Deja Review Davranış Bilimleri

DEJA REVIEW Davranış Bilimleri İstanbul Tıp Kitabevi

©İstanbul Medikal Yayıncılık ÇEVİRİ ESERLER dizisi DEJA REVIEW DAVRANIŞ BİLİMLERİ Gene N. Quinn, MD, MS Çeviri Editörü: Doç. Dr. İsmet Melek 1. Baskı 2013 ISBN - 978-605-4499-71-7 2013 İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti. 34104, Çapa-İstanbul-Türkiye www.istanbultip.com.tr e-mail: [email protected] Adres: Turgut Özal Cad. No: 4/A Çapa-İST. Tel: 0212.584 20 58 (pbx) 0212.587 94 43 Faks: 0212.587 94 45 www.istanbultip.com.tr Yasalar uyarınca, bu yapıtın yayın hakları İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir. Yazılı izin alınmadan ve kaynak olarak gösterilmeden, elektronik, mekanik ve diğer yöntemlerle kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi, teksir, baskı ve diğer yollarla çoğaltılamaz. UYARIMedikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve kli-nik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygulamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir. Okuyuculara ilaçlarhakkında üretici firma tarafından sağlanan her ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama şekillerini ve kontrendikasyon-ları kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi şeklini ve en doğru ilaçları ve dozlarını belirlemek uygulamayı ya-pan hekimin sorumluluğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana gelebilecek hastaya ve ekipmanlara ait herhan-gi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir. Yayına hazırlayan İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncı sertifika no Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti.İmy adına grafikerler 12643 Sayfa dizaynı Mesut Arslan, Tuğçe Yıldırım Yazarlar Hatice Arslan, Muratcan Açan Gene R. Quinn Çeviri editörü İsmet Melek Kapak İMY tasarım / Orjinalden adapte Birlik Ozalit Baskı ve cilt

DEJA REVIEW Davranış Bilimleri Gene R. Quinn, MD, MS Resident Physician Department of Medicine University of California, San Francisco, California University of Washington School of Medicine Seattle, Washington Class of 2009 Çeviri Editörü Doç. Dr. İsmet MelekMc MedicalGrawHillNew York Chicago San Francisco Lisbon London Madrid Mexico City Milan NewDelhi San Juan Seoul Singapore Sydney Toronto

DEJA REVIEW BEHAVİORAL SCİENCEDeja ReviewTM McGraw-Hill Companies, Inc.’in tescilli markasıdır. Türkçe baskısı olanbu kitap The McGraw-Hill Companies, Inc.’in izniyle yayınlanmaktadır.International Edition ISBN- 0-07-162728-6; ISBN: 978-0-07-162728-3

To my family

vi

İçindekiler Editörün Önsözü xii Önsöz xiiiBÖLÜM I: İNSAN GELİŞİ VE FİZYOLOJİSİ 1 3Konu 1 HAYATIN ERKEN EVRELERİ: YENİDOĞANDAN ÇOCUKLUĞA Gelişim Teorileri / 3 15 İnfant Morbitide ve Mortalitesi / 5 Neonotal Refleksler / 5 19 Gelişimde Önemli Noktalar / 6 Bağlılık / 11 25 Erken Ergenlik Dönemi (11-14 Yaş) / 12 35 Klinik Örnekler / 13 43Konu 2 HAYATIN ORTA DÖNEMİ: ERGENLİKTEN YETİŞKİNLİĞE Yetişkinliğin Erken Dönemi / 15 Yetişkinliğin Orta Dönemi / 17 Klinik Örnekler / 18Konu 3 HAYATIN GEÇ DÖNEMLERİ: YAŞLANMA, ÖLÜM VE YOKSUNLUK Yaşlanma / 19 Ölüme Yaklaşma, Ölüm, Yoksunluk / 21 Klinik Örnekler / 23Konu 4 PSİKOANALİTİK TEORİ Klinik Örnekler / 33Konu 5 ÖĞRENME TEORİSİ İlişkili Öğrenme-İlişkisiz Öğrenme / 35 Klinik Örnekler / 42Konu 6 UYKU BİLİMİ VE BOZUKLUKLARI Normal Uyku / 43 Anormal Uyku / 45 Diğer Uyku Değişiklikleri / 47 Klinik Örnekler / 48

viii İçindekiler 49 Konu 7 SEKSÜELİTE Seksüel Gelişim / 49 57 Seksüel Gelişim ve Fizyolojik Anormallikler / 50 65 Hormonlar ve Davranış Üzerine Etkileri / 51 69 Seksüel Yanıt Siklüsü / 51 75 Seksüel Disfonksiyon / 52 Parafilyalar / 54 Sağlık Durumunun Seksüelite Üzerine Etkisi / 54 İlaçların ve Nörotransmitterlerin Seksüelite Üzerine Etkileri / 55 Klinik Örnekler / 54 Konu 8 İSTİSMAR VE AGRESYON Çocuk ve Yaşlıların İstismarı ve İhmal / 57 Kişinin Kendi Partnerini İstismarı / 60 Cinsel Şiddet / 61 Agresyon / 62 Klinik Örnekler / 63 Konu 9 İNTİHAR İntihar / 65 Klinik Örnekler / 68 Konu 10 DAVRANIŞIN GENETİK TEMELİ Genetik Çalışmalar / 69 Psikiyatrik Hastalıkların Genetiği / 69 Nöropsikiyatrik Hastalıkların Genetiği / 71 Alkolizmin Genetiği / 72 Klinik Örnekler / 72 Konu 11 DAVRANIŞ BİLİMLERİNDE NÖROKİMYA Nöroanatomi / 75 Beyin Lezyonları / 76 Nörotransmitterler / 77 Aminler / 78 Nöropeptidler / 81 Klinik Örnekler / 82BÖLÜM II: PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR VE TEDAVİLERİ 83 85 Konu 12 PSİKOTİK BOZUKLUKLAR Giriş / 85 Bozukluklar / 85 Klinik Örnekler / 92

İçindekiler ix 93Konu 13 MOOD BOZUKLUKLARI 103 Klinik Örnekler / 101 111Konu 14 ANSİYETE BOZUKLUKLARI Panik Bozukluk / 104 117 Obsessif-Kompülsif Bozukluk / 105 Sosyal Fobi / 106 125 Posttravmatik Stres Bozukluğu / 107 Spsifik Fobi / 108 135 Ansiyete ile Birlikte Uyum Bozukluğu / 109 139 Klinik Örnekler / 110 153 159Konu 15 KONGNİTİF BOZUKLUKLAR Deliryum / 111 Demans / 112 Amnestik Sendromlar / 115 Klinik Örnekler / 115Konu 16 SOMATOFORM BOZUKLUKLAR Somatizasyon Bozukluğu / 118 Konversiyon Bozukluğu / 119 Hipokondriazis / 120 Vücut Dismorfik Bozukluğu / 121 Yapay Bozukluk / 122 Temaruz / 123 Klinik Örnekler / 123Konu 17 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI Sınıf A: Çılgın (The Mad) / 126 Sınıf B: Kötü (The Bad) / 127 Sınıf C: Üzgün (The Sad) / 130 Klinik Örnekler / 133Konu 18 DİSOSİYATİF BOZUKLUKLAR Klinik Örnekler / 136Konu 19 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI Klinik Örnekler / 151Konu 20 YEME BOZUKLUKLARI Klinik Örnekler / 153Konu 21 ÇOCUK PSİKİYATRİSİ Yaygın Gelişim Bozuklukları / 159

x İçindekiler Yıkıcı Davranış Bozukluğu / 161 165 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu / 162 175 Çocukluk Çağının Diğer Nöropsikiyatrik Bozuklukları / 162 177 Klinik Örnekler / 164 181 191 Konu 22 PSİKOFARMAKOLOJİ Klinik Örnekler / 174 199BÖLÜM III: ETİK, SAĞLIK BAKIMI VE İSTATİSTİK 199 Konu 23 KLİNİK PRATİK VE ZOR DURUMLAR 217 Klinik Örnekler / 180 Konu 24 MEDİKAL ETİK VE LEGAL KONULAR Klinik Örnekler / 188 Konu 25 BİRLEŞİK DEVLETLER SAĞLIK BAKIMI Sağlık Bakım Sigortası / 191 Sağlık Bakım Ücretleri / 193 Sağlık Bakım Sistemi / 194 Sağlık Durumu ve Belirleyicileri / 195 Klinik Örnekler / 196 Konu 26 EPİDEMİYOLOJİ VE ÇALIŞMA DİZAYNI Epidemiyoloji / 199 Araştırma Çalışması Dizaynı / 201 Testler / 203 İlişki Ölçütleri / 205 Klinik Örnekler / 206 Konu 27 BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Dağılım / 209 İstatistiksel Hipotez ve Hata Tipleri / 212 İstatistiksel Testler / 214 Klinik Örnekler / 215 Indeks

Faculty ReviewersDebra L Klamen, MD, MPHEAssociate Dean, Education and CurriculumProfessor and Chair, Department of Medical EducationSouthern Illinois University School of MedicineSpringfield, IllinoisStudent ReviewersJessica Bury Daniel MarcoviciMayo Medical School Sackler School of MedicineMD/MPH Candidate Tel Aviv UniversityClass of 2010 Class of 2011Sarah FabianoSUNY Upstate Medical UniversityClass of 2010

Editörün ÖnsözüDeja Review Behavioral Science kitabının soru cevap formatında çok sayıda değerli bil-giler veren değerli bir eser olduğunu düşünüyorum. Nöroloji ve Psikiyatri hekimleri veasistanları için bilgilerini tekrar edecekleri ve çok iyi bir, yan Dal Uzmanlık Sınavı veBOARD sınavına hazırlık kitabı olmasının yanında, Tıpta Uzmanlık sınavına hazırlananmeslektaşlarımın,klinik nöropsikiyatri, nöropsikofarmakoloji, kognitif bilimler ile ilgilibilgilerini hızlı tekrar edebilecekleri bir kaynaktır.Uygun ve tam yerleşmemiş bir Türkçe karşılığı olmayan bazı medikal terimler kitaptaaynen kullanılmıştır.Amerika Birleşik Devletleri’nde Chicago Nortwestern Üniversitesi’nde Prof. Dr. MarselMesulam’ın yanında Davranış Nörolojisi çalışmam bu kitabın çeviri editörlüğünü yap-mamda bana büyük fayda sağladı.Deja Review serisinin seçilmesinde, dilimize tercüme edilmesi için gerekli iznin alınma-sında ve hekimlere kazandırılmasında büyük gayret gösteren İstanbul Tıp Kitabevi aile-sine çok teşekkür ederim.Bu kitabın okuyuculara faydalı olması dileğiyle… Çeviri Editörü Doç. Dr. İsmet Melek

ÖnsözDavranış bilimleri USMLE birinci basamak sınavları için, davranış bilimleri konseptinianlamak ve bunları test sorularında uygulayarak puanı yükseltmek için oldukça önem-li ancak göz ardı edilen bir konudur. Deja Review: Davranış bilimlerini çalışmak içinmükemmel bir kaynaktır;Bilgilerinizi yeniden gözden geçirmek ve boşlukları doldur-maya yardımcı olur. Deja Review’in bu ikinci baskısında: davranış bilimleri psikiyatrikhastalıklar ve gelişimsel hastalıklar konusundaki köşe taşları aydınlatılmıştır. Epidemi-yoloji ve biyoistatistikler, USMLE’de sıklıkla sorulmaktadır. Bu yeni baskı tamamen re-vize edilmiş ve USMLE sınavındaki epidemiyoloji sorularını cevaplayabilecek şekildegenişletilmiştir. Birazcık çalışma ve Deja Review ile birlikte:Davranış bilimleri, USM-LE’de ki çok çeşitli soru formatlarına sizi iyi şekilde hazırlayacaktır.ORGANİZASYONTüm konseptler soru cevap ‘flashcard’ formatında hazırlanmış olup, davranışsal tıp ala-nında ki başlıkları ve anahtar noktaları kapsamaktadır. Davranış bilimleri sıklıkla kav-ramsaldır ve yeniden gözden geçirme amaçlı dizayn edilmiştir. Bilgileri yeniden hafıza-ya çağırmak yerine bu konsepti öğretmeyi amaçlamıştır.Soru ve cevap formatının çok sayıda önemli avantajları mevcuttur:• Zayıf ve güçlü noktalarınızı basit ve hızlı bir şekilde geliştirmenizi sağlar.• Önemli noktaları hızlı ve kısa sürede tekrar etmeye olanak sağlar.• Etkili bir şekilde gözden geçirmenizi ve hafızaya çok fazla bilgi yerleştirmenizi sağlar.Her bölüm sonunda, USMLE birinci basamak sınavlarında sorulan klasik soru tiplerinebenzer örnekleri bulacaksınız. Bu board tipi sorular ile birlikte klinik senaryoda üzerin-de durulan önemli noktaları yeniden gözden geçirecek ve tanıyı koyacaksınız.BU KİTAP NASIL KULLANILIRSınavlarda ve USMLE birinci basamak sınavlarında test edilen başlıklar üzerinde durul-muştur. Unutulmamalıdır ki bu kitap textbookların ya da derslerin yerine kullanılamaz.Ancak sizin derslerinize ve birinci basamak sınavlarına hazırlanmanıza destek olabilir.

Bu kitabı kendinizi test etmek için kullanabilirsiniz. Yoğun gün içerisinde, yolda kolay-lıkla yanınızda taşıyabileceğiniz ve çalışabileceğiniz formatta hazırlanmıştır.Eğer çalışmayı seçerseniz, bu kaynağı hazırlık aşamanızda faydalı bulacağınızı umuyo-rum. İyi şanslar ve iyi çalışmalar! Gene R. Quinn

BÖLÜM Iİnsan Gelişim veFizyolojisi



KONU 1Hayatın Erken Evreleri:Yenidoğandan ÇocukluğaGELİŞİM TEORİLERİ Toplumsal alanda kazanılan başarıların olduğu kritik dönemler kaydedilmeli, yok-Erik Erikson’un gelişim teorilerini sa bir daha üstesinden gelinemeyecektir.açıklayınız. Her bir gelişim yaşının sergilendiği vücut bölümlerinin organize olmasıdır. GelişiminSigmund Freud’un gelişim teorilerini parçalarının seksüel olgunluk içindeki heraçıklayınız. bir evresi ego oluşumu ve hazzı geciktirme yeteneği ile karakterizedir.Jean Piaget’in gelişim teorilerini Çocuğun öğrenme kapasitesi gelişimaçıklayınız. sürecinde yaşa göre değişmektedir; çocuk- lar gelişimin dört evresi boyunca ilerleme-Erik Erikson’un Gelişim Teorileri lidir. Gelişimin her evresinde diğer evrelere geçmeden önce özel bir yetenek kazanılır.Gelişimin hangi evresi infantınbakıcısına güven geliştirmesiyle Doğru-Yanlış: Doğumundan 18 aya kadar.karakterizedir?Gelişimin hangi evresi çocuğun Otonomi-utanma ve korku: 18 aydan 3yürümek ve banyoyu kullanmak gibi yaşına kadar.fiziksel yeteneklerini öğrenmesiylekarakterizedir? İnsiyatif-Suç: 3’den 6 yaşa kadar.Gelişimin hangi evresi çocuğunöğrendiklerini öne çıkarmasıyla 3karakterizedir?

4 Deja Review: Davranış Bilimleri Endüstri-Aşağılık: 6-12 yaşlar.Gelişimin hangi evresi çocuğun yenibecerileri hızla kazanmasıylakarakterizedir?Gelişimin hangi evresi gencin politika Kimlik-Rol karmaşası: 12-18 yaşlarve cinsi rollerine karşı duyarlı olmasıylakarakterizedir?Gelişimin hangi evresi yetişkinin diğer Kimlik-Rol karmaşası: 12-18 yaşlarbir bireyle bir ilişkiye başlayıpbaşlamamasına karar vermesiylekarakterizedir?Gelişimin hangi evresi yetişkinin gelecek Yaratıcılık ve durgunluk: 40-65 yaşlarkuşakları desteklemesi vecesaretlendirmesi ile karakterizedir?Gelişimin hangi evresi yetişkinin Ego bütünlüğü-ümitsizlik: 65 yaşındandeneyimlerine dayanarak yaşama ölüme kadarsebebini bulmasıyla karakterizedir?Sigmund Freud’un Gelişim TeorileriGelişimin hangi evresi yiyecek sağlandığı Doğumdan 1 yaşına kadar olan oral fazmüddetçe memnuniyet veya emerek barış 1 yaşından 3 yaşına kadar olan anal fazsağlanmasıyla karakterizedir?Gelişimin hangi evresi yürüme eğitimialması nedeniyle memnuniyetlekarakterizedir?Gelişimin hangi evresi yetişkin rol 3 yaşından 6 yaşına kadar olan fallik fazmodellerini tanımaya odaklanma ilekarakterizedir?Gelişimin hangi evresi sosyal ilişkilerin 6 yaşdan 12 yaşına kadar olan latent fazartmasıyla karakterizedir?Gelişimin hangi evresi aile kurmaya 13 yaşından ergenliğe kadar olan genitalodaklanmayla karakterizedir? faz.Jean Piaget’in Gelişim TeorileriGelişimin hangi evresi yenidoğan ve Doğumdan 2 yaşına kadar olanbebeğin gözleri, kulakları, elleri ve diğer sensorimotor dönemduyu organlarına odaklanmasıylakarakterizedir?

Hayatın Erken Evreleri: Yenidoğandan Çocukluğa 5Gelişimin hangi evresi çocuğun mental 2 yaşından 7 yaşına kadar olduğuyaratıcılık ve dil alanlarında yeteneklerini düşünülen preoperasyonel dönemgösterme isteğiyle karakterizedir?Gelişimin hangi evresi çocuğun erken 7 yaşından 12 yaşına kadar olan somutçocukluğuna göre daha mantıklı, esnek operasyonel dönemve organize olmasıyla karakterizedir?Gelişimin hangi evresi mantıklı, teorik 12 yaşından ergenliğe kadar olan formalve kestirme düşünebilmesiyle operasyonel dönemkarakterizedir?İNFANT MORBİDİTE VE MORTALİTESİ 34 gestasyon haftasından erken yada 2500 gramdan hafif ağırlıkla doğumErken doğumu tanımlayın.Prematür yenidoğan olmanın potansiyel Artmış yenidoğan mortalitesisonuçları nelerdir? Fiziksel ve sosyal gelişimin gecikmesi Emosyonal ve davranışsal problemlerAmerika Birleşik Devletleri’nde erken Disleksidoğum oranı nedir? Çocuk düşkünlüğüErken doğumla ilişkili genel riskfaktörleri nelerdir? Beyaz kadınlarda %6 ve Afrikan-Amerikan kadınlarda %13 (1000 canlı doğumdaNEONATAL REFLEKSLER ortalama 7.2)6 önemli neoatal refleks nelerdir? Düşük sosyoekonomik durum Erken gebelikHangi neonatal refleksler doğumda Zayıf maternal beslenmevardır? 1. Moro 2. Palmar yakalama 3. Emme 4. Adımlama 5. Asimetrik tonik boyun refleksi 6. Paraşüt Moro Palmar yakalama Emme Adımlama

6 Deja Review: Davranış Bilimleri Baş ekstansiyonuyla ekstremitelerdeMoro/İrkilme (Startle) refleksi nedir? ekstansiyonu izleyen fleksiyon oluşmasıdır.Palmar yakalama nedir?Emme refleksi nedir? Eğer infantın avuç içine parmakAdımlama refleksi nedir? koyulursa yakalar.Moro, palmar, emme ve adımlama Eğer herhangi bir şey infantın ağızrefleksleri kaç yaşında kaybolur? çevresine getirilirse infant onu yakalar.Asimetrik tonik boyun nedir? İnfantı ayakta tutup ileri doğru hareketKaç yaşında asimetrik tonik boyun ettirdiğimizde ayakalarıyla yürümerefleksi oluşur ve kaybolur? hareketi yapar.Paraşüt refleksi nedir? 4-6 ayGELİŞİMDE ÖNEMLİ NOKTALAR Supin pozisyonda başını döndürmek,Gelişimin anahtar kategorileri nelerdir? aynı yönlü ekstremitede ekstansiyon ve kontralateral fleksiyona yol açar.Gelişimde 1 aylıkken olan önemlinoktalar nelerdir? 2 haftalıkken oluşur, 6 aylıkken kaybolur.Gelişimde 2-3 aylıkken olan önemli Otururken bir tarafa doğru eğildiğindenoktalar nelerdir? infant vücudunu desteklemek için aynı yönlü kolunu gerginleştirir. Gros motor Üstün/görsel motor Dil Sosyal Gros motor: Yüzükoyunken başını hafifçe kaldırır. İnce motor/görsel: Nesneleri gözleriyle takip eder ve yakalamaya çalışır. Dil: Ses çıkarmaya başlar. Sosyal: Yüzlere fikse olur. Gros motor: Yüzükoyun bırakıldığında kafasını kaldırır. İnce motor/görsel: İstirahatte elleri açıktır. Dil: Gülümser. Sosyal: Aileyi tanır; tanıdık nesne veya insanlara ulaşır.

Hayatın Erken Evreleri: Yenidoğandan Çocukluğa 7Gelişimde 4-5 aylıkken olan önemli Gros motor: Önden arkaya ve arkadannoktalar nelerdir? öne döner; destekli oturur. İnce motor/görsel: Tüm elleriyle yakalar.Gelişimde 6 aylıkken olan önemli Dil: Sese odaklanır.noktalar nelerdir? Sosyal: Kahkaha atar; çevreyi gözlemekten hoşlanır.Gelişimde 9 aylıkken olan önemlinoktalar nelerdir? Gros motor: Desteksiz oturur; ayakta durur.Gelişimde 12 aylıkken olan önemli İnce motor/görsel: Elden ele taşır;noktalar nelerdir? ellerinden herhangi birini kullanabilir. Dil: Anlaşılmaz sesler çıkarır.Gelişimde 15 aylıkken olan önemli Sosyal: Yabancıları tanır ve yabancıyanoktalar nelerdir? karşı anksiyete gösterir.Gelişimde 18 aylıkken olan önemli Gros motor: Sürünür, yeri iter.noktalar nelerdir? İnce motor/görsel: Baş parmağını kullanır; parmağını emer. Dil: Anne, baba der; hayırdan anlar. Sosyal: Bay bay diye el sallar. Gros motor: Yalnız yürür. İnce motor/görsel: Nesneleri atar, bırakır. Dil: Anne, baba hariç 1-8 kelime söyler; bir adım atabilir. Sosyal: Hareketleri taklit eder; çağrıldığında gelir; giyinirken kooperedir. Gros motor: Geri geri yürür; yukarı tırmanır. İnce motor/görsel: İki blokluk kule inşa edebilir; bardak kullanabilir. Dil: 4-8 kelime kullanabilir. Sosyal: Aksilik yapabilir. Gros motor: Koşabilir; topa vurabilir. İnce motor/görsel: Kendi kendine beslenebilir. Dil: Sorulduğunda vücudunun bir bölgesini gösterebilir; sık rastladığı nesneleri adlandırabilir. Sosyal: Diğer çocukların çevresinde onlarsız oynayabilir; tuvalet alışkanlığına başlayabilir.

8 Deja Review: Davranış Bilimleri Gros motor: Çömelir ve kalkabilir.Gelişimde 21 aylıkken olan önemli İnce motor/görsel: 5 blokluk kulelernoktalar nelerdir? yapabilir. Dil: İki kelimelik kombinasyonlarGelişimde 24 aylıkken olan önemli kurabilir.noktalar nelerdir? Sosyal: Tuvalete gidebilir.Gelişimde 30 aylıkken olan önemli Gros motor: Merdivenlerden aşağı-yukarınoktalar nelerdir? rahatça yürüyebilir; zıplayabilir. İnce motor/görsel: Elbiselerini çıkarabilir;Gelişimde 3 yaşında olan önemli taklit yapabilir.noktalar nelerdir? Dil: 50 kelimelik hafıza; yabancılar konuşmasının yarısını anlayabilir.Gelişimde 4 yaşında olan önemli Sosyal: İki adımlı emirleri anlayabilir;noktalar nelerdir? benzer oyunlara katılım yapar.Gelişimde 5 yaşında olan önemli Gros motor: Eliyle topu atabilir.noktalar nelerdir? İnce motor/görsel: Elbiselerini çıkarabilir; taklit yapabilir. Dil: Uygun zamirleri kullanabilir. Sosyal: İsmini ve soyismini bilebilir. Gros motor: Pedal çevirebilir; farklı ayaklarla merdivenden aşağı-yukarı gidebilir. İnce motor/görsel: Daire çizebilir; kendi başına yiyebilir. Dil: 3 kelimelik cümleler; çoğul ve geçmiş zaman kullanabilir; yabancılar konuşma- sının 3/4’ünü anlayabilir. Sosyal: Grup oyunu; oyuncaklarını paylaşır. Gros motor: Sıçrar, zıplar. İnce motor/görsel: Top yakalar; yalnız giyinir. Dil: Renkleri bilir; 10’a kadar sayabilir. Sosyal: Yaratıcı oyunlar. Gros motor: Sıçrar, zıplar. İnce motor/görsel: Ayakkabılarını bağlar. Dil: İsmini yazabilir. Sosyal: Birlikte oyunlar oynar ; kuralları anlar ve onlara uyar.

Hayatın Erken Evreleri: Yenidoğandan Çocukluğa 9Tablo 1.1 Gelişim Basamakları (Evreleri) Gross Motor İnce motor/Görsel Dil Sosyal Hareket Motor Hareketi1 aylık Yüzükoyun Gözleriyle objeleri Sesten Yüzünü yattığında takip eder; ürker. fikse eder. hafifçe kafasını objeleri sıkıca kaldırır. kavrar.3-4 aylık İstirahatte Gülme ve Anne babasını Sürekli başını ellerini açar. mırıldanma tanır; alışkın yukarıda tutar, şeklinde yanıt olduğu yüzükoyun verir. nesne ve yattığında insanlara göğsünü yukarı uzanıp kaldırır. tutunur.4-5 aylık Her 2 elini Sese oryante Güler; çevreyi Önden arkaya kavrar. olur. izlemekten arkadan öne zevk alır. doğru döner destekli oturur.6 aylık Desteksiz oturur, Elden ele Anlamsız Yabancı dik pozisyonda transfer konuşma. kişileri algılar oturur herhangi bir ve tuhaf ele alma. anksiyete taşır.9 aylık Tırmanma, Küçük kavrama Anne/baba Bye-bye emekleme hareketleri yapar der, hayırı hareketi yapar; parmak emer. anlar. şarkılı çocuk oyunu oynar.12 aylık Nesneleri atar, 1 basamaklı Hareketleri Yalnız başına fırlatır. emirleri yerine taklit eder; yürür. getirir ve 1-8 çağrılınca gelir; giyinmeye kooperedir. (Devamı)

10 Deja Review: Davranış BilimleriTablo 1.1 Gelişim Basamakları (Evreleri) (Devamı) Gross Motor İnce motor/Görsel Dil Sosyal Hareket Motor Hareketi15 aylık 2 bloklu kule 4-8 kelime Öfke nöbeti Geriye yürür; yapar; bardak kullanır. atar. yukarı tırmanır. kullanır; karalama yapar.18 aylık Yardımsız Sorulduğunda Kendi başına Koşar; topa yemek yer. vücut oynar; tuvalet vurur. bölümlerini eğitimi başlar. işaret eder, bilinen nesneleri isimlendirir.21 aylık 5 bloklu kule 2 sözcüklü Tuvalet Çömelip yapar. doğrulabilir. kombinasyonlar eğitimi alır. yapar.24 aylık Merdivenden Giysilerini çıkarır; 50 kelimelik 2 basamaklı yukarı aşağı tek çizgi çizer. söz dağarcığı emirleri yerine inip çıkar, zıplar. olur. Diğer getirir; paralel kişiler oyunlarla konuşmalarının uğraşır. yarısını anlar.30 aylık Giysilerini çıkarır; Tellaffuz İlk ve son Ellerinin üzerinde 2 çizgiyi birleştirir. kullanır. isimleri bilir. topu atar.3 yaş Üçgen çizebilir; Daire çizer; 3 kelimelik Grup oyunu ayaklarını yardımsız cümle kurar; oynar; değiştirerek yemek yer. çoğul ve geçmiş oyuncakları yukarı aşağı zaman kullanır; paylaşır. hareket eder. diğer kişiler konuşmalarının 3/4 anlar.

Hayatın Erken Evreleri: Yenidoğandan Çocukluğa 11Tablo 1.1 Gelişim Basamakları (Evreleri) (Devamı) Gross Motor İnce motor/Görsel Dil Sosyal Hareket Motor Hareketi4 yaş Atlama ve Topu yakalar; Renkleri bilme Görsel oyun zıplama. tek başına ve ona kadar oynama. giyinir; çarpı sayma. işareti yapar.5 yaş Atlama ve Ayakkabılarını İlk ismini Kooperasyon zıplama. bağlar. yazma. gerektiren oyunları oynar; kuralları algılar ve uygular.BAĞLILIK 6-12 aylıkken ailesinden uzamış ayrılığın neden olduğu fiziksel, psikolojik ve sosyalAnalitik depresyon nedir? problemlerdir. Bu durum ailenin tekrar katılımıyla geri döner.Bağlılık yada uygun anne olmadığındane olur? İşler yolunda gitmez.Gelişme geriliğinde ne olur? Gelişimde gerilik Zayıf sağlık ve büyüme Yüksek ölüm oranı (yeterli fiziksel bakıma rağmen).Hospitalize edilenler en çok neden Ailelerinden ayrılmaktan yada bakıcılarınendişelenir? kendilerine zarar ve acı vermesinden.

12 Deja Review: Davranış Bilimleri 7-11 yaşElektif cerrahi en iyi hangi yaş grubundatolere edilir? Ailelerinden ayrılmak çocuklar üzerinde3 yaşındayken ailelerinden yada uzun süreli negatif etkiye sebep olmaz.bakıcılarından ayrılmak çocukları Çünkü çocuklar 3 yaşındayken günlerininnasıl etkiler? anlamlı bölümlerini diğer yetişkinlerlede geçirebilir.Ölümü nasıl anlarlar? Ölümün anlamını tam olarak bilemezler;Ölümü çocuklar kaç yaşında anlayabilir? çocuklar hayata dönmek için bir arkadaş,Çocuklar diğer yetişkinlerle ilişki ilişki yada evcil hayvan beklerler.kurmaya hangi yaş grubunda başlar?Evlat edinilen çocuklara evlat 8 yaşındaedinildikleri ne zaman söylenmelidir? 7-11 yaş Konuşmayı öğrendikleri mümkün olabilecek en erken yaşta.ERKEN ERGENLİK DÖNEMİ (11-14 YAŞ)Pubertenin başladığı nasıl anlaşılır? Kızlarda: Menstruasyonun başlaması 11-12 yaşlarda olur Erkeklerde: İlk ejekulasyon 13-14 yaş civarı olurPubertedeki gelişim nasıl izlenir? Tanner sınıflaması ileKaç Tanner sınıfı vardır? 5 Tanner sınıfı vardırDeğerlendirilen 3 kategori nedir? 1. Erkek genitali 2. Meme gelişimi 3. Pubik kıllanma

Hayatın Erken Evreleri: Yenidoğandan Çocukluğa 13Tablo 1.2 Gelişimin Tanner SınıflamasıEvre 1 Erkek Genitali Meme gelişimi Pubik kıllanma Çocuk boyutunda Sadece papilla Yoktur penis, testis ve skrotum elevasyonu olan ergenlik öncesi memeler Seyrek pubik kıllarEvre II ve labium ile penis Testis ve skrotumda Meme tomurcuklanması tabanında düz genişleme ile meme ve papillada kıllar elevasyon Pubik kıllarEvre III Meme ve areolada kıvrımlı, koyu ve Penis büyümesi büyüme sıklaşmıştırEvre IV Areola ve papilla Genital bölgede Skrotal deri birbirinden ayrı sınırlı erişkin tipi koyulaşmıştır ve yerleşmiştir (ikincil tepe) pubik kıllanma kıvrımlar oluşmuşturEvre V Erişkin boyut ve Matür memeler Pubik kıllanma şeklinde penis, yetişkin kalite ve testis ve skrotum dağılımdadırKLİNİK ÖRNEKLEREndişeli bir anne 6 aylık oğlunu kontrol için muayeneye getiriyor. En son durumu şuşekilde olarak bildiriyor: Yabancıları tanıyabiliyor, el sallayabiliyor, elini kullanabili-yor, tanıdıklarına gülümsüyor, oturmak için doğrulabiliyor. Hangi gelişim alanlarındageri kalmıştır? Dil becerileri gecikmiştir. 6 aylıkken sesler çıkarabilir, bunun öncesinde de seslere odaklanabilir. Dil becerileri 2-3 ay geridedir. Gros motor ve sosyal becerileri 9 aylık se- viyesinde.

14 Deja Review: Davranış BilimleriOkul arkadaşınız kendiyle övünür; herkese 12 aylık kız kardeşinden bahsetmektenhoşlanır. Kardeşinin geri geri yürüyebildiğini, bardak kullandığını, iki bloklu kule ya-pabildiğini, 6 farklı kelime kullanabildiğini, şirin şekilde kızabildiğini ifade ediyor.Gelişiminin hangi aşamasına uymaktadır? Tüm alanlarda 15 aylık seviyeye uymaktadır.35 yaşında erkek hasta muayenehanenize ergenlikten hiç çıkamadığı için üzgün şekil-de başvuruyor. Pubik kıllanması seyrek fakat koyu ve kıvrımlı. Penisi büyümüş fakatskrotal koyulaşma yada kıvrımlanma yok. Hangi Tanner evresinde bulunmaktadır? Tanner evre III.

KONU 2Hayatın Orta Dönemi:Ergelikten YetişkinliğeYETİŞKİNLİĞİN ERKEN DÖNEMİHangi yaş aralığı yetişkinliğin 20-40 yaşlar arasıerken dönemidir?Hayatın bu döneminin başlıca özellikleri Sosyal rol tanımlanır.nelerdir? Fiziksel gelişme pik yapar. Bağımsızlık duygusu.Yetişkinliğin erken döneminde hangiErikson evresi mevcuttur? Gizlilik-izolasyonBu evrede yaşamın hangi olayları Evlilikmeydana gelir? Çocuk sahibi olma Meslek30 yaşındaki Amerikanlar hangi oranda %60-70evlidirler?Postpartum hüzün nedir? Çabuk gelişen ve genellikle birkaç günde oluşabilen hafif mizaç değişikliğidir.Kadınlar hangi oranda postpartum hüzün %40-80 (çok sıktır ve normal olduğuyaşarlar? düşünülür)Postpartum hüzün semptomları ne kadar Genellikle 2 haftada geriler.sürer? 15

16 Deja Review: Davranış Bilimleri DestekPostpartum hüzün yaşayan hastaya Çocuk bakıcısından yardım almayıpsikiyatr nasıl yardım edebilir? önerebilir. Postpartum depresyon gelişimi için izler.Kadınlarda hangi oranda postpartumdepresyon gelişir? %5-25 (dikkat edilmesini gerktirecekPostpartum major depresyonun tanı kadar önemli kılar).kriterleri nelerdir? Major depresif atakla aynıdır fakat doğumPostpartum depresyon nedeniyle sonrası gelişir.anne-çocuk arasında hangi problemler Not: Mental bozukluklara tanısal veçıkabilir? istatistiksel yaklaşım, 4. Baskı (DSM IV TR) postpartum depresyon için ayrı bir tanıPostpartum major depresyonun belirtmemiştir- sadece pospartumsemptomları ne zaman başlar? başlangıçlı modifiye major depresyon olarak geçmiştir.Postpartum major depresyonda doktorhastaya nasıl yardımcı olabilir? Bebekle yeterli bağı kuramaz Anne olarak yetersiz olduğunu düşünürHangi oranlarda kadınlar postpartum Bebek bakamayacağını hissederpsikoza girer? Çocuğun gelişimine müdahalede bulunurPostpartum psikozun belirtileri nelerdir? Anne intiharı yada bebek öldürmePostpartum psikoz semptomları ne zaman Doğum sonrası 4 hafta içinde (postpartumbaşlar? başlangıçlı için DSM IV TR kriteri),Postpartum psikoz hastasına doktor nasıl bazılarında 12 aya kadar olduğuyardım edebilir? düşünülür.Hangi postpartum emosyonel reaksiyonu Psikososyal tedavinormal olarak kabul edilebilir? Antidepresan ilaç Eğer şiddetliyse hospitalizasyon %0.1- 0.2. Hezeyanlar Halüsinasyonlar Annenin bebeğe zarar vermesi Doğumdan 2-3 hafta sonra Antipsikotik tedavi Hospitalizasyon Not: Psikiyatrik bir acildir Postpartum hüzün

Hayatın Orta Dönemi: Ergelikten Yetişkinliğe 17YETİŞKİNLİĞİN ORTA DÖNEMİYetişkinliğin orta dönemi hangi yaş 40-65 yaşaralığıdır?Hayatın bu döneminin başlıca özellikleri Güçnelerdir? OtoriteBu dönemde hangi Erikson evresi Yaratıcılık-Durgunlukgeçerlidir?Hayatın bu dönemi fizyolojik Klimakteriyumfonksiyonlardaki azalmayı hangi terimaçıklar?Erkekelerde hangi fizyolojik Sabırfonksiyonlarda azalma olur? Kas gücü Seksüel performansKadınlarda hangi üreme değişkenliği Menapozmeydana gelir?Menapozun belirtileri nelerdir? Menstrüel siklüsün sona ermesi Sıcak basmaları Seksüel disfonksiyon/Vajinal kuruluk Osteoporoz (uzun dönemde)Akut menapozal semptomların Kısa süreli östrojen replasman tedavisitedavisinde hangi medikal tedavi (uzun dönem önerilmez).uygulanır?Kontraseptif kullanımı menapozun son 1 yılmenstrüel dönemi sonrası ne kadar sürekullanılmalıdır?

18 Deja Review: Davranış BilimleriKLİNİK ÖRNEKLERBir kadın 4 gün önce muayenehanenizde sağlıklı bir bebek doğuruyor. Mizacında dal-galanmalar olduğunu söylüyor-bazen gülme, bazen ağlama. Bebeğine bakımını etkile-mesinden korkuyor. En olası tanı nedir? Postpartum hüzün Tedaviniz nasıl olmalıdır? Postpartum deperesyon açısından takip edilmeli ve bu tanı için uyanık olunmalıdır- fakat semptomlarının normal olduğu bildirilmeli, birkaç hafta içinde kendiliğinden düzeleceği söylenmelidir. Çocuğun bakımı için yardımcı bulması önerilmelidir. Fakat mutlaka postpartum depresyondan ayırt edilmelidir- daha şiddetli semptomları oldu- ğundan daha agresif tedavi uygulanmalıdır.58 yaşında bayan son yıllarda seks ile daha az ilgili olduğundan şikayetçi. İlişki sıra-sında daha az zevk ve daha fazla acı duyduğunu bildiriyor. Hastanın semptomlarınınen olası nedeni nedir? Postmenopozal kadınlarda östrojende anlamlı azalma vajinal atrofiye, kuruluğa ve seksüel disfonksiyona sebep olur. Topikal vajinal östrojen preparatları kayganlaştırı-cı- ların yaptığı gibi yardımcı olabilir.32 yaşında evli kadında sağlıklı bir erkek çocuk doğurdukdan 2 hafta sonra halüsünas-yonlar ve hezeyanlar gelişiyor. Doktora bebeğe zarar vermekle ilgili düşüncelere sahipolduğunu bildiriyor. Doktor annenin acilen hospitalize olmasına karar veriyor ve anti-psikotik tedaviye başlıyor. Kadının yaşadığı hangi postpartum reaksiyondur? Postpartum psikoz

KONU 3Hayatın Geç Dönemleri:Yaşlanma, Ölüm veYoksunlukYAŞLANMA2020 yılında Amerika Birleşik Devletleri %15nüfusunun ne kadarı 65 yaşındaolacaktır? 85 yaş ve üstüBugün Amerika Birleşik Devletleri’ndehangi yaş grubu hızla büyümektedir? 77 yılAmerika Birleşik Devletleri’nde ortalamayaşam beklentisi nedir? Cinsiyet (kadınlar erkeklere göre dahaNüfusun yaşam beklentisini hangi uzun yaşar; ortalama fark 7 yıl)faktörler etkilemektedir? Irk (beyazlar siyahlara göre daha uzun yaşar)Farklı etnik gruplarda hayat beklentisi ne Beyaz kadın (80 yıl) > siyah kadınşekilde değişir? (74 yıl) = beyaz erkek (74 yıl) > siyahYaşlanmayla hangi fiziksel değişiklikler erkek (66 yıl)oluşur? Erkekler ve Afrikan-Amerikan daha uzun yaşar. Duyusal: Bozulmuş görme ve işitme Visseral: Azalmış pulmoner, renal ve gastrointesitinal fonksiyonlar Ekstremiteler: Artmış yağ depolanması, osteoporoz, azalmış kas kitlesi ve gücü. 19

20 Deja Review: Davranış Bilimleri Azalmış serebral kan akımıYaşlanmayla beyinde ne gibi değişikler Azalmış beyin ağırlığıolur? Ventrikül ve sulkuslarda genişleme Senil plak ve nörofibriler yumaklardaFiziksel artış (Alzeimer hastalığı olmayan yaşlı beyinlerde de bulunur).Bireyin zeka seviyesi yaşamı boyuncadeğişirmi? Hayır. Kognitif yeteneklerdeki azalma hayat deneyimi ile kompanse edilir⎯Erikson’un hangi gelişim evresi hayatın kristalize zeka olarak adlandırılır.son dönemiyle ilişkilidir? Ego bütünlüğü - Ümitsizlik. Bu süreçtePsikopatoloji birinin hayatındaki seçeneklerin değerlendirilmesi yapılır ve buYaşlıların en sık psikiyatrik hastalığı seçeneklerde doğru tercih yapıpnedir? yapmadığı belirlenir. PozitifYaşlılarda depresyonda hangi faktörler değerlendirme memnuniyet, negatifrol alır? değerlendirme memnuniyetsizlik yaratır.Yaşlılarda depresyonu taklit ederek Major depresyonkognitif gerilemeye sebep olan hangihastalık sık görülür? Amaç, arkadaş ve ailesinin kaybıDepresyon tedavisinde hangi üç yöntem Prestij ve gelir kaybıkullanılır? Sağlığın bozulması EmeklilikYaşlılarda uyku alışkanlığında ne gibideğişiklikler meydana gelir? Demans 1. Farmakoterapi 2. Psikoterapi 3. Elektrokonvulsif tedavi (depresyonda hala en etkili tedavidir). Derin uykunun azaldığı, daha kalitesiz uyku, çoğu zaman hafif uyku Hızlı göz hareketlerinin olduğu uyku azalmıştır (REM).

Hayatın Geç Dönemleri: Yaşlanma, Ölüm ve Yoksunluk 21Yaşlılarda hangi madde alışkanlığı sıktır Alkolle ilişkili bozukluklarve sıklıkla tanınamaz?Psikiyatrik ilaçlar gençlerde gösterdiği Hayır. İlaç biyoyararlanımı,etkinin aynısını yaşlılardada gösterirmi? metabolizması ve yanıtı farklıdır ve daha fazla yan etkiye sebep olur. Bu yüzdenUzun Yaşam yazmadan önce düşük dozdan yavaşça başlanmalı.Uzun yaşamanın etkenleri nelerdir? Ailede uzun yaşama öyküsü Sosyal ve fiziksel aktivitenin devamı Yüksek öğrenim Evlilik dahil sosyal destek sistemleri (sadece erkekler evlilikten yarar görür)ÖLÜME YAKLAŞMA, ÖLÜM, YOKSUNLUKHangi otör sıralı yada sırasız olabilen Elizabeth Kubler Rossölümün 5 aşamasını tanımlamıştır? Yalanlama ÖfkeHangi aşamada hasta öldüğüne inanmakistemez ve yanlış sonucu okuyorsunuz Pazarlıkder? Depresyon KabullenmeHangi aşamada hasta hastaneyle ilgilisuçlamada bulunur ve bu durumdaolmamın suçlusu sizsiniz, tanıyı geçkoydunuz der?Hangi aşamada hasta iyileşmek için enyüksek güce yalvarır?Hangi aşamada hasta yıkılmış veapatik olur?Hangi aşamada hasta hayatının sonunageldiğini anlar?

22 Deja Review: Davranış Bilimleri Yoksunluk semptomları daha hafiftir veYoksunlukla major depresyon arasındaki daha az terslik yapar. Kendini sınırlar vefark nedir? daha kısa sürer.Yoksunluk ne zaman düzelir? Buna rağmen depresyonda ataklar major kaybın yoksunluğuyla birarada olabilir. Normal yoksunluk birkaç ayda düzelmeye başlar. DSM IV TR’ye göre major depresyon tanısı kaybın ardından ilk 2 ay içerisinde konamaz.Tablo 3.1 Yoksunluk (normal acı) ve Major Depresyon (anormal acı) arasındakifarklar Yoksunluk DepresyonMinör uyku bozukluğu Major uyku bozukluklarıGünahkar hissetme Değersiz hissetmeİlüzyonlar Halüsinasyon ve sanrılarÜzüntüsünü belirtme İntihar düşüncesi ve girişimiMinör kilo kaybı Major kilo kaybıİyi kişisel bakım ve hijyen Zayıf kendine bakımNormal rutine dönmeye çalışma Normal rutine dönmek için birkaç girişimŞiddetli semptomlar < 2 ay sürer Şiddetli semptomlar > 2 ay sürerOrta semptomlar < 1 ay sürer Orta semptomlar > 1 ay sürerTedavi: Destek grupları, doktor Tedavi: Antidepresan, psikoterapi,kontrolü, gerekli olursa kısa antipsikotikler, elektrokonvulsifetkili sedatifler tedaviyi içerirKısaltma: Tx, tedavi

Hayatın Geç Dönemleri: Yaşlanma, Ölüm ve Yoksunluk 23KLİNİK ÖRNEKLERAğır sigara içicisi olan 53 yaşındaki erkeğe metastatik akciğer kanseri tanısı koydunuz.Hangi aşamadadır eğer: İyiyim derse ve yeni bir sigara yakarsa. Yalanlama Kiliseye gider ve kızının koleji bitirdiğini görecek kadar yetecek yeni bir 3 yıl için dua ederse. Pazarlık Refleks çekicini hemşireye fırlatırsa. Öfke Umursamıyorum-yaşamam için hiçbir yol yok derse. Depresyon Ailesinden kalanlara mirası için planlar yapmaya başlarsa. Kabullenme83 yaşında erkek 1 ay önce kanserden karısını kaybetmiş. Sürekli mutsuz hissediyor,sürekli karısını düşünüyor. Geceleri ağlıyor ve uyuyamıyor. Normal aktivitelerini ya-pamıyor. Gece yatmadan önce karısının kulağına fısıldadığını inanıyor. Tanınız nedir? Yoksunluk⎯Semptomlar kayıptan sonra sadece 1 aydır var. Eğer semptomlar daha şiddetlenirse ve 2 aydan uzun sürerse DSM IV TR kriterleri kullanılarak değerlendiril- mesi gerekir.76 yaşında erkek dünyada kendisinin önemi olmadığını düşünüyor. Çocuklarıyla za-man geçirmediğinin, boşandığını, hayatında verdiği büyük kararlardan memnun olma-dığının farkına varıyor. Erikson sınıflamasına göre bu kişi hangi gruba girer? Ego bütünlüğü-ümitsizlik



KONU 4PsikoanalitikTeoriFreud’un zihin gelişiminin iki ana 1. Zihnin topografik teorisi (3 bölümteorisi medir? içerir): a. Bilinçli b. Bilinç öncesi c. Bilinçsizlik 2. Zihnin yapısal teorisi (tripartit teorisi olarak da bilinir): a. Ego b. Süperego c. İdFreud’un topografik zihin bölümlerinden Bilinç öncesihangisi sakınılması gereken bilgileriiçerir fakat hızla kabul edilebilir?Zihnin hangi bölgesi kimden uzak Bilinç⎯Beynin bu bölümünde bilinçsizliğedurulması gerektiği düşüncelerini içerir? yer yoktur. Bilinçsizlik kaçınamayacağımız dürtüleri içerir, örneğin seksüel davranışlar, agresif davranışlar, uyarılar yada fanteziler.İd ifadesi nasıl düzenlenmektedir? Ego id’in üstünde dünya kurallarını öğrenmeye çalışır, aşırı seksüel ve karakter davranışlarını kontrol eder. Ego id’den gelen dürtüleri engeller.Zihnin hangi bölümü kişinin ilişkiler Ego.kurmasına yardım eder? 25

26 Deja Review: Davranış Bilimleri SuperegoZihnin hangi bölümü moral ve etnikkonseptleri yönetir? Defans mekanizmalarıEgo id ve süperego arasındakiçekişmede nasıl rol alır? Memnuniyet ve içgüdüyle ilişkilidir.Hangi tip düşünce primer yöntemdir?Zihnin hangi bölümü primer düşünme İd. Gerçeklikten etkilenmez veyeteneği tarafından kontrol edilir? memnuniyet ile içgüdü üzerindePsikoterapi nedir? odaklanır (primer düşünce).Psikoterapinin amacı nedir? Tedavi tekniği. Bu tedavi zararlı ego defanslarıyla mücadele etmek için yararlıPsikodinamik psikoterapi ve psikoanaliz ego defanslarını hedef alır (destekleyiciarasındaki farklar nelerdir? tedavi) ve bilinçsiz dürtüleri açığa çıkarır (üretken ve analitik psikoterapi), kendine bakımı ve ilişkileri düzeltir. Fonksiyonelliği düzeltmektir. Defansı ve fonksiyonelliği destekler, anksiyete/stresi azaltır, spesifik dürtüler üzerinde çalışır, başa çıkma yeteneklerini güçlendirir, daha sağlıklı ilişkiler sağlar, hoşlantıları arttırır/hayatı dolu dolu yaşatır. Zaman: • Psikoanaliz: 1 saat, haftada 3-5 kez, 3-8 yıl için • Psikoterapi: 1 saat, haftada 1-2, 2-20 yıl için Terapistin katılım seviyesi: • Psikoanaliz: Terapist ana olarak hastayı kimin yalan söylediğini belirlemek için dinler ve hastaya rehberlik, aydınlatma, sorgulama, yüzleştirme, cesaretlendirme ve analiz için yardım eder. • Psikodinamik: Terapist daha interaktif- dir, hastayla yüzyüze oturur, terapistin hala rehber olduğunu düşünmesini sağlar.

Bilinçsizliği açığa çıkarmak için Psikoanalitik Teori 27psikoanaliz ve psikodinamikpsikoterapide kullanılan üç ana teknik 1. Serbest ilişkinedir? 2. Rüya yorumlamaHangi teknik hastanın aklına ne gelirse 3. Rüya aktarımısöylemesini tanımlamakta kullanılır?Bilinçsiz düşünce dürtüleri, ümitleri ve Serbest ilişki.endişeleri nasıl ortaya çıkarır?Defans mekanizmalarının amacı nedir? Rüyalar, dil sürçmesi, anlamlı şeyleriAna defans mekanizmaları nelerdir? unutarak.İmmatür defans mekanizmaları nelerdir? Ego’yu sürdürmek, anksiyeteti azaltmak, kendine bakımı sürdürmek.Hangi defans mekanizmaları hastayırahatsız eden düşünceleri uzaklaştırmayı Mizahhedef alır ve daha kabul edilebilir Baskılamahedefler haline getirir? YansıtmaHangi defans mekanizması kabul Yönlendirmeedilemez dürtüyle savaşmanın kabuledilebilir yoludur? Cevap vermeme Yalanlama Yer değiştirme Ayrılma Fiksasyon Özdeşleşme İzolasyon Projeksiyon Rasyonalizasyon Reaksiyon oluşumu Regresyon Bastırmak Hiddetlenme Yerini alma Sublimasyon

28 Deja Review: Davranış BilimleriSublimasyon yerini almadan nasıl ayrılır? Yerini almada negatif ilgiyi üstüne çeken nesne yada kişi bireysel olarak daha tolere edilebilir olur (patronun köpeğini tekmeler), sublimasyonda ise negatif ilgi sosyal olarak kabul edilebilir bir aktivitenin içine yerleştirilir (patron nedenli stresi azaltmak için ağır egzersiz).Hangi defans mekanizması zor bir Mizahduruma eğlenceli bir çözüm bulmayayardım eder?Rahatını bozan bir şeye karşı Obsesif Kompulsif kişilik bozukluğuentellektüelleşip izole olarak yanıt (OCPD).veren hastada hangi kişilik bozukluğuvardır?Hangi defans mekanizmaları OCPD ile Entellektüelleşme (ağrı verici şeylereyakından ilişkilidir? değil ağrıya odaklanmak⎯örneğin; tanı konunca kanser tanısının acısını yaşamak yerine tedavisini öğrenmeye çalışmak). Bahane bulma (açıklanabilir bir neden sunarak özür dilemek⎯örneğin; biyolojiyi sevmediğimden tıp fakültesine giremedim). İzolasyon etkisi (örneğin; bu konu çok zor olduğu için konuya karşı heyecan duyamadım). Reaksiyon oluşumu (örneğin; o gruptan nefret ettiğim için anlaşma olarak hediyeyi onlar yerine sana vereceğim).Bahanecilik entellektleşmeden nasıl Bahanecilik kişi biri yada bir olayayrılır? hakkında rahatsız hissettiği zaman oluşur. Entellektüelleşme kişinin rahatsız eden duyguları öğrenmek yada anlamak istediğinde oluşur.Hangi immatür defans borderline Öfkekişilik bozukluğu olan hastalartarafından kullanılır?

Psikoanalitik Teori 29Hangi defans mekanizmasında hasta Bastırmarahatsız eden durumu bilinçaltına iter?Baskılama bastırmadan nasıl ayrılır? Baskılama immatür defans mekanizması olup ağrılı uyaranı unutmak içinHangi defans mekanizması kişinin bilinçdışı nedenler tarafından oluşturulur,stressör durum karşısında çocukça bastırma ise matür bir defansdavranmasıyla ilişkilidir? mekanizması olup ağrılı uyaranı bilinçliHangi kişilik bozukluğu bastırma, olarak engeller ve gücümüzügeri çekilme ve somatizasyonu en topladığımızda hesaplaşmak üzerinesık kullanır? kurulur.Hangi defans mekanizması kötüduygularımızı kendi kendine Geri çekilmediğerlerinin üzerine koymaya nedenolur? HistrionikYer değiştirme projeksiyondannasıl ayrılmaktadır? ProjeksiyonHangi defans mekanizması diğerlerine Yer değiştirmede negatif duygularımızıkarşı negatif ve pozitif davranışlar diğer bir hedef olan başka birinesergilemeye neden olur? yönlendiririz ama projeksiyonda negatifHangi kişilik bozukluğu primer defans duygularımızı yine kendimizdeki başkamekanizması olarak projeksiyon ve bir hedefe yönlendiririz.yalanlamayı kullanır? KimlikYalanlama ile keskinlik nasıl ayrılır? Paranoid kişilik bozukluğu Şizotipal kişilik bozukluğu Antisosyal kişilik bozukluğu Borderline kişilik bozukluğu Yalanlamada herhangi birşeyle ilgili tüm kötü yanları inkar eder (Bob’un köpeği öldü ama o hala her gece onu besliyor). Bu bilinçli bir davranış değildir. Keskinlikde hastalar pozitif ve negatif yanları aynı anda görür (doktorları müthiş yada iğrençdir asla arası olamaz).

30 Deja Review: Davranış BilimleriEğer bi erkek bugün tüm sevmediği Kaçınmamüşterilerinin aramalarına dönmeyiunutmuşsa hangi defans mekanizmasıişlemiştir?Hangi iki kişilik bozukluğu primer Sakınan ve bağımlı kişilik bozukluklarıolarak kaçınmayı kullanır?Eğer zimmetine para geçiren bir erkek, Altruizm. Diğer insanlara yardım ederekevsizler vakfına bağışta bulunursa kendini kötü hissetmekten kaçınmak.hangi savunma mekanizmasınıkullanmış olur?Hangi defans mekanizması bireyin kabul Dışa vurmaedilemez düşüncelere kapılmasına vesosyal açıdan uygunsuz hisler duymasınaneden olur?Hangi defans mekanizmasında kişi acı Yalanlama.veren durumdan kaçınmak için hiçolmamış gibi davranır?Hastanın doktoruna duyduğu emosyonel Yerine koyma. Bu hastanın geçmiştereaksiyona ne denir? yaşadığı bir ilişkiyi bilinçsiz olarak şimdiki ilişkisinin yerine koymasıdır. Her türlü ilişkide olabilir (sadece doktor yada psikiyatr değil). Tedavide yararlı bir araç olabilir.Doktorun hastasına duyduğu emosyonel Empati. İki bölümü vardır:reaksiyona ne denir? 1. Doktorun hastayı geçmişlerinde bağlantıları varmışcasına anlaması (yerine koymaya benzer) 2. Doktorun hastanın diğer kişilere neler hissettiğini anlaması (hasta spesifik)Empati duymanın yararları nelerdir? Doktorun empatisi hastanın tedavisini etkileyebilir. Aynı zamanda psikoterapiste diğer insanların hasta hakkında neler düşünebilecekleri hakkında bilgi sağlar.

OlgunlaşmışTablo 4.1 Tanımı Suçluluk duygusunu diğer insanlara yardım ederek bastırmakOlgunlaşmamış Defans Anksiyetenin provoke ettiği yada yan etki olarak eğlenceli bir doğaya bürünmek mekanizması Kabul edilemez dürtüleri kabul edilebilir durumlara dönüştürmek Altruizm Bilinçli olarak bir düşünceyi yada hisleri engellemek Psikoanalitik Teori 31 Mizah Makaslama Kötü his ve düşüncelerin hareketler yoluyla gösterilmesi Bastırma Olayları olduğu gibi kabul etmeyi reddetmek Duyguları birşeyden başka birşeye transfer etme Dışa vurma Emosyonel yada mental olarak kendinden kopma Yalanlama Daha güçlü birinin davranışlarını taklit etmek Yer değiştirme Olayları ve mantığı kullanarak duygulardan sakınma Ayrışma Duygularını dış bir kaynağa yansıtma Özdeşleşme Başka nedenlerden gelişen olaylar için mantıklı nedenler bulma Entellektüelleşme Yaşadığı duygu ve düşünceyi örtmek için biliçdışı olarak zıttını vurgulamak Projeksiyon Gelişimin daha az olgun evresine dönme Bahane bulma Bilinçli olarak korktuğu düşünce yada duyguları istemsiz olarak bloke etme Reaksiyon oluşumu İnsanların ya tamamen iyi yada tamamen kötü olduğuna inanma Gerileme Baskılama (Devamı) Keskinlik

OlgunlaşmışTablo 4.1 (Devamı) Tanımı Defans32 mekanizması Suçlular yardım kuruluşlarına büyük bağışlarda bulunur Sinirli cerrah sıradaki ameliyat hakkında şakalar yapar Olgunlaşmamış Altruizm Riske girdiği işleri başarmak için öfkesinden arınma Mizah İşdeyken hayatın stresini düşünmemeyi seçmek Makaslama Bastırma Gencin yumrukla duvarda delik açması HIV pozitif adamın durumunu sağlıklı olarak bildirmesi Dışa vurma Annesi çocuğuna bağırır çünkü kocasına kızgındır Yalanlama Travmatik bir olay süresince vücudunun dışına doğru yükselmek Yer değiştirme Evsiz çocuğun kabadayı olması Ayrışma Yeni tanı konmuş kanser hastasının hastalığının patogenezini tanımlaması Özdeşleşme Başka bir erkeği düşleyen kadın kocasının kendisini aldattığını düşünür Entellektüelleşme Kovulduktan sonra işin önemli olmadığını söylemek Projeksiyon Seksüel düşünceleri olan hastanın manastıra gitmesi Bahane bulma Yetişkinin oyuncak ayısına sıkıca sarılması Reaksiyon oluşumu Travmatik çocukluk anılarının bilinaltında kalması Gerileme Hasta bütün erkeklerin soğuk ve duygusuz, kadınların ise sıcak ve arkadaş canlısı Baskılama olduğunu söyler Keskinlik

Psikoanalitik Teori 33KLİNİK ÖRNEKLEROrta yaşlı bayan markete giriyor. En sevdiği köpüklü biralardan görüyor. Beyninin birbölümü onları almasını ve mideye indirmesini söylüyor. Zihninin hangi bölümü onabunu söylemiştir? İd.Erkek ve kadın araba kazası geçiriyor. Tüm araçlar hatalı olup hepside lisanslarını kay-bediyor. Kadın evine gidiyor ve en azından Ferrari kullanmıyordum-bu bana daha pa-halıya patlardı diyor. Erkek ise başka bir şeyden kaçmak için aniden direksiyonu kır-dım bu yüzden çarptım diyor. Hangi savunma mekanizmalarını kullanmaktadırlar vebu durum matürmü immatür savunmamıdır ? Kadın mizahı kullanıyor-matür mekanizma. Erkek bahane bulmayı kullanıyor- immatür mekanizma.Tıp öğrencisi profesörü tarafından yanlış tedavi ediliyor fakat sonra arkadaşlarına pro-fesörün müthiş olduğunu söylüyor. Hangi savunma mekanizmasını kullanmıştır? Reaksiyon oluşumu.Tıp öğrencisinin köpeği ölüyor. Arkadaşları ziyaretine geldiğinde ‘zaten yaşlıydı, bu-nun olmasını bekliyordum’, çoğu büyük köpek 10 yaşına kadar yaşar ‘diyor. Hangi sa-vunma mekanizmasını kullanıyor? Entellektüelleşme.Tıp öğrencisi 1 ay boyunca kütüphane köşelerinde günde 12 saat çalıştıktan sonra ana-tomi sınavından kalıyor. Arkadaşlarına ‘Kaldım çünkü çok çalışmadım. Zaten anatomihiçbir işime yaramayacak’ diyor. Hangi savunma mekanizmasını kullanmaktadır? Bahane bulma



KONU 5Öğrenme TeorisiDavranışçılık nedir? Davranışın ilişkiler ya da katılımlar sonucu öğrenilen bir ürün olduğunu iddia eden öğrenme teorisidir.İLİŞKİLİ ÖĞRENME-İLİŞKİSİZ ÖĞRENMEİlişkili öğrenme nedir? Belli uyaran ve belli yanıtlar arasındaİlişkili öğrenme yöntemleri nelerdir? kurulan bağlantı yada eşleşmeİlişkisiz öğrenme nedir? oluşumunu öğrenme Klasik şartlanma Koşullu şartlanma İlişkisiz öğrenme bir uyaranın tekrar tekrar sunulması sonucu oluşan davranış değişikliğini tanımlar. Aynı zamanda son uyaranla ilişkisi olmayan öğrenmeyi tanımlar (örneğin; ödül yada ceza).İlişkisiz öğrenme yöntemleri nelerdir? Gözlemsel öğrenme Alışkanlık Duyarlılaşmaİlişkili Öğrenme Yazılım spesifik bir gelişim evresinde (genellikle erken) olan öğrenmeyiYazılım tanımlar. Genellikle hızlı ve öğrenilenYazılım nedir? davranışın sonucuyla ilişkisizdir. Bu süreçte hayvan veya insanlar diğer uyaranın davranışını taklit eder. 35