คาํ นํา การปฏิบัติหนาท่ีสายตรวจเปนภารกิจหลักในการปองกันปราบปรามอาชญากรรม จําเปนอยางยิ่ง ที่จะตองตระหนักถึงภาระหนาท่ีในการบําบัดทุกข บํารุงสุข ใหกับประชาชน ดังนั้นคุณภาพหรือศักยภาพ ของตํารวจสายตรวจจึงเปนสิ่งจําเปนและเปนสิ่งสําคัญอยางย่ิงตอการปฏิบัติงาน ตํารวจสายตรวจท่ีมีความรู ความสามารถ และความชํานาญในหนาที่จึงจะสามารถเปนที่พ่ึงของประชาชนไดอยางแทจริง ดังนั้นเพ่ือให ตํารวจสายตรวจสามารถทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพและมีมาตรฐานเดียวกัน สํานักงานตํารวจแหงชาติ จึงไดจัดทําคูมือ “การควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ” ข้ึน สําหรับเปนกรอบและแนวทางปฏิบัติ ใหกับผูปฏิบัติหนาที่งานสายตรวจ เพื่อใหประชาชนเกิดความเช่ือมั่นตอการทํางานของตํารวจและเปนท่ีพ่ึง ใหแกป ระชาชนได หวงั เปน อยา งยงิ่ วา หนงั สอื คมู อื เลม นจ้ี ะเปน ประโยชนต อ การนาํ ไปใชใ นการปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี องขา ราชการ ตาํ รวจทปี่ ฏบิ ตั งิ านสายตรวจ รวมทง้ั จะเปน แนวทางในการพฒั นาระบบงานสายตรวจของสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ใหดียิ่งขึ้น ทําใหประชาชนรูสึกอุนใจ ลดความหวาดกลัวภัยอาชญากรรม และมีความเช่ือม่ัน ศรัทธา ตอ การปฏบิ ตั ิหนาทข่ี องเจา หนา ท่ตี าํ รวจตอไป คณะผูจ ดั ทํา
1
สารบัญ หนา บทที่ 1 อาํ นาจหนา ทีข่ องตาํ รวจสายตรวจ 1 บทที่ 2 การควบคุมและการปฏิบตั งิ านสายตรวจ 9 บทที่ 3 การเผชญิ เหตุ 16 บทที่ 4 กฎหมายทเี่ กย่ี วขอ ง 30 ภาคผนวก 52 ระเบยี บการตาํ รวจไมเกี่ยวกบั คดี ลกั ษณะท่ี 25 เวรยาม สายตรวจ กองรักษาการณ 58 สิทธิมนุษยชน (Human Rights) 62 แบบสรุปรายงานผลการปฏบิ ัตขิ องสายตรวจ 64 แบบรายงานผลการปฏบิ ตั ิของสายตรวจ 66 แบบบนั ทึกขอมลู การตรวจเย่ยี มชมุ ชน 68 แผนการตรวจประจําวันของสายตรวจ 69 แผนการตรวจของสายตรวจ 70 ตัวอยา งแผนการตรวจของสายตรวจ 71 ตวั อยา งแผนการต้ังจดุ ตรวจ 72 ตัวอยา งสมุดพกประจาํ ตวั สายตรวจ 73 ตวั อยางสมดุ บันทกึ ประจาํ รถสายตรวจ 75 ตวั อยางปกสมดุ ตรวจตแู ดง 77 ตวั อยางบนั ทึกการตรวจตูแดง 78 ตวั อยางสมุดบันทึกการปฏิบตั ิของสายตรวจตาํ บล 80 ตัวอยางบันทึกการปฏิบัตขิ องสายตรวจตาํ บล 81 บรรณานกุ รม
1
บทท่ี 1 อํานาจหนาทขี่ องตํารวจสายตรวจ อาํ นาจหนาทข่ี องตํารวจสายตรวจ ตามพระราชบัญญัติตํารวจแหงชาติ พ.ศ. 2547 กําหนดใหสํานักงานตํารวจแหงชาติ มีอํานาจ หนา ทร่ี กั ษาความปลอดภยั สาํ หรบั องคพ ระมหากษตั รยิ พระราชนิ ี พระรชั ทายาท ผสู าํ เรจ็ ราชการแทนพระองค พระบรมวงศานุวงศ ผูแทนพระองค และพระราชอาคันตุกะ ปองกันและปราบปรามการกระทําความผิด ทางอาญา รักษาความสงบเรียบรอย ความปลอดภัยของประชาชน และความม่ันคงของราชอาณาจักร และปฏบิ ตั ิตามทกี่ ฎหมายกาํ หนดใหเปน อํานาจหนา ทข่ี องตํารวจ กลา วโดยสรุป สามารถใหคาํ นิยามได ดงั นี้ ตํารวจ หมายถึง “เจาหนาท่ีของรัฐที่มีหนาท่ีตรวจตรารักษาความสงบ จับกุม และปราบปราม ผกู ระทาํ ผดิ กฎหมาย” ตาํ รวจสายตรวจ หมายถงึ “ขา ราชการตาํ รวจทไี่ ดร บั คาํ สง่ั จากทางราชการ ใหท าํ หนา ทอี่ อกตรวจตรา เพือ่ ปองกนั ปราบปรามอาชญากรรม ดแู ลความสงบเรียบรอยของประชาชน” การปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องตาํ รวจสายตรวจ ในการรกั ษาความสงบเรยี บรอ ย หรอื การบงั คบั ใชก ฎหมาย โดยหลักตํารวจจะกระทําการอันเปนการละเมิดสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไมได เวนแตวาจะมีกฎหมาย บัญญัติ และตํารวจจะตองกระทําการไปตามเงื่อนไขตามกฎหมายท่ีกําหนด ซึ่งการปฏิบัติหนาที่ของตํารวจ สายตรวจ มคี วามเก่ยี วพนั กับงานดา นตา ง ๆ ดังน้ี สายตรวจกบั การสบื สวน การสบื สวน หมายถงึ การแสวงหาขอ เทจ็ จรงิ และหลกั ฐาน ซง่ึ พนกั งานฝา ยปกครองหรอื ตาํ รวจได ปฏบิ ตั ไิ ปตามอาํ นาจหนา ท่ี เพอื่ รกั ษาความสงบเรยี บรอ ยของประชาชน และเพอื่ ทราบรายละเอยี ดแหง ความผดิ (ป.วิอาญา มาตรา 2(10)) ตํารวจสายตรวจ มีอํานาจในการสืบสวนทั่วราชอาณาจักร โดยเฉพาะในขณะปฏิบัติหนาที่ ออกตรวจตราปองกันเหตุในพื้นที่เขตตรวจที่ไดรับมอบหมาย สามารถแสวงหาขอเท็จจริงและหลักฐาน สาํ หรับการรักษาความสงบเรยี บรอยของประชาชน ในสว นน้เี รียกวาการสืบสวนกอนเกิดเหตุ ในขณะเดยี วกัน เมอ่ื มเี หตเุ กดิ ขนึ้ สายตรวจจะตอ งรบี เดนิ ทางไปยงั สถานทเ่ี กดิ เหตุ เพอ่ื หารายละเอยี ดของเหตทุ เ่ี กดิ ขอ เทจ็ จรงิ และหลกั ฐาน เพอื่ ทราบรายละเอียดแหง การกระทําผดิ ในสวนนเ้ี รียกวาการสืบสวนหลงั เกดิ เหตุ คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 1
สายตรวจกบั การสอบสวน การสอบสวน หมายถงึ การรวบรวมพยานหลกั ฐานและการดาํ เนนิ การทงั้ หลายอนื่ ตามบทบญั ญตั ิ แหงประมวลกฎหมายน้ี ซึ่งพนักงานสอบสวนไดทําไปเก่ียวกับความผิดท่ีกลาวหา เพ่ือท่ีจะทราบขอเท็จจริง หรอื พสิ ูจนความผิด และเพือ่ จะเอาตัวผกู ระทําผดิ มาฟอ งลงโทษ (ป.วิ อาญา ม.2(11)) หนา ทข่ี องสายตรวจ มคี วามเกยี่ วขอ งกบั การสอบสวนอยา งยงิ่ คอื เมอ่ื สายตรวจไดร บั แจง เหตแุ ลว สายตรวจจะตองรีบไปยังสถานท่ีเกิดเหตุ และหารายละเอียดของเหตุการณที่เกิดข้ึน รวมทั้งรักษา สถานท่ีเกิดเหตุ ติดตามหาพยานบุคคลท่ีรูเห็นเหตุการณ เก็บรักษาวัตถุพยานในท่ีเกิดเหตุเพ่ือสงมอบใหกับ พนกั งานสอบสวน และตอ งทาํ หนา ที่ติดตามพยาน สง หมายเรียกพยาน ใหค วามคมุ ครองพยาน และรว มกบั เจา หนาทใ่ี นการตรวจคนหาพยานหลกั ฐาน และหรือจับกมุ ผกู ระทําผิด สายตรวจกับการปองกนั อาชญากรรม หลกั การของการปองกัน คอื 1. ปอ งกนั มใิ หม อี าชญากรรมเกดิ ขนึ้ ในทอ งทท่ี ร่ี บั ผดิ ชอบ โดยมวี ธิ กี ารปอ งกนั เชน การแสดงตวั การปรากฏตวั การตรวจคน การแสวงหาความรวมมือจากประชาชน การสรา งแหลง ขอ มูล การนาํ ขอมลู มาใช การวางแผน เปน ตน 2. หากมีเหตุเกิดข้ึน จะตองรีบไปที่เกิดเหตุ ใชยุทธวิธี ระงับยับยั้งไมใหเหตุมีความรุนแรง เกิดความเสียหายตอชีวิตและทรัพยสินของประชาชนนอยที่สุด และใหสถานการณกลับคืนสูภาวะปกติ โดยเร็วทส่ี ดุ สายตรวจกับการปราบปราม เมื่อมีอาชญากรรมหรือมีเหตุเกิดขึ้น ตํารวจสายตรวจจะตองรีบเดินทางไปที่เกิดเหตุ ใชอํานาจ หนาท่ีในการรักษาความสงบเรียบรอยตามกฎหมาย ไมวาจะเปนการคนตัวบุคคล ยานพาหนะ การจับกุม การควบคมุ ตวั ผถู กู จบั และสง ไปยงั ทท่ี าํ การของพนกั งานสอบสวน การยดึ ไวซ ง่ึ ทรพั ยท ม่ี ไี ว ไดใ ชห รอื ไดม าจาก การกระทําผดิ หรอื สิ่งของตาง ๆ ทอ่ี าจใชเ ปนพยานหลกั ฐานได การรับแจงเหตุ การรบั คาํ รอ งทุกข 2 คมู อื การควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
เจา หนา ทีต่ าํ รวจสายตรวจ จะตองไปที่เกดิ เหตุในทนั ทที ไี่ ดรบั แจงวา มีเหตเุ กิด สายตรวจกับการใหบ รกิ าร การใหบริการกับประชาชนเปนสวนหนึ่งของการรักษาความสงบเรียบรอย สายตรวจจึงมีหนาที่ ในการใหบริการประชาชนดวย แตการใหบริการกับประชาชนน้ันจะตองไมกระทบตอการปฏิบัติหนาที่รักษา ความสงบเรียบรอ ยอันเปนภารกิจหลัก การใหบ รกิ ารประชาชน เปน หวั ใจสาํ คญั ในการสรางภาพลักษณต ํารวจทดี่ ีใหกับประชาชน สายตรวจกบั ศูนยรบั แจงเหตุฉุกเฉนิ 191 สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ไดจ ดั ใหม โี ทรศพั ทห มายเลข 191 เปน หมายเลขสาํ หรบั การรบั แจง เหตุ ฉกุ เฉนิ จากประชาชน หมายเลขเดยี วกนั ทว่ั ทงั้ ประเทศ ซง่ึ หลงั จากทศ่ี นู ย 191 ไดร บั แจง แลว จะประสานสงั่ การ ไปยังสายตรวจท่ีอยูใกล หรือรับผิดชอบพ้ืนที่ท่ีเกิดเหตุ สายตรวจจึงมีหนาที่ไประงับเหตุตามที่ไดรับแจง จากศนู ยรบั แจง เหตุฉุกเฉนิ 191 คูมือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 3
ศนู ยวทิ ยุเปน หัวใจในการขบั เคลื่อนงานปองกนั ปราบปรามอาชญากรรม ระดบั สถานีตาํ รวจ การนําเทคโนโลยมี าปรับใชใ นการเพิ่มประสิทธภิ าพในการปองกนั เหตุ การกําหนดหนาที่ของตําแหนงในงานปองกนั ปราบปรามสถานตี ํารวจ ตามคาํ ส่งั สาํ นักงานตํารวจแหง ชาตทิ ี่ 537/2555 ลง 27 กันยายน 2555 ไดกําหนดหนา ทีข่ อง ตําแหนง ในงานปองกันปราบปรามอาชญากรรมสถานีตาํ รวจ เฉพาะในสวนของผูป ฏิบตั ิงานสายตรวจ ดังนี้ 1. หนาที่การงานของรองสารวตั รปอ งกันปราบปราม 1.1 ปฏิบัติงานตามท่ีหัวหนางานปองกันปราบปราม หรือสารวัตรปองกันปราบปราม มอบหมาย 1.2 ปฏิบัติงานท่ีกําหนดไวในหนาที่การงานของหัวหนางานปองกันปราบปรามและของ สารวตั รปอ งกนั ปราบปราม ไดแก 1) งานการขา ว 2) งานจัดทําแผนที่ ระบบขอมูลอาชญากรรม รวมทั้งการจัดระบบขอมูลเปาหมาย ทอ่ี าจเกดิ อาชญากรรม และระบบขอ มลู ทางสงั คมทเี่ ปน ประโยชนต อ การปอ งกนั ระงบั ปราบปรามอาชญากรรม 3) งานควบคุมผูต อ งหาและผถู ูกกักขัง 4) งานควบคมุ ศนู ยว ทิ ยุหรอื การรับ-สงวิทยุของสถานีตาํ รวจ 4 คูม อื การควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ
5) งานจดั ตงั้ จดุ รบั แจง เหตุ จดุ ตรวจ จดุ สกดั และกาํ หนดมาตรการตา ง ๆ ในการปอ งกนั และปราบปรามมิใหอาชญากรรมเกดิ ข้นึ 6) งานจดั สายตรวจทกุ ประเภท 7) งานควบคมุ แหลงอบายมุขและการจดั ระเบยี บสงั คม 8) งานปราบปรามการกระทาํ ความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบญั ญตั ิ ตาง ๆ ทม่ี โี ทษทางอาญาทุกฉบบั 9) งานปราบปรามผูมีอิทธพิ ลและมือปนรับจา ง 10) งานพิทกั ษเ ดก็ เยาวชน และสตรี 11) งานปราบปรามผมู อี ทิ ธพิ ลเกยี่ วกบั บอ นการพนนั สถานบรกิ าร และแหลง อบายมขุ 12) งานปราบปรามผูมีอิทธิพลในการฮั้วประมูลและขัดขวางการเสนอแขงขันราคา ในการประมูล 13) งานที่ปฏบิ ัตติ ามประมวลกฎหมายวิธพี จิ ารณาความอาญา 14) งานตามกฎหมายวาดวยการจําหนายสุรา สถานบริการ โรงแรม ภาพยนตร โรงรับจํานํา อาวุธปน การพนัน คาของเกา การเร่ียไร รวมทั้งงานอ่ืน ๆ ท่ีเก่ียวของตามที่กฎหมายบัญญัติ ใหอาํ นาจไว 15) การฝก อบรมประชาชน อาสาสมคั ร เดก็ เยาวชน นกั เรยี น นสิ ติ นกั ศกึ ษา พนกั งาน รกั ษาความปลอดภัย ลูกเสอื ชาวบาน สมาชิกไทยอาสาปองกนั ชาติ ฯลฯ ที่เกย่ี วกบั การปอ งกนั อาชญากรรม และรักษาความปลอดภยั เพอ่ื ชว ยเหลือกจิ การตาํ รวจ 16) งานคณะกรรมการตรวจสอบและติดตามการบริหารงานตํารวจ (กต.ตร.) ระดับ สถานีตาํ รวจ 17) งานประชาสมั พันธชุมชนสมั พันธ เพ่ือแสวงหาความรวมมือจากหนวยงานภาครัฐ เอกชน ประชาชน ตลอดจนสรางเครอื ขา ยการปอ งกนั อาชญากรรมในชุมชนและทุกภาคสวนของสังคมในเขต พ้นื ทีข่ องสถานีตํารวจ 18) งานพัฒนากําลังพล งบประมาณ วัสดุอุปกรณ เทคโนโลยี เพื่อใชในการปองกัน ปราบปรามอาชญากรรม 19) งานระบบงบประมาณทเ่ี ก่ยี วกบั งานปอ งกนั ปราบปราม 20) ตรวจสอบและประเมินผลวิจัย และพัฒนาการปฏิบัติตามนโยบายยุทธศาสตร แผนงานและโครงการตา ง ๆ ในการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม 21) กรณีการกระทําความผิดใหพิจารณาสั่งการใหผูปฏิบัติงานปองกันปราบปราม ดาํ เนนิ การจบั กมุ หรือดําเนินการจับกมุ ดวยตนเอง คูม อื การควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 5
22) งานการจดั กาํ ลงั รว มในการถวายความปลอดภยั แดอ งคพ ระมหากษตั รยิ พระราชนิ ี และพระบรมวงศานุวงศ ท่เี สดจ็ พระราชดาํ เนินเขามาในพ้ืนที่ของสถานีตาํ รวจ 23) การควบคมุ ความสงบเรยี บรอ ยกรณมี เี หตพุ เิ ศษตา ง ๆ เชน การจดั งานตามประเพณี การชุมนุมประชมุ และอ่ืน ๆ 1.3 กรณีมีการกระทําความผิดเกิดขึ้นใหดําเนินการจับกุม โดยพิจารณาใชกําลังตาม ความเหมาะสม แลว รายงานหวั หนา งานปองกันปราบปราม หรอื สารวตั รปองกันปราบปรามทราบ 1.4 ปฏบิ ัติหนา ท่ีนายรอ ยตํารวจเวร 1.5 ปฏบิ ตั หิ นาทหี่ ัวหนาสายตรวจ 1.6 ขณะปฏบิ ตั ิหนาท่ีนายรอ ยตาํ รวจเวร และหัวหนาสายตรวจในคราวเดียวกัน ใหปฏบิ ัติ หนา ทใ่ี นดา นการปอ งกนั เปน หลกั สว นการปฏบิ ตั หิ นา ทใี่ นดา นระงบั ปราบปราม ใหเ ปน ไปตามแผนทก่ี าํ หนดไว หรือตามความเหมาะสม 1.7 ควบคุม ตรวจสอบการปฏิบัติงานของขาราชการตํารวจ ทั้งในดานการปฏิบัติงาน ความประพฤติและระเบียบวินัย 1.8 การปฏิบัติหนาท่ีหากมีเหตุจําเปนเรงดวน ใหมีอํานาจมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชา ปฏิบตั หิ นา ทอ่ี ่นื ไดตามความเหมาะสม แตท งั้ น้ตี อ งไมเ สยี หายตอ หนา ที่ 1.9 ปฏิบัติงานอ่นื ๆ ที่เกี่ยวของกบั งานปอ งกันปราบปราม 1.10 ปฏบิ ัตงิ านอืน่ ๆ ตามทีผ่ ูบังคบั บัญชามอบหมาย 2. หนา ทก่ี ารงานของรองสารวตั ร (ตาํ แหนง ควบผบู งั คบั หมถู งึ รองสารวตั ร) ปอ งกนั ปราบปราม 2.1 ปฏิบัติงานในหนาที่และความรับผิดชอบของตําแหนงระดับผูบังคับหมูท่ีปฏิบัติอยูเดิม โดยปฏิบัติหนา ทใี่ นสายงานปอ งกันปราบปรามภายใตการกํากับตรวจสอบโดยทว่ั ไป และอาจไดรับมอบหมาย ใหค วบคมุ ตรวจสอบการปฏิบตั งิ านของขา ราชการตํารวจจาํ นวนหนึ่ง 2.2 ตดั สินใจ วนิ ิจฉัยส่งั การ แกไขปญ หาในงานที่รบั ผิดชอบใหเ สรจ็ สนิ้ ณ จดุ เดยี ว 2.3 ปฏบิ ตั หิ นา ทร่ี อ ยเวรบรกิ ารบนสถานตี าํ รวจ หวั หนา สายตรวจ หวั หนา ชดุ มวลชนสมั พนั ธ หวั หนาชุดปฏิบัตกิ ารชายแดน หัวหนา ชุดขา ว หวั หนาชดุ ปราบปรามยาเสพติด เปนตน 2.4 ปฏิบัติงานดวยตนเองในลักษณะของผูมีประสบการณในงานดานปองกันปราบปราม ของหนว ยงานนนั้ ๆ เปนตน 2.5 ชวยเหลอื งานของขา ราชการตาํ รวจระดับตําแหนง สารวัตรหรือเทียบเทา 2.6 ปฏิบัติหนาที่อื่นทเ่ี กยี่ วขอ งหรอื ตามทไ่ี ดร ับมอบหมายจากผบู ังคับบัญชา 6 คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ
3. หนาท่ีการงานของผูบังคับหมูปองกันปราบปราม เฉพาะผูที่ทําหนาที่ปฏิบัติการปองกัน ปราบปราม มีหนา ทด่ี ังน้ี 3.1 เกบ็ รวบรวมสถติ ขิ อ มลู เกย่ี วกบั การปอ งกนั และปราบปรามตามทผี่ บู งั คบั บญั ชามอบหมาย และสั่งการเกย่ี วกับคดีอาญาทกุ ประเภท และคดีตามพระราชบญั ญัตติ าง ๆ ทีม่ ีโทษทางอาญาทุกฉบับ โดยให เกบ็ และรายงานตามท่ีสาํ นกั งานตํารวจแหง ชาตกิ าํ หนด 3.2 ปอ งกนั เหตุ โดยการตรวจตราทวั่ ไป หากตอ งใชก าํ ลงั ตาํ รวจไปทาํ การระงบั ปราบปราม เมอ่ื พบเหตทุ ต่ี อ งระงบั ปราบปราม ตอ งดาํ เนนิ การดว ยตนเอง หรอื แจง สง่ั ใหใ ชก าํ ลงั ตาํ รวจตามความเหมาะสม หรอื ตามแผนทีก่ าํ หนดไว 3.3 การปฏบิ ตั ติ ามประมวลกฎหมายวิธีพจิ ารณาความอาญา 3.4 ปฏบิ ตั หิ นา ทถี่ วายความปลอดภยั แดอ งคพ ระมหากษตั รยิ พระราชนิ ี และพระบรมวงศานวุ งศ ทีเ่ สด็จพระราชดําเนนิ เขา มาในพนื้ ทขี่ องสถานีตาํ รวจ 3.5 ควบคุมความสงบเรียบรอยกรณีมีเหตุพิเศษตาง ๆ เชน การจัดงานตามประเพณี การชมุ นุมประทว ง และอื่น ๆ 3.6 ปฏิบัตหิ นา ท่ีสบิ เวรประจําสถานีตาํ รวจ ควบคมุ การปฏิบตั ิหนาที่ของยามสถานีตํารวจ ประชาสมั พนั ธ ควบคุมผตู องหา พมิ พลายนว้ิ มือ 3.7 ปฏบิ ตั หิ นา ทย่ี ามสถานตี าํ รวจ รกั ษาการณ รกั ษาความสงบเรยี บรอ ย ความสะอาด พสั ดุ ของหลวง สิ่งของที่ยดึ มาประกอบคดี ตลอดจนชวยเหลือควบคุมดูแลผตู อ งหาและผูตอ งขัง 3.8 ปฏบิ ตั งิ านชมุ ชนสมั พนั ธ เพอ่ื แสวงหาความรว มมอื จากหนว ยงานภาครฐั เอกชน ประชาชน ตลอดจนสรา งเครอื ขา ยการปอ งกนั อาชญากรรมในชมุ ชนและทกุ ภาคสว นของสงั คมในเขตพน้ื ทข่ี องสถานตี าํ รวจ 3.9 ปฏิบัติงานอนื่ ๆ ท่เี กี่ยวขอ งกบั งานปองกนั ปราบปราม 3.10 ปฏิบตั ิงานอน่ื ๆ ตามท่ีผูบ ังคับบัญชามอบหมาย คุณลักษณะของตาํ รวจสายตรวจทด่ี ี ไดแ ก 1. มอี ายุระหวาง 18 - 45 ป 2. มสี มรรถภาพทางรางกายอยใู นเกณฑด ี 3. มีความซือ่ สัตยส จุ ริตและมจี ิตอาสา 4. มีมนุษยสมั พันธด ี เขากบั ประชาชนในทอ งทไี่ ด 5. ตอ งเปน ผมู คี วามรใู นตวั บทกฎหมายและยทุ ธวธิ ตี าํ รวจสําหรับการปฏบิ ตั หิ นา ที่ 6. ตอ งเปน ผูม รี ะเบียบวินยั และมีความเสียสละเพอ่ื สวนรวม 7. ผานการฝกอบรมหลกั สูตรการปฏบิ ตั หิ นาทีส่ ายตรวจ คมู อื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 7
8. มคี ณุ สมบตั คิ รบตามคุณสมบัติเฉพาะตําแหนงสายตรวจท่ี ก.ตร. กําหนดไว 9. เปน ผูม ีปฏิภาณไหวพรบิ และมีวุฒิภาวะทางอารมณ 10. มีทกั ษะในการใชอ าวุธปนทางยุทธวิธี 11. มคี วามรูความสามารถในการใชเ ทคโนโลยี 8 คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
บทท่ี 2 การควบคมุ และการปฏิบตั งิ านสายตรวจ 1. สายตรวจในสถานตี าํ รวจนครบาล และ สายตรวจเขตเทศบาลหลกั ในสถานตี าํ รวจภธู ร 1.1 การเตรียมการกอ นออกตรวจ (INPUT) กอ นออกตรวจ หัวหนางานปอ งกันปราบปราม, สวป., และ รอง สวป. (ท่ที ําหนาทีห่ วั หนา สายตรวจ) และตัวสายตรวจ จะตอ งเตรยี มการ และดําเนนิ การในเรือ่ งตาง ๆ ดังน้ี 1.1.1 จัดเตรยี มอาวุธและอุปกรณ ยานพาหนะ สาํ หรับการปฏบิ ตั ิหนา ที่สายตรวจ ไดแก 1) อุปกรณประจําตัวสายตรวจ เชน อาวุธปน เคร่ืองกระสุนปน วิทยุสื่อสาร ประจาํ ตัว กญุ แจมือ ไฟฉาย แบบรายงาน สมุดพกประจําตัว หมวกตดิ กลอง CCTV เปนตน 2) อปุ กรณป ระจาํ รถสายตรวจ เชน วทิ ยสุ อ่ื สารประจาํ รถ สมดุ บนั ทกึ ของรอ ยเวร 20 สายพว งแบตเตอรี่ สายลากจูง เปนตน 3) รถสายตรวจทมี่ คี วามสะอาด เรียบรอย สภาพพรอ มใชงาน 4) ผูปฏิบตั ิหนาที่สายตรวจตอ งแตงเครือ่ งแบบกากี ตดิ สายนกหวดี (สแี ดง) 1.1.2 หัวหนาสายตรวจ เรียกสายตรวจประชุมตรวจความพรอม ชี้แจงภารกิจกอนออก ปฏบิ ตั ิหนาที่อยางนอ ย 15 นาที โดยปฏิบตั ไิ ดใน 2 ลักษณะ คอื 1) การเรยี กแถวประชมุ นอกหอ งปฏิบตั ิการสายตรวจ โดยเนน ในเร่อื ง (1) การฝก ความมรี ะเบยี บวนิ ยั การเขา แถว (2) การตรวจสอบจาํ นวนตํารวจสายตรวจทีม่ ีหนา ทีป่ ฏบิ ตั ใิ นผลัดน้นั ๆ และ ลงชอื่ ในสมุดควบคุมการปฏบิ ตั ิหนาทีข่ องสายตรวจ (3) การตรวจสอบเคร่ืองแตง กาย อาวธุ อปุ กรณ และเอกสารตา ง ๆ ท้ังแบบ ประจาํ ตัวและประจาํ รถ (4) การตรวจสอบความพรอมของรถสายตรวจ (5) การฝกทบทวนยุทธวิธี เชน การใชอาวธุ ปน การปองกันตวั การเขาจบั กุม คนราย (6) การชี้แจงแผนการตรวจ และขอ ราชการตา ง ๆ 2) การประชมุ ในหองปฏบิ ตั กิ ารสายตรวจ โดยเนน ในเรอ่ื ง (1) การตรวจสอบจํานวนตํารวจสายตรวจท่ีมีหนา ท่ีปฏิบตั ใิ นผลัดนัน้ ๆ และ ลงชอ่ื ในสมุดควบคมุ การปฏบิ ตั ิหนาท่ขี องสายตรวจ คูม อื การควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 9
(2) การช้ีแจงแผนการตรวจ สถานภาพอาชญากรรม และขอราชการที่มี รายละเอียด ที่ควรใชเอกสาร หรอื แผนภมู ปิ ระกอบ (3) การหารอื แกไขปญหาอุปสรรค ขอขัดขอ งตาง ๆ ที่สายตรวจไดพ บมา (4) การฝก อบรมทบทวน เพม่ิ เตมิ ความรใู นเรอ่ื งกฎหมาย ระเบยี บ ทเ่ี กยี่ วขอ ง (5) การฝก อบรมการใชเ ทคโนโลยี เชน เทคนคิ การถา ยภาพ การใช QR Code เมอื่ เสรจ็ สน้ิ การประชมุ หวั หนา สายตรวจ, สวป., หรอื หวั หนา งานปอ งกนั ปราบปราม ผทู ปี่ ระชมุ ปลอ ยแถวสายตรวจ จะตอ งบนั ทกึ ขอ ราชการทช่ี แี้ จงในสมดุ ปลอ ยแถวสายตรวจดว ยลายมอื ของตนเอง 1.2 การปฏิบตั ิหนา ท่ขี ณะออกตรวจ (PROCESS) 1.2.1 การปฏิบัติหนาท่ีขณะออกตรวจของเจาหนาท่ีตํารวจสายตรวจรถยนต และ สายตรวจรถจักรยานยนต มดี ังตอ ไปน้ี 1) การออกตรวจ สายตรวจรถยนตต อ งประกอบกาํ ลงั อยา งนอ ย 2 นาย สายตรวจ รถจกั รยานยนตต องประกอบกาํ ลงั 2 นาย และไมออกตรวจเพยี งลําพงั 2) ตรวจตามแผนปฏิบัติ และแผนการตรวจของสายตรวจ เพื่อปองกันมิใหมี อาชญากรรมเกดิ ข้นึ ในพืน้ ท่ีรับผิดชอบ ดังนี้ (1) การตรวจตแู ดง - การลงชื่อในสมุดตูแดงของสายตรวจตองเขียนดวยลายมือของตนเอง ทัง้ 2 นาย - ในทุก 4 ชั่วโมง สายตรวจรถจักรยานยนต จะตองตรวจดูตูแดงทุกตู ในเขตตรวจทร่ี ับผิดชอบ - กรณสี ายตรวจตดิ ภารกจิ ไมส ามารถตรวจตแู ดงตามจาํ นวนทก่ี าํ หนดได เชน ไประงับเหตุ ตงั้ จุดตรวจ ใหแ จงหวั หนา สายตรวจทราบ และใหศ ูนยวิทยุของ สน./สภ. จดบันทกึ ไว - ใหส ายตรวจรถจกั รยานยนต ผลัดที่เขา เวร 00.01-08.00 น. เปนผเู ก็บ และวางสมุดตูแดง สําหรับสมุดตูแดงท่ีเก็บมาใหสงมอบใหหัวหนาสายตรวจ หรือ รอยเวร 20 ผลัดท่ีกําลัง เขา เวรตรวจ - กรณที ี่ สน./สภ.ใด นาํ เทคโนโลยที เี่ ชอื่ ถอื ได มาใชใ นการควบคมุ สายตรวจ เชน การใช QR Code หรอื การสแกนนวิ้ มอื ใหส ามารถใชแ ทนการจดั ทาํ และการลงชอื่ ในสมดุ ตแู ดงแบบปกตไิ ด (2) ตรวจสมั พันธกับสายตรวจอืน่ ๆ และหัวหนาสายตรวจ (3) หยุดรถสังเกตการณ (ว.10) ปองกันเหตุตามจุดลอแหลม จุดเส่ียง หรือ จุดหลบฝน ท่ีกาํ หนด (อยางนอย 3 จุดตอผลดั ) โดยเฉพาะอยางยง่ิ การ ว.10 กอ นออกเวร 3) ตรวจเย่ียมเยยี นประชาชน และบนั ทึกตามแบบรายงาน 2 บา นตอผลดั 4) ต้ังจุดตรวจคน หรอื ตรวจคนบคุ คล ยานพาหนะ ที่ตอ งสงสัย 10 คูม อื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ
5) สืบสวนหาขาวอาชญากรรม รับคํารองเรียนเร่ืองตาง ๆ และรายงานหัวหนา สายตรวจเพอ่ื นาํ เสนอสารวตั รปอ งกนั ปราบปราม หวั หนา งานปอ งกนั ปราบปราม และหวั หนา สถานตี าํ รวจตอ ไป 6) ระงับเหตุ ตามที่ไดรบั แจง จากศูนยร ับแจง เหตุฉุกเฉนิ 191, ศูนยวทิ ยุ สน./สภ. หรือ รับแจง หรือพบเหตุดวยตนเอง และจับกุมผูกระทําผิดตามอํานาจหนาที่ โดยการไปถึงที่เกิดเหตุ ควรใชเวลาไมเกนิ 5 นาที กรณมี เี หตซุ า้ํ ซอ น หรอื ตดิ ภารกจิ ใหแ จง ศนู ยว ทิ ยุ สน./สภ. เพอ่ื แจง ใหห วั หนา สายตรวจส่งั การใหผอู น่ื ไปปฏิบัติหนา ท่ีแทน กรณเี ปน เหตทุ ตี่ อ งใหพ นกั งานสอบสวนตรวจทเ่ี กดิ เหตุ ใหร กั ษาสถานทเ่ี กดิ เหตไุ ว 7) สกดั จับกมุ คนราย ตามแผนกา วสกัดจบั 8) บริการประชาชน 1.2.2 การปฏิบตั หิ นาทีข่ องหัวหนาสายตรวจ (รอ ยเวร 20) ขณะออกตรวจมีดังนี้ 1) การออกตรวจ สายตรวจรถยนตตองประกอบกําลังอยางนอย 2 นาย และไมอ อกตรวจเพียงลําพงั 2) ตรวจสอบการปฏิบัติของสายตรวจตา ง ๆ ใหตรวจตามแผนทีก่ าํ หนด 3) ตรวจสมั พันธก ับสายตรวจตาง ๆ 4) ตรวจจดุ ตรวจตแู ดง โดยใน 1 ผลัด (8 ชวั่ โมง) สายตรวจรถยนต ใหต รวจตแู ดง ตยู าม และสายตรวจตาง ๆ ในเขตชุมชนอยา งนอย 1 รอบ 5) สั่งการควบคุมการปฏิบัติกรณีมีเหตุฉุกเฉิน และแกไขปญหากรณีสายตรวจ ทีร่ บั ผดิ ชอบติดภารกิจ จนกวา ผูบังคบั บัญชาระดับเหนือชัน้ ไปท่ีจะเขา มาควบคุมการดําเนนิ การแทน 6) ระงบั เหตุ รกั ษาสถานท่เี กิดเหตุ สืบสวนและจบั กมุ ผกู ระทําผดิ 7) ตรวจสอบการเขาประจําจุดสกัดของสายตรวจตา ง ๆ 8) ควบคมุ การตั้งจุดตรวจ 9) เย่ยี มเยียนประชาชน และบันทกึ ตามแบบรายงาน 2 บา นตอ ผลดั 10) ใหความชวยเหลือประชาชนเรอื่ งตาง ๆ เชน รถเสีย นา้ํ ทวม ฯลฯ 1.3 การปฏบิ ัตหิ นาท่ีหลงั เสรจ็ สน้ิ การตรวจ (OUTPUT) 1.3.1 การปฏิบตั ขิ องตํารวจสายตรวจหลงั ออกตรวจ มีดังนี้ 1) กลับมาพรอ มท่สี ถานีตํารวจหรอื หอ งปฏบิ ตั กิ ารสายตรวจเมอ่ื สนิ้ สดุ ระยะเวลา ปฏิบตั หิ นา ที่ และลงชื่อในสมดุ ควบคุมการปฏบิ ตั หิ นาท่ีสายตรวจ 2) จัดทําและสงรายงานตา ง ๆ ใหเรียบรอ ย คูม อื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 11
3) ตรวจสอบ และสง มอบอปุ กรณเ ครอื่ งใชส ว นรวม เชน อาวธุ ปน ของทางราชการ วทิ ยุสอื่ สาร ยานพาหนะ ฯลฯ ใหเรยี บรอ ย 4) รายงานปญหาขอ ขดั ของตาง ๆ ตอหัวหนา สายตรวจ 5) ตรวจสอบภารกิจตาง ๆ ท่ีจะตองปฏิบัติในชวงเวลาตอไป หรือภารกิจพิเศษ ตามคําสง่ั ของผบู ังคบั บัญชา เชน การรับเสดจ็ ฯ การถูกระดมไปชว ยสถานตี ํารวจอน่ื ๆ เปนตน 1.3.2 การปฏบิ ตั ขิ องหวั หนา สายตรวจ (รอ ยเวร 20) หลงั ออกตรวจ มดี ังนี้ 1) กลบั มาทส่ี ถานตี าํ รวจหรอื หอ งปฏบิ ตั กิ ารสายตรวจ เพอ่ื ตรวจสอบยอดกาํ ลงั พล สายตรวจ ตรวจสอบสายตรวจในการสง มอบอุปกรณเครอ่ื งใชของทางราชการ 2) หัวหนาสายตรวจ ซ่งึ เขา เวรผลดั 00.01 – 08.00 น. ใหต รวจสมุดตูแ ดงทีเ่ ก็บ มาแลว เสนอ สวป. ภายใน 09.00 น. เปนประจําทุกวนั 3) รวบรวมรายงานตา ง ๆ ทเ่ี กย่ี วกบั งานสายตรวจ เชน ผลการจบั กมุ ผลการตรวจ สมั พนั ธ ผลการเยยี่ มเยียนประชาชน ฯลฯ เสนอ สวป.ตรวจตามวงรอบ 4) ประเมินผลการปฏบิ ตั ิหนาที่ และรับทราบปญหาอปุ สรรคในการปฏิบตั ิหนา ท่ี ของตํารวจสายตรวจในผลัดนั้น ๆ เพอื่ นาํ มาเปน แนวทางแกไขปรบั ปรงุ ในการปฏิบตั ิหนา ทีต่ อไป 2. สายตรวจตําบล 2.1 สายตรวจตําบลแตล ะแหง 2.1.1 สายตรวจตําบลตองพักแรมอยูท่ีพักสายตรวจในพ้ืนท่ีรับผิดชอบ หากพ้ืนท่ีใดไมมี ท่พี ักสายตรวจใหพักในสถานทที่ ีเ่ หมาะสมในตาํ บลนนั้ 2.1.2 สายตรวจตําบลควรมีกําลังพลอยางนอย 3 นาย และตองจัดเวรการปฏิบัติหนาที่ โดยใหม กี าํ ลงั พลประจาํ ทพ่ี กั สายตรวจและออกตรวจทอ งที่ และจดั ใหม รี าษฎรอาสาสมคั รปฏบิ ตั หิ นา ทร่ี ว มกไ็ ด 2.1.3 สายตรวจตาํ บลตองจัดทําขอมูลทองถนิ่ ไว ณ ท่ีพักสายตรวจน้นั ๆ และใหส ง เก็บ รวบรวมท่หี อ งปฏิบตั ิการสายตรวจดว ย 2.1.4 สายตรวจตาํ บลตอ งออกตรวจทกุ วนั และจดั ทาํ ขอ มลู ครวั เรอื นทไี่ ปตรวจอยา งนอ ย วันละ 3 หมูบา น หมบู านละ 1 หลังคาเรือน และควรตรวจใหครบทุกหมบู า นในเขตรบั ผิดชอบ ภายใน 15 วนั เพื่อประสิทธิภาพในการปองกันอาชญากรรม หากสายตรวจตําบลใดมีกําลังพลนอยกวา 3 นาย สามารถ ลดการตรวจและการจัดทําขอมลู ครัวเรอื นไดตามสวน (3 นาย/3 หลงั คาเรอื นตอ วันเทา กับ 100 เปอรเ ซน็ ต) 2.1.5 สายตรวจตําบลทุกสายที่ออกปฏิบัติหนาที่ ตองบันทึกผลการตรวจเยี่ยมชุมชน/ ประชาชน ไวในสมุดตรวจและ/หรือเคร่อื งอเิ ลก็ ทรอนิกสข องสายตรวจตําบลที่ทางสถานตี ํารวจจัดทาํ ไว 12 คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
2.1.6 ผอู ยทู พ่ี กั สายตรวจใหม หี นา ทรี่ บั แจง เหตแุ ละบรกิ ารประชาชน โดยตอ งแตง เครอ่ื งแบบ ใหเ รยี บรอ ย 2.1.7 สืบสวนหาขาวอาชญากรรม รับคาํ รองเรยี น 2.1.8 ระงบั เหตุ ตามทไ่ี ดรับแจง จากศนู ยร บั แจงเหตฉุ กุ เฉนิ 191, ศูนยว ทิ ยุ สน./สภ. หรือ รับแจง หรือพบเหตุดวยตนเอง และจับกุมผูกระทําผิดตามอํานาจหนาท่ี โดยการไปถึงที่เกิดเหตุควรใชเวลา ไมเกนิ 12 นาที กรณีมีเหตุซ้ําซอน หรือติดภารกิจ ใหแจงศูนยวิทยุ สน./สภ. เพื่อแจงใหหัวหนา สายตรวจสง่ั การใหผ ูอน่ื ไปปฏบิ ัตหิ นาทแ่ี ทน กรณเี ปน เหตทุ ต่ี อ งใหพนักงานสอบสวนตรวจท่เี กิดเหตุ ใหร กั ษาสถานท่ีเกดิ เหตไุ ว 2.1.9 สกัดจับกมุ คนราย ตามแผนกาวสกดั จับ 2.1.10 บรกิ ารประชาชน 2.1.11 ใหหัวหนาสายตรวจตําบล รวบรวมสมุดบันทึก และแฟมขอมูลตาง ๆ ไดแก แฟม ขอ มลู ครวั เรอื น สมดุ บนั ทกึ ผลการตรวจเยยี่ มชมุ ชน/ประชาชน สมดุ รบั แจง เหตุ สมดุ บนั ทกึ การตรวจเยย่ี ม ของผูบังคับบัญชา แฟมการจัดเวรปฏิบัติหนาที่ เสนอ สวป., หัวหนางานปองกันปราบปราม และ หน.สภ. ตรวจทุกวนั ท่ี 1 และ 16 ของเดือน 2.2 ผคู วบคุม หรือหัวหนาของสายตรวจตําบล ในกรณที ี่ สภ.ใด มีการจดั รอง สวป. ทาํ หนา ท่ีเปนผูควบคมุ หรือเปน หัวหนา ของสายตรวจ ตําบล ใหปฏบิ ตั ิดังนี้ 2.2.1 ผคู วบคมุ สายตรวจตาํ บล ตอ งออกตรวจการปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องสายตรวจตาํ บลทกุ วนั และบันทึกผลการตรวจไวในสมุดตรวจ โดยควรตรวจใหครอบคลุมทุกตําบลภายใน 7 วัน และหมุนเวียน สุมตรวจหมบู านใหมากทส่ี ุด 2.2.2 ใหผูควบคุมสายตรวจตําบล หรือหัวหนาสายตรวจ หรือ รอยเวร 20 กรณีท่ี ไมมีผูควบคุมสายตรวจตําบล รวบรวมและตรวจสอบความถูกตองของขอมูลครัวเรือนของสายตรวจตําบล และเอกสารอืน่ ๆ สงให สวป., หัวหนา งานปองกันปราบปราม และ หวั หนาสถานีตํารวจ ตรวจตามขอ 2.1.11 3. สายตรวจชุมชนประจาํ ตําบล 3.1 สายตรวจชมุ ชนประจาํ ตาํ บล เปน สายตรวจทจี่ ดั ขนึ้ เพอ่ื ดแู ลรกั ษาความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ย ของประชาชนในพนื้ ทที่ เ่ี ปน ชมุ ชนของแตล ะตาํ บล โดยหวั หนา สถานตี าํ รวจ หรอื หวั หนา งานปอ งกนั ปราบปราม อาชญากรรม พจิ ารณากาํ หนดเขตตรวจ และคัดเลอื กขาราชการตาํ รวจที่มีความเหมาะสมอยา งนอ ย 2 นาย ปฏบิ ัติหนาท่ีเปนสายตรวจชมุ ชนประจําตําบล และจดั ใหมีราษฎรอาสาสมัครสาํ หรับปฏิบตั ิหนาทีร่ ว มกัน คูม ือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ 13
3.2 สายตรวจชมุ ชนประจาํ ตาํ บล ตอ งออกตรวจทอ งทภ่ี ายในเขตชมุ ชนประจาํ ตาํ บลทร่ี บั ผดิ ชอบ รว มกับราษฎรอาสาสมคั ร 2-5 นาย โดยเนนงานดานการขาว การใหความชวยเหลือและบริการแกประชาชน การสรางความสัมพันธอันดีระหวางเจาหนาท่ีตํารวจกับประชาชนในพ้ืนท่ี และแสวงหาความรวมมือใน การปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม 3.3 การจัดทําแผนการตรวจ การปฏิบัติ และการรายงานผลการปฏิบัติของสายตรวจชุมชน ประจาํ ตาํ บล ใหน าํ แนวทางการปฏบิ ตั ขิ องสายตรวจรถจักรยานยนตมาใชโ ดยอนุโลม 3.4 สายตรวจชุมชนประจําตําบลใดท่ีมีท่ีทําการลักษณะเดียวกับสายตรวจตําบล ตองจัดทํา ขอมูลทอ งถนิ่ ไว ณ ทพี่ กั สายตรวจชมุ ชนประจําตําบลนน้ั ๆ และใหสงเกบ็ รวบรวมทหี่ อ งปฏิบัตกิ ารสายตรวจ เชน เดียวกับสายตรวจตําบลดวย 4. สายตรวจเดินเทา 4.1 สายตรวจเดินเทามีความสําคัญในการปองกันอาชญากรรม โดยมุงเนนการปองกันเหตุ ในพื้นที่ชุมชนหนาแนน ที่ไมเหมาะแกการนํายานพาหนะเขาไป เชน ศูนยการคา ตลาด แหลงทองเท่ียว ที่มปี ระชาชนพลกุ พลาน 4.2 หวั หนา สถานตี าํ รวจ หรอื หวั หนา งานปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรม กาํ หนดพนื้ ทเ่ี ขตตรวจ ของสายตรวจเดินเทา และจัดกาํ ลงั เจา หนาท่ตี ํารวจปฏบิ ตั ิหนาทีเ่ ปนสายตรวจเดนิ เทา โดยสายตรวจเดินเทา 1 สาย ประกอบดวย เจาหนาทีต่ าํ รวจสายตรวจอยางนอย 2 นาย 4.3 การจัดทําแผนการตรวจ การปฏิบัติ และการรายงานผลการปฏิบัติของสายตรวจเดินเทา ใหนาํ แนวทางการปฏบิ ตั ขิ องสายตรวจรถจักรยานยนตมาใชโดยอนโุ ลม 5. สายตรวจทางเรอื 5.1 สายตรวจทางเรอื เปน สายตรวจทีจ่ ดั ขึ้นเพ่ือปองกนั ปราบปรามอาชญากรรมในพืน้ ที่ท่เี ปน แมน ้าํ ลาํ คลอง อางเกบ็ น้าํ ทะเลสาบ หรอื ทะเล โดยหวั หนาสถานีตาํ รวจ หรือ หัวหนา งานปอ งกนั ปราบปราม อาชญากรรม จดั กาํ ลงั เจา หนา ทตี่ าํ รวจอยา งนอ ย 2 นาย ใชเ รอื ขนาดทเ่ี หมาะสมกบั พน้ื ทที่ างนา้ํ ในเขตรบั ผดิ ชอบ เปนยานพาหนะ 5.2 การตรวจของสายตรวจทางเรือ เนนท้ังดานการปองกันเหตุ สรางความอบอุนใจใหกับ ประชาชนทอ่ี ยบู นเรอื แพ หรือมที ่พี กั อาศยั อยรู มิ น้าํ และดานการปราบปรามผูกระทําผดิ ท่ีกอเหตบุ นเรอื แพ หรือใชเ รอื แพ เปน พาหนะในการกระทําผิด 14 คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ
5.3 การแตง กายของสายตรวจทางเรอื อาจปรบั ใหเ ขา กบั สภาพการปฏบิ ตั งิ าน แตต อ งมสี ญั ลกั ษณ ทแี่ สดงถงึ ความเปน ตาํ รวจ แตง กายใหเ หมอื นกนั ทกุ นาย และมอี ปุ กรณเ ครอื่ งมอื เครอื่ งใชท จี่ าํ เปน ในการปฏบิ ตั ิ หนา ทใ่ี หครบถวน 5.4 การจัดทําแผนการตรวจ การปฏิบัติ และการรายงานผลการปฏิบัติของสายตรวจทางเรือ ใหนําแนวทางการปฏบิ ัตขิ องสายตรวจรถจักรยานยนตมาใชโดยอนโุ ลม 6. สายตรวจจกั รยานสองลอ 6.1 สายตรวจรถจกั รยานสองลอ เปน สายตรวจทจ่ี ดั ขนึ้ เพอื่ เนน การปอ งกนั อาชญากรรม ในพน้ื ที่ ทไี่ มเ หมาะแกก ารใชส ายตรวจรถยนตแ ละรถจกั รยานยนต แตม พี น้ื ทที่ ตี่ อ งออกตรวจมากกวา ทส่ี ายตรวจเดนิ เทา จะกระทาํ ได 6.2 หัวหนาสถานีตํารวจ หรือ หัวหนางานปองกันปราบปรามอาชญากรรม กําหนดพื้นที่เปน เขตตรวจของสายตรวจจักรยานสองลอ และจัดกําลังเจา หนา ทต่ี ํารวจสายตรวจ 1 นาย ตอรถจกั รยานสองลอ 1 คนั โดยสายตรวจจกั รยานสองลอ 1 สาย ประกอบดวย เจาหนา ท่ีตาํ รวจสายตรวจอยา งนอ ย 2 นาย/2 คนั ขนึ้ ไป 6.3 การแตง กายของสายตรวจจกั รยานสองลอ อาจปรบั ใหเ ขากับสภาพการปฏบิ ตั ิงาน แตต อง มสี ญั ลกั ษณท แ่ี สดงถงึ ความเปน ตาํ รวจ แตง กายใหเ หมอื นกนั ทกุ นาย และมอี ปุ กรณเ ครอื่ งมอื เครอ่ื งใชท จี่ าํ เปน ในการปฏบิ ตั ิหนาทีใ่ หค รบถว น 6.4 การจดั ทําแผนการตรวจ การปฏิบตั ิ และการรายงานผลการปฏบิ ตั ิของสายตรวจจักรยาน สองลอ ใหน ําแนวทางการปฏิบตั ขิ องสายตรวจรถจักรยานยนตมาใชโ ดยอนุโลม 7. สายตรวจประเภทอ่นื ๆ การจดั สายตรวจประเภทอน่ื ๆ เชน สายตรวจมา สายตรวจสนุ ขั สายตรวจทางอากาศ เปน ไปตาม ความเหมาะสม และศกั ยภาพของแตละสถานีตาํ รวจ โดยเมอื่ มกี ารจัด จะตอ งมีแผนการตรวจ มรี ายละเอยี ด ของการปฏบิ ตั ิ และการรายงานผลการปฏิบัตดิ ว ย คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 15
บทที่ 3 การเผชิญเหตุ 1. มาตรฐานการปฏบิ ัตสิ ําหรับเจา หนาท่ตี าํ รวจผูเ ผชญิ เหตคุ นแรก เมอื่ มเี หตเุ กดิ ขน้ึ เจา หนา ทต่ี าํ รวจทไ่ี ดร บั แจง หรอื พบเหน็ เหตกุ ารณ จะตอ งรบี เดนิ ทางไปทเ่ี กดิ เหตุ เขาระงับเหตุ และจัดการกับเหตุนั้น ๆ ทันที เวนแตผูบังคับบัญชาจะสั่งการมอบหมายภารกิจนั้น ๆ ใหกับ หนว ยอน่ื ปฏบิ ตั แิ ทน โดยการดาํ เนนิ การใหอ ยภู ายใตก รอบของกฎหมาย หลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน และพจิ ารณาตาม ความเหมาะสมกบั สถานการณ ทัง้ การชวยเหลอื ผูบ าดเจ็บ การดูแลทรพั ยสนิ ตา ง ๆ และการบงั คับใชกฎหมาย 2. ขน้ั ตอนการปฏบิ ัติของเจา หนาท่ีตาํ รวจผเู ผชญิ เหตุคนแรก 2.1 กอนเขาเผชญิ เหตุ 2.1.1 วิเคราะหขอมูลท่ีไดรับ โดยวิเคราะหขอมูลเบื้องตนตามหลัก ไดแก ใคร ทําอะไร ที่ไหน เมื่อไร ทาํ ไม และอยางไร 2.1.2 รายงานศนู ยว ทิ ยุ หรอื ผบู งั คบั บญั ชาทราบ เปน การยนื ยนั สถานการณท เ่ี กดิ ขนึ้ และ รายงานถึงสภาพแวดลอ มในท่ีเกดิ เหตใุ นทนั ที 2.1.3 ขอกําลังสนับสนุน การขอกําลังสนับสนุน หรือขอความชวยเหลือในกรณีจําเปน เชน คนรา ยมจี าํ นวนมากกวาเจา หนา ท่ีตํารวจ หรือมีผูไ ดรับบาดเจ็บจํานวนมากอยบู ริเวณที่เกิดเหตุ เปนตน 2.2 ขณะเขาเผชญิ เหตุ 2.2.1 ใหประเมินสถานการณแ ละความเส่ียง โดยประเมินจากบริเวณทเ่ี กดิ เหตุในมมุ มอง ของสถานการณข ณะนัน้ และเตรยี มแผนสาํ รอง หากเหตกุ ารณยกระดับความรุนแรง อยารบี เรงเขาสถานท่ีเกิดเหตหุ รอื แสดงตัวทนั ทเี มอื่ ถงึ ท่เี กิดเหตุซ่ึงอาจกอ ใหเ กดิ ความเสียหายได 16 คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ
2.2.2 ชว ยเหลอื ผทู ไี่ ดร บั บาดเจบ็ โดยใหก ารชว ยเหลอื ทางการแพทยแ กผ ทู ไี่ ดร บั บาดเจบ็ ทกุ คนในบรเิ วณทเี่ กดิ เหตุ 2.2.3 ปฏิบัติการตามยุทธวิธี กรณีจําเปนเรงดวน ใหเขาระงับเหตุตามลําดับการใชกําลัง โดยพิจารณาความเหมาะสมตามสัดสวน ตามสถานการณและพฤติการณข องคนรา ย และสภาพแวดลอม ตวั อยางการใชไ มงามในการควบคุมคนราย 2.2.4 ปด กนั้ พนื้ ที่ และรกั ษาสถานทเ่ี กดิ เหตุ พจิ ารณาอพยพบคุ คลทไี่ มเ กยี่ วขอ งออกจาก ทเี่ กดิ เหตุ การปอ งกนั ไมใ หบ คุ คลเขา และออกจากพนื้ ทนี่ นั้ ตลอดจนการรกั ษาสถานทเี่ กดิ เหตใุ หค งสภาพเดมิ ไว ใหม ากทีส่ ดุ เทาทจี่ ะทาํ ได เพื่อปอ งกนั มิใหพยานหลักฐานตา ง ๆ สญู หาย หรือถกู ทําลาย การปดกน้ั ทเี่ กิดเหตุ อาจดาํ เนนิ การโดยบุคคล เชือก แผงกั้น เครอ่ื งหมายหรือแผนปายแสดงการหามเขาบริเวณท่เี กดิ เหตุ 2.3 หลงั เขา เผชิญเหตุ 2.3.1 สรปุ ขอมลู เบอื้ งตน การรายงานสรุปขอมูลเบ้ืองตน การจัดทํารายงานหรือเอกสารท่ีเก่ียวของเสนอ ผบู งั คบั บัญชาหรือผเู ก่ียวของอยางถูกตอ ง ครบถว น ตัวอยางขอมูลท่ีเจาหนาท่ีตํารวจผูเผชิญเหตุคนแรกตองสรุปขอมูลเบ้ืองตนใหได มากท่ีสดุ เทาท่จี ะรายงานไดในเบอ้ื งตน ไดแก 1) ขอ มลู เบอื้ งตน จากเหตกุ ารณท เี่ กดิ ขน้ึ (ใคร ทาํ อะไร ทไี่ หน อยา งไร เมอ่ื ใด ทาํ ไม) (1) ชอื่ คนรา ย จาํ นวนคนรา ย พฤตกิ รรมของคนรา ย ตาํ หนริ ปู พรรณของคนรา ย อาวุธของคนราย ขอ เรียกรอ งของคนราย สาเหตกุ ารกระทาํ ความผิด (2) เสน ทางและยานพาหนะทค่ี นรา ยใชกระทาํ ผดิ หรอื หลบหนี (3) ชอื่ ผเู สยี หาย ความเสยี หายทเี่ กดิ ขน้ึ ขอ มลู เบอ้ื งตน หรอื สาเหตทุ จี่ ะฆา ตวั ตาย (4) ตวั ประกันเปนใคร เกี่ยวของกบั คนรายหรือไม จํานวนเทา ใด สภาพของ ตวั ประกนั เปน อยางไร สภาพของสถานที่ เสนทางเขา ออกของอาคารท่ตี ัวประกนั ถูกควบคมุ คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 17
(5) กลมุ ผชู มุ นมุ เปน กลมุ ใด จํานวนผชู ุมนุม ขอเรยี กรองและแกนนาํ กลุม (6) สภาพของภยั พบิ ตั ทิ เ่ี กดิ ขน้ึ ความเสยี หายทป่ี ระชาชนไดร บั จาํ นวนผบู าดเจบ็ ผูสูญหาย ศพ 2) กิจกรรมท่ไี ดดําเนนิ การแลว เชน (1) การปดก้ันสถานทเ่ี กดิ เหตุ การจัดทําพน้ื ทวี่ งใน พน้ื ทว่ี งนอก (2) การปดกนั้ การจราจร มใิ หม ผี ูสญั จรเขาออก บริเวณที่เกิดเหตุ (3) การประสานงานเบ้ืองตนกับหนวยงานที่เก่ียวของ เชน ดับเพลิง สถานพยาบาล เปน ตน (4) การอพยพผูบาดเจ็บและประชาชนไปยังท่ีปลอดภัย (ท่ีใด และใครเปน ผูรบั ผดิ ชอบดาํ เนนิ การนาํ ไป) 3) เสนอแนะสถานทที่ เ่ี หน็ วา มคี วามเหมาะสมทจี่ ะเปน พน้ื ทปี่ ฏบิ ตั กิ ารหรอื จดุ รวมพล 4) สงมอบรายงานสรุป พรอมรายช่ือของบุคคลที่ไดเขาไปสอบถามรายละเอียด ของเหตุการณ เพ่ือฝายสืบสวนหรือพนักงานสอบสวนจะไดนําไปดําเนินการตอ ในกรณีที่มีวัตถุพยานหรือ ภาพถายเก่ยี วกบั เหตุท่เี กดิ สภาพผบู าดเจบ็ หรือยานพาหนะ ภาพถายกลมุ ผชู ุมนุม ใหส ง มอบแกผ ูบญั ชาการ เหตุการณโ ดยเรว็ 2.3.2 เมอ่ื เสรจ็ สิ้นภารกจิ ตองกลบั สสู ถานะ มีความต่นื ตวั และเตรยี มความพรอ มสําหรบั การปฏบิ ัติหนา ทแี่ ละการใหความชว ยเหลอื ในกรณตี อ ไปโดยทนั ที 3. อาวุธและอุปกรณเคร่ืองมือทางยุทธวธิ ีสําหรบั เจาหนา ท่ีตํารวจผเู ผชญิ เหตคุ นแรก 3.1 อาวุธประจาํ ตวั ไดแก 3.1.1 ปนพกพรอมกระสนุ ปนและซองปน 3.1.2 แมก็ กาซนี พรอมซอง 3.1.3 กระบอง/ดวิ้ พรอ มซอง 3.2 อุปกรณป ระจาํ ตวั ไดแ ก 3.2.1 สเปรยพ รกิ ไทยพรอมซอง 3.2.2 เขม็ ขัดสนาม 3.2.3 กุญแจมอื พรอมซอง 3.2.4 ไฟฉายกาํ ลังไฟแรงสงู 3.2.5 วทิ ยุสื่อสารพรอมซอง 3.2.6 เส้ือเกราะกันกระสุน 18 คูมือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
3.2.7 หมวกสายตรวจ 3.2.8 สมดุ บนั ทกึ ประจําตวั 3.2.9 นกหวดี 3.2.10 ถงุ มือยาง 3.2.11 เส้อื สะทอ นแสง 3.3 อปุ กรณประจํารถจักรยานยนตส ายตรวจ ไดแ ก 3.3.1 กลอ งตดิ ตวั เจา หนา ท่ี (Body Camera) 3.3.2 สสี เปรยฉีดพนเวลารถชนกัน 3.3.3 เส้อื กนั ฝนสแี สด 3.3.4 มดี พับพรอมซอง 3.3.5 ตลบั เมตร 3.3.6 สายรดั ขอ มือ 3.4 อปุ กรณประจาํ รถยนตสายตรวจ ไดแก 3.4.1 วิทยสุ ื่อสาร 3.4.2 คอมพวิ เตอร (Note Book) 3.4.3 เทปกัน้ สถานทเี่ กิดเหตุ (Police Line) 3.4.4 ชดุ ปฐมพยาบาล 3.4.5 กลองติดรถยนต (Dashboard Camera) 3.4.6 เครอ่ื งมอื การเก็บรักษาวัตถุพยานทางนิตวิ ทิ ยาศาสตรเ บ้ืองตน 3.4.7 เคร่ืองขยายเสียงแบบมือถอื 3.4.8 ไฟฉายสปอตไลท/ กระบอกไฟเรืองแสง 3.4.9 ปน ยิงแห/ตาขายพรอ มอปุ กรณ 3.4.10 เครือ่ งดับเพลิง 3.4.11 สายพว งแบตเตอรี่ 3.4.12 สายพานสําหรับลากรถ (ชนดิ แบน) 3.4.13 รองเทา ยางกนั นํ้า 3.4.14 กลอ งสองทางไกล สามารถใชง านกลางคนื ได 3.4.15 เขม็ ทศิ 3.4.16 แผงไฟหยุดตรวจชนดิ พกพา 3.4.17 ไมง าม คูมือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ 19
3.5 อปุ กรณป ระจาํ หนวย 3.5.1 เชอื กพรอ มขอลาก 3.5.2 เคร่ืองตรวจโลหะแบบมือถอื 3.5.3 ไมง า ม ขอเกยี่ ว 3.5.4 กรวยยางสะทอ นแสง 3.5.5 แผงไฟหยดุ ตรวจ 3.5.6 ปายหยดุ ตรวจและปายขออภยั ในความไมส ะดวก 3.5.7 ชะแลง และขวานหงอน 3.6 อาวุธประจาํ หนวย 3.6.1 ปน ยิงกระสุนยาง (ปนยาว) พรอมกระสนุ ยาง 3.6.2 ปน ยาว ปลย.11 ปชด.02 3.7 อาวุธและอุปกรณสาํ หรับหนวยปฏบิ ัตกิ ารพเิ ศษ ประกอบดวย 3.7.1 ปนยงิ กระสนุ ยาง (ปนพกสนั้ ) พรอ มกระสนุ ยาง 3.7.2 โลกนั กระสุน/หมวกกนั กระสนุ 3.7.3 ตัวสกดั รถยนตค วามเร็วสงู (ขวาก)/อปุ กรณห ยุดรถ ประเภทขวากหนามตะปชู นดิ เคล่ือนยายไดสะดวก 3.7.4 แวน ตาเซฟต้ี/กนั สะเกด็ ตางๆ 3.7.5 เครื่องมอื หยดุ รถฉกุ เฉิน 3.7.6 เครอ่ื งตรวจวดั แอลกอฮอลท่ีมีคณุ ภาพสงู 3.7.7 เครอ่ื งโดรน (Drone) บังคบั พรอ มตดิ กลอ ง 3.7.8 ชุดปอ งกันตัว (สนบั ศอก, สนับเขา ) 3.7.9 ปน ชอ็ ตไฟฟา พรอมซอง* ฯลฯ หมายเหตุ 1. อาวุธ/อปุ กรณท กุ ชนิด ตองกาํ หนดคุณสมบตั เิ ฉพาะใหเหมาะสมและเปน มาตรฐานสากล 2. สเปรยพริกไทย ผลิตขึ้นโดยมีวัตถุประสงคในการใชฉีดพนเพ่ือยับย้ังบุคคลหรือสัตวราย มิใหเขาใกลหรือทําอันตรายผูอ่ืน ผูที่ถูกฉีดพนสารในกระปองสเปรยใส จะมีอาการสําลัก จาม ระคายเคือง หรือแสบตา หลังจากนั้นไมนานก็สามารถหายเปนปกติได เห็นไดวา การผลิตสเปรยพริกไทยดังกลาว มิไดผลิตข้ึนเพ่ือทํารายผูใด จึงไมเปนอาวุธโดยสภาพ ทั้งไมอาจใชประทุษรายรางกายถึงอันตรายสาหัส อยางอาวุธ สเปรยพริกไทยจึงไมเปนอาวุธตามความหมายของประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1 (5) ตามคาํ พพิ ากษาศาลฎกี า ที่ 2031/2554 20 คมู อื การควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
3. ปน ชอ็ ตไฟฟา เปน ทางเลอื กในการใชเ ครอ่ื งมอื ทางยทุ ธวธิ ใี นการตอบโตส าํ หรบั บคุ คลทก่ี อ เหตุ ความรุนแรง อาจมีลักษณะตองการทํารายตนเองหรือผูอื่น โดยปนช็อตไฟฟาจะทําใหเกิดการชะงักหมดแรง ในการตอบโต ลมลง และยินยอมใหควบคุมตัว โดยไมมีแรงในการตอสู ขัดขืน ผูปฏิบัติจะตองไดรับการฝก ใหเกิดทักษะ แตในบางครั้งอาจทําใหเกิดอันตรายตอผูปวยดานระบบหัวใจ จึงตองใชความระมัดระวัง ในการใชปนชอ็ ตไฟฟา โดยใหใ ชด ุลยพินิจในการตดั สนิ ใจอยางรอบคอบเปน กรณพี ิเศษ 4. การปฏบิ ตั ใิ นขณะเผชิญเหตุลักษณะตา ง ๆ 4.1 เหตุลกั ทรัพย 4.1.1 รีบไปท่ีเกิดเหตุ และรายงานเหตุใหพนักงานสอบสวน และหัวหนาสายตรวจ ทราบโดยเรว็ 4.1.2 ประเมนิ สถานการณ พจิ ารณาแกไ ขปญ หา ขอรบั การสนบั สนนุ หรอื ประสานงานกบั หนวยงานทเ่ี ก่ยี วขอ ง บนั ทกึ ภาพสถานทเี่ กดิ เหตุและรายงานเหตุการณเบือ้ งตน หากมีคนรา ยอยูในท่เี กิดเหตุ ใหพิจารณาวาอาจเกิดอันตรายในการจับกุมหรือไม หากมีก็ขอใหกําลังสนับสนุน จัดกําลังปดลอม แลวเขา ทําการจบั กมุ หรอื หากมีคนรายหลบหนี ใหรีบแจงสกดั จับทันที 4.1.3 เม่ือถงึ ทเ่ี กดิ เหตุ แนะนาํ ใหผ ูไ มมสี ว นเกย่ี วของออกไปจากท่เี กิดเหตุ รวมทงั้ ปด กั้น และรกั ษาสถานทเี่ กดิ เหตุ ไมแ ตะตอ งและเคลอื่ นยา ยวตั ถพุ ยานโดยเดด็ ขาด หา มผไู มเ กย่ี วขอ งเขา ไปในทเี่ กดิ เหตุ และอยาใหผูใดแตะตองวัตถุท่ีมีผิวเรียบ โลหะ แกว กระจก เฟอรนิเจอร ในหองที่เกิดเหตุอยางเด็ดขาด หากพบวัตถุพยานใหแจงเจาหนาท่ีตํารวจหรือผูมีหนาที่เกี่ยวของทราบ หากพบผูบาดเจ็บตองปฐมพยาบาล เบอื้ งตน ตามความเหมาะสมและดาํ เนนิ การเพอ่ื นาํ สง สถานพยาบาล หรอื พบผเู สยี ชวี ติ หา มผไู มเ กย่ี วขอ งเขา ไป แตะตอ งและเคล่อื นยา ยโดยเด็ดขาด 4.1.4 ชว ยเหลอื พนกั งานสอบสวน โดยสอบถามหาเจา ของทรพั ย ทอี่ ยู ทท่ี าํ งาน เบอรโ ทรศพั ท แลว โทรศพั ทแ จงใหผ ูเสยี หายทราบ พรอมทัง้ สอบถามหาพยานผรู เู ห็นเหตุการณ เก่ยี วกับรายละเอยี ด ตาํ หนิ รูปพรรณ จํานวนคนราย อาวุธ ยานพาหนะ เสนทางหลบหนี มีผูไดรับอันตรายอยางไรหรือไม สภาพพื้นท่ี โดยรอบท่ีเกดิ เหตุ และทรัพยสินทีค่ นรายไดไป จดช่ือ ทอ่ี ยู เบอรโ ทรศัพทข องพยานไวใหพ นักงานสอบสวน 4.1.5 แจง รายละเอียด ขอมูลของคนรา ยใหศูนยว ิทยทุ ราบ เพอื่ แจง สกัดจบั คนราย 4.1.6 เตรยี มเสนทางเขาออกสําหรับเจา หนาท่ีทีเ่ กย่ี วขอ งและผบู ังคับบัญชา 4.1.7 เมือ่ ผูบ งั คบั บัญชาหรือพนักงานสอบสวนมาถงึ ใหรายงานเหตุการณใหทราบ 4.1.8 จดจําวิธีการของคนราย เพ่ือใชเปนขอมูลในการวางแผนตรวจตรา ปองกัน และ ใหค าํ แนะนาํ ประชาสมั พนั ธโ ดยใชเ ครอื่ งขยายเสยี งหรอื วธิ กี ารอนื่ ใดเพอื่ ขอความรว มมอื ใหป ระชาชนทพี่ กั อาศยั หรืออยูบรเิ วณใกลท่ีเกิดเหตุไดร บั รูสถานการณ ใหใ ชค วามระมดั ระวงั และชวยสงั เกตการณและแจง เบาะแส คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 21
4.2 เหตุชงิ ทรัพย ปลน ทรัพย 4.2.1 รีบไปที่เกิดเหตุ และรายงานเหตุใหพนักงานสอบสวนและหัวหนาสายตรวจทราบ โดยเร็ว 4.2.2 ตรวจสอบดูวาคนรายยังอยูในบริเวณบานท่ีเกิดเหตุหรือไม ถาไมแนใจใหใช ความระมดั ระวงั เปน พเิ ศษ แลว แจง ขอกาํ ลงั สนบั สนนุ หรอื แนใ จวา คนรา ยไมอ ยใู นบา นทเ่ี กดิ เหตใุ หร บี สอบถาม พยานใกลเคียงหรือผูเห็นเหตุการณ เพื่อใหขอมูลกับผูบังคับบัญชา หรือหากมีคนรายหลบหนี ใหรีบแจง สกัดจับทนั ที 4.2.3 ตรวจสอบวาผูเสียหายถูกทํารายหรือไม ถาถูกทํารายและไดรับบาดเจ็บใหทําการ ปฐมพยาบาลเบื้องตนตามความเหมาะสม แลวรีบนําสงโรงพยาบาลใกลเคียงโดยเร็วที่สุด ถาเสียชีวิตแลว หามมใิ หเคลื่อนยายศพเปน อันขาด พรอมทง้ั กันประชาชนผไู มเกยี่ วของไมใหเ ขาไปในบริเวณทเี่ กิดเหตุ 4.2.4 ประเมนิ สถานการณ พจิ ารณาแกไ ขปญ หา ขอรบั การสนบั สนนุ หรอื ประสานงานกบั หนว ยงานที่เกย่ี วขอ ง บนั ทึกภาพสถานทเ่ี กิดเหตแุ ละรายงานเหตกุ ารณเ บอ้ื งตน 4.2.5 แนะนําใหผูไมมีสวนเก่ียวของออกไปจากที่เกิดเหตุ รวมทั้งปดกั้นและรักษา สถานท่ีเกิดเหตุ ไมแ ตะตอ งและเคล่ือนยายวัตถพุ ยานโดยเดด็ ขาด หามผไู มเ กย่ี วขอ งเขา ไปในทเี่ กดิ เหตุ และ อยา ใหผ ใู ดแตะตองวตั ถุทม่ี ผี ิวเรียบ โลหะ แกว กระจก เฟอรนิเจอร ในหอ งทเ่ี กิดเหตอุ ยางเด็ดขาด หากพบ วัตถพุ ยานใหแ จง เจาหนาทต่ี าํ รวจหรือผูม ีหนา ท่ีเกยี่ วของทราบ 4.2.6 ชวยเหลือพนักงานสอบสวน โดยสอบถามหาเจาของทรัพย ท่ีอยู ที่ทํางาน เบอรโทรศัพท แลวโทรศัพทแจงใหผูเสียหายทราบ พรอมท้ังสอบถามหาพยานผูรูเห็นเหตุการณเก่ียวกับ รายละเอียด ตําหนิรูปพรรณ จํานวนคนราย อาวุธ ยานพาหนะ เสนทางหลบหนี มีผูไดรับอันตรายอยางไร หรอื ไม สภาพพืน้ ทีโ่ ดยรอบทเ่ี กดิ เหตุ และทรัพยสินทคี่ นรายไดไ ป จดช่ือ ทอี่ ยู เบอรโทรศพั ทของพยานไวให พนักงานสอบสวน 4.2.7 โทรศพั ทแ จง รายละเอยี ด ขอ มลู ของคนรา ยใหศ นู ยว ทิ ยทุ ราบ เพอ่ื แจง สกดั จบั คนรา ย และแจง สถานทเี่ กิดเหตุ เสนทางท่สี ะดวกใหผ บู งั คบั บัญชาทราบ 4.2.8 เตรยี มเสน ทางเขา ออกสําหรับเจาหนาทที่ ีเ่ ก่ียวของและผบู งั คับบัญชา 4.2.9 เมือ่ ผูบ ังคับบัญชาหรือพนักงานสอบสวนมาถงึ ใหรายงานเหตกุ ารณใหท ราบ 4.2.10 จดจําวิธีการของคนราย เพ่ือใชเปนขอมูลในการวางแผนตรวจตรา ปองกัน และ ใหค าํ แนะนาํ ประชาสมั พนั ธโ ดยใชเ ครอื่ งขยายเสยี งหรอื วธิ กี ารอน่ื ใดเพอ่ื ขอความรว มมอื ใหป ระชาชนทพ่ี กั อาศยั หรอื อยูบ รเิ วณใกลทีเ่ กิดเหตไุ ดร บั รูสถานการณ ใหใชความระมดั ระวงั และชวยสังเกตการณและแจงเบาะแส 22 คูมือการควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ
4.3 เหตปุ ระทษุ รา ยตอชวี ิตรา งกาย/นักเรียนกอเหตทุ ะเลาะวิวาท 4.3.1 รีบไปท่ีเกิดเหตุ และรายงานเหตุใหพนักงานสอบสวนและหัวหนาสายตรวจทราบ โดยเร็ว 4.3.2 ประเมินสถานการณ หากผูกอเหตุมีจํานวนมาก ใหแจงหัวหนาสายตรวจเพ่ือจัด กาํ ลังสนบั สนนุ 4.3.3 เมื่อถึงที่เกิดเหตุ ใหเขาระงับตามหลักสมควรแกเหตุ เชน ใชกระบอง หรือสเปรย พรกิ ไทย หรืออปุ กรณอนื่ ทเี่ หมาะสมแกสถานการณ 4.3.4 ตรวจสอบวาผูถูกทํารายเสียชีวิตหรือไม หากยังไมเสียชีวิตใหรีบนําสงโรงพยาบาล โดยเร็ว ถาเสียชีวิตแลวใหกันประชาชนผูไมเก่ียวของออกไปจากที่เกิดเหตุ ถาเปนที่พักอาศัย เชน หองเชา แฟลต อพารท เมนท ใหปดประตแู ละเฝาหนา ประตไู ว 4.3.5 หา มมใิ หผ ใู ดเคลอื่ นยา ยศพออกจากทเ่ี กดิ เหตเุ ปน อนั ขาด จนกวา จะไดร บั คาํ สง่ั จาก พนักงานสอบสวนผรู บั ผดิ ชอบในคดนี น้ั และดูแลรกั ษาทรัพยสินท่อี ยกู ับศพอยา ใหผูใดหยิบฉวยลกั ไปได 4.3.6 ดูแลรักษาวัตถุพยาน อาวุธ ที่ตกอยูในที่เกิดเหตุ อยาใหผูใดแตะตองโดยเด็ดขาด เพราะอาจมรี อ งรอยลายนิ้วมอื แฝงของคนรา ยติดอยู 4.3.7 สอบถามผเู ห็นเหตุการณเก่ยี วกับรายละเอยี ด ตาํ หนริ ูปพรรณ และจาํ นวนคนราย อาวธุ ยานพาหนะทใี่ ช เสน ทางหลบหนี และทรพั ยส นิ ทค่ี นรา ยไดไ ป เพอื่ แจง ใหศ นู ยว ทิ ยปุ ระกาศสกดั จบั และ แจง ใหพ นกั งานสอบสวนทราบ 4.3.8 จดช่ือ ท่อี ยู เบอรโทรศัพท ของพยานไวใหพนักงานสอบสวน 4.3.9 รกั ษาสถานทเ่ี กดิ เหตจุ นกวา ผชู าํ นาญการดา นพสิ จู นห ลกั ฐานจะตรวจและรวบรวม พยานหลกั ฐานเรียบรอย หรอื จนกวา ทนาย พนกั งานอยั การ แพทย และผูเกีย่ วขอ งจะรว มกันชันสตู รพลิกศพ และพนกั งานสอบสวนจะไดสงั่ การใหเ ลกิ รกั ษาสถานท่เี กดิ เหตนุ ั้น ๆ 4.4 เหตุอบุ ตั เิ หตุจราจร 4.4.1 รบี ไปท่เี กดิ เหตุ และรายงานเหตใุ หพนักงานสอบสวนทราบโดยเร็ว 4.4.2 เจาหนา ท่ี 1 นาย รีบจดั การจราจรที่ติดขดั ใหเ กิดความคลอ งตัว 4.4.3 เจา หนา ทอี่ กี 1 นาย รบี ตรวจสอบคกู รณี หรอื ถา มผี บู าดเจบ็ ใหร บี ทาํ การปฐมพยาบาล เบอ้ื งตนตามความเหมาะสม แลวรีบนําสงโรงพยาบาลใกลเ คียงโดยเร็ว 4.4.4 ถา มผี เู สยี ชวี ติ อยใู นทเี่ กดิ เหตใุ หด าํ เนนิ การรกั ษาศพไว หา มมใิ หผ ใู ดทาํ การเคลอื่ นยา ย หรือแตะตองทรัพยสินของศพ จนกวาจะไดรับคําส่ังจากพนักงานสอบสวนผูรับผิดชอบคดีน้ัน ๆ ทั้งน้ี ใหจัดหาวัสดุท่เี หมาะสมมาปกปด ศพไวช ่วั คราว คูมือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 23
4.4.5 นําคูกรณีไปตกลงพูดคุยกันบนทางเทา อยายืนคุยกันบนถนนบริเวณจุดที่เกิดเหตุ เพราะอาจเปน อนั ตรายจากรถคนั อน่ื ทแ่ี ลน ไปมากอ นออกจากจดุ เกดิ เหตุ ถา แยกรถออกไมไ ดใ หท าํ เครอื่ งหมาย สญั ญาณเทา ทจ่ี ะทาํ ใหผ ขู บั ขรี่ ถคนั อน่ื มองเหน็ ไดใ นระยะไกล เพอ่ื ปอ งกนั การเกดิ อบุ ตั เิ หตซุ าํ้ ซอ น ถา เปน กรณี แยกคูกรณไี ด กใ็ หจดั ทําเคร่อื งหมายตาํ แหนงของรถคูกรณีไวใ หช ดั เจน แลวจัดทําแผนท่สี งั เขปไว 4.4.6 ถา เปน กรณรี ถชนแลว หลบหนี ใหส อบถามพยานบรเิ วณทเี่ กดิ เหตุ จดชอื่ ทอี่ ยพู ยาน ไวใหพ นักงานสอบสวน แลว โทรศัพทแจงขอมลู รายละเอยี ดรถทีห่ ลบหนใี หศ ูนยวิทยุทราบเพอื่ สกดั จบั โดยเร็ว 4.4.7 ถารถท่ีเกิดอุบัติเหตุอยูในสภาพท่ีไมสามารถเคล่ือนยายรถได ใหโทรศัพทแจง ศนู ยว ทิ ยุเพื่อแจง รถยกใหรบี มาดําเนินการ 4.4.8 ถา มีผไู ดรบั บาดเจบ็ ใหช วยปฐมพยาบาลเบื้องตน ตามความเหมาะสม แลวรบี นําสง โรงพยาบาลใกลเคียงโดยเร็วที่สดุ 4.4.9 ชวยอาํ นวยการจราจรตามความเหมาะสม เพอื่ ปองกันมิใหการจราจรตดิ ขดั 4.4.10 ติดตอพนักงานสอบสวนใหมาตรวจสถานที่เกิดเหตุและรับคูกรณีไปดําเนินการ ตอ ไป 4.5 เหตุเพลงิ ไหม 4.5.1 รีบไปท่เี กดิ เหตุ และรายงานเหตใุ หพ นักงานสอบสวน และหัวหนาสายตรวจทราบ โดยเรว็ 4.5.2 ขณะที่ใกลท่ีเกิดเหตุ ใหใชการสังเกตกลุมควันคาดคะเนทาทีความรุนแรงของ เพลิงไหม ไปดว ย หากมีเหตจุ ริง ใหแจง ศนู ยวทิ ยุทราบพรอมขอกําลังสนบั สนนุ รวมถงึ แจง รถดับเพลงิ ใหมายงั ที่เกิดเหตุ และใหพยายามตรวจสอบเสนทางท่ีจะเขาไปยังท่ีเกิดเหตุน้ันวาเสนทางใดสะดวกแกการดับเพลิง และการเดินทางไปยังท่ีเกิดเหตุของผูบังคับบัญชา จากน้ันแจงใหศูนยวิทยุทราบเพ่ือเปนการประสานงาน และความสะดวกรวดเรว็ ของการดับเพลิง 4.5.3 ตรวจสอบ สอบถามวา มผี ตู ดิ อยใู นบรเิ วณทเี่ กดิ เหตเุ พลงิ ไหมบ า งหรอื ไม เพอื่ จะไดร บี หาทางชวยเหลือออกมาไดโดยปลอดภัย และตรวจสอบสถานท่ีท่ีถูกเพลิงไหมวามีลักษณะเปนอยางไร เชน เปน อาคารสูงกชี่ ั้น เพลงิ ไหมช ั้นไหน มีผูตดิ อยูในท่เี กดิ เหตหุ รอื ไม รวมถึงมคี วามจาํ เปนตอ งใหก ารไฟฟา ตัดกระแสไฟฟาหรือไม 4.5.4 ประเมินสถานการณวาเพลิงไหมมีทาทีจะลุกลามหรือไม พิจารณาแกไขปญหา แจงใหศูนยวิทยุทราบเปนระยะ เพอ่ื ประสานหนวยทเี่ กย่ี วขอ งเขา มายังท่ีเกดิ เหตุ บนั ทกึ ภาพสถานทีเ่ กดิ เหตุ และรายงานเหตกุ ารณเ บือ้ งตน 4.5.5 สอบถามหาเจาของบาน หรือผูดูแลบานตนเพลิง รวมทั้งพยานในบานตนเพลิง หรอื พยานทเ่ี ห็นจุดเพลงิ ไหมเ บือ้ งตน จดชื่อ ทอ่ี ยู ขอบัตรประจาํ ตัวประชาชน หมายเลขโทรศพั ท และนาํ ตัว ไปมอบพนักงานสอบสวน 24 คูม ือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ
4.5.6 ปดก้ันและรักษาสถานท่ีเกิดเหตุ เบ้ืองตน ไมแตะตองและเคล่ือนยายวัตถุพยาน โดยเดด็ ขาด รวมทงั้ หา มผไู มเ กย่ี วขอ งเขา ไปในทเี่ กดิ เหตุ พรอ มทง้ั เตรยี มเชอื กกน้ั บรเิ วณทเี่ กดิ เหตุ และบรเิ วณที่ ประชาชนเอาทรพั ยสนิ มากองรวมกนั เพอ่ื มใิ หส ูญหาย และหา มผทู ไี่ มม ีสว นเกยี่ วขอ งเขาไปในสถานที่เกดิ เหตุ หากพบวัตถุพยานใหแจง เจาหนาท่ตี ํารวจหรือผมู หี นาที่เกยี่ วของทราบ 4.5.7 ใชเคร่ืองขยายเสียงประกาศเตือนประชาชนผูไมเก่ียวของใหออกไปจากที่เกิดเหตุ เพอื่ อาํ นวยความสะดวกแกการปฏิบตั งิ านของเจาหนาทด่ี บั เพลิง และหนว ยงานอน่ื ๆ ที่เกี่ยวของ 4.5.8 แนะนาํ ประชาชน เจา ของ หรอื ผดู แู ลบา นในการชว ยกนั ดบั เพลงิ เชน การตดั กระแส ไฟฟา การทุบกระจก เปดหนาตางประตู หรือเพ่ือระบายอากาศใหสามารถเขาไปยังจุดตนเพลิงและสะดวก ในการคน ทรัพยส ิน 4.5.9 จัดการจราจรอํานวยความสะดวกและชี้เสนทางใหรถดับเพลิงเขาไปยังที่เกิดเหตุ ไดส ะดวกรวดเรว็ ท่ีสุด 4.5.10 ชว ยเหลือประชาชนบางกรณีท่จี าํ เปน เชน ผูไ ดรบั บาดเจ็บ ผพู ลัดหลง เปนตน 4.5.11 หากมีผูไดรับบาดเจ็บใหทําการปฐมพยาบาลเบ้ืองตนตามความเหมาะสม แลวรีบ นําสงโรงพยาบาลทันที แตถามีผูเสียชีวิตในท่ีเกิดเหตุใหชวยกันประชาชนและผูท่ีไมเก่ียวของไมใหเขาไป ในบรเิ วณท่ีเกดิ เหตุ 4.5.12 ชว ยดแู ลทรัพยส นิ ของประชาชน เพอื่ ปองกนั มใิ หผ อู ่นื หยบิ ฉวยไป 4.5.13 เมื่อเพลิงสงบใหอํานวยความสะดวกแกรถดับเพลิง ท่ีจะถอนกําลังออกจาก ทีเ่ กิดเหตุ 4.5.14 ทําหนาท่ีรักษาสถานที่เกิดเหตุมิใหมีผูใดเขาไปร้ือคนทรัพยสินในท่ีเกิดเหตุจนกวา ผูชํานาญการดานพิสูจนหลักฐาน หรือผูเกี่ยวของ หรือพนักงานสอบสวนเขาไปตรวจสอบท่ีเกิดเหตุเสร็จส้ิน เรียบรอย จึงอนญุ าตใหประชาชนเขาไปได 4.6 เหตพุ บวตั ถตุ องสงสยั หรอื วตั ถรุ ะเบดิ 4.6.1 รีบไปท่ีเกิดเหตุ และรายงานเหตุใหพนักงานสอบสวนและหัวหนาสายตรวจทราบ โดยเรว็ 4.6.2 กนั ประชาชนใหอ อกหา งจากวตั ถรุ ะเบดิ หรอื วตั ถตุ อ งสงสยั ใหม ากทส่ี ดุ อยา แตะตอ ง วัตถรุ ะเบดิ หรือวตั ถุตองสงสัย และหามเคลอ่ื นยา ยโดยเดด็ ขาด 4.6.3 อยาใชวิทยุรับสง ใกลวัตถุระเบิดหรือวัตถุตองสงสัยเพราะวัตถุระเบิดบางชนิด จุดระเบิดดวยคลน่ื ไฟฟา 4.6.4 จัดหายางรถยนตมาวางครอบไวรอบวัตถุระเบิดหรือวัตถุตองสงสัย 3-4 ชั้น เพอ่ื เปนการลดความรุนแรงเมื่อระเบิด คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ 25
4.6.5 ถาอยใู นทอี่ ับ เชน ในบานหรืออาคาร ใหเปด ประตู หนา ตา ง เพ่ือลดความรุนแรง หากมกี ารระเบิด 4.6.6 จัดเตรียมเชือกก้ันบริเวณโดยรอบท่ีพบวัตถุระเบิดหรือวัตถุตองสงสัย เพ่ือปองกัน ผูไมเก่ียวของเขาไปยุงหรือเขาใกลวัตถุดังกลาว หากพบวัตถุพยานใหทําเครื่องหมาย หรือสัญลักษณไว และแจงใหพ นักงานสอบสวนทราบ 4.6.7 ประเมนิ สถานการณ พจิ ารณาแกไ ขปญ หา ขอรบั การสนบั สนนุ หรอื ประสานงานกบั หนว ยงานทีเ่ ก่ียวขอ ง บันทกึ ภาพสถานท่เี กิดเหตุและรายงานเหตุการณเบ้อื งตน 4.6.8 สอบถามหาเจาของวตั ถตุ อ งสงสัย หากไมมีผใู ดแสดงตนเปน เจา ของ ใหสันนิษฐาน ไวกอนวา วตั ถุตอ งสงสยั นัน้ อาจเปน วตั ถรุ ะเบดิ 4.6.9 สอบถามพยานในทเ่ี กดิ เหตุ หรอื ผเู หน็ เหตกุ ารณ พรอ มจดชอ่ื -สกลุ หมายเลขโทรศพั ท 4.6.10 แจง ศูนยว ทิ ยุใหแ จงผูบังคับบญั ชาทราบ พรอมขอกาํ ลังสนบั สนุน และใหศ นู ยวทิ ยุ ประสานหนวยเก็บกูวัตถุระเบิด (EOD) มายังท่ีเกิดเหตุโดยแจงรายละเอียดของวัตถุตองสงสัยดังกลาว ใหทราบดวย เชน ขนาด รูปราง หรือมีเสียงการทํางานของนาฬกา หรอื มีสายไฟฟา ฯลฯ 4.6.11 เตรยี มเสนทางเขา ออกสาํ หรับเจาหนาที่ท่ีเกี่ยวขอ งและผบู ังคับบัญชา 4.6.12 แจงเตอื นใหผ อู ยใู นบริเวณทีเ่ กดิ เหตุเพมิ่ ความระมัดระวงั อนั ตรายตา ง ๆ ทีอ่ าจจะ เกดิ ข้ึนในแตละเหตุการณ 4.6.13 รายงานเหตุการณโดยสังเขปใหผูบังคับบัญชาหรือพนักงานสอบสวนท่ีมาถึง ท่ีเกิดเหตุทราบ 4.7 เหตุระเบิด 4.7.1 รีบไปท่ีเกิดเหตุ และรายงานเหตุใหพนักงานสอบสวน และหัวหนา สายตรวจทราบ โดยเรว็ 4.7.2 ขณะเดินทางไปที่เกิดเหตุ ใหสังเกตยานพาหนะบุคคลตองสงสัยท่ีมุงออกมาจาก ท่เี กิดเหตุ เพราะอาจเปนคนรา ยทจี่ ะหลบหนี 4.7.3 เตรียมเชือกกน้ั ประชาชนและผไู มเกี่ยวขอ งไมใ หเ ขาไปยังทเี่ กิดเหตุ 4.7.4 รักษาสภาพท่ีเกิดเหตุโดยรอบ ทัง้ ในทางดิง่ และทางราบ 4.7.5 อยา แตะตองเคลอ่ื นยายวตั ถใุ ด ๆ เชน ศพ ทรพั ยส นิ เศษโลหะ เศษกระจกทตี่ กอยู ในทีเ่ กดิ เหตุ รวมทง้ั หา มมิใหผูไมใ ชพนกั งานสอบสวนเขาไปแตะตอ งวตั ถุดังกลาว 4.7.6 จัดพน้ื ที่ใหน กั ขาว สอ่ื มวลชน ชางภาพ อยใู นบรเิ วณที่ปลอดภยั 4.7.7 สดบั รับฟงขา วสารจากประชาชนทม่ี าดเู หตุการณ 4.7.8 แจงศนู ยวทิ ยุใหแ จง ผชู าํ นาญการวตั ถุระเบดิ มาทาํ การตรวจสอบทเี่ กดิ เหตโุ ดยเร็ว 26 คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ
4.7.9 กรณสี ถานทเี่ กดิ เหตรุ ะเบดิ เปน สถานทสี่ าํ คญั หรอื บา นบคุ คลสาํ คญั และการระเบดิ มิไดเปนอันตรายตอบุคคลสําคัญ ใหรีบเขาทําการอารักขาบุคคลสําคัญ โดยขอกําลังสนับสนุนจาก หวั หนา สายตรวจโดยเร็ว 4.7.10 หากมีผูไดรับบาดเจ็บใหชวยปฐมพยาบาลเบ้ืองตนตามความเหมาะสม แลวรีบ นาํ สง โรงพยาบาลใกลเ คียงโดยเรว็ ทสี่ ดุ 4.8 เหตุพยายามฆาตัวตาย 4.8.1 รบี ไปยงั สถานทเ่ี กดิ เหตโุ ดยเรว็ และรบี รายงานเหตใุ หห วั หนา สายตรวจทราบโดยเรว็ 4.8.2 ระหวา งรอผบู งั คบั บญั ชาใหพ ยายามประวงิ เวลาผทู จ่ี ะฆา ตวั ตายโดยสอบถามขอ มลู เบอ้ื งตน และสาเหตทุ จี่ ะฆา ตวั ตายเพอื่ ใหผ บู งั คบั บญั ชาไดท ราบ หา มใชก ริ ยิ าวาจาอนั เปน การยวั่ ยใุ หร บี ตดั สนิ ใจ ฆา ตัวตาย 4.8.3 ซักถาม หาขอมูลบุคคลที่ผูที่จะฆาตัวตายใหความเคารพ ไววางใจ หรืออยากพบ และแจงใหผบู งั คบั บญั ชาทราบ เพอ่ื หาทางติดตอ ใหบ คุ คลน้นั ๆ มาชว ยในการเจรจา 4.8.4 ไมค วรเขา ชวยเหลือผพู ยายามฆาตัวตายโดยพลการเด็ดขาด 4.8.5 กรณีท่ีผูพยายามฆาตัวตายกําลังลงมือทํารายตนเอง ใหพิจารณาวาเขาชวยแลว ไมเปนอันตรายก็ใหเขาขัดขวาง แตหากพิจารณาแลววามีอันตรายตอตํารวจและผูที่จะฆาตัวตายดวยก็ให ปด ลอ มที่เกดิ เหตุ กนั คนเขา -ออก แลว ขอกําลังสนับสนุน 4.9 เหตุจับตวั ประกัน 4.9.1 รบี ไปยงั ทเ่ี กดิ เหตแุ ลว หาขอ มลู เบอื้ งตน จากพยานในทเี่ กดิ เหตวุ า ตวั ประกนั เปน ใคร จํานวนเทาใด อยูในสภาพอยางไร คนรายเปนใคร จํานวนเทาใด ความตองการ อาวุธที่ใช สถานที่เกิดเหตุ เปนอยางไรพรอมจด ช่ือสกุล หมายเลขโทรศัพท สอบถามรายละเอียดขอมูลของคนรายในเบ้ืองตนเพื่อเปน ขอ มูลใหชดุ เจรจาตอรอง ขอ เรียกรอ งของคนราย ประเมนิ อาการและสภาพจิตใจของคนรา ย 4.9.2 ประเมินสถานการณ พิจารณาแกไขปญหา รายงานใหผูบังคับบัญชาทราบ และขอกําลังสนับสนุนการปฏิบัติ หรือประสานงานกับหนวยงานท่ีเก่ียวของ บันทึกภาพสถานที่เกิดเหตุ และรายงานเหตกุ ารณเบอ้ื งตน 4.9.3 ปดกั้นและรักษาสถานท่ีเกิดเหตุเบ้ืองตน ไมแตะตองและเคลื่อนยาย วัตถุพยาน โดยเดด็ ขาด รวมทง้ั หา มผไู มเ กย่ี วขอ งเขา ไปในทเ่ี กดิ เหตุ หากพบวตั ถพุ ยานใหแ จง เจา หนา ทต่ี าํ รวจหรอื ผมู หี นา ที่ เกย่ี วขอ งทราบ 4.9.4 หา มใชก ิริยาวาจาอนั เปนการยั่วยุคนราย คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 27
4.9.5 ไมควรตัดสินใจเขาชวยตัวประกันดว ยตนเอง เวน แตเหน็ วา ภยนั ตรายนนั้ ใกลจะถึง ตวั ประกัน ผูอน่ื หรือเจา หนาทีต่ าํ รวจ 4.9.6 ระหวางที่รอผูบังคับบัญชาใหเจรจาพูดคุยกับคนราย และพยายามใหคนราย และตัวประกนั อยูในพนื้ ทีจ่ ํากัดและหามเคล่อื นท่ี 4.9.7 กรณีคนรายย่ืนขอเรียกรอง หามใหอาวุธปนและยานพาหนะโดยเด็ดขาด และอยาตกลงรบั เง่อื นไขของคนรายโดยพลการ 4.9.8 ประชาสัมพันธโดยใชเครื่องขยายเสียงหรือวิธีการอื่นใดเพ่ือขอความรวมมือ ใหประชาชนทพ่ี กั อาศัยหรืออยบู รเิ วณใกลท่เี กดิ เหตไุ ดรบั รูสถานการณ และใชค วามระมัดระวัง 4.9.9 เม่ือผูบงั คบั บญั ชาหรือพนักงานสอบสวนมาถงึ ใหร ายงานเหตกุ ารณใหทราบ 4.10 เหตชุ มุ นมุ ประทวง 4.10.1 รบี ไปทเ่ี กดิ เหตุ และรายงานเหตุใหผูบงั คับบัญชาทราบโดยเรว็ 4.10.2 หาขาว ขอมูลเบ้ืองตนเก่ียวกับการชุมนุมประทวง เพื่อใหทราบวากลุมผูชุมนุม มาจากทใ่ี ด จาํ นวนเทา ใด ใครเปนแกนนาํ มีขอ เรยี กรองอะไร 4.10.3 อาํ นวยความสะดวกการจราจรเบอื้ งตน และจดั ใหผ ชู มุ นมุ อยใู นบรเิ วณทเ่ี หมาะสม ไมส รางปญหาดา นการจราจร และความเดอื ดรอนตอ ผอู ่นื 4.10.4 ประสานผูดูแลหรือเจาของสถานที่ท่ีอยูในบริเวณใกลเคียงสถานที่ชุมนุมใหดูแล สถานที่ของตนเอง 4.10.5 ควบคุมสถานการณจนกวา ผบู ังคับบัญชาจะเขามาส่ังการแทน 4.11 เหตุบกุ รุก/คนรา ยเขาบาน 4.11.1 รีบไปท่ีเกิดเหตุ และรายงานใหพนักงานสอบสวนและหัวหนาสายตรวจทราบ โดยเรว็ 4.11.2 ตรวจสอบดวู า คนรา ยยงั อยใู นบรเิ วณบา นทเี่ กดิ เหตหุ รอื ไม ถา เชอื่ วา คนรา ยยงั อยู ในทเี่ กดิ เหตุ ใหร ายงานหวั หนา สายตรวจเพอ่ื จดั กาํ ลงั สนบั สนนุ ในการปด ลอ มบา นทเี่ กดิ เหตุ หาขอ มลู เกยี่ วกบั ตาํ หนริ ปู พรรณ จาํ นวนคนรา ย อาวธุ และดาํ เนนิ การจบั กมุ หากคนรา ยหลบหนี ใหส อบถามรายละเอยี ดเกยี่ วกบั ตาํ หนิรปู พรรณ จาํ นวนคนรา ย อาวธุ ยานพาหนะ เสน ทางหลบหนี และแจง สกัดจบั ทันที 4.11.3 ตรวจสอบวาผูเสียหายถูกทํารายหรือไม ถาถูกทํารายและไดรับบาดเจ็บใหทํา การปฐมพยาบาลเบอื้ งตน ตามความเหมาะสม แลว รบี นาํ สง โรงพยาบาลใกลเ คยี งโดยเรว็ ทส่ี ดุ ถา มผี เู สยี ชวี ติ แลว หา มมใิ หเ คลือ่ นยายศพเปน อนั ขาด พรอ มทงั้ กันประชาชนผูไ มเกย่ี วของไมใหเ ขา ไปในบรเิ วณทีเ่ กดิ เหตุ 28 คูม อื การควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
4.12 เหตุเมาสุรา/เมายาเสพติด/บุคคลวกิ ลจริต 4.12.1 รีบไปทเี่ กดิ เหตุ และรายงานเหตใุ หหัวหนาสายตรวจทราบโดยเร็ว 4.12.2 ตรวจสอบดูวาผูเมาสุรา/เมายาเสพติด/บุคคลวิกลจริต อยูในสภาวะท่ีสามารถ ควบคุมตนเองไดหรือไม สามารถพูดคุยส่ือสารกันไดหรือไม มีพฤติกรรมท่ีรุนแรง และมีการใชอาวุธหรือไม ถา อยูในสภาวะท่ไี มสามารถควบคุมได ใหใ ชความระมดั ระวงั แลวแจงขอกาํ ลงั สนับสนุน 4.12.3 ตรวจสอบวามีผูใดถูกทํารายหรือไม ถาถูกทํารายและไดรับบาดเจ็บใหทําการ ปฐมพยาบาลเบ้ืองตนตามความเหมาะสม แลวรีบนําสงโรงพยาบาลใกลเคียงโดยเร็วท่ีสุด ถามีผูเสียชีวิตแลว หา มมใิ หเคลือ่ นยายศพเปนอันขาด และแจงใหพนักงานสอบสวนทราบ 4.12.4 กรณผี เู มาสรุ า/บคุ คลวกิ ลจรติ ไมไ ดท าํ รา ยผใู ด และเหน็ วา อยใู นระดบั ทค่ี วบคมุ ได ใหญาตินําตัวไปสงบสติอารมณ พรอมทัง้ แนะนาํ ใหญาตนิ าํ ตวั บคุ คลวกิ ลจริตไปตรวจรักษา 4.12.5 กรณีผูเมาสุรา/บุคคลวิกลจริต มีพฤติกรรมที่จะกอเหตุรุนแรง ใหนําตัวมาใน ทป่ี ลอดภยั สาํ หรบั บคุ คลวกิ ลจรติ ใหแ จง พนกั งานสอบสวนนาํ ตวั สง เขา รบั การบาํ บดั ณ โรงพยาบาลทม่ี หี นา ที่ ในการตรวจรกั ษาตอ ไป 4.12.6 กรณีผเู มายาเสพตดิ ใหน าํ ตวั ไปตรวจสารเสพตดิ และดําเนนิ การตามกฎหมาย ตอไป คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 29
บทท่ี 4 กฎหมายที่เกี่ยวขอ ง สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาตไิ ดจ ดั องคก ร โดยแบง ออกเปน หนว ยงานประเภทตา ง ๆ หลายหนว ยงาน มหี นา ทร่ี บั ผดิ ชอบแตกตา งกนั ไป แตไ มว า จะเปน ตาํ รวจอยใู นหนว ยงานใดอาํ นาจหนา ทข่ี องตาํ รวจทไี่ มส ามารถ หลกี เล่ียงได คอื หนาท่รี กั ษาความสงบเรยี บรอยของประชาชนภายในราชอาณาจักรและหนาท่ปี องกนั มิใหมี ผลู ะเมดิ กฎหมายมหาชน และถา มผี ใู ดละเมดิ กม็ อี าํ นาจหนา ทสี่ บื สวนจบั กมุ ตรวจคน ปราบปรามนาํ ตวั ผกู ระทาํ ผดิ มาดาํ เนนิ คดีตามสมควรแกความผดิ ความผิดทางอาญานน้ั ไดแ ก บรรดาความผิดท่ีกระทําตอรฐั หรอื เปน การเสยี หายแกป ระชาชน ซงึ่ กฎหมายสว นอาญาไดบ ญั ญตั โิ ทษไวอ าจหนกั บา งเบาบา ง แลว แตล กั ษณะของความผดิ ทส่ี าํ คญั และไมส าํ คญั คดชี นดิ นแ้ี มย งั ไมม ผี ใู ดรอ งทกุ ขห ากตาํ รวจทราบเหตุ กเ็ ปน หนา ทโ่ี ดยตรงของตาํ รวจทจี่ ะทาํ การสบื สวนจบั กมุ ตามหนาที่โดยทันที นอกจากกฎหมายไดแยกความผิดในทางอาญาออกเปนความผิดตอสวนตัว ซ่ึงความผิด ชนิดน้ีเจาพนักงานตํารวจจะมีอํานาจจับกุมไดก็ตอเม่ือเจาทุกขหรือผูเสียหายไดมารองขอใหจับกุม ฉะน้ัน กอนท่ีตํารวจจะเขาจัดการกับผูกระทําความผิดในเร่ืองใด จึงมีความจําเปนที่จะตองทราบเสียกอน ความผิด ที่เกิดข้ึนนั้นเปนความผิดอาญาหรือแพง เฉพาะความผิดอาญาน้ันตองทราบใหละเอียดดวยวาเปนความผิด อนั เปนอาญาแผน ดินหรือเปนความผิดสว นตวั แลวตอ งจดั การใหถ ูกตอ งกับรปู เร่อื งนนั้ ๆ หนา ทอี่ นั ถอื วา เปน หลกั สาํ คญั ในราชการตาํ รวจในเวลาปกตใิ นสว นทเ่ี กย่ี วกบั คดนี น้ั คอื การรกั ษา ความสงบเรียบรอยของประชาชนและปองกันมิใหมีผูละเมิดกฎหมายมหาชน สํานักงานตํารวจแหงชาติ จงึ กาํ หนดอํานาจหนาทีข่ องตาํ รวจในสวนที่เกย่ี วกับกรณีอาญาไวดงั ตอไปนี้ 1) ตํารวจไดรับมอบหมายใหมีหนาที่รับผิดชอบในการปฏิบัติหนาที่ตามประมวลกฎหมาย วธิ พี จิ ารณาความอาญา และตามกฎหมายอน่ื อนั เกย่ี วกบั ความผดิ ในกรณคี ดอี าญาในเขตพน้ื ทต่ี ามทก่ี าํ หนดไว ใหแลว ใหป ฏบิ ัติงานตามอาํ นาจและหนาที่ของตนโดยเครงครัด 2) ตํารวจโดยท่ัว ๆ ไป แมต ามปกติจะไมม เี ขตอํานาจหรือเขตพนื้ ทตี่ อ งรับผดิ ชอบในการระงบั ปราบปรามผกู ระทาํ ผดิ คดอี าญาโดยตรง หรอื เปน การปฏบิ ตั งิ านนอกเขตอาํ นาจหรอื เขตพนื้ ทซ่ี ง่ึ ตนรบั ผดิ ชอบ โดยตรงก็ตาม หากมีเหตุเกิดขึ้นซึ่งอยูในลักษณะท่ีจะตองรีบระงับปราบปรามก็ตองปฏิบัติตามความจําเปน แกก รณี เชน รบี ระงบั หรอื ปอ งกนั มใิ หเ หตนุ นั้ ลกุ ลามรา ยแรงขน้ึ หรอื เมอ่ื มเี หตเุ กดิ ขนึ้ ซง่ึ หนา กต็ อ งรบี ตดิ ตามตวั ผูกระทําผิดเพ่ือจับกุมโดยกระช้ันชิด เปนตน ตํารวจทุกคนตองรีบดําเนินการในเร่ืองนั้น ๆ ตามอํานาจ และหนาท่โี ดยทันที จะละเวนเสยี หายไดไ ม 30 คูมือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ
อาํ นาจหนา ทใี่ นเรอ่ื งดงั กลา ว เปน ภารกจิ สว นหนง่ึ ของตาํ รวจสายตรวจในฐานะเปน บคุ คลทไ่ี ดร บั มอบหมายใหทําหนาที่ดานปองกันอาชญากรรม แตการปฏิบัติจะมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเพียงใดนั้น ขน้ึ อยกู บั ความรอบรใู นเรอื่ งทเี่ กยี่ วกบั การจบั กมุ และการตรวจคน ซงึ่ ถอื ไดว า เปน เครอ่ื งมอื ทส่ี าํ คญั ทก่ี ฎหมาย ใหอํานาจไว รวมทั้งการรูจักนําเอาเครื่องมือดังกลาวไปใชใหเกิดประโยชนในทางปฏิบัติอยางแทจริง ทั้งนี้ เพราะการปฏิบัตินอกจากจะเปนการกระทําเพ่ือใหบรรลุผลในดานการปองกันแลว ยังตองเปนการกระทํา ในลักษณะทม่ี ิใหบังเกดิ ผลรายเกิดขนึ้ กบั ตวั ผูป ฏิบัติในภายหลงั อกี ดวย ดงั นั้น เพื่อใหการปฏิบัตบิ รรลุเปา หมาย ตาํ รวจสายตรวจทุกนายควรจะตอ งทราบหลักกฎหมาย ทีเ่ กย่ี วกบั การปฏบิ ตั ิงาน ดงั จะกลา วตอไปนี้ 1. การจบั 1.1 เจาพนกั งานตาํ รวจจะจับผใู ดโดยไมม หี มายจบั หรอื คาํ สัง่ ของศาลไมไ ด เวน แต 1.1.1 เมื่อบุคคลนน้ั ไดกระทาํ ความผิดซึ่งหนา ตาม ป.วิอาญา มาตรา 80 (1) ความผิดซ่ึงหนา น้ัน ไดแ ก ความผิดซึ่งหนา กําลงั กระทําหรือพบในอาการ ซึง่ แทบจะไมมคี วามสงสยั เลยวาเขาไดก ระทาํ ผิดมาแลว สด ๆ (2) แตยังมีกรณีที่กฎหมายใหถือวาเปนความผิดซ่ึงหนาไดเชนกันหากเปน ความผดิ อาญาทีร่ ะบุไวต ามบญั ชีทาย ป.วิอาญา กลาวคอื - เมอ่ื พบบคุ คลหนงึ่ ถูกไลจบั ด่ังผูกระทาํ โดยมีเสียงรอ งเอะอะ - เม่ือพบบุคคลหน่ึงแทบจะทันทีทันใด หลังจากกระทําผิดในถ่ินแถว ใกลเ คยี งกบั ทเ่ี กดิ เหตนุ นั้ และมสี ง่ิ ทไี่ ดม าจากการกระทาํ ผดิ หรอื มเี ครอื่ งมอื อาวธุ หรอื วตั ถอุ ยา งอนื่ อนั สนั นษิ ฐาน ไดว าไดใชใ นการกระทาํ ผดิ หรอื มีรองรอยพริ ธุ เหน็ ประจักษท ่เี ส้อื ผาหรือเนอื้ ตวั ของผูน ั้น 1.1.2 เมอื่ พบบคุ คลโดยมพี ฤตกิ ารณอ นั ควรสงสยั วา นา จะกอ เหตรุ า ยใหเ กดิ ภยั อนั ตราย แกบ ุคคล หรือทรัพยสนิ ของผูอน่ื โดยมเี ครอ่ื งมืออาวุธ หรอื วตั ถอุ ยางอืน่ อนั สามารถใชใ นการกระทําผิด 1.1.3 เมอื่ มเี หตจุ ะออกหมายจบั บคุ คลนนั้ ตาม ป.วอิ าญา มาตรา 66 (2) แตม คี วามจาํ เปน เรงดวนทีไ่ มอ าจขอใหศาลออกหมายจับบคุ คลน้นั ได (เหตทุ ี่จะออกหมายจับ ตาม ป.วิอาญา มาตรา 66 (2) น้ัน เปนกรณีเมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรวา บุคคลใดนาจะไดกระทําความผิดอาญาและมีเหตุอันควรเช่ือวา จะหลบหนี หรอื ไปยงุ เหยงิ กบั พยานหลกั ฐาน หรอื กอ เหตอุ นั ตรายประการอนื่ ) เจา พนกั งานตาํ รวจจะจบั ไดน นั้ จะตองมีพยานหลักฐานตามสมควรวาผูนั้นนาจะกระทําความผิดอาญาหรือมีเหตุอันควรเช่ือวาจะหลบหนี หรือจะไปยุงเหยิงกับพยานบุคคลน้ันไดทัน ท้ังน้ีเปนไปตามบทบัญญัติใน ป.วิอาญา มาตรา 78 (3) ท่ีมุง ประสงคจ ะใหห ลกั ประกนั สทิ ธเิ สรภี าพแกบ คุ คลโดยกาํ หนดใหเ จา พนกั งานตามกฎหมายจะจบั กมุ บคุ คลใดนนั้ คูมอื การควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ 31
จะตองปรากฏหลักฐานตามสมควรกอนจึงจะจับได ดังนั้นในกรณีที่มีผูเสียหายชี้ใหจับ หากเปนกรณีที่ไดมี การสบื สวนสอบสวนจนปรากฏหลกั ฐานตามสมควรวา ผทู จี่ ะถกู จบั นา จะไดท าํ ความผดิ อาญา และมเี หตอุ นั ควร เชอื่ วา จะหลบหนี หรอื จะไปยงุ เหยงิ กบั พยานหลกั ฐาน หรอื กอ เหตอุ นั ตรายประการอน่ื ทง้ั เปน กรณจี าํ เปน เรง ดว น ทไ่ี มอาจขอใหศ าลออกหมายจบั ไดท ันที พนกั งานฝายปกครองหรอื ตํารวจก็มีอาํ นาจจับกมุ ไดทันที โดยไมต อง มีหมายจับหรอื คําสัง่ ของศาล แตถา เปนกรณีที่ยังไมไ ดเ รมิ่ ทําการสบื สวนสอบสวน เจา พนักงานตํารวจจะตอง ตรวจสอบขอ มลู หรอื หลกั ฐานจากผเู สยี หายกอ น หากปรากฏหลกั ฐานทเี่ ชอื่ ถอื ไดต ามสมควรวา ผทู จ่ี ะถกู จบั นนั้ นาจะไดกระทําความผิดทางอาญาและกําลังจะหลบหนี หรือจะไปยุงเหยิงกับพยานหลักฐาน หรือกอเหตุ อันตรายประการอ่ืน และไมมีโอกาสที่จะขอใหศาลออกหมายจับไดทัน เจาพนักงานตํารวจก็มีอํานาจจับกุม บคุ คลนัน้ ได โดยไมต องมีหมายจบั 1.1.4 เปน การจบั ผตู อ งหาหรอื จาํ เลยทหี่ นี หรอื จะหลบหนไี ประหวา งถกู ปลอ ยชว่ั คราว ตาม ป.วิอาญา มาตรา 117 (เหตุตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 117 น้ัน เปน กรณีเมอ่ื ผตู อ งหาหรอื จาํ เลยหนีหรอื จะ หลบหนี กฎหมายใหอ ํานาจเจา พนักงานตํารวจทพี่ บการกระทาํ ดังกลา วมีอํานาจจับผูตอ งหาหรือจาํ เลยนนั้ ได แตในกรณีที่บุคคลซ่ึงทําสัญญาประกันหรือเปนหลักประกันเปนผูพบเห็นการกระทําดังกลาว อาจขอให เจาพนักงานตํารวจที่ใกลท่ีสุดจับผูตองหาหรือจําเลยไดเอง ถาไมสามารถขอความชวยเหลือจากเจาพนักงาน ตํารวจไดทันทวงที ก็ใหมีอํานาจจับผูตองหาหรือจําเลยไดเองแลวสงไปยังพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ที่ใกลที่สุด และใหเจาพนักงานนั้นรีบจัดสงผูตองหาหรือจําเลยไปยังเจาพนักงานหรือศาล โดยคิดคาพาหนะ จากบุคคลซง่ึ ทาํ สญั ญาประกันหรือหลกั ประกันน้นั ) 1.2 การจับนั้น เจาพนักงานตํารวจหรือราษฎรซ่ึงทําการจับตองแจงแกผูท่ีจะถูกจับนั้นวา เขาตองถูกจับ แลวสั่งใหผูถูกจับไปยังที่ทําการของพนักงานสอบสวนแหงทองท่ีท่ีถูกจับพรอมดวยผูจับทันที เวน แตส ามารถนาํ ไปทท่ี าํ การพนกั งานสอบสวนผรู บั ผดิ ชอบไดใ นขณะนน้ั ใหน าํ ไปทที่ าํ การของพนกั งานสอบสวน ผรู บั ผิดชอบนั้น แตถา จาํ เปน ก็ใหจ บั ตวั ได 1.3 ตอ งแจง ขอ กลา วหาใหผ ถู กู จบั ทราบ หากมหี มายจบั ใหแ สดงตอ ผถู กู จบั และแจง ดว ยวา ผถู กู จบั มสี ทิ ธทิ จี่ ะใหก ารหรอื ไมใ หก ารกไ็ ด หากใหก ารถอ ยคาํ นนั้ อาจใชเ ปน พยานหลกั ฐานในการพจิ ารณาคดไี ด และผูถกู จับมีสิทธิที่จะพบและปรึกษาทนายความ หรือผูซ ึ่งจะเปน ทนายความได โดยใหเจาพนักงานตาํ รวจพูดขอ ความในลกั ษณะตอไปนี้ ก. กรณีเปนการจบั โดยไมม ีหมายจบั “ คณุ (ทา น) ถกู จบั แลว ในขอ หา............................................................................................. คณุ (ทา น) มสี ทิ ธทิ จี่ ะใหก ารหรอื ไมใ หก ารกไ็ ด ถา คณุ (ทา น) ใหก ารถอ ยคาํ นนั้ อาจใชเ ปน พยานหลกั ฐานในการ พิจารณาคดีไดแ ละคุณ (ทาน) มีสิทธทิ ่จี ะพบและปรกึ ษาทนายหรอื ผซู ง่ึ จะเปน ทนายความได 32 คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ
ข. กรณีเปน การจับโดยมหี มายจบั หรอื คาํ สง่ั ของศาล “คุณ (ทาน) ถูกจับตามหมายจับของศาล............ ที่ ............/25 วันท่ี ............ ในขอหา............คุณ (ทาน) มีสิทธิท่ีจะใหการหรือไมใหการก็ได ถาคุณ (ทาน) ใหการถอยคําน้ันอาจใชเปน พยานหลกั ฐานในการพจิ ารณาคดไี ดแ ละคณุ (ทา น) มสี ทิ ธทิ จ่ี ะพบและปรกึ ษาทนายหรอื ผซู ง่ึ จะเปน ทนายความได” นอกจากนี้ ใหเ จา พนกั งานผจู บั บนั ทกึ เกยี่ วกบั การแจง สทิ ธดิ งั กลา วขา งตน ไวใ นบนั ทกึ การจบั ดวย โดยใหปรากฏขอความวา” ผูจับไดแจงใหผูถูกจับทราบแลววา ทานตองถูกจับในขอหาดังกลาว และมีสิทธิท่ีจะใหการหรือไมไดใหการก็ได ถาใหการถอยคําอาจใชเปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีได และคุณ (ทาน) มีสิทธิท่ีจะพบและปรึกษาทนายหรือผูซึ่งจะเปนทนายความได” จากนั้นบันทึกคําใหการ ของผูต องหาลงในบันทึกการจบั 1.4 ถา ผถู กู จบั ประสงคจ ะแจง ใหญ าตหิ รอื ผซู ง่ึ ตนไวว างใจทราบถงึ การจบั หากเปน การสะดวก และไมเปนการขัดขวางการจับหรือการควบคุมผูถูกจับหรือทําใหเกิดความไมปลอดภัยแกบุคคลใด ใหเจา พนักงานอนญุ าตใหผ ูถกู จบั ดาํ เนนิ การไดต ามสมควรแกก รณี 1.5 ใหเจา พนกั งานตาํ รวจผจู บั บนั ทกึ การจับไว (ตามตัวอยา งบนั ทึกการจบั ทา ยน้ี) 1.6 หากบุคคลซึ่งจะถูกจับขัดขวางหรือจะขัดขวางการจับ หรือหลบหนี หรือพยายาม จะหลบหนี ผทู าํ การจับมอี ํานาจใชว ธิ ีหรือการปอ งกันท่เี หมาะสมแกพ ฤตกิ ารณแหง เร่อื งในการจบั นั้น 1.7 เมอ่ื เจา พนกั งานตาํ รวจผจู บั หรอื ราษฎรทาํ การจบั เอาผถู กู จบั ไปถงึ ทที่ าํ การของพนกั งาน สอบสวน ตาม ป.วอิ าญา มาตรา 83 (เจา พนักงานสอบสวนทอ งทท่ี ถี่ ูกจบั หรือพนกั งานสอบสวนผรู บั ผิดชอบ แลว แตก รณี) แลวสง ผถู ูกจับแกเจา พนักงานตาํ รวจของท่ีทาํ การของพนักงานสอบสวนดังกลาวเพือ่ ดาํ เนินการ ตอ ไป 1.7.1 กรณเี จา พนกั งานเปน ผจู บั ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจผจู บั ดาํ เนนิ การแจง ขอ กลา วหา และรายละเอียดเก่ียวกับเหตุแหงการจับใหผูถูกจับทราบ ถามีหมายจับใหแจงผูถูกจับทราบ และอานใหฟง โดยบนั ทกึ ไวใ นรายงานประจาํ วนั เกยี่ วกบั คดขี อ รบั ตวั ผถู กู จบั ไว ควบคมุ โดยใหผ ถู กู จบั ลงลายมอื ชอ่ื รบั ทราบไว และมอบสาํ เนาบันทกึ การจับแกผ ถู กู จับน้ัน โดยใหผ ูถกู จับลงลายมอื ชอ่ื รับสาํ เนาไวในบนั ทึกการจบั 1.7.2 กรณีราษฎรเปนผูจับ ใหเจาพนักงานตํารวจซ่ึงรับมอบตัวผูถูกจับจากราษฎร บันทึก ชื่อ อาชีพ ท่ีอยูของผูจับ และขอความและพฤติการณแหงการจับนั้น รวมทั้งแจงขอกลาวหา และรายละเอียดแหงการจับใหผูถูกจับทราบและแจงใหผูถูกจับทราบดวยวา ผูถูกจับมีสิทธิจะไมใหการ หรอื ใหก ารกไ็ ด และถอ ยคาํ ของผถู กู จบั อาจใชเ ปน พยานหลกั ฐานในการพจิ ารณาคดไี ด โดยบนั ทกึ ไวใ นรายงาน ประจาํ วนั เกี่ยวกบั คดขี อรบั ตัวผถู ูกจับไวควบคมุ และใหผถู ูกจบั ลงลายมือชื่อรบั ทราบไว คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 33
ขอ ยกเวน ไมว าจะมหี มายจับหรอื ไมม ีหมายจบั หา มมใิ หจ บั ดังน้ี 1. หามมิใหจับในท่ีรโหฐาน เวนแตจะไดทําตามบทบัญญัติในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญา อันวาดวยการคน ในท่รี โหฐาน 2. หามมิใหจับในพระบรมมหาราชวัง พระราชวัง วังของพระรัชทายาทหรือพระบรมวงศ ต้งั แตส มเดจ็ เจา ฟา ขึน้ ไป พระราชนิเวศน พระตาํ หนกั หรอื ในท่ีซ่งึ พระมหากษัตรยิ พระราชนิ ี พระรัชทายาท พระบรมวงศตง้ั แตส มเดจ็ เจาฟาขน้ึ ไป หรอื ผูสําเรจ็ ราชการแทนพระองค ประทับหรือพํานัก เวน แต (1) นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีซึ่งนายกรัฐมนตรีมอบหมายอนุญาตใหจับและไดแจง เลขาธิการพระราชวงั หรือสมุหราชองครกั ษร ับทราบแลว (2) เจา พนกั งานผถู วายหรอื ใหค วามปลอดภยั แดพ ระมหากษตั รยิ พระราชนิ ี พระรชั ทายาท พระบรมวงศต้ังแตสมเด็จเจาฟาขึ้นไป หรือ ผูสําเร็จราชการแทนพระองค เปนผูจับตามกฎหมายวาดวย ราชองครกั ษ หรือตามกฎหมาย กฎ หรือระเบยี บเกี่ยวกับการใหความปลอดภยั 2. การจบั กมุ เดก็ หรือเยาวชน 2.1 หา มมใิ หจ บั กมุ เดก็ ซงึ่ ตอ งหาวา กระทาํ ความผดิ เวน แตเ ดก็ นน้ั ไดก ระทาํ ความผดิ ซงึ่ หนา หรอื มีหมายจับหรอื คาํ สง่ั ของศาล การจับกุมเยาวชนซ่ึงตองหาวากระทําความผิดใหเปนไปตามประมวลกฎหมาย วธิ พี ิจารณาความอาญา 2.2 หามมิใหควบคุม คุมขัง กักขัง หรือใชมาตรการอ่ืนใดอันมีลักษณะเปนการจํากัดสิทธิ เสรีภาพของเด็กหรือเยาวชนซึ่งตองหาวากระทําความผิด เวนแตมีหมายหรือคําส่ังของศาล หรือเปนกรณี การคมุ ตวั เทา ทจี่ าํ เปน เพอื่ ดาํ เนนิ การนาํ ตวั เดก็ หรอื เยาวชนสง ไปยงั ทท่ี าํ การของพนกั งานสอบสวนผรู บั ผดิ ชอบ ในระหวา งการสอบสวนและการนาํ ตัวเดก็ หรือเยาวชนไปศาลเพ่อื ตรวจสอบการจับกุม 2.3 ในการจบั กมุ เดก็ หรอื เยาวชนซงึ่ ตอ งหาวา กระทาํ ความผดิ ใหเ จา พนกั งานผจู บั แจง แกเ ดก็ หรือเยาวชนน้ันวาเขาตองถูกจับและแจงขอกลาวหา รวมท้ังแจงสิทธิตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญา มาตรา 83 วรรคสอง ใหท ราบ หากมหี มายจบั ใหแ สดงตอ ผถู กู จบั และทาํ การบนั ทกึ การจบั กมุ แลว นําตวั ผูถ กู จบั พรอมบนั ทกึ การจับกุมสง พนกั งานสอบสวนแหงทองทที่ เ่ี ด็กหรอื เยาวชนถกู จบั ทันที กอนสงตัวเด็กและเยาวชนผูถูกจับใหพนักงานสอบสวนแหงทองที่ท่ีถูกจับ ใหเจาพนักงาน ผูจับทําบันทึกการจับกุม โดยแจงขอกลาวหาและรายละเอียดเก่ียวกับเหตุการณจับใหผูถูกจับทราบ และบันทึกรายละเอียดดังกลาวลงในบันทึกการจับกุม ท้ังน้ีหามมิใหผูจับถามและบันทึกคําใหการผูถูกจับ (รวมทงั้ คาํ รบั สารภาพหรอื คาํ ปฏเิ สธเปน อนั ขาด) ยกเวน การสอบถามเพอื่ ตรวจสอบวา เปน บคุ คลตามหมายจบั หรือไม และถาขณะทําบันทึกการจับกุมมีบิดา มารดา ผูปกครอง หรือบุคคลหรือผูแทนองคการซึ่งเด็ก หรือเยาวชนอาศัยอยูดวย อยูดวยในขณะน้ัน ตองทําบันทึกจับกุมตอหนาบุคคลดังกลาวและจะใหบุคคล ดงั กลา วลงลายมือชือ่ เปน พยานดว ยก็ได 34 คูมอื การควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
เมื่อพนักงานสอบสวนแหงทองท่ีท่ีจับกุมเด็กหรือเยาวชนไดรับตัวผูถูกจับและบันทึก การจบั กมุ แลว ใหส ง ตวั ผถู กู จบั พรอ มบนั ทกึ การจบั กมุ ไปยงั ทท่ี าํ การของพนกั งานสอบสวนผรู บั ผดิ ชอบโดยเรว็ และใหลงบนั ทกึ ประจําวนั ไวเปน หลกั ฐาน บนั ทกึ การจับกมุ ควรมสี าระสําคัญตามตัวอยางแนบทา ยนี้ 2.4 ถาขณะจับกุมมีบิดา มารดา ผูปกครอง บุคคลหรือผูแทนองคการซึ่งเด็กหรือเยาวชน อาศัยอยูดวย อยูดวยในขณะน้ัน ใหเจาพนักงานผูจับแจงเหตุแหงการจับใหบุคคลดังกลาวทราบและในกรณี ความผดิ อาญาซง่ึ มอี ตั ราโทษอยา งสงู ตามทก่ี ฎหมายกาํ หนดใหจ าํ คกุ ไมเ กนิ หา ป เจา พนกั งานผจู บั จะสงั่ ใหบ คุ คล ดงั กลา วเปน ผนู าํ ตวั เดก็ หรอื เยาวชนนน้ั ไปยงั ทท่ี าํ การของพนกั งานสอบสวนแหง ทอ งทที่ เี่ ดก็ และเยาวชนถกู จบั ก็ได แตถาในขณะจับกุมไมมีบุคคลดังกลาวอยูกับผูถูกจับใหเจาพนักงานผูจับแจงใหบุคคลดังกลาวน้ันคนใด คนหน่ึงทราบถึงการจับกุมในโอกาสแรกเทาท่ีสามารถกระทําไดและหากผูถูกจับประสงคจะติดตอส่ือสาร หรือปรึกษาหารือกับบุคคลเหลานั้นซ่ึงไมเปนอุปสรรคตอการจับกุมและอยูในวิสัยที่จะดําเนินการได ใหเ จา พนักงานผูจบั ดําเนินการใหต ามควรแกกรณโี ดยไมช ักชา ในการพจิ ารณามอบใหบ คุ คลตามวรรคหนงึ่ เปน ผนู าํ ตวั เดก็ หรอื เยาวชนผถู กู จบั ไปยงั ทที่ าํ การ ของพนกั งานสอบสวนแหง ทอ งทท่ี ถ่ี กู จบั ใหผ จู บั คาํ นงึ ถงึ ภยั อนั ตรายหรอื ความเสยี หายทจี่ ะเกดิ ขนึ้ รวมถงึ ผถู กู จบั จะหลบหนหี รอื ไม ทง้ั นใ้ี หบ นั ทกึ การสง มอบตวั ผถู กู จบั ใหผ รู บั มอบลงชอ่ื เปน หลกั ฐานไวใ นบนั ทกึ การจบั กมุ ดว ย 2.5 ในการจบั กมุ และควบคมุ เดก็ หรอื เยาวชนตอ งกระทาํ โดยละมนุ ละมอ มโดยคาํ นงึ ศกั ดศิ์ รี ความเปน มนษุ ยไ มเ ปน การประจานเดก็ หรอื เยาวชน และหา มมใิ หใ ชว ธิ กี ารควบคมุ เกนิ กวา ทจ่ี าํ เปน เพอ่ื ปอ งกนั การหลบหนหี รอื เพอ่ื ความปลอดภยั ของเดก็ หรอื เยาวชนผถู กู จบั หรอื บคุ คลอนื่ รวมทง้ั มใิ หใ ชเ ครอ่ื งพนั ธนาการ แกเด็กไมวากรณีใด ๆ เวนแตมีความจําเปนอยางย่ิงอันมิอาจหลีกเลี่ยงไดเพื่อปองกันการหลบหนีหรือ เพอ่ื ความปลอดภยั ของเด็กผูถกู จับหรอื บคุ คลอน่ื หามมิใหเจาพนักงานผูจับ พนักงานสอบสวนแหงทองท่ีที่ถูกจับ หรือพนักงานสอบสวน ผรู บั ผดิ ชอบ จดั ใหม หี รอื อนญุ าตใหม หี รอื ยนิ ยอมใหม กี ารถา ยภาพหรอื บนั ทกึ ภาพเดก็ หรอื เยาวชนซงึ่ ตอ งหาวา กระทําผดิ เวนแตเพ่อื ประโยชนในการสอบสวน คูม อื การควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ 35
3. การคน กฎหมายใหอ าํ นาจเจา พนกั งานตาํ รวจทาํ การตรวจคน เพอื่ พบและยดึ สง่ิ ของซง่ึ อาจจะใชเ ปน พยาน หลักฐานได หรอื เพือ่ พบและชวยบคุ คลท่ีถูกหนว งเหนี่ยวกกั ขงั โดยมชิ อบ หรอื เพอ่ื พบบคุ คลทีม่ ีหมายใหจบั ได ทวั่ ไป การคนแยกออกเปน 2 ประเภท คอื การคนตัวบคุ คล และการคนสถานที่ (1) การคนตวั บคุ คล แยกออกไดเ ปน 3 กรณี คอื ก. การคนตัวบุคคลในสาธารณสถาน เปนการคนตัวบุคคลที่ยังมิไดถูกจับซึ่งจะมีเหตุผล อยางหนึ่งอยางใดดังตอไปน้ี - มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา บคุ คลนน้ั มสี ง่ิ ของในความครอบครองเพอื่ จะใชใ นการกระทาํ ผดิ หรือ - มีเหตุอันควรสงสัยวา สิ่งของที่อยูในความครอบครองของบุคคลน้ันไดมา โดยการกระทาํ ผดิ หรอื - มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา สง่ิ ของทอ่ี ยใู นความครอบครองของบคุ คลนนั้ มไี วเ ปน ความผดิ การคนตัวบุคคลในสาธารณสถาน มีใชในทางปฏิบัติมากเน่ืองจากปจจุบัน ทุกเวลาและสถานที่ อาจมอี าชญากรรมประเภทตา ง ๆ เกดิ ขน้ึ ได และเปา หมายของคนรา ยกไ็ มจ าํ กดั วา จะเปน บคุ คลหรอื ทรพั ยส นิ ประเภทใด การตรวจทอ งทข่ี องตาํ รวจสายตรวจจงึ มใิ ชก ารกระทาํ เพยี งแตก ารตรวจผา นไปตามสถานทตี่ า ง ๆ เพยี งอยา งเดยี ว เมื่อประสบเหตุจึงเขาระงับเหตุ หรือทําการปราบปรามจับกุม ซึ่งเปนลักษณะของการปฏิบัติในเชิงรับเทานั้น การปอ งกนั อาชญากรรมทจี่ ะกระทาํ ใหไ ดป ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลสงู จะตอ งดาํ เนนิ มาตรการในเชงิ รกุ ดว ย ซึ่งไดแ กก ารตรวจคนในลกั ษณะตาง ๆ นัน่ เอง ไมวาจะเปนบุคคลท่ีสัญจรดวยเทา หรือยานพาหนะ หากมเี หตุ อันควรสงสัยดังกลาว เจาพนักงานตํารวจสายตรวจควรเขาทําการตรวจคนทันที ซ่ึงมีบอยครั้งที่สายตรวจ สามารถจบั กุมผกู ระทาํ ผิดไดโดยเรมิ่ ตน จากการตรวจคน และถึงแมวาการตรวจคนจะไมพ บส่งิ ใด การปฏบิ ตั ิ ทว่ั ไปท่ปี ระชาชนพบเหน็ ยอมกอใหเ กดิ ความอุนใจแกส จุ ริตชนและเปนการปรามทุจริตชนไปในเวลาเดียวกนั ข. การคนตัวบุคคลในที่รโหฐาน ในขณะที่ทําการตรวจคนในท่ีรโหฐาน ถามีเหตุอันควร สงสัยวาบุคคลซึ่งอยูในที่ซึ่งคนหรือจะถูกคน ไดเอาสิ่งของท่ีตองการพบซุกซอนในรางกาย เจาพนักงานผูคน มอี าํ นาจคนตวั ผนู ้นั ได ค. การคนตัวผูถูกจับ เจาพนักงานผูจับหรือรับตัวผูจับกุมไว มีอํานาจคนตัวผูตองหา และยดึ สง่ิ ของตาง ๆ ทอ่ี าจจะเปนหลกั ฐานได 36 คูม ือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ
การคน ตวั บคุ คลนน้ั จะตอ งถอื หลกั วา จกั ตอ งทาํ โดยสภุ าพ และถา คน ผหู ญงิ ตอ งใหผ หู ญงิ อนื่ เปนผูคน และสถานที่ท่ีคนใหสถานที่ท่ีมิดชิดพอสมควรแกสภาพแหงทองที่ เพ่ือปองกันอยาใหผูถูกตรวจคน ไดร บั ความอับอาย (2) การคน สถานที่ แยกออกไดเปน การคนในทรี่ โหฐาน และการคน ในสาธารณสถาน (ก) การคน ในทร่ี โหฐาน 1. เจา พนกั งานตาํ รวจจะคน ในทร่ี โหฐานโดยไมม หี มายหรอื คาํ สงั่ ของศาลไมไ ด เวน แต 1.1 เมอื่ มเี สยี งรอ งใหช ว ยมาจากขา งในทรี่ โหฐานหรอื มเี สยี ง หรอื พฤตกิ ารณอ น่ื ใด อนั แสดงวา ไดม ีเหตรุ า ยเกดิ ข้ึนในท่ีรโหฐานนั้น 1.2 เมือ่ ปรากฏความผดิ ซ่งึ หนา กาํ ลังกระทาํ ลงในที่รโหฐาน 1.3 เมื่อบุคคลท่ีไดกระทําความผิดซึ่งหนาถูกไลจับและหนีเขาไปหรือมีเหตุ อนั แนน แฟน ควรสงสยั วา ไดเขา ไปซกุ ซอ นตวั อยูใ นทรี่ โหฐานน้นั 1.4 เมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรวาสิ่งของท่ีมีไวเปนความผิดหรือไดมา โดยการกระทาํ ความผิด หรือไดใ ชห รือมไี วเ พอื่ จะใชในการกระทําความผิด หรอื อาจเปน พยานหลักฐานพสิ ูจน การกระทําความผิดไดซ อ นหรืออยูในน้ัน ประกอบทัง้ ตองมีเหตุอันควรเชื่อวาหากรอหมายคนสิ่งของน้นั จะถกู โยกยา ยหรอื ทาํ ลายเสียกอ น การใชอํานาจตรวจคนตามขอ 1.4 นี้ใหผูตรวจคนจัดทําบันทึกการตรวจคน โดยแสดงเหตุผลท่ีทําใหสามารถเขาคนได แลวมอบบันทึกการตรวจคนและบัญชีทรัพยที่ไดจากการคน (ตามตัวอยางแนบทายนี้) ใหไวแกผูครอบครองสถานท่ีท่ีถูกตรวจคน แตถาไมมีผูครอบครองอยู ณ ท่ีน้ัน ใหสงมอบบันทึกดังกลาวแกบุคคลเชนวานั้นในทันทีที่กระทําได และรีบรายงานเหตุผลและผลการตรวจคน เปน หนงั สือตอผบู ังคบั บัญชาเหนอื ขึน้ ไปชนั้ หนึ่ง 1.5 เมอื่ ทร่ี โหฐานนน้ั ผทู จี่ ะตอ งถกู จบั เปน เจา ของบา นและการจบั นนั้ มหี มายจบั หรอื เปน การจบั ตาม ป.วิอาญา มาตรา 78 2. การคนในที่รโหฐานตอ งกระทาํ ระหวางพระอาทติ ยข ้ึนและตก มขี อยกเวน ดังน้ี 2.1 เม่ือลงมือคนแตในเวลากลางวัน ถายังไมเสร็จจะคนตอไปในเวลากลางคืน กไ็ ด 2.2 ในกรณีฉุกเฉินอยางยิ่ง หรือซ่ึงมีกฎหมายอื่นบัญญัติใหคนไดเปนพิเศษ จะทาํ การคน ในเวลากลางคืนกไ็ ด กรณฉี กุ เฉนิ อยา งยง่ิ หมายความรวมถงึ กรณเี ขา เหตทุ เี่ จา พนกั งานตาํ รวจสามารถ ตรวจคนทรี่ โหฐานโดยไมต อ งมหี มายคนหรอื คําส่งั ของศาล ตาม ป.วิ.อาญา (มาตรา 92) (ขอ 1) หรือกรณมี ี กฎหมายอ่ืนบัญญัติใหตรวจคนไดเปนพิเศษ เชน การตรวจคนตาม พ.ร.บ.ปองกันและปราบปรามยาเสพติด พ.ศ. 2519 มาตรา 14 (1) หรือ พ.ร.บ.ปอ งกนั และปราบปรามการฟอกเงนิ พ.ศ. 2542 มาตรา 39 (3) คูมอื การควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ 37
2.3 การคน เพอ่ื จบั ผดู รุ า ยหรอื ผรู า ยสาํ คญั จะทาํ ในเวลากลางคนื กไ็ ดแ ตต อ งไดร บั อนุญาตพิเศษจากศาลตามหลักเกณฑและวิธีการท่ีกําหนดในขอบังคับของประธานศาลฎีกา (หัวหนา ในการจดั การตามหมายคน หากเปน เจา พนกั งานตาํ รวจตอ งมียศต้ังแตร อ ยตํารวจเอกข้นึ ไป) 3. กรณกี ารคน ทมี่ หี มายคน หรอื คาํ สงั่ ของศาลนน้ั ผมู อี าํ นาจเปน หวั หนา ในการจดั การ ตามหมายน้ัน คือ เจาพนักงานผูมีช่ือในหมายคนหรือผูรักษาการแทนซ่ึงจะตองเปนเจาพนักงานตํารวจ ทม่ี ยี ศต้ังแตช้ันนายรอ ยตาํ รวจตรขี น้ึ ไปเทานัน้ 4. การคนในท่ีรโหฐานนั้น จะคนไดเฉพาะเพื่อหาตัวคน หรือสิ่งของที่ตองการคน เทานั้น ยกเวน ดงั นี้ 4.1 ในกรณที ค่ี น หาสง่ิ ของโดยไมจ าํ กดั สงิ่ เจา พนกั งานผคู น มอี าํ นาจยดึ สง่ิ ของใด ๆ ซ่ึงนาจะใชเปนพยานหลักฐานเพอื่ ประโยชน หรอื ยนั ผูตองหาหรือจําเลย 4.2 เจา พนกั งานซงึ่ ทาํ การคน มอี าํ นาจจบั กมุ บคุ คลหรอื สง่ิ ของอนื่ ในทค่ี น นนั้ ได เมื่อมีหมายอีกตา งหาก หรอื ในกรณคี วามผิดซึ่งหนา 5. การตรวจคน ในท่ีรโหฐานใหเจาพนกั งานตาํ รวจปฏิบัตดิ งั นี้ 5.1 เจาพนักงานตํารวจท่ีจะทําการตรวจคนตองแตงเคร่ืองแบบ เวนแตมีเหตุ จาํ เปน หรอื เปน เจา พนกั งานตาํ รวจทม่ี ตี าํ แหนง ตงั้ แตผ กู าํ กบั การขนึ้ ไปจะไมแ ตง เครอ่ื งแบบกไ็ ด แตต อ งแจง ยศ ชื่อ ตาํ แหนง พรอมทง้ั แสดงบัตรประจาํ ตวั ใหเจาบา นหรือผูครอบครองสถานทีน่ ัน้ ทราบ 5.2 กอนลงมือตรวจคนใหเจาพนักงานตํารวจท่ีจะทําหนาท่ีในการตรวจคน แสดงความบรสิ ทุ ธิ์ เชน การแสดงสง่ิ ของทมี่ อี ยใู นตวั หรอื ใหต รวจดเู ครอื่ งมอื อปุ กรณท ใ่ี ชใ นการตรวจคน เปน ตน จนเปน ทพ่ี อใจกบั เจา บา นหรอื ผคู รอบครองสถานทนี่ นั้ แลว จงึ ลงมอื ตรวจคน ตอ หนา เจา บา นหรอื ผคู รอบครอง สถานที่นั้น หรือถาหาบุคคลเชนวาน้ันไมได หรือสถานท่ีนั้นไมมีผูใดก็ใหตรวจคนตอหนาบุคคลอื่นอยางนอย สองคนทเี่ จา พนกั งานตาํ รวจไดขอรอ งมาเปน พยาน 5.3 หากเปนกรณีตรวจคนท่ีอยูหรือสํานักงานของผูตองหาหรือจําเลย ซ่ึงถูกควบคุมหรือขังอยูใหทําตอหนาบุคคลนั้น ถาบุคคลนั้นไมติดใจหรือไมสามารถมากํากับจะตั้งผูแทน หรือพยานมากาํ กับกไ็ ด ถา ผูแทนหรือพยานไมมี ใหตรวจคนตอหนา บุคคลในครอบครวั หรอื ตอหนา บคุ คลอ่นื อยา งนอ ยสองคนท่เี จา พนกั งานตํารวจไดข อรองมาเปน พยาน 5.4 ในการคนท่ีรโหฐาน ใหเจาพนักงานตํารวจสั่งเจาของหรือคนท่ีอยูในน้ัน หรือผูรักษาสถานที่ซ่ึงจะตรวจคนยอมใหเขาไปโดยมิหวงหาม อีกทั้งใหความสะดวกตามสมควรทุกประการ ในอนั ทจี่ ะจดั การตรวจคน นนั้ ถา บคุ คลดงั กลา วไมย อมใหเ ขา ไป ใหเ จา พนกั งานตาํ รวจชแี้ จงเหตคุ วามจาํ เปน กอ น ถา ยงั ไมย นิ ยอมอีก เจาพนกั งานตาํ รวจมอี าํ นาจใชก าํ ลงั เขา ไป ในกรณีจําเปนจะตอ งเปดหรอื ทําลายประตูบา น ประตเู รอื น หนา ตา ง รวั้ หรือส่งิ กดี ขวางอยา งอ่นื ๆ ใหท ําไดแ ตจ ะทําใหเ สยี หายเกนิ กวาความจําเปนไมได 38 คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ
5.5 ในการตรวจคนตองพยายามมิใหเกิดความเสียหายและกระจัดกระจาย เทาท่ที ําได 5.6 สงิ่ ของใดทยี่ ดึ ได ตอ งใหเ จา ของหรอื ผคู รอบครองสถานทบ่ี คุ คลในครอบครวั ผตู อ งหา จาํ เลย ผแู ทน หรอื พยาน แลว แตก รณี ดเู พอื่ ใหร บั รองวา ถกู ตอ ง ถา บคุ คลเชน นน้ั รบั รองหรอื ไมย นิ ยอม รับรองอยา งใดใหม ีรายละเอยี ดปรากฏไวใ นบนั ทึกการตรวจคน 5.7 เมื่อเจาพนักงานตํารวจตรวจคนเสร็จสิ้นแลวตองบันทึกการตรวจคน ณ สถานที่ตรวจคน โดยใหปรากฏรายละเอียดแหงการตรวจคนและส่ิงของที่ตรวจคน โดยส่ิงของท่ีตรวจคน ใหห อหรือบรรจหุ บี หอ ตีตราไว หรือใหท าํ เครอื่ งหมายไวเ ปน สาํ คญั 5.8 บันทึกการตรวจคนนั้น ใหอานใหเจาของหรือผูครอบครองสถานท่ี บุคคล ในครอบครัวผูตองหา จําเลย ผูแทน หรือพยาน แลวแตกรณีฟง แลวใหบุคคลเชนน้ันลงลายมือชื่อรับรองไว หากไมยินยอมใหบ ันทกึ เหตุผลไว (ข) การคนในสาธารณสถาน กฎหมายมิไดจํากัดวาตองมีหมายคนหรือจํากัดเวลาใหทํา การตรวจคน ดงั นน้ั ใหพ งึ เขา ใจวา เจา พนกั งานตาํ รวจมอี าํ นาจตรวจคน ในสาธารณสถานได แตจ ะทาํ การตรวจคน ได ในเมอ่ื มเี หตอุ นั สมควรเทา นนั้ เมอื่ กฎหมายเปด โอกาสในการคน สาธารณสถานไวก วา งขวาง ในฐานะเจา พนกั งาน ตาํ รวจจะทาํ การตรวจคน จงึ จาํ เปน ทจ่ี ะตอ งอยใู นขอบเขตทไ่ี มก อ ความเดอื ดรอ นราํ คาญแกป ระชาชน ลกั ษณะ และวิธีการที่จะปฏิบัติในการตรวจคน ใหเจาพนักงานตํารวจพยายามปฏิบัติในทํานองเดียวกันกับการคน ในทร่ี โหฐานเทา ทส่ี ามารถปฏบิ ตั ไิ ดต ามความจาํ เปน ทจ่ี ะตอ งทาํ การตรวจคน ตวั บคุ คลหรอื สงิ่ ของทจี่ ะประกอบคดี ไมว า จะเปน การคน ในทรี่ โหฐาน และการคน ในสาธารณสถาน ถา มเี หตอุ นั ควรสงสยั วา บคุ คล ซึง่ อยใู นท่ีทท่ี าํ การคน หรือจะถกู คน จะขดั ขวางถึงกับทาํ ใหก ารคนไรผ ล เจา พนักงานผคู นมอี าํ นาจเอาตวั ผนู นั้ ควบคมุ ไว หรอื อยูในความดูแลของเจาพนกั งานในขณะท่ีทาํ การคน เทา ทจี่ ําเปน เพ่ือมิใหขัดขวางถึงกับทําให การคน นนั้ ไรผ ล และในการคน นนั้ เจา พนกั งานตอ งพยายามมใิ หม กี ารเสยี หายและกระจดั กระจายเทา ทจ่ี ะทาํ ได วิธีปฏิบัติในการคน วาจะตองทําอยางไรดังที่กลาวมา นับวาเปนส่ิงสําคัญการละเลยตอ ขอกําหนดดังกลาว เจาพนักงานผูคนจะไมไดรับความคุมครองตามกฎหมายหากความเสียหายเกิดขึ้น เปนผลสบื เนือ่ งมาจากการคน คูม ือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ 39
ขอ ยกเวน ไมว าจะมีหมายคนหรอื ไมม หี มายคน หา มมใิ หค นดงั นี้ หามมิใหคนในพระบรมมหาราชวัง พระราชวัง วังของพระรัชทายาทหรือพระบรมวงศ ตั้งแตสมเด็จเจาฟา ขึ้นไป พระราชนิเวศน พระตาํ หนัก หรือในท่ซี งึ่ พระมหากษัตรยิ พระราชินี พระรชั ทายาท พระบรมวงศต ้งั แตส มเดจ็ เจาฟาขน้ึ ไป หรอื ผูสําเร็จราชการแทนพระองคประทับหรือพาํ นัก เวนแต (1) นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีซ่ึงนายกรัฐมนตรีมอบหมายอนุญาตใหคนและไดแจง เลขาธิการพระราชวงั หรอื สมหุ ราชองครักษรับทราบแลว (2) เจา พนกั งานผถู วายหรอื ใหค วามปลอดภยั แดพ ระมหากษตั รยิ พระราชนิ ี พระรชั ทายาท พระบรมวงศตั้งแตสมเด็จเจาฟาข้ึนไป หรือ ผูสําเร็จราชการแทนพระองค เปนผูคนตามกฎหมายวาดวย ราชองครักษ หรือตามกฎหมาย กฎ หรือระเบียบเก่ียวกับการใหความปลอดภัย (ตามประมวล ป.วิ.อาญา มาตรา 91) 4. การสงหมาย กรณีสงหมายน้ีเปนเรื่องของหมายเรียกการท่ีจะใหบุคคลใดมาที่พนักงานสอบสวน หรือ มาที่พนักงานฝายปกครอง หรือตํารวจช้ันผูใหญ หรือศาลเน่ืองในการสอบสวน หรือการอ่ืนตามบทบัญญัติ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา จักตองมีหมายเรียกแลวแตกรณี หรือแมแตกรณีท่ีพนักงาน สอบสวนตอ งการสง่ิ ของ ซงึ่ อาจจะใชเ ปน พยานหลกั ฐานได พนกั งานสอบสวนกม็ อี าํ นาจออกหมายเรยี กบคุ คล ซ่งึ ครอบครองสงิ่ ของดังกลา ว ใหจัดสงสิง่ ของตามหมาย โดยบุคคลที่ถกู หมายเรียกไมจาํ เปนตองมาเอง การสง หมายเรยี กจึงอาจเปนไดทั้งคดอี าญาและในคดแี พง (ก) การสงหมายเรียกในคดีอาญา กฎหมายกําหนดไวเฉพาะการสงหมายเรียกแกผูตองหา ซง่ึ มขี อ จาํ กดั วา นอกจากตวั ผตู อ งหาแลว จะสง หมายเรยี กบคุ คลอน่ื ซงึ่ ไมใ ชส ามภี รยิ า ญาติ หรอื ผปู กครองของ ผูรับหมายเรยี กแทนนน้ั ไมไ ด สวนการสง หมายเรยี กใหแกจาํ เลยนน้ั กฎหมายมไิ ดวางหลกั เอาไว แตก น็ า จะถือ ตามหลักกฎหมายที่ไดกลาวมาแลว สําหรับการสง หมายเรียกใหแ กพยานหรือบุคคลอน่ื ในคดอี าญา กฎหมาย มิไดกําหนดหลักเกณฑเอาไวเชนกัน ฉะน้ันตองนําประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาตรา 70-79 มาประกอบการพิจารณา โดยอาศัยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 15 ซึ่งบัญญัติวา วิธีพิจารณาขอใดซ่ึงประมวลกฎหมายนี้มิไดบัญญัติไวโดยเฉพาะ ใหนําบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความแพงมาใชบังคับเทาท่ีพอจะบังคับได เชน การสงหมายเรียกใหแกพยาน อาจสงโดยอาศัย มาตรา 79 แหง ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความแพง ซึง่ บัญญตั ิหลักเกณฑไวว า “เม่ือเจาพนักงานศาลไมพบคูความหรือบุคคลที่จะสงคําคูความหรือเอกสาร ณ ภูมิลําเนา หรือ สํานักทําการงานของบุคคลนั้น ๆ ถาไดสงคําคูความหรือเอกสารใหแกบุคคลใด ๆ ที่มีอายุเกินยี่สิบป ซ่ึงอยู หรือทํางานในบานเรือน หรือที่สํานักทําการงานที่ปรากฏวาเปนของคูความหรือบุคคลน้ัน หรือไดสงสําเนา คูความหรือเอกสารนั้นตามขอความในคําสั่งศาล ใหถือวาเปนการเพียงพอท่ีจะฟงไดมีการสงสําเนาคูความ หรอื เอกสารถกู ตอ งตามกฎหมายแลว ” 40 คมู ือการควบคมุ สายตรวจและการจดั สายตรวจ
ดังน้ันการนําหลักเกณฑของกฎหมายดังกลาวมาใช ก็หมายความวาการสงหมายเรียกใหแก พยานหลักฐานหรือบุคคลอื่นในคดีอาญา ถาไมพบตัวบุคคลที่มีช่ือตามหมายก็สามารถสงใหแกบุคคลใด ๆ ทม่ี อี ายเุ กนิ ยส่ี บิ ป ซง่ึ อยหู รอื ทาํ งานในบา นเรอื น หรอื ทสี่ าํ นกั ทาํ การงานปรากฏวา เปน ของบคุ คลผมู ชี อ่ื ตามหมาย ยอ มเปนการเพียงพอทจ่ี ะฟงไดว า มีการสงหมายเรียกถกู ตอ งแลว (ข) การสงหมายเรียกในคดีแพง หมายเรียกและหมายอื่น ๆ ในคดีแพงกฎหมายกําหนดให พนักงานศาลเปนผูสงใหแกคูความหรือบุคคลภายนอกที่เก่ียวของ แตวาหมายเรียกพยาน ใหคูความฝายท่ี พยานน้ันเปนผูสงโดยตรง เวนแตศาลจะสั่งเปนอยางอ่ืนหรือพยานปฏิเสธไมยอมรับหมาย ในกรณีเชนน้ีให เจา พนกั งานศาลเปน ผสู ง นอกจากนีห้ มายเรียกและหมายอนื่ ๆ ท่ไี ดอ อกตามคาํ ขอของคคู วามฝา ยใด ใหเ ปน หนาท่ขี องคคู วามฝา ยน้ันจัดการนาํ สง จากหลักเกณฑดังกลาวจะเห็นไดวา เจาพนักงานตํารวจไมมีสวนเขาไปเกี่ยวของแตอยางใด แตอาจมีกรณีที่เจาพนักงานตํารวจถูกขอใหรวมไปกับเจาพนักงานของศาลเพื่อเปนพยาน เน่ืองจากคูความ หรือบุคคลที่ระบุไวในคําคูความหรือเอกสารปฏิเสธไมยอมรับคําคูความหรือเอกสารนั้นจากเจาพนักงานศาล โดยปราศจากเหตุอันชอบดว ยกฎหมาย กรณเี ชนวานจ้ี ึงเปน หนา ท่ีของตาํ รวจตอ งจดั การตามคาํ รอ งขอในการ เปนพยานน้ัน ขอสงั เกตหลักเกณฑด ังที่กลาวมา ในเรอ่ื งของการขอใหเ จา พนกั งานตาํ รวจไปดว ยเพือ่ เปน พยาน กฎหมายกลา วถึงเฉพาะเจา พนกั งานศาลเทา น้ัน มไิ ดกลาวถึงคูความทอี่ างพยาน หรอื คคู วามฝา ยที่ขอใหศ าล ออกหมายเรยี กหรือหมายอ่ืน ๆ กรณเี ชนนหี้ ากมกี ารรองขอเจา พนกั งานตํารวจกค็ วรไปเพือ่ เปนพยาน เพราะ นอกจากจะเปน การใหบ รกิ ารแกป ระชาชนแลว ยงั เปน การปอ งกนั มใิ หม กี รณโี ตเ ถยี งเกดิ ขนึ้ ระหวา งผสู ง กบั ผรู บั ได อยางไรก็ตามกรณีดังกลาวมักไมมีการรองขอ เน่ืองจากผูสงไมตองการใหเกิดผลลบทางดานจิตใจผูรับ อันมี สาเหตุเนื่องมาจากการนําเจาพนกั งานตํารวจเขา มารว ม ซึ่งอาจจะสงผลกระทบไปถงึ กระบวนการพจิ ารณาใน ชน้ั ศาล และทาํ ใหร ูปคดเี กิดความเสยี หายได วิธีปฏิบัติในการสงหมายเรียก มีหลักเกณฑท่ีเจาพนักงานตํารวจสงหมายจะตองถือเปนแนวทาง ปฏบิ ตั ดิ ังตอไปนี้ - ใหสง ในเวลากลางวันระหวา งพระอาทติ ยข ้ึนและพระอาทิตยต ก - ใหสงแกบุคคลซึ่งระบุไวในหมายเรียก ณ ภูมิลําเนาหรือสํานักทําการงานของบุคคลน้ัน เมอ่ื ไมพ บจงึ สง แกบ คุ คลตามทกี่ ลา วมาขา งตน การสง หมายอาจสง ในทอี่ น่ื นอกจากภมู ลิ าํ เนาหรอื สาํ นกั ทาํ การงาน ของผมู ชี อ่ื ตามหมายได ในเมอื่ ผูมชี อ่ื ในหมายยินยอมรบั หมาย คูมือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ 41
- ใหเจาพนักงานผูสงหมาย สงใบรับหมายที่มีลายมือช่ือผูรับหมายและผูสงหมาย หรือถาสง หมายไมไ ดเ พราะเหตใุ ด ๆ ก็ใหท าํ รายงานลงลายมอื ช่อื เจาพนักงานผสู งหมาย เพ่อื ดําเนินการสง ตอ ศาล หรือ ตอเจา พนักงานผูออกหมาย หรือพนกั งานอัยการแลวแตก รณี การดําเนินการบังคับคดี เปนมาตรการที่กฎหมายกําหนดไวเฉพาะคดีแพง โดยเจาหนี้ ตามคําพิพากษาเปนผูยื่นคําขอฝายเดียวตอศาลเพ่ือใหศาลออกหมายบังคับคดี แลวใหมีการสงสําเนาหมาย ใหล กู หนต้ี ามคาํ พพิ ากษา เมอื่ ศาลไดม คี าํ สงั่ ใหเ จา หนต้ี ามคาํ พพิ ากษาเปน ผจู ดั การสง แตถ า มไิ ดม กี ารสง หมาย ดังกลาว ใหเ จา พนกั งานบงั คับคดมี หี นา ท่ีตอ งแสดงหมายนนั้ ในการที่จะดําเนินการบังคับคดี เจาพนักงานบังคับคดีมีอํานาจเทาท่ีมีความจําเปนเพ่ือท่ีจะคน สถานที่ใด ๆ อันเปนลูกหน้ีตามคําพิพากษา หรือลูกหนี้ตามคําพิพากษาไดปกครองอยู เชน บาน ที่อยู คลงั สนิ คา โรงงาน และรา นคา ขาย ทง้ั มอี าํ นาจทจี่ ะยดึ และตรวจสมดุ บญั ชี หรอื แผน กระดาษ และกระทาํ การใด ๆ ตามสมควรเพ่ือเปดสถานที่หรือบานท่ีอยูหรือโรงเรือนดังกลาว รวมทั้งตูนิรภัย ตู หรือที่เก็บของอ่ืน ๆ และหากมผี ขู ดั ขวางเจา พนกั งานบงั คบั คดชี อบทจ่ี ะรอ งขอความชว ยเหลอื จากเจา พนกั งานตาํ รวจเพอื่ ดาํ เนนิ การ บังคับคดจี นได จะเห็นไดวาเรื่องการบังคับคดีมีกรณีที่เจาพนักงานตํารวจจะตองเขาไปเกี่ยวของดวย เมื่อไดรับ การตอ งขอความชวยเหลือจากเจาพนกั งานบังคบั คดี ซ่ึงเมอื่ พจิ ารณาจากถอยคําของกฎหมายแลว การเขา ไป เกย่ี วขอ งของเจา พนกั งานตาํ รวจมใิ ชเ ปน เพยี งเขา ไปรว มรเู หน็ เปน พยานเหมอื นกบั การสง หมายเรยี ก แตจ ะตอ ง เปน การเขา ไปชว ยเหลอื ในลกั ษณะทเ่ี ปน การชว ยกระทาํ โดยอยภู ายในกรอบทกี่ ฎหมายไดใ หอ าํ นาจไว กรณเี ชน นี้ เจาพนักงานตํารวจปฏิเสธการขอความชวยเหลือมิไดเชนเดียวกับเจาพนักงานศาลขอใหเจาพนักงานตํารวจ เพ่ือเปนพยานในการสงหมายหรือแมแตเปนกรณีที่บุคคลอ่ืนรองขอ เจาพนักงานตํารวจก็ไมควรปฏิเสธ เชนเดยี วกัน เพราะเหตกุ ารณเชนนี้อาจจะนําไปสูการรอ งเรยี นถึงการปฏบิ ัตงิ านของเจาหนา ที่ตํารวจได สําหรับการปฏิบัติในการเปนพยานกรณีสงหมาย หรือการเขาชวยเหลือเจาพนักงานบังคับคดี ผูปฏิบัติพึงระลึกอยูเสมอวาไดเขาไปรวมการปฏิบัติในฐานะใด และจําตองใชสามัญสํานึกรวมทั้งดุลยพินิจ ใหมากในการพิจารณาวาการกระทําส่ิงใดควรหรือไมควร เพื่อปองกันมิใหเกิดความเสียหายแตตนเอง และสํานักงานตาํ รวจแหงชาตใิ นภายหลัง 5. การทําบันทึกตาง ๆ การทําบันทึกในสวนท่ีเกี่ยวของกับการปฏิบัติงาน ไมวางานน้ันจะสําเร็จลุลวง ตามเปาหมายหรือไม โดยเฉพาะอยางย่ิงหากเปนงานที่เก่ียวพันกับบุคคลอ่ืนถือไดวาการกระทําที่รอบคอบ เปนผูที่ยึดมั่นในอุดมคติตํารวจอยางแทจริงดังขอความในตอนทายของอุดมคติตํารวจท่ีวา “รักษาความไม ประมาทเสมอชวี ติ ฯ เพราะบนั ทกึ ตา ง ๆ ดงั กลา วจะเปน พยานเอกสารยนื ยนั ใหเ ปน ถงึ ความตง้ั ใจ ความบรสิ ทุ ธใ์ิ จ ความยตุ ิธรรมของผูป ฏิบตั ไิ ดเปน อยา งดี การทาํ บนั ทึกจึงอาจมไี ดใ นกรณตี าง ๆ ดังตอไปน้ี 42 คูม อื การควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ
(1) บันทกึ จับกุม เมอ่ื เจา พนกั งานตาํ รวจทาํ การจับกุมบุคคลใด ไมวาจะเปนกรณที ีม่ หี มายจบั หรือไมมีหมายจับ ผูจับกุมจะตองจัดทําบันทึกการจับกุม สาระสําคัญที่จะตองมีในบันทึกการจับกุม ก็คือ สถานทเ่ี กดิ เหต,ุ วันเดอื น ป, นามและตําแหนงผูจ บั , ชอ่ื ผถู ูกจบั , ของกลาง, สถานทเ่ี กดิ เหตุ, คําใหก ารของ ผถู กู จบั (รบั สารภาพหรอื ปฏเิ สธ ) แจง สทิ ธติ์ ามกฎหมาย, แจง ขอ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั การกระทาํ ทกี่ ลา วหากระทาํ ผดิ แลว จงึ แจง ขอ หาฐานความผดิ และขอ ความในตอนทา ยของบนั ทกึ จะตอ งระบวุ า เจา พนกั งานผจู บั มไิ ดม กี ารทาํ รา ย รางกายและทําใหทรัพยสินของผูถูกจับสูญหายหรือเสียหายแตอยางใด รวมท้ังขอความที่วา “อานใหฟงแลว รบั รองวาถกู ตอ ง” สําหรบั การลงชอ่ื นน้ั ผูถ ูกจบั จะลงลายมอื ช่อื หรอื ไมก ็ได หากผถู กู จบั ไมย อมลงลายมอื ชือ่ ใหห มายเหตุไว สว นผูจบั ที่มชี อื่ ในบนั ทึกการจับกุมจะตองลงลายมอื ชื่อทกุ คน (ตามตวั อยา งแนบทายน้ี) (2) บันทกึ การตรวจคน เมอื่ เจาพนักงานตํารวจทําการตรวจคนบคุ คลหรอื สถานทไ่ี มว าจะเปน กรณีท่ีมีหมายคนหรือไมมีหมายคน ผูตรวจคนจะตองทําบันทึกการตรวจคน สาระสําคัญท่ีจะตองมีในบันทึก การตรวจคนกค็ ือ สถานท่ีบนั ทึก, วนั เดอื น ป, นามและตาํ แหนงผูตรวจคน , ช่ือหรือสถานทขี่ องผถู กู ตรวจคน, ชอื่ พยานอยา งนอ ย 2 คน (กรณที ตี่ อ งตรวจคน ตอ หนา พยาน), เหตทุ ต่ี อ งทาํ การตรวจคน , ชอื่ บคุ คลหรอื รายการ สง่ิ ของท่ีตรวจคน ได, เวลาท่ีเริ่มและสน้ิ สุดการคน และขอ ความตอนทา ยเชนเดยี วกบั บนั ทกึ การจบั กุมสําหรับ การลงชอ่ื หากผนู าํ การตรวจคน ไมย อมลงลายมอื ชอ่ื กใ็ หห มายเหตไุ ว สว นผตู รวจคน ทมี่ ชี อ่ื ในบนั ทกึ การตรวจคน จะตอ งลงลายมือชอ่ื ทุกคน (ตามตัวอยางแนบทายน้)ี (3) เจาพนักงานผูจัดการตามหมายจับ ตองแจงขอความในหมายจับใหผูที่เกี่ยวของทราบ และถาเขารองขอที่จะดูหมาย ก็ใหสงหมายใหเขาตรวจดูดวย การแจงขอความในหมายก็ดี การสงหมาย ใหเ ขาตรวจกด็ ี ใหบ นั ทึกไวในหมายน้ัน พรอมทัง้ วัน เดอื น ป ท่ีแจงและสงใหเขาตรวจ (4) เจาพนักงานผูจัดการตามหมายจับ เม่ือไดจัดการตามหมายจับแลว ใหบันทึกรายละเอียด ในการจัดการตามหมายน้ันไว ถาจัดการตามหมายจับไมไดเพราะเหตุใด บันทึกพฤติการณที่จัดการไมไดแลว สงบนั ทึกนั้นไปยงั ศาลผอู อกหมายโดยเรว็ (5) ถา ราษฎร เปน ผจู บั ใหเ จา พนกั งานบนั ทกึ ชอื่ อาชพี ทอ่ี ยขู องผจู บั อกี ทงั้ ขอ ความพฤตกิ ารณ การจบั นนั้ ไว แลว ใหผ จู บั ลงลายมอื ชอื่ กาํ กบั ไวเ ปน สาํ คญั กรณนี ห้ี ากการถามเปน ลกั ษณะถามใหก ารไวก จ็ ะเปน ประโยชนใ นการสอบสวนดาํ เนินคดตี อ ไป (6) การทาํ บนั ทกึ เหตผุ ลทช่ี แ้ี จงใหผ คู รอบครองสถานทหี่ รอื ผแู ทนใหเ ขา ใจในกรณที ที่ าํ การตรวจคน ทีร่ โหฐาน และจาํ เปนตอ งใชกําลงั เพื่อเขา ไป หรอื จาํ เปน ตอ งเปด หรือทําลาย ประตูบาน ประตูเรอื น หนาตาง รว้ั หรอื ส่งิ กดี ขวางอยา งอนื่ (7) เจา พนกั งานผทู าํ การตรวจคน ตอ งแจง ขอ ความในหมายแกผ เู กยี่ วขอ งทราบ ถา คน โดยไมม ี หมายใหแสดงนามและตาํ แหนงใหทราบ แลว บนั ทึกหมายไว หรือบันทกึ ขอ ความที่แจง เปน หลกั ฐานไว คูมือการควบคมุ สายตรวจและการจัดสายตรวจ 43
(8) เจาพนักงานผูทําการตรวจคนตองบันทึกรายละเอียดแหงการตรวจคน และส่ิงที่คนไดน้ัน ตองทําบัญชีไวดวย บันทึกการคน และบัญชีสิ่งของน้ัน ใหอานใหผูครอบครองสถานที่บุคคลในครอบครัว ผตู องหา จําเลย ผแู ทน หรอื พยานฟงแลวแตก รณี แลวใหผนู น้ั ลงลายมือชอ่ื รบั รองไว (9) การคนเพื่อจับกุมการกระทําความผิดซึ่งหนาในวังของพระบรมวงศานุวงศต้ังแต ชั้นหมอมเจาข้ึนไป เมื่อทําการคนแลวตองทําบันทึกรายงานการปฏิบัติเสนอผูบังคับบัญชาตามลําดับช้ัน ใหส ํานักงานตาํ รวจแหงชาตทิ ราบทุกคร้งั ไมวา การตรวจคน นนั้ จะไดผลเพียงไรหรือไม (10) เมอ่ื เจา พนกั งานผจู ดั การสง หมายเรยี ก ถา จดั การสง หมายเรยี กไมไ ดเ พราะเหตใุ ด ใหบ นั ทกึ พฤติการณที่จัดการไมไ ดแลว สง บันทกึ พรอ มหมายเรียกคนื ไปยังเจา พนกั งานผูออกหมายโดยเรว็ (11) เจา พนกั งานทคี่ น โดยมหี มาย ตอ งรบี สง บนั ทกึ และบญั ชดี งั กลา วในขอ (8) พรอ มดว ยสงิ่ ของ ที่ยึดมาถาพอจะสงไดไปยังผูออกหมายหรือเจาพนักงานอื่นตามท่ีกฎหมายกําหนดไวในหมาย ในกรณีที่คน โดยมีหมายโดยเจาพนักงานอ่ืนซึ่งมิใชพนักงานสอบสวนใหสงบันทึกบัญชีและสิ่งของไปยังพนักงานสอบสวน หรือเจา หนาท่ใี ดซึ่งตอ งการส่ิงเหลานั้น 44 คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจัดสายตรวจ
ตัวอยา งคําพิพากษาฎีกา การจบั และการคน (ม.78, 92) ฎีกาท่ี 2849/2548 สิบตํารวจโท ส. แอบซุมดูอยูหางจากหองที่เกิดเหตุประมาณ 8 เมตร เหน็ จาํ เลยสง มอบเมทฯ ใหส ายลบั เมอื่ เขา ตรวจภายในหอ งเกดิ เหตกุ พ็ บเมทฯ อกี จาํ นวนหนงึ่ การกระทาํ ความผดิ ของจาํ เลยกบั การเขา ตรวจคน จบั กมุ ของเจา พนกั งานกบั พวกเปน การกระทาํ ตามหนา ทตี่ อ เนอื่ งกนั เมอื่ พบเหน็ จําเลยกําลังกระทําความผิดฐานจําหนายและมียาเสพติดใหโทษประเภท 1 ไวในครอบครองเพ่ือจําหนาย อันเปนความผิดซ่ึงหนาตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 80 จึงมีอํานาจคนและจับจําเลยโดยไมตองมีหมายคน และหมายจบั ตาม มาตรา 78(1) และมาตรา 92(2) ฎกี าท่ี 6397/2541 ความผิดท่ีจําเลยกระทําเปนความผิดซึ่งหนา แมจําเลยจะไดกระทํา ในทรี่ โหฐาน เจา พนกั งานตาํ รวจ ซง่ึ มอี าํ นาจสบื สวนและจบั กมุ ผกู ระทาํ ผดิ ตอ กฎหมายยอ มมอี าํ นาจจบั จาํ เลยได โดยไมต อ งมีหมายจับหรือหมายคน ตาม ป.ว.ิ อาญา มาตรา 78 ฎกี าที่ 3743/2529 การทเี่ จา พนกั งานคน พบของกลางทบ่ี รเิ วณบา นจาํ เลยและรบั วา เปน ของตน ไมใ ชความผิดซึ่งเจา พนกั งานเหน็ จําเลยกําลงั กระทําหรอื พบในอาการ ซึ่งแทบจะไมม ีความสงสยั เลยวาจาํ เลย กระทาํ ผิดมาแลวสดๆ จึงไมใ ชความผดิ ซงึ่ หนา ฎกี าท่ี 4243/2542 จําเลยเปนเจา พนักงานตาํ รวจเขาจบั กมุ ผูเสยี หายซ่ึงไดกอการทะเลาะววิ าท กอ นหนา น้ัน แตเ หตุแหงการทะเลาะวิวาทไดยตุ ิลงแลว ไมใชการกระทาํ ความผิดซ่ึงหนา ฎีกาที่ 468/2553 แมตาม ป.ว.ิ อาญา มาตรา 84 วรรคทาย จะบญั ญัตมิ ใิ หน ําคาํ รับสารภาพ ชนั้ จบั กมุ เปน พยานหลกั ฐานกต็ าม แตข อ ความอน่ื ซงึ่ เปน ขอ เทจ็ จรงิ ทป่ี รากฏในคาํ ใหก ารรบั สารภาพนนั้ กฎหมาย มไิ ดห า มนาํ มารบั ฟง เสยี ทเี ดยี ว มฉิ ะนนั้ แลว คงไมต อ งทาํ บนั ทกึ การจบั กมุ และสอบถามคาํ ใหก ารของผถู กู จบั ไว ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 84 วรรคสาม ฎีกาท่ี 1194/2517 เจาพนักงานตํารวจเดินทางไปจับกุมผูตองหาหลบหนีคดีตามหมายจับ พบผูตองหาโดยกะทันหัน กอนจะไดไปขอความรวมมือจากเจาพนักงานตํารวจทองท่ี ผูตองหาหนีเขาบาน เจาพนักงานตํารวจจึงเขาไปจับกุมไดในทันใดน้ัน แมจะไมมีหมายคนก็ไมเปนความผิดตามประมวลกฎหมาย อาญา มาตรา 157, 364 เพราะเปนการเขาไปโดยมีเหตุอันควรและผูท่ีเขาไปชวยจับกุมตามท่ีเจาพนักงาน ตํารวจใหช วยเหลอื กไ็ มม ีความผดิ เชน กนั การคน ฎีกาท่ี 6403/2545 เจา พนกั งานมที งั้ หมายจบั และหมายคน ไปจบั ส. ทบี่ า น เมอ่ื แสดงตนวา เปน เจาพนักงานตํารวจและแสดงหมายคน ส. ซ่ึงยืนอยูดานในร้ัวบานไดปดล็อกกุญแจร้ัวหนาบานแลววิ่งหนี เขา บา นไปปด ลอ็ กกญุ แจบา นดา นในอกี ชน้ั หนง่ึ และไมย อมเปด ประตโู ดยอา งวา จะไปมอบตวั ในวนั หลงั แสดงวา ส. ไมย อมใหเ จา พนกั งานตาํ รวจเขา ไปจบั กมุ การทเี่ จา พนกั งานตาํ รวจเขา ไปใชไ มก ระแทกประตบู า นทป่ี ด ลอ็ ก กุญแจดานในไวจนเปดออกแลวเขาไปจับ ส. จึงเปนกรณีจําเปนซ่ึงเจาพนักงานตํารวจผูจัดการตามหมายคน มีอํานาจทาํ ไดตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 94 วรรคสอง คมู ือการควบคุมสายตรวจและการจดั สายตรวจ 45
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
