31_การป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม

4) สายตรวจเรอื ยนต (Boat Patrol) การประกอบกาํ ลงั ใช 3 นาย เชน เดยี วกบั รถยนต เนอ่ื งจาก เขตพืน้ ทีป่ กครองของบางสถานตี าํ รวจเปน เสน ทางคมนาคมทางนํา้ และไมสามารถใชสายตรวจประเภทอน่ื ๆ ได จึงมีความจําเปนตองมีสายตรวจประเภทน้ีขึ้น เพ่ือใชในดานการปองกันปราบปรามอาชญากรรมทางนํ้า ในบางโอกาสยังสามารถใชในการบริการประชาชนอีกดวย เชน กรณีเรือประสบอุบัติเหตุลมจมในแมนํ้า ในกรณโี ปะนาํ้ ทาเรอื ลม ในกรณคี น หาผปู ระสบภยั ตา ง ๆ 5) สายตรวจจักรยาน (Bicycle Patrol) เปนสายตรวจท่ีวิวัฒนาการมาจากสายตรวจเดินเทา มีขอดีคอื ประหยดั คา ใชจ าย ไมมเี สยี งดงั ไมท าํ ใหอ าชญากรรตู วั หลบหนไี ปกอน สายตรวจจักรยานมีความเร็ว กวาสายตรวจเดินเทา สามารถบรรทุกอุปกรณสนับสนุนการตรวจไดหลายอยาง พื้นที่ที่เหมาะสมสําหรับ สายตรวจประเภทนค้ี อื หมบู า นจดั สรร สวนสาธารณะ แหลง ทอ งเทย่ี ว ฯลฯ สายตรวจจกั รยานมคี วามคลอ งตวั ในการหยุดเม่ือเกิดความสงสัยและสามารถประชาสัมพันธกับประชาชนไดดี การเคลื่อนยายสามารถทําได สะดวกเพราะมนี ้ําหนักเบา 6) สายตรวจตาํ บล เปน สายตรวจทใี่ ชก บั พนื้ ทช่ี นบททม่ี ปี ระชากรอาศยั อยเู บาบาง มที พี่ กั อาศยั อยูหางกัน หรือรวมกันอยูเปนหยอม ๆ แตละหยอมอยูหางกัน และอาจจัดใหมีที่พักสายตรวจดวยก็ได สายตรวจตํารวจควรใชรถยนตที่มีคุณลักษณะว่ิงบนทางท่ีมีน้ํามีโคลนได การจัดเจาหนาท่ีตํารวจและ การใชร ะยะเวลาการออกตรวจตามความเหมาะสม การพักแรมในหมูบา น เชน วดั หรอื ที่พกั สายตรวจ 7) สายตรวจประเภทยามจดุ คอื เจา หนาท่ตี ํารวจสายตรวจทถ่ี ูกจดั ใหห ยดุ ประจําบริเวณ หรอื สถานทีเ่ พือ่ รกั ษาการณต ามบรเิ วณสถานท่สี าํ คญั ๆ และสถานท่อี าจเกดิ อาชญากรรมไดง าย เชน ศูนยการคา ตลาด สถานทร่ี าชการ ธนาคาร รา นคาทอง รานคาเพชรพลอย เปนตน 8) สายตรวจประเภทตูยาม จุดสกัด จุดพักสายตรวจตําบล โดยจัดต้ังตามจุดตาง ๆ แลวให เจา หนา ที่ตาํ รวจเฝา ประจํา ใหเปนเสมอื นหนึ่งสถานีตํารวจยอยบรกิ ารประชาชนตลอด 24 ช่วั โมง โดยปกติ จะจัดต้ังสายตรวจประเภทนี้ไวในบริเวณท่ีเปนยานชุมชนหนาแนน เสนทางคมนาคมสําคัญ ตําบล หมูบาน ท่ีลอ แหลมตอ การเกดิ อาชญากรรม 9) สายตรวจอน่ื ๆ เชน สายตรวจตาํ รวจมา สายตรวจสนุ ขั ตาํ รวจ สายตรวจทางอากาศ เปน สายตรวจ ท่ีจัดข้นึ เปนพเิ ศษ โดยอาจจัดเปนครงั้ คราวตามท่เี หน็ สมควร ผูบริหารงานสายตรวจจะตองใชความสามารถในการวิเคราะห และคัดเลือกจัดรูปแบบของ สายตรวจประเภทตาง ๆ ขางตน โดยสอดคลองตองกันกับขอมูลตาง ๆ ดานการแบงเขตตรวจตามขอ 4 เพอ่ื ทีจ่ ะจัดสายตรวจในแตล ะเขตตรวจยอ ยใหเ หมาะสมและมปี ระสิทธภิ าพในการปฏบิ ตั ิอยา งเต็มที่ 34 คูมอื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

3. กําลังพลสายตรวจ ตํารวจสายตรวจจําเปนที่จะตองมีการคัดเลือกและพิจารณาอยางละเอียดถ่ีถวน ทั้งนี้เนื่องจาก ตํารวจสายตรวจเหลานี้ทํางานสัมผัสกับประชาชนอยางใกลชิด ซึ่งอาจสงผลตอภาพพจนของตํารวจ โดยสวนรวมได การพิจารณาบุคลากรมาเปนตํารวจสายตรวจน้ัน ผูบริหารควรคํานึงถึงคุณภาพ ตลอดจน ความพรอมท้ังดานสภาพรางกาย จิตใจ ความรู ความสามารถ และการตัดสินใจใชวิจารณญาณดําเนินการ ตอสถานการณใดสถานการณหน่ึงใหไดผลอยางถูกตองและทันทวงที จากการศึกษาของนักวิชาการตํารวจ พบวา เจาหนาท่ีตํารวจท่ีควรไดรับการคัดเลือกใหเปนตํารวจสายตรวจนั้นควรมีอายุระหวาง 20-35 ป ควรมปี ระสบการณในการปฏิบตั งิ าน นอกจากนั้นยังควรผา นการปฐมนเิ ทศ และการฝกอบรมเพมิ่ พูนความรู ดานงานสายตรวจมาอยางตอ เนอ่ื ง กรมตํารวจของเมืองเบอรกเลย (Berkley Police Department) ไดกําหนดคุณลักษณะของ สายตรวจไวด งั น้ี - เปน ผมู คี วามคดิ รเิ ร่ิม - มคี วามสามารถทจี่ ะรบั ผดิ ชอบในระดบั สงู สามารถผจญภยั ในสถานการณฉ กุ เฉนิ ยากลาํ บาก ไดต ามลําพัง - มีทักษะ มีมนุษยสัมพันธในการติดตอกับคนในชนช้ันที่แตกตางกันทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเชือ้ ชาติ - มคี วามพรอมทางจติ ใจทจ่ี ะเรยี นรสู าขาวิชาหลายประเภทไดถูกตอ งและรวดเร็ว - มีความพยายามและความสามารถท่ีจะปรับแนวความคิดใหสอดคลองกับการเปลี่ยนแปลง ทางเทคโนโลยีและสังคม - มคี วามเขาใจในมนุษยและปรารถนาท่ีจะชว ยผูอ่นื ในเวลาอนั จาํ เปน - มีสุขภาพอารมณมั่นคง เปนกลาง สามารถเปนผูนําภายใตสถานการณที่ตึงเครียด ทางอารมณ - มีความแข็งแรงและทนทานทางรางกายท่จี ะปฏบิ ัติหนา ทีท่ ีไ่ ดรบั มอบหมาย - เปนบคุ คลทีม่ ีความกลาหาญ หนักแนน ปราศจากอคติ ลําเอยี งและพรอมทจ่ี ะปฏิบัตงิ าน นอกจากความมีคุณภาพและความพรอมในการปฏิบัติงานแลว ผูบริหารงานจะตองคํานึงถึง ความเพียงพอของกําลังพลสายตรวจ อาณาเขต และสภาพขอมูลที่เก่ียวของของเขตตรวจยอยตาง ๆ ที่จะ กาํ หนดใหส ายตรวจประเภทตา ง ๆ เขา ไปปฏบิ ตั งิ านในเขตพนื้ ทน่ี นั้ ๆ เชน ในบางเขตตรวจอาจมคี วามเหมาะสม เพียงใหมีสายตรวจจักรยานยนตเพียง 1 สาย เสริมดวยสายตรวจเดินเทาอีก 2 สาย แตในบางเขตตรวจ ตอ งกําหนดใหม สี ายตรวจรถจกั รยานยนตหลายสาย หรือมีสายตรวจประเภทอน่ื ๆ เสรมิ ก็ได เปนตน คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 35

กลาวโดยสรุป ปจ จัยท่ีจะตองคาํ นึงถงึ ในการบรหิ ารงานกําลงั พลสายตรวจ คือ การคดั เลอื ก การฝกอบรมทบทวนความรูการปองกันปราบปราม กฎหมาย ยุทธวิธีตํารวจ ตลอดจนเทคโนโลยีสมัยใหม การสง เสริมคณุ ธรรมจรยิ ธรรม เปน ตน ตาํ รวจสายตรวจทม่ี ีประสิทธภิ าพ ควรกาํ หนดคุณสมบตั ดิ ังน้ี 1. มีอายุระหวาง 18 - 45 ป 2. มีสมรรถภาพทางรา งกายอยูในเกณฑดี 3. มีความซ่อื สตั ยส ุจริตและมีจิตอาสา 4. มมี นษุ ยสมั พันธดี เขา กบั ประชาชนในทอ งท่ไี ด 5. ตอ งเปนผมู ีความรใู นยทุ ธวธิ ีตํารวจและตัวบทกฎหมายสาํ หรบั การปฏบิ ตั หิ นา ท่ี 6. ตอ งเปน ผมู ีระเบยี บวนิ ยั และมีความเสยี สละเพื่อสวนรวม 7. ผา นการฝกอบรมหลักสูตรการปฏิบตั หิ นา ทส่ี ายตรวจ 8. มีคุณสมบัตคิ รบตามคณุ สมบตั เิ ฉพาะตําแหนงสายตรวจที่ ก.ตร.กาํ หนดไว 4. อุปกรณประจําตัว อุปกรณประจํารถสายตรวจ เครื่องมือส่ือสาร ยานพาหนะ อาวุธ สําหรับ งานสายตรวจ อุปกรณเคร่ืองมือ ยานพาหนะ อาวุธ สําหรับสายตรวจที่ทันสมัยและครบครัน ทําใหสายตรวจ เกดิ ความรสู กึ เชอ่ื มน่ั อบอนุ ใจ และปลอดภยั ในขณะปฏบิ ตั หิ นา ท่ี นน่ั หมายถงึ ความสาํ เรจ็ ตลอดจนประสทิ ธภิ าพ ของงานสายตรวจก็จะสามารถบรรลุวตั ถุประสงคและเปา หมายตามที่กาํ หนดไว อปุ กรณป ระจาํ ตัว อปุ กรณป ระจํารถสายตรวจ เคร่ืองมือส่อื สาร ยานพาหนะ อาวุธ สาํ หรบั งานสายตรวจท่จี าํ เปน สําหรบั การปฏิบตั หิ นา ทส่ี ายตรวจ มีดงั นี้ 1. อาวุธปน เปนอุปกรณท่ีจําเปนเพื่อปองกันและสรางความเช่ือมั่นใหกับตนเอง เนื่องจาก ขณะปฏิบัติหนาท่ีไมมีทางทราบไดวาเหตุการณจะเปนเชนไร อาชญากรอาจมีการตอสูขัดขวางการจับกุม เพอ่ื เอาตวั รอดโดยใชก าํ ลงั การใชอ าวธุ ปน ของสายตรวจนนั้ แตกตา งจากอาชญากร คอื อาชญากรนนั้ สามารถ ใชอาวุธไดโดยไมมีขอจํากัดวาสถานการณและสภาพแวดลอมจะเปนเชนไร แตสําหรับเจาหนาท่ีสายตรวจ การที่จะใชอาวุธปนแตละคร้ังจะตองเลือกใชเฉพาะเม่ือถึงเวลาจําเปนเทานั้น โดยเลือกใหเหมาะสมกับ ศักยภาพของอาวธุ ที่อาชญากรใช และยังตองคํานึงถงึ สภาพแวดลอ มตา ง ๆ ในบริเวณท่ีเกดิ เหตุประกอบดว ย เพราะอาวุธปนเปนอาวุธที่มีอานุภาพรายแรง มีอํานาจทะลุทะลวง อาจพลาดไปทําอันตรายแกประชาชน ผูบริสทุ ธิไ์ ด อาวธุ ปน เปนทน่ี ยิ มใชในการปฏิบัตหิ นา ท่ขี องตํารวจสายตรวจมอี ยู 2 ประเภท 1.1 อาวุธปนพกสั้น เปนอาวุธปนท่ีเจาหนาที่ตํารวจสายตรวจพกพาติดตัวในขณะ ออกปฏิบัติหนาท่ี เนื่องจากมีขนาดเล็กกะทัดรัด สามารถพกพาไปไดสะดวก ไมเปนอุปสรรคในขณะพกพา อาวุธปน พกสั้นที่นิยมใชในงานสายตรวจ มี 2 แบบ คอื อาวธุ ปนพกสน้ั แบบรวี อลเวอร และอาวธุ ปนพกส้นั แบบออโตเมติก 36 คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

1.2 อาวธุ ปน ยาว เปน อาวธุ ปน ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพในการทะลทุ ะลวงสงู มรี ะยะหวงั ผลไกลกวา อาวุธปนพกสั้น และยังสามารถยิงกระสุนปนออกมาไดคร้ังละหลายนัดติดตอกัน มีขนาดใหญ น้ําหนักมาก ไมสะดวกตอการพกพา การใชอาวุธปนชนิดน้ีไมสมควรใชในท่ีที่มีประชาชนหนาแนนหรือในเมือง เพราะมอี ตั ราเส่ยี งตอ การพลาดเปา ไปถูกผูอ น่ื ไดงาย 2. ยานพาหนะ ไดแ ก รถยนต รถจกั รยานยนต จักรยาน เรือ เครือ่ งบนิ เปนตน ยานพาหนะ ดังกลา ว จะตอ งมีสญั ลักษณอนั เปน เครื่องหมายของหนว ยงานตาํ รวจ เชน รถยนตส ายตรวจ ตองติดชือ่ สถานี ตํารวจ หมายเลขโทรศพั ทของสถานีตาํ รวจ หมายเลขโทรศพั ทฉ ุกเฉนิ สาํ หรบั แจงเหตุ และสญั ลักษณตรารปู “โลเขน” ซ่ึงเปนแบบท่ีทางราชการกําหนดใหมีไว สวนรถจักรยานยนตสายตรวจควรมีการติดต้ังกะบังลม ดา นหนา เพอื่ บงั ลม และใหมพี ้นื ทีท่ จี่ ะตดิ สงั กดั ของหนว ยงาน เชน ชื่อสถานตี าํ รวจและหมายเลขประจาํ รถ 3. เครอ่ื งมอื สอ่ื สาร เปน อปุ กรณท จี่ าํ เปน สาํ หรบั งานสายตรวจ เครอื่ งมอื สอื่ สารใชใ นการตดิ ตอ สอ่ื สารระหวา งกัน เชน การสง ขอความ รับคาํ สั่ง หรือส่งั การระหวา งผูบ ังคับบัญชากบั สายตรวจ หรือระหวาง สายตรวจกับสายตรวจดว ยกนั ไมว าจะเปน การตดิ ตอ โดยผา นศูนยว ทิ ยุแมข า ย หรอื ตดิ ตอกันระหวางลูกขา ย ดวยกนั เอง ทาํ ใหสายตรวจไมเ กิดความรสู ึกโดดเดีย่ วในขณะออกตรวจ หรือกาํ ลังเผชญิ เหตุรายอยเู พยี งลาํ พงั สามารถเรียกกําลังสนับสนุน หรือขอความชวยเหลือในรูปแบบตาง ๆ ไดเมื่อจําเปน การติดตอสื่อสารท่ีดี มีเครอ่ื งมือสอื่ สารทที่ นั สมัย และมีปริมาณที่สมดุลกบั กําลังเจา หนา ทส่ี ายตรวจท่ปี ฏบิ ตั หิ นาท่ีทําใหก ารปฏบิ ตั ิ หนา ที่ของสายตรวจเปนไปดว ยความรวดเร็วและทันตอ เหตุการณ เคร่ืองมอื สือ่ สารที่ใชใ นกจิ การของตํารวจ ไดแ ก 3.1 วทิ ยรุ ับ – สง ทใ่ี ชอ ยูใ นกิจการตํารวจมอี ยดู วยกันหลายแบบ เชน 3.1.1 วทิ ยุแบบมอื ถอื (Walky Talky) 3.1.2 วิทยแุ บบติดรถยนต หรอื รถจักรยานยนต (Mobile) วทิ ยแุ บบน้ีมขี นาดกลาง ท่ีมีกาํ ลงั สง ไดใ นรศั มีประมาณ 40 – 50 กโิ ลเมตร นยิ มติดตงั้ ประจาํ ในรถยนตสายตรวจหรือรถจักรยานยนต 3.1.3 วทิ ยแุ บบติดต้ังประจําท่ี (Station) วิทยุแบบนี้มขี นาดใหญมกี ําลังสงไดในรัศมี ไกลหลายกโิ ลเมตร ตดิ ตงั้ ไวป ระจาํ ท่ี ณ สถานตี าํ รวจ หรอื ศนู ยก ลางปฏบิ ตั งิ าน เรยี กชอื่ วา “ศนู ยห รอื แมข า ย” ใชใ นการตดิ ตอประสานงานกบั หนว ยเหนือ หนวยขางเคียงและลูกขาย 3.2 วิทยุมือถือระบบทร้ังค (Trunk) วิทยุมือถือแบบนี้ใชชวงความถ่ีของคลื่นในยาน 800 MHz สามารถใชงานไดท้ังการติดตอ แบบวิทยุรับ – สง และการติดตอดวยโทรศพั ทในตวั เคร่ืองเดยี วกนั วิทยุแบบน้ีใชติดตอรับ – สงขอความขาวสารสําหรับการติดตอกันเปนกลุม ๆ เคร่ืองรับแตละเคร่ืองในกลุม จะสามารถรับขอความท่ีสงเขาในความถี่ท่ีตั้งไวสําหรับเครื่องรับในกลุมของตนเองเทาน้ัน โดยกลุมอ่ืนมิอาจ ลว งรกู ารติดตอ ของเคร่ืองรับภายนอกกลมุ ของตนเอง คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 37

3.3 โทรศัพทเคล่ือนท่ี (Mobile Telephone) ปจจุบันมีการใชอยางแพรหลาย และมี บางโปรแกรมสามารถทาํ ใหมีการติดตอสื่อสารกันไดอ ยา งรวดเร็ว กวา งขวาง เปน เครือขาย เชน FACEBOOK, LINE, Police I Lert U เปนตน การนําแอปพลิเคชัน่ Police I Lert U มาเพ่ิมชอ งทางการขอความชวยเหลอื ในกรณเี หตุดวน เหตรุ า ย 4. เครอื่ งพนั ธนาการ (Handcuff) ในการจบั กมุ และควบคมุ ตวั ผตู อ งหานน้ั เจา หนา ทส่ี ายตรวจ มคี วามจําเปนตองใชเครอื่ งพันธนาการ สําหรับผูตองหาเพือ่ ปองกันมใิ หม กี ารตอ สขู ัดขวางทํารายเจาพนักงาน ขณะทําการจับกุม หรือหลบหนีขณะนําตัวสงสถานีตํารวจ การใชเคร่ืองพันธนาการกับผูตองหาเปนส่ิงที่ เจาหนาที่ตํารวจจะกระทําไดตามความจําเปนภายในขอบเขตของกฎหมายเทานั้น เครื่องพันธนาการท่ีนิยม ใชใ นงานตาํ รวจเรียกวา “กญุ แจมอื ” 5. อุปกรณสองสวาง การปฏิบัติหนาท่ีของเจาหนาท่ีตํารวจสายตรวจทั้งเวลากลางวัน และกลางคนื ไมว า จะเปน การออกตรวจตระเวนไปตามพนื้ ท่ีตาง ๆ เชน ตามถนน ตรอก ซอย อาคารบา นเรือน การตรวจคนตัวบุคคล การต้ังดานตรวจ จุดตรวจ จุดสกัด ในการปฏิบัติหนาท่ีดังกลาว มีความจําเปนตองมี อปุ กรณส อ งสวา งประจาํ ตวั หรอื ยานพาหนะเพอื่ สรา งทศั นวสิ ยั ใหไ ดเ ปรยี บ ซง่ึ จะทาํ ใหก ารปฏบิ ตั งิ านสามารถ กระทาํ ไดอ ยางมปี ระสทิ ธภิ าพ เชน ไฟฉาย สปอตไลท เปนตน 6. สมดุ พกประจาํ ตวั สายตรวจ การปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องตาํ รวจสายตรวจจะตอ งมสี มดุ พกประจาํ ตวั ตํารวจสายตรวจตลอดเวลาขณะปฏิบัติหนาท่ีออกตรวจ เพ่ือเปนการบันทึกเตือนความทรงจําและสามารถ กลา วอา งเปน พยานหลกั ฐานไดอ ยา งถกู ตอ งแมน ยาํ ไดเ ปน อยา งดี สมดุ พกดงั กลา วมกี ารบนั ทกึ ตงั้ แตก อ นออกตรวจ เชน จดบนั ทกึ คาํ สง่ั ของผบู งั คบั บญั ชา ซง่ึ สง่ั การกอ นออกปฏบิ ตั หิ นา ทสี่ ายตรวจวา ใหส อดสอ ง ดแู ลหรอื ปฏบิ ตั ิ หนาที่เปนพิเศษนอกจากหนาท่ีปกติ ตลอดจนบันทึกรูปพรรณคนรายท่ีกําลังตองการตัวในขณะน้ัน เปนตน และมีการบันทึกในชวงเวลาขณะออกตรวจ เชน เมื่อมีการรองทุกขในกรณีที่การรองทุกขน้ันยังมิไดทํากัน ณ สถานีตาํ รวจ ใหส ายตรวจจดชอ่ื นามสกุล และทอี่ ยูของผูร องทุกขกับขอกลา วหาน้ันโดยยอเม่อื เกดิ คดีหรือ อบุ ตั เิ หตตุ า ง ๆ หรอื เหตกุ ารณใ ด ๆ หรอื พบของกลางอนั เปน หลกั ฐานในทางคดที ต่ี าํ รวจมหี นา ทจ่ี ดั การใหบ นั ทกึ 38 คูม ือการบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

สาเหตุหรือเรื่องราวหรือหัวขอสําคัญไวเปนประโยชน โดยเฉพาะในกรณีที่จดบันทึกปากคําบุคคลใกลจะตาย ตองกระทําโดยทันที การจดขอความในสมุดพกใหกระทําโดยยอเพื่อร้ือฟนความทรงจําของเร่ืองเทานั้น ใหผ บู งั คบั บญั ชาระดบั รองผกู าํ กบั การปอ งกนั และปราบปราม สารวตั รปอ งกนั ปราบปราม (สวป.) หรอื รองสารวตั ร ปอ งกนั ปราบปราม (รอง สวป.) เรยี กสมดุ พกประจาํ ตวั สายตรวจจากเจา หนา ทส่ี ายตรวจในบงั คบั บญั ชามาตรวจ เพื่อจะไดทราบวาท่ีสายตรวจไดบันทึกไวนั้นเปนไปตามวัตถุประสงคในการใชสมุดหรือไม หากมีขอบกพรอง ก็ตองชแ้ี จงใหเขาใจและใหแ กไขใหมใ หถกู ตอ ง ลงชือ่ ตรวจไวทกุ ครงั้ 7. เสอ้ื เกราะปอ งกนั กระสนุ (Bulletproof) ในการปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องตาํ รวจสายตรวจ ตอ งเสย่ี งภยั เผชญิ กับอาชญากรตา ง ๆ ในหลายรปู แบบ และไมอ าจทราบไดวาเหตุการณจะเปน อยางไร อาชญากรอาจมี การตอสูขัดขวางการจับกุมเพ่ือเอาตัวรอด โดยใชอาวุธท่ีมีอานุภาพรายแรง เชน มีด อาวุธปน วัตถุระเบิด ประทุษรายตอเจาหนาที่สายตรวจขณะที่เขาไประงับเหตุหรือจับกุม อาจทําใหไดรับอันตรายตอชีวิต หรอื รา งกายไดใ นยามคบั ขนั หรอื วกิ ฤตของเหตกุ ารณต าํ รวจสายตรวจสามารถปอ งกนั ภยั อนั ตรายทอี่ าจเกดิ ขนึ้ ได โดยการสวมใสเสอื้ เกราะดว ยการจัดหาและใชอยางเหมาะสม โดย รอง ผกก.ป. เปน ผดู ําเนนิ การ 8. เสอ้ื กันฝน จดั เตรยี มใชงานในฤดูฝน 9. สเปรยแกสนํ้าตา เปนอุปกรณที่ใชเคมีวัตถุบรรจุอัดแรงดันไวในกระบอกฉีด การฉีดสเปรย จะมีระยะหวังผลไมเกนิ 12 ฟุต ระยะทไ่ี ดผ ลดีทสี่ ดุ คอื ระยะ 5 – 7 ฟตุ การฟุงกระจายของเคมวี ัตถุซึ่งบรรจุ ในอปุ กรณส เปรยแ กส นา้ํ ตาทไี่ ปสมั ผสั บรเิ วณใบหนา หรอื ลาํ ตวั ของผตู อ งหาจะมผี ลกอ ใหเ กดิ ความระคายเคอื ง ตอ ผวิ หนา และดวงตา ตาํ รวจสายตรวจสามารถมไี วใ ชใ นขณะปฏบิ ตั หิ นา ทไี่ ดใ นสถานการณเ สย่ี งภยั ทสี่ อ เคา วา อาจจะเกิดอันตรายจากคนราย 10. อุปกรณดับเพลิง และเคร่ืองมือกูภัยเบ้ืองตน เปนอุปกรณที่ใชชวยหยุดย้ังหรือบรรเทา ภยั วบิ ตั ทิ เ่ี กดิ จากอบุ ตั เิ หตตุ า ง ๆ เชน เกดิ จากอบุ ตั เิ หตจุ ราจรบนทอ งถนน หรอื เกดิ ในอาคารบา นเรอื น เปน ตน นิยมใชเปนอุปกรณประจํารถยนตสายตรวจ ตํารวจสายตรวจจะตองเรียนรูวิธีการใชและไดรับการฝกใหเกิด ความชาํ นาญ หากมเี หตุเกดิ ขึ้นสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาไดอ ยา งรวดเร็วและมปี ระสิทธิภาพ 11. อุปกรณปฐมพยาบาล เปนอุปกรณสําหรับชวยเหลือผูบาดเจ็บ นิยมใชเปนอุปกรณ ประจํารถยนตสายตรวจ ซึ่งใชเปนยานพาหนะในการเคล่ือนยายผูบาดเจ็บจากที่เกิดเหตุไปยังสถานพยาบาล หรือในการชวยเหลือผูประสบเหตุ ตํารวจสายตรวจจึงควรไดรับการฝกอบรมการใชอุปกรณปฐมพยาบาล และวิธกี ารปฐมพยาบาลเบอ้ื งตนจากผูทีม่ ีความรูความชํานาญอยางถูกวธิ ี เพ่ือพอใหผ ูบ าดเจ็บพน ขดี อันตราย เพราะการชว ยเหลอื เคลอ่ื นยา ยผบู าดเจบ็ ทไี่ มถ กู วธิ หี รอื ความรเู ทา ไมถ งึ การณอ าจทาํ ใหผ บู าดเจบ็ ตอ งเสยี ชวี ติ หรอื กลายเปน คนพกิ ารไปตลอดชีวติ ได 12. กลองสองทางไกล เปนอุปกรณชวยในการมองเห็นในระยะไกล โดยใชอุปกรณดังกลาว สองดูการกระทําและติดตามพฤติกรรมของคนรายหรือผูตองสงสัยไดในระยะไกล โดยไมทําใหคนราย หรือผูต องสงสยั รตู วั คมู อื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 39

13. เสื้อสะทอนแสง ใชสําหรับเจาหนาท่ีสายตรวจรถจักรยานยนต ในกรณีออกปฏิบัติหนาท่ี ในเวลากลางคืน หรือชว งท่ีทศั นวิสยั ไมดี ใหสวมใสเสื้อสะทอ นแสงทับเสอ้ื เครื่องแบบเพอื่ ปอ งกันอบุ ัตเิ หตุ 14. ไมง าม ขอเก่ยี ว 5. การจดั ทาํ หอ งปฏิบตั กิ ารสายตรวจ ในหอ งปฏบิ ตั ิการสายตรวจของสถานี จะตอ งจดั ทาํ ขอ มลู ดงั นี้ 5.1 จัดทาํ ตารางสถิติตา ง ๆ 5.1.1 สถิติเปนตัวเลขและแผนภูมิแสดงการเกิดและจับกุมคดีท้ัง 4 กลุม โดยใหปรากฏ ขอ มลู เปรียบเทียบเปนรายเดือน ระหวางปป จจบุ นั กบั 2 ปทผ่ี านมา เพ่อื ใชป ระกอบการประชุมชแี้ จง 5.1.2 สถิติเปรียบเทียบผลการปฏบิ ตั หิ นา ท่ขี องแตละชดุ ปฏิบัติการ เพื่อเรง รัดการปฏิบัติ ไดอยางตรงตอสภาพปญ หาและจงู ใจใหเ กิดการแขงขนั กันปฏิบัตงิ าน 5.2 แผนทแี่ สดงเขตรบั ผดิ ชอบและการแบง เขตตรวจ ใหป รากฏขอ มลู เกย่ี วกบั สถานทส่ี าํ คญั เชน สถานทรี่ าชการ ธนาคาร รานทอง จดุ ตรวจตแู ดง ตยู าม จุดรบั แจงเหตุ ฯลฯ แตล ะเขตตรวจควรใชส ตี างกนั 5.3 นาฬกาอาชญากรรม ใหจัดนาฬกาอาชญากรรมตามตัวอยางข้ึน 2 เรือน โดยใชประกอบ แผนท่ีตามขอ 2 เพอ่ื จะไดท ราบถงึ สถานภาพอาชญากรรมที่เกดิ ขึ้นตามความเปน จริง ซ่งึ จะไดน ําไปพิจารณา แนวโนม การเกิดอาชญากรรมสาํ หรับการวางแผนการตรวจตอไป โดยใหจ ดั ทาํ ดงั นี้ 5.3.1 กําหนดวงแหวนตามจํานวนของเขตตรวจ ใหเขตที่มีสถิติการเกิดคดีมากอยูวงนอก เพ่ือจะไดมพี นื้ ท่ีมากพอ แตล ะวงใชส ีตางกนั และใหตรงกบั สขี องเขตตรวจในขอ 2 5.3.2 การกาํ หนดเวลาในนาฬกาอาชญากรรม ใหช ว งเวลากลางคนื อยคู รึง่ วงกลมดา นบน เวลากลางวนั อยูครง่ึ วงกลมดานลาง 5.3.3 ใชหมดุ สีแทนประเภทและจาํ นวนคดีที่เกดิ ขึน้ 1 หมุด ตอ 1 คดี เชน คดีฆา - ใชส ีแดง คดที ํารายรางกาย - ใชสีเหลอื ง คดีปลน ทรัพย - ใชส นี ้ําเงนิ คดชี งิ ทรัพย - ใชสเี หลอื งแก คดวี ่ิงราวทรพั ย - ใชส ีเขยี วออน คดีลักรถยนต - ใชสีดาํ คดีลักรถจักรยานยนต - ใชสเี ทา คดลี ักทรพั ยอื่น ๆ - ใชสนี ํา้ ตาล หรืออาจกําหนดเพ่ิมขึ้นอีกตามสภาพของอาชญากรรมในแตละทองที่ใหละเอียด ลงไปอกี กไ็ ด เชน ลกั ทรพั ยใ นเคหสถาน ชงิ ทรัพยร ถแท็กซ่ี เปน ตน 40 คูมือการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

5.3.4 ใหปกหมุดสีลงในนาฬกาอาชญากรรมและแผนท่ีอาชญากรรม เพ่ือเปนสัญลักษณ แทนประเภทคดี สถานท่ี และเวลาสถานท่ีเกิดเหตุ จํานวน 1 หมดุ ตอ 1 คดี เพ่ือนํามาเปน ขอ มลู ประกอบการ วางแผนการตรวจ 5.3.5 คดไี หนท่ีจับกมุ ไดใ หใชส ีขาวแตมท่ีหมดุ อนั นั้นเพ่อื แสดงวา จับกมุ ไดแ ลว 5.3.6 เมอื่ ปก หมดุ สคี รบ 1 เดือน ในนาฬก าอาชญากรรมเรือนแรกแลว ใหเ ริม่ ปก หมุดสี เดือนที่ 2 ในนาฬกาอาชญากรรมเดือนที่ 2 จนครบเดือน แลวจึงปลดขอมูลอาชญากรรมของเดือนแรก เพื่อปก หมุดสีของเดอื นท่ี 3 โดยใหจัดทําสลับกันเชนนเ้ี รอ่ื ยไป 5.3.7 นาฬกาอาชญากรรมน้ี ทําเพ่ือใชในการวางแผนปองกันการเกิดของคดี ดังน้ัน คดใี นกลมุ ที่ 4 นน้ั ไมจ าํ เปน ตอ งปก หมดุ และประเภทคดที จี่ ะกาํ หนดใหป ก หมดุ นนั้ แตล ะสถานตี าํ รวจกาํ หนด เพิ่มขน้ึ เองได หรืออาจแยกประเภทของคดีใหละเอยี ดลงไปอกี เชน คดลี กั ทรพั ยใ นศูนยก ารคา คดลี กั ทรพั ย ในเคหสถาน ฯลฯ ตามแตประเภทคดที ่ีเกิดข้นึ บอ ย และสภาพของแตละพ้นื ที่ อน่ึง แผนที่สังเขปแสดงเขตพ้ืนที่รับผิดชอบ ตารางแสดงสถิติคดีอาญา และนาฬกา อาชญากรรม ควรมกี ารจดั ทําไวใ นทุกระดบั เชน บช./ภ., บก./ภ.จว. และสน./สภ. ทงั้ นเ้ี พ่ือประโยชนใ นการ วเิ คราะหสถานภาพอาชญากรรมในภาพรวม และเพื่อสะดวกในการส่ังการ อาทเิ ชน 1) ระดับ บช./ภ. จดั ทาํ แผนทสี่ ังเขปแสดงเขตพืน้ ท่ีรับผิดชอบ ตารางแสดงสถติ คิ ดีอาญา 4 กลมุ และนาฬก าอาชญากรรม เพอื่ แสดงใหเ หน็ ถงึ ภาพรวมของพนื้ ทท่ี กุ บก./ภ.จว. ทรี่ บั ผดิ ชอบโดยเจา หนา ท่ี มกี ารปกหมดุ สแี สดงคดีทีเ่ กดิ ขน้ึ บนแผนท่ี และนาฬก าอาชญากรรม ผบู ริหารระดับ บช./ภ. ควรเฝา ดกู ลุม คดี ที่เกิดข้ึนวาคดีเกิดข้ึนมากบริเวณพ้ืนที่ใด ถนนสายใด หวงเวลาใดมากที่สุด และพิจารณาสั่งการใหรถยนต สายตรวจของ บก./ภ.จว. ออกตรวจเสริมหรอื สนบั สนุนพน้ื ทที่ มี่ ีเหตเุ กิดขึน้ มากดงั กลา ว 2) ระดับ บก./ภ.จว. จัดทําแผนที่สังเขปแสดงเขตพ้ืนท่ีรับผิดชอบ ตารางแสดงสถิติ คดอี าญา และนาฬก าอาชญากรรม เพอ่ื แสดงภาพรวมของพน้ื ทสี่ ถานที รี่ บั ผดิ ชอบโดยเจา หนา ทมี่ กี ารปก หมดุ สี แสดงคดที เี่ กดิ ขน้ึ บนแผนท่ี และนาฬก าอาชญากรรม ผบู รหิ ารระดบั บก./ภ.จว. สามารถเฝา ดกู ลมุ คดที เ่ี กดิ ขน้ึ วา คดีเกิดขึ้นมากบริเวณพ้ืนท่ีใด บริเวณใด ถนนสายใด หวงเวลาใดมากท่ีสุด และพิจารณาสั่งการใหมาตรการ ลงไปเพอื่ ใหผ ปู ฏบิ ตั ริ ะดบั สถานรี บั ไปดาํ เนนิ การ และควรมกี ารตรวจสอบโดยมกี ารจดั ประชมุ ชแี้ จงสถานภาพ อาชญากรรมทุกเดอื น หรือเดือนละ 2 ครง้ั เพือ่ ตรวจสอบวาผูปฏิบัติระดับสถานีทาํ ตามมาตรการท่ีส่งั การไป หรอื ไม ไดผลเพียงใด 3) สน./สภ. จัดทาํ แผนท่สี ังเขปแสดงเขตพ้นื ที่รับผิดชอบ ตารางแสดงสถิติคดอี าญา และ นาฬก าอาชญากรรม เพือ่ แสดงใหเ ห็นถึงภาพรวมของพ้ืนท่ีสถานีที่รับผิดชอบโดยเจาหนาท่ีปกหมดุ สีแสดงคดี ทเี่ กดิ ขนึ้ บนแผนท่ี และนาฬก าอาชญากรรม ผบู รหิ ารระดบั สถานจี ะตอ งเฝา ดกู ลมุ คดที เ่ี กดิ วา เกดิ มากบรเิ วณใด และหวงเวลาใดโดยใหสายตรวจนํามาตรการตาง ๆ มาใช รวมท้ังใหตํารวจชุมชนสัมพันธรวมปฏิบัติในการ คูมือการบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 41

แจกใบปลวิ แผนพับ ประชาสัมพันธ เพอื่ ปองกนั เหตุ และใหน ําขอ มูลตาง ๆ เชน พ้ืนทีล่ อแหลมทป่ี ระชาชน มคี วามหวาดกลวั อาชญากรรม มาประกอบการวเิ คราะหส ถานภาพอาชญากรรม เพอ่ื นาํ ไปปรบั แผนการตรวจ ของสายตรวจตอ ไป 5.4 แผนผังแสดงการประเมินผลงานของสายตรวจ โดยใชร ะบบการใหคะแนน 5.5 แฟมแผนการตรวจ 5.6 แฟม รายงานผลการปฏบิ ัตงิ านของสายตรวจ 5.7 แฟมรายงานเหตกุ ารณประจาํ วนั 5.8 แฟมรวบรวมนโยบาย ระเบียบ คําส่งั ขอบงั คบั ตาง ๆ 5.9 สมดุ ควบคุมการปฏิบตั หิ นา ท่ขี องสายตรวจ 5.10 สมดุ สง มอบของรอ ยเวร 20 5.11 สมุดรวบรวมขอมูลขา วสารอาชญากรรมของสายตรวจ 5.12 สมดุ บนั ทึกการตรวจยึดรถตองสงสัย 5.13 บอรดตดิ ประกาศ แจงขาวสาร คาํ ส่ังระดม แผนการรับเสดจ็ ฯลฯ 5.14 ขอมูลอิเล็กทรอนิกสท่ีเปนประโยชนตองานสายตรวจ เชน กฎหมาย ความรูท่ัวไป แผนประทษุ กรรมคนรา ย ยทุ ธวิธสี ายตรวจ ฯลฯ 5.15 จัดทําขอมูลหมายจับและบุคคลพนโทษ และบุคคลที่เก่ียวของกับอาชญากรรมใหเปน ปจจบุ ันอยูต ลอดเวลา 5.16 อนื่ ๆ ที่เหน็ สมควรและเปน ประโยชนต อการปฏบิ ตั งิ านสายตรวจ เชน ภาพแสดงผลงาน กระจกเงาสําหรับตรวจความเรยี บรอยของเครือ่ งแตง กาย 6. การวางแผนสายตรวจและแผนการตรวจ ลกั ษณะของแผนปฏบิ ัตงิ านสายตรวจทีด่ คี วรประกอบดว ยดังนี้ ก. มกี ารวเิ คราะหข อมลู สถานภาพอาชญากรรมอยา งแมน ยาํ ข. วิเคราะหขอมลู จากสถิตคิ ดีอาญา ใหท ราบถงึ ความถี่ ชว งเวลา สถานท่ีเกดิ เหตุ พฤติการณ แหง คดีแตละประเภท ค. วเิ คราะหข อ มูลเชิงรุก - โดยรบั ขอ มลู ความหวาดกลัวอาชญากรรมจากประชาชน - ขอ มลู ท่ีตาํ รวจพบจดุ ลอ แหลม จดุ เสี่ยงตอการเกดิ อาชญากรรม - ขอ มูลจากส่ือตา ง ๆ 42 คูมอื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

ง. วิเคราะหปจจัยแวดลอมในการเกิดอาชญากรรม เชน ความหนาแนนประชากร กลุมบุคคล ตาง ๆ ทอ่ี าจตกเปน เหยื่อ แหลงทอ งเที่ยว สถานบรกิ าร สถาบนั การเงนิ ศนู ยก ารคา ฯลฯ จ. มกี ารกําหนดเปาหมายการปฏิบตั ชิ ดั เจนเปน รูปธรรมมากท่ีสุด - เปา หมายดานการควบคุมการเกิดของคดีอาญาประเภทตาง ๆ - เปาหมายดา นการบรกิ ารใหแ กป ระชาชน - เปาหมายดานการสรางความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสินของประชาชน และลด ความหวาดกลัวตออาชญากรรมของประชาชน - เปา หมายดานการประชาสมั พันธและความเขา ใจอนั ดรี ะหวางประชาชนกับสายตรวจ ฉ. มีการกาํ หนดวิธีปฏบิ ตั ติ ามแผนอยางชัดเจนและสมั พันธกับสถานการณ ช. มกี ารกําหนดวิธีการประเมนิ ผลในแตละแผนปฏิบตั ิ การวางแผนปฏิบัติงานสายตรวจ สาํ หรับขั้นตอนตา ง ๆ ของกระบวนการวางแผนงานสายตรวจควรมดี งั นี้ - การกําหนดวตั ถปุ ระสงค จุดมงุ หมาย และเปา หมาย - การประเมินสถานการณปจ จุบัน - การรวบรวมและวิเคราะหขอมลู - การวางแผนการตรวจ - การปฏบิ ตั ติ ามแผน - การติดตามผลการปฏิบตั ิและแกปญ หา - การติดตามและประเมนิ ผล 6.1 การกาํ หนดวตั ถุประสงค และเปา หมายของแผนปฏิบตั ิงานสายตรวจ ในการวางแผนน้ันสิ่งท่ีสําคัญเปนอยางย่ิงก็คือ วัตถุประสงคและเปาหมาย ดังน้ันจึงจะขอ กลาวถึงวตั ถุประสงคแ ละเปา หมายของแผนปฏบิ ตั ิพอสงั เขป ดังน้ี วตั ถปุ ระสงคข องแผนปฏบิ ตั นิ น้ั หมายถงึ การจดั กรอบความตอ งการใหช ดั เจน และกาํ หนด เปาหมายเปน รูปธรรมท่ีสามารถวดั และประเมนิ ผลได การกาํ หนดเปา หมายจะตอ งเหมาะสมไมตั้งไวสงู เกินไป จนผปู ฏบิ ตั ิมองไมเ ห็นทางวา จะสามารถปฏิบัตใิ หบ รรลเุ ปา หมายได หรอื ตง้ั เปา หมายไวตา่ํ เกินไป จนผปู ฏิบตั ิ เห็นวา ไมท าทายหรอื จงู ใจใหป ฏบิ ัติ ในปจจุบันหนวยงานสายตรวจบางหนวยกําลังประสบปญหาอยางหนักเกี่ยวกับบทบาท ขดั แยง อนั สบื เนอ่ื งจากการขาดวตั ถปุ ระสงคท ช่ี ดั เจนเฉพาะเจาะจงและเปา หมายทวี่ ดั ได เชน กาํ หนดแผนปฏบิ ตั ิ คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 43

มีวัตถุประสงคในการปองกันการเกิดข้ึนของอาชญากรรม แตพอประเมินผลการปฏิบัติกลับใหคะแนน การปฏิบัติในทางสืบสวนจับกมุ เปนหลัก เปน ตน ทัง้ ๆ ที่แนวทางปฏิบัติการตรวจปอ งกันเหตกุ บั การสืบสวน จับกุมจะขัดแยงกัน ดงั นั้น การวางแผนการตรวจจะตอ งคํานึงถงึ วตั ถุประสงคข องสายตรวจ ดงั ตอไปนี้ 1) เพื่อควบคุมอาชญากรรมใหเกิดขึ้นนอยที่สุดและลดความหวาดกลัวตออาชญากรรม ของประชาชน 2) เพ่ือสรางภาพพจนและศรัทธาจากประชาชนใหมีความรูสึกวาไดรับความคุมครอง จากเจา หนาท่สี ายตรวจใหปลอดภยั ในชีวติ และทรัพยส นิ แลว อยา งเตม็ ที่ 3) เพ่ือสรางความมั่นใจในการปฏบิ ัตหิ นาท่ขี องสายตรวจ 4) เพื่อสรา งความสัมพนั ธแ ละความเขาใจอนั ดรี ะหวางสายตรวจและประชาชน เปาหมายของแผนปฏิบตั ิงานสายตรวจระดบั สถานีตาํ รวจควรเปน ดังนี้ - ลดสถติ กิ ารเกดิ คดอี าญาโดยเฉพาะประเภททส่ี ามารถปอ งกนั ไดใ หอ ยใู นระดบั ใกลเ คยี ง เปา หมายของหนวยเหนือ - ลดความหวาดกลวั อาชญากรรมของประชาชน - สามารถใหบรกิ ารแกประชาชนไดท กุ รูปแบบและตอ เนือ่ ง - มคี วามสมํา่ เสมอในการพบปะประชาชน - การประชาสมั พนั ธก ับประชาชนทั่วไปไดอ ยางทวั่ ถงึ 6.2 การประเมินสถานการณป จจุบัน ผบู รหิ ารงานสายตรวจจะตอ งทราบถงึ สถานภาพอาชญากรรมและวเิ คราะหถ งึ ความถต่ี า ง ๆ เชน ลกั ษณะคดี ขอ หา สาเหตกุ ารเกดิ คดี จดุ ทเี่ กดิ เหตุ ชว งวนั เวลา ตลอดจนแผนประทษุ กรรมคนรา ย และอน่ื ๆ ที่เห็นวาเปนประโยชน ฯลฯ ไดอยางชัดเจน ครบถวน เพื่อเปนประโยชนในการนํามากําหนดเปาหมาย และสามารถสาํ รวจความรสู กึ ทศั นคติ ของประชาชนในการทจ่ี ะไดร บั ความคมุ ครองใหป ลอดภยั จากอาชญากรรม ในแตล ะเขตพนื้ ทด่ี ว ย นอกจากนผี้ บู รหิ ารจาํ เปน อยา งยง่ิ ทจ่ี ะตอ งรแู ละเขา ใจถงึ ลกั ษณะ และปรมิ าณทรพั ยากร ทางการบริหาร อนั ไดแก บุคลากรสายตรวจ อุปกรณเ ครื่องมือเคร่ืองใชข องสายตรวจเปน อยางดีดวย เพอ่ื จดั สายตรวจและแบง เขตพน้ื ทตี่ รวจใหส อดคลอ งกบั สถานการณด า นคดอี าญาและดา นความรสู กึ ปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส นิ ของประชาชนในแตล ะเขตพ้ืนที่ นอกจากน้ีแลวยังตองประเมินสถานภาพอาชญากรรมเชิงรุกเพ่ือพยากรณวานาจะเกิด อาชญากรรมในพนื้ ท่ใี ดอีกดว ย 44 คมู ือการบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

6.3 ขน้ั ตอนการรวบรวม และวิเคราะหขอมูล ขน้ั ตอนการรวบรวมขอ มลู ขา วสารตา ง ๆ ทเี่ กย่ี วขอ งอยา งมรี ะบบและเปน มาตรฐาน ถอื เปน เทคนคิ สาํ คญั ประการหนงึ่ ซงึ่ จะสามารถทาํ ใหข นั้ ตอนตา ง ๆ ดาํ เนนิ ไปดว ยความถกู ตอ ง ประหยดั และรวดเรว็ แลวนําขอมูลดังกลาวน้นั มาวเิ คราะหป รับใชในการวางแผนปอ งกันอาชญากรรมอยางรอบคอบ รดั กุม ซ่ึงอาจ สรปุ ขอมูลท่เี ปน ประโยชนไ ดด ังนี้ 6.3.1 สถิติคดีที่พนักงานสอบสวนไดรับการรองทุกขจากประชาชน โดยนําขอมูลน้ี มาทาํ การวเิ คราะห แลว ทาํ การเปรยี บเทยี บประเภทคดี การเพมิ่ ลดของคดี อตั ราสว นรอ ยละตา ง ๆ ดว ยกรรมวธิ ี ทางสถิติศาสตร เพื่อใหทราบถึงสถานภาพอาชญากรรมในเขตพ้ืนที่รับผิดชอบวาหนวยสามารถดําเนินการ ใหบ รรลเุ ปา หมายไดห รอื ไม การวเิ คราะหเ ปรยี บเทยี บนจ้ี ะตอ งดาํ เนนิ การใหท นั สมยั ทนั ตอ เหตกุ ารณอ ยเู สมอ อาจแบง เปนชวงเวลาไดดังนี้ 6.3.1.1 การวิเคราะหเ ปรยี บเทยี บคดี (ทุก 10 วนั นับแตว ันท่ี 1 ของทุกเดอื น) 6.3.1.2 การวิเคราะหเ ปรียบเทยี บคดรี ะหวา งเดอื นตอเดือน 6.3.1.3 การวิเคราะหเ ปรียบเทียบคดรี ะหวา งปตอป โดยสรุปแลวการวเิ คราะหส ามารถแบงตามวตั ถปุ ระสงคไ ด 3 แนวทาง คอื 1) การวิเคราะหเพ่ือทราบแนวโนมของคดีท่ีเกิดข้ึน ซึ่งเปนการเปรียบเทียบ ในชวงเวลาท่ีตอเน่ืองใกลเคียงกัน เชน สถิติการเกิดเดือนมกราคม 2561 เปรียบเทียบกับเดือนกุมภาพันธ 2561 หรอื ไตรมาสสุดทา ยของป 2560 เปรยี บเทียบกบั ไตรมาสแรกของป 2561 เพ่ือทราบวาคดีมแี นวโนม ท่ลี ดลงหรือเพมิ่ ขึน้ อยา งไร 2) การวิเคราะหเพ่ือเปรียบเทียบกับเปาหมายที่ต้ังไว ไดแก การเปรียบเทียบ ดา นการเกดิ และการจบั กมุ ของกลมุ คดีตาง ๆ ตามที่หนว ยเหนอื ไดก ําหนดไว 3) การวิเคราะหเพ่ือการวางแผนในการปองกันรายคดี ซึ่งหมายถึงการวิเคราะห รูปแบบ/แบบแผนประทุษกรรมคนรายเปนคดี ๆ ไป เชน วิเคราะหคดีฆา, คดีลักทรัพย, คดีลักยานพาหนะ เปน ตน เพอ่ื ใหท ราบถงึ ลกั ษณะยอ ย เชน ผลทเี่ กดิ กบั ผเู สยี หาย ประเภทคนรา ย ลกั ษณะ/ตาํ หนริ ปู พรรณคนรา ย ยานพาหนะทค่ี นรา ยใช อาวธุ ทใี่ ช ทรพั ยส นิ ทเ่ี สยี หาย เปน ตน และวเิ คราะหเ พอ่ื ทราบความถที่ เี่ กดิ ขนึ้ ในแตล ะ สถานที่ ชวงเวลา ซ่งึ จะนาํ มาวางแผนปอ งกนั คดีใหเ กดิ ประสทิ ธภิ าพมากที่สุด 6.3.2 ขอมลู ขาวสารอื่น ๆ 6.3.2.1 ขอมูลขาวสารโดยตรง ไดแก ขอมูลขาวสารที่ไดรับแจงโดยตรงจาก สอื่ ขอ มลู หรอื แหลง ขอ มลู โดยตรง เชน ขอ มลู ทไ่ี ดร บั จากการรอ งเรยี นของประชาชนทง้ั จากโทรศพั ท เอกสาร หรอื มารอ งเรยี นกบั เจา หนา ทตี่ าํ รวจดว ยตนเอง ขอ มลู ทไี่ ดร บั จากการซกั ถามขยายผลจากผตู อ งหา หรอื ผตู อ งสงสยั ขอ มูลทไ่ี ดรบั จากการไปเย่ียมเยียนประชาชน ฯลฯ เปนตน คมู ือการบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 45

6.3.2.2 ขอมูลขาวสารโดยออม ไดแก ขอมูลขาวสารท่ีไดรับแจงจากสื่อขอมูล หรือแหลงขอมูลโดยออม เชน ขอมูลแลกเปลี่ยนขาวสารที่ไดลงตีพิมพในหนังสือพิมพ ขอมูลทางรายการ วิทยุกระจายเสียง ขอมูลแลกเปลย่ี นขาวสารอาชญากรรมระหวางทองท่ีตา ง ๆ ขอ มลู ทาง social network เปน ตน 6.3.2.3 ขอ มลู ไดจ ากการตรวจสงั เกตของตาํ รวจทพ่ี จิ ารณาเหน็ วา พนื้ ทใ่ี ดเปน พนื้ ท่ี ลอแหลมตอ การเกดิ อาชญากรรม รวมทง้ั ขอ มลู จากประชาชนทแ่ี จงความหวาดกลวั ภยั อาชญากรรม ณ จดุ ใด 6.3.3 นาฬก าอาชญากรรม โดยนาํ ขอ มลู ดา นสถติ คิ ดตี า ง ๆ มากาํ หนดเปน จดุ ดว ยเครอื่ งหมาย ตาง ๆ บนนาฬกาจําลอง ซ่ึงไดจัดทําข้ึนเพ่ือจะไดใหผูปฏิบัติรูชวงเวลาที่คดีเกิดข้ึน รูปประเภทคดีที่เกิดขึ้น ในชวงเวลานน้ั ๆ รวู า ในเขตตรวจใดมคี ดปี ญหาใดเกดิ ขน้ึ ความถขี่ องชว งเวลาทเ่ี กดิ เหตุ 6.3.4 แผนท่ีสังเขป แสดงเขตพื้นที่รับผิดชอบของหนวย จัดแบงเขตตรวจยอยในพ้ืนท่ี ตลอดจนผรู ับผดิ ชอบในเขตตรวจยอยนั้น ๆ โดยกําหนดดว ยเครอ่ื งหมายคดีตาง ๆ เพื่อจะไดทราบถึงบริเวณ และสภาพสถานท่เี กดิ เหตุ ความถ่ขี องการตรวจบริเวณทเ่ี กดิ เหตุ 6.3.5 ขอมลู คดที ี่เปน ปญ หาเฉพาะพน้ื ที่ เพ่อื นํามาเปนขอมลู ในการปองกนั อาชญากรรม ตามสถานการณ (Situational Crime Prevention) 6.3.6 ขอมูลทองถิ่น ไดแก ขอมูลท่ีเกี่ยวของในการปฏิบัติงาน เชน รานคาทอง สถานบรกิ าร รา นเสริมสวย โรงเรียน หมบู านจดั สรร ธนาคาร บานพักบคุ คลสาํ คัญ ยา นธรุ กิจ ชมุ ชนแออดั โรงรบั จํานํา โรงพยาบาล คลนิ กิ สถานที่ทาํ การของรฐั หรือรฐั วิสาหกจิ ฯลฯ วามคี วามลอแหลมตอการเกดิ ปญหาอาชญากรรมอยางไร เพ่ือประโยชนในการพิจารณาวางแผนการตรวจและเปนขอมูลใหสายตรวจ เขาดําเนนิ การควบคุมอาชญากรรมโดยเฉพาะสถานที่ท่มี ีความลอแหลมตอ อาชญากรรมสูงตอไป 6.3.7 ระเบียบ นโยบาย หรือคําส่ังของผูบังคับบัญชาในสวนท่ีเก่ียวของกับสายตรวจ ซึง่ ผูบ รหิ ารจะตองดําเนินการรวบรวม และสามารถนําออกมาใชประชมุ ช้แี จงใหกบั เจาหนาทตี่ าํ รวจสายตรวจ ไดรับทราบและถือปฏิบัติโดยเครงครัด โดยอาจจัดทําเปนบอรดปดไวในหองปฏิบัติการสายตรวจ และเก็บ รกั ษาตนฉบับไวในตูเกบ็ เอกสาร ซ่ึงหากจะตองนาํ มาอางอิงการดําเนนิ การใด ๆ ก็อาจสามารถนําออกมาใชไ ด อยางทันทวงที 6.3.8 ขอ มลู อืน่ ๆ ท่เี ก่ยี วของอันไดแก ขอมลู ทีไ่ ดจ ากการวิเคราะหโครงการเฉพาะเรือ่ ง เกยี่ วขอ ง เชน จากโครงการศกึ ษาวจิ ยั ของนกั ศกึ ษา ภาคเอกชน หรอื หนว ยงานของรฐั ทเี่ กย่ี วขอ งกบั สายตรวจ ขอ มูลเกีย่ วกบั อาชญากรรม แฟม บคุ คลที่มีพฤตกิ ารณน าติดตาม 6.4 การพยากรณเ หตุการณอ าชญากรรม ในการวางแผนควบคมุ อาชญากรรมจะตอ งใหค วามสาํ คญั เกยี่ วกบั อาชญากรรม ซงึ่ เกยี่ วพนั กบั พ้ืนฐานการดํารงชีวิตของประชาชนเปนสําคัญ ซึ่งนอกจากจะสงผลถึงความหวาดกลัวและหวาดระแวงภัย ตอ อาชญากรรมแลว ยงั เปน ความรสู กึ ขมขนื่ สญู เสยี หมดหวงั และทอ แท และรา ยทส่ี ดุ คอื อาจหมดความเชอื่ มน่ั ตอประสิทธิภาพการปฏบิ ัติงานของเจา หนาท่ตี ํารวจ 46 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

การวางแผนจะตองวิเคราะหสถานภาพอาชญากรรมเชิงรุกและการพยากรณเหตุการณ สถานภาพอาชญากรรม เชน การคาดการณวาในวันตอไป สัปดาหหนา เดือนหนา หรือปหนา นาจะมีคดี ประเภทใดเกิดขนึ้ บา ง เกดิ ท่ีใด เวลาใด กลมุ คนรา ยนาจะเปนใคร วิธกี ารและมูลเหตุเปน อยางไร และบคุ คล กลุมใดนาจะตกเปนเหย่ือของอาชญากรรมท่ีคาดวานาจะเกิดข้ึน ซึ่งขอมูลเหลาน้ีถือเปนขอมูลท่ีสําคัญย่ิงตอ การระดมสรรพกาํ ลงั การวางแผน การจดั สายตรวจการกาํ หนดมาตรการทเี่ หมาะสม รวมทงั้ การประชาสมั พนั ธ ใหป ระชาชนกลมุ ทน่ี า จะตกเปน เหยอ่ื อาชญากรรม (Crime Victim) ไดท ราบถงึ แนวโนม ดงั กลา วเพอื่ หลกี เลย่ี ง อาชญากรรม เชนขณะน้ีเปนวันที่ 10 มี.ค. 2561 ซ่ึงการวิเคราะหสถานภาพอาชญากรรมในระหวาง วันท่ี 16-31 มี.ค. 2561 ปรากฏวาคดีประเภทลักทรัพยรถยนตและรถจักรยานยนตเกิดข้ึนคอนขางสูง (โดยมีรายละเอียดท้ังสถานท่ีและชวงเวลาท่ีเกิดเหตุ) ฉะน้ันการวางแผนการตรวจในชวง 16-31 มี.ค. 2561 ผูบริหารงานสายตรวจก็จะตองพยากรณวานาจะมีคดีประเภทดังกลาวสูงขึ้น จึงตองวางแผนและจัดกําลัง สายตรวจออกลาดตระเวนตรวจตราบอ ยครงั้ และถขี่ นึ้ ทง้ั ยงั ตอ งประชาสมั พนั ธใ หผ ใู ชร ถเพม่ิ ความระมดั ระวงั ในการดูแลรกั ษายานพาหนะ อยา งไรกต็ ามจะเหน็ วา การวเิ คราะหส ถานภาพอาชญากรรมเชงิ รกุ และการพยากรณอ าชญากรรม เปนหลักการที่ยอมรับได เปนการดําเนินการทางสถิติอยางมีเหตุผล ซึ่งถากระทําโดยอาศัยเทคโนโลยีใหม ชวยดว ยแลว ก็ยอมทําใหเ กดิ ประสิทธภิ าพย่ิง 7. การจัดผลัดสายตรวจ เปน การกลา วถงึ ความสมั พนั ธร ะหวา งชดุ ปฏบิ ตั กิ ารสายตรวจ ระยะเวลาในการตรวจ การจดั สายตรวจ ประจําเขตตรวจ และการพัฒนางานสายตรวจ เฉพาะท่ีเกีย่ วของกบั ความสัมพันธของชุดปฏบิ ตั ิการสายตรวจ ระยะเวลาในการตรวจ และการจัดสายตรวจประจําเขตตรวจ การจดั สายตรวจเพอื่ ใหท าํ งานไดเ ตม็ ประสทิ ธภิ าพ ควรคาํ นงึ ถงึ ชวั่ โมงการทาํ งาน โดยเทยี บเคยี งกบั มาตรฐานของ กพ. และกฎหมายแรงงาน มาตรฐานของ กพ. เวลามาตรฐานของเจา หนาที่หนึ่งอตั ราตอ การทํางานหนึ่งป - เทา กบั 230 วนั /ป X 6 ชว่ั โมง/วัน = 1,380 ชัว่ โมง/ป มาตรฐานของกฎหมายแรงงาน สัปดาหละไมเ กิน 48 ช่วั โมง - เทากับ 192 ชวั่ โมง/เดอื น เทา กบั 2,304 ชวั่ โมง/ป ในปจ จุบนั มกี ารจดั ชุดปฏิบัติการสายตรวจท้ังระบบ 2 ชดุ ปฏิบัตกิ าร 3 ชุดปฏบิ ัติการ และ 4 ชดุ ปฏบิ ตั กิ าร ตามตวั อยา งการจดั เวรเจา หนาที่สายตรวจดังนี้ คูม ือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 47

ตารางท่ี 1 การจดั หนาทส่ี ายตรวจแบบ 2 ชดุ ปฏิบัติการ วันทป่ี ฏิบัติ ผลัดดึก ผลดั เชา ผลัดเย็น พกั 00.01-08.00 น. 08.01-16.00 น. 16.00-24.00 น. 1,5 สลบั กนั พกั 2,6 ชุดที่ 1 ชุดที่ 1 ชุดท่ี 1 วนั เวนวัน 3,7 4,8 ชุดที่ 2 ชุดที่ 2 ชุดที่ 2 ชุดที่ 1 ชดุ ท่ี 1 ชดุ ที่ 1 ชุดท่ี 2 ชุดที่ 2 ชดุ ท่ี 2 ตารางท่ี 2 การจดั หนาท่ีสายตรวจแบบ 3 ชดุ ปฏิบัตกิ าร วันที่ปฏิบัติ ผลัดดกึ ผลัดเชา ผลัดเย็น พัก 00.01-08.00 น. 08.01-16.00 น. 16.00-24.00 น. 1,5 พัก 2,6 ชดุ ท่ี 1 ชดุ ท่ี 2 ชุดท่ี 3 ชุดละ 16 ชัว่ โมง 3,7 4,8 ชุดท่ี 1 ชุดที่ 2 ชดุ ท่ี 3 ชดุ ที่ 1 ชดุ ที่ 2 ชุดท่ี 3 ชดุ ท่ี 1 ชุดท่ี 2 ชุดที่ 3 ตารางที่ 3 การจดั หนา ท่ีสายตรวจแบบ 4 ชุดปฏบิ ตั กิ าร วนั ที่ปฏบิ ัติ ผลัดดึก ผลดั เชา ผลดั เยน็ พกั 00.01-08.00 น. 08.01-16.00 น. 16.00-24.00 น. ชุดละ 24 ชว่ั โมง 1,5 2,6 ชุดท่ี 1 ชุดที่ 2 ชดุ ท่ี 3 ชดุ ที่ 4 3,7 ชดุ ที่ 3 4,8 ชุดท่ี 4 ชดุ ที่ 1 ชดุ ที่ 2 ชดุ ท่ี 2 ชุดท่ี 1 ชดุ ท่ี 3 ชุดที่ 4 ชดุ ท่ี 1 ชดุ ที่ 2 ชดุ ที่ 3 ชดุ ที่ 4 48 คมู อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

เม่ือนําการจัดเจาหนาทส่ี ายตรวจรปู แบบตา ง ๆ มาคาํ นวณหาชวั่ โมงการทาํ งาน จะไดขอมูลดงั นี้ ตารางเปรยี บเทียบชั่วโมงการทาํ งานของผูปฏิบตั งิ านสายตรวจ หนาท่/ี การจดั เวร ชัว่ โมงการทาํ งาน (เฉลี่ย) งานธุรการ 176 ชม./เดือน เวร 4 ชดุ ปฏิบัตกิ าร เขาเวร 8 ชม. พัก 24 ชม. 192 ชม./เดือน เวร 3 ชดุ ปฏบิ ัติการ เขาเวร 8 ชม. พกั 16 ชม. 248 ชม./เดือน เวร 2 ชดุ ปฏิบัติการ เขาเวรวันเวนวนั 360 ชม./เดอื น ดงั นน้ั การจดั ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารและชวั่ โมงการทาํ งานทเ่ี หมาะสม คอื จดั 4 ชดุ ปฏบิ ตั กิ าร ปฏบิ ตั หิ นา ท่ี ผลัดละ 8 ชวั่ โมง 8. ขั้นตอนการปฏิบัติกอ นออกตรวจ กอนที่นําไปสูขั้นตอนในการปฏิบัติ หัวหนางานปองกันปราบปราม สวป. และ รอง สวป. (ทที่ าํ หนา ทหี่ วั หนา สายตรวจ) จะตอ งดาํ เนนิ กรรมวธิ เี ตรยี มการใหแ กเ จา หนา ทต่ี าํ รวจสายตรวจกอ นออกปฏบิ ตั ิ หนา ทใ่ี หเ รยี บรอ ย ทง้ั นเ้ี พอ่ื สรา งความพรอ ม ความกระตอื รอื รน ในการปฏบิ ตั งิ าน และสรา งความสมั พนั ธอ นั ดี ระหวางผูบงั คบั บัญชากับผูใ ตบังคบั บัญชา สาํ หรับการเตรียมการจะแบง ออกเปน 2 ลกั ษณะคอื 8.1 การตรวจความพรอ มนอกหองปฏิบัติการสายตรวจ ตาํ รวจสายตรวจจะตอ งมาพรอ มกนั ทสี่ ถานตี าํ รวจกอ นเวลาปฏบิ ตั ิ อยา งนอ ย 15 นาที เพอ่ื 8.1.1 ตรวจสอบจาํ นวนเจา หนา ทต่ี าํ รวจผปู ฏบิ ตั ิ เพอื่ ใหท ราบวา มาปฏบิ ตั หิ นา ทค่ี รบหรอื ไม ถา ไมค รบ หวั หนา สายตรวจ หรอื สวป. จะไดพ จิ ารณาจดั กาํ ลงั ใหเ หมาะสมแกก ารออกปฏบิ ตั ิ และจะไดพ จิ ารณา ขอ บกพรองผูท่ไี มม าปฏิบัตหิ นาท่ี 8.1.2 ตรวจสอบและเตรียมอปุ กรณต า ง ๆ ทง้ั ของสวนตวั และสว นรวม เชน อาวุธ วิทยุ ส่อื สาร ยานพาหนะ ไฟฉาย กุญแจมอื ฯลฯ ตลอดจนความเรยี บรอ ยของเคร่ืองแตง กาย และความเรยี บรอ ย ของรา งกายดวย เชน ทรงผม หนวด เครา เปนตน 8.2 การบรรยายสรปุ ในหอ งปฏบิ ัตกิ ารสายตรวจ เมอื่ ดาํ เนนิ การตามขอ 1 เรียบรอยแลว หัวหนา สายตรวจจะตอ งใหมกี ารดาํ เนนิ การดงั น้ี 8.2.1 ตรวจสอบรายละเอยี ดของแผนการตรวจ แผนการปฏิบัติพเิ ศษตา ง ๆ 8.2.2 ตรวจรับเอกสารทุกประเภทท่ีจะตองนํามาติดตัวขณะออกตรวจ เชน แบบฟอรม การเยยี่ มเยยี นประชาชน แผนการตรวจ แผนการปฏิบตั ิพเิ ศษ สมุดพกประจาํ ตัว เปน ตน คูม อื การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 49

8.2.3 หวั หนา สายตรวจจะประชุมชี้แจงในสงิ่ ตอ ไปนี้ 1) สถานภาพอาชญากรรมในรอบ 24 ชม. ทเี่ กดิ ขน้ึ ภายในเขตทอ งทรี่ วมทงั้ ทอ งท่ี อืน่ ๆ ทต่ี ิดตอ หรือใกลกัน เพ่อื สายตรวจจะไดรับทราบความเปนไปเก่ยี วกบั อาชญากรรมรอบ ๆ ตัวกอ นออก ปฏบิ ตั หิ นาที่ 2) เนน ยาํ้ การปฏบิ ตั ติ ามแผนการตรวจ เพอ่ื ใหส ายตรวจปฏบิ ตั ติ ามแผนใหถ กู ตอ ง ซงึ่ ในการเนน ยาํ้ น้ี หากมภี ารกจิ พเิ ศษทต่ี อ งใหส ายตรวจปฏบิ ตั จิ ะไดส งั่ การใหส ายตรวจเขยี นหมายเหตลุ งไวใ น แผนการตรวจนน้ั และนอกจากนย้ี งั สามารถเนน ยา้ํ สง่ิ ทนี่ า สนใจเปน พเิ ศษ เพอื่ ใหส ายตรวจสนใจขณะออกตรวจ ไปในเขตรบั ผดิ ชอบ เชน ใหส ายตรวจหารถแทก็ ซหี่ มายเลขทะเบยี น 6ท-2267 ซงึ่ ถกู คนรา ยชงิ ไปเมอื่ คนื ทแี่ ลว และคาดวา คนรา ยคงนาํ มาจอดทงิ้ ไวท ใี่ ดทหี่ นงึ่ เพอ่ื สายตรวจรบั ทราบทจี่ ะออกตรวจสงั เกตขณะปฏบิ ตั หิ นา ท่ี เปน ตน 3) ตรวจสอบขาวตาง ๆ จากสมุดรับคํารองเรียน เพ่ือดูวามีขาวใดนาสนใจ และเปน การเรงดวนทีจ่ ะตองใหส ายตรวจไปตรวจสอบหรือไปดําเนนิ การ ก็สง่ั การไป 4) ใหความรูเกี่ยวกับยุทธวิธีตํารวจใหมท่ีนารู รวมทั้งความรูรอบตัวที่จําเปน แกส ายตรวจ 5) สอบถามปญ หาขอ ขดั ขอ งในการปฏบิ ัตหิ นาทตี่ า ง ๆ สง่ิ จาํ เปน ทีใ่ ชเปน ขอมลู ในการอบรมชี้แจงสายตรวจดังกลา วขา งตน ไดแ ก - รายงานเหตุการณป ระจําวัน - สมุดรบั คาํ รอ งเรียน - คาํ สั่ง ขาวสาร ทส่ี ายตรวจควรทราบ นอกจากการอบรมชแี้ จงแลว หวั หนา สายตรวจยงั ตอ งตรวจสอบสมดุ พกประจาํ ตวั สายตรวจ ซง่ึ มคี วามจาํ เปน ตอ งมตี ดิ ตวั ตลอดเวลา เพอื่ ใชจ ดบนั ทกึ เหตกุ ารณแ ละคาํ สงั่ ตา ง ๆ ของผบู งั คบั บญั ชา และควร ตรวจสอบความพรอ มของอาวธุ ทจ่ี ะใชใ นการปฏบิ ตั วิ า พรอ มหรอื ไม เมอ่ื ทกุ อยา งเรยี บรอ ยกป็ ลอ ยใหส ายตรวจ ออกปฏบิ ัติหนาท่ไี ด การปฏิบตั ขิ ณะออกตรวจ (PROCESS) 1. รปู แบบของการออกตรวจ 1.1 การจดั สายตรวจเขา ปฏบิ ตั งิ านใหต รงกบั ขดี ความสามารถ ดงั ไดก ลา วมาแลว วา ภารกจิ น้ี คือ งานสายตรวจ การพิจารณาวาสมควรจะจัดสายตรวจประเภทใด เชน สายตรวจรถยนต สายตรวจ รถจกั รยานยนต สายตรวจเดนิ เทา สายตรวจเรือยนต หรอื สายตรวจจักรยาน ฯลฯ เขา ปฏบิ ตั ิหนาที่ ณ จุดใด เวลาใดน้ันจะตองพิจารณาท้ังสภาพทองท่ี สถานภาพทางอาชญากรรม และขีดความสามารถของสายตรวจ ประเภทนั้น ๆ ประกอบกันเปนสําคัญ ซึ่งถาจัดสายตรวจเขาปฏิบัติงานไมถูกประเภทและไมสอดคลองกับ สภาพทอ งที่แลว กค็ งจะมีแตก ารสูญเปลา ซ้าํ รายอาจไดร บั ความเสยี หายเกดิ อนั ตรายแกส ายตรวจนน้ั เองดวย สําหรับขอ ควรพิจารณาของสายตรวจแตล ะประเภทโดยเฉพาะจุดออน จดุ แขง็ 50 คูมอื การบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

1.2 การจดั รปู แบบออกตรวจ ในการกาํ หนดแผนใหส ายตรวจออกตรวจตราปอ งกนั เหตนุ นั้ อาจกาํ หนดรปู แบบในการ ออกตรวจไดหลายแบบ ท้ังนี้ข้ึนอยูกับสภาพแวดลอม กําลังพล เคร่ืองอุปกรณ ยานพาหนะ และสถานภาพ อาชญากรรม รปู แบบดงั กลา วไดแก 1.2.1 การตรวจประจําเขต คือ การจัดสายตรวจ ตรวจตรารับผิดชอบประจําในเขต ตรวจใดเขตตรวจหนงึ่ ตลอดเวลาการปฏิบตั ิหนา ท่ี การตรวจแบบนี้ สายตรวจสามารถตรวจตราไดอ ยา งทัว่ ถงึ เพราะประจําอยูในเขตตรวจเปนเวลานาน และสามารถสรางความคุนเคยกับประชาชนในพื้นท่ีไดเปนอยางดี แตอยางไรก็ตามการตรวจประจําเขตอาจมีขอเสีย กลาวคือ ทําใหสายตรวจเกิดความเบื่อหนาย เพราะตอง ตรวจตราในเขตแคบ ๆ อยา งจาํ กดั ตลอดเวลา นอกจากนห้ี ากมเี หตรุ า ยในเขตตรวจอนื่ ซง่ึ สายตรวจตอ งไปรวม กาํ ลังชว ยเหลือ ขาดความรู ความชาํ นาญพน้ื ท่ใี นเขตตรวจน้ันซงึ่ ไมเคยตรวจตรา ยอมทําใหก ารเดนิ ทางไปยงั ทเ่ี กิดเหตุลาชา และขดี ความสามารถการปฏิบัติการในบริเวณทีเ่ กดิ เหตไุ มเ พียงพอ และประการสุดทา ยไดแ ก การทส่ี ายตรวจประจาํ เขตมคี วามคนุ เคยกบั ประชาชนอยา งแนน แฟน อาจทาํ ใหก ารออกตรวจลาดตระเวนมนี อ ย เนื่องจากอาจใชเวลาสวนใหญพูดคุยสังสรรคกับประชาชนและการปราบปรามอาจไดผลนอยอันเนื่องมาจาก ความเกรงใจกนั และกันก็ได แตอ ยา งไรกต็ ามการตรวจประจาํ เขตจะทาํ ใหง านตาํ รวจชมุ ชนสมั พนั ธไ ดผ ลดี ขอ ขดั ขอ ง ตาง ๆ เปนสง่ิ ทีต่ อ งใชม าตรการอ่นื ในการควบคมุ เขา มาแกไ ข 1.2.2 การตรวจหมนุ เขต คอื การตรวจทต่ี รงกนั ขา มกบั การตรวจประจาํ เขต กลา วคอื เปนการจัดสายตรวจใหตรวจตรารับผิดชอบอยูในเขตตรวจใดเขตตรวจหนึ่งในชวงเวลาจํากัด เชน 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง เปน ตน แลวใหหมุนเวียนไปตรวจเขตใกลเ คียง โดยมีสายตรวจอ่นื เขา ไปตรวจแทนท่หี มุนเวยี นกันไป จนเสรจ็ สิน้ การปฏบิ ตั หิ นา ท่ี ยกตวั อยา งเชน สถานีมีสายตรวจ 4 คัน มีเขตตรวจ 4 เขต ในชวง 2 ช่วั โมงแรก สายตรวจคันที่ 1 ตรวจประจําเขตตรวจท่ี 1, สายตรวจคันท่ี 2 ประจําเขตตรวจที่ 2, สายตรวจคันท่ี 3 ประจําเขตตรวจท่ี 3, สายตรวจคนั ท่ี 4 ประจาํ เขตตรวจที่ 4, 2 ชั่วโมงตอ มา สายตรวจคันที่ 1 จะหมนุ ไปตรวจ เขตตรวจท่ี 4, สายตรวจคันที่ 2 จะหมุนไปตรวจเขตตรวจท่ี 1, สายตรวจคนั ที่ 3 จะหมุนไปตรวจเขตตรวจที่ 2 และสายตรวจคันท่ี 4 จะหมนุ ไปตรวจเขตตรวจที่ 3 หมุนเวยี นกนั ไปเชน นี้ ผลดีของการใชรูปแบบน้ี ทําใหสายตรวจทุกคันมีความรูความชํานาญในพื้นท่ีท่ัวถึง และครอบคลมุ มขี ีดความสามารถในการปฏิบตั งิ านไดทกุ เขตตรวจ ไมเ กดิ ความจําเจ เบือ่ หนาย เน่ืองจากไดม ี การเปลย่ี นหมนุ เวยี นไปในพน้ื ทต่ี า ง ๆ ตลอดเวลา ประการสาํ คญั คอื สามารถควบคมุ ตรวจสอบไดง า ยกวา แบบที่ 1 โดยเฉพาะการตรวจสอบการลงเวลาบันทึกลงในจุดตรวจ เพราะวาสายตรวจจําเปนตองลงช่ือ เวลาตาม จุดตรวจไดในเวลาจํากัด เม่ือหมุนไปอยูเขตอื่นก็ไมมีเวลากลับมาลงเวลาตรวจ (ในกรณีไมไดตรวจตามแผน) รายละเอียดใหดูในเรื่องการควบคุมสายตรวจ ขอจํากัดก็ไดแก การที่ตองตรวจตราไปทุกเขต อาจทําให ความชํานาญ การคุนเคยกบั พนื้ ทีห่ รอื ประชาชนมนี อ ยกวา แบบท่ี 1 แตถ า ระยะเวลาปฏบิ ตั นิ าน ๆ สายตรวจ กย็ อมพฒั นาความรคู วามชํานาญในเรอ่ื งนีไ้ ดเชนกัน คูม ือการบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 51

1.2.3 การตรวจขามสถานี เปนท่ีทราบกันโดยท่ัวไปวาในรอยตะเข็บหรือเขตติดตอ ระหวา งสถานีตาํ รวจมกั จะเปน จุดที่คนรา ยกระทําผิดหรอื ซอนตัวอยู เนอ่ื งจากบริเวณดงั กลาวสายตรวจมกั ไป ตรวจไมถึงเพราะเปนพ้ืนที่ท่ีอยูหางไกล ประชาชนมักไมไดความอบอุนใจดวย ดังนั้นเพ่ือแกปญหาดังกลาว ประกอบกบั ยทุ ธวธิ กี ารทาํ กาํ ลงั นอ ยใหเ ปน กาํ ลงั มาก อาจจดั รปู แบบการตรวจขา มเขตสถานตี าํ รวจตรงบรเิ วณ รอยตอ ตะเข็บของสถานใี กลเ คยี ง โดยการกาํ หนดจดุ ตรวจของสถานีหนงึ่ ใหลวงลํา้ ไปในเขตของอีกสถานีหน่งึ ที่มีเขตติดตอกัน และกําหนดใหสายตรวจท่ีรับผิดชอบเขตตรวจติดตอ ตรวจขามเขตเขาไปตรวจในเขตตรวจ ของอีกสถานีหน่ึงดวย การกระทําเชนน้ีเทากับเปนการอุดชองโหว และทําใหตามรอยตอของแตละสถานี มีตาํ รวจเขา ไปตรวจตราอยูเ สมอ 1.2.4 การตรวจกระจายกําลัง ไดแก การตรวจแบบนํากําลังตํารวจไปปลอยลงตาม จุดตาง ๆ แลวใหกําลังออกตรวจตราในรัศมีใกลเคียง และเมื่อตรวจไดในระยะหน่ึงก็รับกําลังไปปลอยตรวจ ในจดุ อน่ื ตอ ไป การตรวจแบบนม้ี กั จะใชก บั การตรวจยา นชมุ ชนหรอื หมบู า นทแี่ ตล ะจดุ อยหู า งไกลกนั และจาํ เปน ตอ งเตรยี มรถยนตบรรทุกกาํ ลงั ไปปลอยตามจุด รูปแบบการตรวจท่ีกลาวมาทั้ง 4 แบบน้ี ในการปฏิบัติของสถานีอาจเลือกรูปแบบใด รปู แบบหนง่ึ หรอื อาจใชห ลายรปู แบบผสมผสานกนั ไป เพอื่ ใหเ กดิ ความเหมาะสมและประสทิ ธภิ าพสงู สดุ สาํ หรบั การปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรมตอไป แผนการตรวจทจี่ ดั ทาํ ไว ควรจดั ทาํ ข้นึ 4 ชดุ เพื่อแจกจายดังน้ี 1) ประจาํ ตวั เจา หนา ท่สี ายตรวจ สายละ 1 ชุด (เฉพาะในเขตทรี่ บั ผดิ ชอบ) 2) ประจําตวั หวั หนาสายตรวจทีค่ มุ ในผลัดนั้น ๆ 3) เกบ็ ไวที่สมดุ ตรวจนายตํารวจชนั้ ผูใ หญ สน. 4) เกบ็ ไวที่ สวป. เพ่อื ตรวจสอบและปรบั ปรุงแผนในครั้งตอไป 2. หนา ท่ี ภารกจิ ขณะออกตรวจ รอง ผกก.ป. และ/หรอื สวป. ซึ่งถอื วาเปนผูบ รหิ ารงานสายตรวจจะตองดําเนนิ การดงั น้ี 2.1 การเตรียมขอ มูลพรอมวเิ คราะหสภาพอาชญากรรม เพอ่ื การวางแผน 2.1.1 เตรยี มขอ มลู และการวเิ คราะหใ นการวางแผน และปรบั แผนเพอื่ ใหส อดคลอ งกบั สถานภาพอาชญากรรมในเขตพื้นที่รับผิดชอบ และพ้ืนที่ตอเน่ืองโดยมีการประชุมรวมกับ รอง ผกก.สส., สว.สส., สายตรวจ และหัวหนาสายตรวจ เพื่อรับฟงแนวความคิดเห็นตาง ๆ เกี่ยวกับปญหาอาชญากรรม นาํ มาเปน ขอมลู ในการวางแผนการตรวจใหเหมาะสม และทันตอเหตุการณต ลอดเวลา 2.1.2 วางแผนการตรวจ โดยรวมปรกึ ษาหารือกับหวั หนาสายตรวจทุกผลดั 2.2 การทําแผน 2.2.1 จัดทําแผนปฏบิ ัตกิ ารสายตรวจและแผนการตรวจของสายตรวจประจําวนั 2.2.2 จัดทําภารกิจของหัวหนา สายตรวจประจาํ วัน 52 คูมอื การบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

2.2.3 จดั ทาํ แผนการตรวจสมั พนั ธ 2.2.4 จดั ทาํ แผนการตรวจการตงั้ จดุ ตรวจ 2.3 การตรวจสอบ 2.3.1 ตรวจสอบรายงานตาง ๆ ของสายตรวจ และหัวหนาสายตรวจ 2.3.2 ตรวจสอบรายงานการตรวจสัมพนั ธ 2.3.3 ตรวจสอบและควบคุมการตั้งจดุ ตรวจของหัวหนาสายตรวจ 2.3.4 ตรวจสอบการตรวจจุดตยู ามตาง ๆ 2.3.5 ตรวจสอบการตรวจของสายตรวจ ท้ังการท่ีให ว.4 และ ว.10 ตามแผน 2.3.6 ตรวจสอบจุดสกัด 2.3.7 ตรวจสมั พันธกบั จดุ ตรวจตาง ๆ เชน ตยู าม รานคา ทอง ธนาคาร ฯลฯ 2.3.8 ตรวจสอบดูแลยานพาหนะ เคร่ืองมือส่ือสาร อาวุธยุทโธปกรณตาง ๆ ตาม ความจาํ เปน สําหรบั งานสายตรวจใหพ รอ มและมีประสทิ ธภิ าพเสมอ 2.4 การประเมินผลการปฏิบัติ 2.4.1 การประเมนิ ผล 2.4.2 การประเมนิ ผลการปฏิบตั ิตามแผนตรวจของตาํ รวจสายตรวจผปู ฏิบัติ 2.4.3 ตัวตาํ รวจสายตรวจผปู ฏิบตั ิ 2.4.4 อปุ กรณเ ครอื่ งมือ เครอ่ื งใชในการปฏบิ ัติ 2.4.5 ผลงานที่ไดจากการปฏิบัตติ ามแผน 3. ศนู ยร ับแจง เหตุ-ศนู ยว ิทยุ 3.1 หมายเลขโทรศพั ทฉกุ เฉิน กาํ หนดใหใ ชห มายเลขโทรศพั ท 191 เปน หมายเลขฉกุ เฉนิ หลกั ของสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ในการรับแจงเหตุดวนเหตุราย และใหบริการประชาชนทางโทรศัพทหมายเลขเดียวกันท่ัวทั้งประเทศ ในลักษณะของหมายเลขฉกุ เฉินแหง ชาติ (National Emergency Telephone Number) 3.2 การจดั ตง้ั ศนู ยรบั แจง เหตุ ใหม กี ารจดั ตง้ั และพฒั นาศนู ยร บั แจง เหตุ เพอ่ื ทาํ หนา ทรี่ บั แจง เหตฉุ กุ เฉนิ และใหบ รกิ าร ทางโทรศัพท ประสานสั่งการสายตรวจ และ/หรือผูรับผิดชอบใหเดินทางไปที่เกิดเหตุ จัดการเหตุ ในระดับ ตา ง ๆ ดงั นี้ 3.2.1 ศนู ยรบั แจง เหตุ 191 ระดบั จังหวดั 1) กองบญั ชาการตาํ รวจนครบาล ใชก องกาํ กบั การศนู ยร วมขา ว กองบงั คบั การ สายตรวจและปฏบิ ัติการพิเศษ เปน ศูนยร ับแจง เหตหุ ลักของกรงุ เทพมหานคร คูม อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 53

2) ตาํ รวจภธู รจงั หวดั ใหแ ตล ะตาํ รวจภธู รจงั หวดั จดั ตงั้ ศนู ยร บั แจง เหตฉุ กุ เฉนิ 191 ของตํารวจภธู รจงั หวัด อยางนอยจังหวัดละ 1 ศูนย และระหวา งทยี่ ังไมมีการวเิ คราะหก ําหนดตาํ แหนง ในศูนยรบั แจงเหตุเปน การเฉพาะ ใหจัดกาํ ลังประจําศูนย ดงั นี้ (1) จดั ขา ราชการตาํ รวจระดบั รองสารวตั ร 1 นาย ทม่ี คี วามรคู วามสามารถ หรอื มคี วามสนใจในงานศูนยร ับแจงเหตุ ทาํ หนา ทเ่ี ปนหัวหนา ศนู ยฯ (2) จดั กําลงั ตาํ รวจช้นั ประทวน เปนชดุ ปฏบิ ตั ิการ 3-5 นาย (ข้ึนอยูกับ ปรมิ าณงาน) จํานวน 4 ชุด ทาํ หนาทเี่ วรรบั แจงเหตุและพนักงานวทิ ยุ หรอื หากจงั หวดั ใดมีขีดความสามารถ จะจดั จางบุคคลภายนอก (Outsource) ทาํ หนาท่รี บั โทรศัพทกส็ ามารถทําได (3) ใหฝ า ยอาํ นวยการ 2 กองกาํ กบั การฝา ยอาํ นวยการของแตล ะตาํ รวจภธู ร จังหวัด ทําหนาที่ธรุ การของศูนย และใหสารวัตรฝายอาํ นวยการ 2 ทําหนา ทีก่ ํากบั ดแู ลการปฏบิ ตั ิ 3) ศูนยร ับแจง เหตขุ องสถานีตาํ รวจ (1) ใหส ถานตี าํ รวจนครบาล สถานตี าํ รวจภธู ร แตล ะสถานี จดั ใหศ นู ยว ทิ ยุ ทาํ หนา ทเ่ี ปน ศนู ยร บั แจง เหตขุ องสถานโี ดยกาํ หนดหมายเลขโทรศพั ทส าํ หรบั ใชใ นการรบั แจง เหตปุ ระจาํ สถานี เปนการเฉพาะ (2) จดั กาํ ลงั พลอยา งนอ ย 1 นาย (ขน้ึ อยกู บั ปรมิ าณงาน) ปฏบิ ตั หิ นา ทใี่ น ศนู ยร บั แจงเหตุ (3) มอบหมายสารวัตรปองกันปราบปราม 1 นาย ทําหนาท่ีกํากับดูแล การปฏิบตั ิ 3.3 การจดั การระบบโทรศพั ท 191 ใหกองกํากับการศูนยรวมขาว กองบังคับการสายตรวจและปฏิบัติการพิเศษ และ ศูนยร ับแจงเหตุของแตล ะตํารวจภูธรจังหวดั 3.3.1 จัดเจาหนาที่สํารวจทดสอบการโทร 191 จากโทรศัพททุกระบบ ทุกพื้นที่ รบั ผดิ ชอบ หากพบวา โทร 191 แลว ไปตดิ นอกพนื้ ที่ หรอื ไมม สี ญั ญาณตอบรบั หรอื หนา จอโทรศพั ทม ขี อ ความวา Net Fail, Number error, Call fail ใหประสานงานกับผูใหบริการโทรศัพทระบบท่ีขัดของทําการแกไข แลวเก็บหลกั ฐานไว 3.3.2 ใหป ระสานกบั บรษิ ทั ทโี อที จาํ กัด และกองตํารวจสือ่ สาร กาํ หนดคูส าย 191 ใหเพียงพอตอปริมาณการโทรเขา พรอมจัดคูสายสํารอง (Backup) ในกรณีที่สามารถทําได กรณีท่ีคูสาย ทางใดทางหนง่ึ ขัดของจะมคี ูสายสาํ รองใชการไดโดยตอ เน่ือง 3.3.3 ตรวจสอบคสู าย 191 ใหใ ชก ารไดโ ดยสมบรู ณท กุ คสู าย โดยกาํ หนดเปน ระเบยี บ ปฏิบัติประจํา แลวลงสมุดบันทึกผลการตรวจสอบไว กรณีพบวามีคูสายขัดของใหประสานงานกับบริษัท ทโี อทฯี ทาํ การแกไ ขทนั ที หากการแกไ ขใชเ วลานานใหร อ งขอฝา ยเทคนคิ ใหป ด ซอฟตแ วรส าํ หรบั คสู ายทขี่ ดั ขอ ง และหากคสู ายเสยี ทั้งระบบใหป ระสานกับสือ่ มวลชนแจง ใหป ระชาชนทราบ 3.4 การจัดการระบบโทรศัพทของสถานีตํารวจ ถือปฏิบัติเชนเดียวกับการจัดการระบบ โทรศัพท 191 โดยอนโุ ลม 54 คูมือการบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

3.5 การกําหนดมาตรฐานในการปฏิบตั ิ 3.5.1 ความเร็วในการรับโทรศัพท ใหรับดวยความเร็วไมเกิน 4 วินาที เม่ือโทรติด สาํ หรบั ศนู ยร บั แจง เหตทุ ม่ี กี ารตดิ ตง้ั ตชู มุ สายโทรศพั ทท ม่ี รี ะบบกระจายการเรยี กเขา โดยอตั โนมตั ิ (Automatic Call Distribution) หรอื ไมเ กนิ 15 วนิ าที (3 กรง๊ิ ) เมอื่ โทรตดิ สาํ หรบั ศนู ยร บั แจง เหตทุ ยี่ งั ไมม ตี ชู มุ สายโทรศพั ท อัตโนมตั ิ 3.5.2 ปริมาณการรับสาย ใหรับสายทุกสายที่เรียกเขา หากมีสายที่ไมไดรับบริการ ใหห ัวหนา ศนู ยร บี จัดการแกไขปญหา และไมค วรใหมสี ายทีไ่ มไดรับบรกิ าร (Abandoned Call) เกินรอ ยละ 1 3.5.3 การรับแจง/จดั การเหตฉุ กุ เฉนิ (Emergency Call) 1) จัดใหมีระบบการบันทึกเหตุ สถานที่เกิดเหตุ ดวยคอมพิวเตอร สําหรับ ศูนยรับแจงเหตุที่มีการติดตั้งระบบเทคโนโลยีของสํานักงานตํารวจแหงชาติ และสมุดหรือแบบฟอรมสําหรับ ศนู ยร บั แจง เหตทุ ย่ี งั ไมม กี ารตดิ ตง้ั ระบบฯ โดยใหป รากฏขอ มลู วนั เวลาทรี่ บั แจง ประเภทของเหตุ สถานทเ่ี กดิ เหตุ ผแู จง ผรู บั แจง เวลาที่สง่ั การสายตรวจ เวลาทส่ี ายตรวจถงึ ท่ีเกิดเหตุ ผลการปฏิบัติ 2) ใหซ กั ถามเหตสุ ถานทเี่ กดิ เหตุ และสง่ั การเหตไุ ปยงั สายตรวจ หรอื ผรู บั ผดิ ชอบ ใหไ ดร บั ทราบเพอื่ เดนิ ทางไปทเี่ กดิ เหตุ ในระยะเวลาไมค วรเกนิ 1 นาที โดยเฉพาะเหตทุ กี่ าํ ลงั เกดิ (In Progress) เหตุที่พ่ึงจะเกิดขึ้น (Just Occurred) และเหตุท่ีตองมีการสกัดจับ ใหซักถามเบ้ืองตนแลวสั่งการไปทันที จากน้ันจงึ ซักถามขอ มลู แลว แจงสายตรวจเพ่มิ เตมิ 3) ใหนําระบบการระบุตําแหนงของผูแจงดวยโทรศัพท Smart Phone เชน การ Share Location ในโปรแกรม Line หรือการสงตาํ แหนง ดวยโปรแกรมอนื่ มาใชในการรบั แจง เหตุ เพอื่ สามารถระบตุ าํ แหนง ของผแู จง ดว ยความรวดเรว็ และสามารถสง ตอ ขอ มลู ตาํ แหนง ของผแู จง ไปยงั สายตรวจ เพ่อื เดนิ ทางไปที่เกดิ เหตุโดยถกู ตอง รวดเร็ว อีกสว นหนึง่ ดว ย 4) ใหมีการติดตามผลการปฏิบัติ วาสายตรวจไปถึงท่ีเกิดเหตุแลวหรือไม ใชเวลาเทาใด ผลการปฏิบตั เิ ปน อยา งไร 5) ใหม กี ารโทรศพั ทก ลบั ไปหาผแู จง เพอ่ื สอบถามผลการปฏบิ ตั ิ วดั ความพงึ พอใจ และขอ เสนอแนะ 3.5.4 การสกดั จบั 1) พนกั งานวทิ ยุ พงึ ระลกึ อยเู สมอวา ความเรว็ ในการสอื่ สาร สงั่ การ และการเขา ประจาํ จดุ ถอื เปน หัวใจสาํ คญั ในการปฏิบตั ิ จึงตองรับแจงเหตุใหส นั้ กระชบั ใหไ ดข อ มลู เบ้ืองตน และรบี แจง สกัดจับไปกอน จากน้ันจงึ คอ ยสอบถามรายละเอยี ดเพิม่ เตมิ 2) ขอความทค่ี วรใชสําหรบั พนักงานวิทยใุ นการสกดั จบั คือ กด Alert Tone สั้นๆ ติดตอกันหลายๆ คร้ัง แลวใชขอความวา “ศูนย...(ช่ือศูนย)...แจงสกัดจับกุมรถ กอเหตุ/ถูกกอเหตุ.... (ชอ่ื เหต)ุ ..จาก..(สถานทเี่ กดิ เหต)ุ ...... แลว ตามดว ย ประเภทรถ ยหี่ อ รนุ สี หมายเลขทะเบยี น ทส่ี งั เกต กอ เหต/ุ ถกู กอ เหต.ุ ..(ชอื่ เหต)ุ ....จาก..(สถานทเ่ี กดิ เหต)ุ ....เมอ่ื เวลา........ หรอื ...(กนี่ าท)ี ... ทผ่ี า นมา หลบหนี มงุ หนา ....... จราจร และสายตรวจสกัดจับตามแผนดว ย เปล่ยี น” 3) พนักงานวทิ ยุจะตอ งมคี วามรอบรใู นพืน้ ที่ และเขา ใจในการใชแผนที่ คูมือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 55

4) ศนู ยว ทิ ยจุ ะตอ งรบี ประสาน สน./สภ.ขา งเคยี ง ในโอกาสแรก รวมทงั้ ประสาน สถานีวิทยุชุมชนเพ่ือกระจายขาว และจะตองยํ้าการปฏิบัติจนกวาจะไดรับคําสั่งจากผูบังคับบัญชาใหยกเลิก หรอื เห็นวาไมส ามารถสกดั จับไดแนน อน 5) ในกรณีท่ีคนรายมีการเตรียมการกระทําผิด และเช่ือวามีการดักฟง การส่อื สารของตํารวจ จะตองใชเครือขา ยหรอื ความถ่ีวทิ ยุสํารองเปน ความลบั ทีเ่ ตรยี มไว 6) การเคล่ือนท่ีของคนราย จะสามารถหลบหนีไดดวยความเร็วเฉลี่ยนาทีละ 1.2 กม. จึงตองกาํ หนดวงรอบหรอื รศั มีในการสกัดจบั ใหเหมาะสมกบั ระยะเวลาทีเ่ กดิ เหตุ 7) พงึ ระลกึ เสมอวา คนรา ยพรอ มจะหลบหนี และจะฝา ฝน คาํ สงั่ ใหห ยดุ รถของ เจาหนาที่ พนักงานวทิ ยพุ ึงสง่ั ใหตง้ั จดุ ว.43 ชวั่ คราวเพื่อปด ก้นั รถ และเตรยี มความพรอ มในการไลต ิดตาม 8) พนกั งานวทิ ยจุ ะตอ งแจง ยา้ํ เตอื นไปยงั ผปู ฏบิ ตั ิ ทค่ี าดวา อยใู นเสน ทางหลบหนี ของคนราย ในรัศมที ่เี หมาะสมกับระยะเวลาท่ีเกิดเหตุ 9) กรณีการสกัดจับรถที่มีหมายเลขทะเบียน ใหพนักงานวิทยุนําหมายเลข ทะเบยี นมาตรวจสอบกบั ระบบ CRIMES เพ่ือแจง ขอ มูลโดยละเอียดใหผ ปู ฏิบตั ิรับทราบดว ย 3.5.5 การรับแจง/จดั การเหตุไมเ รง ดวน (Non-Emergency Call) 1) ใหเจาหนาท่ีในศูนยรับแจงเหตุทุกระดับ พึงใหบริการในเรื่องไมเรงดวน เชน การสอบถามหมายเลขโทรศพั ทส ถานตี าํ รวจ โรงพยาบาล การซกั ถามขอ กฎหมายเบอ้ื งตน การประกนั ตวั ผตู องหา เปนตน 2) กรณผี แู จง แจง เบาะแส ขอ มลู อาชญากรรม คาํ ตชิ ม ขอ รอ งเรยี น ใหบ นั ทกึ ขอ มูลนาํ เสนอผูบังคับบญั ชาทราบเพ่อื ดําเนินการตอ ไป 3.5.6 จัดทํารายงานสรปุ ในรอบ 1 เดือน หรอื ตามทเ่ี หน็ ควร นําเสนอผูบังคบั บัญชา เพื่อทราบ และเปนขอมูลในการปรับปรุงการปฏิบัติงานท้ังในสวนของศูนยรับแจงเหตุ และการบริหารงาน สายตรวจ ดงั นี้ 1) ความเรว็ ในการรบั โทรศพั ทแ ละปรมิ าณการรบั สาย สาํ หรบั ศนู ยร บั แจง เหตุ ทต่ี ดิ ตง้ั ตชู มุ สายโทรศพั ทท ม่ี รี ะบบกระจายการเรยี กเขา (Automatic Call Distribution) ใหพ มิ พร ายงานจาก ระบบตชู มุ สาย สาํ หรบั ศนู ยร บั แจง เหตทุ ย่ี งั ไมไ ดต ดิ ตง้ั ตชู มุ สายอตั โนมตั ิ ใหท าํ หนงั สอื สอบถามจากบรษิ ทั ทโี อทฯี เปน ระยะ ๆ 2) รายงานการจดั การเหตุ และคา ระยะเวลาการไปถงึ ทเี่ กดิ เหตขุ องสายตรวจ (Response Time) 3) รายงานการโทรกลับหาผูแจง ความพงึ พอใจ และขอ เสนอแนะ 4) รายงานการใหบรกิ ารเรอ่ื งไมเรงดว น 5) รายงานการรบั แจง ขอ มูลเบาะแส ขอมลู อาชญากรรม 3.6 ศนู ยวิทยกุ บั งานสายตรวจ เพื่อใหศูนยวิทยุสนับสนุน เอ้ือประโยชนตองานสายตรวจ รวมถึงเปนตัวแทนของ ผูบ งั คบั บัญชาในการบรหิ ารจัดการสายตรวจ พนกั งานวทิ ยุพึงปฏิบตั ิ ดงั นี้ 56 คมู ือการบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

3.6.1 จะตองมคี วามรใู นวิชาการส่ือสารของสํานักงานตาํ รวจแหงชาติ 3.6.2 จะตองอยูปฏิบัติหนาท่ี พรอมที่จะตอบรับจากการเรียกของสายตรวจ และลกู ขายอนื่ ๆ ตลอดเวลา 3.6.3 จะตองศึกษาแผนการตรวจ และกํากับดูแลสายตรวจใหปฏิบัติตามแผนน้ัน โดยการตรวจสอบอาจจะใชวิธีสอบถามสถานท่ีที่ออกตรวจ (ว.4, ว.1) หรือใชเทคโนโลยีระบบบอกตําแหนง อตั โนมตั ิ (Automatic Vehicle Location System) หรอื นาํ ระบบการระบตุ าํ แหนง ของสายตรวจดว ยโทรศพั ท Smart Phone เชน การ Share Location ในโปรแกรม Line หรอื การสงตาํ แหนง ดว ยโปรแกรมอื่นมาใชใน การติดตามสายตรวจ 3.6.4 จะตองสัง่ การเหตุดว ยความรวดเรว็ และตดิ ตามผลการปฏิบตั ทิ กุ ครง้ั 3.6.5 จะตองมีความซ่ือสัตย บันทึกขอมูลตาง ๆ ตรงกับความเปนจริง โดยเฉพาะ ขอมูลเวลา สั่งการ เวลาท่ีสายตรวจถึงทีเ่ กดิ เหตุ 3.6.6 จะตองศึกษาหาความรเู พ่ิมเติม และพัฒนาตนเองตลอดเวลา 4. การควบคุมการปฏบิ ัตงิ านสายตรวจ 4.1 การควบคุมตรวจสอบการปฏบิ ัตงิ านสายตรวจ การควบคุมการปฏิบัติหนาท่ีของสายตรวจเปนการมุงพิจารณาถึงประสิทธิผล การปฏิบัติหนาท่ีสนองตอบตอความสงบเรียบรอยและความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสินของประชาชน ประกอบดว ยการใชร ะบบควบคมุ (Control Systems) ทสี่ ําคัญ 3 สวน คอื 1) การควบคมุ การปฏบิ ตั หิ นา ทปี่ ระจาํ ปกตขิ องตาํ รวจ โดยผบู งั คบั บญั ชาและโดยอาศยั กระบวนการตรวจตราราชการของตาํ รวจท่มี ีผลในทางปฏิบัติอยา งจริงจงั 2) การควบคมุ โดยการกวดขันวินยั ของตํารวจจากผบู ังคบั บญั ชาอยา งเด็ดขาด จริงใจ และการรบั พจิ ารณาเกยี่ วกับการรอ งทุกขของประชาชนตอการปฏิบตั หิ นาที่มิชอบของตาํ รวจ 3) การวจิ ยั และประเมนิ ผลการปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องตาํ รวจ เพอ่ื ประโยชนต อ การกาํ หนด แผนปฏิบัตงิ านสายตรวจทีม่ ปี ระสิทธภิ าพตอไป แตอยางไรก็ตามจุดมุงหมายหลักของการควบคุมบังคับบัญชาตํารวจจะตองเกี่ยวของ กับประเดน็ สาํ คญั 3 ประการ คือ 1) เพื่อปองกันมใิ หสายตรวจใชอํานาจหนา ท่ีในทางมิชอบ 2) เพื่อเสริมความมั่นใจแกฝายบริหารวาสายตรวจเคารพและปฏิบัติตามกฎเกณฑ ในการดาํ รงรกั ษาระเบยี บวนิ ยั ภายในหนว ยงานสายตรวจ 3) เพื่อติดตามและประสานการปฏิบัติงานของสายตรวจใหไปสูวัตถุประสงคและ เปา หมายของหนว ยงาน ตามหลักการบริหาร การควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติงานอยูนั้น ถือวาเปนสิ่งจําเปน อยางย่ิง ทั้งนี้เน่ืองจากหากมีการปฏิบัติท่ีผิดพลาด บกพรอง หรือมีอุปสรรคใด ๆ เกิดขึ้น ผูคุมตรวจสอบ จะไดร บี หาแนวทาง และวธิ กี ารตกั เตอื นแกไ ขมใิ หเ กดิ ความเสยี หายใหญโ ต และยงั มจี ดุ มงุ หมายเพอ่ื ตรวจสอบ คมู อื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 57

ดูวางานท่ีไดมอบหมายใหไปปฏิบัติจัดทําดําเนินไปตามแผนท่ีกําหนดไวหรือไม มีวิธีการปฏิบัติถูกตองตาม หลักการท่ีดีหรือไม ตลอดจนถือเปนขวัญและกําลังใจใหแกเจาหนาที่ผูปฏิบัติซ่ึงจะเกิดความรูสึกวา ผบู ังคบั บัญชาไมทอดทิ้ง ยงั มคี วามหว งใยพวกเขาอยู 4.2 การควบคุมตรวจสอบขณะออกตรวจนี้แบง ดวยกัน 4 ระดบั 4.2.1 ระดบั การควบคุมโดยหัวหนาสายตรวจ 1) ควบคุมตรวจสอบการเตรียมการกอนออกปฏิบัติของตํารวจสายตรวจ เปนประจาํ ทุกวนั และทกุ ผลัดของการตรวจ 2) ควบคมุ การตรวจสอบหนาท่ีทตี่ าํ รวจสายตรวจตองปฏิบัตขิ ณะออกตรวจ 4.2.2 ระดับการควบคุมโดย สวป. 1) การควบคมุ ตรวจสอบการเตรยี มการกอ นออกปฏบิ ตั ขิ องหวั หนา สายตรวจ และตํารวจสายตรวจเปนประจาํ ทุกวันและทกุ ผลัดการตรวจ 2) ควบคมุ ตรวจสอบหนา ทท่ี หี่ วั หนา สายตรวจและตาํ รวจสายตรวจตอ งปฏบิ ตั ิ ขณะออกตรวจ 4.2.3 ระดบั การควบคมุ โดย รอง ผกก.ป. 1) การควบคมุ ตรวจสอบการเตรยี มการกอ นออกปฏบิ ตั ขิ อง สวป. และหวั หนา สายตรวจเปน ประจาํ ทกุ วนั และทุกผลดั การตรวจ 2) ควบคมุ ตรวจสอบหนา ทท่ี ี่ สวป. และหวั หนา สายตรวจตอ งปฏบิ ตั ขิ ณะออกตรวจ 4.2.4 ควบคุมโดยผูบ ังคบั บัญชาต้งั แตร ะดบั หวั หนาสถานีข้นึ ไป 1) ควบคุมตรวจสอบการเตรียมการกอ นออกปฏิบัติของ รอง ผกก.ป., สวป., หวั หนา สายตรวจ และเจาหนา ทีส่ ายตรวจเปน ครง้ั คราว 2) ควบคุมการตรวจสอบหนาที่ของ รอง ผกก.ป., สวป., หัวหนาสายตรวจ และเจา หนาทส่ี ายตรวจ ตองปฏบิ ตั ิขณะออกตรวจ 4.3 การควบคมุ การตรวจสอบการปฏิบตั ิ เมอื่ ไดป ลอ ยใหต าํ รวจสายตรวจออกปฏบิ ตั หิ นา ที่ ถา ปราศจากการควบคมุ และตรวจสอบ การปฏบิ ตั งิ านแลว ตาํ รวจสายตรวจอาจไมป ฏบิ ตั ติ ามคาํ สงั่ หรอื แผนการตรวจอนั จะทาํ ใหก ารปอ งกนั อาชญากรรม ไมไดผล ดังน้ันจึงมีความจําเปนท่ีจะตองสรางกลไกหรือวิธีการควบคุม ตรวจสอบ ใหรัดกุมพอสมควร ดงั จะกลา วตอ ไป แตท ง้ั นกี้ ลไกและวธิ กี ารนจ้ี ะสาํ เรจ็ หรอื ไดผ ลยอ มขนึ้ อยกู บั ความสนใจและเอาใจใสอ ยา งจรงิ จงั ของ สวป. หรอื หวั หนา สายตรวจ เปนสําคญั ดงั นีค้ อื 4.3.1 การควบคุม ตรวจสอบของ รอง ผกก.ป., สวป. และหัวหนาสายตรวจ แบง ไดด ังน้ี 1) ตรวจสอบการออกตรวจตามแผนการตรวจโดยตรวจสอบไปในเสนทาง การตรวจตามแผนนัน้ ๆ 58 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

2) เชค็ จดุ ว.10 หวั หนา สายตรวจ สวป. จะมแี ผนการตรวจสอบของสายตรวจ ทกุ สายทอ่ี อกปฏบิ ตั หิ นา ทอ่ี ยแู ลว ตามแผนจะระบจุ ดุ ว.10 และเวลาไว เมอ่ื ถงึ เวลาดงั กลา วผตู รวจกอ็ าจไปรอ ว.15 ทจี่ ดุ ว.10 แลว สายตรวจยงั ไมม ากค็ วรตรวจสอบทางวทิ ยวุ า อยทู ใ่ี ดเรยี กมาพบสอบถามสาเหตทุ ไี่ ม ว.10 ตามกําหนดเวลา 3) ตรวจสอบจากตแู ดง (ตเู หลอื ง) แบง ได 2 วธิ ี (1) ขณะกาํ ลงั ปฏบิ ตั หิ นา ที่ หวั หนา สายตรวจ สวป.อาจเขา ไปตรวจตแู ดง (ตูเหลือง) เม่ือลงชื่อเวลาในตูแดง (ตูเหลือง) ก็ควรตรวจสอบดวยวาสายตรวจที่รับผิดชอบตองตรวจตูแดง (ตเู หลอื ง) นั้น เขา มาตรวจชอ่ื แลว หรอื ยงั ถา ลงชือ่ แลว เวลาถกู ตอ งสอดคลองกับเวลาในแผนประจําตวั หรือไม เชน ในแผนกาํ หนดสายตรวจ ว.4 ในระหวา ง 13.00-13.20 น. และในซอยดังกลาวมีตูแดง (ตูเหลือง) ดวย หัวหนาสายตรวจไปตรวจตูในซอยนั้นเม่ือเวลา 14.00 น. ปรากฏวาสายตรวจยังไมไดเขามาลงเวลาในตูแดง (ตูเหลอื ง) ดังกลาวเลย เชนนี้ยอ มแสดงวาสายตรวจไมปฏบิ ัติตามแผนควรมกี ารสอบสาเหตุ (2) ตรวจเชค็ บตั รตรวจตแู ดง (ตูเ หลอื ง) ประจาํ วนั กรณีนตี้ อ งเปนหนาท่ี สวป. ดาํ เนนิ การตรวจบัตรประจําตูแดง (ตเู หลอื ง) ทกุ วนั เพื่อใหก ารตรวจบัตรตูแดง (ตูเหลือง) เปนไปดว ย ความเรยี บรอ ย การทจ่ี ะกําหนดเปลย่ี นบตั รตรวจตูแดง (ตูเหลือง) ทกุ วันในเวลา 00.01 น. และนําบัตรตรวจ ของวันท่ีผานมา มาตรวจในวันรุงขึ้นในการตรวจบัตรนี้ ถาไดทําการตรวจละเอียดควรจะนําแผนการตรวจ ของสายตรวจมาเปรียบเทยี บไปดว ย เพอื่ ตรวจวาเวลาทีส่ ายตรวจลงไวในบัตรตแู ดง (ตูเหลอื ง) นน้ั สอดคลอง กับเวลาตามแผนการตรวจหรอื ไม เชน ตแู ดง (ตูเหลอื ง) ในซอย 29 ในบัตรตรวจตูแ ดง (ตเู หลอื ง) ปรากฏวา จักรยานยนต 121 ไปลงชื่อเม่ือเวลา 02.30 น. จักรยานยนต 123 ไปลงช่อื เวลา 05.12 น. ในแผนการตรวจ พบวาไดกําหนดใหจักรยานยนต 122 ว.4 ในซอย 29 ระหวา งเวลา 02.15-02.45 น. และใหจ ักรยานยนต 123 ว.4 ซอย 29 ระหวา งเวลา 04.00-04.30 น. เชน นจี้ ะเหน็ ไดว า การลงเวลาของจกั รยานยนต 122 สอดคลอ งกบั เวลา ที่กําหนดใหไปตรวจบริเวณดังกลาว แตการลงเวลาตรวจของจักรยานยนต 123 ไมสอดคลองกับเวลา ตามแผน จากนนั้ ก็ตรวจสอบตอไปวาเวลา 05.12 น. จกั รยานยนต 123 ควรตรวจบริเวณใด สมมตวิ าแผน ในชวงเวลา 05.00-05.15 น. ใหจักรยานยนต 123 ว.4 บริเวณวัดหลักส่ี เชนนี้แสดงวาจักรยานยนต 123 ไมม กี าร ว.4 ตามแผนควรทจี่ ะตรวจสอบ ใหร ายงานสาเหตทุ ไี่ มป ฏบิ ตั ติ ามแผนการตรวจตอ ไปในการตรวจเชค็ บัตรตูแดง (ตูเหลือง) ประจําวันดังกลาวขางตนนี้ ถา สน. ใดมีตูแดง (ตูเหลือง) เปนจํานวนมากและ ตรวจละเอยี ดแลว อาจทาํ ใหเ สยี เวลาเปน อนั มาก ดงั นน้ั หากมเี วลาตรวจนอ ยกอ็ าจใชว ธิ สี มุ ตรวจเปน ครงั้ คราวกไ็ ด (3) ตรวจสอบ ว.1 ทางวทิ ยุ สายตรวจใดทม่ี อี ปุ กรณเ ครอ่ื งมอื สอ่ื สารมากพอ อยูในสภาพที่ใชไดดียอมสามารถตรวจสอบ ว.1 สายตรวจไดโดย สวป. หรือหัวหนาสายตรวจ อาจใชศูนย ตรวจสอบ ว. สายตรวจทกุ นายทกี่ ําลงั ปฏบิ ัติหนา ทไ่ี ด ทัง้ น้ีการตรวจสอบ ว. ดังกลาวสายตรวจอาจถอื โอกาส โกหกวิทยุคือแจงท่ีอยูไมตรงกับความจริง หรือแจงท่ีอยูไมเปนไปตามแผนการตรวจ ดังน้ันขณะท่ีตรวจสอบ ว.1 สวป.หัวหนาสายตรวจควรนําแผนการตรวจมาดูเทียบเคียงกับสายตรวจรายงานสถานที่อยู หากเห็นวา ทอ่ี ยนู ้นั ไมส อดคลอ งกับแผนการตรวจควรเรียกวา ว.15 หรือถา อยใู กลอ าจใหรอพบท่ีตําแหนง ดงั กลาว คูมอื การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 59

(4) นอกจากน้ีถาตองการตรวจสอบวาสายตรวจอาจโกหกตําแหนงท่ีอยู หรอื ไม อาจทาํ ไดโ ดยผตู รวจสอบไปอยทู แ่ี ผนการตรวจกาํ หนดใหส ายตรวจไป ว.10 ในชว งเวลาหนง่ึ เมอ่ื ไปถงึ ปรากฏวาไมพบสายตรวจ ก็อาจจะทําการตรวจสอบ ว.1 สายตรวจน้ัน หากสายตรวจนั้นแจงตําแหนงท่ีอยู ท่จี ดุ ว.10 ดังกลา วมีการโกหกทางวทิ ยุเกดิ ขนึ้ แลว 4.3.2 การควบคุมตรวจสอบโดยสายตรวจดวยกนั เอง หรือกบั สายตรวจอ่ืน ๆ การควบคุมลักษณะเชนน้ีทําไดโดยกําหนดจุดตรวจใหตํารวจสายตรวจต้ังแต 2 สายขน้ึ ไปมาพบเรียกกันวา “จุดตรวจสัมพนั ธ” การกาํ หนดจดุ ตรวจสมั พนั ธน ค้ี วรพจิ ารณาถงึ ความจําเปน ทต่ี องกําหนดขึ้นดวย เชน เปน บรเิ วณทม่ี ีสถติ ิคดีอาญาสูง มีการรองเรียนจากประชาชนบอย ๆ หรอื ตอ งการ ใหต าํ รวจสายตรวจไปตรวจเย่ยี มบอยเพื่อปองกนั เหตรุ ายตา ง ๆ เปนตน สวป. ควรเรยี นรูกาํ หนดจดุ สมั พันธ และตอ งกาํ หนดเวลาใหส ายตรวจมาพบกนั ดว ย โดยเขยี นไวใ นแผนการตรวจใหเ รยี บรอ ย การทต่ี าํ รวจสายตรวจ มาพบกันก็ตองมีมาตรการตรวจมาพบกันโดยเขียนไวในแผนการตรวจใหเรียบรอย การที่ตํารวจสายตรวจ มาพบกันก็ตองมีมาตรการการตรวจสอบวามาพบกันจริงหรือไม วิธีการหนึ่งท่ีตรวจของสายตรวจท่ีคนมาพบ โดยปฏิบตั ิแลกเปล่ียนเชนเดียวกันก็อาจถอื เปนหลกั ฐานไดว ามาพบกันแลว กรณีนี้หัวหนาสายตรวจอาจเรยี ก แผนการตรวจของสายตรวจทต่ี อ งการมกี ารสมั พนั ธก บั สายอน่ื ๆ มาตรวจสอบลายเซน็ หลงั เขยี นแผนการตรวจ ในระหวางตรวจก็ยอมทําได ในการสัมพันธนี้อาจจะเปนการสัมพันธระหวางสายตรวจจักรยานยนตกับ สายตรวจเดินเทา หรอื จักรยานยนตก บั รถยนต ก็แลว แตสภาพพนื้ ที่ของแตล ะ สน. และในการมารอสัมพันธน ี้ อาจเกิดปญหา เนื่องจากสายตรวจท่ีจะมาสัมพันธนี้ติดราชการ มาตรวจสัมพันธไมไดเชนน้ี สายตรวจ ที่ติดราชการควรแจงใหอ กี ฝา ยทราบหรือแจงหัวหนา สายตรวจทราบเพ่อื จะไดไมตอ งรอเปนเวลานาน 4.3.3 การควบคมุ สายตรวจและการจูงใจใหปฏิบัติหนา ทด่ี วยระบบคะแนน ระบบคะแนนทกี่ ลา วตอ ไปนอี้ าจใชไ ดเ ปน อยา งดตี อ เมอื่ ผคู วบคมุ การลงคะแนน ลงคะแนนดวยความเที่ยงธรรม และกระทํากันอยางจริงจัง ทั้งน้ีข้ึนอยูกับความสนใจของหัวหนาสายตรวจ และ สวป. เปนพิเศษ ระบบคะแนนนอกจากจะใชควบคุมการปฏิบัติหนาที่สายตรวจแลวยังใชประโยชน ในการปราบปรามอาชญากรรมไดอีกดวย ระบบคะแนนน้ีถูกสรางข้ึนดวยเปาหมาย 2 ประการ อันเปน เปา หมายที่สอดคลองกับนโยบายของกรมตาํ รวจคอื 1) เพอ่ื เปน การรกั ษาระเบยี บวนิ ยั ของเจา หนา ทต่ี าํ รวจสายตรวจและใหป ฏบิ ตั ิ หนา ทอี่ ยใู นระเบยี บคาํ สั่งผบู ังคับบญั ชา 2) เพือ่ ผลในการปองกันปราบปรามอาชญากรรม ตามเปาหมายที่ 1 เพื่อรักษาระเบียบวินัย จะกําหนดคะแนนได 2 ทาง คือ คะแนนลบและคะแนนบวก สายตรวจผใู ดปฏบิ ตั ติ นอยใู นระเบยี บวนิ ยั ทด่ี ี มกี ารแตง กายเรยี บรอ ย รองเทา ขดั มนั ทําความสะอาดยานพาหนะใหสะอาดที่สุด เหลาน้ีจะถูกกําหนดใหคะแนนบวกตามความยากงายของ 60 คูมอื การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

การปฏิบัติแกตํารวจผูน้ัน ในทางตรงกันขามถาตํารวจสายตรวจผูใดไมปฏิบัติตนใหอยูในระเบียบวินัยท่ีดี แตงกายไมเรียบรอย ไมติดเคร่ืองหมาย รองเทาไมขัด ยานพาหนะไมทําความสะอาด ผูนั้นก็ไดรับคะแนน เปนลบ และนอกจากน้ีในขณะที่ปฏิบัติหนาที่ ไมปฏิบัติตามแผนการตรวจหรือมีขอบกพรองตาง ๆ เชน ว.4 นอกเขต หลบนอน ฯลฯ กจ็ ะถูกคะแนนลบเชนกนั ตามเปาหมายท่ี 2 เพ่อื ใหผลในการปองกันปราบปราม อาชญากรรม ก็จะกําหนดคะแนนใหสําหรับสายตรวจท่ีทําการจับกุมคดีตาง ๆ ไดเปนคะแนนบวก ท้ังนี้ จะไดค ะแนนมากนอยเพยี งใดยอ มข้ึนอยูกับความยากงายแหงคดที ไี่ ดท ําการจับกมุ เชน ลักทรพั ย 5 คะแนน ปลน ทรพั ย 10 คะแนน พกพาอาวธุ ปน 1 คะแนน เปน ตน ซง่ึ คะแนนเหลา นตี้ อ งไดร บั การกาํ หนดและประกาศ ใหส ายตรวจรับทราบโดยท่ัวกนั คะแนนตามเปา หมายท่ี 1 และ 2 ตอ งมกี ารกาํ หนดไวแ ละประกาศใหต าํ รวจสายตรวจ ทราบลวงหนาเพ่ือวาสายตรวจจะไดปรับปรุงตัวใหไดรับคะแนนมากท่ีสุดเทาที่จะทําได คะแนนดังกลาว สามารถใชควบคุมการปฏิบัติงานสายตรวจได กลาวคือสายตรวจพยายามทําคะแนนของตนเองใหเปนบวก และเพิ่มข้ึน ในเวลาเดียวกันก็พยายามไมใหติดลบ เม่ือเปนเชนนี้เทากับเปนการรักษาระเบียบวินัยและมีผล การปราบปรามมากขนึ้ ไปในตวั คะแนนตา ง ๆ เหลา นตี้ อ งทาํ สมดุ บนั ทกึ เปน คะแนนประจาํ ไวเ มอ่ื ครบ 1 เดอื น ก็มีการรวมคะแนนท้ังบวกและลบ ผูใดไดรับคะแนนสูงสุดลําดับท่ี 1, 2, 3 ก็ควรท่ีจะไดรับรางวัลตอบแทน จากผูบังคับบัญชา ซ่ึงเทากับเปนการบํารุงขวัญและทําใหเกิดกําลังใจในการปฏิบัติหนาท่ีตอไป อีกทั้งเปน แรงจงู ใจใหก บั ผอู นื่ พยายามทาํ คะแนนใหส งู เพอ่ื ไดร บั รางวลั บา ง ในทางตรงกนั ขา มผทู ไ่ี ดร บั คะแนนตา่ํ ทส่ี ดุ 3 คน ผบู ังคับบัญชาควรพจิ ารณาปรับปรงุ และกระตนุ ใหป ฏิบตั งิ านใหด ีขนึ้ ในเดอื นตอ ไป การปฏิบตั ิภายหลงั ออกตรวจ สวป. หรือ รอง ผกก.ป. ซ่ึงถอื วา เปน ผูบ รหิ ารงานสายตรวจ จะตอ งดําเนินการดังนี้ 1. ตรวจสอบ - ตรวจสอบรายงานตา ง ๆ ของหวั หนาสายตรวจและสายตรวจ - ตรวจสอบรายงานการตรวจสัมพันธ - ตรวจสอบการตั้งจุดตรวจคน - ตรวจสอบการตรวจจุด ตูยามตาง ๆ - ตรวจสอบการปฏบิ ตั ิตามแผนการตรวจของสายตรวจ - ตรวจสอบดแู ลยานพาหนะ เคร่ืองมือสื่อสาร อาวุธยทุ โธปกรณตาง ๆ ใหม ีประสิทธิภาพ ทใี่ ชง านได 2. รวบรวมขอมลู ในการวางแผน ขอ มลู ตาง ๆ นบั วา เปนปจจัยสาํ คญั ในกระบวนการวางแผน ฉะนั้นผบู ริหารงานสายตรวจจาํ เปนจะตอ งพยายามเก็บรวบรวมขอมูลใหไ ดม ากทีส่ ุดซ่ึงอาจไดจาก คูมอื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 61

2.1 ขอ มลู ขา วสารโดยตรง ไดแ ก ขอ มลู ขา วสารทไ่ี ดร บั แจง โดยตรงจากสอื่ หรอื แหลง ขอ มลู ตรง เชน ขอมูลที่ไดรับการรองเรียนจากประชาชนท้ังจากทางโทรศัพท จดหมายหรือมารองเรียนกับเจาหนาที่ ดวยตนเอง ขอมูลท่ีไดจากการเยี่ยมเยียนจากประชาชน ขอมูลที่ไดรับจากการสอบสวนผูตองหา หรือ ผตู อ งสงสยั ฯลฯ 2.2 ขอมูลขาวสารโดยออม เชน ขอมูลท่ีลงตีพิมพทางหนังสือพิมพ วิทยุกระจายเสียง ขาวสารแลกเปล่ียนระหวางทองท่ี ฯลฯ 2.3 ขอ มลู การสํารวจพื้นทลี่ อแหลมตอ การเกิดอาชญากรรม 3. ประเมินผลการปฏบิ ตั ิ - ประเมินผลการปฏิบัติตามแผน และผลงานทีไ่ ดรับ - ประเมนิ ผลการปฏิบัติภารกจิ ตา ง ๆ ในขณะออกตรวจ - ประเมนิ ตวั ตํารวจสายตรวจผปู ฏบิ ัติ - อุปกรณ เคร่อื งมอื เคร่ืองใชต า ง ๆ การประเมนิ ผล นบั วา เปน เครอ่ื งมอื สาํ คญั ของนกั บรหิ าร ทจี่ ะเปน ตวั วดั ความสาํ เรจ็ ของงาน และชวยใหผูบริหารใชบุคคลใหเหมาะสมกับความรู ความสามารถเหมาะกับงาน (Put the right man on the right job) ประหยัดบรรเทาความเสียหายและกอ ใหเ กิดขวญั และกําลังใจในการปฏบิ ัตงิ าน การติดตาม และประเมนิ ผล มีเทคนคิ และวิชาการหลายประการ ข้นึ อยกู บั ลกั ษณะรูปแบบขององคก ร และลกั ษณะงาน การบรหิ ารงานสายตรวจระดับ สน./สภ. สามารถประเมินผลความสาํ เรจ็ โดยประเมนิ ผล การปฏบิ ตั ไิ ดจ าก 1) สถติ ิทางคดอี าญาตาง ๆ อัตราการเกิดของคดีอาญาตาง ๆ เปนขอมูลท่ีบริหารงานสายตรวจสามารถนํามา ประเมินผลการปฏิบัติโดยการรวบรวมจากการรับคํารองทุกขของพนักงานสอบสวน ซ่ึงเรียกขอมูล ประเภทน้วี า “police report” และผบู รหิ ารจะตองคาํ นึงถงึ อาชญากรรมทเ่ี กดิ ขนึ้ โดยตาํ รวจไมร เู พราะไมม ี ผมู าแจง ความดวยเหตผุ ลหลายประการซ่งึ เรียกขอมูลประเภทน้วี า “dark figure” เชน - อัตราคดเี กดิ ท่ผี ูเสยี หายไมยอมแจงความเนอ่ื งจากไดรบั ความอับอาย - อัตราคดเี กดิ ท่ีมกี ารประนีประนอมยอมความ - อัตราคดีเกิด ท่ีพนักงานสอบสวนมไิ ดรบั คํารอ งทกุ ข ฯลฯ รวบรวมขอ มลู เหลา นมี้ าทาํ การวเิ คราะห แลว ทาํ การเปรยี บเทยี บตามกลมุ ประเภทคดี การเพ่ิม-ลดของคดี อัตรารอยละตาง ๆ ดวยกรรมวิธีทางสถิติเพ่ือใหทราบถึงสถานภาพอาชญากรรม ในเขตพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบวา หนว ยสามารถดาํ เนนิ การใหบ รรลเุ ปา หมายไดห รอื ไม การวเิ คราะหเ ปรยี บเทยี บจะตอ ง ดาํ เนินการใหทนั สมัย ทนั ตอเหตุการณอยูเ สมอ อาจแบงชวงเวลาไดดงั น้ี 62 คูม อื การบรหิ ารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม

(1) การเปรยี บเทยี บดว ยชว งเวลาตอ เนอ่ื ง เปน การเปรยี บเทยี บในลกั ษณะสปั ดาห ตอ สัปดาห ในเดือนและปเ ดยี วกนั หรอื เดอื นตอเดือน หรอื ไตรมาสตอ ไตรมาสในปเดยี วกัน เชน ชวงวนั ที่ 1-7 ม.ี ค. 61 กบั ชวงวนั ท่ี 8-14 มี.ค. 61 หรอื เดอื น มี.ค. 61 กบั เดอื น เม.ย. 61 เปนตน (2) การเปรยี บเทยี บดว ยชว งเวลาไมต อ เนอ่ื ง เปน การเปรยี บเทยี บในลกั ษณะสปั ดาห เดียวกนั ตา งเดอื นในปเดยี วกนั หรือเดอื นเดียวกันแตต า งป เชน ชว งวันที่ 1-7 ม.ี ค. 60 กับชวงวนั ที่ 1-7 ม.ี ค. 61 หรือ ชว งเดือน 1-7 ม.ี ค. 60 กับชว งเดือน 1-7 ม.ี ค. 61 การเปรยี บเทยี บสถติ อิ ตั ราการเกดิ ทาํ ใหผ บู รหิ ารทราบถงึ ความเหมาะสมของแผนวา ควรจะไดรบั การเปลีย่ นแผนหรือดาํ เนนิ การตามแผนตอ ไป อยางไรก็ตามในการเปรียบเทียบเก่ียวกับชวงเวลา ผูบริหารตองคํานึงถึงปจจัย หรือตัวแปรอื่น ๆ ท่ีอาจสงผลกระทบตอการเพิ่ม-ลดสถิติดวย เชน ภาวะน้ําทวมในแตละป หรือภาวะ ฤดูกาลตาง ๆ เชน ฤดฝู นกบั หนาว เปนตน 2) การปฏบิ ัตขิ องเจาหนา ทส่ี ายตรวจ ผูบริหารงานสายตรวจตองวางหลักเกณฑและกําหนดองคประกอบของการปฏิบัติ ในการประเมินใหเปนไปแนวทางเดียวกันอยางมีมาตรฐานและดวยความเปนธรรม การประเมินควรกระทํา ในรปู ของคณะกรรมการ การประเมนิ อาจเจาะลกึ เขา ไปสกู ารปฏบิ ตั เิ กยี่ วขอ งกบั งานสายตรวจโดยอาจแบง ตาม ประเภทของงาน ไดด งั น้ี (1) ประเภทงานหลกั ไดแ ก งานประจาํ ทไ่ี ดร บั มอบหมาย โดยพจิ ารณาถงึ การปฏบิ ตั งิ าน ของเจา หนา ทตี่ าํ รวจสายตรวจผถู กู ประเมนิ วา ทาํ การปฏบิ ตั กิ อ นออกตรวจ การปฏบิ ตั ขิ ณะตรวจ และการปฏบิ ตั ิ หลงั ออกตรวจนน้ั มีความถูกตองตามทไ่ี ดก ําหนดหรือไดส ัง่ การไวหรอื ไมเ พียงใด (2) ประเภทงานรอง ไดแก ก. งานบรกิ ารและใหค วามชว ยเหลอื ประชาชน โดยพจิ ารณาถงึ ความรวดเรว็ ความกระตอื รอื รน ความเอาใจใสใ นการเดนิ ทางไปยงั ทเี่ กดิ เหตทุ งั้ ทไ่ี ดร บั แจง ขา วสารทางวทิ ยุ หรอื ผใู หข า วอน่ื ๆ การเขาไปบริการหรือชวยเหลือประชาชนขณะออกตรวจ การใหบริการ หรือระงับเหตุอื่น ๆ ท่ีเกิดผลดีตอ สวนรวม เชน แกไ ขรถยนตทเี่ ครื่องยนตเ สยี การดําเนินการกรณีสตั วรา ยเขา บา น ฯลฯ ข. ผลการปองกันการปราบปราม งานสายตรวจในปจจุบันไดใหความสําคัญ ในการปอ งกนั มากกวา การปราบปราม การประเมนิ ผลจงึ ตอ งกระทาํ ควบคกู นั ไป โดยมงุ เนน การปฏบิ ตั ทิ เี่ กย่ี วกบั การดําเนินการดวยปฏิภาณไหวพริบ ความอดทน ความกลาหาญ การเสี่ยงอันตรายตอการเขาปองกันระงับ และบรรเทาเหตุการณ หรือสถานการณที่จะกอใหเกิดอาชญากรรมเปนคะแนนหลัก และนําคะแนน ผลการจบั กมุ ตามความหนักเบาของขอหาเปนคะแนนสนับสนนุ คูมอื การบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 63

ค. ความประพฤติและการปฏิบัติโดยท่ัวไป ไดแก การประเมินเก่ียวกับ ความประพฤติ บคุ ลกิ ภาพ ความรบั ผดิ ชอบงานในหนา ท่ี มนษุ ยสมั พนั ธ ภาวะผนู าํ ความเสยี สละ ความสามารถ ในการเรียนรู การพัฒนางาน ความซือ่ สตั ย สจุ รติ คุณธรรม ตลอดจนความไววางใจในการปฏิบตั ิงาน การประเมนิ การปฏบิ ตั ิของสายตรวจ ควรกระทาํ ดวยระบบการใหคะแนนตาม แบบฟอรม โดยกาํ หนดเปน ลกั ษณะของการปฏบิ ตั ใิ นภาพรวมใหค รอบคลมุ ไดอ ยา งละเอยี ดทง้ั ดา นความประพฤติ และการปฏิบัติโดยทั่วไป และมีการจัดกลุมการประเมิน โดยอาจแบงประเภท ดี 1 30% ดี 2 60% และ ดี 3 100% ตามแนวทางการประเมินของ บช. เปนตน กรรมการทุกคนจะตองลงลายมือช่ือรับรองเอกสาร การประเมิน และการจดั กลมุ การยอ นกลับเพื่อปรับขอมูล (FEEDBACK) เม่ือดําเนินการตามข้ันตอนตาง ๆ ของการติดตามและการประเมินผลการปฏิบัติ ท้ังสวนอัตรา การเพิ่มหรือลดของสถิติคดีอาญาประเภทตาง ๆ ที่ไดรับการวิเคราะหเปรียบเทียบในชวงเวลาท่ีกําหนด และดานการปฏิบัติงานของเจาหนาท่ีตํารวจเสร็จสิ้นเปนที่เรียบรอยแลว ผูบริหารงานสายตรวจก็ทราบไดวา ผลของการปฏิบัติทั้งปวงจากการที่ไดดําเนินการตามกระบวนการบริหาร บรรลุความสําเร็จตามวัตถุประสงค หรอื ไม เพยี งใด และพจิ ารณาถงึ รายละเอยี ดขอ มลู ขา วสารตา ง ๆ ทไ่ี ดป ระมวลไวใ นการประเมนิ ผล กท็ ราบถงึ ปญ หาอปุ สรรคและขอ บกพรอ งตา ง ๆ ทเ่ี กดิ ขนึ้ แลว นาํ มาทาํ การวนิ จิ ฉยั และวเิ คราะหห าแนวทางแกไ ขปญ หา ปรบั ปรงุ เปล่ียนแปลง ดวยวจิ ารณญาณ เพือ่ วางแผนปฏบิ ตั ใิ หมใ นการดําเนินงานตอไป ผลของการวิจยั และวิเคราะหข อมูลปญหา อปุ สรรคตาง ๆ จากการติดตามประเมนิ ผลนี้ เราอาจ เรียกวา “การยอ นกลบั เพอื่ ปรบั ขอ มูล” หรือ “การยอ นกลับปรับเพือ่ แผน” 64 คมู อื การบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

บทท่ี 4 การปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรมโดยประชาชนมสี ว นรว ม (ประชารัฐ) การปองกนั อาชญากรรมแบบมสี ว นรวม : โดยภาคประชาชน ชมุ ชน และทอ งถ่ิน 1. วิวัฒนาการของประเทศไทยในเร่อื งของการปอ งกันปราบปรามโจรผรู ายจากอดตี จนถงึ ปจ จุบัน การศกึ ษาววิ ฒั นาการของประเทศไทยในเรอ่ื งของการปอ งกนั ปราบปรามโจรผรู า ยจากอดตี จนถงึ ปจ จบุ นั ตงั้ แตใ นยคุ กรงุ สโุ ขทยั เปน ราชธานี พระอยั การลกั ษณะโจรตราขนึ้ ในสมยั พระรามาธบิ ดที ่ี 1 พระเจา อทู อง เมื่อพทุ ธศกั ราช 1903 มกี ฎหมายในลักษณะหน่ึงเรียกวา กฎหมายโจร 3 เสน 15 วา คือ กฎหมายที่เปน การกาํ หนดความรบั ผดิ ชอบรว มกนั ทงั้ หมเู หลา ในชมุ ชน เพอื่ เปน การใหเ พอื่ นบา นคอยดแู ลรกั ษาความปลอดภยั ซึ่งกันและกันเอง ซ่ึงสรุปไดวาเม่ือมีการปลนก็ดี ฆาคนตายก็ดี หรือทํารายสัตวถึงตายก็ดี ถาการกระทํา ความผิดเหลาน้ีเกิดขึ้นในอาณาบริเวณของหมูบานใด ใหสมาชิกทุกคนของหมูบานน้ันมีหนาท่ีชวยกันสืบคน หาผรู า ยใหจ งได และถาการปลน นน้ั เกดิ ข้นึ ในขณะทีเ่ พือ่ นบา นอยดู ว ยกนั เพ่ือนบา นมีหนา ทช่ี วยตอ สปู องกัน โจรดวย นอกจากนี้ความรับผิดชอบในการชดใชสินไหมทดแทนยังตกแกผูที่อยูรัศมีระยะทาง 3 เสน 15 วา (ประมาณ 150 เมตร) โดยวัดรอบจากจุดท่ีเกดิ เหตุ ในสมยั กรงุ ศรีอยุธยา ขอ 12 กฎหมายลักษณะโจร ระบุวา “ใหนายบา น (เจาพนักงาน) วา กลาว แกช าวบา นทัง้ ปวง ทําจาํ หลอแลกองเพลงิ หนา บา น หลังบาน แลว ใหผลัดเปลย่ี นกนั มาน่งั ยามตระเวนบรรจบ พิทักษรักษาปองกัน ซ่ึงภัยผูรายจะมาทํารายคนบานนั้น และใหมีกลองสัญญาณไวดวยจงทุกบานถาแล อา ยผรู า ยจะเขา ปลน และกระทาํ รา ยสง่ิ ใดเปน การเรว็ ในทนั ใดนนั้ ใหต กี ลองสญั ญาณขนึ้ แลว ใหช าวบา นทง้ั ปวง มาพรอมกันจบั กุมตดิ ตามอายผูร ายน้นั จงได” สมยั กรุงธนบรุ ี มกี ารประกาศบัญญัติใชใ นกฎหมายตรา 3 ดวงดังนี้ ผใู หญบ า นมีอาํ นาจวา กลาว ลกู บา น และจดั การปอ งกนั โจรผรู า ย จดั ใหล กู บา นผลดั เปลย่ี นกนั อยยู ามตรวจตราในหมบู า น ใหม เี ครอ่ื งสญั ญาณ สําหรับเรียกกันมาชวยเหลือตอสูจับกุมผูราย ถามีเหตุเกิดข้ึนใหจัดแบงพวกออกติดตาม สกัดจับโจรผูราย ตามสมควรแกเ หตกุ ารณเ พือ่ จับกมุ เอาตวั ผูรา ยมาใหไ ด สมยั กรุงรัตนโกสินทรตอนตน 1. ในรัชสมัยรัชกาลท่ี 1 ถึง รัชกาลที่ 3 ประชาชนยังมีบทบาทในการปองกันปราบปราม อาชญากรรมเชนเดิม ตํารวจจะมีบทบาทตอเมื่อไดรับพระบรมราชโองการโปรดใหตํารวจหลวงชวยงาน เปน คร้ังคราว กรณีมโี จรผูรายชุกชุมหรือมีคดีอกุ ฉกรรจ 2. รชั กาลที่ 4 จดั ตงั้ กองตาํ รวจ ทําหนา ทร่ี ักษาความสงบเรียบรอ ยภายในประเทศ 3. รัชกาลที่ 5 จัดต้ัง กระทรวงนครบาล มีการขยาย “กองโปลิศ” และตรากฎหมายโปลิศ 53 ขอ อนั เปน กฎหมายจดั ระเบยี บและขอ บงั คบั แกต าํ รวจในการทาํ หนา ทดี่ า นรกั ษาความสงบเรยี บรอ ยภายใน บา นเมอื งอยา งมรี ะบบ จดุ เรมิ่ ตน ที่ “ตาํ รวจ” เขา มาทาํ หนา ทใี่ นการรกั ษากฎหมาย ทาํ ใหบ ทบาทของประชาชน ในการปอ งกันปราบปรามอาชญากรรมเชนในอดีตลดลงไป คูมือการบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 65

2. กฎหมายและระเบยี บที่เกี่ยวขอ งกับการมสี ว นรวมของประชาชนในกจิ การตํารวจในปจจุบัน 2.1 รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 หมวด 5 แนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐ สวนที่ 10 แนวนโยบายดา นการมสี ว นรว มของประชาชน 2.2 พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผนดิน (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 มาตรา 3/1 (การมสี ว นรวม และความโปรงใส) 2.3 พ.ร.ฎ.วา ดว ยหลกั เกณฑแ ละวธิ กี ารบรหิ ารกจิ การบา นเมอื งทด่ี ี พ.ศ. 2546 มาตรา 8 (3) (4) (5) มาตรา 39, 43 และ 44 2.4 แผนยุทธศาสตรการพฒั นาระบบราชการไทย ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2551 – 2554 ยุทธศาสตรท่ี 2 ปรับรูปแบบการทํางานใหมีลักษณะเชิงบูรณาการ เกิดการแสวงหา ความรวมมือ และสรา งเครือขา ยกับฝา ยตาง ๆ รวมทง้ั เปด โอกาสใหประชาชนเขามามีสว นรว ม 2.5 พ.ร.บ.ตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. 2547 มาตรา 7, 16, 17, 18 (6) และ 19 1) พ.ร.บ.ตํารวจแหงชาติ พ.ศ. 2547 มาตรา 7 “ใหสํานักงานตํารวจแหงชาติสงเสริม ใหทองถ่นิ และชุมชน มสี ว นรวมในกิจการตาํ รวจเพือ่ ปอ งกนั และปราบปรามการทาํ ความผิดทางอาญา รกั ษา ความสงบเรียบรอยและรักษาความปลอดภัยของประชาชนตามความเหมาะสม และความตองการของ แตล ะพื้นที่ ท้ังนก้ี ารดาํ เนินการมีสวนรว มใหเปนไปตามหลกั เกณฑแ ละวิธกี ารที่ ก.ต.ช. กาํ หนด” 2) พ.ร.บ.ตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. 2547 มาตรา 16 ใหม คี ณะกรรมการนโยบายตาํ รวจแหง ชาติ “ก.ต.ช.” มอี าํ นาจหนา ทใ่ี นการกาํ หนดนโยบายการบรหิ ารราชการตาํ รวจและกาํ กบั ดแู ลสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ ใหปฏบิ ตั ิตามนโยบาย ระเบียบแบบแผน มตคิ ณะรฐั มนตรี และกฎหมาย 3) พ.ร.บ.ตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. 2547 มาตรา 17 องคประกอบคณะกรรมการโดยตําแหนง (1) นายกรัฐมนตรี เปนประธานกรรมการ (2) รฐั มนตรวี า การกระทรวงมหาดไทย และปลัดกระทรวงมหาดไทย (3) รฐั มนตรีวาการกระทรวงยตุ ิธรรม และปลัดกระทรวงยุตธิ รรม (4) เลขาธิการสภาความม่ันคงแหงชาติ (5) ผูบญั ชาการตํารวจแหงชาติ กรรมการผูทรงคุณวุฒิจํานวน 4 คน ตองมีความเช่ียวชาญหรือมีประสบการณในดาน กฎหมาย การงบประมาณ การพฒั นาองคก ร การวางแผนหรือการบรหิ ารและจดั การ (ม.19) 4) พ.ร.บ.ตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. 2547 มาตรา 18 (6) ใหม คี ณะกรรมการตรวจสอบและตดิ ตาม การบรหิ ารงานตาํ รวจของกรงุ เทพมหานคร จงั หวดั และสถานตี าํ รวจตา ง ๆ เพอื่ ตรวจสอบ ตดิ ตามและประเมนิ ผล การปฏบิ ัตงิ านของขาราชการตํารวจในเขตพ้นื ท่ีดงั กลา วแลวรายงาน ก.ต.ช. เพือ่ พจิ ารณาดําเนินการตามควร แกก รณีตอไป 66 คูมือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

5) ระเบยี บ ก.ต.ช. วา ดว ยหลกั เกณฑแ ละวธิ กี ารสง เสรมิ ใหท อ งถน่ิ และชมุ ชนมสี ว นรว ม ในกิจการตํารวจ พ.ศ. 2549 3. ลกั ษณะของการมีสวนรว มในกจิ การตาํ รวจ ไดแก 1) การมีสวนรวมในการคิด ศึกษา และคนควาหาสภาพและสาเหตุของปญหา ตลอดจน ความตอ งการของทอ งถ่ินและชมุ ชน 2) การมสี ว นรวมในการรเิ ร่มิ และตัดสนิ ใจ กําหนดกิจกรรม เพอื่ ลดและแกไ ขปญ หาของทองถ่ิน และชมุ ชน 3) การมสี ว นรว มในการปฏบิ ตั /ิ การใหค วามรว มมอื ในการปฏบิ ตั /ิ การสนบั สนนุ ทรพั ยากรตา ง ๆ เพ่ือใชใ นการปฏิบัติตามกจิ กรรม เพือ่ ลดและแกไขปญหาของทองถิน่ และชมุ ชน 4) การมีสว นรว มในการตรวจสอบและติดตามการดาํ เนินกจิ กรรม 5) การมสี ว นรวมในการเสนอแนะและปรับปรุง โดยทองถ่นิ และชุมชนสามารถมสี ว นรว มในกจิ การตํารวจ 6 ดา น ดงั ตอไปนี้ 1. ดา นการปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 2. ดา นการรักษาความสงบเรียบรอ ยและรักษาความปลอดภยั ของประชาชน 3. ดานการปอ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ 4. ดา นการจราจร 5. ดา นการดแู ลสาธารณสมบัติ 6. ดานการพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของประชาชนในทอ งถ่นิ สรุปการมีสวนรวมของประชาชนในกิจการของตํารวจในเชิงนโยบาย ปรากฏตามตารางและ แผนภาพ ดังนี้ ตารางท่ี 1 การมสี ว นรว มของประชาชนในกิจการตํารวจ ระดบั ชาติ ก.ต.ช. ระดับทองถน่ิ 1. ระดบั จังหวดั กต.ตร. จงั หวดั /กองบงั คบั การตํารวจนครบาล 2. ระดับสถานีตาํ รวจ (อาํ เภอ/เขต) กต.ตร.สน./สภ. คูมอื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 67

แผนภาพที่ 1 รูปแบบการมีสวนรว มตามระเบยี บสาํ นักงานตาํ รวจแหง ชาติ วาดวยการสง เสรมิ ใหประชาชน ชุมชน ทอ งถิ่น และองคการมสี ว นรวมในกิจการตาํ รวจ พ.ศ. 2551 รปู แบบการมสี วนรว ม การมสี ว นรวม การมีสว นรว ม การมีสวนรว ม ของประชาชนทว่ั ไป ขององคกร ของ รปภ.เอกชน เครอื ขายชมุ ชน เครอื ขายชุมชน วัตถุประสงค วตั ถุประสงค ปฏบิ ตั ิการ แนวรว ม อาสาสมัคร อาสาจราจร วัตถุประสงค ขอบเขต ขอบเขต ตาํ รวจบา น ดาํ เนินงาน ดาํ เนนิ งาน รูปแบบแนวรว ม รปู แบบแนวรว ม ขอบเขต รูปแบบแนวรว ม รปู แบบแนวรว ม กลมุ เปา หมาย กลุมเปาหมาย ดาํ เนนิ งาน บทบาทหนาท่ี บทบาทหนา ที่ บทบาทหนา ที่ บทบาทหนา ท่ี วธิ ดี าํ เนนิ การ วิธีดําเนินการ วิธีดาํ เนนิ การ วิธดี าํ เนนิ การ รปู แบบแนวรว ม กลุมเปาหมาย บทบาทหนา ท่ี วิธีดําเนนิ การ 4. รูปแบบการปองกันปราบปรามอาชญากรรมแบบมสี วนรวม การปองกันอาชญากรรมแบบมีสวนรวม มีวิธีการดําเนินการในหลายรูปแบบ มีรูปแบบหน่ึง ซ่ึงเรยี กวา “ตํารวจชมุ ชนมวลชนสัมพนั ธ” ตาํ รวจชุมชนมวลชนสมั พนั ธใ นประเทศไทย แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 5 พ.ศ. 2525 – 2529 มีการนําแนวความคิดเกี่ยวกับงานตํารวจชุมชนสัมพันธมาบรรจุไวในแผนระดับชาติ เปน ครง้ั แรก และตอ มางานชมุ ชนมวลชนสมั พนั ธจ งึ ไดถ กู กาํ หนดไวใ นแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 6 พ.ศ. 2530 – 2534 โดยกําหนดใหการแกไขปญหาอาชญากรรมจะตองมุงเนนการปองกันซ่ึงเปน สาเหตขุ องปญ หา กรมตํารวจจึงไดม ีคําส่งั ท่ี 114/2530 ลงวนั ที่ 9 พฤศจิกายน 2530 เรื่อง การบริหารงาน ประชาสัมพันธ ชุมชนและมวลชนสัมพันธของตํารวจ กําหนดหลักการและเหตุผล วัตถุประสงคเปาหมาย ตลอดจนแนวทางการบรหิ าร การปฏบิ ตั งิ านดา นการประชาสมั พนั ธ ชมุ ชนและมวลชนสมั พนั ธข องหนว ยตา ง ๆ ทุกระดับ ซึ่งในงานของสถานีตํารวจไดกําหนดลักษณะงานตํารวจชุมชนสัมพันธไว ใหมีชุดปฏิบัติงานจํานวน 11 คน โดยมีนายตํารวจช้ันสัญญาบัตรเปนหัวหนา 1 นาย ช้ันประทวน 10 นาย ปฏิบัติงานมานับแตป พ.ศ. 2530 จนถึงปจจุบัน (พ.ศ. 2556) โดยมีปรัชญาหรือแนวทางการดําเนินงานหลัก คือ “การแสวงหา ความรว มมือจากประชาชน” 68 คูม อื การบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

การแสวงหาแนวรวมภาคประชาชน กับผนู ําทางศาสนาในพนื้ ที่ สรางแนวรว มปองกันอาชญากรรมชุมชน ในป พ.ศ. 2548 มีการศึกษาชุมชนเขมแข็งในการปองกันอาชญากรรม เพื่อศึกษาและพัฒนา รปู แบบกระบวนการทาํ งานรวมกับชุมชน การปองกนั อาชญากรรม (Model) ตอมาป พ.ศ. 2549 มกี ารศึกษา ชุมชนเขมแข็งในการปองกันอาชญากรรม การนําแนวคิดไปสูการปฏิบัติ เพื่อนําตัวแบบ (Model) รูปแบบแนวทางการดําเนินงาน กิจกรรมในการปองกันอาชญากรรมในชุมชนมาทดลองปฏิบัติ ซึ่งนํามาใชใน งานการปอ งกนั อาชญากรรมแบบมสี ว นรว ม โดยเรยี กกจิ กรรมนวี้ า “ชมุ ชนเขม แขง็ เพอื่ การปอ งกนั อาชญากรรม” โดยนําทฤษฎีการลดชองโอกาสในการกระทําความผิดมาเปนกรอบในการคิด เพ่ือการปองกัน อาชญากรรมในชุมชน คนรา ย เหยอื่ เหตุเกิด โอกาส คมู อื การบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 69

สิ่งสําคัญในการลดปจจัยเส่ียงของการเกิดอาชญากรรมก็คือ ชุมชนสามารถท่ีจะลดหรือปราม ผูกระทําผิด หรือปองกันผูเสียหายหรือเหยื่ออาชญากรรม ผูดอยโอกาสจากการเกิดอาชญากรรมและมี การออกแบบสภาพแวดลอ มเพื่อลดเงือ่ นไขที่ทาํ ใหเ กิดอาชญากรรม “ชมุ ชนเขมแข็งเพอื่ การปอ งกนั อาชญากรรม” เปนการตอยอดจาก “งานตาํ รวจชุมชนสมั พันธ” จากการแสวงหาความรว มมอื จากประชาชนมาสู “ความเปน หนุ สว น (Partnership) ระหวา งตาํ รวจกบั ประชาชน” ความเขม แขง็ ของชมุ ชน ชมุ ชนเขม แขง็ เปน ทางเลอื กสาํ คญั ของการพฒั นา เนอ่ื งจากการแกป ญ หา ในดานตา ง ๆ ท่เี กิดขึ้นในชมุ ชนน้ัน ไมส ามารถกระทําไดเ พียงลําพงั เฉพาะหนวยงานภาครัฐ ประชาชน และ ชุมชนเทาน้ัน ทุกภาคสวนตองเขามามีสวนรวม มีบทบาทในการแกไขปญหา โดยเฉพาะการใหความสําคัญ ตอ กระบวนการพฒั นาทเี่ นน ชมุ ชนเปน ศนู ยก ลาง โดยการเพมิ่ ศกั ยภาพของคนและชมุ ชนใหเ ขม แขง็ มคี วามพรอ ม ในการเขาไปมีสวนรวมในการบริหารจัดการกับปญหาทรัพยากรตาง ๆ การดูแลรักษาส่ิงแวดลอม รวมท้ัง การกาํ หนดอนาคตของชุมชน ความเขม แข็งของชุมชนจงึ เปน รากฐานสําคญั ทีจ่ ะชว ยในการสรางกระบวนการ พัฒนาท่ียงั่ ยืนในอนาคตตอไป ความหมาย ความเขมแข็งของชุมชน หมายถึง การที่ประชาชนในชุมชนตาง ๆ ของเมืองหรือชนบท รวมตัวกันเปน “องคก รชมุ ชน” กลมุ ชมรม สหกรณ บรษิ ทั องคก รชาวบาน เครือขายหรอื อน่ื ๆ มกี ารเรียนรู การจดั การและการแกไ ขปญ หารว มกนั ของชมุ ชน จนเกดิ การเปลยี่ นแปลงหรอื การพฒั นา ทง้ั ทางดา นเศรษฐกจิ สงั คม วัฒนธรรมและสิง่ แวดลอ มภายในชุมชน ตลอดจนมผี ลกระทบสูภ ายนอกชมุ ชนท่ดี ขี ึน้ ตามลําดบั ความเขม แขง็ ของชมุ ชน เปน แบบแผนความสมั พนั ธข องสมาชกิ ในชมุ ชน มกี ารจดั ระเบยี บทางสงั คม ที่ตอบสนองตอความตองการในชีวิตประจําวัน ไมวาจะเปน ดานเศรษฐกิจ การเมือง ศาสนา การศึกษา สนั ทนาการหรอื กจิ กรรมอนื่ ๆ ไดอ ยา งเพยี งพอ รวมทง้ั สมาชกิ ภายในชมุ ชนยงั สามารถรว มกนั แกไ ขปญ หาทเี่ ปน ปญหารวมกันของชุมชนไดอีกดวย หลักสําคัญของชุมชนเขมแข็งข้ึนอยูกับสภาวการณหรือสภาพแวดลอม ทแ่ี ตกตา งกนั เชน ทรพั ยากรธรรมชาติ ปจ จยั การผลติ ความรู ทกั ษะของแตล ะชมุ ชนและการสรา งกระบวนการ หรอื จดั ระเบยี บทางสงั คม เพอื่ ตอบสนองความตอ งการจาํ เปน ของคนในชมุ ชนอยา งสอดคลอ งกบั ความตอ งการ ของชุมชนเอง การสรางความเขมแข็งของชุมชนอยูบนพื้นฐานของกระบวนการมีสวนรวมของประชาชน แตละชุมชนจะมีการพัฒนาไปสูความเขมแข็งของชุมชนในมิติตาง ๆ เชน มิติทางดานเศรษฐกิจ มิติทางดาน ทรัพยากรธรรมชาติ มิติทางดานสังคมและมิติทางดานวัฒนธรรม ซ่ึงในการสรางความเขมแข็งของชุมชนนั้น อาจพัฒนาความเขมแข็งไดเพียงบางมิติเทาน้ัน เน่ืองจากเงื่อนไขและกระบวนการท่ีนําไปสูความเขมแข็ง ในแตล ะมิติของแตละชมุ ชนทม่ี ีความแตกตา งกัน เครอื ขา ย หมายถงึ องคก ร ชมุ ชนหลาย ๆ องคก รทสี่ มั พนั ธก นั เปน กลมุ คลา ย ๆ ชมรมหรอื สมาคม หรอื อาจเปน สมาคมทจ่ี ดทะเบยี นเปน ทางการกไ็ ด ทง้ั นแี้ ตล ะองคก รตา ง ๆ ยงั คงดาํ เนนิ งานของตนเองไดอ ยา ง เปนอสิ ระ แตค วามสําคัญอยทู ่กี ารสง เสริม การเชือ่ มประสานใหเกิดเครอื ขา ยและความรใู นบทบาทหนาที่ของ 70 คมู ือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

ตนเอง การเปนเครือขายจําเปนตองสรางศรัทธาในพลังชุมชน ตองมีความเช่ือวาชุมชนสามารถพัฒนาจนถึง การพึ่งพาตนเองไดหากพวกเขามีโอกาส และถาชุมชนมี “เครือขาย” มีเพ่ือน มีคน องคกร ที่คิดคลายกัน มีเปาหมายคลายกัน มีปญหาและวิธีการแกไขท่ีคลายกัน ก็จะมีการเช่ือมโยงเครือขาย เช่ือมโยงแนวคิด เพือ่ มารวมกันดาํ เนนิ งานรวมกัน ชว ยเหลือ แกไขและปรบั ปรงุ ใหช ุมชนดีขึน้ องคประกอบของชุมชนเขม แข็ง คณะอนกุ รรมการเสรมิ สรา งความเขม แขง็ ของชมุ ชน เพอ่ื แกไ ขปญ หาวกิ ฤตภายใตค ณะกรรมการนโยบายสงั คม แหงชาติ ไดก ําหนดกรอบองคประกอบของชมุ ชนเขม แขง็ ไว ดงั น้ี 1. มีการรวมตัวกันเปนองคก รชุมชนอยางเปนทางการหรอื ไมเปน ทางการ 2. มเี ปาหมายรว มกันและยดึ โยงเกาะเก่ยี วกันดว ยประโยชนสาธารณะและของสมาชกิ ชมุ ชน 3. มีจิตสํานึกของการพึ่งตนเอง รกั ษาเออ้ื อาทรตอกันและมีความรักทอ งถนิ่ รักชุมชน 4. มอี ิสระในการรวมคิด รว มตดั สนิ ใจ รว มทําและรว มรับผดิ ชอบ 5. มีการระดมใชท รัพยากรในชมุ ชนอยางเตม็ ที่และมปี ระสทิ ธภิ าพ 6. มกี ารเรียนรูเชอ่ื มโยงกันเปนเครือขา ยและตดิ ตอ สอ่ื สารกันหลายรปู แบบ 7. มกี ารจดั กิจกรรมรวมทเี่ ปน สาธารณะของชุมชนอยา งตอ เน่ือง 8. มกี ารจดั การบรหิ ารกลุมทห่ี ลากหลายและเครือขา ยทดี่ ี 9. มกี ารเสรมิ สรา งผูนาํ การเปลี่ยนแปลงทหี่ ลากหลายของชุมชนสบื ทอดกนั ตลอดไป ลกั ษณะของชุมชนเขม แข็ง 1. เปน ชมุ ชนทอ่ี ยรู วมกนั เปน ปก แผน แนน แฟน และสมาชกิ ของชมุ ชนมศี กั ยภาพทจ่ี ะรว มมอื กนั แกไขปญหาของชุมชน รวมท้ังมีอุดมการณ คานิยมรวมกัน สมาชิกรูสึกวาเปนสวนหน่ึงของชุมชนและมี ความผูกพนั กบั ชมุ ชน 2. มีศักยภาพท่ีพ่ึงตนเองไดในระดับสูง โดยมีทุน แรงงาน ทรัพยากร เพื่อการยังชีพพ้ืนฐาน หากมีการพึง่ พงิ ภายนอกชมุ ชนก็จะตอ งมีอํานาจในการจัดการเลือกสรรและตัดสินใจในเรอื่ งตา ง ๆ ได 3. สามารถควบคุมและจัดการกับปญหาท่ีเกิดขึ้นไดดวยตัวเองเปนสวนใหญ โดยอาศัยอํานาจ ความรูและองคกรทางสงั คมในชมุ ชน เปนกลไกในการแกไขปญ หา 4. สามารถพัฒนาศักยภาพของตนเองไดอยางตอเน่ือง โดยอาศัยกระบวนการเรียนรูและ สรางภมู ปิ ญญา 5. มสี ว นรว มในการประเมนิ สถานการณ กาํ หนดวิสยั ทศั น รว มคิด ตัดสนิ ใจ ดําเนนิ งาน ตดิ ตาม และประเมนิ ผลการแกป ญหาและการพัฒนาผานกระบวนการชมุ ชน 6. มแี ผนการพัฒนาท่มี ุง การพ่ึงตนเอง เอื้อประโยชนต อสมาชิกและมงุ หวังการพัฒนาท่ยี ่งั ยืน 7. มีเครอื ขา ยความรวมมอื กบั ภาคีการพัฒนา ไมวา จะเปน หมูบ า น ภาคราชการ องคกรเอกชน นักธุรกิจ นักวิชาการและอ่ืน ๆ ในลักษณะของการมีความสัมพันธท่ีเทาเทียมกัน บทบาทของชุมชนในการ ปองกันอาชญากรรม คมู อื การบริหารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม 71

การปองกันอาชญากรรม แมเจาหนาที่ตํารวจมีหนาท่ีรับผิดชอบโดยตรงในการดูแลรักษา ความสงบสุข เพ่ือรักษาความปลอดภัยในชีวิต ทรัพยสินของประชาชน แตเนื่องดวยขอจํากัดหลายประการ ในการปฏิบัติงานและสภาพปจจัยเสี่ยงของการเกิดอาชญากรรมในชุมชนอยูใกลชิดและสงผลกระทบตอ ชุมชนโดยตรง ดังน้ัน “ความรูสึกผูกพันรวม” (Shared Commitment) ของชุมชนวาปญหาใดตองได รับการแกไขและขจัดปจจัยเสี่ยงในการเกิดอาชญากรรมอยางเรงดวน โดยความรวมมือกันของชุมชนเอง ยอ มเกดิ ขนึ้ ไดง า ยและบรรลผุ ลดมี ากกวา การทเี่ จา หนา ทต่ี าํ รวจจะเขา ไปจดั การกบั ปญ หาทเ่ี กดิ ขน้ึ แตเ พยี งฝา ยเดยี ว เพราะอาชญากรรมไมอาจหมดลงไปไดหากปจจัยเส่ียงในชุมชนยังดํารงอยูและไมไดรับความสนใจจากชุมชน การดําเนนิ กิจกรรมของชุมชนเพ่อื การปองกันอาชญากรรมโดยอาศยั หลกั ทฤษฎีกจิ วตั รประจําวนั (Routine activity theory) อธบิ ายสาเหตอุ าชญากรรมเกดิ จากการประกอบกจิ วตั รประจาํ วนั ของประชาชนผเู สยี หาย คอื ผูกระทําผิด, เหย่อื , โอกาสการกระทําผิด ส่งิ สาํ คญั ในการลดปจจัยเสย่ี งของการเกดิ อาชญากรรมกค็ ือ ชุมชน ที่จะสามารถลดผูกระทําผิด ผูเสียหายหรือเหย่ืออาชญากรรม ผูดอยโอกาส และสภาพแวดลอมเปนเงื่อนไข ทที่ าํ ใหเ กดิ อาชญากรรมไดเ ปน อยา งดี การดาํ เนนิ กจิ กรรมเพอื่ การปอ งกนั อาชญากรรมทผ่ี า นมา จะประกอบดว ย 4 แนวทาง ไดแก 1. การบังคับใชกฎหมายเพื่อเปนการปองปรามอาชญากรรมทําใหคนในสังคมมีความเกรงกลัว ตอ กฎหมายและบทลงโทษคอื เปน การขม ขแู ละยบั ยง้ั เปน สาํ คญั สามารถตดั มลู เหตจุ งู ใจในการกระทาํ ความผดิ 2. การปรบั สภาพแวดลอมเพ่ือปองกันอาชญากรรม 3. การลดชอ งโอกาสการกระทําความผดิ 4. การมีสวนรวมกับเจาหนาท่ีตํารวจในการปองกันอาชญากรรม จะเห็นไดวาการปองกัน อาชญากรรมไมสามารถบรรลุวตั ถุประสงคไดหากปราศจากความรวมมือจากชมุ ชน ตํารวจชมุ ชนและตาํ รวจชมุ ชนสัมพันธ ตํารวจชมุ ชน ตํารวจชุมชน (Community Policing) หมายถึง “หลักการการทํางานของตํารวจ ซ่ึงสงเสริม สนับสนุน แกตนเหตุ เพื่อลดปญหาอาชญากรรม ปญหาความไมเปนระเบียบของชุมชน โดยเทคนิคการแก ตนเหตุปญหาดวยความรวมมือระหวางตํารวจและชุมชน” ซึ่งเปนแนวคิดเริ่มตนมาจาก เซอร โรเบิรต พีล ผูกอต้ังตํารวจมหานครลอนดอน หรือสกอตแลนดยารด ที่วา “ตํารวจคือประชาชน ประชาชนคือตํารวจ” (The police are the public and the public are the police) 72 คมู อื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

ประชาชน คือ ตํารวจคนแรกทจ่ี ะคอยปกปอ งชุมชนของตนเอง สรปุ แนวคดิ การตาํ รวจชมุ ชนไดง า ย ๆ คอื ตาํ รวจชมุ ชนเปน หลกั การทาํ งานใหมข องตาํ รวจ ทเ่ี พม่ิ เตมิ จากการทาํ งานของตาํ รวจแบบเดมิ ทม่ี งุ เพยี งมสี ายตรวจปอ งกนั แกไ ขเหตรุ า ย และสบื สวนจบั กมุ คนรา ยเทา นนั้ ตํารวจชมุ ชนมีตนกําเนดิ ในประเทศสหรัฐอเมรกิ า โดยเร่มิ นํามาใชใ นโครงการสายตรวจเดนิ เทา ในเมอื ง Flint มลรัฐ Michigan และเมือง Newark มลรัฐ New Jersey เมื่อปลายทศวรรษ 1970 มีพัฒนาการมาจาก แนวความคิดเร่ืองตํารวจชุมชนสัมพันธ มีหลักการที่สําคัญ คือ เจาหนาท่ีตํารวจเปนหุนสวนกับประชาชน และการมงุ เนนแกป ญ หาทต่ี น เหตุ การปฏบิ ัติงานตํารวจชุมชน เจา หนา ที่ตํารวจและชมุ ชนตองทาํ งานรวมกนั อยา งใกลช ดิ เสมอื นเปน หนุ สว นกนั ในการแกไ ขปญ หาตา ง ๆ ในชมุ ชน ประชาชนตอ งมบี ทบาทจดั การกบั ปญ หา ของตนเองมากข้ึน เจา หนาท่ีตาํ รวจในพ้ืนท่ีตอ งมีอิสระในการทาํ งานและตัดสินใจแกไขปญ หาความเดือดรอ น เพื่อเปนการลดชองวางในเรื่องปญหาการบังคับบัญชาตามสายงาน ประชาชนจะมีความรูสึกปลอดภัย และมีความรูสึกเปน เจา ของชมุ ชนมากข้ึน หลักการตํารวจชุมชน มีดงั ตอไปน้ี 1. การนาํ หลกั การตาํ รวจชมุ ชน เปน แนวคดิ หรอื ยทุ ธศาสตรห ลกั ในการทาํ งาน (Core Strategy) ทตี่ าํ รวจทกุ คนตองใชเ ปน หลักในการปฏบิ ัตงิ าน 2. การกระจายอาํ นาจใหเจาหนาที่ตาํ รวจผปู ฏิบัตงิ าน (Decentralized) ในพ้นื ท่ี 3. กระจายความรบั ผดิ ชอบใหเ จา หนา ทตี่ าํ รวจแตล ะคน (Fixed Geographic & Accountability) ใหรบั ผดิ ชอบพ้ืนทจี่ นมีความคุน เคยหรอื ชาวบา นให “ความเชือ่ ใจ” หรอื ไมเ ห็นตํารวจเปน คนแปลกหนา 4. ใชพลังความรวมมือของประชาชนและอาสาสมัคร (Volunteers) ในรูปแบบตาง ๆ ตาม ความเหมาะสมของพน้ื ที่ อาทิ อาสาสมคั รตาํ รวจชมุ ชน สมาชกิ แจง ขา วอาชญากรรม เหยยี่ วเวหา อาสาจราจร เปนตน 5. เจาหนาที่ตํารวจตองแสวงหาความรวมมือและผูสนับสนุน (Enhancer) ทรัพยากรในการ ปฏบิ ัตงิ าน 6. การบังคับใชกฎหมายเปนเครื่องมือสําคัญในการแกไขปญหาชุมชน (Law Enforcement) ขณะเดยี วกนั ตาํ รวจมหี นา ทใี่ นการรกั ษาความสมดลุ ระหวา งการบงั คบั ใชก ฎหมายหรอื การจบั กมุ กบั ความรว มมอื ของชุมชนในการแกไ ขตน เหตขุ องปญหาอาชญากรรม หรอื ความไมเปน ระเบียบของชมุ ชน คูม อื การบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 73

7. เนนปองกันปญหาอาชญากรรมมากกวารอใหเกิดเหตุ (Proactive Crime Prevention) การตํารวจชุมชนสนับสนุนใหชุมชนมีความเขมแข็งในการปองกันอาชญากรรมดวยชุมชนเอง โดยการแกไข ท่ีตนเหตุของปญหา การควบคุมอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม การจัดระบบเพ่ือนบานเตือนภัย หรือจัด สายตรวจประชาชน เปนตน 8. ใชเทคนิคแกปญหา (Problem Solving) โดยตํารวจชุมชนและหนวยงานอ่ืน ๆ รวมกัน เพื่อกําหนดตนเหตุของปญหาอาชญากรรมท่ีเกิดขึ้นในชุมชน (Scanning) แลววิเคราะหสาเหตุของปญหา (Analysis) แสวงหาแนวทางในการแกไขปญหา (Response) ดําเนินการแกไขปญหา แลวประเมินผล (Assessment) 9. การเปนหนุ สว นและสรางความรวมมือระหวา งตํารวจและชมุ ชน (Partnerships) ประชาชน ในชุมชนคือหุนสวนของตํารวจรวมรับผิดชอบในการปองกันอาชญากรรม หรือปญหาความไมเปนระเบียบ ในชมุ ชน ไมใชปลอ ยเปน ปญ หาของตํารวจฝา ยเดยี ว 10. ตํารวจตองบูรณาการกับหนวยงานท่ีเกี่ยวของ (Integration) แกไขปญหาท่ีเปนตนเหตุ ในการทําใหเกดิ ปญ หาสงั คมอนั นําไปสูอาชญากรรม บทบาทชุมชนกับการบังคบั ใชกฎหมาย นอกจากหลกั การตาํ รวจชมุ ชนทปี่ ลกู จติ สาํ นกึ ของประชาชนในการปอ งกนั อาชญากรรมวา เปน งาน ของตนเองมใิ ชเ ปน งานของตาํ รวจแตเ พยี งฝา ยเดยี ว ในการบงั คบั ใชก ฎหมายไดก าํ หนดใหป ระชาชนมสี ว นรว ม กบั เจาหนา ทตี่ ํารวจในการปฏบิ ตั ิตามหนาท่ี ดังตอ ไปนี้ 1. การจบั กมุ ผกู ระทาํ ผดิ ซงึ่ หนา ตามความผดิ ทไ่ี ดร ะบไุ วใ นบญั ชที า ยประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณา ความอาญา ราษฎรมีอํานาจจบั กุมผูกระทาํ ผิดได (ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา 79, 80) 2. การตรวจคน ผถู กู จบั สบื เนอื่ งจากการจบั กมุ ตวั ผกู ระทาํ ผดิ กรณรี าษฎรเปน ผจู บั โดยหลกั การ ราษฎรไมมีอํานาจในการตรวจคนบุคคล หากราษฎรเปนผูจับ ผูจับสามารถทําการตรวจคนได เพ่ือพบและ ยดึ อาวธุ หรอื สง่ิ ของท่ีผถู ูกจับอาจใชเปน เคร่ืองมอื ในการตอสูทํารายราษฎรผูจ ับกมุ ได ท้งั นเ้ี พ่อื ความปลอดภยั ของราษฎรผจู ับเอง 3. การควบคุมตวั ผูกระทําความผดิ เมื่อราษฎรจบั กุมตวั ผูถูกจับแลว ราษฎรมอี าํ นาจควบคุมตัว ผูถูกจับไปยังที่ทําการพนักงานฝายปกครองหรือเจาหนาท่ีตํารวจ (ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 83, 84) 4. การปอ งกนั ตนเอง (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68) กฎหมายใหส ทิ ธแิ กร าษฎรในการปอ งกนั ตนเองตอการกระทําที่เกิดจากการประทุษรายอันละเมิดตอกฎหมาย ถือวาเปนการปฏิบัติหนาท่ีตอชุมชน อยา งหนง่ึ ในการตอ สกู บั อาชญากรรมทเ่ี กดิ ขนึ้ อยา งกะทนั หนั ในสงั คม นอกจากนใ้ี นทางแพง กฎหมายกก็ าํ หนดให ราษฎรสามารถใชกําลังเพ่ือปองกันสิทธิของตน ถาพฤติการณไมสามารถขอใหศาลหรือเจาหนาท่ีชวยเหลือ ไดทนั ทว งทใี นทันใดได (ประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา 451) 74 คมู อื การบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

5. ผูชวยเหลือเจาพนักงานเม่ือราษฎรไดรับคํารองขอจากเจาพนักงานผูจัดการตามหมายจับ ราษฎรกม็ หี นา ทตี่ ามกฎหมายตอ งชว ยเหลอื เจา พนกั งานผจู บั ตามสมควรเทา ทจ่ี ะไมก อ ใหเ กดิ อนั ตรายตอ ตนเอง ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา 82 หรอื กรณที เี่ จา พนกั งานไดส ง่ั การตามอาํ นาจหนา ทใ่ี หช ว ย ทํากิจการของเจาพนักงานตามกฎหมายก็ตองปฏิบัติตามคําส่ังหรือคําบังคับนั้น (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 368) 6. การชวยเหลือผูประสบอันตราย กรณีที่ราษฎรพบเห็นผูอ่ืนตกอยูในภยันตรายแหงชีวิต ซึ่งตนอาจชวยไดก็ตองชวยตามความจําเปน (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 374) 7. การจบั กมุ ผตู อ งหาหรอื จาํ เลย (ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา มาตรา 117) กรณที ี่ ราษฎรเปน นายประกนั เมอ่ื ผตู อ งหาหรอื จาํ เลยมปี ระกนั หนหี รอื จะหลบหนี ราษฎรนนั้ มอี าํ นาจจบั กมุ ควบคมุ ผตู องหาหรือจาํ เลยไดเ อง 8. หนาทีข่ องราษฎรตามกฎหมายพเิ ศษ ไดพ ระราชบัญญตั ิลักษณะปกครองทองที่ พ.ศ. 2457, พระราชบญั ญตั ลิ กู เสอื แหง ชาติ พ.ศ. 2507, พระราชบญั ญตั กิ องอาสารกั ษาดนิ แดน พ.ศ. 2494 พระราชบญั ญตั ิ จัดระเบียบบริหารหมบู า นอาสาพฒั นาและปองกันตนเอง พ.ศ. 2522 ฯลฯ ขน้ั ตอนการปฏิบตั ชิ ุมชนเขม แขง็ เพ่ือการปองกันอาชญากรรม การปฏิบัติงานดานชุมชนเขมแข็งเพ่ือการปองกันอาชญากรรมน้ี มีหลักการสําคัญคือ ตองการ สรา งความเขม แขง็ ใหช มุ ชน โดยการใหค วามสาํ คญั กระตนุ ใหช มุ ชนไดต ระหนกั ถงึ ความเปน เจา ของปญ หา และ เจา ของชมุ ชนทต่ี อ งรว มกนั แกไ ขปญ หาโดยใชศ กั ยภาพและความสมั พนั ธท มี่ ใี นชมุ ชน มขี นั้ ตอนการดาํ เนนิ งาน 7 ขนั้ ตอน ดังนี้ 1. คนหาแกนนําและองคก รทองถ่ิน 2. จุดประกายความคดิ 3. ศึกษาพืน้ ฐานชมุ ชน 4. วิเคราะหปญ หาชมุ ชน 5. ยกรางกจิ กรรมชมุ ชน 6. นาํ กิจกรรมไปสูการปฏบิ ัติ 7. ประเมนิ ผล ขน้ั ตอนที่ 1 คน หาแกนนําและองคก รทองถ่ิน ในข้นั แรกนี้ หลงั จากการคดั เลือกหมบู า น/ชมุ ชนทจ่ี ะเขาดําเนินการ หลกั สาํ คญั อยูท่ีการทํางาน รว มกนั ระหวา งเจา หนา ทตี่ าํ รวจกบั ผนู าํ หมบู า น/ชมุ ชน ผนู าํ องคก รสว นทอ งถน่ิ เชน กาํ นนั ผใู หญบ า น สมาชกิ อบต. หรือที่นักวิชาการเรียกวา “ผูนําทางธรรมชาติ” เชน พระ ผูอาวุโส กลุมแกนนําสตรี กลุมแมบาน พอ เฒา แมแ กท ชี่ าวบา นใหก ารยอมรบั นบั ถอื โดยสมั พนั ธภาพระหวา งแกนนาํ หรอื ผนู าํ กบั สมาชกิ ในชมุ ชนจะเปน จดุ เรมิ่ ตนในการสรา งความเขม แข็งใหกบั ชมุ ชน คูมือการบรหิ ารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 75

วิธดี ําเนินการ การดําเนินการคนหาแกนนําของชุมชนในข้ันนี้ เจาหนาที่ตํารวจอาจเร่ิมจากการทําตารางบัญชี ตวั แทน แกนนาํ ของทกุ ภาคสว นในชมุ ชน จากนน้ั พจิ ารณาวา ผใู ดจะสามารถเขา มามสี ว นรว มในการขบั เคลอื่ น ชุมชนและชาวบานใหการยอมรับนับถือ โดยอาจเปดเวทีแบบมีสวนรวมหรือเวทีชาวบาน โดยใหประชาชน ในหมบู าน/ชุมชน ไดเลือกผนู าํ ของตนเอง โดยมีเคร่ืองมอื คอื แบบสํารวจคนหาผนู ําหมบู า น/ชุมชน ท้ังผนู าํ องคกรสวนทองถิ่นและผูนาํ ทางธรรมชาติ ขัน้ ตอนที่ 2 จุดประกายความคิด ในขั้นตอนของการจุดประกายความคิด เจาหนาท่ีตํารวจตองเช่ือถือในศักยภาพของแกนนําวา หากกระตุนใหแตละคนมีโอกาสใชภูมิปญญา ความรูความสามารถอยางเต็มท่ีแลว ก็เทากับเปนการสราง ความเขมแข็งของชุมชน โดยจัดใหมีชุดวิทยากรกระบวนการ ซ่ึงเสมือนเปนตัวนําความเปล่ียนแปลงทาง ความคดิ ไปสูช มุ ชน วทิ ยากรกระบวนการโดยชดุ ชมุ ชนสมั พนั ธ จาํ เปน ตอ งมคี วามรู เทคนิค วิธีการ กระตุนความคดิ แกชุมชน เชน เทคนิคการประชุมแบบมีสวนรวม กระบวนการคนหาปญหา และอนาคตของชุมชน การทํา แผนท่ีความคิด การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมเบ้ืองตน การวิเคราะหปญหาความยากจน การพัฒนา ตามหลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง เทคนิคการใหความรูเ รอื่ งยาเสพตดิ เทคนคิ การสรา งอุดมการณ ความรัก ความสามคั คี เทคนคิ การโนม นา วชกั จงู การปลกุ กระแสความคดิ เปน ตน และสามารถเชอื่ มโยงเรอื่ งราวตา ง ๆ ใหเกย่ี วขอ งกบั ปญหาของชุมชนได วิธีดาํ เนนิ การ จดั การประชมุ แบบมสี ว นรว มหรอื เวทชี าวบา น วทิ ยากรกระบวนการตอ งเปลยี่ นกรอบแนวคดิ ของ ชาวบา นใหไดว า การประชุมคร้งั นีเ้ พ่อื ใหทุกคนไดร ว มกนั คิดแกไขปญหาของหมูบ า น การทพี่ วกทา นเสยี เวลา มาประชุมคร้ังน้ีก็เพื่อสรางชีวิตและความเปนอยูของพวกทานเอง โดยกําหนดกิจกรรมที่จุดประกายความคิด ใหช าวบา นเหน็ ความเปลยี่ นแปลงของหมบู า น กระบวนการดงั กลา ว เรมิ่ ตน จากการใหช าวบา นไดแ สดงออกถงึ วถิ ขี องหมบู า นของตนเองในอดตี เรยี นรปู จ จบุ นั และหยงั่ เหน็ อนาคตของหมบู า น ซงึ่ มกั พบวา วถิ หี มบู า นชมุ ชน ในอดตี มคี วามสขุ มคี วามเขม แขง็ พงึ่ พาตนเอง เออ้ื อาทรตอ กนั และกนั แตใ นปจ จบุ นั กลบั ไดร บั ความทกุ ขม ากขนึ้ หากใหสถานการณปญหาตาง ๆ เปนไปตามทิศทางน้ีโดยไมมีการแกไขใหดีข้ึน ยอมหมายถึงความหายนะ ของหมูบานชุมชนอยางแนนอน การอบรมเพ่ิมเติมความรู นําแกนนําและชาวบานไปทัศนศึกษาดูงาน อาทิ โดยพาแกนนํา ผนู าํ ไปศกึ ษาดงู านชุมชนเขม แขง็ ชมุ ชนตน แบบทสี่ ามารถจดั การตวั เองได ตัวอยางเชน ชมุ ชน บานสามขา ชุมชนไมเรียง เพ่ือศึกษาข้ันตอนวิธีการที่ชุมชนดังกลาวดําเนินการ ตลอดจนเปนการกระตุน และจุดประกายใหผูน ําเกิดแนวคดิ ในการพัฒนาชมุ ชนของตนเอง 76 คูมือการบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม

วัตถุประสงคของการจัดกิจกรรมนี้ ใชกลยุทธหลัก 3 ประการ คือ ระลึกอดีต เรียนรูปจจุบัน เพ่อื หยั่งเห็นอนาคต โดยมีเคร่อื งมอื วทิ ยากร กระบวนการ กิจกรรมเสน แบง เวลา และผนู าํ องคกรตาง ๆ ขั้นตอนท่ี 3 ศึกษาพื้นฐานชุมชนดวยการจัดใหมีเวทีชาวบานและรวมกันคนหาศักยภาพ ของชุมชน ในการจดั ทําประชาคม เปน ขน้ั ตอนของการจัดประชุมเวทชี าวบาน รวมท้ังการประชมุ กลุมยอย การปรบั แนวคดิ ของคนในชมุ ชนใหร จู กั คดิ เองทาํ เอง และการใหโ อกาสคนในชมุ ชนในการพดู นาํ เสนอ เขา รว ม กจิ กรรม อาทิ การรว มกนั นาํ เสนอประวตั ศิ าสตรช มุ ชน การสาํ รวจขอ มลู จดั เกบ็ ขอ มลู ครวั เรอื น รายรบั รายจา ย และการคนหาศักยภาพทุนของชุมชนในรูปแบบตาง ๆ กระตุนใหชุมชนเห็นถึงสิ่งที่มีในชุมชน ไมใชการเนน ใหเห็นวาชุมชนขาดแคลนส่ิงใด การใหชุมชนรวมกันคนหาองคประกอบท่ีทําใหชุมชนสามารถดํารงอยูได โดยใชเวทีประชาคมรวมกันทําตารางบัญชี หรือแผนที่ทุนชุมชนจําแนกตามประเภทอยางละเอียด เชน ทุน บุคคล ปราชญชาวบาน ทรัพยากรธรรมชาติ ความรทู ักษะ ภมู ปิ ญ ญาของชุมชน เปน ตน จัดเวทีชาวบา นเพอ่ื ศกึ ษาพืน้ ฐานและคนหาศกั ยภาพของชุมชน วิธีดําเนินการ ศึกษาขอมูลพื้นฐานจากหนวยงานภาครัฐ เจาของพื้นท่ี เชน องคการบริหารสวนตําบล สถานี อนามยั โรงเรยี น วดั และผนู าํ หมบู า น ออกแบบสอบถาม สมั ภาษณ และออกเยย่ี มเยอื นประชาชนรายครวั เรอื น เพอื่ รวบรวมขอ มูลมาศกึ ษา วิเคราะหห าสาเหตุ และความเปน ไปไดใ นการแกป ญ หาในหมบู าน ข้ันตอนท่ี 4 วเิ คราะหป ญ หาชมุ ชน ขน้ั ตอนนเ้ี ปน การใชเ วทปี ระชาคม ใหช มุ ชนรว มกนั เสนอปญ หาทเ่ี กดิ ขน้ึ ในชมุ ชน อาทิ การทะเลาะ วิวาทของกลุมเด็กวัยรุน ปญหายาเสพติด ปญหาเศรษฐกิจ และรวมกันจัดลําดับความสําคัญ ความจําเปน คูมอื การบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 77

เรงดวนของปญหาท่ีตองดําเนินการแกไขกอน - หลัง นอกจากนี้ใชเวทีประชาคมคนหาสาเหตุและแนวทาง ในการแกไ ขปญ หา วธิ ีดําเนินการ วิทยากรกระบวนการเปดประชุมแบบมีสวนรวมหรือเวทีชาวบาน เพ่ือใหประชาชนไดเห็น ความเปล่ียนแปลงของหมูบาน ซ่ึงเขาเหลาน้ันเปนความเปลี่ยนแปลงมาโดยตลอด แตไมสามารถนําความรู ท่ีเห็นความเปลี่ยนแปลงน้ันไปสูการแกไขปญหาได วิทยากรกระบวนการโดยชุดชุมชนสัมพันธตองกําหนด กิจกรรม สะทอ นขอ มูลของปญหา เรียกวา ทกุ ขของชุมชน หรอื ทกุ ขข องครอบครวั เพ่ือแสดงใหเ หน็ วา ปญ หา ของหมูบานชุมชนคืออะไร มีสาเหตุมาจากอะไร จากนั้นใหชาวบานลงคะแนน ปญหาของหมูบาน ชุมชน ซ่ึงสามารถทราบถึงลําดับความสําคัญของปญหาท่ีชาวบานตองการแกไข เรียกวา การวิเคราะหวิกฤติของ ปญหา และแสดงใหเห็นวาในสวนลึกของชาวบานลวนตองการแกไขปญหาตาง ๆ อยูแลว แตตางซอน ความรูสึกไว นอกจากนี้ทําใหคนพบวาสาเหตุของปญหามาจากความสูญเสียศักยภาพของการพ่ึงตนเอง การวิเคราะหป ญ หาของหมบู าน ชุมชน ตอ งควบคูไ ปกับการปฏบิ ัตกิ ารทางจติ วิทยาของวิทยากรกระบวนการ เพอื่ ใหช าวบา นเกดิ ความคดิ ความรสู กึ ทจ่ี ะตอ งลกุ ขนึ้ มาแกป ญ หาของตวั เอง และพรอ มใจทาํ พนั ธะสญั ญาในการรว ม กนั แกไ ขปญ หา เกดิ สาํ นกึ ของชมุ ชนทห่ี ายไป หรอื ถกู บนั่ ทอนใหก ลบั มาอกี ครง้ั โดยใชก ลยทุ ธห ลกั 3 ประการ คอื ชใ้ี หเห็นทุกข ปลุกใหล ุกขน้ึ สู เรียนรรู ว มกนั เพอื่ แกไข โดยมเี ครอ่ื งมอื วิทยากรกระบวนการ กจิ กรรมทุกขของ ครอบครวั ชุมชน และแบบสํารวจ ข้นั ตอนท่ี 5 ยกรา งกิจกรรมชมุ ชน ข้ันตอนการยกรางกิจกรรม เปนขั้นของการแกปญหาอยางเปนรูปแบบ มีการกําหนดกิจกรรม ทส่ี ามารถปฏบิ ตั แิ ลว เกดิ ผลเปน รปู ธรรมได เชน มาตรการทางสงั คมของชมุ ชน อาสาสมคั รตาํ รวจบา น โครงการ พฒั นาผนู าํ หมบู า นชมุ ชน เพอื่ เพมิ่ ศกั ยภาพในการปอ งกนั อาชญากรรมและยาเสพตดิ โครงการคา ยผนู าํ เยาวชน ปองกันอาชญากรรมและปญหายาเสพติด เพื่อใหเยาวชนไดทราบถึงโทษของยาเสพติด เปนตน นอกจากนี้ ชมุ ชนตอ งสามารถจดั ลาํ ดบั ความสาํ คญั และรว มพจิ ารณาวา แผน/โครงการใดชมุ ชนสามารถดาํ เนนิ การไดเ อง หรือตองขอรับการสนับสนุนจาก อบต.หรือตองขอรับการสนับสนุนจากเจาหนาที่ตํารวจ ซ่ึงจะทําใหทุกคน ในชุมชนไดรับรู รวมคิด รวมทํา รวมเปนเจาของ รวมรับผลประโยชน จากแผนงาน/โครงการท่ีกําหนดข้ึน อยางแทจ รงิ 78 คูมอื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

ขับเคล่ือนโครงการอาสาสมคั รตํารวจบาน ตาํ รวจชุมชน สรา งแกนนําจิตอาสาบาํ เพญ็ ประโยชนเพื่อรวมรบั ผิดชอบตอชุมชนและสงั คม วิธีดาํ เนนิ การ จัดตั้งคณะกรรมการหมูบาน/ชุมชน จากการเลือกของชาวบานท่ีเขารวมประชุม การรวมกัน กําหนดกฎของหมูบาน เพ่ือยึดถือปฏิบัติรวมกัน การจัดเวรยาม เฝาระวังปญหาอาชญากรรม การรณรงค ปองกันปญหายาเสพติด การจัดตั้งเครือขายเฝาระวังปญหาอาชญากรรม ยาเสพติด การจัดต้ังกลุมอาชีพ กลมุ แกนนาํ เยาวชน เปน ตน จากนนั้ แกนนาํ ชมุ ชนจะขยายความคดิ ไปยงั หมบู า นขา งเคยี งใหต น่ื ตวั อยา งกวา งขวาง จนกลายเปนกระแสของพลังชุมชนในพื้นที่ การเคล่ือนไหวของชุมชนในลักษณะดังกลาว เปนการกระทํา ดวยจติ สํานกึ ปกปองทอ งถ่ินของตนเองอยางแทจรงิ โดยมีเครอื่ งมอื คอื วิทยากรกระบวนการกิจกรรมชมุ ชน ในฝน และการเขยี นโครงการกิจกรรมตา ง ๆ เพือ่ นําเสนอองคก รสวนทองถน่ิ ขน้ั ตอนที่ 6 นาํ กิจกรรมไปสกู ารปฏบิ ัติ ขั้นตอนในการดําเนินกิจกรรมจนเกิดเปนลักษณะของหมูบาน/ชุมชนเขมแข็ง สมาชิกมี ความสัมพันธกันอยางแนนแฟน เขาใจกัน มีความสามัคคี เกิดการมีสวนรวม รูสึกวาตนเองเปนสวนหน่ึง ของชุมชนที่มีศักยภาพสามารถพึ่งตนเองได มีความสามารถท่ีจะสนองตอบตอความตองการในการใชชีวิต คมู ือการบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม 79

ประจาํ วนั ทง้ั ยงั สามารถทจ่ี ะรว มกนั ใชก ตกิ าทเ่ี ปน บรรทดั ฐานของสงั คมในการตดั สนิ ใจ โดยมอี าํ นาจการจดั การ ตามขอ กาํ หนด และมาตรการทไ่ี ดร ว มกนั จดั ทาํ ขน้ึ เพอื่ แกไ ขปญ หาของชมุ ชนไดด ว ยตนเองตามกรอบกฎหมาย มบี ทลงโทษเมอ่ื มผี ฝู าฝน โดยจะมเี จา หนา ท่ฝี า ยรฐั เปนทป่ี รกึ ษาในระหวางดําเนนิ โครงการ เชน มาตรการตดั ความชวยเหลือของชมุ ชนตอ ครอบครัวและตวั ผูเ สพ ผคู ายาเสพติดในชุมชน วธิ ดี าํ เนนิ การ การใชวิทยากรกระบวนการเขาดําเนินการเสริมสรางชุมชนเขมแข็งน้ัน สามารถแกไขปญหาได ในระยะสั้นเทานั้น หากไมมีกิจกรรมดําเนินการอีก ปญหาตาง ๆ ก็จะกลับมาอีก กลยุทธท่ีไดผลที่สุดคือ การพัฒนา โดยการใหหมบู าน ชมุ ชนนัน้ สามารถรวมตัวกันเพ่อื ต้ังกลมุ องคกรตาง ๆ แบบยั่งยนื มกี ารจัดทํา แผนแมบ ท และพฒั นาเครอื ขา ยชมุ ชนรว มกนั หลายหมบู า น เพอื่ ใหบ รรลถุ งึ แนวทางพงึ่ พาตนเองภายในชมุ ชน และระหวา งเครอื ขา ย เชน การพฒั นาเศรษฐกจิ พอเพยี งตามหลกั ทฤษฎใี หม การตง้ั กลมุ สหกรณ กลมุ ออมทรพั ย การแบงการดูแลเปนคุมตาง ๆ เพ่ือเฝาระวังปญหา การจัดต้ังเครือขายรวมมือในทุก ๆ ดานระหวางชุมชน ดว ยกนั เองจงึ เปน การปอ งกนั ปญ หาตา ง ๆ อยา งถาวร เพราะกจิ กรรมเหลา นเี้ นน กระบวนการรวมกลมุ ของชมุ ชน ใหด าํ รงอยอู ยา งยงั่ ยนื ซงึ่ จะเปน พน้ื ฐานของความเขม แขง็ ของหมบู า น ชมุ ชนโดยมเี ครอื่ งมอื วทิ ยากรกระบวนการ องคก รสวนทอ งถิ่น สถานีอนามัย วดั โรงเรียน กลุมพลังตา ง ๆ ในหมบู าน ชมุ ชน ข้นั ตอนที่ 7 ประเมินผล การติดตามประเมินผลถือไดวาเปนข้ันตอนสุดทายในการเขาดําเนินโครงการ เจาหนาที่ตํารวจ และชุมชนรว มกนั ประเมนิ ผลโดยใชแ บบสํารวจความคดิ เห็น (โพล) หรือการสัมภาษณบุคคลวา ภายหลังจาก ที่ดําเนนิ โครงการไปแลว ชมุ ชนเกิดความปลอดภยั ในชวี ิต ทรัพยส ิน ลดความหวาดระแวงอาชญากรรมลงได เพยี งใด วิธดี าํ เนินการ ต้ังคณะกรรมการติดตามประเมินผลกิจกรรมออกสัมภาษณ เยี่ยมเยียน สอบถามถึง ความเปลี่ยนแปลงในหมูบาน/ชุมชนในทางท่ีดีขึ้น มีความสามัคคี เอื้ออาทรตอกัน และตระหนักถึงการเปน เจา ของปญ หารว มกนั โดยมเี ครอื่ งมอื เปน แบบสาํ รวจออกพบปะเยย่ี มเยอื นรายครวั เรอื น และแกนนาํ กลมุ ตา ง ๆ ในพ้ืนท่ีการดําเนินการเชนน้ี จึงจะเปนการเอาชนะปญหาอยางยั่งยืนดวยวิถีชุมชน และพลังของชุมชนเอง เปนหลกั ซึ่งถือเปนความเขมแขง็ ของหมูบาน ชุมชน อยางแทจ รงิ บทสรปุ การปฏบิ ตั งิ านของเจา หนา ทตี่ าํ รวจดา นชมุ ชนเขม แขง็ เพอ่ื การปอ งกนั อาชญากรรม เปน แนวทาง ในการทํางานของเจาหนาที่ตํารวจเพื่อลดปญหาอาชญากรรมดวยความรวมมือระหวางตํารวจและชุมชน มุงเนนใหมีการใชความรวมมือจากประชาชนในพื้นที่ การเพ่ิมศักยภาพของคนและชุมชนใหเขมแข็ง โดยเจาหนาท่ีตํารวจมีหนาที่ใหความรูและสรางความรวมมือ เพื่อใหประชาชนไดมาชวยเหลืองานปองกัน 80 คมู อื การบริหารงานปอ งกันและปราบปรามอาชญากรรม

อาชญากรรมและแกไ ขความไมเ ปน ระเบยี บของชมุ ชน หลกั การนจ้ี ะสอดคลอ งกบั หลกั การ “การตาํ รวจชมุ ชน” (Community Policing) ทมี่ ตี น กาํ เนดิ ในประเทศสหรฐั อเมรกิ า และไดร บั การพฒั นามาจากแนวความคดิ ของ หลักการตํารวจชุมชนสัมพันธ (Police Community Relations) นํามาปรับปรุงเพ่ิมเติมแนวความคิดใหม จนกลายเปน แนวความคดิ ในการปอ งกันอาชญากรรมทมี่ ีประสทิ ธภิ าพ ซึง่ กาํ หนดใหต าํ รวจและชมุ ชนรว มกนั ทาํ งานอยา งใกลช ดิ เสมอื นหนง่ึ วา เปน หนุ สว นในการแกไ ขปญ หาอาชญากรรม ยาเสพตดิ ปญ หาความเสอื่ มโทรม ของความไรระเบียบชุมชน ปญหาคุณภาพชีวิตและความรูสึกหวาดกลัวภัยอาชญากรรม ทําใหประชาชน มีความรูสึกที่ดีตอตํารวจและใสใจในปญหาอาชญากรรมมากขึ้นเสมือนเปนหนาท่ีของตนเอง โดยการปฏิบัติ ตามหลักการดานชมุ ชนเขม แข็งเพ่อื การปองกนั อาชญากรรม มขี ้ันตอนการ 38 ข้ันตอน ไดแก คน หาแกนนาํ และองคกรทองถิ่น จุดประกายความคิด ศึกษาพื้นฐานชุมชน วิเคราะหปญหาชุมชน ยกรางกิจกรรมชุมชน นาํ กจิ กรรมไปสกู ารปฏบิ ตั ิ และประเมนิ ผล ซง่ึ ในขนั้ ตอนการคน หาแกนนาํ นนั้ ถอื เปน จดุ เรมิ่ ตน และสาํ คญั ทสี่ ดุ ในการสรา งความเขมแขง็ ใหกับชมุ ชน หากชุมชนมีแกนนาํ ทีเ่ ขมแขง็ แลว กจ็ ะนําพาชมุ ชนของตนไปในทิศทาง ท่ีคนในชมุ ชนมงุ หวังรวมกนั ได กลา วโดยสรุป การปฏิบัตติ ามหลกั การดา นชมุ ชนเขมแขง็ เพอ่ื การปองกันอาชญากรรม เปน หัวใจ สาํ คัญของงานปองกันอาชญากรรม สาํ นักงานตํารวจแหง ชาติจึงไดกําหนดหลกั การดงั กลา วน้ีเปน ยุทธศาสตร ขององคกร การปฏิบัติในรูปแบบกิจกรรมตาง ๆ ซ่ึงผูบังคับบัญชาทุกระดับจะตองมีความรู ความเขาใจ และใหความสําคัญในบทบาทของหลกั การตํารวจชุมชน โดยเฉพาะการผนึกกาํ ลงั เพื่อบูรณาการกบั หนว ยงาน ทเี่ กย่ี วขอ ง เพอื่ แกไ ขทต่ี น เหตขุ องปญ หา ซงึ่ จะเปน สว นสาํ คญั ในการสรา งความเขม แขง็ อยา งยง่ั ยนื ใหแ กช มุ ชน สมดงั เจตนารมณตอไป คูม อื การบรหิ ารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 81

บทที่ 5 การปอ งกันอาชญากรรมดวยเทคโนโลยีสมยั ใหม เทคโนโลยีสาํ หรบั ควบคุมกํากบั ดูแล 1. สายตรวจ GPS เปนโครงการที่จัดทําข้ึนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาท่ีตํารวจ สายตรวจโดยใชรถจักรยานยนตติดกลองสงสัญญาณจีพีเอสไวบริเวณใตเบาะ ลักษณะการทํางานของรถ สายตรวจจีพีเอสจะสามารถสงขอมูลขณะปฏิบัติการของสายตรวจเขามายังจอมอนิเตอรเพื่อตรวจสอบขอมูล ในเบือ้ งตน สามารถตรวจสอบขอ มูลตาง ๆ ได ดงั นี้ ความเรว็ ระยะทางทีร่ ถว่ิงเปนกโิ ลเมตร สามารถระบุไดว า รถกําลังวิง่ หรือจอดอยู สตารทเคร่ืองมาแลวกน่ี าที บอกเวลา วนั ทีข่ ณะปฏบิ ตั งิ านไดอ ยางละเอยี ด โดยขอมูล จากตวั รถจะสง เขา มายงั เครอ่ื ง Server ผา นทางสญั ญาณโทรศพั ทม อื ถอื ทาํ ใหเ กดิ ความเสถยี รของสญั ญาณและ ขอมลู การใชรถจะอพั เดตทุก 1 นาที โดยจะมีเจา หนาที่ตาํ รวจหอ งวิทยเุ ปน ผดู แู ลจอมอนเิ ตอรอยตู ลอดเวลา การนาํ เทคโนโลยีกลองวงจรปดแบบ Realtime และระบบ GPS มาเพิ่มประสทิ ธิภาพสายตรวจ 2. ระบบ QR Code ในยุคไทยแลนด 4.0 ตํารวจสายตรวจตองพัฒนาใหทันยุค เพ่ือใหเกิดประสิทธิภาพ และความรวดเร็วในการปฏิบัติหนาท่ีออกตรวจตามจุดตาง ๆ จากเดิมที่ตํารวจสายตรวจจะตองลงนามใน สมุดตรวจที่ตูแดงตาง ๆ ที่มักประสบปญหาสมุดชํารุดเสียหายงาย ตรวจสอบการปฏิบัติงานไดยาก มีความ นาเชื่อถอื นอ ย การรวบรวมสถิติเปน ไปไดย าก และใชงบประมาณสงู กเ็ ปล่ียนมาใช QR Code แทน เพยี งแค ใชโทรศพั ทส แกน QR Code แลวสงผลการตรวจ จึงทาํ ใหการปฏิบัติงานเปนไปดว ยความรวดเร็ว ตรวจสอบ ไดงา ยวา ตาํ รวจสายตรวจทร่ี ับผดิ ชอบพน้ื ทตี่ าง ๆ ไดลงพ้ืนท่ีปฏบิ ัติหนา ทจี่ รงิ หรือไม 82 คูมอื การบรหิ ารงานปองกนั และปราบปรามอาชญากรรม

การพฒั นาระบบ QR Code มาใชเพิ่มประสทิ ธภิ าพการออกตรวจของเจา หนา ทส่ี ายตรวจ เทคโนโลยีสําหรับการสืบคน ขอมูล 1. ระบบขอ มูลอาชญากรรม (Police Data Center : PDC) เปนระบบฐานขอมูลอาชญากรรมของ ตร. ซึ่งประกอบดวยฐานขอมูลหมายจับ ฐานขอมูล บคุ คลพน โทษ ฐานขอมลู บคุ คลที่เคยกระทําผิด ฐานขอ มลู รถหาย และฐานขอมลู คนหายพลัดหลง ซง่ึ ผปู ฏิบตั ิ งานปอ งกนั ปราบปรามสามารถทาํ การตรวจสอบขอ มลู เพอ่ื นาํ ใชใ นการปอ งกนั ปราบปรามอาชญากรรมขณะท่ี ปฏบิ ตั หิ นา ทไี่ ดท กุ ฐานขอ มลู โดยทาํ การตรวจสอบผา นโทรศพั ทม อื ถอื ไดท กุ เวลาและทกุ สถานทใ่ี นขณะปฏบิ ตั ิ หนา ท่ี 2. ระบบสารสนเทศขอ มูลอาชญากรรม CRIMES เปนระบบฐานขอมูลที่พัฒนามาจาก POLIS รวมท้ังเปนจุดศูนยกลางในการเชื่อมตอไปยัง ฐานขอมูลของหนวยงานอ่ืน ทงั้ ในสวนของสาํ นักงานตํารวจแหง ชาติ หรอื หนวยงานภายนอก เพอื่ เปน แหลง รวบรวมขอ มลู ทง้ั ในดา นงานสอบสวน งานปอ งกนั ปราบปราม งานจราจร อาํ นวยความสะดวกใหก บั เจา หนา ที่ ผูปฏิบัติงานโดยเฉพาะระดับสถานีตํารวจ โดยแยกระบบฐานขอมูลคดีอาญาออกมาจากระบบ POLIS เดิมทงั้ หมด สว นระบบ POLIS ก็คงเหลอื การใชงานเฉพาะระบบฐานขอ มูลกําลังพล การเงนิ งบประมาณ พัสดุ เทา น้ัน 3. ระบบ SMS หมายจบั ของ ตร. เปนระบบการตรวจสอบขอมูลหมายจับ และรถหายผานระบบ SMS ของโทรศัพทมือถือ โดยตํารวจภูธรภาค 7 เปนผูริเร่ิมนําระบบนี้มาใชเปนครั้งแรก ตอมาสํานักงานตํารวจแหงชาติจึงมีการขยาย การใชง านไปทวั่ ประเทศ โดยรว มกบั ผใู หบ รกิ ารโทรศพั ทม อื ถอื ในการใชง านรว มกนั และตอ งมกี ารลงทะเบยี น ขอใชง านกบั ศนู ยเทคโนโลยีกลาง (ศทก.) กอ นจงึ จะเขาใชงานได 4. ระบบฐานขอ มลู ทะเบียนราษฎร (AMI) เปนระบบฐานขอมูลกรมการปกครองท่ีสํานักงานตํารวจแหงชาติขอเชื่อมใชโดยผานระบบ CRIMES แตก ็สามารถเช่ือมใชโ ดยตรงไปยงั ฐานขอมลู ทะเบยี นราษฎรได ผูใชง านตองไดร บั อนุญาต และตอง ใชง านรวมกบั บัตรประจาํ ตัวประชาชนแบบ Smart Card คูมอื การบริหารงานปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม 83