ตุ้มโฮม ฮักแพง เบิ่งแงง สุขภาวะชุมชน

กลุ่มเปา้ หมาย ผพู้ ิการ จำ� นวน ๑๕๗ คน ในพนื้ ท่ีต�ำบลโนนประดู่ รูปธรรมการด�ำเนินงาน ๑. กจิ กรรมเยย่ี มบ้านโดยกลมุ่ ผู้สงู อายุ ใหก้ ำ� ลงั ใจ ช่วยดูแลสุขภาพร่างกายและสภาพแวดลอ้ ม ท่ีบา้ น ๒. จดั หาอปุ กรณท์ ีจ่ ำ� เปน็ สำ� หรับคนพกิ าร สำ� หรบั ใช้ส่วนรวม และทง้ั อุปกรณ์จำ� เปน็ ส่วนตวั ๓. ดูแลกิจวัตรประจ�ำวันของผู้พิการ เช่น การรับประทานอาหาร การนอนหลับพักผ่อน การ เคลือ่ นย้าย การขบั ถา่ ย ใหถ้ กู ลักษณะปลอดภัย ๔. สง่ เสรมิ สขุ ภาพของผู้พิการทุกด้าน ตลอดจนดูแลสภาพแวดล้อมใหป้ ลอดภยั ถูกสขุ ลักษณะ เอื้อตอ่ การส่งเสรมิ สขุ ภาพ ๕. จัดการส่ิงปฏิกูลและมูลฝอย ที่เกิดจากการดูแลผู้สูงอายุ/ผู้พิการอย่างถูกต้อง โดยทิ้งลง ภาชนะรองรบั ทถี่ กู หลกั สขุ าภบิ าลและระวงั ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ การปนเปอ้ื น กบั อาหารและเกดิ การแพรก่ ระจายของเชอื้ โรคหรอื กอ่ ใหเ้ กิดเหตรุ �ำคาญต่อบา้ นเรือนใกล้เคยี ง ผลการดำ� เนินงาน ๑. คนพิการและสมาชิกในครอบครัวมีความรู้เก่ียวกับสุขภาพของตนเองเพิ่มข้ึนและมีส่วนร่วม อยา่ งแข็งขันในการบรรลสุ ขุ ภาพท่ีดี ๒. ผ้พู กิ ารสามารถช่วยเหลอื ตนเองในชีวิตประวันได้ ๓. ลดความพกิ ารซ้ำ� ซอ้ นได้ ๔. ลดการเสยี ชีวติ จากความพกิ ารได้ ๕. สามารถลดอาการซึมเศรา้ ในผพู้ ิการได้ 124 องคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลโนนประดู่ อำ� เภอสดี า จงั หวัดนครราชสมี า

ประเดน็ การดแู ลกลุม่ เปราะบางโดยชุมชนท้องถน่ิ จิตอาสาดูแลผู้ปว่ ยระยะพงึ่ พงิ (CG) ๖ หมูบ่ ้าน ประชากรทั้งสน้ิ ผสู้ งู อายุ ๘๑๙ คน ๑๐ ชมุ ชน ๔,๒๙๐ คน ชาย ๓๔๓ คน ๗๘๗ ครวั เรือน ชาย ๒,๐๗๖ คน หญิง ๔๗๖ คน หญิง ๒,๒๓๓ คน ทนุ ทางสังคม ศนู ยบ์ รกิ ารคนพกิ ารทว่ั ไป,จติ อาสาดแู ลผปู้ ว่ ยระยะพง่ึ พงิ (CG) ๕ คน, ชมรมคนพกิ าร,ชมรม อสม. เทศบาลตำ� บลสนม, โรงพยาบาลอำ� เภอสนม,โรงเรยี นผสู้ งู อาย,ุ ศนู ยพ์ ฒั นาครอบครวั ,ชมรมผสู้ งู อายุ ๗ ชมรม ข้อมูลและเคร่ืองมอื ในการด�ำเนนิ งาน • ขอ้ มลู พื้นฐานชมุ ชน (TCNAP) • ขอ้ มลู ทนุ และศักยภาพแหลง่ เรยี นรใู้ นชุมชน (RECAP) • ขอ้ มลู พื้นฐานโรงพยาบาลสนม • ข้อมลู จา่ ยเบี้ยยังชีพ ผ้สู ูงอาย,ุ ผู้พิการเทศบาลตำ� บลสนม,ขอ้ มมูลพืน้ ฐาน จปฐ. Key Actors : กลุ่มจติ อาสาดแู ลผู้ป่วยระยะพงึ่ พิง (CG) พน้ื ท่ี: เทศบาลตำ� บลสนมอ�ำเภอสนม จงั หวดั สุรินทร์ วทิ ยากร: นางสาวบุญจันทร์ ประสมกล้า ตำ� แหน่ง: ประธานกลุ่มจิตอาสาดูแลผปู้ ่วยระยะพงึ่ พิง (CG) เบอร์โทรศพั ท์: ๐๘-๙๙๖๔-๑๘๙๔ ความเป็นมา เทศบาลตำ� บลสนม รว่ มกบั โรงพยาบาลสนม โดยมแี นวคดิ ทจ่ี ะดแู ลผสู้ งู อายุ กลมุ่ ตา่ งๆ เชน่ ผปู้ ว่ ย ติดเตยี ง ผ้สู งู อายุ ผพู้ กิ าร ท่ีชว่ ยเหลือตัวเองได้บา้ งไมไ่ ดบ้ า้ ง และผูเ้ ทศบาลตำ� บลสนม จงึ ได้จัดต้ัง กลุ่มจิต อาสาดแู ลผปู้ ว่ ยระยะพึง่ พิง care giver (CG) จดั ต้งั ขึน้ ปี พ.ศ. ๒๕๕๙ จำ� นวน ๕ คน ในจำ� นวนนเ้ี ปน็ ผู้สงู อายุ ๓ คน ผ้ดู ูแล ๑ คน จะดแู ลผู้ปว่ ย ๑๒–๑๓ คน การดำ� เนินงานหากเป็นสงู อายุทไ่ี ม่มีญาตอิ ยู่ดว้ ย หรอื อยูต่ ัวคนเดยี ว ในเขตผ้ปู ่วยตดิ เตียงจะออกเยี่ยมสปั ดาห์ละ ๑ คร้งั เดอื นละ ๔ ครง้ั ผสู้ ูงอายุ ผพู้ กิ ารทีช่ ่วย เหลือตัวเองได้บ้างไมไ่ ดบ้ า้ ง จะออกเยีย่ ม ๒–๓ คร้ังต่อเดอื น ส�ำหรับผู้สูงอายุท่ไี ม่มีญาตหิ รอื อยตู่ วั คนเดยี ว มคี นท่ีอย่ใู กลเ้ คียงดูแลแทน จะออกเยยี่ ม เดอื นละ ๑ คร้ัง ในเขตเทศบาลตำ� บลสนม มีผปู้ ว่ ยทอี่ อกเยี่ยม จำ� นวน ๕๙ คน จากผลการดำ� เนนิ งาน ตง้ั แตเ่ รม่ิ ดำ� เนนิ การจนถงึ ปจั จบุ นั จะไดร้ บั การยอมรบั จากผปู้ ว่ ยหรอื ญาตผิ ปู้ ว่ ยวา่ ผดู้ แู ลผสู้ งู อายุ care giver มคี วามขยนั ทมุ่ เท รบั ผดิ ชอบ เอาใจใส่ เสมอื นญาตมิ ติ ร ไมร่ งั เกยี จ ผปู้ ว่ ย ทำ� ใหผ้ ปู้ ว่ ยมกี ำ� ลงั ใจทด่ี มี ชี วี ติ ยนื ยาวขน้ึ ปจั จยั และเงอ่ื นไขความสำ� เรจ็ เกดิ จากมตี น้ ทนุ ทางสงั คมทด่ี ี ผู้ดแู ลผูส้ ูงอายมุ ีความเข้มแข็ง เอาใจใส่ รวมทัง้ ญาติผปู้ ว่ ยเองท่ีให้ความร่วมมอื เป็นอย่างดี เทศบาลตำ� บลสนม อำ� เภอสนม จงั หวดั สุรนิ ทร์ 125

กลุม่ เป้าหมาย ผสู้ งู อายุ ๘๑๙ คน ชาย ๓๔๓ คน หญงิ ๔๗๖ คน และแยกตามกลุ่มท่ตี ้องดแู ล กลมุ่ ที่ ๑ จำ� นวน ๑๗ ราย กลุ่มที่ ๒ จำ� นวน ๑๘ ราย กล่มุ ที่ ๓ จำ� นวน ๒๐ ราย รปู ธรรมการด�ำเนินงาน ๑. คัดกรองสุขภาพเบ้อื งต้นในกลมุ่ ผู้สงู อายุโดยอสม.ร่วมกบั แกนน�ำดูแลผู้สูงอายุในชมุ ชน ๒. ตรวจคัดกรองสขุ ภาพเบอ้ื งต้นในผสู้ ูงอายุ ภาคีเครือขา่ ยสุขภาพ (รฐั , อปท, อสม.) ๓. บริการสง่ เสริมสุขภาพ ทว่ั ไปท่ีศนู ยแ์ ละบ้าน ๔. ออกเยย่ี มใหบ้ ริการกลุ่มตา่ งๆดงั น้ี กลุม่ ท่ี ๑ ปญั หาดา้ นการกินการเคลอื่ นไหวไม่สับสน ขับถา่ ย ลกั ษณะการดูแล ใหค้ ะแนะน�ำเกีย่ ว กบั การใช้ยา การทานอาหาร, พูดคยุ เพอ่ื ผ่อนคลาย, แนะนำ� ท�ำกายภาพ วสั ดุทห่ี าไดใ้ นท้องถนิ่ กลุ่มที่ ๒ ปญั หาด้านการกิน การเคล่ือนไหวสบั สน ขับถา่ ย ลักษณะการดแู ล ใหแ้ นะนำ� การออก กำ� ลังกายการใชอ้ ุปกรณ์ช่วยเหลอื ,การตรวจวดั ความดัน พาทำ� กายภาพบ�ำบดั ,ช่วยจัดสภาพทีอ่ ยู่อาศยั กลุ่มที่ ๓ ปัญหาด้านการกิน การเคลื่อนไหวรุนแรง ขับถ่าย ลักษณะการดูแล ฝึกการท�ำ กายภาพ,ท�ำความสะอาดร่างกาย, จัดสภาพแวดลอ้ มท่อี ยูอ่ าศยั ผลการดำ� เนินงาน สรา้ งผลกระทบแต่ละด้านดงั นี้ ๑. ดา้ นสงั คม เกดิ การเกอื้ กลู ในชมุ ชน เกดิ อาสาสมคั รชว่ ยเหลอื สงั คมสรา้ งการเรยี นรกู้ ารพฒั นา ศักยภาพการนำ� ใชข้ ้อมูล ๒. ดา้ นเศรษฐกิจ ลดรายจา่ ย ในการเรยี นรู้รว่ มกนั สรา้ งนวัตถกรรมจากวสั ดทุ หี่ าได้ในท้องถ่นิ ๓. ด้านสุขภาพ เกิดการสร้างสัมพันธภาพด้านการเรียนรู้ร่วมกันในการดูแลสุขภาพ ลดความเครยี ดความวติ กกังวลของผปู้ ่วย ๔. ด้านส่งิ แวดล้อม เกดิ การช่วยเหลือกันในการจัดการส่ิงแวดลอ้ มภายในและภายนอกบา้ น ๕. ด้านการเมอื ง สร้างหลกั ประกนั ให้ทกุ คนมีสิทธเิ ทา่ เทียมในการบริการส่งเสรมิ สขุ ภาพ 126 เทศบาลตำ� บลสนม อ�ำเภอสนม จังหวดั สรุ นิ ทร์

ประเด็น การดแู ลกลุ่มเปราะบางโดยชุมชนท้องถิน่ อสม.จิตอาสา หมู่บา้ นที่ดำ� เนินการ ประชากร ผ้ปู ่วยโรคเร้ือรงั จำ� นวน ๑๗ หม่บู ้าน จำ� นวน ๕,๘๑๖ คน ความดันโลหิตสงู ๑๔๕ ราย จ�ำนวนครวั เรือน หญงิ ๒,๘๖๘ คน ปวดข้อ/ขอ้ เส่ือม ๘๑ ราย ๑,๒๒๑ ครัวเรือน ชาย ๒,๕๔๘ คน โรคเบาหวาน ๗๒ ราย ทุนทางสงั คม • กองทุนสวสั ดิการชมุ ชน ตำ� บลส�ำโรงตาเจน็ , สภาองคก์ รชุมชน ตำ� บลสำ� โรงตาเจ็น,อบต.ส�ำโรงตาเจน็ • กล่มุ อสม. เพือ่ สงั คม ต�ำบลส�ำโรงตาเจ็น,สภาวฒั นธรรมต�ำบล, รพ.สต.,โรงพยาบาลขุขันธ์ ขอ้ มูลและเครอื่ งมอื ในการดำ� เนินงาน • ระบบขอ้ มลู ตำ� บล (TCNAP), รายงานการการวิจัยชุมชน (RECAP) • จิตอาสา,กำ� นนั ,ผใู้ หญ่บา้ น,ท้องถ่ิน,ท้องท่ี,วดั ,กลุ่มอาชพี Key Actors : อาสาสมัครสาธารณสขุ หมูท่ ่ี ๑๑ พนื้ ท:ี่ องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลส�ำโรงตาเจน็ อ�ำเภอขุขันธ์ จังหวดั ศรสี ะเกษ วิทยากร: นางสาวสุพิศ จนั ครา ตำ� แหนง่ : ประธานอาสาสมคั รมูลฐานประจำ� ต�ำบลส�ำโรงตาเจ็น เบอร์โทรศพั ท:์ ๐๘๒-๓๗๙-๕๕๓๑ ความเปน็ มา อสม.จดั ตั้งขึน้ เมื่อปี ๒๕๒๐ ปี ๒๕๕๒ กลมุ่ อสม.จติ อาสาตำ� บลส�ำโรงตาเจน็ ได้เกิดการรว่ มกลุ่ม เพอื่ ทำ� กจิ กรรม โครงการออกกำ� ลงั โดยการประยกุ ตใ์ ชท้ า่ รำ� แมม่ ด ซงึ่ เปน็ วถิ วี ฒั นธรรมทอ้ งถนิ่ มาเปน็ ทา่ ทาง ในการออกกำ� ลงั กาย และได้รับรางวลั การประยกุ ต์ทา่ ออกก�ำลงั กายจากวถิ ีวฒั นธรรมท้องถนิ่ จากกรมส่งเสรมิ การปกครองทอ้ งถน่ิ ในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ กลมุ่ จติ อาสาเพอ่ื ชว่ ยสงั คม จงึ เกดิ แนวคดิ ในการทจ่ี ะชว่ ยเหลอื สงั คม โดยมแี กนนำ� คือ นางสาวสุพศิ จันคราซ่ึงเป็น อสม. บา้ นอำ� นาจเจรญิ หมทู่ ี่ ๑๑ รว่ มกบั อสม.จำ� นวน ๑๕ คน นอกเหนือจากภารกิจท่ีได้รับมอบหมาย มีการผสมผสานประเพณีความเช่ือโบราณเข้ากับการแพทย์ ปัจจุบันตั้งแต่รุ่นบุกเบิกจนถึงปัจจุบัน มีอุดมการณ์ในการช่วยเหลือสังคมในทุกด้านในระดับหมู่บ้านและ ตำ� บล เช่น ดแู ลผปู้ ่วยทมี่ ีภาวะพงึ่ พงิ เปน็ ผดู้ ูแลกลุ่มคนพิการเพือ่ ยกระดับฐานะทางเศรษฐกจิ และคณุ ภาพ ชวี ติ ใหแ้ กค่ นพกิ ารในตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ นอกจากนยี้ งั เปน็ กลมุ่ อาสาชว่ ยเหลอื กจิ กรรมสาธารณะของตำ� บล เช่น การประยุกต์ท่าร�ำแม่แม่มด ซึ่งเป็นวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นดังเดิม ประยุกต์เป็นท่าทางออกก�ำลัง ใช้ร�ำ แมม่ ดชว่ ยเหลอื เยยี วยา ดา้ นจติ ใจเพอ่ื สรา้ งขวญั กำ� ลงั ใจใหแ้ กผ่ ปู้ ว่ ย และเปน็ แกนนำ� ในกจิ กรรมทางศาสนา ตา่ งๆ โดยเฉพาะการรำ� แมม่ ด ซงึ่ เปน็ ความเชอ่ื ดงั้ เดมิ ของเผา่ เขมรในตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ ทสี่ ามารถชว่ ยเหลอื ทางดา้ นจิตใจทำ� ผปู้ ว่ ยมกี �ำลังใจในการต่อสู้กับอาการป่วย กอ่ นทีจ่ ะรกั ษาทางแพทยแ์ ผนปจั จบุ ัน องคก์ ารบรหิ ารส่วนต�ำบลส�ำโรงตาเจ็น อ�ำเภอขุขนั ธ์ จงั หวดั ศรสี ะเกษ 127

กลุ่มเป้าหมาย ๑) ผู้ปว่ ยความดนั โลหิตสงู ๑๔๕ ราย ๒) ผู้ปวดข้อ/ข้อเสือ่ ม ๘๑ ราย ๓) โรคเบาหวาน ๗๒ ราย รูปธรรมการดำ� เนินงาน ๑) มกี ารจัดอบรมใหแ้ ก่ครอบครวั ท่ดี แู ลผู้ป่วย เพอ่ื ดูแลผปู้ ว่ ยได้อยา่ งถกู ต้อง ๒) จัดอบรมให้แก่ อสม.เพ่อื เพ่ิมทักษะในการดูแลผปู้ ว่ ยตามสภาพ ๓) ชว่ ยเหลือด้านการดำ� รงชีพขั้นพืน้ ฐาน เช่น ตดิ ตามสภาพปัญหา ช่วยเหลือเบอื้ งต้น คดั กรอง ประสาน สง่ ตอ่ หนว่ ยงานที่เกย่ี วข้อง ๔) ชว่ ยเหลอื ดา้ นการจดั พธิ กี รรมแมม่ ดตามหมบู่ า้ นภายในตำ� บล มกี ารจดั กจิ กรรมเพอื่ สรา้ งสรรค์ และเสรมิ สร้างกำ� ลังใจให้แกผ่ ปู้ ่วยโดยใช้การออกก�ำลังกายทา่ รำ� แม่มดประยกุ ต์ ๕) มกี ารจดั สถานทใี่ หเ้ หมาะสมในการตดิ ตอ่ ราชการของผพู้ กิ าร เชน่ มที างลาดผพู้ กิ าร หอ้ งนำ้� ส�ำหรบั คนพิการ และผู้สงู อายุ ผลการดำ� เนนิ งาน ๑) ผ้ปู ว่ ยมีความสขุ และมสี ภาพจิตใจท่ดี ี มีความสุขมีกำ� ลงั ใจเพ่มิ มากข้นึ จากการสำ� รวจความ พึงพอใจ ร้อยละ ๘๒ ทำ� ให้กลุ่มผูด้ ้อยโอกาส ผู้พกิ าร ผสู้ งู อายุ ได้รับความสะดวกทางดา้ นสุขภาพ ๒) เป็นการอนรุ กั ษส์ บื สานประเพณคี วามเช่อื ดั้งเดิมให้คงอย่คู ่ตู �ำบล ๓) ทำ� ให้การรักษาทางการแพทย์ เปน็ ไปอยา่ งมีประสิทธิภาพ มากข้นึ ๔) มีพลังจติ อาสาในการชว่ ยเหลอื กนั ในชมุ ชน 128 องคก์ ารบรหิ ารส่วนต�ำบลสำ� โรงตาเจ็น อ�ำเภอขุขันธ์ จงั หวัดศรสี ะเกษ

ประเดน็ การดูแลกลุ่มเปราะบางโดยชมุ ชนทอ้ งถนิ่ กลมุ่ ทานตะวนั (ดแู ลผปู้ ว่ ยตดิ เชอ้ื HIV) ต�ำบลนาเจริญ ประชากร ผปู้ ่วยตดิ เชอ้ื HIV ๑๑ หมบู่ ้าน จำ� นวน ๖,๔๖๔ คน ๑๗ คน รอ้ ยละ ๐.๒๖ ๑,๖๓๘ ครัวเรือน หญงิ ๓,๒๙๙ คน หญิง ๖ คน ชาย ๓,๑๖๕ คน ชาย ๑๑ คน ทุนทางสงั คม จติ อาสา / บคุ คลต้นแบบ / ผู้ดูแลกลุ่มเปราะบาง (HIV) ข้อมูลและเคร่ืองมือในการด�ำเนนิ งาน • หลักสูตรกระบวนการเรียนรู้เพศศึกษา • อุปกรณ์ป้องกนั การมเี พศสัมพนั ธ์ • ข้อมลู จากโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บลนาเจริญ Key Actors : กลุม่ ทานตะวัน พื้นท:ี่ องคก์ ารบริหารสว่ นต�ำบลนาเจรญิ อ�ำเภอเดชอุดม จงั หวดั อบุ ลราชธานี วทิ ยากร: นางประไพ บญุ เพง็ ต�ำแหนง่ : ประธานกล่มุ ทานตะวัน เบอร์โทรศพั ท:์ ๐๘๖-๒๕๔๖๐๖๔ ความเป็นมา กลมุ่ ทานตะวนั เปน็ องคก์ รสาธารณประโยชน์ ตง้ั กลมุ่ เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยมกี ลมุ่ ผตู้ ดิ เชอ้ื /ผปู้ ว่ ย เอดส์ ที่เข้ามารับบริการในด้านการตรวจสุขภาพ ท่ีโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเดชอุดม และได้รับค�ำ แนะนำ� พรอ้ มอบรมใหค้ วามรจู้ ากเจา้ หนา้ ทข่ี องโรงพยาบาลเพอ่ื สามารถดแู ลกลมุ่ ผตู้ ดิ เชอื้ /ผปู้ ว่ ยเอดสอ์ ยา่ ง ต่อเน่อื ง ได้รวมตัวกันข้นึ โดย มพี ่ีเลย้ี งและที่ปรึกษาเป็นเจา้ หนา้ ทีโ่ รงพยาบาล ได้จัดกจิ กรรมในเร่ืองการสง่ เสรมิ การดแู ลสขุ ภาพผตู้ ดิ เชอื้ และเดก็ ทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากเอดสอ์ ยา่ งตอ่ เนอื่ งในพน้ื ทอ่ี ำ� เภอเดชอดุ ม และ กง่ิ อำ� เภอนาเยยี บางสว่ น ปจั จบุ นั มสี มาชกิ ผตู้ ดิ เชอื้ ทรี่ บั ยาตา้ นไวรสั จำ� นวน ๔๕๐ คน เปน็ เดก็ ตดิ เชอ้ื จำ� นวน ๑๔ คน โดยมอี าสาสมคั รทป่ี ฏบิ ตั งิ านในคลนิ กิ ยาตา้ นไวรสั ใหค้ ำ� ปรกึ ษา เยย่ี มบา้ น เยยี่ มเพอ่ื นทโี่ รงพยาบาล จ�ำนวน ๘ คน พ่ีเล้ยี ง/ที่ปรกึ ษา ๒ คน หมอทดี่ แู ลรักษาผูต้ ดิ เช้อื /ผู้ปว่ ยเอดส์ ๒ คน จดทะเบียนรับรองเป็น องคก์ รสาธารณประโยชน์ วนั ที่ ๒๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ องคก์ ารบริหารส่วนตำ� บลนาเจรญิ อ�ำเภอเดชอุดม จงั หวดั อบุ ลราชธานี 129

กล่มุ เปา้ หมาย ๑. กลุ่มเยาวชนต�ำบลนาเจริญ ๒. กลมุ่ ผตู้ ดิ เชือ้ HIV ๓. ชมุ ชนต�ำบลนาเจรญิ รปู ธรรมการดำ� เนินงาน กลุม่ ทานตะวนั ทผี่ า่ นมาอบรมสทิ ธิอนามยั การเจริญพนั ธใ์ นกลุ่มผู้ติดเชอื้ เด็กและเยาวชนทไ่ี ด้รบั ผลกระทบจากเอดส์ เด็กและเยาวชนระดับมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนเดชอุดม มีสว่ นรว่ มในการเป็นภาคี ผลกั ดันใหม้ ีปรับปรุงรา่ งพระราชบัญญตั ิคมุ้ ครองอนามยั การเจริญพนั ธุ์ ท่คี รอบคลุมงานอนามัยการเจรญิ พันธ์ ทุกเพศ ทุกวัย ด�ำเนินงานการรณรงค์การใช้ถุงยางอนามัย ๑๐๐% ในการมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย กลุ่มนักเรียนนกั ศกึ ษา ในสถานศึกษา และหอพักในกิจกรรมของโครงการก้าวย่างอย่างเข้าใจ (องคก์ รแพธ) พฒั นาหลกั สตู รกระบวนการเรยี นรเู้ พศศกึ ษาทร่ี อบดา้ นและสอดคลอ้ งกบั บรบิ ทของพนื้ ทแ่ี ละกลมุ่ เปา้ หมาย กลุ่มทานตะวันจึงเห็นว่าปัญหาในเร่ืองการส่งเสริมการดูแลสุขภาพอนามัยการเจริญพันธ์และการป้องกัน ตนเองของเด็ก/เยาวชนที่นั้นเป็นเร่ืองที่ส�ำคัญ โดยมีรูปธรรมการด�ำเนินงาน ดังนี้(๑)กิจกรรมอาสาสมัคร ปฏบิ ตั งิ านในคลนิ กิ เฉพาะโรค (๒)กจิ กรรมพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ เดก็ และครอบครวั ทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบจากเอดส์ (๓)สง่ เสรมิ /พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ผตู้ ดิ เชอ้ื และครอบครวั ในชมุ ชน (๔)การสำ� รวจเกบ็ ขอ้ มลู เดก็ และครอบครวั ทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบจากเอดส์ สง่ ตอ่ เพอ่ื รบั การสงเคราะห์ ในระดบั ตำ� บล อำ� เภอ จงั หวดั (๕)มสี ว่ นรว่ มในการ บรกิ ารให้คำ� ปรกึ ษาศนู ยบ์ รกิ ารที่เปน็ มิตรสำ� หรบั เด็กและเยาวชน (๖)กจิ กรรมรณรงค์ลด ละ เลิกเครื่องดม่ื แอลกอฮอลท์ ง้ั ในระดบั ตำ� บลและระดบั อำ� เภอไดร้ ณรงคอ์ ยา่ งตอ่ เนอ่ื ง เพอ่ื ใหเ้ กดิ การปรบั พฤตกิ รรม ในการ ควบคมุ เครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์ เพราะการดมื่ แอลกอฮอลท์ ำ� ใหข้ าดสติ มเี พศสมั พนั ธโ์ ดยไมใ่ สถ่ งุ ยาง ซง่ึ สง่ ผล ใหพ้ วกเขาเสย่ี งตอ่ การเปน็ โรคเอดส์ ผลการดำ� เนนิ งาน ผลจากการรวมกลมุ่ ของผตู้ ดิ เชอ้ื สามารถชว่ ยใหผ้ ตู้ ดิ เชอื้ /ผปู้ ว่ ยเอดสเ์ ขา้ ถงึ การรกั ษาดว้ ยยาตา้ น ไวรัสทุกคน ผลักดันให้ยาต้านไวรัสเข้าสู่สิทธิบัตรทองและอยู่ในนโยบายของรัฐบาล รวมถึงผู้ป่วยสามารถ อยู่ร่วมกับสังคมและชุมชนได้อย่างเท่าเทียม ไม่ถูกเลือกปฏิบัติ ได้รับการสนับสนุนการด�ำเนินงานรณรงค์ เรอ่ื งการปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หาเอดสใ์ นชมุ ชนรว่ มกบั หนว่ ยงานของรฐั องคก์ รภาคเอกชน และชมุ ชนตา่ งๆ สำ� นักงานสาธารณสุขจงั หวดั อบุ ลราชธานี 130 องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลนาเจริญ อ�ำเภอเดชอุดม จงั หวัดอุบลราชธานี

ประเดน็ การดแู ลกลมุ่ เปราะบางโดยชุมชนท้องถ่ิน จิตอาสา สรา้ งสังคมไม่ทิง้ กัน ๒๐ หมู่บา้ น ประชากรทง้ั สิ้น ผูส้ ูงอายคุ นจน, ๑๒,๓๔๒ คน ผปู้ ว่ ยเร้ือรงั ท่ยี ากลำ� บาก ๔,๒๐๒ ครัวเรอื น ชาย ๖,๓๐๘ คน จำ� นวน ๘๐ คน หญิง ๖,๐๓๔ คน ชาย ๓๕ คน หญงิ ๔๕ คน ทนุ ทางสังคม รพ.สต.ติดดาว ๓ แหง่ อสม. ๒๔๖ คน โรงเรยี นผู้สงู อายุ ๑๒๐ คน เครอื ขา่ ยจติ อาสา ๔๐ คน ศพอส.ตำ� บลบักได รพก.พนมดงรัก ชมรมผู้สงู อายุ คณะกรรมการกองทนุ สวสั ดิการชุมชนพึง่ ตนเองตำ� บล บักได ข้อมลู และเครอื่ งมอื ในการด�ำเนินงาน ระบบขอ้ มลู ต�ำบล TCNAP + วิจยั ชุมชน RECAP ๖ ชุดกจิ กรรม ๔๐ งาน พัฒนาระบบการดแู ลผสู้ งู อายุ ปฏิบตั กิ าร ๕ อ. และ ๕ ก. Key Actors : กองทนุ สวสั ดิการชุมชน พน้ื ท่:ี องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลบกั ได อำ� เภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ วิทยากร: นางสาวสริ กิ ร ยง่ิ ชรู ส ต�ำแหนง่ : คณะท�ำงานเครือข่ายจิตอาสาต�ำบลบักได เบอรโ์ ทรศพั ท:์ ๐๘๙-๒๕๒-๖๔๙๔ ความเป็นมา เครือข่ายจิตอาสาต�ำบลบักได จัดตั้งข้ึนเม่ือ พ.ศ.๒๕๖๐ โดยกลุ่มอาสาต่างๆ ร่วมกับกองทุน สวสั ดกิ ารชมุ ชนพง่ึ ตนเองตำ� บลบกั ไดและเครอื ขา่ ยอาสาประชารฐั รว่ มกนั ดำ� เนนิ งานภายใตแ้ นวคดิ ๓ เรอื่ ง ๑)เปน็ สังคมที่ไม่ทอดท้ิงกนั ๒)เปน็ สังคมทีเ่ ข้มแขง็ ๓)เปน็ สงั คมคณุ ธรรม ในร่วมมอื เป็นเครอื ขา่ ยจิตอาสา แบง่ ปนั การชว่ ยเหลอื ซง่ึ กนั และกนั ชว่ ยเหลอื กลมุ่ ประชาชนเมอ่ื เกดิ ความเดอื ดรอ้ นหรอื จำ� เปน็ มกี ารสำ� รวจ ขอ้ มลู ดแู ล ชว่ ยเหลอื ผทู้ ไี่ ดร้ บั ความยากลำ� บาก ดแู ลผปู้ ว่ ยตดิ เตยี งตดิ บา้ นและผเู้ ปราะบาง การจดั ทำ� ขอ้ มลู ท�ำให้พบว่ามีผู้ยากล�ำบากและผู้เปราะบางเป็นจ�ำนวนมากในแต่ละหมู่บ้าน ทางเครือข่ายได้ให้ความช่วย เหลอื เบอื้ งตน้ ตามทช่ี ว่ ยได้ บางรายไดป้ ระสานขอความชว่ ยเหลอื จากสำ� นกั งานพฒั นาสงั คมและความมนั่ คง ของมนุษย์ เหล่ากาชาดจังหวัดสุรินทร์ หน่วยทหารในพ้ืนที่ฯลฯ บางส่วนท่ีเป็นสมาชิกกองทุนสวัสดิการ ชุมชนกจ็ ะไดช้ ว่ ยเหลือตามชุดสวสั ดิการของกองทุน องคก์ ารบริหารส่วนตำ� บลบกั ได อำ� เภอพนมดงรกั จังหวัดสรุ ินทร์ 131

กล่มุ เปา้ หมาย ผ้สู ูงอายคุ นจน,ปว่ ยเร้ือรงั จำ� นวน ๘๐ คน รปู ธรรมการด�ำเนินงาน ๑. การจดั ประชมุ แกนนำ� เครอื ขา่ ยจติ อาสาประชารฐั เพอ่ื ใหแ้ กนนำ� เกดิ มคี วามเขา้ ใจในบทบาท หนา้ ท่ี ๒. มพี ลเมอื งจติ อาสาในพนื้ ทอี่ ยา่ งนอ้ ยหมลู่ ะ ๒ คน รว่ มทำ� งานกบั คณะกรรมการกองทนุ ตำ� บล บักได ๓. คน้ หา สำ� รวจและจดั ทำ� ฐานข้อมูลองคก์ ร และพลเมืองจิตอาสาพลเมืองจติ อาสา ๔. การส�ำรวจและจัดท�ำฐานข้อมูลประชาชนที่อยู่ในภาวะยากล�ำบากครอบคลุมทุกหมู่บ้าน โดยแบง่ กลมุ่ ดงั น้ี ๑) กลมุ่ คนตกงาน ๒) กลมุ่ คนขาดผอู้ ปุ การะ ๓) กลมุ่ คนขาดความรใู้ นการประกอบอาชพี ๔) กลมุ่ คนมีปญั หาทางครอบครวั ๕) กล่มุ คนไมม่ ที ี่ดินทำ� กนิ ไร้บ้าน ๖) กลุ่มคนขาดโอกาสทางการศึกษา ๗) กลุม่ คนเจ็บป่วยเรอื้ รัง ๘) กลุ่มคนพกิ ารช่วยเหลอื ตนเองไมไ่ ด้ ๖. ลงพื้นที่ เยี่ยมบ้านและดูแลกลุ่มผู้ป่วยเร้ือรัง ติดบ้านและติดเตียง ดูแลจัดสวัสดิการให้กับ สมาชิกกองทุนสวัสดิการชุมชนพึ่งตนเอง เกี่ยวกับเด็กแรกเกิด/คลอดบุตร การเจ็บป่วย/รักษาพยาบาล สวัสดกิ ารผู้สงู อายุ กรณีเสยี ชีวิต คนดอ้ ยโอกาส/พกิ าร พฒั นาอาชพี (กลมุ่ ) สวัสดิการเพ่อื การศึกษา ผลการดำ� เนินงาน ๑. เย่ียมบ้านผ้สู งู อายกุ ลุม่ เปา้ หมาย ๘๐ คน ๒. ประสาน พมจ.ปรบั ปรุงสภาพบ้านให้ ๑๐ หลงั ๓. ประสานเหลา่ กาชาดปรบั ปรุงบา้ นพักอาศยั ๑ หลัง ๔. ดแู ลช่วยเหลือผู้ดอ้ ยโอกาส ๙ คน ๕. เย่ียมบ้าน ใหก้ �ำลังใจ ชว่ ยท�ำความสะอาดดแู ลบา้ น ๒๐ คน 132 องคก์ ารบรหิ ารส่วนตำ� บลบักได อ�ำเภอพนมดงรกั จังหวดั สรุ ินทร์

ประเด็น การดแู ลกลุ่มเปราะบางโดยชมุ ชนท้องถิน่ การดแู ลผ้ยู ากไร้ จ�ำนวน ๑๑ หมู่บ้าน ประชากร ผยู้ ากไร้ จ�ำนวน ๑,๒๓๔ ครวั เรอื น จำ� นวน ๔,๘๕๖ คน จำ� นวน ๑๒ ครัวเรือน หญงิ ๒,๓๙๗ คน ชาย ๒,๔๕๙ คน ทนุ ทางสังคม รพ.สต.หนองแจ้งนอ้ ย, กศน.ต�ำบลเสมาใหญ่, กล่มุ ทำ� ดีทัว่ บัวใหญ,่ ส�ำนักงานพัฒนาชุมชนอำ� เภอ บวั ใหญ่, อบจ.นครราชสมี า, กองทนุ ฟืน้ ฟูสมรรถภาพจังหวัดนครราชสมี า ข้อมูลและเครอื่ งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • ข้อมลู จปฐ. • แผนพัฒนาสามปี องค์การบริหารส่วนตำ� บลเสมาใหญ่ Key Actors: กองสวัสดกิ ารสังคม องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลเสมาใหญ่ พ้นื ที่: องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลเสมาใหญ่ อ�ำเภอบวั ใหญ่ จังหวดั นครราชสมี า วทิ ยากร: นายสมบัติ ค�ำลือชา ตำ� แหน่ง: ผูอ้ ำ� นวยการกองสวัสดกิ ารสังคม เบอร์โทรศพั ท:์ ๐๙๕-๓๖๔๓๗๑๔ ความเปน็ มา ด้วยองค์การบริหารส่วนต�ำบลเสมาใหญ่ หน่วยงานภาครัฐ ภาคประชาชน ในพ้ืนที่ ได้ส�ำนึกใน ความสำ� คญั ของสถาบนั พระมหากษตั รยิ ์ และไดร้ วมพลงั เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เนอื่ ง ในโอกาสมหามงคลเสด็จเถลิงถวลั ยราชสมบัติครบ ๗๐ ปี ๙ มถิ ุนายน ๒๕๕๙ และเฉลมิ พระเกยี รติสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินีนาถ เนอื่ งในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๙ จงึ ไดร้ ว่ มใจกนั พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชนผดู้ อ้ ยโอกาส ผยู้ ากไร้ ในการมที อี่ ยอู่ าศยั ที่ดีขึ้น โดยผ่านการประชาคมระดับต�ำบล ในปี พ.ศ. ๒๕๕๙ มีครัวเรือนผู้ยากไร้ จ�ำนวน ๓๐ ครัวเรือน ซึ่งได้รับความช่วยเหลือในการซ่อมสร้างบ้านผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผู้ยากไร้จากองค์การบริหารส่วนจังหวัด นครราชสมี า ดังนน้ั กองสวสั ดกิ ารสังคม องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลเสมาใหญ่ จงึ ไดจ้ ดั ท�ำโครงการสนับสนนุ งบประมาณจากกองทนุ ฟ้ืนฟูสมรรถภาพจังหวัดนครราชสมี า เพ่ือปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ้ มท่ีอยอู่ าศยั ให้กับ คนพกิ าร ผสู้ งู อายุ ผสู้ งู อายทุ มี่ ภี าวะพง่ึ พงิ โดยคดั เลอื กจากผทู้ ยี่ ากจนและไมม่ ผี ดู้ แู ลเปน็ อนั ดบั แรก และได้ ดำ� เนนิ การปรบั ปรุงซ่อมแซมบา้ นผูย้ ากไรม้ าอยา่ งตอ่ เนื่อง องค์การบริหารส่วนต�ำบลเสมาใหญ่ อำ� เภอบัวใหญ่ จังหวดั นครราชสมี า 133

กลมุ่ เป้าหมาย ผูส้ ูงอายุ ผู้พิการ ผู้ยากไร้ในพ้ืนทต่ี ำ� บลเสมาใหญ่ จ�ำนวน ๘ ครัวเรอื น รูปธรรมการดำ� เนินงาน • ประชมุ ผนู้ ำ� หมบู่ ้าน ประชาคมจัดล�ำดบั ความเดือดรอ้ น • คดั เลอื กบา้ นผูส้ งู อายุ ผู้พกิ าร และผทู้ ่ียากไร้ ที่จำ� เปน็ ตอ้ งปรับสภาพแวดล้อม • ประสานภาคีเครอื ข่ายระดมทุนชว่ ยเหลอื • ด�ำเนนิ การซ่อมแซมบ้านโดยไม่มีค่าแรง • ด�ำเนนิ การมอบทนุ ในการด�ำเนินชีวติ และสนบั สนนุ เครอ่ื งอุปโภคบริโภค ผลการด�ำเนินงาน ๑. ผสู้ ูงอายุ ผู้พิการ ผู้ยากไร้ มีทอี่ ยูอ่ าศัยท่ปี ลอดภยั มั่นคง แข็งแรง ๒. ผ้สู งู อายุเกิดก�ำลังใจในการด�ำรงชวี ิต ๓. ตงั้ แต่ เรม่ิ ด�ำเนินการจนถงึ ปจั จบุ ัน ซ่อมสรา้ งบ้านผ้ยู ากไร้ รวมจำ� นวน ๑๒ ครวั เรือน 134 องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลเสมาใหญ่ อำ� เภอบัวใหญ่ จังหวดั นครราชสมี า

ประเด็น การดแู ลกลุ่มเปราะบางโดยชุมชนท้องถิน่ กองทนุ ไทนาป่าแซงบถ่ ม่ิ กัน ๑๐ หมูบ่ ้าน ประชากร ผู้พกิ ารทั่วไป ๑๔๑ คน ๑,๘๑๐ ครัวเรือน ๕,๘๗๖ คน พกิ ารตดิ บ้าน ๑๑ คน ชาย ๒,๙๗๑ คน ผูส้ ูงอายุไร้ญาติ ๔ คน หญิง ๒,๙๐๕ คน ผ้ปู ่วยตดิ บา้ น ๒ คน ทุนทางสงั คม กองทนุ ไทนาปา่ แซง โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบลนาปา่ แซง พยาบาลวชิ าชีพ, อสม. เทศบาลตำ� บลนาป่าแซง พยาบาลวชิ าชพี อสม. CG ๔ คน กำ� นัน ผใู้ หญ่บา้ น ขอ้ มลู และเครอ่ื งมือในการด�ำเนินงาน • ระบบขอ้ มลู ต�ำบล (TCNAP) ต�ำบลนาป่าแซง • ระบบ HOSxP โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตำ� บลนาป่าแซง • การสำ� รวจของงานพัฒนาชุมชน ตำ� บลนาป่าแซง Key Actors: คณะกรรมการกองทนุ ไทนาปา่ แซงบถ่ ิ่มกัน พนื้ ที่: เทศบาลต�ำบลนาปา่ แซง อำ� เภอปทมุ ราชวงศา จังหวัดอำ� นาเจริญ วิทยากร: นายชินวัตร จันทรห์ อม ต�ำแหน่ง: ประธานกองทุนไทนาป่าแซงบถ่ ิ่มกัน เบอรโ์ ทรศัพท:์ ๐๘๙-๒๗๓๑๕๐๐ ความเป็นมา การดูแลคนในชุมชนโดยชุมชนนับเป็นสิ่งท่ีดีพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน เกิดความรักความสามัคคี ของคนในชุมชน เมื่อปี พ.ศ.๒๕๕๘ รพ.นาป่าแซงได้ไปศึกษาดูงาน ล�ำสนธิโมเดล ต้นแบบหมอประจ�ำ ครอบครัว อ�ำเภอล�ำสนธิ จังหวัดลพบุรี เป็นแบบอย่างที่ดี และได้มาปรับใช้กับผู้ท่ีเคยป่วยเป็นมะเร็งเม็ด เลอื ดขาว โดยมกี ารใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผปู้ ว่ ยมะเรง็ รายนี้ เนอื่ งจากลกู สาวอาศยั อยตู่ า่ งจงั หวดั ไมส่ ามารถดแู ล ได้ และไม่มคี ่าใช้จ่ายในการรกั ษาผ้ปู ่วยรายน้ี จงึ ไดน้ �ำข้อมูลของผปู้ ่วยมาประชุมปรกึ ษากับผู้นำ� ชุมชนรว่ ม กับ อสม. วางแผนการดแู ลชว่ ยเหลอื ท่ีสอดคลอ้ งกับแผนการรกั ษาของแพทย์ โดยเจ้าหนา้ ทสี่ าธารณสุขได้ มีการเย่ียมติดตามอาการของผู้ป่วย ผู้น�ำชุมชนประชาสัมพันธ์รับบริจาคค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปรักษา ค่าอาหารของผดู้ ูแลระหวา่ งรบั การรักษาทโ่ี รงพยาบาลสรรพสทิ ธิประสงค์ ทุกครัง้ วันละ ๒๐๐ บาท อสม. ช่วยดูแลท�ำความสะอาดเส้อื ผ้า ทำ� อาหารให้รบั ประทาน ผลดั เปลีย่ นไปชว่ ยดแู ลทโี่ รงพยาบาล และรว่ มกนั ดูแลความสะอาดภายในรวมถึงส่ิงแวดล้อมรอบบ้านให้สะอาดมากที่สุด จนเกิดเป็นกองทุน “ไทนาป่าแซง บ่ถ่ิมกนั ” เทศบาลตำ� บลนาปา่ แซง อำ� เภอปทุมราชวงศา จังหวดั อำ� นาจเจริญ 135

กล่มุ เปา้ หมาย ๑. หญงิ ต้ังครรภ์ ในต�ำบลนาปา่ แซง ปี ๒๕๖๑ จ�ำนวน ๓๗ คน ๒. ผู้ปว่ ยตดิ บา้ น ติดเตียง จ�ำนวน ๒ คน ๓. ผพู้ ิการ จ�ำนวน ๑๑ คน ๔. ผู้สงู อายุไรญ้ าติดแู ล จำ� นวน ๔ คน ๕. ประชาชนในต�ำบลนาป่าแซงทต่ี ้องการความช่วยเหลอื อยา่ งเร่งด่วน รปู ธรรมการด�ำเนนิ งาน ๑. ขบั เคลือ่ นงานโดยคณะทำ� งานไทนาป่าแซงบถ่ ่ิมกัน สร้างการมีสว่ นร่วม ๔ ภาคีในพื้นท่ี ๒. ระดมทนุ ชว่ ยเหลือผู้ปว่ ย ผูส้ ูงอายุ จ�ำนวน ๖๗๒ คน จากโครงการ “กองรอ้ ยเบิง่ แยง รอ้ ย บาทรวมกนั ไว้ รอ้ ยดวงใจดูแลกนั ” ครัวเรือนละ ๑๐๐ บาท ปีละ ๑ ครง้ั เพือ่ ใช้จา่ ยในชวี ติ ประจำ� วนั และ ซ่อมแซมบา้ น ๓. ประสานความร่วมกับองค์การบริหารส่วนจังหวัดอ�ำนาจเจริญ ของบประมาณสนับสนุนใน การปรบั ปรุงท่อี ยู่อาศัยของผสู้ ูงอายุ จำ� นวน ๒๐ ครัวเรือน ในการปรับปรุงห้องน�้ำ โถน่ัง ราวจบั ทางเดนิ เป็นต้น ๔. พัฒนาศกั ยภาพผดู้ แู ลผู้สูงอายทุ ่ีมภี าวะพ่งึ พิง (Care giver) จนได้รับเลือกเป็นต�ำบลนำ� รอ่ ง ต�ำบลดแู ลผสู้ ูงอายุท่ีมีภาวะพ่งึ พงิ (long term care ) ผลการดำ� เนนิ งาน ทำ� ใหผ้ ปู้ ว่ ยทกุ กลมุ่ วยั ในตำ� บลไดร้ บั การดแู ลอยา่ งทงั่ ถงึ เขา้ ถงึ การบรกิ ารมากขน้ึ ซง่ึ ถอื เปน็ หนา้ ท่ี ทุกหน่วยงานท่ีต้องบ�ำบัดทุกข์บ�ำรุงสุขให้กับทุกคนในชุมชน สร้างขวัญก�ำลังใจให้กับผู้ป่วย และญาติหรือ ครอบครวั ของผ้ปู ว่ ย เกดิ สังคม ช่วยเหลอื เกือ้ กูล ไม่ทอดทง้ิ กัน เกดิ ชมรม ฅ อาสา ๕ กลมุ่ วัย ของตำ� บลนา ปา่ แซง ทเ่ี ข้าไปทำ� งานทุกเรอื่ ง ทุกดา้ นในตำ� บลนาป่าแซงโดยไม่มีคา่ ตอบแทน เกิดกล่มุ บุคคลต้นแบบการ ท�ำความดี การช่วยเหลอื สงั คมอย่างจรงิ จงั ทุกระดบั ช้ัน 136 เทศบาลตำ� บลนาปา่ แซง อำ� เภอปทุมราชวงศา จังหวัดอ�ำนาจเจรญิ

ประเดน็ การดูแลกลุ่มเปราะบางโดยชุมชนทอ้ งถ่นิ โครงการบา้ นพอพยี งชนบทต�ำบลส�ำโรงตาเจ็น หม่บู ้านที่ด�ำเนินการ ประชากร ผู้ยากไรด้ า้ นท่ีอยู่ จ�ำนวน ๑๗ หม่บู ้าน จ�ำนวนครัวเรือน จำ� นวน ๕,๘๑๖ คน อาศยั ๑,๒๒๑ ครัวเรือน หญงิ ๒,๘๖๘ คน จำ� นวน ๑๑๘ ราย ชาย ๒,๕๔๘ คน ทนุ ทางสังคม • กองทุนสวัสดิการชมุ ชน ตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ , สภาองค์กรชมุ ชน ต�ำบลสำ� โรงตาเจน็ • กล่มุ อสม. เพ่อื สังคม ต�ำบลสำ� โรงตาเจน็ , สถาบนั พัฒนาองคก์ รชมุ ชน,สนง.พมจ.จ.ศก. ข้อมลู และเคร่ืองมือในการดำ� เนินงาน • ระบบขอ้ มลู ต�ำบล (TCNAP) รายงานการวิจยั ชมุ ชน (RECAP) • ฐานขอ้ มลู GIS • จิตอาสา,กำ� นนั ,ผใู้ หญ่บา้ น,ทอ้ งถนิ่ ,ทอ้ งท่ี,วัด,กลุ่มอาชพี Key Actors : สภาองคก์ รชมุ ชนต�ำบลสำ� โรงตาเจน็ พน้ื ท:่ี พ้นื ท่ี ต�ำบลสำ� โรงตาเจ็น ๑๗ หมบู่ ้าน วทิ ยากร: นาย สมาน สะใบ ตำ� แหน่ง: ผใู้ หญบ่ า้ น หมทู่ ่ี ๑๑ บา้ นนาทงุ่ พฒั นา ตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ อำ� เภอขขุ นั ธ์ จงั หวดั ศรสี ะเกษ เบอรโ์ ทรศพั ท:์ ๐๘๖ ๐๙๑ ๑๗๓๕ ความเป็นมา สภาองค์กรชมุ ชนตำ� บลส�ำโรงตาเจ็น จดั ตัง้ ข้นึ ตามพระราชบญั ญัตสิ ภาองค์กรชมุ ชน พ.ศ.๒๕๕๑ ประชาชนประกอบอาชพี เกษตรกรรมทำ� นาร้อยละ ๖๖.๓๕ ท�ำใหช้ าวบ้านในต�ำบลเจอปัญหาเช่นเดียวกับ ชมุ ชนในชนบทโดยทว่ั ไปทฐี่ านะทางดา้ นเศรษฐกจิ ทไี่ มเ่ ออ้ื ตอ่ การดำ� รงชวี ติ ในยคุ ปจั จบุ นั ชาวบา้ นโดยทวั่ ไป มีฐานะค่อนข้างอยากจนจากการประกอบอาชีพท�ำให้ปัจจัยในการด�ำรงชีวิตในสังคมปัจจุบันน้ันด้อยกว่า ชุมชนอ่ืนโดยทั่วไปท�ำให้เกิดสภาพปัญหาตามสถานการณ์ในปัจจุบันมากมายการด�ำรงชีวิตของคนเรานั้น ปัจจัยหน่ึงที่ท�ำให้เกิดความอบอุ่นและม่ันคงในชีวิตทรัพย์สินและความเป็นอยู่คือ ปัจจัยทั้งส่ี โดยเฉพาะ อยา่ งยงิ่ บ้านท่อี ย่อู าศัย ในสว่ นชมุ ชนตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ นั้นจากสภาพความอยากจนทำ� ให้สภาพความเป็น อยูโ่ ดยเฉพาะครวั เรือนนั้นค่อนขา้ งล�ำบาก สภาพช�ำรุดทรดุ โทรม ไม่มั่นคงถาวรซึ่งจากการสำ� รวจจะเหน็ ได้ ว่ามีจ�ำนวนหลายครัวเรือนท่ีมีความเดือดร้อน ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ จ�ำนวน ๑๑๘ หลังคาเรือน และได้เสนอ โครงการเพอื่ ขอรบั การจดั สรรงบประมาณในการชว่ ยเหลอื และแกไ้ ขปญั หาผยู้ ากไรด้ า้ นทอ่ี ยอู่ าศยั ปี ๒๕๖๑- ๑๕๖๓ จำ� นวน ๗๔ ราย ได้รับการบรรจเุ ข้าในแผนพัฒนา ๓ ปี และไดร้ ับการจัดสรรงบประมาณเพื่อช่วย เหลอื จาก สถาบันพฒั นาองค์กรชมุ ชน จ�ำนวน ๑๕ ราย ๆ ละ ๑๘,๐๐๐ บาท และไดร้ บั การช่วยเหลอื เพมิ่ อกี ๒ ราย จากสำ� นกั งานพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนุษย์ จงั หวดั ศรสี ะเกษ องคก์ ารบริหารส่วนตำ� บลสำ� โรงตาเจ็น อ�ำเภอขขุ นั ธ์ จังหวดั ศรีสะเกษ 137

กลุ่มเปา้ หมาย ผู้ยากไร้ ดา้ นที่อยูอ่ าศยั จากการสำ� รวจข้อมลู GIS ในพน้ื ทต่ี �ำบลสำ� โรงตาเจ็น ๑๗ หมูบ่ า้ น พบวา่ มจี ำ� นวน ๑๑๘ ราย รปู ธรรมการด�ำเนินงาน ๑) จัดใหม้ คี ณะทำ� งานรบั ผิดชอบเรอ่ื งแก้ไขปญั หาทดี่ นิ ท่ีอยู่อาศยั ๓) การรวมกลมุ่ (การประชุมช้ีแจง ทำ� ความเขา้ ใจ) ๔) การทำ� กองทนุ /การออมทรัพย์ เพอ่ื ท่ีดนิ ทำ� กนิ /ทอ่ี ยู่อาศัย ๕) ส�ำรวจข้อมูลผู้มีปัญหาท่ีดินทำ� กิน/ที่อย่อู าศัย ๖) วางหลกั เกณฑผ์ เู้ ข้าร่วมโครงการ แก้ไขปัญหาทีด่ ินท�ำกนิ /ทอ่ี ยู่อาศัย ๗) ส�ำรวจข้อมูลที่ดิน การจัดท�ำแผนท่ี แผนผังการใช้ที่ดินว่างเปล่าภายในหมู่บ้าน/ต�ำบลใกล้ เคียงเพื่อนำ� มาจัดท่ีท�ำกินได้ ๘) การปรับวถิ ีการผลติ ใช้พื้นทท่ี �ำกินเดิมให้เกิดประโยชน์คุ้มค่า ๙) เช่อื มโยงกับเครอื ข่ายการแก้ไขปัญหาที่ดนิ ทีท่ �ำกินในพนื้ ทีอ่ ื่น คือสปก.และหนว่ ยจัดท่ดี ิน ๑๐) จดั ท�ำแผนด�ำเนนิ การ ๑๑) รวมพลงั ชา่ งจติ อาสา ในการซ่อมแซม ผลการด�ำเนนิ งาน ๑) ผยู้ ากไร้ จำ� นวน ๑๗ ราย ไดม้ ีทีอ่ ยอู่ าศัยท่แี ข็งแรง มน่ั คง และดตี ่อสุขภาวะ ๒) เสรมิ สร้างพลงั จติ อาสาของคนในต�ำบล เพอ่ื เป็นตัวอยา่ งที่ดขี องคนในชุมชน ๓) ยกระดับคณุ ภาพชวี ิตของตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ ๔) มีกองทุนบ้านพอเพยี งชนบทตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ 138 องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลส�ำโรงตาเจน็ อำ� เภอขขุ นั ธ์ จงั หวดั ศรีสะเกษ

ประเดน็ การดูแลกลมุ่ เปราะบางโดยชุมชนทอ้ งถ่นิ ร้านค้าประชารัฐ บา้ นใหม่สนั ติ หมู่ ๕ ประชากรทง้ั สิน้ สมาชกิ ร้านค้าประชารฐั ๑๔๓ ครวั เรือน ๕๐๘ คน จ�ำนวน ๘๙ คน ชาย ๒๓๖ คน สมาชิกท่มี บี ตั รสวัสดกิ าร หญิง ๒๗๒ คน แหง่ รฐั จำ� นวน ๔๐ คน ทนุ ทางสงั คม กองทุนหมบู่ า้ น บ้านใหมส่ ันติ หมู่ ๕ ต�ำบลมะเกลือใหม่ /คณะกรรมการหมู่บ้าน ขอ้ มลู และเครอ่ื งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • เครื่องรดู บัตรสวัสดิการแหง่ รัฐ • แบบบนั ทกึ รายการรบั – จา่ ย และปันผล Key Actors : กองทุนหมู่บา้ น พ้นื ท:ี่ องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลมะเกลอื ใหม่ อ�ำเภอสูงเนนิ จังหวัดนครราชสมี า วิทยากร: นางแพรว พงษ์วิเศษ ต�ำแหนง่ : ประธานกองทุนหมู่ ๕ บา้ นใหมส่ นั ติ เบอรโ์ ทรศัพท์: ๐๙๕-๙๒๕๑๒๑๐ ความเป็นมา ในปี พ.ศ. ๒๕๔๕ เกดิ จากรฐั บาลมงี บประมาณสนบั สนนุ กองทนุ หมบู่ า้ นซงึ่ มวี ตั ถปุ ระสงค์ เพอื่ ให้ ประชาชนที่เป็นสมาชิกกองทุนหมู่บ้าน ต่อมาบ้านใหม่สันติ ได้มีแนวคิดที่จะพัฒนาหมู่บ้านโดยการเสนอ โครงการร้านค้าชุมชนประชารัฐกองทุนหมู่บ้าน บ้านใหม่สันติ จึงถูกเสนอข้ึนโดยผ่านการประชาคม ซ่ึงมี การรวมตัวเป็นกลมุ่ มีสมาชกิ เรม่ิ ตน้ ๗๘ คน จัดต้งั ข้นึ ปี พ.ศ. ๒๕๕๙ กิจกรรมของกลุ่มได้รับทุนเร่มิ ต้น จากกองทุนหมบู่ ้านแหง่ ชาติ เป็นจำ� นวน ๕๐๐,๐๐๐ บาท มตทิ ป่ี ระชมุ ใหก้ ลุ่มด�ำเนนิ การในรปู แบบรา้ นค้า ชมุ ชน โดยใชช้ อื่ ว่า “รา้ นค้าประชารฐั ” เพ่อื ใหเ้ ปน็ ท่ีรองรับผลผลติ ทางการเกษตร (ลูกหม่อนสด) ผักสวน ครวั ผลไม้ และแปรรูปอาหารจากสมาชิกนำ� มาจ�ำหน่าย องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลมะเกลือใหม่ อำ� เภอสงู เนนิ จังหวัดนครราชสมี า 139

กล่มุ เปา้ หมาย สมาชิกร้านค้าประชารัฐ จ�ำนวน ๘๙ คน ประชาชนท่ัวไปท้ังในและนอกชุมชน รวมถึงผู้มีบัตร สวัสดิการแห่งรัฐ จ�ำนวน ๔๐ คน การด�ำเนินงานของกลุ่มได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐ โดยกองทุนหมู่บ้านแห่งชาติ เป็นผู้สนับสนุนงบประมาณ โดยก�ำหนดหลักเกณฑ์ให้เป็นไปตามระเบียบที่ ชัดเจน มีการตรวจสอบได้ มีการเรียนร้ศู กึ ษาดงู าน กลมุ่ ต่างๆ ภายในต�ำบลเพอ่ื นำ� มาปรบั ใชร้ ้านค้าชมุ ชน รูปธรรมการดำ� เนนิ งาน เร่ิมด�ำเนนิ งานตง้ั แต่ ปี พ.ศ. ๒๕๕๙ ในรปู ของการจ�ำหนา่ ยสินคา้ อปุ โภค-บริโภค และอาหาร ให้ แก่สมาชิกและประชาชนทั้งในและนอกชุมชน และสมาชิกร้านค้าฯได้มีข้อตกลงกันว่าจ�ำไม่น�ำเครื่องด่ืม แอลกอฮอลท์ กุ ชนดิ มาจำ� หนา่ ยอยา่ งเดด็ ขาด รา้ นคา้ ยงั รบั ซอ้ื ผกั สวนครวั ผลไม้ จากสมาชกิ เพอื่ มาจำ� หนา่ ย ในร้านอีกด้วย นอกจากนี้ยังให้บริการจ�ำหน่ายสินค้าส�ำหรับผู้ถือบัตรสวัสดิการแห่งรัฐโดยผ่านเครื่อง รูดบัตร มีการจัดสวัสดิการจ่ายเงินปันผลให้กับสมาชิกและผู้มาซื้อสินค้าที่ร้านฯ ในอัตราร้อยละ ๑๕ โดยจะจา่ ยเงนิ ปนั ผลทกุ ๆ ๓ เดอื น และมกี ารรบั คำ� สง่ั ซอ้ื สนิ คา้ จากสมาชกิ โดยจดั สง่ สนิ คา้ ใหถ้ งึ บา้ นอกี ดว้ ย ผลการด�ำเนินงาน สมาชกิ และลกู คา้ ของรา้ นคา้ ประชารฐั มคี วามพงึ พอใจสนิ คา้ ในดา้ นคณุ ภาพ และราคาถกู กวา่ ทอ้ ง ตลาด มคี วามสะดวก ไม่ต้องเดนิ ทางไกล พึงพอใจกับการบริการรับคำ� ส่ังซอ้ื สนิ คา้ จากสมาชกิ โดยให้ร้าน คา้ ฯจดั หาสินคา้ ทต่ี ้องการให้ และจดั ส่งสนิ คา้ ใหถ้ ึงบา้ น รวมถงึ มีสวัสดิการเงนิ ปนั ผล ซง่ึ จำ� นวนลูกค้าทีม่ า ซ้อื สินค้าดว้ ยบัตรสวัสดิการแหง่ รฐั รวมทัง้ สนิ ๖๐ ราย (ในหมูบ่ า้ น ๔๐ ราย+นอกหมูบ่ า้ น ๒๐ ราย) ซึ่งมี ผลกระทบท้งั ทางด้านสังคม เศรษฐกจิ ในหมูบ่ า้ น 140 องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลมะเกลือใหม่ อำ� เภอสงู เนิน จงั หวดั นครราชสีมา

ประเด็น การพฒั นาระบบการดูแลผสู้ งู อายโุ ดยชุมชนทอ้ งถ่นิ ตรวจคัดกรองและอบรมใหค้ วามรโู้ รคเรือ้ รงั (NCDs) หมู่บา้ นเข้าร่วมกิจกรรม ประชากร ผู้สงู อายุ จ�ำนวน ๖ หมู่บา้ น จ�ำนวน ๔,๕๖๙ คน อายุ ๕๐ -๕๙ ปี ๖๑๖ คน หญงิ ๒,๒๙๓ คน ชาย ๒๙๘ คน หญงิ ๓๑๘ คน จ�ำนวน ๙๘๑ ครัวเรอื น อายุ ๖๐ ปขี ้นึ ไป จ�ำนวน ๕๗๕ คน ชาย ๒,๒๗๖ คน คิดเปน็ ร้อยละ ๑๒.๕๘ ทนุ ทางสงั คม Care Giver ๔ คน Care manager ๒ คน อาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจำ� หมบู่ า้ น (อสม.) ๘๗ คน โรงพยาบาล ส่งเสรมิ สุขภาพตำ� บลหนองบัว โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บลกันตรวจ ศูนยพ์ ฒั นาคุณภาพชีวิตและส่ง เสริมอาชีพ (ศพอส.) ศนู ย์บรกิ ารกายอปุ กรณ์ ๒ แหง่ โรงพยาบาลขุนหาญ ข้อมลู และเคร่ืองมอื ในการดำ� เนนิ งาน • ขอ้ มลู ประชากรจากระบบข้อมูลตำ� บล (TCNAP) • ข้อมลู สถานการณ์การดา้ นสขุ ภาพ การเจบ็ ป่วย และความตอ้ งการด้านการดแู ลสุขภาพ • จดั ทำ� แผนพฒั นาและแนวทางการทำ� งานบรรจุไว้ในแผนดำ� เนนิ งานของกองทนุ สปสช. Key Actors: เทศบาลตำ� บลโนนสงู พืน้ ท:ี่ เทศบาลต�ำบลโนนสงู อำ� เภอขุนหาญ จงั หวัดศรสี ะเกษ วทิ ยากร: นางศศิวิมล คำ� ลอย ต�ำแหนง่ : รักษาการ ผอ.กองสาธารณะสุข เบอร์โทรศัพท์: ๐๙๘-๑๙๐-๖๐๖๙ ความเป็นมา ต�ำบลโนนสูงประชากรผู้สูงอายุในพ้ืนท่ี พบว่า จ�ำนวนประชากรท้ังหมด ๔,๕๖๙ คน เป็นชาย ๒,๒๗๖ คน หญิง ๒,๒๙๓ คน มผี ูเ้ ตรยี มความพร้อมเข้าส่วู ยั สูงอายุ (๕๐ -๕๙ ป)ี มจี �ำนวนทง้ั หมด ๖๑๖ คน เป็นชาย ๒๙๘ คน หญิง ๓๑๘ คน ผ้สู ูงอายุ (๖๐ ปขี ้ึนไป) มีจำ� นวนทั้งหมด ๕๗๕ คน คดิ เป็นรอ้ ยละ ๑๒.๕๘ ของประชากรท้งั หมด มผี ปู้ ่วยดว้ ยโรคเร้อื รงั ๑๕๙ คน ได้แก่ โรคเบาหวาน ๗๕ คน ความดัน ๘๔ คน ซ่ึงมแี นวโนม้ เพิม่ มากขนึ้ ทุกปี ซ่ึงโรคเหลา่ นเ้ี กดิ จากพฤตกิ รรมการใชช้ ีวติ และการบรโิ ภคเปน็ ส่วนใหญ่ อย่างไรกต็ าม โรคเหลา่ น้สี ามารถควบคมุ ได้หากรู้วิธีการและปรับเปล่ยี นพฤติกรรมตนเอง ดังนัน้ เทศบาล ต�ำบลโนนสงู จัดทำ� โครงการตรวจคัดกรองอบรมใหค้ วามรูโ้ รคเรอ้ื รงั (NCDs) เพื่อ ให้ผู้สงู อายุมีความรู้ความ เขา้ ใจเกยี่ วกบั โรคเรอื้ รงั และสง่ เสรมิ ใหผ้ สู้ งู อายปุ รบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมลดหวาน มนั เคม็ นอกจากนย้ี งั เปน็ การ ลดภาระคา่ ใชจ้ า่ ยในการออกไปรบั บรกิ ารยงั โรงพยาบาลชมุ ชนและสามารถรขู้ อ้ มลู กลมุ่ เสย่ี เพอื่ นำ� มาจดั ทำ� แผนในการจดั ระบบดแู ลสขุ ภาพใหต้ รงกบั ความต้องการผสู้ งู อายุดว้ ย เทศบาลต�ำบลโนนสงู อำ� เภอขนุ หาญ จังหวดั ศรสี ะเกษ 141

กลุ่มเปา้ หมาย ผู้สงู อายใุ นเขตต�ำบลโนนสงู จ�ำนวน ๕๓๖ ราย ท่เี ปน็ ผสู้ ูงอายตุ ดิ สงั คม ทั้ง ๖ หมบู่ า้ น รูปธรรมการด�ำเนินงาน • จัดประชาคมโดยคณะกรรมการหมู่บา้ น น�ำเสนอแผนส่ปี ีและกองทนุ สปสช เพ่อื บรรจไุ วใ้ น แผนด�ำเนินงานของกองทุนอนุมัติงบประมาณ ส�ำนักปลัดจัดท�ำโครงการตามแผนเม่ือเดือน สงิ หาคม ๒๕๖๑ แผนงานทส่ี �ำคญั คอื งานควบคุม ปอ้ งกันโรค • ตรวจคัดกรอง อบรมให้ความรู้ โดยการประสานวิทยากรที่เช่ียวชาญด้านโรคเรื้อรังจาก โรงพยาบาลขุนหาญ และกลุ่มอสม.ทุกหมู่บ้านเข้าร่วมให้มาบริการอ�ำนวยความสะดวกกับ ผรู้ ว่ มโครงการ มกี จิ กรรมตรวจคดั กรองเบาหวาน ความดนั อบรมใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั สถานการณ์ โรคเรื้อรัง วิธีการดูแล ป้องกันตนเองให้ห่างไกลโรคนอกจากนี้ยังมีกิจกรรมหน่วยบริการ เคลอื่ นท่ตี รวจคลืน่ หัวใจตรวจพบ ตรวจช่องปาก ตรวจต่อกระจกและหากพบโรคดังกลา่ วมี การผสานทางโรงพยาบาลสง่ ตอ่ ไปรบั บรกิ ารยงั โรงพยาบาลทม่ี คี วามเช่ยี วชาญเฉพาะทาง • ตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยง โรคหัวใจขาดเลือด รับการตรวจจ�ำนวน ๑๕๖ รายคิดเป็นร้อยละ ๘๓.๓๒ ตรวจวดั คล่ืนหัวใจเพือ่ หาความผิดปกติ (EKG) ผดิ ปกติ จ�ำนวน ๓๑ ราย คดิ เป็น รอ้ ยละ ๑๖.๕๗ ตรวจเขา่ เสอื่ มในผูส้ งู อายุ การตรวจทง้ั หมด ๑๘๗ ราย ผิดปกตจิ ำ� นวน ๑๘ ตรวจความผิดปกตขิ องตา พบผดิ ปกติทพี่ บจักษแุ พทยต์ อ้ งสลายต้อกระจก จ�ำนวน ๑๘ ราย ผลการด�ำเนินงาน พัฒนาให้ผู้สูงอายุมีความรู้ และมีทักษะในการดูแลป้องกันตนเองให้ห่างไกลโรคเรื้อรังได้ มีผู้สูง อายเุ ขา้ รว่ ม ๓๔๕ คน คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๖๐ จากจ�ำนวนผูส้ ูงอายุทงั้ หมด ไดร้ บั การตรวจคดั กรองสุขภาพครบ ทุกรายและสามารถน�ำไปปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการใช้ชีวิตประจ�ำวันได้ และได้รับบริการด้านการดูแล สขุ ภาพไดค้ รบทกุ รายชว่ ยลดรายจา่ ยในการเดนิ ทางไปรบั บรกิ ารทโ่ี รงพยาบาลชมุ ชน เทศบาลมขี อ้ มลู เกยี่ ว กบั สขุ ภาพผู้สงู อายุ เพ่อื น�ำไปจดั ทำ� แผนงานในปีงบประมาณถัดไปได้อยา่ งตรงความตอ้ งการของผู้สงู อายุ 142 เทศบาลตำ� บลโนนสงู อ�ำเภอขุนหาญ จังหวดั ศรสี ะเกษ

ประเดน็ การดูแลกลุ่มเปราะบางโดยชุมชนทอ้ งถิน่ การป้องกนั การต้ังครรภ์กอ่ นวัยอนั ควร หมบู่ ้านในเขตพ้ืนท่ี ประชากรทั้งสนิ้ เยาวชนกลมุ่ เส่ยี ง ๑๒ หมู่บา้ น จ�ำนวน ๖,๗๘๓ คน ชว่ งอายุ ๑๐-๒๐ ปี ชาย ๓,๔๐๑ คน จ�ำนวน ๘๗๓ คน ๑,๗๓๐ ครวั เรอื น หญงิ ๓,๓๘๒คน ชาย ๔๒๘ คน หญงิ ๔๔๕ คน ทุนทางสงั คม องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลขนุ ทอง / โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บลโคกสี / โรงเรียนเกลด็ ลน้ิ วทิ ยา โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บลดอนคนทา / สสอ.บวั ใหญ่ / รพ.บวั ใหญ่ / สสจ.นครราชสีมา ข้อมลู และเครอื่ งมอื ในการด�ำเนินงาน • สถติ เิ ด็กและเยาวชนท่ีตั้งครรภ์กอ่ นวัยอนั ควร • คณะกรรมการด�ำเนนิ งานและเจา้ หนา้ ที่ผูร้ บั ผิดชอบงานจาก รพ.สต.รวม ๑๒ คน • คาราวานรกั ยมิ้ LOVE SMILE Key Actors: โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตำ� บลโคกสี พื้นที:่ องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลขนุ ทอง อ�ำเภอบวั ใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา วิทยากร: นางสาวพนติ าพร ถนอมด�ำรงศกั ดิ์ ตำ� แหน่ง: พยาบาลวิชาชีพปฏบิ ัตกิ าร โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบลโคกสี เบอรโ์ ทรศพั ท์: ๐๙๓-๑๓๖-๒๕๙๕ ความเปน็ มา โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บลโคกสไี ดเ้ ร่ิมดำ� เนนิ โครงการ ๔๐๐ โรงเรียน ๔๐๐ โรงพยาบาล ข้นึ ใน ปี พ.ศ. ๒๕๕๒ เปน็ การจบั คกู่ บั โรงเรียนกับโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บลใหด้ ำ� เนินการรว่ มกนั โดยความรว่ มมอื ของโรงพยาบาลบวั ใหญ่ สำ� นกั งานสาธารณสขุ อำ� เภอ และโรงเรยี นเกลด็ ลนิ้ วทิ ยา โครงการ น้ีได้รับงบประมาณสนับสนุนจากทางส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เริ่มด�ำเนิน กิจกรรมที่โรงเรียนเกล็ดล้ินวิทยาซึ่งเป็นโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาแล้วขยายผลไปยังโรงเรียนประถมศึกษา ในพนื้ ที่ เพอื่ เปน็ แนวทางสำ� หรบั การจดั กจิ กรรมการเรยี นรเู้ รอ่ื งเพศศกึ ษาสขุ ภาพวยั เจรญิ พนั ธใ์ุ นกลมุ่ วยั รนุ่ และการจัดการกับปัญหาการต้ังครรภ์ไม่พร้อมในวัยรุ่น โดยกลุ่มเป้าหมายคือวัยรุ่นทั้งหมดในพ้ืนท่ีรับผิด ชอบรวมถงึ นกั เรยี นทก่ี ำ� ลงั เรยี นตงั้ แตร่ ะดบั ประถมศกึ ษาขน้ึ ไป พรอ้ มทงั้ มกี ารอบรมใหค้ วามรแู้ กค่ รปู ระจำ� ชั้นในสถานศึกษา ให้มีความรู้เร่ืองเพศศึกษาและสุขภาพวัยเจริญพันธุ์ในกลุ่มวัยรุ่นเพ่ือถ่ายทอดให้กับ เด็กได้ องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลขนุ ทอง อ�ำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสมี า 143

กล่มุ เปา้ หมาย • เดก็ และเยาวชน อายรุ ะหวา่ ง ๑๐-๒๐ ปี ในพน้ื ท่ตี ำ� บลขนุ ทอง จำ� นวน ๘๗๓ คน ชาย ๔๒๘ คน หญงิ ๔๔๕ คน รูปธรรมการด�ำเนนิ งาน ๑. ประชุมคณะทำ� งานระดบั ต�ำบลและระดับอ�ำเภอเพ่อื ชี้แจงและร่วมออกแบบการด�ำเนนิ งาน ๒. มีศูนย์บรกิ ารที่เปน็ มิตร OSCC ให้ค�ำปรึกษาโดยผ้เู ช่ียวชาญ ๓. ดำ� เนนิ การ คาราวานรกั ยมิ้ LOVE SMILE ออกแนะนำ� ตวั แนะนำ� โครงการทำ� กจิ กรรมใหค้ วาม รู้ แก่เด็กและเยาวชนในโรงเรียนและชุมชน จัดค่ายอบรมให้ความรู้เรื่องเพศศึกษาสุขภาพวัยเจริญพันธุ์ใน กลมุ่ วยั รุ่น ๔. ให้ค�ำปรกึ ษา ในกรณที ่ีพบกล่มุ เสี่ยงจากการสงั เกตการณ์ของครทู ีป่ รึกษาเพื่อคัดกรองเดก็ ๕. ใหค้ วามชว่ ยเหลือเด็กทตี่ ง้ั ครรภ์ ท้ังในกรณีทปี่ ระสงค์จะเกบ็ เด็กในครรภไ์ วแ้ ละประสงคจ์ ะ ยตุ กิ ารต้งั ครรภ์ ดำ� เนินการโดยทมี สหวชิ าชพี ในก�ำกบั ดแู ลของผูอ้ ำ� นวยการโรงพยาบาลบวั ใหญ่ ผลการด�ำเนินงาน ๑. ตัง้ แต่ปี พ.ศ.๒๕๕๖ จนถึงปัจจุบนั ไมพ่ บเด็กและเยาวชนท่ตี ั้งครรภ์ก่อนวัยอันควร ๒. เดก็ และเยาวชนมคี วามไวว้ างใจครแู ละเจา้ หนา้ ทจ่ี ากโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บลมากขนึ้ ๓. กล้าพูด กล้าปรึกษาปัญหา รวมถึงมีความรู้เข้าใจในเร่ืองเพศศึกษาสุขภาพวัยเจริญพันธุ์ใน กลุม่ วยั รุน่ ผนู้ ำ� หมบู่ า้ นและ อสม. มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจสามารถถา่ ยทอดเรอ่ื งเพศศกึ ษาแกเ่ ดก็ แลเยาวชน ใน พนื้ ท่ีได้ 144 องคก์ ารบรหิ ารส่วนตำ� บลขนุ ทอง อ�ำเภอบวั ใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา

ประเดน็ การดูแลกลุ่มเปราะบางโดยชุมชนทอ้ งถนิ่ โครงการดูแลผู้สูงอายรุ ะยะยาว (LTC) หมู่บา้ นทดี่ �ำเนนิ การ ประชากร ผสู้ ูงอายุ ๖ หมู่บา้ น จ�ำนวน ๔,๕๖๙ คน อายุ ๕๐ -๕๙ ปี ๖๑๖ คน ๙๘๑ ครวั เรอื น ชาย ๒,๒๙๓ คน ชาย ๒๙๘ คน หญงิ ๓๑๘ คน หญิง ๒,๒๗๖ คน อายุ ๖๐ ปขี ้นึ ไป จำ� นวน ๕๗๕ คน คิดเป็นรอ้ ยละ ๑๒.๕๘ ทุนทางสังคม CareGiver ๔ คน Caremanager ๒ คน อาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจำ� หมบู่ า้ น (อสม.) ๘๗ คน โรงพยาบาล สง่ เสริมสุขภาพตำ� บลหนองบัว โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำบลกนั ตรวจ ศนู ย์พัฒนาคุณภาพชวี ิตและสง่ เสรมิ อาชพี (ศพอส.) ศนู ยบ์ ริการกายอุปกรณ์ ๒ แหง่ โรงพยาบาลขุนหาญ ขอ้ มูลและเครอ่ื งมือในการด�ำเนินงาน • ข้อมลู ประชากรจากระบบข้อมูลตำ� บล (TCNAP) • ข้อมูลสถานการณก์ ารด้านสุขภาพ การเจ็บป่วย และความตอ้ งการดา้ นการดแุ ลสขุ ภาพ • แผนพัฒนาและแนวทางการทำ� งานบรรจุไวใ้ นแผนด�ำเนนิ งานของกองทุน สปสช. Key Actors: ศนู ย์พัฒนาคณุ ภาพชวี ติ และส่งเสรมิ อาชีพผสู้ ูงอายุ พนื้ ท:ี่ เทศบาลตำ� บลขนุ หาญ อำ� เภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ วทิ ยากร: นางสายสมร ศรีคราม ตำ� แหนง่ : พยาบาลวชิ าชีพช�ำนาญการ เบอร์โทรศพั ท:์ ๐๘๑ ๓๘๙๙๘๖๘ ความเปน็ มา เทศบาลต�ำบลโนนสูงไดร้ บั งบประมาณสนบั สนุนจากกองทนุ หลักประกนั สุขภาพ สปสช. เม่อื ปีพ.ศ.๒๕๕๔ เพ่อื นำ� มาเป็นกลไกในการดูแลสขุ ภาพของประชาชนในเขตบรกิ ารในเขตพื้นทบี่ รกิ ารมผี ู้สงู อายุในพื้นที่ ทง้ั หมด ๔,๕๖๙ คน เป็น ชาย ๒,๒๗๖ คน หญิง ๒,๒๙๓ มีผเู้ ตรียมความพรอ้ มเข้าสวู่ ัยสงู อายุ (๕๐ -๕๙ ปี มีจำ� นวนท้ังหมด ๖๑๖ คน เปน็ ชาย ๒๙๘ คน หญงิ ๓๑๘ คน ผสู้ งู อายุ (๖๐ ปขี ้นึ ไป) มีจ�ำนวนทัง้ หมด ๕๗๕ คน คิดเปน็ ร้อยละ ๑๒.๕๘ ของประชากรท้งั หมด เมอ่ื จ�ำแนกผ้สู งู อายุตามภาวะสุขภาพ พบว่า ผู้สูงอายุท่ัวไป (ไปมาไดเ้ อง) มจี ำ� นวนทั้งหมด ๕๓๖ คน คดิ เปน็ ร้อยละ ๑๑.๗๓ ของ ประชากรทง้ั หมด ผูส้ งู อายุท่ีปว่ ยติดบา้ น มจี ำ� นวน ๓๔ คน คิดเปน็ รอ้ ยละ ๐.๗๔ ของประชากรทงั้ หมด ผสู้ งู อายุทีป่ ว่ ยติด เตยี งทผ่ี า่ นการประเมนิ DHL มจี ำ� นวน ๒๔ คน ศนู ยพ์ ฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ผสู้ งู อายแุ ละสง่ เสรมิ อาชพี ผสู้ งู อายุ (ศพอส.) จงึ ดำ� เนนิ โครงการดแู ลผสู้ งู อายรุ ะยะยาว(LTC) จดั บรกิ ารสาธารณสขุ และบรกิ ารสงั คมเพอื่ ตอบสนองความตอ้ งการความชว่ ยเหลอื ของ ผทู้ ปี่ ระสบภาวะยากลำ� บาก รณเ์ จบ็ ปว่ ยเรอื้ รงั การประสบอบุ ตั เิ หตคุ วามพกิ ารตา่ ง ๆ ตลอดจนผสู้ งู อายทุ ชี่ ราภาพไมส่ ามารถ ชว่ ยเหลือตัวเองไดใ้ นชวี ติ ประจำ� วนั โดยมีรปู แบบทง้ั ทีเ่ ปน็ ทางการ (ดแู ลโดยบุคลากรด้านสาธารณสุขและสงั คม) และไมเ่ ป็น ทางการ (ดแู ลโดย ครอบครวั อาสาสมคั ร เพอ่ื น เพ่ือนบ้าน) ซง่ึ บรกิ ารทดแทนดังกลา่ วมักเป็นบรกิ ารสังคมเพือ่ มงุ่ เน้นในด้าน การฟืน้ ฟบู ำ� บดั รวมถึงการส่งเสริมสุขภาพให้แกก่ ลุ่มคนเหล่านีอ้ ย่างสมำ�่ เสมอและตอ่ เนื่อง เทศบาลตำ� บลโนนสูง อำ� เภอขนุ หาญ จังหวัดศรีสะเกษ 145

กลุ่มเปา้ หมาย ผสู้ งู อายใุ นต�ำบลโนนสูง ทีม่ อี ายุ ๕๐ -๕๙ ปี และ อายุ ๖๐ ปขี ้นึ ไป ในต�ำบลโนนสูง รูปธรรมการดำ� เนนิ งาน ๑. แต่งตั้งคณะกรรมกาศพอส เสนอโครงการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวต่อคณะอนุกรรมการกอง ทุนสปสช เพอื่ ขอจัดบริการดูแลผสู้ งู อายตุ ามค�ำขอจาก cm เรม่ิ ดำ� เนินการเมอื่ ปี ๒๕๕๙ โดยมผี สู้ งู อายุท่ไี ด้ รบั การอนมุ ตั ใิ หค้ วามชว่ ยเหลอื จำ� นวน 24 คน ชว่ ยใหผ้ สู้ งู อายทุ ป่ี ว่ ยตดิ บา้ นตดิ เตยี งไดร้ บั การดแู ลอยา่ งถกู ต้องตามหลักสขุ อนามัย ๒. มโี รงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บลหนองบวั โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บลกนั ตรวจ เขา้ อบรมหลกั สูตรcm จ�ำนวน ๒ คน มอี าสาสมคั รดแู ลผสู้ งู อายใุ นชมุ ชน จำ� นวน ๔ คน ผสู้ ูงอายุผา่ นการอบรม หลักสตู รบรบิ าลผู้สูงอายุจากส�ำนกั งานสาธาณสุขจังหวัดศรีสะเกษ ๓. มกี ารลงพืน้ ท่ใี หบ้ ริการ ท้งั ๖ หมู่บ้านตั้งแต่เดือน เมษายน ๒๕๕๙ ในนามจิตอาสา และได้ รับการอนมุ ตั ิค่าตอบแทนเม่ือเดือนพฤษภาคม ๒๕๖๑ จำ� นวนเงนิ ท่ไี ดร้ ับการสนบั สนนุ ท้งั โครงการ จ�ำนวน ๑๐๓,๒๐๐ บาท มีระบบการรายงานผลผ่านช่องทางไลน์ และมีภาคีเครือข่ายเย่ียมบ้านระดับชุมชนด้วย กันเองและระดับอ�ำเภอ ผลการด�ำเนินงาน ๑. ดา้ นสังคม เกดิ สังคมเกือ้ กูล ผู้สงู อายรุ ้สู ึก ร้สู กึ มีคณุ ค่า ไม่ได้ถกู ถอดทิ้งให้อยูต่ ามล�ำพัง ๒. ดา้ นเศรษฐกจิ ครอบครวั ผสู้ งู อายลุ ดรายจา่ ยจากการเดนิ ทางไปรบั บรกิ ารยงั โรงพยาบาลชมุ ชน ๓. ดา้ นสุขภาพ มอี าสาสมคั รเยย่ี มบา้ น ไดร้ บั การช่วยเหลือดา้ นต่างๆ ตามคำ� ร้องร้องขอ ส่งผล ให้เกดิ การเสริมสร้างพลัง ท้งั สขุ ภาพกายและจิตใจ ๔. ดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม ไดร้ บั การปรบั สภาพแวดลอ้ มดา้ นทอี่ ยอู่ าศยั ทเ่ี หมาะกบั การดำ� รงชวี ติ ประจำ� วนั ไดส้ ะดวกและเหมาะสมกบั สภาพรา่ งกายโดยมี CG ทผ่ี า่ นการอบรมหลกั สตู รบรบิ าลผสู้ งู อายใุ หค้ ำ� แนะนำ� กับญาติผู้ปว่ ยตดิ บา้ นตดิ เตียง ๕. ด้านการเมืองการปกครอง ได้รับงบประมาณสนับสนุนการด�ำเนินกิจกรรมการรวมกลุ่มคน พกิ าร เช่น โครงการอบรมให้ความรสู้ ิทธิขน้ั พ้นื ฐาน และโครงการส่งเสรมิ อาชพี ดา้ นตา่ ง ๆ 146 เทศบาลต�ำบลโนนสูง อ�ำเภอขุนหาญ จังหวดั ศรีสะเกษ

ประเดน็ การดแู ลกลุม่ เปราะบางโดยชมุ ชนท้องถนิ่ ศูนยป์ ระสานงานหลักประกันสขุ ภาพประชาชน ตำ� บลมะเกลอื ใหม่ หมูบ่ า้ นในเขตพ้นื ท่ี ประชากรทัง้ สนิ้ ผูไ้ มม่ บี ตั รประจ�ำตวั ๑๒ หมู่บ้าน ๘,๐๙๕ คน ๒,๓๗๘ ครวั เรอื น ชาย ๔,๐๐๑ คน ๑๖ คน หญิง ๔,๐๙๔ คน ผพู้ กิ ารทไ่ี ม่มบี ัตร ทุนทางสังคม ๖๗ คน ศูนย์ประสานงานหลักประกันสุขภาพประชาชนต�ำบลมะเกลือใหม่ /รพ.สต.มะเกลือใหม่และ รพ.สต.วะภูแก้ว สำ� นักงานหลักประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ เขต ๙ ขอ้ มลู และเครือ่ งมือในการด�ำเนนิ งาน • แบบคำ� ขอมีบตั รประจำ� ตัวคนพิการ • แบบค�ำขอมีบตั รประจำ� ตวั ประชาชน • แบบบันทกึ การรับเรือ่ ง สอบถาม/รอ้ งเรียน รายบุคคล Key Actors : ศนู ยป์ ระสานงานหลักประกนั สขุ ภาพประชาชนต�ำบลมะเกลอื ใหม่ พน้ื ที่: องคก์ ารบรหิ ารส่วนตำ� บลมะเกลอื ใหม่ อำ� เภอสูงเนิน จงั หวัดนครราชสีมา วิทยากร: นางจำ� ปี วงษส์ อน ต�ำแหน่ง: ประธานศูนยป์ ระสานงานหลกั ประกนั สุขภาพประชาชนต�ำบลมะเกลอื ใหม่ เบอร์โทรศพั ท์: ๐๙๓-๓๒๖๐๖๔๔ ความเปน็ มา ดว้ ยมาตรา ๕๗ แหง่ พระราชบัญญตั หิ ลักประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ พ.ศ. ๒๕๔๕ กำ� หนดให้มกี ลไก การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพแบบมสี ว่ นรว่ มระดบั ทอ้ งถนิ่ จนเกดิ เปน็ กองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพระดบั ทอ้ งถน่ิ หรอื พน้ื ที่ ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๙ เป็นตน้ มา ศูนย์ประสานงานหลักประกันสุขภาพประชาชนตำ� บลมะเกลอื ใหม่ หมูท่ ี่ ๔ บา้ นท่งุ สะแบง ก่อต้ังเม่อื วันท่ี ๒๐ กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๕๕๘ มีคณะกรรมการท้ังหมด ๑๖ คน ซงึ่ เปน็ ตวั แทนแตล่ ะหมบู่ า้ น มหี น่วยงาน สป.สช. เขต ๙ ให้การสนบั สนุน ท�ำใหป้ ระชาชนมสี ว่ นรว่ มในการ ด�ำเนินการ ในการป้องกันโรคมากข้ึน และรับทราบทิศทางพัฒนาระบบสุขภาพในท้องถิ่น สนับสนุนและ สง่ เสรมิ การจดั บรกิ ารสาธารณสขุ ของหนว่ ยบรกิ าร โดยเนน้ เรอื่ งการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ การปอ้ งกนั โรค การ ฟนื้ ฟสู รรถนะภาพและการรกั ษาพยาบาลระดบั ปฐมภูมเิ ชงิ รุกได้ องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลมะเกลอื ใหม่ อำ� เภอสูงเนนิ จงั หวัดนครราชสมี า 147

กลุ่มเปา้ หมาย ๑. ผูไ้ ม่มบี ตั รประจำ� ตวั ประชาชน ๑๖ ราย ๒. ผ้ไู มม่ มี ีบัตรประจ�ำตัวคนพิการ ๖๗ ราย ๓. คนพกิ ารทขี่ าดอุปกรณ์ชว่ ยในการเคล่อื นไหว ๑๔ ราย ๔. ผยู้ ากไร้ท่อี ยอู่ าศยั ๕ ราย รปู ธรรมการด�ำเนนิ งาน ๑. เผยแพรข่ ้อมลู สรา้ งความรู้ สรา้ งความเขา้ ใจระบบประกันสุขภาพใหก้ ับประชาชนในพ้นื ท่ี ๒. รับเร่ืองร้องเรียน ให้ค�ำแนะน�ำปรึกษา ประสานงานแก้ไขปัญหาร่วมกับศูนย์บริการ หลักประกนั สุขภาพในหนว่ ยบริการและสำ� นกั งานหลักประกันสขุ ภาพแห่งชาติเขต และจังหวดั ๓. พัฒนาและเสริมศักยภาพตัวแทนประชาชนที่เข้าร่วมเป็นอนุกรรมการหลักประกันสุขภาพ แหง่ ชาติระดับจังหวัด ระดับเขต ๔. ติดตามและพัฒนาคุณภาพการให้บรกิ ารในระดับพื้นท่ี ยกระดับเปน็ หนว่ ยรับเร่อื งร้องเรยี น อืน่ ท่เี ปน็ อสิ ระจากผ้ถู ูกรอ้ งเรยี น ๕. สนับสนุนการมีส่วนร่วมขององค์กรชุมชน/องค์กรประชาชน และเข้าร่วมด�ำเนินงานพัฒนา กองทุนหลักประกนั สุขภาพระดบั ทอ้ งถนิ่ หรอื พืน้ ที่ ๖. สนบั สนนุ การมสี ว่ นรว่ มและการเชอื่ มรอ้ ยเครอื ขา่ ยประชาชน ๙ ดา้ นในการพฒั นาและสรา้ ง มาตรฐานเดียวกันของระบบหลกั ประกันสุขภาพแหง่ ชาติ ๗. การพัฒนาระฐานข้อมูล จัดท�ำเป็นข้อเสนอและความเห็นต่อการพัฒนาระบบหลักประกัน สขุ ภาพ ผลการด�ำเนนิ งาน จากผลการดำ� เนนิ งานของศนู ยป์ ระสานงานหลกั ประกนั สขุ ภาพประชาชนตำ� บลมะเกลอื ใหม่ สง่ ผล ดตี ่อผู้ยากไร้ สามารถมบี ัตรประชาชน บตั รประจำ� ตัวผ้พู ิการ เพ่ือเข้าสิทธิ์การรกั ษาพยาบาลขนั้ พ้นื ฐานได้ และสามารถเขา้ ถงึ สิทธอิ์ ืน่ ๆในสังคมทนั เทยี มกับประชาชนทวั่ ไป ผู้ยากไร้และผพู้ ิการได้รบั ความช่วยเหลือ ด้านการดำ� รงชีวติ ในระดบั หนึ่ง 148 องค์การบริหารส่วนต�ำบลมะเกลอื ใหม่ อำ� เภอสงู เนิน จงั หวดั นครราชสมี า

ประเด็น การดูแลกลมุ่ เปราะบางโดยชุมชนท้องถนิ่ การดแู ลผู้ป่วยเร้อื รัง จำ� นวน ๑๑ หมูบ่ า้ น ประชากร ผปู้ ่วยเรือ้ รงั จำ� นวน ๑,๒๓๔ ครัวเรอื น จ�ำนวน ๔,๘๕๖ คน (เบาหวาน/ความดนั ) หญงิ ๒,๓๙๗ คน จำ� นวน ๔๙๖ คน ชาย ๒,๔๕๙ คน ทนุ ทางสงั คม รพ.สต.หนองแจง้ นอ้ ย, อสม, โรงพยาบาลบวั ใหญ่, สาธารณสขุ อ�ำเภอบวั ใหญ่ ข้อมลู และเครือ่ งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • ขอ้ มลู ในโปรแกรมบันทึกข้อมูลเวชระเบียนผปู้ ่วยของ รพ.สต.หนองแจง้ น้อย • ขอ้ มูลจากโรงพยาบาลบัวใหญ่ • ขอ้ มลู TCNAP / RECAP Key Actors: โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบลหนองแจง้ นอ้ ย พื้นท่:ี องคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลเสมาใหญ่ อำ� เภอบัวใหญ่ จังหวดั นครราชสีมา วทิ ยากร: นางพงษ์พรรณ สาระอินทร์ ตำ� แหน่ง: ผ้อู ำ� นวยการโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพ เบอรโ์ ทรศพั ท:์ ๐๘๘-๕๙๕๕๗๓๙ ความเป็นมา จากขอ้ มลู ในโปรแกรมบนั ทกึ ขอ้ มลู เวชระเบยี นผปู้ ว่ ยของ รพ.สต.หนองแจง้ นอ้ ย ในปี พ.ศ. ๒๕๖๐ พบวา่ พ้ืนทตี่ �ำบลเสมาใหญ่ มีผ้ปู ว่ ยเร้ือรงั จำ� นวน ๔๙๖ คน โดยเฉพาะ โรคเบาหวาน โรคความดนั ซงึ่ สว่ น มากพบวา่ ปว่ ยขาดการดแู ลตนเองอย่างเพยี งพอและตอ่ เนื่อง และมพี ฤติกรรมการปฏิบัตติ ัวทไ่ี ม่ถกู ต้อง จงึ ตอ้ งมกี ารเรยี นรแู้ ละปรบั แบบแผนการดูแลตนเองให้สอดคลอ้ งกับการด�ำเนนิ ชีวิตในปัจจบุ ัน โดยเฉพาะใน เรื่องการควบคุมอาหาร การออกก�ำลังกายอย่างสม่�ำเสมอ ดังนั้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลหนอง แจ้งน้อย จงึ ตอ้ งดูแลอย่างใกลช้ ิด ในการให้บริการ ควบคุม ดแู ลรกั ษา โดยมุง่ หมายให้การดูแลรกั ษาผปู้ ่วย เรอื้ รังมีคุณภาพและประสทิ ธิผลท่ดี ี สามารถลดปญั หาตา่ งๆ ทเ่ี กดิ ต่อไป องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลเสมาใหญ่ อำ� เภอบัวใหญ่ จังหวดั นครราชสีมา 149

กลมุ่ เป้าหมาย ผู้ป่วยเรื้อรงั (เบาหวาน/ความดนั ) ในตำ� บลเสมาใหญ่ จ�ำนวน ๔๙๖ คน รปู ธรรมการด�ำเนนิ งาน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลหนองแจ้งน้อย คัดกรองสุขภาวะสุขภาพด้วยวิธีการวัดระดับ นำ้� ตาลในเลอื ด คดั กรองรายใหม่ อายตุ ง้ั แต่ ๓๕ ปี ขน้ึ ไป ใหค้ วามรู้ / การปอ้ งกนั ความเสย่ี งการเกดิ โรคหาก พบผู้ป่วยรายใหมท่ ี่มคี ่านำ้� ตาลหรอื ค่าความดันโลหิตสงู กว่าค่าปกติ เจ้าหน้าท่ีจะนัดมาติดตามผลท่ี รพ.สต. หากผลผดิ ปกติ รพ.สต. จะสง่ ตอ่ เพือ่ พบแพทยท์ โ่ี รงพยาบาลชุมชน ในกรณผี ูป้ ว่ ยรายเก่าจะนัดมารับยาทุก ๒ เดือน และตรวจเลือดประจ�ำปี ๆ ละ ๑ ครั้ง และลงตรวจติดตามเยี่ยมบ้านร่วมกับทีมหมอครอบครัว กลมุ่ อสม. ผลการดำ� เนินงาน ๑. มฐี านขอ้ มลู ผปู้ ว่ ยโรคเรอ้ื รงั และมกี ารสง่ ตอ่ อยา่ งเปน็ ระบบ โดยโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ชมุ ชน บรกิ ารรถฉกุ เฉนิ ๑๖๖๙ ๒. ผูป้ ่วยเรื้อรงั มกี ำ� ลังใจในการดำ� รงชีวติ ๓. ผปู้ ว่ ยเรอ้ื รังมศี กั ยภาพในการดแู ลตนเองมากข้นึ ๔. ผู้ปว่ ยเร้ือรังมีความรใู้ นการดแู ลตวั เอง 150 องค์การบริหารสว่ นตำ� บลเสมาใหญ่ อำ� เภอบัวใหญ่ จงั หวัดนครราชสมี า

ประเด็น การพฒั นาระบบการดแู ลผสู้ ูงอายุโดยชุมชนทอ้ งถิ่น การดแู ลสุขภาพผปู้ ว่ ยเรือ้ รงั หมู่บ้านทเ่ี ข้ารว่ มกจิ กรรม ประชากร ผสู้ งู อายุ จ�ำนวน ๒ หมบู่ า้ น จำ� นวน ๑,๖๗๓ คน จำ� นวน ๑,๑๓๓ คน จ�ำนวนครวั เรอื น ๔๑๐ หญิง ๘๒๘ คน หญงิ ๕๓๕ คน ครวั เรือน ชาย ๘๔๕ คน ชาย ๕๙๘ คน ทุนทางสังคม ผดู้ แู ลผู้สงู อายุ Care Giver ๑ คน กลุ่มอสม. ๒ กลุ่ม รพ.สต. ๑ แห่ง กลมุ่ ผนู้ �ำชุมชน ๒ กลุ่ม ผู้สูงอายุ ๒๑๒ คน ข้อมลู และเครอ่ื งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • ข้อมลู ผูส้ งู อายจุ าก อบต.ไหลท่ ่งุ • ข้อมลู ผู้ปว่ ยโรคเรอ้ื รงั ผูป้ ว่ ยติดบา้ นติดเตยี ง จาก รพ.สต.ไหลท่ ่งุ • ข้อมูลการดแู ลสุขภาพผู้สูงอายรุ ่วมกับภาคีเครือขา่ ยสขุ ภาพในชุมชน Key Actors : โรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพต�ำบลไหลท่ ุง่ พืน้ ท:ี่ องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลไหล่ทุ่ง อ�ำเภอตระการพชื ผล จงั หวดั อบุ ลราชธานี วิทยากร: นางนิพาภรณ์ สาธวุ รรณ์ ต�ำแหนง่ : ผู้ดูแลสขุ ภาพผู้สูงอายุ (Care Giver) เบอร์โทรศัพท์: ๐๘๖-๘๗๘๑๒๘๔ ความเป็นมา ต�ำบลไหลท่ ุ่งมีผู้สงู อายุ จำ� นวน ๑,๑๓๓ คน หญงิ จ�ำนวน ๕๓๕ คน ชาย จ�ำนวน ๕๙๘ คน ตำ� บล ไหล่ทุ่งไดด้ �ำเนนิ การจดั ตัง้ ผูด้ แู ลสขุ ภาพผ้สู ูงอายุ (CareGiver) ปี ๒๕๖๐ มีกลุม่ ผสู้ ูงอายุจำ� นวนมาก ผู้สูง อายุเป็นบุคคลท่ีมีความเพียบพร้อมไปด้วยความรู้และประสบการณ์ พร้อมทั้งคุณวุฒิและวัยวุฒิ เป็น ทรพั ยากรบคุ คลทมี่ คี ณุ คา่ แมผ้ สู้ งู อายจุ ะเขา้ สวู่ ยั ทรี่ า่ งกายออ่ นแอเสอื่ มถอยแลว้ แตก่ ย็ งั พรอ้ มและสามารถ ทจ่ี ะชว่ ยเหลอื ครอบครวั ได้ เชน่ ชว่ ยดแู ลบตุ รหลานขณะทพ่ี อ่ แมอ่ อกไปทำ� งาน ชว่ ยดแู ลบา้ นเรอื น ผสู้ งู อายุ บางคนยงั ชว่ ยหงุ หาอาหารตา่ งๆ ชว่ ยทำ� งานเลก็ ๆนอ้ ยๆ ตามกำ� ลงั นอกจากนน้ั ยงั ชว่ ยใหค้ ำ� แนะนำ� ปรกึ ษา ในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านอาชีพการงาน ด้านการด�ำเนินชีวิต ด้านครอบครัว ด้านสังคมและอ่ืนๆ ประสบการณข์ องผสู้ งู อายุ สามารถชว่ ยส่งเสรมิ อบรมเลีย้ งดูกล่อมเกลาบตุ รหลานให้เป็นพลเมอื งท่ีดีได้ ใน ปจั จบุ นั ประเทศไทยกำ� ลงั เขา้ สสู่ งั คมผสู้ งู อายุ จากขอ้ มลู การรบั บรกิ ารตรวจสขุ ภาพจาก รพ.สต.ไหลท่ งุ่ พบ ว่าผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะป่วยเป็นโรคเร้ือรัง ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ซึ่งน�ำไปสู่ภาวะ ทพุ พลภาพการตดิ บา้ นตดิ เตยี ง ผดู้ แู ลสขุ ภาพ (CG) จงึ มเี ปา้ หมายสำ� คญั ทจี่ ะตอ้ งปอ้ งกนั ไมใ่ หผ้ สู้ งู อายทุ แี่ ขง็ แรงเกิดการเจบ็ ปว่ ย หากผูส้ งู อายุเจบ็ ปว่ ยแล้วกจ็ ะไดร้ ับการดแู ลสขุ ภาพและจัดบรกิ ารที่เหมาะสมต่อไป องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลไหลท่ ุ่ง อ�ำเภอตระการพืชผล จงั หวดั อุบลราชธานี 151

กลุม่ เป้าหมาย ๑. ผู้สงู อายุ จ�ำนวน ๒๑๒ คน ๒. ผพู้ กิ าร จ�ำนวน ๘๓ คน ๓. ผู้ปว่ ยโรคความดนั โลหิตสงู จ�ำนวน ๓๙ คน ๔. ผปู้ ่วยโรคเบาหวาน จ�ำนวน ๕๐ คน ๕. ผู้ป่วยติดบา้ นติดเตยี ง จำ� นวน ๔ คน รปู ธรรมการด�ำเนนิ งาน ๑. ผู้ดูแลสขุ ภาพ (Care Giver) รว่ มกบั รพ.สต.ไหล่ทงุ่ กลมุ่ อสม. จดั ประชมุ ช้แี จงประชาคมแก่ หม่บู ้าน ๒. สำ� รวจผสู้ ูงอายุ ผพู้ ิการ ผู้ปว่ ยตดิ บา้ นติดเตยี ง ตรวจคดั กรองสุขภาพจัดทำ� ทะเบยี นประวัติ ๓. สรา้ งเครือขา่ ยแกนนำ� ผูด้ ูแลผ้สู ูงอายุ ผ้พู ิการ และผปู้ ่วยตดิ บา้ นตดิ เตียงในพน้ื ที่ ๔. ติดตามเยยี่ มบ้าน ดแู ลสขุ ภาพ จัดบริการทีเ่ หมาะสมส่งมอบความหว่ งใยแก่ครอบครวั ผู้สงู อายุ ผลการด�ำเนนิ งาน ๑. สมาชกิ ในครอบครัวมสี ว่ นร่วมในการดูแลและส่งเสรมิ สุขภาพผู้สงู อายุ ๒. ผ้สู งู อายุไดร้ บั การดูแลสขุ ภาพ และการจัดการสง่ิ แวดลอ้ มทเี่ หมาะสม ๓. ผ้สู ูงอายมุ ีความสุข มีรอยย้มิ มีก�ำลังใจ ไม่เป็นโรคซึมเศรา้ และมสี ขุ ภาพดี 152 องค์การบริหารส่วนตำ� บลไหลท่ งุ่ อ�ำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี

153

154

ประเดน็ การจัดการระบบนเิ วศชมุ ชนและลดโลกร้อนโดยชุมชนทอ้ งถ่นิ การอนรุ ักษแ์ ละผลติ ปยุ๋ อินทรีย์บา้ นป่าก่อ หมูบ่ า้ นในเขตพนื้ ที่ ประชากรบา้ นปา่ ก่อ สมาชกิ กลมุ่ จำ� นวน ๑ หมู่บา้ น จ�ำนวน ๖๖๖ คน ๑๗ ครัวเรือน จำ� นวน ๑๕๒ ครัวเรอื น หญิง ๓๓๘ คน ชาย ๓๒๘ คน ทุนทางสังคม หมอดนิ / อาสาสมคั รเกษตรประจำ� หมบู่ า้ น / องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลป่ากอ่ ข้อมูลและเครื่องมือในการด�ำเนนิ งาน • คณะกรรมการการอนรุ ักษ์และผลติ ปุย๋ อินทรียบ์ า้ นป่าก่อ • ส�ำนกั งานพัฒนาที่ดนิ จังหวดั อ�ำนาจเจริญ • สำ� นกั งานเกษตรอ�ำเภอชานุมาน Key Actors: กล่มุ อนรุ กั ษแ์ ละผลิตปุ๋ยอินทรียบ์ า้ นป่ากอ่ พนื้ ที:่ องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลป่าก่อ อ�ำเภอชานุมาน จังหวัดอำ� นาจเจรญิ วิทยากร: นายสากล วงษศ์ รีแกว้ ต�ำแหนง่ : ผูใ้ หญบ่ า้ นหมู่ที่ ๑ บา้ นป่าก่อ/หมอดิน เบอร์โทรศัพท:์ ๐๙๓-๔๘๙๖๔๗๖ ความเป็นมา กลมุ่ อนรุ กั ษแ์ ละผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี บ์ า้ นปา่ กอ่ หมทู่ ี่ ๑ กอ่ ตงั้ ขน้ึ เมอื่ เดอื นกมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๕๘ โดยเรมิ่ จาก นายสากล วงษศ์ รแี กว้ หมอดนิ ประจำ� หมบู่ า้ น มแี นวคดิ ใหเ้ กษตรกรในชมุ ชนลดตน้ ทนุ การผลติ ลดการ ใช้สารเคมีที่ท�ำให้เกิดสารพิษตกค้างในร่างกาย ส่งเสริมการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ท�ำให้ดินอุดมสมบูรณ์ไปด้วยธาตุ อาหาร ลดรายจา่ ยในการซอ้ื ปยุ๋ เคมี เพราะสามารถนำ� วตั ถดุ บิ ทมี่ ใี นชมุ ชนมาทำ� เปน็ ปยุ๋ ได้ ดงั นนั้ จงึ ไดร้ วบรวม ผู้ที่สนใจก่อต้ังกลุ่มข้ึน และมีสมาชิกจ�ำนวน ๑๒ คน และต่อมาได้รับการสนับสนุนจากกรมพัฒนาท่ีดิน จังหวัดอ�ำนาจเจริญ ในการเข้ามาส่งเสริมสนับสนุนกิจกรรมของกลุ่มฯ จนเป็นกลุ่มที่เข้มแข็งสามารถผลิต ปุ๋ยอนิ ทรียเ์ พ่อื ใชใ้ นการเกษตรได้ องค์การบริหารสว่ นตำ� บลปา่ ก่อ อำ� เภอชานมุ าน จังหวดั อ�ำนาจเจรญิ 155

กลมุ่ เปา้ หมาย • ชาวบ้านในหม่ทู ่ี ๑ บา้ นปา่ กอ่ • เกษตรกรท่ตี ้องการลดการใช้สารเคมี รปู ธรรมการดำ� เนินงาน ปัจจุบันกลุ่มอนุรักษ์และผลิตปุ๋ยอินทรีย์มีสมาชิกเพิ่มข้ึนเป็นจ�ำนวน ๑๗ คน โดยได้มีการจัดต้ัง เปน็ กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนและจดทะเบยี นพาณชิ ย์ มกี ระบวนการผลติ แตล่ ะปไี มต่ ำ�่ กวา่ ๒ ครง้ั ตอ่ ปี ไดป้ รมิ าณ ปุ๋ยอนิ ทรีย์ ๒ ตนั ตอ่ ๑ คร้ัง ข้นึ อยกู่ ับวตั ถุดบิ ท่ีนำ� มาผลิต ได้แก่ มลู สตั ว์ กากน�้ำตาล ปนู ขาว (EM) แกลบ บด.๒ เปน็ ต้น โดยมกี ารรวมหุน้ คนละ ๑ หุ้นๆ ละ ๑,๐๐๐ บาท เพื่อจดั หาวสั ดอุ ปุ กรณต์ ่างๆ ในการผลติ ปุ๋ยอินทรีย์ โดยมีสมาชิกเปน็ แรงงานชว่ ยกนั ในการผลิต และป๋ยุ ท่ผี ลติ ไดก้ ็จะนำ� มาแบ่งกนั ภายในกลุ่ม ผลการดำ� เนนิ งาน หลงั จากทไี่ ดม้ กี ารจดั ตงั้ กลมุ่ ขน้ึ มา และไดด้ ำ� เนนิ การมาเปน็ ระยะเวลา ๓ ปี ทำ� ใหม้ สี มาชกิ ในกลมุ่ จากเดิม ๑๒ คน จากนั้นสมาชิกในกลุ่มท�ำปุ๋ยอินทรีย์ ได้ทดลองน�ำไปใช้ในพื้นท่ีท�ำการเกษตรของตนเอง แลว้ ไดผ้ ลดี จงึ สง่ ผลใหค้ นในชมุ ชนเรมิ่ หนั มาสมคั รเปน็ สมาชกิ เพมิ่ มากขนึ้ จนปจั จบุ นั มสี มาชกิ ในกลมุ่ ทงั้ หมด ๑๗ คน สมาชกิ ในกล่มุ ลดค่าใชจ้ า่ ยในการซ้ือปยุ๋ เคมี และหลงั จากทไี่ ดม้ ีการผลติ ปุ๋ยใชเ้ อง ทำ� ใหค้ รอบครวั เหลือต้นทนุ สำ� หรบั ซอื้ วตั ถุดิบอยา่ งอน่ื ได้เพม่ิ ข้ึน 156 องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลปา่ ก่อ อ�ำเภอชานมุ าน จงั หวัดอ�ำนาจเจริญ

ประเด็น การจัดการระบบนิเวศชุมชนและลดโลกรอ้ นโดยชุมชนทอ้ งถ่ิน กลุ่มปยุ๋ อินทรยี ์ชีวภาพเพอ่ื ลดต้นทนุ การผลิต หมู่ ๕ บ้านนาถาวร ประชากร หมู่ ๕ แหล่งน�้ำ ๓ แหล่ง ๕๔ ครวั เรอื น จ�ำนวน ๑๓๗ คน ครวั เรือนจัดการนำ้� ๑๘ คร. หญงิ ๕๔ คน เกษตรทใี่ ชป้ ุ๋ยอินทรยี ์ ๒๑ คร. ชาย ๘๓ คน จ�ำนวนครวั เรอื นใชส้ ารเคมี ๓๓ คร. เกษตรกร ๕๔ คร. ทุนทางสังคม กลุ่มอนรุ ักษด์ ิน หม้อดิน ศนู ยพ์ ฒั นาที่ดินจังหวัดอ�ำนาจเจรญิ กรมพัฒนาทีด่ นิ กรงุ เทพมหานคร กลุ่มปุ๋ยอนิ ทรยี ช์ วี ภาพเพ่อื ลดต้นทนุ กองบนิ ๒๑ อบุ ลราชธานี ข้อมูลและเครือ่ งมอื ในการด�ำเนนิ งาน • คณะกรรมการกลุ่มปยุ๋ อนิ ทรีย์เพื่อลดต้นทุน จ�ำนวน ๓๑ คน • กฎระเบยี บกลมุ่ ปยุ๋ อินทรียช์ ีวภาพเพื่อลดตน้ ทุน • คณะท�ำงานขับเคลอื่ นกล่มุ ปุ๋ยอนิ ทรียเ์ พื่อลดต้นทุน จ�ำนวน ๑๘ คน Key Actors: กลุ่มปยุ๋ อินทรียช์ วี ภาพเพ่อื ลดต้นทนุ การผลิต พ้ืนท:่ี เทศบาลต�ำบลนาป่าแซง อำ� เภอปทุมราชวงษา จงั หวัดอ�ำนาจเจริญ วิทยากร: นายสมพร บนั ลอื ตำ� แหน่ง: ประธานกล่มุ ปยุ๋ อินทรีย์ชวี ภาพเพือ่ ลดต้นทนุ การผลติ เบอร์โทรศัพท:์ ๐๘๕-๖๕๘๑๒๐๙ ความเป็นมา ปี พ.ศ. ๒๕๕๐ นายสมพร บนั ลอื เกษตรกรหมู่ ๕ บา้ นนาถาวร ไดเ้ ขา้ รว่ มอบรมกบั กรมพฒั นาทด่ี นิ และไดร้ ว่ มจดั ทำ� แผนพฒั นาเกษตรระดบั ชาตเิ กย่ี วกบั ขา้ วอนิ ทรยี ์ รว่ มถงึ มคี วามสนใจอยากทำ� ในพน้ื ทตี่ นเอง จงึ เขา้ รว่ มโครงการทำ� วจิ ยั ขา้ วในนาดนิ ทรายในพน้ื ทข่ี องตนเอง โดยไดป้ รบั ปรงุ ดนิ ใหม้ คี ณุ ภาพ ดว้ ยการนำ� ดนิ ในแตล่ ะแปลงสง่ ตรวจกรมพฒั นาทดี่ นิ จงั หวดั อำ� นาจเจรญิ จดั แปลงดนิ เปน็ สดั สว่ น นำ� พชื บำ� รงุ ดนิ ทดลอง ปลูก เชน่ ปลูกแหนแดง ปลกู สาหรา่ ยเขียว ขา้ วโพด ถัว่ พลา้ ปอเทยี ง และใชป้ ยุ๋ จากการผลิตเอง ซึ่งวตั ถดุ บิ สว่ นใหญไ่ ดม้ าจากชมุ ชน เชน่ ขา้ วโพด ถวั่ พลา้ ปอเทยี ง และใชป้ ยุ๋ จากการผลติ เอง เมอ่ื ถงึ ฤดกู าลเพาะปลกู ขา้ ว ทมี วจิ ยั จากกรมพฒั นาทด่ี นิ จะทำ� การผลวดั คา่ ตน้ ขา้ วเดอื นละครงั้ และวดั คา่ คณุ ภาพขา้ วหลงั เกบ็ เกยี่ ว จากแปลงนาสาธติ ทำ� การทดลองเปน็ ระยะเวลา ๓ ปตี ่อเน่อื ง จนไดผ้ ลสรุปจากการท�ำวจิ ยั ทดลองปลกู ขา้ ว อินทรีย์ และคืนข้อมูลผลการทดลองพร้อมให้ค�ำแนะน�ำในการปลูกข้าวให้กับนายสมพร บันลือ ได้ทราบ ซงึ่ เปน็ จดุ เรมิ่ ตน้ ทท่ี ำ� ใหน้ ายสมพร บนั ลอื ไดต้ ดั สนิ ในทจี่ ะผลติ ขา้ วอนิ ทรยี ท์ ม่ี คี ณุ ภาพและขยายผลในชมุ ชน ได้ทราบและร่วมดำ� เนินงานไปด้วยกนั เทศบาลต�ำบลนาปา่ แซง อำ� เภอปทุมราชวงศา จงั หวัดอำ� นาจเจรญิ 157

กลุม่ เป้าหมาย • เกษตรกรทำ� นาแบบไมใ่ ชส้ ารเคมใี นหมู่ที่ ๕ จำ� นวน ๒๑ ครัวเรอื น รปู ธรรมการด�ำเนนิ งาน ๑. ประสานความร่วมมือกับทีมวิจัยของกรมพัฒนาท่ีดิน เพ่ือเข้ามาช่วยเหลือในเร่ืองคุณภาพ ของดนิ โดยการนำ� ดนิ ไปตรวจคณุ ภาพ ๒. กรมพัฒนาท่ีดินกรุงเทพมหานครสนับสนุนการให้ความรู้เก่ียวกับการดูแล รักษาดิน การ ปรับปรุงดนิ โดยเชญิ คณะกรรมการ จำ� นวน ๕ ทา่ นเข้าอบรมโครงการปรบั ปรงุ ดนิ เสีย ๓. กองบนิ ๒๑ จงั หวดั อบุ ลราชธานี สนบั สนนุ งบประมาณ ๕๐,๐๐๐ บาท ในการสรา้ งโรงเรอื น ท�ำป๋ยุ หมกั ชวี ภาพ ๔. ได้เข้าร่วมอบรมปฏิบัติฝึกท�ำปุ๋ยหมักอินทรีย์ชีวภาพเพ่ือลดต้นทุน กับหน่วยงาน หน่วย พัฒนาการเคลอ่ื นท่ี ๕๑ จงั หวดั อ�ำนาจเจรญิ ๕. จากการระดมทนุ จากสมาชกิ ในกลุ่ม ๓๑ คน จ�ำนวน ๓๐,๐๐๐ บาท เพ่อื เปน็ ทนุ ในการผลติ ปุ๋ยหมักชวี ภาพไว้ใช้เอง ผลการดำ� เนินงาน ๑. เกิดครวั เรือนที่ทำ� การเกษตรแบบปลอดสารเคมี จำ� นวน ๒๑ ครัวเรือน ๒. สามารถผลิตปุ๋ยอินทรียช์ ีวภิ าพเพ่ือใช้เองและจำ� หน่าย ปีละ ๒๕ ตนั โดยจ�ำหน่ายกระสอบ ละ ๔๕๐ บาท จากราคาป๋ยุ เคมีในทอ้ งตลาดราคา ๕๔๐ บาท สามารถลดตน้ ทนุ ไดก้ ระสอบละ ๙๐ บาท ๓. เกษตรกรจำ� นวน ๒๘ คน รขู้ นั้ ตอนและสามารถเกบ็ ตวั อยา่ งดนิ โดยการสมุ่ แตล่ ะจดุ ในแตล่ ะ แปลงเพอ่ื สง่ ตรวจทสี่ �ำนักงานพัฒนาที่ดนิ เขต ๔ จงั หวดั ร้อยเอด็ ๔. เกษตรกรจ�ำนวน ๓ คน มคี วามรู้ ความเชี่ยวชาญสามารถให้ถ่ายทอดองคค์ วามรู้เรอ่ื ง NPK ธาตุอาหารดิน และค่า PH ได้ เพือ่ น�ำค่าไปปรบั ปรงุ ดนิ เสยี ในพน้ื ทขี่ องตัวเองได้ 158 เทศบาลตำ� บลนาป่าแซง อ�ำเภอปทมุ ราชวงศา จงั หวัดอ�ำนาจเจรญิ

ประเด็น การจัดการระบบนเิ วศชุมชนและลดโลกร้อนโดยชมุ ชนทอ้ งถ่ิน ธนาคารน้�ำใต้ดิน หมู่บา้ นที่เข้าร่วมกจิ กรรม ประชากร พน้ื ทป่ี า่ ๘,๒๖๙ ไร่ จำ� นวน ๑๐ หมูบ่ า้ น จำ� นวนครัวเรอื น ครัวเรือนจัดการน้�ำ ๑๙๐ คร. จำ� นวนครวั เรอื น ๑,๔๐๙ ๔,๘๑๙ แหลง่ น้ำ� ๕ แหล่ง ครวั เรอื น หญิง จ�ำนวน ๒,๔๔๘ คน ครัวเรอื นจัดการขยะ ๑๕๐ คร. ชาย จ�ำนวน ๒,๔๔๘ คน จ�ำนวนครวั เรือนใชส้ ารเคมี ทุนทางสังคม ๑๘๑ คร. ทนุ ภายใน : ผนู้ ำ� ทอ้ งถน่ิ ผนู้ ำ� ทอ้ งท่ี ปราชญช์ าวบา้ น แหลง่ นำ้� หนองใหญ่ แหลง่ นำ�้ หนองไผ่ แหลง่ น�้ำหนองเมก็ แหลง่ น�ำ้ หนองไผด่ ง ทนุ ภายนอก :ส�ำนกั ทรพั ยากรนำ้� บาดาลท่ี ๑๑ อุบลราชธาน,ี สถาบันนเิ ทศคุณ อบต.เก่าขาม • ศูนยข์ อ้ มลู ฐานทรัพยากรท้องถิน่ ขอ้ มลู และเครอื่ งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • แผนพฒั นาท้องถ่นิ ส่ีปี • ระบบข้อมลู ต�ำบล (TCNAP) • รายงานการวจิ ัยชุมชน (RECAP) Key Actors : องคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลยางขน้ี ก พน้ื ท่ี: องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลยางขี้นก อ�ำเภอยางข้ีนก จังหวัดอบุ ลราชธานี วทิ ยากร: นายเทียน แผลงฤทธ์ ตำ� แหน่ง: นายกองค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลยางขีน้ ก เบอร์โทรศัพท:์ ๐๘๕-๗๖๗๖๙๔๓ ความเป็นมา ตำ� บลยางขน้ี ก มพี น้ื ท่ี ๔๘.๕ ตารางกโิ ลเมตร ประสบวกิ ฤตปิ ญั หาภยั แลง้ ในฤดแู ลง้ และประสบปญั หา น�้ำทว่ ม ส่งผลใหเ้ กิดผลกระทบต่อการสร้างอาชพี และการดำ� รงชวี ิตของประชาชน เน่อื งจากประชากรสว่ นใหญ่ ประกอบอาชีพทางด้านการเกษตร ได้แก่ การท�ำนา ปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ ที่มีความจ�ำเป็นท่ีจะต้องใช้น้�ำเป็น ปจั จยั หลกั จากการสำ� รวจขอ้ มลู ดา้ นการบรโิ ภคนำ้� ในชมุ ชนพบวา่ ประชาชนประสบปญั หานำ้� ดมื่ นำ้� ใชข้ าดแคลน องค์การบริหารส่วนต�ำบลยางขี้นกได้เก็บตัวอย่างน้�ำในพื้นที่ต�ำบลยางขี้นก ส่งตรวจหาค่าวิเคราะห์น้�ำ ให้ศูนย์ วทิ ยาศาสตร์การแพทย์ที่ ๑๐ อบุ ลราชธานี ผลการตรวจวเิ คราะห์น้�ำยงั พบปญั หาน้�ำเหลือง น�้ำเค็ม นำ�้ ใตด้ ินเปน็ สนมิ เหล็ก องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลยางขน้ี กไดร้ บั การสนบั สนนุ ขอ้ มลู ดา้ นวชิ าการจากทา่ นเจา้ คณุ สมานสริ ปิ ญโฺ ญ สถาบันนเิ ทศศาสนคุณ โดยไดม้ อบหมายใหพ้ ระปลัดสเุ มทต์ นายโกวิทย์ ดอกไมแ้ ละนายชาตรี๊ ศรวี ิชาฐา พร้อม ทมี งานไดเ้ ข้ามาใหค้ วามร้ดู า้ นการจดั ทำ� ธนาคารนำ้� ใตด้ นิ ตดิ ตามสนับสนุนดา้ นวชิ าการและแนวทางเทคนคิ ของ การท�ำธนาคารน�้ำใต้ดินให้กับองค์การบริหารส่วนต�ำบลยางขี้นกและได้เริ่มด�ำเนินงานโครงการธนาคารน�้ำใต้ดิน เม่อื วนั ท่ี ๒๖ เดือนธนั วาคม ๒๕๕๙ และเริ่มทำ� การการเก็บตัวอยา่ งนำ้� เพ่ือส่งตรวจหาคา่ ตรวจวเิ คราะห์น้�ำ โดย องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลยางข้นี ก ร่วมกบั ศนู ย์วทิ ยาศาสตรก์ ารแพทยท์ ่ี ๑๐ อบุ ลราชธานี องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลยางข้นี ก อำ� เภอเขื่องใน จงั หวดั อุบลราชธานี 159

กลมุ่ เป้าหมาย ประชากรในเขตต�ำบลยางข้ีนก ๑๐ หมบู่ า้ น จ�ำนวน ๑,๔๐๙ ครวั เรอื น เปา้ หมายในการพฒั นาแหลง่ นำ้� หนองใหญ่ ซง่ึ เปน็ แหลง่ นำ้� ขนาดใหญ่ มเี นอ้ื ท่ี ๔๗๕ ไร่ ใหเ้ ปน็ แหลง่ ท่องเที่ยวเชงิ อนุรักษ์ และสร้างศูนยเ์ รยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ดา้ นการอนรุ กั ษพ์ ันธ์ปลาน�้ำจืด เพื่อเชอ่ื มโยง สู่การสร้างงาน สร้างอาชพี อย่างยัง่ ยืนใหก้ บั ชุมชนต่อไป รูปธรรมการดำ� เนนิ งาน ๑) พน้ื ทห่ี นองใหญ่ หมู่ ๘ มบี ่อธนาคารนำ้� ใต้ดนิ จ�ำนวน ๑ บ่อ เพอื่ แกป้ ัญหาภยั แลง้ นำ้� ท่วม น�้ำเค็ม นำ้� เหลืองสนมิ ท�ำใหเ้ กดิ บ่อนำ้� ผดุ จากใต้ดนิ และที่นาของราษฎรบ้านหนองใหญ่หมู่ ๘ จ�ำนวน ๕ จุด ไดแ้ ก่ (๑.)ทน่ี านายจนั ที การนิ ทร์ (๒)ทน่ี านายประยรู การนิ ทร์ (๓) สวนแกว้ มงั กร นายสพุ จน์ การนิ ทร์ และ สวนแกว้ มงั กรของนายสมบรู ณ์ การนิ ทร์ (๔) ไรน่ าสวนผสม นายนกุ ลู วรรณทวี และ(๕) ทนี่ านายวษิ ณุ ธงศรี และนายประสทิ ธิ์ การินทร์ ๒) พ้นื ที่บา้ นยางขน้ี กหมู่ ๑ มบี อ่ ธนาคารน�้ำใต้ดนิ จ�ำนวน ๒ บ่อ(บ่อลมหรือบ่อชาร์จ) เพอื่ แก้ ปญั หาภยั แลง้ น้�ำท่วม นำ้� เคม็ นำ�้ เหลืองสนมิ ๓) ในพืน้ ท่บี า้ นยางข้ีนก หมู่ ๑๐ มีบอ่ ธนาคารนำ้� ใต้ดนิ จ�ำนวน ๑ บ่อ เพอ่ื แก้ปัญหาภยั แล้ง นำ�้ ทว่ ม น�้ำเคม็ น้�ำเหลืองสนมิ ๔) พนื้ ที่หมู่ ๔ บรเิ วณหนองไผ่ดง บ้านผกั แว่น มีบอ่ ธนาคารน�้ำใต้ดนิ จ�ำนวน ๑ บอ่ เพื่อแก้ ปัญหาภยั แล้ง น�ำ้ เหลอื งสนิม ๕) พนื้ ทห่ี มู่ ๖ บรเิ วณหนองเมก็ บา้ นกอ่ นอ้ ย มบี อ่ ธนาคารนำ�้ ใตด้ นิ จำ� นวน ๑ บอ่ เพอ่ื แกป้ ญั หา ภยั แลง้ ๖) พน้ื ท่หี มู่ ๗ บรเิ วณหนองผอื บา้ นคำ� สมอ มบี ่อธนาคารนำ้� ใต้ดิน จำ� นวน ๑ บ่อเพอ่ื แก้ปัญหา ภัยแลง้ น�ำ้ กร่อย ผลการด�ำเนนิ งาน ๑) ดา้ นการสรา้ งเครอื ข่ายและเป็นต้นแบบและแหล่งเรยี นรูใ้ นการด�ำเนินงานโครงการธนาคาร น้ำ� ใต้ดนิ ให้กบั เครอื ขา่ ย อปท.ต่างๆ โดยได้รับการเชญิ จากส�ำนกั งานท้องถิน่ จังหวัดอุบลราชธานใี หด้ ำ� เนิน การจดั นิทรรศการใหค้ วามรกู้ ับ ๒) ผลส�ำเร็จด้านความคุ้มค่า ลดการเกิดไฟไหม้บริเวณทุ่งนาและป่าชุมชน ลดการใช้เช้ือเพลิง และกระแสไฟฟา้ ในการทำ� สวนแกว้ มงั กรของเกษตรกร   160 องค์การบริหารส่วนต�ำบลยางขี้นก อ�ำเภอเข่อื งใน จงั หวดั อบุ ลราชธานี

ประเด็น การจดั การระบบนเิ วศชมุ ชนและลดโลกร้อนโดยชมุ ชนท้องถิน่ การบรหิ ารจดั การนำ้� แบบมีส่วนร่วม (เริงไม้งาม) หมู่ ๗ บา้ นโคกลา่ ม ประชากร พน้ื ที่ ๑๗๙ ครัวเรือน จำ� นวน ๗๔๒ คน ๙๗ ไร่ หญงิ ๓๘๕ คน แหล่งนำ้� ๒ แหล่ง ชาย ๓๖๗ คน ความจุ ๕๙๐,๐๐๐ ลบ.เมตร ครัวเรือนผ้ใู ช้น�้ำ ๑๗๙ คร. ทุนทางสังคม อบต.ทงุ่ สวา่ ง, กลมุ่ เกษตรกรผใู้ ชน้ ำ�้ เรงิ ไมง้ าม, กลมุ่ ปลกู ผกั ปลอดภยั , กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมชนโคกลา่ ม ฟาร์มเกษตร, ส�ำนกั งานทรัพยากรน้ำ� ภาค ๕ ข้อมลู และเครื่องมือในการดำ� เนินงาน • ประกาศนโยบาย • ขอ้ มูลโฉนดชมุ ชน • ระบบขอ้ มูลตำ� บล(TCNAP) Key Actors : องคก์ ารบริหารสว่ นต�ำบลท่งุ สว่าง พ้ืนที:่ องค์การบริหารสว่ นต�ำบลท่งุ สว่าง อำ� เภอประทาย จังหวดั นครราชสีมา วิทยากร: นายอัครชัย อมัติรตั นะ ตำ� แหนง่ : นายกองค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลทงุ่ สว่าง เบอร์โทรศพั ท:์ ๐๘๙-๕๖๕๕๖๓๕ ความเป็นมา สภาพเดิมของแก้มลิงเริงไม้งามมีลักษณะต้ืนเขิน ไม่สามารถกักเก็บน�้ำไว้ส�ำหรับอุปโภคบริโภค หรือท�ำการเกษตรได้ เม่ือถึงฤดูฝน น้�ำหลากเข้าท่วมพื้นท่ีการเกษตรส่งผลเสียหายต่อผลผลิตการทางการ เกษตร และบ้านเรือนอย่างหนกั องค์การบริหารสว่ นต�ำบลทุง่ สว่าง จึงประสานของสนับสนนุ งบประมาณ ไปยงั กรมทรัพยากรนำ�้ เพ่อื ขุดลอกแกม้ ลงิ เรงิ ไม้งาม ในปี พ.ศ.๒๕๕๖ โดยสำ� นกั งานทรัพยากรนำ้� ภาค ๕ นครราชสีมา ด�ำเนินโครงการอนุรักษ์ฟื้นฟูแหล่งน้�ำเริงไม้งามบนพื้นท่ี ๙๗ ไร่ สามารถกักเก็บน�้ำได้ ๕๙๐,๐๐๐ ลบ.ม. จากนั้นจงึ ได้มกี ารจัดต้งั กลุม่ ผู้ใช้น�้ำโครงการอนรุ กั ษฟ์ ื้นฟูแหล่งน้�ำเริงไมง้ าม โดยไดจ้ ัด ทำ� ขอ้ ตกลงของกลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ้� เพอ่ื เปน็ การบรหิ ารจดั การนำ้� เรงิ ไมง้ ามใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ ประชาชนสามารถเขา้ ถึงแหล่งน้ำ� สาธารณะประโยชน์ เพอื่ ใช้ในการด�ำรงชีวติ และการเกษตรในพน้ื ท่ี องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลทงุ่ สว่าง อำ� เภอประทาย จงั หวดั นครราชสีมา 161

กลมุ่ เปา้ หมาย ๑. ครัวเรือนผูใ้ ช้นำ�้ บ้านโคกลา่ ม จำ� นวน ๑๗๙ ครวั เรอื น ๒. กล่มุ เกษตรกรผู้ปลกู ผกั ปลอดภยั จากสารพษิ จำ� นวน ๑๔๒ ครวั เรือน รปู ธรรมการดำ� เนินงาน ๑. จากปัญหาภัยแล้ง และน�้ำท่วมส่งผลกระทบต่อการด�ำรงชีวิตและพืชผลทางการเกษตร องค์การบริหารส่วนต�ำบลทุ่งสว่าง จึงประสานของบประมาณจากกรมทรัพยากรน�้ำ ท่ี ๕ นครราชสีมา และเข้าส�ำรวจแหลง่ น้�ำทีเ่ หมาะสม ๒. ฝ่ายท้องท่ี ท้องถิ่น คณะกรรมการหมู่บ้าน และประชาชน เข้าร่วมประชาคมรายงาน สถานการณป์ ญั หาใหป้ ระชาชนรบั ทราบ รวมถงึ วางแผนและออกแบบการทำ� งานรว่ มกบั กรม ทรพั ยากรนำ้� จดั ตง้ั คณะกรรมการกลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ�้ จำ� นวน ๑๖ คน โดยมสี มาชกิ ผใู้ ชน้ ำ�้ ๑๗๙ ครวั เรือน ๓. ออกกฎระเบียบ กติกา การใช้นำ้� รว่ มกนั โดยมขี ้อบงั คับชดั เจน ๑ ขอ้ คอื “หา้ มนำ� นำ้� ไปใช้ ในการปลกู ขา้ วนาปรงั ” ผลการดำ� เนินงาน ๑. เกิดการมีสว่ นร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ๒. มีน้ำ� ส�ำหรับอปุ โภค บริโภค ตลอดท้งั ปี และลดปัญหาน้ำ� ทว่ มได้ ๓. กลุ่มเกษตรกรผปู้ ลกู ผักปลอดภยั จากสารพษิ มรี ายได้เสรมิ ตลอดทัง้ ปี ๔. เปน็ แหลง่ อาหารธรรมชาตขิ องชุมชน 162 องค์การบริหารสว่ นต�ำบลทุ่งสว่าง อำ� เภอประทาย จังหวัดนครราชสมี า

ประเด็น การพัฒนาระบบนเิ วศ การผนั นำ�้ เข้านาดว้ ยภูมปิ ัญญาบรรพบรุ ุษ บ้านยางชุม หมทู่ ี่ ๗ ประชากรทงั้ สน้ิ ผูป้ ระกอบอาชีพ ๑๓๕ ครวั เรือน ๕๘๐ คน เกษตรกรรม ๑๓๕ ครวั เรอื น ชาย ๒๗๘ คน หญิง ๓๐๒ คน ทนุ ทางสังคม บคุ คลต้นแบบด้านการเกษตร ๑๔ คน กลมุ่ ปลกู ผักอินทรยี ์ ๑ กลุม่ ธนาคารขา้ ว ๔แห่ง โรงสชี มุ ชน ๓ แหง่ ขอ้ มลู และเครอ่ื งมอื ในการด�ำเนินงาน • หลักเศรษฐกจิ พอพียง • ความร้คู วาม สามารถ ขยันหมัน่ เพยี ร ดา้ นการเกษตร • การบริการจัดการน้�ำดว้ ยภูมปิ ัญญาบรรพบรุ ุษ Key Actors: แหลง่ เรยี นรู้เศรษฐกจิ พอเพยี ง (กลมุ่ องคก์ ร) พ้นื ท:่ี องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลศรณี รงค์ อำ� เภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ วทิ ยากร: นายบญุ มา จนั ทรบุตร ต�ำแหน่ง: ปราชญช์ าวบา้ น (ดา้ นเศรษฐกจิ พอพียง) เบอรโ์ ทรศัพท:์ ๐๘๑-๐๖๓-๐๐๑๓ ความเป็นมา การทำ� เกษตรกรรมแบบผสมผสานโดยใชภ้ มู ปิ ญั ญาของบรรพบรุ ษุ เปน็ ตน้ แบบใหป้ ฏบิ ตั ติ าม ตงั้ แต่ ปี ๒๕๔๖ เปน็ ต้นมา นายบุญมา จนั ทรบตุ ร ไดน้ ำ� ความรู้ทไ่ี ดจ้ ากการศึกษาดูงานมาพัฒนาและปรบั ใช้ใน ชวี ติ ประจำ� วันของครอบครัวตนเป็นเกษตรกรตวั อย่างในชุมชน มีความขยันหมนั่ เพยี รมาก ดำ� เนินชวี ติ โดย ยึดหลกั เกษตรพอเพียงตามแนวพระราชด�ำริ การทำ� เกษตรผสมผสานของครอบครัวทำ� ให้ ลดรายจ่ายเพิม่ รายได้ให้กบั ครอบครวั เปน็ จ�ำนวนมาก และไดน�ำภูมิปัญญาของบรรพบุรุษมาพฒั นาตอ่ ยอด ในเรอื่ งบรหิ าร จดั การนำ้� ในพน้ื ทที่ ำ� การเกษตรของตนโดยแบง่ ออกเปน็ ๓ แปลงแตล่ ะแปลงมรี ะดบั ทแ่ี ตกตา่ งกนั โดยมบี อ่ นำ้� ของตนเองอยู่ตรงกลางของแปลงนาซ่ึงเปน็ จุดท�ำให้น้�ำไหลเวยี นจากแปลงที่ ๑ ไปแปลงท่ี ๒ และแปลงที่ ๓ ต่อไป แปลงนาทุกแปลงจะมรี ะบบปิด-เปดิ น�้ำ และได้ตงั้ ระดบั น้�ำไวเ้ พือ่ ให้เหมาะสมกบั การทำ� นา และปลกู พืชพักสวนครัว โดยจะมแี ปลงที่อยตู่ รงกลางเป็นแปลงที่ ปลกู ผักสวนครัว เล้ยี งปลาเลย้ี งไก่ ปลกู ไมย้ นื ตน้ เช่นมะม่วง มะพร้าว ขนุน เป็นต้นโดยหลักการเศรษฐกิจพอเพียงและท�ำคลองดินให้ไหลผ่านที่นาลงไปสู่ บ่อน้�ำสาธารณ โดยมีระบบจัดการน้�ำเสียโดยการใช้วัชพืชท่ีเกิดตามคลองดินเป็นตัวบ�ำบัดน้�ำเสียท�ำให้ตก ตะกอน น�ำ้ ทเ่ี สียกจ็ ะมคี วามสะอาดขน้ึ แลว้ ปล่อยลงสหู่ นองนำ�้ สาธารณะ ส่วนวชั พืชท่เี กิดตามคลองดนิ กม็ ี ประโยชนส์ ามารถนำ� ไปเลย้ี งสตั วไ์ ด้เป็นอยา่ งดี องค์การบริหารสว่ นต�ำบลศรีณรงค์ อ�ำเภอชมุ พลบรุ ี จงั หวดั สุรนิ ทร์ 163

กลมุ่ เปา้ หมาย ๑. กลุ่มเกษตรกร ๑๓๕ ครัวเรือน ๒. ประชาชนในพนื้ ท่ีตำ� บลศรีณรงค์ ทั้ง ๑๓ หมูบ่ ้าน ๓. เครอื ขา่ ยต�ำบลศรีณรงค์ ๔. ผู้ท่สี นใจทจี่ ะแลกเปลยี่ นเรียนรู้ รปู ธรรมการดำ� เนนิ งาน ๑. แบง่ พน้ื ทที่ ำ� เกษตรเปน็ ๓ แปลง แตล่ ะแปลงมคี วามสงู ตำ�่ ทแี่ ตกตา่ งกนั โดยขดุ บอ่ พกั นำ�้ ของ ตนเองอยู่ในบรเิ วณที่ทำ� สวนครัว ซึ่งจะเป็นจดุ พกั น�้ำ รวมถงึ นำ้� ต่อออกไป หมนุ เวียนจากแปลงที่ ๑ สูแ่ ปลง ท่ี ๒ และแปลงท่ี ๓ โดยแต่ละแปลงมรี ะบบเปดิ ปดิ น�้ำ คำ� นวณความสงู ต่ำ� เอาไว้ และได้ต้งั ระดบั นำ้� ไว้อย่าง เหมาะสมกบั กจิ กรรม ๒. กันน�ำ้ สว่ นทีไ่ หลจากบ้านเรือนในชุมชนโดยการวางท่อ ๓. ท�ำคลองดินให้น้�ำไหลผ่านที่นาลงไปสู่บ่อน้�ำสาธารณะโดยมีระบบจัดการน�้ำเสียที่ใช้วัชพืชที่ เกดิ ตามคลองดนิ ชว่ ยตกตะะกอนจนนำ้� มคี วามสะอาดขน้ึ แลว้ ปลอ่ ยลงสหู่ นองนำ�้ สาธารณะ เมอ่ื วชั พชื ทเ่ี กดิ ตามคลองดินมีมากเกิน บญุ มาก็น�ำมาใช้ประโยชนโ์ ดยน�ำไปเลี้ยงสตั ว์ หรือทำ� ปยุ๋ ผลการดำ� เนินงาน ๑. ท�ำเกษตรแบบผสมผสาน พืชผกั สวนครวั ปลูกไมย้ นื ตน้ เล้ยี งไก่ เลี้ยงปลา ทำ� นาขา้ ว ท�ำนา ปลี ะ ๒-๓ คร้งั ๒. ลดรายจ่ายเพม่ิ รายได้ให้ครอบครัว ๓. เป็นแหล่งอาหารปลอดสารผิด ให้ครอบครัวและชุมชนใกลเ้ คยี ง ๔. เปน็ การแกป้ ัญหาการเอารดั เอาเปรียบทางการตลาด ๕. ครอบครวั มีสุขภาพท่ีดีขน้ึ ๖. มีการบริหารจัดการนำ้� ทางการเกษตรอย่างเปน็ ระบบ 164 องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลศรณี รงค์ อำ� เภอชมุ พลบุรี จงั หวดั สุรนิ ทร์

ประเด็น การจดั การระบบนเิ วศชุมชนและลดโลกร้อนโดยชุมชนทอ้ งถ่ิน กลมุ่ บรหิ ารจัดการน�ำ้ เพอื่ การเกษตร หมบู่ ้านในเขตพนื้ ท่ี ประชากร ข้อมูลจำ� นวนพื้นท่ี ๑ หมู่บา้ น ๕๗๒ คน การเกษตร ๓,๐๐๐ ไร่ หญิง ๒๘๐ คน ๑๒๑ ครัวเรือน ชาย ๒๙๒ คน แหลง่ นำ�้ ๓ แหลง่ ทุนทางสงั คม กลมุ่ บรหิ ารจดั การนำ้� เพอ่ื การเกษตร / กลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ้� จากโรงสบู นำ้� ดว้ ยไฟฟา้ แหง่ ที่ ๒/กลมุ่ ผใู้ ชน้ ำ้� ตำ� บลขนุ ทอง อบต.ขุนทอง/สถานีสบู น�ำ้ ด้วยไฟฟ้าแห่งท่ี ๒ (แกง้ สนามนาง) ขอ้ มูลและเครือ่ งมอื ในการดำ� เนนิ งาน • คณะกรรมการบริหารจัดการน้�ำ • หวั หน้าคคู ลอง ดูแลสมาชกิ ทงั้ หมด ๑๓๐ คน • แผนการด�ำเนนิ งาน Key Actors: กลุม่ บริหารจัดการน้ำ� เพือ่ การเกษตร พน้ื ท:่ี องค์การบรหิ ารสว่ นต�ำบลขุนทอง อำ� เภอบวั ใหญ่ จังหวดั นครราชสมี า วทิ ยากร: นายนิพนธ์ สมนอ้ ย ตำ� แหน่ง: กรรมการกลมุ่ บริหารจัดการน�ำ้ เพื่อการเกษตร เบอร์โทรศพั ท์: ๐๘๘ ๗๐๓ ๔๓๖๖ ความเปน็ มา เมอื่ ปี พ.ศ.๒๕๓๘ ไดม้ โี ครงการผนั นำ้� จากโรงสบู นำ้� ของสำ� นกั งานชลประทานท๘่ี ผนั นำ�้ จากแหลง่ แมน่ ำ�้ ชี ซึ่งมรี ะยะหา่ งจากพน้ื ที่ ๑๑ กโิ ลเมตร มกี ารจัดตงั้ สถานีสบู น�้ำแลว้ เสรจ็ ในปี ๒๕๔๐ และสามารถ สง่ นำ�้ มาตามคลองอสี านเขยี วปี พ.ศ. ๒๕๔๑ นำ�้ ทผี่ นั ไดน้ ส้ี ามารถสง่ ไปถงึ ตำ� บลใกลเ้ คยี ง และในพน้ื ทต่ี ำ� บล ขนุ ทองซ่งึ ครอบคลมุ ทงั้ หมด ๗ หมบู่ ้าน ประกอบด้วยหม่ทู ี่ ๑,๒,๓,๔,๖,๑๑,๑๒ หมู่บา้ นทใ่ี ช้น้ำ� จากการผัน นำ้� ครั้งนี้ มหี มบู่ า้ นทีใ่ ช้น�้ำไดค้ รอบคลมุ และตอ่ เนอื่ งคือบ้านโสกงูเหลอื ม หมทู่ ี่ ๔ บา้ นโสกงเู หลือมเป็นพน้ื ท่ี ตน้ น�ำ้ และเปน็ หม่บู ้านรบั น้ำ� หมบู่ ้านแรกในต�ำบลขนุ ทอง จงึ จัดใหม้ กี ารประชมุ ประชาคม และจดั ตัง้ กลุ่ม เพ่ือการบริหารจัดการน้�ำเพื่อจ่ายน้�ำได้อย่างเท่าเทียม มีคณะกรรมการบริหารกลุ่ม ๙ คน มีนายสมพงษ์ สวุ รรณบุตร เปน็ ประธานกลุ่ม ภายใตช้ อ่ื กลุม่ “บรหิ ารจัดการน�ำ้ เพ่อื การเกษตร บ้านโสกงเู หลือม” องค์การบริหารส่วนต�ำบลขนุ ทอง อำ� เภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา 165

กล่มุ เป้าหมาย • สมาชกิ ภายในกลมุ่ บรหิ ารจดั การนำ�้ เพอื่ การเกษตร หมทู่ ่ี ๔ บา้ นโสกงเู หลอื มและพนื้ ทรี่ บั นำ้� จากอ่างเก็บนำ�้ บา้ นโสกงูเหลอื ม ๗ หมู่บ้านในพ้ืนทต่ี �ำบลขนุ ทอง และตำ� บลใกล้เคยี ง รูปธรรมการดำ� เนินงาน ๑. ประชมุ คณะกรรมการกลมุ่ ระดบั เครอื ขา่ ย และกลมุ่ ระดบั ตำ� บลเพอื่ จดั สรรเวลาในการปลอ่ ยนำ�้ ๒. บริหารงานกล่มุ แบบเน้นการสร้างความสามคั คี และความเทา่ เทียมกล่มุ ผ่านการพูดคุย ๓. มกี ารจดั ประชุมผู้ใชน้ �้ำปลี ะ ๑ ครัง้ จดั ทำ� ขอ้ ตกลงการมสี ่วนรว่ มท�ำประชาคมสร้างข้อตกลง ออกกฎกติกาการใช้น้�ำของบา้ นโสกงเู หลือม ๔. หวั หน้าคูคลอง ๙ คน ดแู ลสมาชกิ จ�ำนวน ๑๓๐ คน ๕. กลุ่มบริหารจัดการน�้ำบ้านโสกงูเหลือม ประชุมท�ำข้อตกลงจัดสรรน�้ำแบ่งผ่านตลองใหญ่ และคลองไสไ้ ก่ออกเป็นโซนครอบคลมุ พน้ื ท่ที ำ� การเกษตรทงั้ หมด มีหวั หนา้ คคู ลองคอยดแู ลความเรยี บรอ้ ย หากเกดิ ปญั หาจะจดั การเบอ้ื งตน้ หากแกป้ ญั หาไมไ่ ดจ้ ะสง่ เขา้ ทป่ี ระชมุ คณะกรรมการเพอื่ รว่ มกนั แกไ้ ขปญั หา ต่อไป ๖. สมาชิกจะต้องใช้น�้ำอย่างสุจริต และรู้คุณค่า มีการเก็บค่าบ�ำรุงรายปี ๑๐๐ บาทต่อท่ีดิน ๑ แปลง ไดท้ งั้ หมดเปน็ เงนิ ๑๕,๐๐๐ บาทตอ่ ปี เพ่อื ส�ำรองจ่ายค่าซ่อมแซมทอ่ สง่ น้ำ� หากช�ำรุด แต่ละปนี ้นั จะมกี ารจัดการอบรมเพื่อเพ่ิมศักยภาพเสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ของกลมุ่ ผ้ใู ช้น้�ำชลประทาน ผลการดำ� เนนิ งาน จากการบรหิ ารจดั การนำ้� เพอ่ื การเกษตร บา้ นโสกงเู หลอื ม สามารถบรหิ ารจดั การนำ�้ ได้ อยา่ งเปน็ ระบบ โดยมคี ณะกรรมการเปน็ ผดู้ แู ลจดั สรรแบง่ ปนั นำ้� ใหม้ นี ำ้� อยา่ งเพยี งพอตง้ั แตต่ น้ นำ�้ จนถงึ ปลายนำ้� ทำ� ให้ ประชาชนหมบู่ า้ นโสกงเู หลอื มมรี ายไดจ้ ากผลผลติ ทางการเกษตร เชน่ ทำ� ไรอ่ อ้ ย ทำ� นา เฉลย่ี ปลี ะ ๑๓๒,๒๔๐ บาทต่อครัวเรือน อีกทั้งสามารถลดความขัดแย้ง ชุมชนช่วยเหลือเก้ือกูลกัน ส่งผลให้มีน้�ำใช้ในการเกษตร อย่างเพียงพอ มีอาหารปลอดภัยในการบริโภค อนุรักษ์ทรัพยากรน้�ำ บ�ำรุงรักษาล�ำห้วย คูคลอง รู้คุณค่า รักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การส่งเสริมให้มีการท�ำการเกษตรในชุมชนเพราะมีน้�ำอุดมสมบูรณ์ ให้ ประชาชนมีความอย่ดู กี นิ ดี และมคี วามสขุ อยา่ งพอเพยี ง 166 องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลขนุ ทอง อ�ำเภอบวั ใหญ่ จังหวดั นครราชสมี า

ประเด็น การจัดการระบบนิเวศชุมชนและลดโลกร้อนโดยชุมชนท้องถ่นิ การจัดการป่าชุมชน หมู่ ๗ บา้ นโนน ประชากร พ้นื ท่ีปา่ ๓๐๐ ไร่ สำ� โรง ๔๑๒ คน แหลง่ น้ำ� ๑ แหล่ง หญิง ๑๗๖ คน ๘๕ ครัวเรือน ชาย ๒๒๖ คน ทนุ ทางสังคม องค์การบริหารส่วนตำ� บลกลว้ ยกว้าง /คณะกรรมการหมบู่ ้าน ม.๗ ส�ำนกั ปฏบิ ตั ธิ รรม / คณะกรรมการผูด้ แู ลป่าชุมชนบา้ นโนนสำ� โรง ขอ้ มูลและเครื่องมอื ในการดำ� เนินงาน • คณะกรรมการผู้ดแู ลปา่ ชุมชนบา้ นโนนสำ� โรง • กฎระเบียบ ขอ้ บงั คบั การใชป้ ระโยชน์จากป่าชมุ ชน Key Actors : คณะกรรมการผูด้ ูแลปา่ ชุมชนบ้านโนนสำ� โรง พ้ืนท่ี: องคก์ ารบรหิ ารส่วนตำ� บลกลว้ ยกวา้ ง อำ� เภอหว้ ยทับทนั จังหวดั ศรีสะเกษ วิทยากร: นางพนดิ า จมุ จวง ตำ� แหนง่ : ผ้ดู ูแลป่าชมุ ชน เบอรโ์ ทรศัพท์: ๐๘๕-๓๑๖๓๖๘๓ ความเป็นมา ป่าชมุ ชนโนนส�ำโรง หมู่ ๗ มพี ื้นท่ีปา่ ประมาณ ๓๐๐ ไร่ เป็นชุมชนท่ขี นาดใหญแ่ ละอุดมสมบรู ณ์ ทสี่ ดุ ในตำ� บลกล้วยกวา้ ง ปา่ ชมุ ชนแหง่ นี้มลี ำ� หว้ ยวะไหลผา่ น ชาวต�ำบลกลว้ ยกวา้ งหลายหมู่บ้านและต�ำบล ขา้ งเคยี ง ไดใ้ ชป้ ระโยชนจ์ ากปา่ ชมุ ชนโนนสำ� โรงแหง่ น้ี เพราะเปน็ แหลง่ อาหาร ยาสมนุ ไพร เชน่ เหด็ ปา่ หนอ่ ไม้ ผลไมป้ า่ สว่ นสมนุ ไพร เชน่ ยา่ นางแดง เครอื เอน็ ออ่ น ครอบจกั รวาล ออ้ ยดำ� ครงั่ สาบเสอื กา้ งปลาเครอื หนามเล็บแมว โดไ่ มร่ ูล้ ม้ เปน็ ตน้ และยังมไี มเ้ ศรษฐกจิ คอื ไม้มะดนั พืชเศรษฐกจิ ท่ีมกั จะมผี ู้บกุ รุกเขา้ มา ตดั ไปจำ� หนา่ ย ท�ำให้พ้นื ทีป่ ่าเส่อื มโทรม ปี พ.ศ.๒๕๕๐ องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลกลว้ ยกวา้ ง รว่ มกบั ชมุ ชนในการดแู ลปา่ ไมร้ ว่ มกนั กำ� หนด เขตพน้ื ทกี่ ารอนรุ กั ษต์ ลอดความยาวตามลำ� นำ้� หว้ ยวะทไี่ หลผา่ นและแนวเขตรอบผนื ปา่ และตง้ั คณะกรรมการ ดำ� เนินการในการดูแลรักษาป่า ปี พ.ศ.๒๕๕๓ พระครบู ุญสถิตย์ ปญั ญาวโร (หลวงตาบุญยัง) พระนักปฏิบัติ ธรรม ไดก้ อ่ ตง้ั ทพี่ กั สงฆพ์ ทุ ธอทุ ยานสถานธรรมดอนแกว้ หว้ ยวะ เปน็ สถานทป่ี ฏบิ ตั ธิ รรมทถี่ กู สรา้ งขนึ้ ในปา่ ชุมชนโนนส�ำโรง และสร้างกฏุ ิไวบ้ รเิ วณรอบป่าให้พระลูกวดั ได้จ�ำวัด เพ่อื เปน็ การเฝา้ ระวงั ผบู้ ุกรุกป่าชมุ ชน ทา่ นเรยี กว่า “การสร้างทหารชายแดนด้วยศีล” องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลกล้วยกว้าง อ�ำเภอห้วยทับทนั จงั หวดั ศรีสะเกษ 167

กลมุ่ เป้าหมาย ๑. ประชาชนบา้ นโนนสำ� โรง จ�ำนวน ๔๑๒ คน ๒. ประชาชนตำ� บลกลว้ ยกว้าง จ�ำนวน ๔,๗๘๘ คน ๓. นกั เรยี น นักศกึ ษา และประชาชาคนทัว่ ไปทส่ี นใจ รูปธรรมการด�ำเนินงาน ๑. แต่งตัง้ คณะกรรมการป่าชมุ ชนบ้านโนนส�ำโรง โดยความมือจาก ๔ ภาคใี นพ้ืนที่ ๒. สรา้ งกฎระเบยี บและกตกิ าการใช้ประโยชน์จากปา่ ชมุ ชนอยา่ งชัดเจน ๓. จดั ทำ� ทะเบยี นพันธุ์ไม้ และพชื สมนุ ไพร ๔. องค์การบริหารส่วนต�ำบลกล้วยกว้างและองค์กรชุมชน ส่งเสริมให้มีการเพิ่มพ้ืนที่ป่า และ ปดิ ป่าเพ่อื ฟ้ืนฟพู นั ธ์ุพืชและจ�ำนวนสัตว์ปา่ ๕. จัดการดแู ลปา่ อยา่ งมีส่วนรว่ มผ่านพธิ ีกรรมการบวชป่า ๖. เฝา้ ระวงั ผบู้ กุ รกุ ปา่ โดยพระลกู วดั ทจ่ี ำ� วดั บรเิ วณรอบพนื้ ทบ่ี า้ น เรยี กวา่ “สรา้ งทหารชายแดน ด้วยศีล” ผลการดำ� เนนิ งาน ๑. พัฒนาเป็นแหล่งท่องเท่ียวเชิงนิเวศในการศึกษาเก่ียวกับป่าชุมชนโนนส�ำโรง โดยได้รับการ สนบั สนนุ จากพฒั นาชุมขนอำ� เภอหว้ ยทบั ทัน ชาวบ้านมีรายไดเ้ สรมิ จาก การเปิดบา้ นโฮมสเตยแ์ ละได้เรยี น รู้เก่ียวกับวิถีชีวิตของชาวบ้านโนนสำ� โรงในการรักษาป่าธรรมชาติร่วมกับท่ีพักสงฆ์พุทธอุทยานสถานธรรม ดอนแก้ว หว้ ยวะ ๒. ประชาชนทุกคนมสี ว่ นรว่ มในการอนุรักษป์ ่า สร้างความเป็นเจา้ ของ และเป็นแหลง่ อาหารที่ มั่นคงของคนในชุมชน 168 องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลกลว้ ยกว้าง อำ� เภอหว้ ยทับทนั จังหวัดศรีสะเกษ

ประเด็น การจัดการระบบนเิ วศชมุ ชนและลดโลกรอ้ นโดยชมุ ชนท้องถ่ิน หมูบ่ ้านอนุรกั ษไ์ มพ้ ะยูง หมู่บา้ นในเขตบริการ ประชากร พน้ื ทอ่ี นรุ กั ษ์ จำ� นวน ๑๗ หมู่บ้าน จ�ำนวน ๕,๘๑๖ คน ๖ ไร่ ๑ งาน จ�ำนวนครวั เรือน หญิง ๒,๘๖๘ คน ๗๒ ตารางวา ๑,๒๒๑ครัวเรอื น ชาย ๒,๕๔๘ คน ทนุ ทางสงั คม • กลุม่ เยาวชนจติ อาสาพฒั นาสิ่งแวดลอ้ ม • กลุม่ ประดษิ ฐข์ องเหลือใช้ขยะบา้ นสนวน • คณะกรรมการจดั การฝายบา้ นเสวต • วัดอำ� นาจเจรญิ หมูท่ ี่ ๑๑ • คณะกรรมการจดั การน้�ำหว้ ยสำ� ราญ • อบต.สำ� โรงตาเจน็ ,อถล.,ทสม. ขอ้ มูลและเครื่องมอื ในการดำ� เนนิ งาน • ระบบขอ้ มูลต�ำบล (TCNAP) รายงานการวจิ ยั ชมุ ชน (RECAP) • จิตอาสา, กำ� นัน, ผูใ้ หญบ่ า้ น, ทอ้ งถนิ่ , ทอ้ งที,่ พระสงฆ์ Key Actors: ผใู้ หญ่บา้ นและคณะกรรมการหมูบ่ ้าน พนื้ ที่: บ้านอ�ำนาจเจรญิ หมทู่ ่ี ๑๑ วิทยากร: นายบญุ เลศิ อุรา ต�ำแหน่ง: ผู้ใหญบ่ า้ นอ�ำนาจเจริญ หม่ทู ี่ ๑๑ เบอร์โทรศัพท:์ ๐๘๗-๓๗๘-๗๓๒๗ ความเปน็ มา ปัจจุบันพื้นท่ีป่ามีจ�ำนวนลดน้อยลง ต้นไม้จ�ำนวนมากถูกโค่นเพื่อมาสร้างเป็นที่อยู่อาศัย และ จ�ำหน่ายให้แก่นายทุน โดยเฉพาะไม้พะยูง ซ่ึงเป็นไม้ที่มีเนื้อไม้ลักษณะสวยงาม มีราคาแพง และมีความ ต้องการทางการตลาดสงู ทำ� ใหถ้ กู ลักลอบตดั ในพื้นท่สี าธารณะ ปจั จบุ ัน ไมพ้ ยงุ มจี ำ� นวนลดลงจำ� นวนมาก ปี ๒๕๖๐ ในพืน้ ท่ีต�ำบลสำ� โรงตาเจ็น มีปัญหาการลกั ลอบตัดไม้พะยูงเช่นเดียวกนั ทงั้ ในบรเิ วณทสี่ าธารณะ และบา้ นเรอื นของประชาชนอยา่ งไมเ่ กรงกฎหมายบา้ นเมอื ง ประชาชนในตำ� บลสำ� โรงตาเจน็ รสู้ กึ หวาดกลวั ถงึ ความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ บา้ นอำ� นาจเจรญิ หมทู่ ่ี ๑๑ บรเิ วณวดั บา้ นอำ� นาจเจรญิ ซง่ึ เปน็ พนื้ ท่ี ที่มีต้นไม้พะยงู จำ� นวน ๔๒ ต้น และไม้อื่น ๆ เช่น ไม้แดง,ไมส้ ัก,ไมป้ ระด่,ู ไม้กฤษณา ฯลฯ ชุมชนเหน็ ความ ตระหนักถึงความส�ำคัญของพันธุ์ส�ำคัญต่าง ๆ เหล่านี้ จึงได้ก�ำหนดและท�ำกิจกรรมเพ่ือเฝ้าระวังโดยการ ก�ำหนดกติกาทางสังคม การจัดให้มีเวรยามเฝ้าระวัง ในวัดและอนุรักษ์พันธุกรรมพืชโดยใช้ ”ธรรมค้�ำไม้ พะยงู ” น�ำโดย ผ้ใู หญบ่ า้ นหมู่ท่ี ๑๑ นายบญุ เลศิ อุรา มีแนวคิดในการท่จี ะทำ� ใหเ้ ปน็ เขตอนุรักษ์ โดยรว่ ม กบั ผนู้ ำ� ชมุ ชน,พระสงฆ,์ ทอ้ งถนิ่ ,ทอ้ งท,ี่ ประชาชนและจติ อาสา ใหพ้ ระสงฆ์ เปน็ ผนู้ ำ� ทางศาสนา ปลกู ฝงั สรา้ ง จิตสำ� นกึ ผา่ นธรรมะในทุกวันท่ีมกี ารทำ� กิจกรรมในวดั ใหเ้ กิดความรักและหวงแหน สรา้ งจติ สำ� นกึ รกั ป่ารัก น�ำ้ รักษาแผ่นดิน องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บลส�ำโรงตาเจน็ อำ� เภอขขุ ันธ์ จังหวัดศรสี ะเกษ 169

กลุ่มเปา้ หมาย • ต้นไมพ้ ะยูงในเขตพน้ื ทวี่ ัดบ้านอ�ำนาจเจรญิ จ�ำนวน ๔๒ ต้น • ต้นไมเ้ น้อื แขง็ ด้ังเดมิ ในเขตพ้ืนทีว่ ดั และพืน้ ที่สาธารณะภายในหมบู่ า้ น จำ� นวน ๖ ไร่ ๑ งาน ๗๒ ตารางวา รปู ธรรมการดำ� เนินงาน • จัดการประชมุ ประชาคมเพื่อกำ� หนดกติกา และหากลมุ่ จิตอาสาในการเฝ้าระวงั • มกี ารรณรงค์และสำ� รวจขอ้ มูล จัดท�ำทะเบียนขอ้ มูลพันธ์ุไมพ้ ะยงู ในบริเวณวัด • มแี กนนำ� จติ อาสา • มีกฎกตกิ าชุมชน • มคี ณะกรรมการที่มาจากการแต่งตัง้ • มีป่าเพิม่ ขึน้ จากการร่วมกนั ปลกู ในวันสำ� คัญทางศาสนา ผลการด�ำเนนิ งาน • ไมพ้ ยงุ ได้รบั การอนรุ กั ษ์ ปอ้ งกันไม้พยงุ ไม่ให้ถูกลกั ลอบตัด • มกี ฎกติกาข้อกำ� หนดในการรกั ษาปา่ ชมุ ชน • ชาวบา้ นมีจิตส�ำนกึ ช่วยกันดูแลป่าไมพ้ ะยงู • มีพน้ื ที่สีเขยี วเพมิ่ มากข้ึน • มีการปอ้ งกนั และเฝ้าระวัง พืน้ ทีอ่ นรุ กั ษพ์ ันธ์ไุ ม้เพ่ิมมากขน้ึ 170 องค์การบรหิ ารสว่ นตำ� บลส�ำโรงตาเจ็น อำ� เภอขุขนั ธ์ จังหวดั ศรสี ะเกษ

ประเดน็ การจัดการระบบนเิ วศชมุ ชนและลดโลกรอ้ นโดยชุมชนท้องถิน่ เกษตรพึ่งพาตนเอง แปลงป่าใหญ่ (บา้ นเขาโตะ๊ ) บ้านเขาโต๊ะ ประชากร พน้ื ทปี่ ่า ๖ ไร่ หมูท่ี ๑๙ จำ� นวน ๔๓๕ คน จำ� นวน ๑๗๘ ครัวเรอื น หญงิ ๒๒๕ คน ชาย ๒๑๐ คน ทนุ ทางสังคม กลมุ่ เกษตรพงึ่ พาตนเอง แปลงปา่ ใหญ่ (บ้านเขาโตะ๊ ) จ�ำนวน ๔๐ ราย นิคมสร้างตนเองปราสาท ศนู ยฝ์ ึกอาชีพราษฎรตามแนวชายแดน ส�ำนักงานเกษตรอ�ำเภอพนมดงรกั อบต.บักได ข้อมูลและเครอ่ื งมอื ในการด�ำเนนิ งาน • บัญชคี รัวเรือน • แผนชุมชน • แผนความต้องการดา้ นการเกษตร Key Actors : กล่มุ เกษตรผสมผสานพ่งึ พาตนเองแปลงป่าใหญ่ (บ้านเขาโต๊ะ) พื้นที่: องคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลบักได อำ� เภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ วทิ ยากร: นางสาวธัญลักษณ์ ยิ่งชรู ส ต�ำแหน่ง: ประธานกลมุ่ ฯ เบอรโ์ ทรศัพท:์ ๐๘๖-๒๗๐-๒๑๔๘, ๐๖๕-๓๔๑-๓๙๘๘ ความเป็นมา เกษตรกรในแปลงปา่ ใหญบ่ า้ นเขาโตะ๊ ตำ� บลบกั ได เปน็ กลมุ่ ประชาชนทไี่ มม่ ที ที่ ำ� กนิ ทไี่ ดล้ งทะเบยี น ปญั หาความยากจนขาดแคลนทดี่ นิ ทำ� กนิ และไดร้ บั การจดั สรรทด่ี นิ บรเิ วณแปลงปา่ ใหญต่ ดิ กบั แปลงของวดั ปา่ เขาโต๊ะ จากนิคมสรา้ งตนเองปราสาทคนละ ๓ ไร่ จำ� นวน ๔๐ ราย เมือ่ ปี ๒๕๔๘ ต่อมาไดม้ กี ารรวมกลมุ่ กันขอใช้พื้นที่ป่ารกร้างที่อยู่ในความรับผิดชอบของนิคมสร้างตนเองปราสาท เน้ือท่ี ๖ ไร่ แบ่งให้สมาชิก แปลงป่าใหญ่ร่วมกันท�ำเกษตรอาหารปลอดภัยเกษตรพ่ึงตนเอง กิจกรรมท่ีท�ำมีการปลูกพืชผักแบบผสม ผสานเศรษฐกิจพอเพียง การทำ� ปุ๋ยหมกั เลย้ี งปลา, เล้ยี งหม,ู เลี้ยงกบ, เลีย้ งไกพ่ ้ืนเมือง, ทอเสื่อจากไหล, แปรรูปอาหาร เป็นตน้ และควบคกู ับการดูแลปา้ ไม้ในบรเิ วณแปลงปา่ ใหญ่ใหก้ บั นิคมสร้างตนเองปราสาท และชมุ ชนบรเิ วณใกล้เคียง องค์การบริหารสว่ นตำ� บลบกั ได อ�ำเภอพนมดงรกั จงั หวดั สรุ ินทร์ 171

กลุม่ เปา้ หมาย ๑. เกษตรกรกลมุ่ แปลงป่าใหญ่ ๔๐ ราย ๒. ครัวเรอื นบ้านเขาโตะ๊ จำ� นวน ๑๗๘ ครวั เรือน จ�ำนวน ๔๓๕ คน รูปธรรมการดำ� เนินงาน ๑. ปลกู พชื ผกั ผสมผสานโดยแบง่ ใหส้ มาชกิ คนละ ๑ ลอ็ ก ปลกู พชื ผกั แบบผสมผสานตามแนวทาง เศรษฐกจิ พอเพยี ง ทำ� ปยุ๋ หมกั ,เลยี้ งปลา, เลย้ี งหม,ู เลยี้ งกบ, เลยี้ งไกพ่ น้ื เมอื ง, ทอเสอ่ื จากไหล, แปรรปู อาหาร ๒. ดูแลป่าใหญ่ให้มีความอุดมสมบูรณ์และป้องกันการบุกรุก รวมท้ังมีการปลูกพืชเสริม เช่น กลอยป่า ๓. ปลูกพชื ผสมผสานในการด�ำเนินกจิ การกลุม่ บรเิ วณขอบสระน�ำ้ ๒ ไร่ ผลการดำ� เนนิ งาน ๑. สมาชิกกล่มุ ๔๐ คน สามารถลดรายจ่าย เพม่ิ รายได้ ๒. จดทะเบยี นเปน็ วิสาหกจิ ชมุ ชน เมอื่ ปี ๒๕๖๐ ๓. เปน็ แหลง่ เรยี นรูเ้ กษตรผสมผสานพง่ึ พาตนเอง ๔. มกี ารรว่ มกนั แกไ้ ขปญั หาของกลมุ่ และตอ่ ยอดกจิ กรรมของกลมุ่ ในการแปรรปู อาหารทไี่ ดจ้ าก การผลิตของกลมุ่ เชน่ ปลาส้ม ฯลฯ ๕. ดูแลปา่ ชมุ ชนใหม้ คี วามอดุ มสมบรู ณ์และป้องกนั การบกุ รกุ 172 องค์การบริหารส่วนต�ำบลบักได อ�ำเภอพนมดงรัก จงั หวัดสุรนิ ทร์

ประเดน็ การจัดการระบบนิเวศชมุ ชนและลดโลกร้อนโดยชมุ ชนท้องถ่นิ ปา่ ชุมชนคนเมืองคำ� หมู่ ๘ บา้ นคำ� ย่านาง ประชากร ม.๘ พน้ื ที่ป่า ๔๐๐ ไร่ ๑๗๖ ครวั เรือน ๖๔๕ คน แหล่งน�้ำ ๑๐ แหลง่ ครัวเรอื นจัดการน้�ำ ๗๑ คร ชาย ๓๒๙ คน หญงิ ๓๑๖ คน ทนุ ทางสังคม เทศบาลตำ� บลนาป่าแซง / โรงเรยี นบา้ นค�ำยา่ นาง /สภาเด็กและเยาวชนตำ� บลนาปา่ แซง คณะกรรมการต�ำบลนาป่าแซง / วดั บ้านคำ� ยา่ นาง ข้อมลู และเคร่ืองมอื ในการดำ� เนนิ งาน • คณะกรรมการปา่ ชมุ ชน จำ� นวน ๑๕ คน • กฎระเบยี บการเขา้ ใชป้ า่ ชุมชน • คณะท�ำงานดูแลปา่ ชมุ ชน คนสามวยั จ�ำนวน ๓๘ คน (สภาเด็ก ปราชญ์ และผู้ใหญ)่ Key Actors: ผู้ใหญบ่ า้ น ครู และคณะกรรมการป่าชุมชนคนเมืองค�ำ พื้นท:่ี เทศบาลตำ� บลนาป่าแซง อ�ำเภอปทมุ ราชวงศา จังหวัดอำ� นาจเจรญิ วิทยากร: นางสายฝน โทพลิ า ตำ� แหน่ง: คณะกรรมการป่าชมุ ชนคนเมอื งคำ� เบอรโ์ ทรศพั ท:์ ๐๖๔-๒๐๓๘๑๔๒ ความเปน็ มา ปา่ พทุ ธสงั ขารชมุ ชนคนเมอื งคำ� เปน็ ปา่ ทอี่ ดุ มสมบรู ณอ์ ยใู่ นความดแู ลของชาวบา้ นหมู่ ๘ บา้ นคำ� ยา่ นาง มีเนื้อท่ีรวมท้ังหมด ๔๐๐ ไร่ เป็นแหล่งอาหารชุมชน ท้ังพืชสมุนไพร อาหารป่า ปี พ.ศ.๒๕๔๐ คณะครู โรงเรียนบ้านคำ� ยา่ นางนำ� นกั เรยี นเดินทางเข้าคา่ ยลกู เสอื ณ ป่าแหง่ นีพ้ บว่ามีแหลง่ พันธ์ุไมแ้ ละพืชสมุนไพร จ�ำนวนมาก นายสงวน เถาว์โท ครูประจ�ำโรงเรียนเล็งเห็นความส�ำคัญในผื่นป่าชุมชนแห่งนี้ จึงได้เชิญ ผอ.โรงเรยี น แกนนำ� ทอ้ งที่ ทอ้ งถนิ่ และประชาชนบา้ นคำ� ยา่ นางรว่ มประชาคมเพอ่ื หาแนวทางในการอนรุ กั ษป์ า่ ซง่ึ เปน็ แหล่งผลิตอาหารของคณุ ในชุมชน โดยไดแ้ ต่งตง้ั คณะกรรมการป่าชมุ ชนคนเมอื งค�ำ จำ� นวน ๑๕ คน โดยมนี ายสงวน เถาวโ์ ท เป็นประธานกลุม่ เจา้ อาวาสวัดบา้ นค�ำยา่ นาง ผู้อำ� นวยการโรงเรียนในเขตพ้ืนท่ี ตำ� บลนาปา่ แซง เป็นทป่ี รึกษากลมุ่ และมีผนู้ ำ� ชุมชน แกนน�ำและตวั แทนประชาชนในหมูบ่ า้ นคำ� ยา่ นางเป็น กรรมการ โดยไดต้ ง้ั กฎ กตกิ าการใชป้ า่ รว่ มกนั และมกี ารเฝา้ ระวงั ผบู้ กุ รกุ ปา่ โดย ชรบ.และอปพร. ในหมบู่ า้ น มีการดำ� เนนิ กิจกรรมปลูกปา่ เฉลมิ พระเกยี รติ การบวชปา่ การท�ำแนวก้นั ไฟ และการส�ำรวจป่าโดยนกั เรยี น แกนนำ� และปราชญช์ าวบา้ นในการจดั ทำ� ทะเบยี นพนั ธไ์ุ ม้ และพชื สมนุ ไพร เกดิ เปน็ กลมุ่ คนสามวยั ทท่ี ำ� หนา้ ท่ี อนุรกั ษป์ า่ ชมุ ชนคนเมืองคำ� เทศบาลต�ำบลนาป่าแซง อ�ำเภอปทมุ ราชวงศา จงั หวัดอำ� นาจเจริญ 173