของผู้นา แต่ละคนที่จะดึงภาคีเข้ามาร่วมงาน เช่น สาขาสาขาสมาคมผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯนั้น ถือเป็นองค์กรที่ให้ ความช่วยเหลือองค์กร หรือ ชมรมผู้สูงอายุในเขตพ้ืนท่ีของตนเองหรือในจังหวัดของตนเอง และจะมีคณะ ทท่ี างานกาหนดนโยบายในระดบั ประเทศอีกช้ันหน่ึงซ่ึงสาขาสมาคมแต่ละจังหวัดต้องเข้าไปมีส่วนสัมพันธ์ทางาน ร่วมกับหน่วยงานท้ังภาครัฐ เอกชนจานวนมาก เช่น กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงวัฒนธรรม องค์กรเอกชน มูลนิธิต่างๆ ซึ่งความสัมพันธ์ร่วมกันน้ีก็มุ่งที่จะ ตอบสนองภารกิจร่วมกันของเครือข่ายที่เข้าไปร่วมดาเนินงาน ซ่ึงมีเปูาหมายเดียวกันคือการพัฒนาคุณภาพชีวิต ของผู้สูงอายุ และปัจจัยท่ีส่งเสริมการดาเนินงานให้สาเร็จลุล่วงไปได้ไม่ใช่ผลตอบแทนทางด้านเงิน ทอง แต่เป็น ปัจจัยดา้ นจิตอาสาของผู้เขา้ มาปฏิบตั ิงาน การจัดโครงสร้างการดาเนินงานของเครือข่ายองค์กรเอกชน ส่วนใหญ่ใช้รูปแบบคณะกรรมการ โดยแบ่งเป็นระดับช้ัน เช่น Help Age International ซ่ึงเป็นองค์กรระหว่างประเทศ ที่เกิดจากความร่วมมือ ขององคก์ รตา่ งๆ ท่ีทางานด้านผ้สู งู อายุ และปจั จุบันมีสาขา ที่ครอบคลุมไปท่ัวโลก งบประมาณในการดาเนินงาน ส่วนใหญ่มาจากเงินบริจาคจากองค์กรต่างๆ ซึ่งการวางโครงสร้างมีการจัดท่ีชัดเจนเน่ืองจากมีประสบการณ์ การทางานท่ีชัดเจน โดยมีคณะผูบ้ รหิ ารที่เรยี กวา่ เป็น CEO เป็นผู้บริหารสูงสุด และแบ่งการบริหารงานเป็นระดับ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 162
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ทวีปและประเทศ โดย Help Age International ท่ีประเทศไทยมีท่ีต้ังอยู่ท่ีจังหวัดเชียงใหม่ที่มีเครือข่าย ในการทางานร่วมท่ีหลากหลาย เช่นเดียวกันกับ สาขาสมาคมผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยที่มีการวางโครงสร้าง ท่ีกระจายไปทุกจังหวัดโดยประธานสาขาแต่ละจังหวัดจะมีการวางเครือข่ายร่วมกันที่ชัดเจนโดยมีนโยบาย จากส่วนกลาง แต่แตกต่างจากองค์กรเอกชนท่ีอยู่ในพื้นท่ี ซึ่งมีขนาดองค์กรที่เล็กกว่า องค์กรระหว่างประเทศ อย่าง Help Age International หรือ ระดับประเทศอย่าง สาขาสมาคมผู้สูงอายุแห่งประเทศไทย ซึ่งจะมี ทศิ ทางการดาเนนิ งานท่ีชัดเจนโยมรี ะดับนโยบายในการชว่ ยจัดวางโครงสรา้ งการดาเนนิ งาน องค์กรที่มีขนาดเล็กลงมาจะมีการวางโครงสร้างในรูปแบบคณะกรรมการ คณะทางานเป็นด้านๆไป เช่น การบริหารจัดการของมูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุ การจัดรูปแบบโครงสร้างให้มีสายงานหลัก ซึ่งแบ่งเป็น 4 ฝุาย ได้แก่ ฝุายการเงินและธุรการ ฝุายโครงการและการดาเนินโครงการ ฝุายฝุายพัฒนาทรัพยากร และฝุายสารสนเทศและการสื่อสาร แต่ละฝุายจะมีโครงการ และผู้จัดการและเจ้าหน้าท่ีทาหน้าที่รับผิดชอบ อย่างไรก็ตาม องค์กรเอกชนบางแห่ง อาจไม่มีรูปแบบการบริหารอย่างเป็นทางการ ดังเช่น สถานสงเคราะห์ ผู้สูงอายุ บ้านศิริวัฒนธรรม อาเภอบ้านโปุง จังหวัดราชบุรี ระบบการบริหารจัดการเป็นลักษณะของบุคคล ในครอบครัว ช่วยกันดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งประกอบด้วย นายกล้า ศิริวัฒนธรรม ภรรยา บุตรและสะใภ้ ท่ีให้การดูแล ผ้สู งู อายุ 4. เครอื ขา่ ยองค์กรธรุ กจิ เอกชน การประสานงานระหวา่ งกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ กับเครือข่ายองค์กรธุรกิจ ซ่ึงหมายถึง วิสาหกิจเอกชน (Private Enterprise) ที่มีจุดมุ่งหมายเพ่ือแสวงหากําไรเพ่ือประโยชน์ขององค์การ พบว่า ส่วนใหญ่ยังไม่มีการประสานงานกัน ท้ังน้ี ในการศึกษาพบว่า องค์กรธุรกิจ ได้แก่ บ้านดลสุข อําเภอเมือง จังหวดั เชยี งใหม่ และ โรงพยาบาลผู้สูงอายุ กล้วยนาํ้ ไท 2 4.1 บา้ นดลสขุ อาเภอเมอื ง จังหวดั เชยี งใหม่ บ้านดลสุข เปน็ สถานรับดูแลผู้สงู อายุ ใหบ้ ริการดูแลผูส้ ูงอายุท้ังพํานักประจําและไปกลับ ภายใต้แนวคิด “อยู่เป็นเหมือนบ้าน สะอาดสะอ้านเป็นส่วนตัว ครอบครัวมีส่วนร่วม” ทางบ้านดลสุขมีทีมแพทย์ พยาบาลวิชาชีพ นักกายภาพบําบัดและดูแลที่ผ่านการอบรม มีประสบการณ์ที่สามารถช่วยเหลือผู้สูงอายุอย่างใกล้ชิด รวดเร็ว และมปี ระสทิ ธิภาพ ตลอด 24 ช่ัวโมง ตลอดจนเราสามารถพาคุณไปโรงพยาบาลทั้งในภาวะฉุกเฉินหรือไปตามแพทย์ นดั ไป บา้ นดลสุขมีบริการดูแลผู้สูงอายุท่ีปุวยในระยะพักฟ้ืนจาการออกโรงพยาบาล ผู้ปุวยอัมพาต ผู้ปุวยอัลไซม์เมอร์ มีบริการท่ีพักค้างคืนและอาหารพร้อมทั้งติดตามดูแลสุขภาพเบื้องต้นอย่างใกล้ชิด บ้านดลสุขไม่ได้ให้บริการ รักษาพยาบาล แต่หากมีความเจ็บปุวยจะบริการนําส่งต่อไปยังโรงบาลใกล้เคียงเพื่อรับการรักษาต่อไป โดยจะคิดค่า Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 163
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ใช้จ่ายเดือนละ 20,000 บาท โดยจะรวมทั้งค่าอาหาร อาหารว่าง ผู้ดูแล และค่าใช้จ่ายอื่นๆ เช่น ทํากายภาพบําบัด พาไปโรงพยาบาล การบริหารจดั การองคก์ รและโครงสร้างการจดั การ การบริหารจัดการองค์กรของบ้านดลสุข มีรูปแบบการบริหารแบบเอกชน โดยมีผู้จัดการในการบริหาร และเจา้ หนา้ ทอี่ ีก 4 คน เครือข่าย การเช่ือมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงขอมนุษย์จังหวัดกับบ้านดลสุข ยังไม่มีการประสานงานกันโดยตรง อย่างไรก็ตาม บ้านดลสุขมีภาคีเครือข่ายท่ีสําคัญ ได้แก่ SD Nursing home มีการแลกเปล่ียน ปรึกษากันในการดูแลผู้สูงอายุ เป็นเครือข่ายในการทํางานร่วมกัน นักกายภายบําบัด โรงพยาบาล นครพงิ ค์ ได้เขา้ มาใหบ้ ริการกายภาพให้แก่ผูส้ ูงอายุที่เดินไม่ได้ มาฝึกกายภาพเป็นประจํา และทางโรงพยาบาลแม่ลาว ไดม้ าศกึ ษาดูงานท่ีบ้านดลสุข และนําไปปรบั ใชท้ โี่ รงพยาบาลแมล่ าว วิธีการเชอ่ื มโยงเครือขา่ ย เนน้ เรอ่ื งเครือข่ายการให้ความร้ซู ่งึ กนั และกันเพื่อตอบสนองประเดน็ ทางธรุ กิจ 4.2 โรงพยาบาลผสู้ งู อายุ กลว้ ยน้าไท 2 โรงพยาบาลผู้สูงอายุกล้วยนํ้าไท 2 เป็นโรงพยาบาลเอกชน ที่แยกออกมาจากโรงพยาบาลกล้วยน้ําไท ซึ่งได้ดําเนินด้านการรักษาพยาบาลมาต้ังแต่ปี 2516 รวมเป็นระยะเวลา 43 ปีแล้วน้ัน ซึ่งทางโรงพยาบาลผู้สูงอายุ กล้วยนํ้าไท 2 มีการดําเนินการรักษาพยาบาล ฟ้ืนฟูสมรรถภาพทางกาย-ใจ ให้แก่ผู้อายุและผู้ปุวยที่มีเป็น โรคหลอดเลือดในสมอง (Stroke) และเนน้ ในเรือ่ งการดูแลผู้สงู อายุเปน็ สาํ คัญ การจัดต้ังโรงพยาบาลผู้สูงอายุกล้วยนํ้าไท 2 เกิดจากเม่ือประมาณ 30 ปีท่ีแล้ว โดยคุณภูชัย ชเนศ ผู้บริหารโรงพยาบาลกล้วยน้ําไท เล็งเห็นอนาคตที่ประเทศไทยจะมีจํานวนผู้สูงอายุเพ่ิมมากข้ึน จึงประสงค์จะสร้าง โรงพยาบาลท่ีสามารถรองรับและตอบสนองความต้องการของผู้สูงอายุ จึงได้เปิดแผนกผู้สูงอายุ ภายในโรงพยาบาล กล้วยน้ําไท เพื่อดูแลผู้สูงอายุที่จําเป็นต้องพักฟ้ืนและฟื้นฟูสมรรถภาพที่โรงพยาบาล ต่อมามีผู้สูงอายุใช้บริการ มากข้ึน จึงได้ดําเนินการก่อสร้างโรงพยาบาลผู้สูงอายุกล้วยน้ําไท 2 ท่ีเป็นโรงพยาบาลสําหรับผู้สูงอายุแห่งแรก ในประเทศไทย พร้อมกบั การเปิดโรงเรียนสอนผู้ดูแลผู้สูงอายุไปพร้อมๆกัน กล้วยนํ้าไท 2 มีเปูาหมายในการให้บริการ คือ เป็นโรงพยาบาลผู้สูงอายุที่เชี่ยวชาญด้านการดูแล รักษา และฟ้ืนฟูผู้ปุวย ผู้สูงอายุ ที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน ในระดับโลก (JCI) แห่งแรกของประเทศไทยและ Asian พร้อมด้วยทีมแพทย์ พยาบาล นักกายภาพบําบัด และสหวิชาชีพท่ีมีประสบการณ์เฉพาะทางด้านการดูแลผู้สูงอายุ พร้อมให้บริการ ดูแลคนที่คุณรักด้วยความอบอุ่น เหมือนเราเปน็ ครอบครัวเดียวกนั มกี ารจดั บริการสาํ หรับผสู้ งู อายุ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 164
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. การบริหารจัดการองคก์ รและโครงสรา้ งการจดั การ การบริหารจดั การของโรงพยาบาลผสู้ ูงอายุกล้วยนํา้ ไท 2 มกี ารบริหารจดั การในรูปแบบของโรงพยาบาล เอกชน โดยมีผู้บริหารของโรงพยาบาลเป็นผู้บริหารจัดการงานของโรงพยาบาล ซึ่งมีการดําเนินการรักษาพยาบาล การฟ้ืนฟูสมรรถภาพทางกาย-ใจ ให้แก่ผู้อายุและผู้ปุวยท่ีมีเป็นโรคหลอดเลือดในสมอง (Stroke) และเน้นในเร่ือง การดูแลผสู้ ูงอายุ โดยมีการจัดบรกิ ารสําหรบั ผู้สงู อายุ 7 บริการ ประกอบดว้ ย 1. บริการในรูปแบบโรงพยาบาล เป็นบริการตรวจ-รักษาฟ้ืนฟูโรค และยังมีการดําเนินการรักษา ในรูปแบบของคลินิกกลว้ ยนา้ํ ไท จํานวน 11 แหง่ ท่ีทาํ การตรวจ-รักษาโรคเชน่ เดียวกนั 2. บรกิ ารสถานบรบิ าลดูแลผู้สูงอายุ (Nursing Home) เป็นบริการดูแลผู้สูงอายุท่ีต้องการพักฟื้น-ฟ้ืนฟู สมรรถภาพ โดยเป็นการดูแลผู้สูงอายุตามความต้องการและความเหมาะสมของผู้สูงอายุแต่ละคน ทั้งในรูปแบบ กายภาพ กจิ กรรมบําบดั 4. บริการดูแลท่ีบ้าน (Home Care) เป็นบริการท่ีจัดให้สําหรับผู้สูงอายุ โดยผู้สูงอายุไม่ต้องมารับ บรกิ ารท่ีโรงพยาบาล 5. บริการ Junior & Senior Home Care เป็นบริการส่งผู้ดูแลผู้สูงอายุท่ีจบหลักสูตร การดูแลผู้สูงอายุของทางโรงพยาบาล ไปตามบ้านผู้สูงอายุท่ีต้องการผู้ดูแล และบางส่วนส่งไปดูแลผู้สูงอายุ ในตา่ งประเทศ เช่น ประเทศแคนนาดา 6. บริการรีสอร์ทสําหรับผู้สูงอายุ (Ozone Elderly Resort) เป็นบริการใหม่ของทางโรงพยาบาล เนื่องจากเป็นรีสอร์ทท่ีภายในห้องมีสิ่งอํานวยความสะดวกที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ โดยในปัจจุบันทางโร งพยาบาล จะจัดกิจกรรมพาผู้สูงอายุภายในโรงพยาบาลไปพักผ่อนและจัดกิจกรรมบําบัด หรือสําหรับผู้สูงอายุท่ีต้องการพักฟ้ืน ในบรรยากาศธรรมชาติ ซ่ึงรีสอรท์ ดงั กล่าวสร้างอยทู่ ่ีจงั หวัดนครราชสมี า 7. บริการ Software ด้านสุขภาพ เป็นบริการสําหรับผู้สูงอายุท่ีใช้บริการกับทางโรงพยาบาลเท่านั้น โดยผู้ดูแลจะปูอนข้อมูลด้านสุขภาพ พฤติกรรมของผู้สูงอายุใส่ใน Software ดังกล่าวเป็นประจําทุกวัน โดยถ้าผู้อายุ เกิดความผิดปกติโปรแกรมดังกล่าวจะไปแจ้งเตือนท่ีแพทย์ผู้ดูแลผู้สูงอายุและตรวจสอบความผิดปกติหรือลงตรวจ เยีย่ มท่บี า้ นทันที วธิ ีการเช่อื มโยงเครือขา่ ย การเชื่อมโยงเครือข่าย ระหว่าง สํานักงานพัฒนาสังคมและความม่ันคงขอมนุษย์จังหวัดกับโรงพยาบาล ผู้สูงอายุกล้วยน้ําไท 2 ยังไม่มีการเช่ือมประสานกัน นอกจากนี้ โรงพยาบาลผู้สูงอายุกล้วยนํ้าไท 2 ยังไม่มีเครือข่าย ที่เกี่ยวข้อง อย่างไรก็ตาม ในอนาคตโรงพยาบาล มีเปูาหมายสร้างโรงเรียนบริบาลดูแลผู้สูงอายุโดยเฉพาะ เพ่ือผลติ บุคลากรใหก้ บั โรงพยาบาลผูส้ ูงอายุกลว้ ยนํา้ ไท Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 165
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. กล่าวโดยสรุป ระบบของการบรหิ ารเครอื ขา่ ยองคก์ รธรุ กิจเอกชน คือ องค์กรที่แสวงหากาไรโดยการ ทาธุรกิจให้บริการกับผู้สูงอายุ ดูแลด้านสุขภาพ ด้านชีวิตความเป็นอยู่ รวมถึงด้านจิตใจ ท่ีมีกิจกรรม ด้านนันทนาการต่างๆ ซึ่งลักษณะการบริหารจัดการขององค์กรเอกชนน้ัน ให้ความสาคัญกับการบริหารธุรกิจ ซ่ึงโครงสร้างการจัดองค์กรนั้นเป็นไปตามระบบเอกชน มีผู้บริหารและมีการแบ่งการทางานอย่างชัดเจน คือ แผนกบคุ คล การเงนิ บญั ชี และ พยาบาลวิชาชพี และผูด้ ูแลผู้สูงอายุ ในระบบการจัดโครงสร้างอย่างนี้เป็นไป ตามกลไกที่มุ่งตอบสนองการบริหารจัดการภายในองค์กรให้ตอบรับกับการดาเนินธุรกิจ โดยกลยุ ทธ์การ ดาเนินงานขององค์กรเอกชนที่แสวงหากาไร นั้นมีเปูาหมายในการดาเนินงาน ที่ชัดเจน มีการกาหนดทิศทางการ ขยายธุรกิจ มีการสร้างบุคลากรรองรับ เช่น โรงพยาบาลกล้วยน้าไท 2 น้ันมี สถาบันที่ผลิตบุคลากรในการดูแล ผูส้ งู อายุเพอื่ รองรบั การขยายงานของโรงพยาบาล ส่วนเครือข่ายในการดาเนินงานร่วมนั้น องค์กรที่เป็นธุรกิจน้ัน จะมีการบริหารองค์กรท่ีมีเอกเทศของตนเอง จะไม่มีเครือข่ายร่วม เพราะต้องบริหารธุรกิจตามศักยภาพ ของตนเอง แต่หากพูดถึงเครือข่ายจะประสานงานร่วมกันในแง่ของการเป็นพันธมิตรทางธุรกิจเพ่ือตอบสนอง การบริหารงานร่วมกัน และหากจะมีกิจกรรมท่ีทางานร่วมจะเน้นไปในเรื่องของการทากิจกรรมช่วยเหลือสังคม หรือ CSR Corporate social responsibility ซ่ึงทั้ง 2 องค์กรได้มีกิจกรรมร่วมกับหน่วยงานอ่ืนๆ เช่นกิจกรรม การสนับสนุนคุณภาพผู้สูงอายุร่วมกับ หน่วยงานราชการ กล่าวโดยสรุปองค์กรที่ทางานด้านเอกชนและ มีการแสวงหากาไรหรือประกอบธุรกิจทางด้านการให้บริการกับผู้สูงอายุน้ัน จะมีลักษณะเด่นและเปูาหมาย ที่ชัดเจนเพื่อมุ่งบริการด้านธุรกิจ มีความคล่องตัวในการบริหารจัดการเพ่ือมุงตอบสนองการดาเนินงาน ในการประกอบธรุ กิจโดยในดา้ นการทางานร่วมกับเครอื ข่าย กม็ งุ่ ท่จี ะตอบสนองธุรกจิ ขององค์กร Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 166
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. บทที่ 5 แนวทางการเสริมสรา้ งความเข้มแข็ง ของเครือข่ายผู้สูงอายุ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 167
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. รายงานการศึกษาส่วนน้ี เป็นการนําเสนอแนวทางการเสริมสร้างความเข้มแข็งของเครือข่ายผู้สูงอายุ โดยเกิดจากการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลจากสนทนากลุ่ม จํานวน 52 กลุ่ม จาก 12 เขตพ้ืนท่ี ข้อมูลจากเวที แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันระหว่างเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ สมาชิกชมรมผู้สูงอายุ และภาคส่วนท่ีเกี่ยวข้อง กับการบริหารจัดการเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ และข้อมูลจากการสํารวจและรวบรวมข้อมูลความต้องการของผู้สูงอายุ เพ่ือนําไปสู่การจัดกลยุทธ์การสร้างความเข้มแข็งของเครือข่ายผู้สูงอายุ ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความม่นั คงของมนษุ ย์ตอ่ ไป จากการวิเคราะห์และสังเคราะห์แนวทางการเสริมสร้างความเข้มแข็งของเครือข่ายผู้สูงอายุ มปี ระเด็นสาํ คัญนาํ เสนอ ดังตอ่ ไปน้ี ตอนท่ี 1 ปัญหาของเครอื ข่ายผสู้ งู อายุ ในปจั จบุ นั ตอนท่ี 2 ความต้องการของผู้สงู อายุ ตอนท่ี 3 ความคิดเห็น/ ข้อเสนอแนะต่อการสร้างความเขม้ แขง็ ของเครือขา่ ยผู้สูงอายุ ตอนท่ี 1 ปัญหาของเครือข่ายผู้สงู อายุในปัจจุบัน ในการศึกษาการปฏิบัติงานของเครือข่ายด้านผู้สูงอายุท่ีได้ดําเนินงานร่วมกับกระทรวงการพัฒนาสังคม และความม่ันคงของมนุษย์นั้น จากข้อมูลในการลงพื้นที่ศึกษาพบว่า ยังมีปัญหาและอุปสรรคอีกหลายประการ ที่ได้รับการนําเสนอจากภาคีเครือข่ายถึงสิ่งที่กระทบต่อการทํางานร่วมกัน ท้ังในด้านของบุคลากร ด้านงบประมาณ ด้านองค์ความรู้ในการปฏิบัติงาน และด้านการจัดกิจกรรมต่างๆ ท่ีตอบสนองความต้องการของกลุ่มเปูาหมายสูงอายุ ซง่ึ จะนําเสนอผลจากการลงพืน้ ที่ ดังต่อไปนี้ 1.1 ปญั หาอุปสรรคในการปฏิบตั งิ านของกระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนษุ ย์ (1) การขาดบุคลากรปฏิบัติงานในระดับพ้ืนที่ โดยกล่าวว่า “พม.ไม่มีคนในพื้นท่ี กระบวนการ สงเคราะห์เป็นเพียงช่ัวคราวเท่านั้น ได้เพียงปีละครั้ง และ พม. ไม่มีคนขับเคล่ือนงานที่เป็นกลไกในระดับพื้นท่ี เนอ่ื งจาก พม.เครือข่ายอาสาสมคั รเยอะจรงิ แต่เครือขา่ ยไมส่ ามารถขับเคล่ือนได้จริง เพราะไม่มีหนว่ ยงานในระดบั พ้นื ที่” (2) การดาเนินงานด้านผู้สูงอายุในระดับพื้นท่ียังขาดแนวทางการดาเนินงานท่ีชัดเจนและต่อเนื่อง โดยกล่าวว่า “มีการขับเคล่ือนงานไม่จริงจัง ไม่ต่อเนื่อง ปีที่แล้วมีบูรณาการปีนี้ไม่มีแล้ว แนวทางจะไปอย่างไร ความชัดเจนไมม่ ี เช่น การจดั ต้ังศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตฯ ขนึ้ มาแล้วจะทําอย่างไรให้มีการขับเคลื่อนให้เกิดประโยชน์กับ ผสู้ งู อายไุ ดจ้ ริง อย่างท่ีมองพยายามเช่ือมให้ ไม่ว่าจะเป็นในส่วนของผู้สูงอายุ เด็ก คนพิการได้ไปใช้ประโยชน์ในศูนย์ตัวนี้ มีกจิ กรรมตลอดท้ังปีเป็นศูนย์ท่ีไม่ตาย อยากให้เกิดประโยชน์ตรงนี้” Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 168
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. (3) ขาดการส่งเสริมศักยภาพอาสาสมัครกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ (อมพ.) โดยกล่าวถงึ ปัญหานวี้ า่ “กลุ่ม อพม. ของหน่วยงานมีทุกหมู่บ้านๆ ละ 1 คน แต่ไม่มีหน่วยงานไปสนับสนุน อพม. ในพน้ื ที่ และต้องทาํ งานตามศักยภาพเน่ืองจากบทบาทหนา้ ท่ีกว้าง” 1.2 ปญั หาอุปสรรคภายในองค์กร (1) ปัญหาเกี่ยวกับบุคลากร เป็นปัญหาสําคัญในการดําเนินงานของเครือข่ายผู้สูงอายุ โดยเครือข่ายระบุถึงปัญหาด้านนี้ว่า มีบุคลากรมีไม่เพียงพอ ขาดแคลนบุคลากรเฉพาะด้านในการดูแลผู้สูงอายุ (ขาดอัตรากําลัง) ขาดการส่งเสริมข้อมูลทางด้านวิชาการต่างๆ เช่น ความรู้เรื่องสิทธิของผู้สูงอายุ การเขียนโครงการ ขาดการพฒั นาองค์ความรอู้ ย่างต่อเนอ่ื ง รวมถึงหน้าที่การทํางานท่ีมากเกินไปส่งผลต่อเวลาและความทับซ้อนของงาน เกดิ ความลา่ ช้าต่อการปฏิบตั ิงาน บางหน่วยงานขาดแคลนบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถเฉพาะทาง เช่น ศูนย์พัฒนาการ จัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ ระบุถึงปัญหาด้านบุคลากรว่า “ขาดแคลนเจ้าหน้าท่ีเฉพาะทาง ยังไม่มีพยาบาลวิชาชีพ มีพนักงานช่วยการพยาบาล ไม่มีหมอ ไม่มีนักกายภาพบําบัด ไม่มีนักจิตวิทยา มีนักสังคมสงเคราะห์คนหน่ึงก็มา ช่วยงานจากที่อื่น มีนักสังคมสงเคราะห์ท่ีเป็นจ้างเหมาอยู่ 2 คน พนักงานราชการ 1 คนและจ้างเหมา 1 คน ต้องช่วยกันเรียนรู้ เจ้าหน้าท่ีทํางานกับผู้สูงอายุทํางานหนัก โดยเฉพาะพ่ีเล้ียงซึ่งจะดูแลผู้สูงอายุติดเตียงเหนื่อยมาก การยกคนมันยกยากจะทําให้สุขภาพเขาเสีย พยายามจะทํายังไงให้เขาได้ค่าตอบแทนที่เหมาะสม ตอนนี้รับสมัคร ลูกจ้าง 8,000 บาท มาทําพ่ีเล้ียงมาฝึกแค่ 1-2 วัน หนีกลับหมด เพราะว่าค่าตอบแทนมันน้อย และก็จะทําใจต้องรัก จริงๆ” สถานสงเคราะห์คนชราบ้านลพบุรี อําเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ให้ข้อมูลเพ่ิมเติมประเด็นนี้ว่า “ข้อมูลทางด้านวิชาการไม่ดีเท่าท่ีควร จากการถ่ายโอนจากกรมพัฒนาสังคม กระทรวงพม. มาให้กับ อบจ.ไม่มกี ารมาติดต่อกับผสู้ ูงอายเุ ลย ทางสถานสงเคราะหต์ ้องรบั บทหนัก ทางด้านความรู้ตอ้ งหาข้อมลู เอง” (2) ปญั หาเกย่ี วกับการบริหารจัดการ เป็นเร่ืองเกี่ยวกับการจัดบริการเฉพาะ เช่น การลงเยี่ยมบ้าน ผู้สูงอายุท่ีปุวยติดเตียงขาดความต่อเนื่อง จากภารกิจของเทศบาลตําบลมีมากข้ึนรวมท้ังบทบาทภาระมีเพิ่มขึ้น ทาํ ไมท่ นั บางหน่วยงาน (ศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ จังหวัดปทุมธานี) ให้ข้อมูลปัญหาด้าน การบริหารจัดการว่า ระบบฐานข้อมูลของผู้สูงอายุยังไม่มีมาตรฐาน และยังไม่สามารถนําไปใช้ประโยชน์ได้จริง สอดคล้องกับปัญหาด้านการจัดเก็บข้อมูลของชมรมผู้สูงอายุ ซ่ึงไม่มีการจัดการฐานข้อมูลผู้สูงอายุอย่างชัดเจน ไม่มีการแยกประเภทของผู้สูงอายุ และรวบรวมข้อมูลผู้สูงอายุแต่ละคนในพ้ืนท่ีไว้ ทําให้การช่วยเหลือจาก Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 169
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. หน่วยงานต่างๆ ช่วยเหลือได้ไม่ตรงตามความต้องการของผู้ สูงอายุและช่วยเหลือไม่ถูกต้องเหมาะสม เพราะขาดการบรู ณาการฐานข้อมลู และการจดั เกบ็ ข้อมลู ท่ดี ี ส่งผลให้เวลาท่จี ะนําข้อมูลมาใชม้ คี วามยากลําบาก นอกจากนี้ “ผู้นําชมรม เป็นอดีตข้าราชการ กรอบการคิดติดตัวมา คือ การทํางาน แบบ top down แบบสั่งการ และทําให้ไม่เกิด S P D I C จะทํางานในกรอบของข้าราชการประมาณ 30 % ติดยึดกับคําว่า โรงเรียน ผู้บริหารเป็นครูบํานาญ และด้านการเมืองท้องถิ่นมีการแบ่งพรรคแบ่งพวก นักการเมือง ทอ้ งถนิ่ ไมจ่ รงิ ใจกบั คนในทอ้ งถนิ่ ” (3) ปัญหาเกี่ยวกับงบประมาณ ได้แก่ เครือข่ายผู้สูงอายุประเภทส่วนการปกครองท้องถิ่น ระบุถึงปัญหาเร่ืองงบประมาณว่า มีงบประมาณในการบริหารจัดการน้อยซึ่งไม่เพียงพอในการดําเนินงาน งบประมาณล่าช้า และงบประมาณที่จะมาบริหารจัดการต้องผ่านความเห็นชอบจากสภาฯ การจัดสรรงบประมาณ ต้องเป็นไปตามระเบียบที่ทางราชการกําหนด มิเช่นน้ันอาจโดนตรวจสอบจาก สตง. ได้ ทําให้ไม่มีความยืดหยุ่น ในการใช้งบประมาณจัดกิจกรรมตามความต้องการของผู้สูงอายุได้ เช่น การซื้อเส้ือ วัสดุอุปกรณ์ การเบิกจ่ายต่างๆ ไมส่ ามารถจดั ซื้อไดต้ ามงบประมาณทตี่ ั้งไว้ ต้องอาศัยโครงการแฝง ปรบั โครงการให้ดําเนินการได้ นอกจากน้ี การเข้าถึงแหล่งเงินงบประมาณของภาครัฐ ไม่มีความชัดเจนในการเขียนโครงการ บางคร้ังทําให้ผู้เขียนโครงการเกิดการท้อแท้ในการทํางาน อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานได้ให้ความสนใจ ในการดําเนินการโครงการเป็นอย่างดี ติดตามงานและจัดทําเอกสารตามท่ีส่วนกลางต้องการ และเครือข่ายประเภท โรงเรียนผู้สูงอายุ ระบุถึงปัญหาว่า “งบประมาณในการดําเนินงานน้อย ทําให้กิจกรรมไม่มีความหลากหลาย กิจกรรมไมต่ อ่ เน่ือง” สาขาสมาคมสภาผู้สูงอายุฯ จังหวัดนครสวรรค์ ให้ข้อมูลว่า “งบประมาณการสนับสนุน ถือว่าเป็น ปจั จยั เหนีย่ วรง้ั ไม่มกี ไ็ มเ่ ป็นไร แตก่ ย็ งั ไมไ่ ด้ไปเยยี่ มหลายที่ หลายชมรม” ชมรมเทศบาลตําบลแม่จั๊ว ให้ข้อมูลท่ีสอดคล้องกันว่า “ชมรมผู้สูงอายุแต่ละแห่งขาดงบประมาณ สนับสนนุ อยา่ งต่อเนื่องทําใหบ้ างกจิ กรรมต้องงดไป ท้ังท่เี ป็นกจิ กรรมทเี่ ปน็ ประโยชน์ต่อตัวผู้สูงอายุและชมรมผู้สูงอายุ บางแห่งขาดการสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ ทําให้ไม่มีงบประมาณมาพัฒนาชมรม เช่น ไม่มีงบประมาณ ในการดาํ เนินการภายในชมรม ปรับปรงุ สถานทีใ่ นการทาํ กิจกรรม” นอกจากนี้ คณะประสานขบวนองค์กรชุมชน จังหวัดสิงห์บุรี ยังให้ข้อมูลเสริมว่า “ในความเป็นจริง ชมรมผู้สูงอายุมีเงินสนับสนุนจากที่อื่นน้อยมากหรือไม่มี บางชมรมประธานต้องรับผิดชอบค่าอาหาร มีการส่งเสริมการออมโดยซื้อสลากออมสิน แกนหลักในการจัดต้ังไม่เข้าใจ บางตําบลท่ีเคลื่อนกระบวนการ สามารถแกไ้ ขปัญหาเองได”้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 170
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. (4) ปัญหาเก่ียวกับวัสดุ /อุปกรณ์ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องการขาดแคลนอุปกรณ์ เช่น โรงเรียนผู้สูงอายุ ขาดเคร่ืองดนตรีในการทํากิจกรรม โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตําบลขาดเคร่ืองมือในการสนับสนุนดูแลผู้สูงอายุ และส่วนองคก์ รปกครองส่วนท้องถ่นิ มียานพาหนะไมเ่ พยี งพอสาํ หรับใชร้ ับสง่ ผู้สงู อายุมารว่ มกจิ กรรม (5) ปัญหาเกยี่ วกบั สถานที่ ไดแ้ ก่ - ไม่มีสถานที่ในการทํากิจกรรมร่วมกันของผู้สูงอายุ ต้องยืมสถานที่วัดในการทํากิจกรรม หรือเชา่ สถานท่ขี องหมู่บ้านจัดสรรเอกชน ทําให้การตอ่ เติม เพม่ิ เติมเพอ่ื การจัดกจิ กรรมใดๆ ยังทาํ ได้ไม่เต็มที่ - ไม่สามารถใช้สถานที่ในการจัดกิจกรรมได้อย่างเต็มที่ บางแห่งมีการสร้างศูนย์พัฒนา คุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ เพ่ือให้เป็นศูนย์รวมการจัดกิจกรรรมผู้สูงอายุในชุมชน แต่ไม่สามารถใช้ สถานที่ในการจัดกิจกรรมได้อย่างเต็มที่ เนื่องจากขาดความเข้าใจระหว่างโรงเรียนและวัดซึ่งเป็นเจ้าของสถานท่ี ทีไ่ ม่มีความเข้าใจในการดาํ เนินงาน จงึ ไม่อนุญาตให้ดําเนินการทํากิจกรรมต่างๆ เกี่ยวกับศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและ สง่ เสริมอาชีพผสู้ งู อายุได้ 1.3 ปัญหาอปุ สรรคในการทางานของเครอื ข่าย (1) ปัญหาเก่ียวกับผู้สูงอายุ/ สมาชิก เป็นปัญหาเรื่องสุขภาพ ปัญหาเศรษฐกิจ และเร่ืองของ การศึกษาของผู้สูงอายุ และสมาชิกท่ีเป็นเครือข่ายมีภารกิจประจําทําให้ไม่สามารถมาร่วมกิจกรรมได้ ส่วนปัญหา ท่ีขึ้นกับโรงเรียนผู้สูงอายุ เช่น “บางหลักสูตรคิดว่าน่าจะสอนให้ผู้เรียนได้ แต่จริงๆ แล้วทําไม่ได้ เน่ืองจากติดตรง สภาวะของผู้สูงอายุ การดึงผู้สูงอายุจากบ้านมาโรงเรียนค่อนข้างยาก เพราะผู้สูงอายุไม่อยากมาเสียเวลาทํางาน ต้องเล้ียงหลาน” ความรว่ มมือของผสู้ ูงอายุด้วยกัน เน่ืองจากในการเข้าร่วมกิจกรรมของผู้สูงอายุในแต่ละครั้งผู้สูงอายุ บางคนเข้ารว่ มไม่สม่าํ เสมอ ไมเ่ ห็นความสําคญั กับกจิ กรรมที่ทํา (ชมรมผสู้ งู อายุ ระนอง) ปญั หาเกยี่ วกบั ทัศนคติของผู้สูงอายุ “งานของผู้สูงอายุไม่มีการขับเคลื่อน จึงกลายเป็นอะไรที่เป็นใน ลักษณะการร้องขอ เป็นผรู้ บั เพยี งฝาุ ยเดียว ทผี่ ่านมาเครอื ขา่ ยผสู้ งู อายุไมม่ เี งิน จะทาํ อะไรกต็ อ้ งมาขอวดั ” นอกจากน้ี สถาบันแมคเคนเพ่ือการฟื้นฟูสภาพ จ.เชียงใหม่ กล่าวถึงปัญหาของตัวผู้สูงอายุว่า ผสู้ ูงอายุบางคนไม่ยอมรับสภาพในดา้ นอาการปวุ ยของตนเอง ทาํ ให้การดูแลมคี วามยากลาํ บาก (2) ปัญหาเกี่ยวกับจิตอาสา ได้แก่ การหาอาสาสมัคร/จิตอาสา “ในการดําเนินงานการดูแลผู้สูงอายุ ยากและมีข้อจํากัด เน่ืองจากประชาชนส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกร รับจ้าง และมีฐานะทางครอบครัวค่อนข้างลําบาก หรือยากจน จึงมีข้อจํากัดที่จะหาผู้ดูแลผู้สูงอายุโดยไม่มีค่าตอบแทน (ทํางานฟรี) เป็นเร่ืองท่ียากมาก จะต้องมีการ รับสมัคร ชี้แจงการดําเนินการ มีการปรึกษาหารือฯ” และ “วิทยากรอื่นๆ แม้จะมีจิตอาสาแต่ก็ต้องเล้ียงดูครอบครัว Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 171
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ลูกเต้าเช่นกัน หากเราสามารถช่วยแบ่งเบาค่าใช้จ่ายของคนดูแลลงได้ ด้วยการหาเงินมาจ่ายค่าตอบแทนบ้าง คนเหล่าน้ันก็คงจะมคี วามสขุ กับการทาํ งาน” การขาดจิตอาสา หรือไม่มีการบันทึกการทํางาน เช่น นายกล้า ศิริวัฒนธรรม (สถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุ บา้ นศริ ิวฒั นธรรม) ต้องการท่ีจะถ่ายทอดประสบการณ์ต่างๆ ท่ีเกี่ยวข้องกับการดูแลผู้สูงอายุให้เด็กๆ ได้รู้จักการดูแล ผู้สูงอายุ จึงได้มีการประสานไปตามโรงเรียนต่างๆ เพ่ือให้เด็กๆ ได้เข้ามาดูแลผู้สูงอายุ แต่ไม่ได้รับความสนใจ จากโรงเรียนต่างๆ เท่าท่ีควร ส่วนอาสาสมัครท่ีทํางานร่วมกับมูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุ ยังไม่มีการบัน ทึกใน การทํางานทําใหไ้ ม่ทราบวา่ อาสาสมัครไดท้ ํางานอะไรไปบ้าง และแคไ่ หน (3) ปัญหาเกี่ยวกับคณะกรรมการ/ ผู้นาชุมชน ได้แก่ ชมรมผู้สูงอายุบางแห่งคณะกรรมการ ได้รับบทบาทในการทําหน้าท่ีมากเกินไป ทําให้เกิดการทับซ้อนของงาน สวมหมวกหลายใบทําให้การบริหารงาน ภายในชมรมผู้สูงอายุได้ไม่เต็มท่ีและไม่มีเวลา เพราะคณะกรรมการบางคนมีหน้าที่ภาระที่ต้องรับผิดชอบหลายงาน เป็นตน้ นอกจากน้ี ผู้นําชุมชนไม่เห็นความสําคัญของผู้สูงอายุในชุมชน และให้ความร่วมมือในการทํางาน น้อยมาก ประกอบกับเจ้าหนา้ ที่ทางองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถ่นิ ไมเ่ ห็นความสาํ คญั และไมส่ นับสนุนกิจกรรมของชมรม ผู้สูงอายุในพื้นที่ อีกท้ังผู้นําชุมชนแต่ละหมู่บ้านเกิดความขัดแย้งระหว่างกรรมการชมรมผู้สูงอายุด้วยกันเอง สง่ ผลทําให้การพัฒนาชมรมผู้สงู อายุไมบ่ รรลุเปูาหมาย (อบต.จําปุาหวาย) (4) ปญั หาเก่ียวกับกิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมไมม่ คี วามหลากหลาย กจิ กรรมไม่ตอ่ เนอ่ื ง (5) ปัญหาเกี่ยวกับการสื่อสาร/ ประชาสัมพันธ์ ได้แก่ การประชาสัมพันธ์ไม่ทั่วถึง เช่น ขาดการ ประชาสมั พนั ธใ์ ห้แก่สมาชิกในชมรมไดร้ ับทราบ (6) ปัญหาเกี่ยวกับการมีส่วนร่วม ได้แก่ ผู้สูงอายุเข้าร่วมกิจกรรมจํานวนน้อย เนื่องจากผู้สูงอายุ ไม่สะดวกในการเดินทาง นอกจากน้ีศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ จังหวัดปทุมธานี ให้ข้อมูลเพ่ิมว่า “การร่วมมือกับกลุ่มเปูาหมายยังน้อยไม่ครอบคลุมเครือข่ายทั้งหมด ควรจัดให้เครือข่ายเข้ามามีส่วนร่วมให้มากข้ึน บรู ณาการโครงการรว่ มกัน” (7) ปัญหาเกย่ี วกับการประสานงาน ไดแ้ ก่ 7.1) การประสานงานความร่วมมือเกี่ยวกับข้อมูลกับหน่วยงานต่างๆ ค่อนข้างลําบาก ได้รับข้อมูล ที่ไม่เป็นความจริง ไม่เป็นปัจจุบัน ในบางพื้นที่หน่วยงานราชการยังไม่กระตือรือร้นเข้ามาช่วยเหลืองานด้านผู้สูงอายุ บางหน่วยงานขาดความสื่อสารในเร่ืองของงบประมาณ ไม่มีการประชาสัมพันธ์ให้พ้ืนที่ได้รับทราบว่ามีงบประมาณ อะไรสนบั สนุนบ้าง ทําให้บางคร้ังจะรับทราบข้อมูลก็หมดระยะเวลาในการเขียนของบประมาณแล้ว ทําให้ขาดโอกาส ในการเขา้ ถึงงบประมาณได้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 172
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. 7.2) การขาดความชดั เจนในการดําเนินงาน ส่วนกลางบอกใหพ้ ้นื ที่ดาํ เนินการและพ้ืนท่ีได้ดําเนินการ เรียบร้อยแล้ว แต่มีการปรับเปล่ียนวิธีการหรือกระบวนการในการทํางาน ทําให้พ้ืนเกิดความสับสนในการดําเนินงาน กอ่ ใหเ้ กิดปัญหาในระดบั พ้นื ท่ี ซึ่งหน่วยงานสว่ นกลางต้องสรปุ ใหม้ คี วามชัดเจนก่อนท่จี ะถา่ ยทอดตอ่ ในพนื้ ที่ 7.3) ความยงุ่ ยากในการจัดทําเอกสารต่างๆ ในการเขยี นโครงการของบประมาณของทางภาครฐั 7.4) ระบบราชการล่าช้าในการขอข้อมูลต่างๆ หรอื มีขน้ั ตอนหรอื กระบวนการที่ซบั ซอ้ นเกนิ ไป 7.5) การขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับบริบทการปฏิบัติงานเป็นอุปสรรคต่อการประสาน การดําเนินกิจกรรมต่างๆ บางองค์กรเครือข่ายยังความเข้าใจในเร่ืองของสิทธิกับเรื่องหน้าท่ี “ยังแยกไม่ถูก เครือข่าย ยังไม่ค่อยทราบสิทธิ ซึ่งมันทับซ้อนกันอยู่ บางอย่างเป็นหน้าที่ก็บอกเป็นสิทธิ บางอย่างเป็นสิทธิก็บอกเป็นหน้าท่ี อันน้ีจะทาํ อย่างไรให้เครอื ขา่ ยเขา้ ใจ” (8) ปญั หาอ่นื ๆ ได้แก่ 8.1) ดินฟูาอากาศและฤดูกาลเกบ็ เก่ยี วผลผลติ 8.2) การสง่ เสริมอาชีพ เมอ่ื อบรมแล้วขาดตลาดขายผลิตภณั ฑ์ เช่น ไม่มีตลาดรองรับในการจําหน่าย ผลติ ภัณฑ์ (ดอกไม้จันทน)์ 8.3) เงือ่ นไขการทาํ งานแตล่ ะประเทศที่ทํางานร่วมกับมูลนิธิ มีเง่ือนไขแตกต่างกัน เช่น บางประเทศ ด้านเศรษฐกิจล่วงหน้าไปแล้วเศรษฐกิจดี แต่บางประเทศเศรษฐกิจไม่ดี ก็ไม่ยอม ทําโครงการแบบเดียวกันได้ (Help Age International) 8.4) มีปัญหาการทําธุรกรรมทางการเงินของผู้สูงอายุ บางคนท่ีมีบัญชีในต่างประเทศ เช่น สถาบันแมคเคนเพ่ือการฟ้ืนฟูสภาพ จ.เชียงใหม่ ให้ข้อมูลว่า มีปัญหาเก่ียวกับการทําธุรกรรมของผู้สูงอายุ กล่าวคือ ผู้สูงอายุฝากเงินไว้กับธนาคารต่างประเทศ เม่ือจะปิดบัญชีต้องให้เจ้าของบัญชีไปด้วยตนเอง แต่ผู้สูงอายุบางคน ไม่สามารถไปไดด้ ว้ ยตนเอง 1.4 แนวทางการแกไ้ ขปัญหาในการทางานรว่ มกับเครือข่าย ในการปฏิบัติงานของกระทรวงน้ัน จากการลงพื้นที่เพ่ือศึกษาปัญหาการปฏิบัติงานร่วมกันระหว่าง กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ที่ดําเนินการร่วมกับเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ พบว่า กลุ่มองค์กร เครือข่ายด้านผู้สูงอายุมีความต้องการการสนับสนุนและส่งเสริมการดําเนินงานในหลายๆ ด้าน แต่ยังขาดการสร้าง ความเข้าใจที่ตรงกัน และกระทรวงฯ เองก็อาจยังเข้าไปไม่ถึงทุกกลุ่มเปูาหมายได้เท่าที่ควร ด้วยเหตุนี้ ผลจากการศึกษา ในพื้นท่ีร่วมกับองค์กรภาคีเครือข่าย จึงได้มีข้อเสนอแนะต่อแนวทางการแก้ไขปัญหาการประสานงานและการดําเนินงาน ร่วมกันของกระทรวงและภาคเี ครือขา่ ย ดงั น้ี Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 173
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. แนวทางการแกไ้ ขปญั หาของเครือข่ายภายในกระทรวงฯ 1. ด้านการทํางานร่วมกันระหว่างกระทรวงฯ กับเครือข่าย ควรร่วมมือกับอาสาสมัครหนุนเสริมกลไก ในระดับพ้ืนที่ ทํางานแบบบูรณาการร่วมกับหน่วยงานในพ้ืนท่ีมากขึ้น โดยในการดําเนินงานด้านผู้สูงอายุในระดับพ้ืนที่ สว่ นกลางหรือกระทรวงควรสรุปแนวทางการทาํ งานให้มีความชดั เจนก่อนที่จะประสานงานและถ่ายทอดต่อในพืน้ ที่ 2. ด้านปัญหาขาดแคลนบุคลากรในระดับพ้ืนท่ี กระทรวงควรมีการจัดสรรบุคลากรให้มากยิ่งขึ้น และควรมีการอบรมพัฒนาองค์ความรู้แก่บุคลากร โดยส่งเสริมให้ความรู้ทางวิชาการเพื่อเป็นการพัฒนาศักยภาพ ของบคุ ลากรหนว่ ยงานท่ีเกย่ี วข้อง 3. ด้านอาสาสมัครในส่วนของอาสาสมัครกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ (อมพ.) ควรมีการอบรมปีละครั้ง และควรมีการสร้างแรงจูงใจในการทํางานด้านจิตอาสา เช่น การมอบใบประกาศเกียรติคุณ การสง่ เสรมิ ให้มีการพัฒนาศักยภาพอยา่ งต่อเนื่อง 4. ด้านการเขียนโครงการเพื่อขอสนับสนุนงบประมาณ ควรมีการจัดอบรมในเร่ืองของการเขียนโครงการ โดยจัดให้มีวิทยากรท่ีมีความรู้ให้แก่องค์กรเครือข่ายต่างๆ เพื่อให้เขียนโครงการได้อย่างถูกต้อง และสามารถเสนอขอรับ งบประมาณสนับสนุนได้ 5. ด้านฐานขอ้ มลู ผสู้ งู อายุ กระทรวงควรมกี ารจัดทําฐานข้อมูลที่เป็นปัจจุบัน มีมาตรฐาน สามารถนําไปใช้ ในการวางแผนการทํางานด้านผูส้ งู อายุได้จริง 6. ด้านงบประมาณ ควรแก้ไขปัญหางบประมาณล่าช้า หน่วยงานควรมีงบประมาณกองกลางท่ีได้จาก การบรจิ าคใช้สํารองจ่าย ในกรณีท่อี ยู่ภาวะเร่งด่วนฉุกเฉนิ ถา้ เงินจากทางจังหวดั อนุมตั มิ าจึงนําเงนิ ไปคนื กองกลาง 7. ด้านการประสานงานและการประชาสัมพันธ์ ควรเพิ่มช่องทางในการประสานงานให้มากข้ึน เช่น พูดคุยทางโทรศัพท์ หนังสือราชการ และควรมีช่องทางในการประชาสัมพันธ์งานท่ีเกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุในหลาย ทาง 8. ด้านการสร้างศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตฯ ควรทุกกลุ่มเปูาหมายได้ประโยชน์ ไม่ใช่เพียงแค่ผู้สูงอายุ กลุม่ เดียว และจดั กิจกรรมจะไมเ่ นน้ เฉพาะแค่กลมุ่ ผู้สูงอายุ จะเน้นให้กับทุกคนมีส่วนร่วม อยากให้เป็นศูนย์รวมสวัสดิการ สังคม (คนพิการ งานผู้สูงอายุ งานเด็ก) มาจัดกิจกรรมตรงน้ีให้ได้ประโยชน์เกิดข้ึนถ้ามันเกิดข้ึนได้จริงๆ จะลดงบประมาณได้มากข้ึน Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 174
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. แนวทางการแก้ไขปญั หาโดยการประสานกับภาคีเครือข่ายภายนอกกระทรวงฯ 1. กระทรวงควรมีการหาแหล่งงบประมาณจากภาคีเครือข่ายภายนอก โดยทําโครงการ ของบประมาณจากหน่วยอืน่ ๆ เชน่ ทุนจากงบประมาณปกตขิ องหน่วยราชการ ทนุ จากกองทนุ เพอื่ การพัฒนาสงั คม 2. จัดกิจกรรมระดมทุน การขอรับบริจาคจากผู้มีจิตศรัทธา ทุนจากการทอดผ้าปุาสามัคคี ทุนจากการจัดกิจกรรมเวทีต่าง ๆ เช่น โรงเรียนผู้สูงอายุเทศบาลเมืองวังน้ําเย็น จังหวัดสระแก้ว ได้แก้ไขปัญหา เรื่องการขาดงบประมาณ โดยการรณรงค์ให้คนภายในเทศบาล ผู้บริหารเทศบาล มาร่วมกันทําบุญวันเกิดโดย เล้ียงอาหารผู้สงู อายุ สปั ดาหล์ ะ 1 คร้ัง ทกุ วันพฤหัสบดี ข อ ย ก ตั ว อ ย่ า ง ก า ร แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า เ ร่ื อ ง ง บ ป ร ะ ม า ณ โ ด ย ท่ า น พ ร ะ อุ ด ม ป ร ะ ช า ท ร (อลงกต ติกฺขปญฺโญ) เจ้าอาวาสวัดพระบาทนํ้าพุ ได้ตั้งกองทุนของชมรมขึ้น โดยการจัดจําหน่ายผลิตภัณฑ์และ นํารายได้ท่ีได้มาสนับสนุนชมรม เช่น น้ําด่ืม น้ําดื่มขวดหนึ่งจะเกิดอะไรบ้างกับผู้สูงอายุคนหน่ึงหากเราซื้อ 1 ขวด เป็นเงิน 10 บาท ชมรมผู้สูงอายุชมรมใดชมรมหนึ่งเป็นคนขาย ก็จะได้รับเงินจํานวน 1 บาทเข้ากองทุน ของชมรม และอีก 1 บาทเป็นบาทท่ี 2 ของขวดจะเป็นชิบอยู่ท่ีฝา โดยท่ีผู้ดื่มสามารถเลือกทําบุญให้กลุ่มใด ก็ได้เป็นการทําบุญ โดยจะให้ ผู้พิการ ผู้ด้อยโอกาส เด็กและเยาวชน หรือวัดพระบาทน้ําพุก็ได้ซ่ึงเป็น สทิ ธิของผู้ทําบุญ 3. การทาํ งานรว่ มกับพืน้ ที่ ควรขอความร่วมมือจากสมาชิกในครอบครัวและกําหนดแผนการตรวจเยี่ยม ให้ชัดเจน มีการสร้างภาคีเครอื ขา่ ยรว่ มโดยร่วมกับแกนนาํ ชุมชน /ผนู้ ําท้องที่ ในการประสานงานดําเนนิ กจิ กรรมต่างๆ 4. การประสานการทํางานกับภาคีเครือข่ายภาครัฐในระดับท้องถิ่นเช่น การประสานของใช้สถานที่ ของส่วนการปกครองท้องถิ่น (เทศบาล / อบต.) ในการจัดกิจกรรม หรือการประสานทางเทศบาล/อบต. จัดรถ ออกรบั –สง่ ตามจดุ ต่างๆ ตามนัดหมาย เพอ่ื แก้ไขปญั หาการเดินทางของผ้สู ูงอายุในการมาใชบ้ ริการตา่ งๆ ตอนท่ี 2 ความตอ้ งการของผู้สูงอายุ การกําหนดกลยุทธ์องค์กร สิ่งสําคัญประการหน่ึง คือการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ดังนั้นคณะผู้วิจัยเห็นว่าสามารถวัดได้จากการจัดบริการที่ตอบสน องความต้องการของกลุ่มเปูาหมาย ซึ่งก็คือ “ผู้สูงอายุ” จึงมีการศึกษาเชิงปริมาณต่อความต้องการของผู้สูงอายุ จํานวน 3,840 คน จําแนกเป็น ผู้หญิง 2,419 คน และผู้ชาย 1,421 คน (รายละเอียดข้อมูลส่วนบุคคลในภาคผนวก) มีความต้องการบริการจาก หน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ จําแนกได้เป็น 12 ประเด็น ได้แก่ ความต้องการบริการด้านที่อยู่อาศัย บริการด้านอาหาร บริการด้านการรักษาพยาบาล บริการด้านเส้ือผ้าและเครื่องนุ่งห่ม บริการด้านสุขภาพกาย บริการด้านสุขภาพจิต บริการเกี่ยวกับทักษะอาชีพและเสริมรายได้ บริการเก่ียวกับจิตอาสาและอาสาสมัครบริการ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 175
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ด้านประเพณี วฒั นธรรม ศาสนาและภูมิปัญญา การเพ่ิมพูนและแสวงหาความรู้ สถานท่ีท่ีควรจัดบริการ และรูปแบบ ค่าใชจ้ ่ายในการรับบรกิ ารท่เี หมาะสม โดยรายละเอยี ดดังน้ี 2.1 ความต้องการบรกิ ารด้านที่อยอู่ าศยั ผู้สูงอายุ ร้อยละ 32.1 ต้องการให้สร้าง /ปรับปรุงบ้าน /ซ่อมแซมบ้านของผู้สูงอายุ ร้อยละ 14.4 ต้องการให้มีการหาท่ีอยู่อาศัยท่ีเหมาะสม และ ร้อยละ 13.7 ต้องการให้มีการดูแลท่ีอยู่อาศัยให้เหมาะสม ที่เหลือตอ้ งการบรกิ ารด้านทอี่ ยู่อาศัยแตกต่างกันไป (ตารางท่ี 1) ตารางที่ 1 ความตอ้ งการบริการด้านท่ีอยู่อาศัย บริการด้านที่อยอู่ าศยั จาํ นวน จํานวน การสร้าง/ปรับปรงุ บ้าน/ซ่อมแซมบา้ น 312 32.1 การหาที่อยู่อาศยั ทเี่ หมาะสม 140 14.4 การดูแลที่อยู่อาศยั ให้เหมาะสม 133 13.7 การดูแลความสะอาดสิง่ แวดล้อมของบา้ น 99 10.2 การจัดบริการบ้านพักในกรณีฉุกเฉนิ 74 7.6 การอํานวยความสะดวกเรื่องที่อยู่อาศัย 99 10.2 การปรบั สภาพแวดล้อมให้เหมาะสม 111 11.4 บริการอ่ืนๆ 4 0.4 รวม 972 100.0 ตอบไดม้ ากกวา่ 1 ข้อ 2.2 ความตอ้ งการบริการดา้ นอาหาร ผู้สูงอายุ ร้อยละ 24.5 ต้องการให้แจกถุงยังชีพให้แก่ผู้สูงอายุท่ียากไร้ ใกล้เคียงกับ ร้อยละ 24.4 ต้องการให้แจกอาหารแห้ง กรณีท่ีผู้สูงอายุประสบปัญหาเดือดร้อน และ ร้อยละ 23.1 ต้องการให้สนับสนุน เคร่อื งอุปโภคบริโภคสาํ หรับผู้สงู อายุ ท่ีเหลอื ต้องการบรกิ ารด้านอาหารแตกตา่ งกันไป (ตารางท่ี 2) Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 176
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางที่ 2 จาํ นวน จาํ นวน ความต้องการบริการด้านอาหาร 263 24.5 ความตอ้ งการบริการดา้ นอาหาร 262 24.4 การแจกถงุ ยังชีพให้แก่ผสู้ ูงอายทุ ยี่ ากไร้ 248 23.1 การแจกอาหารแห้ง ในกรณีที่ผสู้ ูงอายปุ ระสบปญั หาเดือดร้อน 144 13.4 การสนบั สนุนเคร่อื งอปุ โภคบรโิ ภคสําหรบั ผ้สู ูงอายุ 97 9.0 การจดั งานเล้ยี งใหผ้ ้สู ูงอายุในชุมชนในวนั สําคญั ตา่ งๆ 58 5.4 การสนบั สนุนด้านอาหาร การแนะนําเกย่ี วกับโภชนาการและบริการความรูด้ ้านอาหาร 2 0.2 1,074 100.0 บรกิ ารอ่ืนๆ (แจกอาหารทุกเดอื น) รวม ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ 2.3 ความต้องการบริการดา้ นการรกั ษาพยาบาล ผสู้ ูงอายุ รอ้ ยละ 21.5 ต้องการบรกิ ารตรวจสุขภาพ ร้อยละ 18.2 ต้องการบริการหน่วยแพทย์เคล่ือนที่ และร้อยละ 13.9 ต้องการบริการเยี่ยมเยียนผู้ปุวย/เย่ียมบ้าน ท่ีเหลือต้องการบริการด้านการรักษาพยาบาลแตกต่าง กนั ไป (ตารางที่ 3) สําหรับบริการอ่ืนๆ ด้านสุขภาพท่ีผู้สูงอายุต้องการ ร้อยละ 21.3 ต้องการกายอุปกรณ์ เช่น แว่นตา ฟันปลอม ร้อยละ 18.0 ต้องการให้เพิ่มแพทย์ให้มากข้ึน/เพ่ิมแพทย์เฉพาะทาง ที่เหลือต้องการบริการ ด้านการรักษาพยาบาลอ่ืนๆ เช่น บริการกายภาพบําบัด จัดรถรับส่งไปโรงพยาบาล ให้มีแพทย์ประจํากลางคืน บริการนวดแผนไทย ให้มีแพทย์ทางเลือก ให้มีแพทย์มาตรวจมากข้ึน/บ่อย เครื่องนวด ให้มี รพ. สต. ใกล้บ้าน เป็นต้น (ตารางที่ 4) Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 177
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางท่ี 3 ความต้องการบริการด้านการรกั ษาพยาบาล ความต้องการบริการดา้ นการรกั ษาพยาบาล จาํ นวน จํานวน บริการตรวจสขุ ภาพ 1,256 21.5 18.2 บรกิ ารหน่วยแพทยเ์ คลื่อนท่ี 1,063 13.9 10.9 บริการเยย่ี มเยียนผปู้ ุวย/เย่ียมบ้าน 811 10.3 9.7 บริการยารักษาโรค 635 7.5 7.0 บริการให้ความรดู้ ้านการดูแลตนเองสําหรบั ผ้สู ูงอายุ 602 1.0 100.0 บรกิ ารดแู ลผูส้ ูงอายุพกิ าร /ชว่ ยเหลือตนเองไม่ได้ 567 การจัดให้มีแพทย์ประจาํ ท่ี รพ.สต. 438 บรกิ ารแนะนําวิธกี ารปอู งกนั โรค 407 อ่ืนๆ 61 รวม 5,840 ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ ตารางที่ 4 บริการดา้ นการรักษาพยาบาลอนื่ ๆ ที่ต้องการ บริการดา้ นการรักษาพยาบาลอื่นๆ ทีต่ ้องการใช้บริการ จาํ นวน ร้อยละ กายอุปกรณ์ เช่น แว่นตา ฟันปลอม 13 21.3 18.0 เพิม่ แพทย์ให้มากข้ึน /เพ่ิมแพทยเ์ ฉพาะทาง 11 14.8 13.1 บริการกายภาพบําบัด 9 9.8 6.6 จัดรถรบั สง่ ไป รพ. 8 ใหม้ ีแพทย์ประจํากลางคนื 6 บรกิ ารนวดแผนไทย 4 Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 178
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางท่ี 4 (ต่อ) บริการดา้ นการรักษาพยาบาลอ่ืนๆ ทีต่ ้องการ บรกิ ารดา้ นการรักษาพยาบาลอนื่ ๆ ทตี่ ้องการใชบ้ ริการ จํานวน รอ้ ยละ ให้มแี พทยท์ างเลือก 4 6.6 4.9 ใหม้ ีแพทย์มาตรวจมากข้นึ /บ่อย 3 3.3 1.6 เครือ่ งนวด 2 100.0 ให้มี รพ.สต. ใกลบ้ ้าน 1 รวม 61 2.4 ความตอ้ งการบริการด้านเสื้อผ้าและเคร่อื งนุ่งห่ม ผู้สูงอายุ ร้อยละ 56.2 ตอ้ งการให้มีการแจกเสอ้ื ผา้ ผา้ ห่ม เสอื้ กันหนาว และ ร้อยละ 43.8 ต้องการให้มี การแจกเครือ่ งสาธารณูปโภคใหแ้ ก่ผสู้ ูงอายุ (ตารางท่ี 5) ตารางที่ 5 ความตอ้ งการบริการด้านเสอ้ื ผา้ และเคร่ืองนงุ่ หม่ ความตอ้ งการบริการดา้ นเสอื้ ผา้ และเคร่ืองน่งุ หม่ จาํ นวน รอ้ ยละ การแจกเสื้อผ้า ผ้าห่ม เส้อื กันหนาว 117 56.2 43.8 การแจกเครือ่ งสาธารณูปโภค 91 100.0 รวม 208 ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ 2.5 ความตอ้ งการบริการดา้ นสขุ ภาพกาย ผู้สูงอายุ ร้อยละ 16.9 ต้องการให้จัดบริการให้คําปรึกษาทั่วไปแก่ผู้สูงอายุ ร้อยละ 15.7 ต้องการให้มี อปุ กรณ์ออกกาํ ลงั กายสําหรบั ผู้สูงอายุ ร้อยละ 15.6 ตอ้ งการใหม้ กี ารจดั อบรมใหค้ วามรู้เกี่ยวกับสุขภาพ และต้องการ ให้มีการอบรมให้ความรู้เก่ียวกับเรื่องกายภาพบําบัด เท่ากัน ที่เหลือต้องการบริการด้านสุขภาพกายแตกต่างกันไป (ตารางที่ 6) Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 179
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางท่ี 6 ความตอ้ งการบริการดา้ นสุขภาพกาย ความตอ้ งการบริการด้านสุขภาพกาย จาํ นวน รอ้ ยละ การจัดบรกิ ารให้คําปรึกษาทวั่ ไปแก่ผู้สูงอายุ 114 16.9 15.7 การจดั ใหม้ ีอุปกรณอ์ อกกําลังกายสาํ หรบั ผสู้ งู อายุ 106 15.6 15.6 การจดั อบรมใหค้ วามร้เู ก่ยี วกับสขุ ภาพ 105 13.2 11.9 การอบรมใหค้ วามรู้เกีย่ วกบั เรื่องกายภาพบาํ บัด 105 11.1 100.0 การจัดกจิ กรรมออกกาํ ลังกาย 89 บรกิ ารนวดแผนโบราณ 80 การจัดบริการแพทย์ทางเลือก เชน่ แพทยแ์ ผนไทย 75 รวม 674 ตอบไดม้ ากกวา่ 1 ข้อ 2.6 ความตอ้ งการบรกิ ารดา้ นสุขภาพจิต ผู้สูงอายุ ร้อยละ 29.9 ต้องการให้มีการมอบของขวัญในวันสําคัญเพ่ือเป็นขวัญกําลังใจ ร้อยละ 21.6 ต้องการให้จัดกิจกรรมทางศาสนา เช่น การฟังธรรม ร้อยละ 18.3 ต้องการจัดให้จัดกิจกรรมการศึกษาดูงาน ทเ่ี หลอื ต้องการบรกิ ารดา้ นสขุ ภาพจิตแตกตา่ งกนั ไป (ตารางที่ 7) ตารางท่ี 7 จาํ นวน รอ้ ยละ ความตอ้ งการบริการดา้ นสุขภาพจิต 101 ความตอ้ งการบริการด้านสขุ ภาพจติ 73 29.9 มอบของขวัญในวนั สาํ คัญเพอ่ื เป็นขวัญกาํ ลงั ใจ 62 21.6 การจัดกจิ กรรมทางศาสนา เช่น การฟังธรรม 61 18.3 การจดั ให้มีกิจกรรมการศึกษาดูงาน 41 18.0 การจัดกจิ กรรมนนั ทนาการในวนั สําคัญตา่ งๆ ให้แก่ผ้สู งู อายุ 338 12.1 100.0 การให้คําปรึกษาด้านสภาพจิตใจแกผ่ สู้ ูงอายุ รวม ตอบไดม้ ากกว่า 1 ขอ้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 180
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. 2.7 ความตอ้ งการบริการเกี่ยวกบั ทกั ษะอาชีพและเสรมิ รายได้ ผู้สูงอายุ ร้อยละ 29.0 ต้องการให้จัดหาอาชีพที่เหมาะสมแก่ผู้สูงอายุ ร้อยละ 22.7 ต้องการให้มี การจัดให้ความรู้เกี่ยวกับอาชีพแก่ผู้สูงอายุ และร้อยละ 17.4 ต้องการให้ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเข้าถึงเงินทุนประกอบ อาชพี ทเ่ี หลอื ตอ้ งการบริการเกีย่ วกับทักษะอาชพี และเสริมรายไดแ้ ตกต่างกนั ไป (ตารางที่ 8) ตารางที่ 8 ความตอ้ งการการบริการเก่ียวกบั ทกั ษะอาชพี และเสรมิ รายได้ ความตอ้ งการการบริการ จาํ นวน รอ้ ยละ เกย่ี วกับทักษะอาชีพและเสรมิ รายได้ 29.0 22.7 การจัดหาอาชีพทเ่ี หมาะสมแกผ่ สู้ ูงอายุ 245 17.4 15.6 การใหค้ วามรู้เกี่ยวกับอาชพี แก่ผสู้ ูงอายุ 192 15.2 100.0 การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเข้าถึงเงินทนุ ประกอบอาชพี 147 การจัดหาตลาดรองรบั ผลติ ภัณฑ์ 132 การส่งเสริมใหเ้ ข้าร่วมกองทุนต่าง ๆ เพื่อการประกอบอาชพี 128 รวม 844 ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ 2.8 ความต้องการการบรกิ ารเก่ยี วกบั จิตอาสาและอาสาสมัคร ผสู้ ูงอายุ ร้อยละ 29.5 ต้องการใหม้ บี รกิ ารเย่ียมบ้านผู้สูงอายุ ร้อยละ 22.4 ต้องการบริการดูแลผู้สูงอายุ กรณีท่ีเจ็บปุวย และ/ หรืออยู่โดยลําพัง ร้อยละ ต้องการให้มีบริการจิตอาสาและอาสาสมัครพาเข้าร่วมกิจกรรมวัน สาํ คัญ ที่เหลือตอ้ งการบริการเกี่ยวกับจติ อาสาและอาสาสมัครแตกตา่ งกนั ไป (ตารางที่ 9) Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 181
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางที่ 9 ความต้องการการบริการเกย่ี วกบั จิตอาสาและอาสาสมัคร ความต้องการการบรกิ าร จาํ นวน จํานวน เกย่ี วกับจิตอาสาและอาสาสมัคร 29.5 22.4 การเย่ียมบ้านผู้สูงอายุ 75 20.1 16.9 การบริการดแู ลผสู้ ูงอายกุ รณีที่เจบ็ ปุวย และ/ หรืออยโู่ ดยลาํ พัง 57 7.1 3.5 พาเข้าร่วมกิจกรรมวันสาํ คัญ 51 0.4 100.0 การบรกิ ารจติ อาสาท่ีมาดแู ลกายภาพบําบดั ทบี่ ้าน 43 การทาํ ความสะอาดบริเวณวัด/โรงเรียน 18 ทํากจิ กรรมตดั หญา้ /ต้นไม/้ ทาสี เพอื่ ปรบั ภมู ทิ ัศน์ในชุมชน 9 บรกิ ารอน่ื ๆ เชน่ ชว่ ยงานผู้สงู อายุ 1 รวม 254 ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ 2.9 ความต้องการการบรกิ ารดา้ นประเพณี วฒั นธรรม ศาสนาและภูมิปญั ญา ผู้สูงอายุ ร้อยละ 29.1 ต้องการให้มีการจัดรถ รับ-ส่ง ผู้สูงอายุในการเดินทางไปร่วมกิจกรรม ร้อยละ 24.9 ต้องการร่วมกิจกรรมวันสําคัญต่างๆ เช่น วันพ่อ วันแม่ วันสงกรานต์ ร้อยละ 23.7 ต้องการ ให้จัดกิจกรรมเพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาให้แก่ลูกหลาน และ ร้อยละ 22.2 ต้องการเข้าร่วมกิจกรรมทําบุญท่ี วดั /มสั ยิด (ตารางที่ 10) Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 182
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ตารางท่ี 10 ความตอ้ งการการบริการดา้ นประเพณี วัฒนธรรม ศาสนาและภมู ิปัญญา ความต้องการการบรกิ ารดา้ นประเพณี วัฒนธรรม ศาสนาและภมู ปิ ัญญา จํานวน จาํ นวน 29.1 การจัดรถ รบั -สง่ ผู้สูงอายใุ นการเดนิ ทางไปรว่ มกจิ กรรม 97 24.9 23.7 การร่วมกิจกรรมวันสําคัญต่างๆ เชน่ วันพอ่ วนั แม่ วันสงกรานต์ 83 22.2 100.0 การจดั กจิ กรรมเพื่อถ่ายทอดภมู ปิ ัญญาให้แก่ลกู หลาน 79 การรว่ มกิจกรรมทาํ บุญทีว่ ดั /มสั ยดิ 74 รวม 333 ตอบไดม้ ากกว่า 1 ข้อ 2.10 ความต้องการด้านการเพ่ิมพนู และแสวงหาความรู้ ผู้สูงอายุ ร้อยละ 43.6 ต้องการให้มีโรงเรียนผู้สูงอายุ ร้อยละ 24.5 ต้องการให้มีกิจกรรมปลูกผัก ปลอดสารพิษ ร้อยละ 13.6 ต้องการเรียนดนตรี/ เต้นรํา ท่ีเหลือต้องการเพ่ิมพูนและแสวงหาความรู้แตกต่างกันไป (ตารางท่ี 11) ตารางท่ี 11 ความต้องการด้านการเพมิ่ พนู และแสวงหาความรู้ ความต้องการเพมิ่ พูนและแสวงหาความรู้ จํานวน จํานวน โรงเรียนผูส้ ูงอายุ 112 43.6 24.5 การปลกู ผกั ปลอดสารพิษ 63 13.6 8.9 การเรยี นดนตรี/ เต้นราํ 35 7.4 1.9 การส่งเสรมิ ด้านภาษาต่างประเทศ (อังกฤษ /จนี ) 23 100.0 การใช้ห้องสมุด 19 ความรดู้ า้ นอนื่ ๆ เชน่ (อนิ เทอร์เนต็ /ธรรมะ /ปุ๋ยหมกั ) 5 รวม 257 ตอบไดม้ ากกวา่ 1 ขอ้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 183
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. 2.11 สถานทีท่ ี่ควรจดั บริการ ผู้สูงอายุ ร้อยละ 72.1เห็นว่าควรจัดบริการในชุมชน ร้อยละ 19.9 เห็นว่าควรจัดบริการที่บ้าน และรอ้ ยละ 8.0 เห็นว่าควรจัดบริการในหน่วยงาน/สถาบนั (ตารางที่ 12) ตารางท่ี 12 จํานวน ร้อยละ สถานท่ที ี่ควรจัดบริการ 2,768 72.1 สถานทที่ ี่ควรจัดบริการ 766 19.9 จัดบริการในชมุ ชน 306 8.0 จดั บรกิ ารทบ่ี ้าน 3,840 100.0 จดั บริการในหน่วยงาน/สถาบัน รวม 2.12 รูปแบบค่าใชจ้ า่ ยในการรบั บรกิ ารทเี่ หมาะสม ผู้สูงอายุ ร้อยละ 90.1 เห็นว่าควรจัดบริการแบบให้บริการฟรี ร้อยละ 8.5 เห็นว่าควรจัดบริการ แบบจ่ายเงินบางส่วน / ผู้สูงอายุร่วมจ่าย และ มีเพียงร้อยละ 1.4 เห็นว่าควรจัดบริการแบบจ่ายเงินเองท้ังหมด (ตารางที่ 13) ตารางท่ี 13 รปู แบบค่าใชจ้ า่ ยในการรับบริการท่ีเหมาะสม รูปแบบคา่ ใช้จา่ ยในการรับบริการที่เหมาะสม จาํ นวน ร้อยละ 90.1 แบบใหบ้ รกิ ารฟรี 3,462 8.5 1.4 แบบจา่ ยเงนิ บางสว่ น/ ผสู้ ูงอายรุ ่วมจ่าย 325 100.0 แบบจา่ ยเงนิ เองท้ังหมด 53 รวม 3,840 นอกจากน้ี ผู้วิจัยได้ทําการทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลส่วนบุคคลกับความต้องการบริการ จากหน่วยงาน/องคก์ รเครือข่ายดา้ นผู้สูงอายุ ผลการศึกษาพบวา่ ความสัมพันธร์ ะหวา่ งข้อมูลส่วนบุคคล ประกอบด้วย เพศ อายุ และการนับถือศาสนา รายได้ และการเป็นสมาชิกชมรม กับความต้องการบริการ ท้ัง 10 ประเภท Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 184
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ได้แก่ บริการด้านที่อยู่อาศัย บริการด้านอาหาร บริการด้านการรักษาพยาบาล บริการด้านเส้ือผ้าและเคร่ืองนุ่งห่ม บริการด้านสุขภาพกาย บริการด้านสุขภาพจิต บริการเกี่ยวกับทักษะอาชีพและเสริมรายได้ บริการเก่ียวกับจิตอาสา และอาสาสมัคร บริการด้านประเพณี วัฒนธรรม ศาสนาและภูมิปัญญา และการเพิ่มพูนและแสวงหาความรู้ จากหน่วยงาน/องค์กรเครอื ข่ายด้านผู้สูงอายุเพ่ือให้สะดวกต่อการอ่านค่าตาราง คณะผู้วิจัยจึงกําหนดข้อความย่อของ ความต้องการบรกิ ารแตล่ ะประเดน็ ดงั น้ี ขอ้ ความย่อ หมายถงึ ท่ีอยู่อาศยั ความตอ้ งการบรกิ ารด้านทอี่ ยู่อาศยั อาหาร ความตอ้ งการบรกิ ารด้านอาหาร รักษาพยาบาล ความต้องการบริการดา้ นการรักษาพยาบาล เส้ือผา้ และเคร่อื งนุ่งหม่ ความต้องการบริการดา้ นเส้อื ผ้าและเครอื่ งน่งุ หม่ สขุ ภาพกาย ความต้องการบรกิ ารดา้ นสุขภาพกาย สขุ ภาพจติ ความตอ้ งการบรกิ ารด้านสุขภาพจติ ทักษะอาชีพ ความต้องการบริการเก่ยี วกบั ทักษะอาชีพและเสริมรายได้ จติ อาสา ความต้องการบรกิ ารเก่ียวกบั จติ อาสาและอาสาสมัคร ประเพณี วฒั นธรรม ความต้องการบรกิ ารด้านประเพณี วฒั นธรรม ศาสนาและภมู ิปญั ญา เพ่มิ พนู ความรู้ ความต้องการการเพ่มิ พูนและแสวงหาความรู้ Technical and Promotion Support Office Region 1-12 หนา้ 185
(1) ความสัมพันธ์ระหวา่ งอายุกับความตอ้ งการบรกิ ารจากหนว่ ย การทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างเพศกับความต้องการบริการจ ทางสถิติที่ระดับ 0.001 ผู้สูงอายุมีความต้องการบริการด้านการรักษาพยาบาล ร้อยละ 30.7 สว่ นผสู้ งู อายุชายตอ้ งการบรกิ าร รอ้ ยละ 16.8 (ตารางที่14 ) ตาราง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งเพศกับความตอ้ งการบริก ขอ้ มลู ทั่วไป ที่อยู่ อาหาร รักษา เสอ้ื ผ้าและ หญิง อาศัย พยาบาล เครื่องนุ่งห่ม 6.6 6.3 30.7 2.7 ชาย 3.4 4.7 16.8 1.2 รวม 10.0 11.0 47.4 3.9 2 = 36.372901 D.F.=9 Sig.< .001 (2) ความสัมพันธร์ ะหว่างอายุกับความต้องการบรกิ ารจากหน่วย การทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างอายุกับความต้องการบริการจ ทางสถิติท่ีระดับ 0.001 ผู้สูงอายุมีความต้องการบริการด้านการรักษาพ ด้านการรักษาพยาบาล ร้อยละ 21.0 อายุ 70-79 ปี ต้องการบรกิ าร ร้อยละ 20 ต้องการบริการ รอ้ ยละ 0.6 (ตารางท่ี 15 ) Technical and Promotion Support Office Region 1-12
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. ยงาน/องคก์ รเครอื ข่ายดา้ นผสู้ ูงอายุ จากหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญ ลมากกว่าบริการอื่นๆ โดยผู้สูงอายุหญิงต้องการบริการด้านการรักษาพยาบาล งท่ี 14 การจากหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายด้านผู้สงู อายุ สุขภาพ สขุ ภาพจติ ทักษะ จติ อาสา ประเพณี เพ่ิมพนู รวม กาย อาชีพ วฒั นธรรม ความรู้ 4.2 2.3 5.1 1.3 1.8 2.0 63.0 2.6 1.4 2.4 1.4 1.7 1.4 37.0 6.8 3.8 7.5 2.7 3.5 3.4 100.0 ยงาน/องคก์ รเครอื ขา่ ยด้านผสู้ ูงอายุ จากหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญ พยาบาลมากกว่าบริการอ่ืนๆ โดยผู้สูงอายุ 60 -69 ปี ต้องการบริการ 0.0 อายุ 80-89 ปี ต้องการบริการ ร้อยละ 5.7 และผู้สูงอายุ อายุ 90 ปีข้ึนไป หนา้ 186
ตาราง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งอายุกบั ความต้องการบริก อายุ ที่อยู่ อาหาร รกั ษา เสื้อผ้าและ 60-69ปี อาศัย พยาบาล เครือ่ งนงุ่ ห่ม 5.0 4.2 21.0 2.0 70-79 ปี 3.6 5.2 20.0 1.6 80-89 ปี 1.4 1.1 5.7 0.4 90 ปีขึ้นไป 0.0 0.1 0.6 0.6 รวม 10.0 11.0 47.4 3.9 2 = 152.83178 D.F.=27 Sig.< .001 (3) ความสมั พันธ์ระหวา่ งรายไดก้ ับความตอ้ งการบรกิ าร การทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างรายได้กับความต้องการบริการ ทางสถิติที่ระดบั 0.001 ผู้สงู อายมุ ีความตอ้ งการบริการด้านการรักษาพยาบาลม ดา้ นการรกั ษาพยาบาล ร้อยละ 28.0 มีรายได้ 1,001-5,000 บาท ต้องการบริก มีรายได้10,001- 15,000 บาท ต้องการบริการ ร้อยละ 1.2 มีรายได้15,001-2 ตอ้ งการบริการ ร้อยละ 0.5 (ตารางท่ี 16 ) Technical and Promotion Support Office Region 1-12
Strategies for Elderly Network Strengthen of Ministry of Social Development and Human Security. งที่ 15 การจากหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายดา้ นผู้สูงอายุ สุขภาพ สขุ ภาพจิต ทกั ษะ จิตอาสา ประเพณี เพ่มิ พูน รวม กาย อาชีพ วฒั นธรรม ความรู้ 48.6 3.8 2.1 5.1 1.5 1.3 2.6 39.4 0.5 10.7 2.4 1.3 2.0 1.1 1.7 0.1 1.3 0.0 100.0 0.7 0.3 0.3 0.2 0.5 3.4 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 6.8 3.8 7.5 2.7 3.5 รจากหน่วยงาน/องค์กรเครือขา่ ยด้านผู้สงู อายุ รจากหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายด้านผู้สูงอายุ มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญ มากกว่าบริการอื่นๆ โดยผู้สูงอายุท่ีมีรายได้ไม่เกิน 1,000 บาท ต้องการบริการ การ ร้อยละ 13.7 มีรายได้ 5,001-10,000 บาท ต้องการบริการ ร้อยละ 3.7 20,000 บาท ต้องการบริการ ร้อยละ 0.4 และท่ีมีรายได้ 20,001 บาท ขึ้นไป หนา้ 187
ตาราง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งรายได้กับความต้องการบริก ข้อมลู ท่ัวไป ท่อี ยู่ อาหาร รกั ษา เสื้อผา้ และ ไมเ่ กิน 1,000 บาท อาศัย พยาบาล เครือ่ งนงุ่ ห่ม 5.4 6.3 28.0 3.0 1,001-5,000 บาท 3.0 4.2 13.7 0.7 5,001-10,000 บาท 0.4 1.3 3.7 0.1 10,001- 15,000 บาท 0.2 0.0 1.2 0.0 15,001-20,000 บาท 0.1 0.1 0.4 0.0 20,001 บาท ขนึ้ ไป 0.0 0.1 0.5 0.0 รวม 10.0 11.0 47.5 3.8 2 =385.25914 D.F.=45 Sig.< .001 (4) ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งการนบั ถือศาสนากับความต้องการบร การทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างการนับถือศาสนากับความต้อ อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ 0.001 ผู้สูงอายุมีความต้องการบริการด้า ต้องการบริการด้านการรักษาพยาบาล ร้อยละ 45.3 และผู้สูงอายุท่ีนับถือศ ตอ้ งการบรกิ ารด้านสขุ ภาพกาย รอ้ ยละ 0.2 สูงกวา่ บรกิ ารอน่ื ๆ (ตารางที่ 17 ) Technical and Promotion Support Office Region 1-12
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
