20101-2002 งานเครื่องยนต์ดีเซล

งานเครือ่ งยนต์ดเี ซล 93 6.2 การทำงานของกาวานาแบบกลไก 6.2.1 หนา้ ทก่ี าวานา กาวานา (Governor) หรอื เรยี กเครื่องควบคมุ ความเรว็ เคร่อื งยนต ์ รวมอยู่กับป๊ัมดีเซล มหี นา้ ทีค่ วบคมุ 6 ความเร็วรอบและกำลังของเครื่องยนต์ให้ได้กำหนดอย่างอัตโนมัติ โดยปรับปริมาณการฉีดน้ำมันเข้าห้อง เผาไหมใ้ หพ้ อเพยี งตามภาระและระยะการเหยียบคันเรง่ เช่น ตำแหน่งท่ีเหยียบคันเร่งค้างไว้ขณะขับรถขน้ึ เนนิ สงู ความเร็วของรถจะตำ่ ลง คือความเร็วรอบของเครอ่ื งยนตต์ ่ำลง เพราะเครื่องยนต์มภี าระมากข้ึนขณะ ขบั รถขึ้นเนนิ สูง ดังรูปท่ี 6.9 เพ่อื ป้องกนั มิใหค้ วามเรว็ รอบของเครื่องยนตต์ ่ำลงดงั กล่าว กาวานาจะปรับปริมาณ การฉดี นำ้ มันเพิ่มข้นึ ขณะความเรว็ รอบเคร่ืองยนต์ต่ำลง เพ่ือรักษาความเร็วรอบเครื่องยนตใ์ ห้คงที่ 2,000 รอบ/นาท ี 3,000 รอบ/นาที 2,000 รอบ/นาที 3,000 รอบ/นาที 2,000 รอบ/นาท ี 2,000 รอบ/นาท ี 2,000 รอบ/นาท ี 2,000 รอบ/นาที รปู ที่ 6.9 บน ความเร็วรอบไม่คงทีเ่ พราะกาวานาไมด่ ี ลา่ ง ความเรว็ รอบคงท่ีเพราะกาวานาดี 6.2.2 ประเภทกาวานาแบง่ ตามสว่ นประกอบกาวานา 1. กาวานาแบบกลไก ควบคมุ ปริมาณการฉดี น้ำมันดว้ ยแรงเหว่ียงของตุ้มนำ้ หนัก เป็นแบบใชก้ นั แพรห่ ลายในป๊ัมดเี ซล แบบเรียงสูบและแบบจานจา่ ย 2. กาวานาแบบผสม คือรวมแบบสุญญากาศกับแบบกลไกเป็นชุดเดียวกัน ควบคุมปริมาณการฉีดน้ำมันด้วยแรง สุญญากาศและแรงเหว่ยี งตุ้มน้ำหนกั มใี ช้เฉพาะปั๊มแบบเรียงสบู เท่าน้นั

94 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 6.2.3 คณุ ลกั ษณะกาวานาแบบกลไก (Mechanical Centrifugal Governor) กาวานาแบบกลไกในทีน่ ี ้ เรียบเรยี งจากของกาวานา BOSCH เปน็ การทำงานโดยแรงเหว่ียงของ ตมุ้ น้ำหนกั (Flyweight) รบั กำลังจากเพลาป๊มั ดเี ซล ผ่านแทง่ ยางทต่ี ิดอยู่กับเพลาปมั๊ และถ่ายผ่านดุมเพลา สู่แขนตุ้มนำ้ หนกั ทีเ่ กาะตมุ้ นำ้ หนกั ไว้ นอกจากตุ้มนำ้ หนักท้ังค่จู ะเกาะแขนตมุ้ นำ้ หนกั 2 ขา้ งไวแ้ ล้ว ยังยึด อยู่กับหลักดุมปลอก โดยผ่านสปรงิ กาวานา (Governor Springs) อกี ทอดหน่ึง สปรงิ กาวานาอยกู่ ึ่งกลาง ศูนย์ถว่ งของตุ้มนำ้ หนัก ความแขง็ ของสปริงเป็นตัวจำกดั ระยะการเหว่ียงออกของต้มุ น้ำหนกั ขณะทำงาน ซ่งึ สามารถปรบั ความแขง็ ของสปรงิ ไดท้ น่ี อตปรบั การเหวย่ี งตวั ออกของตมุ้ นำ้ หนกั จะถา่ ยผา่ นแขนตมุ้ นำ้ หนกั ทย่ี ดึ อยู่กับแกนสง่ กำลัง ทำให้แกนส่งกำลงั เลือ่ นไปตามแนวนอน ถ่ายกำลังตอ่ ใหแ้ กป่ ลอกเล่ือน (Sliding Block) ทส่ี วมอย่กู ับแกนนำ (Guide Pin) ฐานแขนโยกสวมครอบปลอกเลอ่ื น ตัวลกู เล่ือนทำหนา้ ที่เป็นจดุ หมนุ ดังนน้ั ปลายอีกขา้ งหนึ่งของแขนโยกทีต่ ิดอยูก่ บั ก้านตอ่ เฟอื งบรรทดั (Control Rack) จงึ ไปดึงเฟอื งบรรทดั ให้เฟอื ง บรรทัดไปหมุนลกู ปัม๊ เพ่อื ควบคุมปริมาณการจ่ายน้ำมันดเี ซลให้หวั ฉดี ฉดี เข้าห้องเผาไหมด้ ว้ ยปรมิ าณท ี่ เหมาะสมกับภาระของเคร่ืองยนต์ กา้ นต่อ ถว้ ยสปรงิ สปริงสมดุลระยะฟรีเฟืองบรรทัด คนั เร่ง เฟอื งบรรทดั แขนโยก ลกู เล่อื น นอตปรับ แขนคนั เรง่ สปริงกาวานา ตุ้มน้ำหนัก แกนนำ แกนส่งกำลงั แขนต้มุ น้ำหนกั ปลอกเลอื่ น รูปที่ 6.10 สว่ นประกอบกาวานาแบบกลไก (BOSCH ร่นุ RQ)

งานเครื่องยนตด์ เี ซล 95 นอตปรบั คันเร่ง 6.2.4 สว่ นประกอบหลกั ของ กาวานาแบบกลไก สปรงิ กาวานา ตมุ้ นำ้ หนกั แผ่นร่อง ตุ้มน้ำหนักท้ังคู่ส่งแรงกระทำโดยตรงกับ แขนคนั เรง่ ชดุ สปริงกาวานา แขนตมุ้ นำ้ หนักเป็นข้องอมีจดุ เพลาปมั๊ หลักดมุ เสื้อ หมุนอยูต่ รงขอ้ งอนนั้ การเคลอื่ นตัวของตุม้ นำ้ หนัก ตมุ้ น้ำหนัก ลกู เลอ่ื น จงึ สง่ แรงไปผลกั ดนั ใหเ้ ฟืองบรรทดั ของปัม๊ เคล่ือน ที่จ่ายนำ้ มันสัมพนั ธ์กับภาระของเครอื่ งยนต ์ เช่น ปลอกเล่อื น เคร่ืองยนตเ์ ดินเบา ปม๊ั จา่ ยน้ำมันนอ้ ย พอประคอง 6 ให้เครื่องยนต์เอาชนะความฝืดภายในและภาย แกนสง่ กำลัง นอกได้ โดยเครื่องยนต์ไมด่ บั เอง แขนตุ้มนำ้ หนกั สปริง รูปที่ 6.11 ส่วนประกอบหลักกาวานาแบบกลไก ก้านตอ่ ลกู ปม๊ั สกรูตัดน้ำมัน 6.2.5 สว่ นประกอบย่อยกาวานา แบบกลไก เฟอื งบรรทดั ตำแหนง่ ปกต ิ (ไมท่ ำงาน) เม่อื เพลาป๊มั แขนโยก หมนุ ตุม้ น้ำหนกั ทีม่ สี ปริงกาวานาอยูภ่ ายในหมนุ แปน้ คนั เรง่ ตามไปดว้ ย ตมุ้ นำ้ หนักเหวย่ี งตวั ตามแนวแกน สปรงิ ต้านแรงสปริง แขนตมุ้ นำ้ หนกั มจี ุดหมุนอย ู่ ยนั เรง่ สุด ตรงข้องอ ส่งกำลังแบบคานงัดผลักดันแกนส่ง ลกู เล่อื น กำลงั ไปตามระยะท่ีเหว่ียงตัวออก หรอื ถูกสปรงิ ดนั เขา้ หากัน ทำใหป้ ลอกเลื่อนเคลือ่ นไปมา โยกแขน ยัน เพลาปั๊ม โยกท่ีมีลกู เลอื่ นเป็นจุดหมนุ บังคบั ให้เฟอื งบรรทัด ดับเครอื่ ง เคลื่อนทค่ี วบคุมการจา่ ยน้ำมัน ปลอกเลอื่ น ฐานกาวานา แกนนำ ตุม้ นำ้ หนัก สปริงกาวานา แกนสง่ กำลัง แขนตุ้มน้ำหนกั นอตปรับ รูปที่ 6.12 ส่วนประกอบยอ่ ยกาวานาแบบกลไก ลกู ปม๊ั สกรูตัด 6.2.6 ตำแหนง่ สตารต์ เครอ่ื งยนต์ น้ำมัน ดับเค ่ืรอง ถ้าเครื่องยนต์ยังอยู่ตำแหน่งดับเครื่อง เร่ง ุสด Shutoff (เส้นประ) คันเร่งอยู่ตำแหน่งดับเครื่อง เฟือง Max บรรทดั อยทู่ าง Shutoff ตุม้ น้ำหนกั อยู่ชิดในทัง้ ค ู่ แต่ขณะสตาร์ตเคร่ืองยนต์ให้เหยียบคันเร่งสุด (ไม่ยำ้ คนั เรง่ ) เฟืองบรรทัดเคลอื่ นท่ไี ปทาง Start เพลาปม๊ั จนยันสกรูตดั น้ำมนั (เส้นเตม็ ) เฟอื งบรรทัดเคลื่อน ทไี่ ด้มากกวา่ การเรง่ เครือ่ งยนต์สดุ (Max) ให้ปั๊ม จ่ายน้ำมันไดม้ าก ช่วยใหส้ ตาร์ตเคร่ืองยนต ์ ตดิ ง่าย รปู ที่ 6.13 ตำแหนง่ สตารต์ เครื่องยนต์

เ ิดนเบา96 งานเครื่องยนตด์ เี ซล 6.2.7 ตำแหนง่ เดนิ เบา Shutoff รปู ท่ี 6.14 ตำแหน่งเดินเบา หลังจากสตาร์ตเครื่องยนต์ติดแล้วและ Idleรูปท่ี 6.15 ตำแหนง่ ความเร็วรอบปานกลางปลอ่ ยคันเร่ง เครื่องยนตท์ ำงานด้วยความเรว็ รอบ Max.รูปที่ 6.16 ตำแหนง่ ความเร็วรอบสดุ ทา้ ยตำ่ (Idle) มีภาระเพียงความฝืดภายในเคร่อื งยนต ์ อลั เตอร์เนเตอร์และพัดลมปั๊มน้ำ เปน็ ตน้ การ เดินเบา ควบคุมความเร็วรอบเป็นการทำงานระหว่างแรง เร่งปานกลาง เหวย่ี งตมุ้ น้ำหนักกับสปรงิ เดินเบาเทา่ นัน้ เฟือง บรรทัดเคลื่อนที่ไปมา ควบคมุ ใหป้ ม๊ั จา่ ยน้ำมนั Shutoff เล็กน้อยระหวา่ ง Shutoff กบั Max. พอเครอื่ งยนต์ Max. Part load เดินเรียบและไม่ดับเอง เ ่รงสุด 6.2.8 ตำแหน่งความเร็วรอบ Shutoff ปานกลาง Max. ระหวา่ งไม่มีภาระหนัก (Part load) การ เหยยี บคันเรง่ ออกรถไปขา้ งหนา้ เฟืองบรรทัดจะ เคล่ือนท่ีควบคุมให้ป๊ัมจ่ายน้ำมันเพ่ิมขึ้นไปทาง Max. เหยยี บคันเรง่ ไว้คงท ี่ หากความเร็วรอบสงู เกินจุดท่คี ันเรง่ หยุดไว ้ เฟอื งบรรทัดจะถอยกลบั ทาง Shutoff ทันที การควบคุมความเร็วรอบ ระหว่างน ้ี จึงถอื ไดว้ า่ ไดร้ บั การควบคมุ จากการ เหยยี บคนั เรง่ 6.2.9 ตำแหนง่ ความเร็วรอบ สดุ ท้าย ตำแหนง่ ความเรว็ รอบสดุ ทา้ ย (Max.) คอื ความเรว็ รอบสูงสดุ ที่ตั้งไว ้ แม้จะเหยยี บคนั เรง่ ไว ้ จนสุดต่อเน่ือง ความเร็วรอบเครอื่ งยนตจ์ ะข้นึ สงู สุดเพียงพิกัดเท่านั้น นั่นคือ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการ เหยียบคนั เรง่ โดยตรง หากความเรว็ รอบขนึ้ เกิน พิกัด กลไกแขนโยกจะดงึ เฟืองบรรทดั ควบคมุ ให ้ ป๊มั ลดปรมิ าณการจ่ายน้ำมันไปทาง Shutoff

งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 97 6.3 การทำงานของกาวานาแบบผสม 6.3.1 คณุ ลกั ษณะกาวานาแบบผสม (Combind Governor Type) เครอ่ื งยนตท์ ใ่ี ชก้ าวานาควบคุมความเร็วแบบสญุ ญากาศ (Pneumatic) ควบคมุ ความเรว็ รอบเครอื่ ง ยนต์ดว้ ยลน้ิ เร่งที่คอคอด ขณะดดู อากาศเขา้ ไปในกระบอกสบู สามารถควบคมุ ไดด้ ีทค่ี วามเรว็ รอบตำ่ แต่ ควบคุมความเรว็ รอบสงู ได้ไมด่ ี จึงไดม้ กี ารออกแบบใช้กาวานาควบคมุ ความเร็วแบบผสม โดยใช้แบบ สญุ ญากาศควบคุมร่วมกบั แบบกลไก ใหแ้ บบสญุ ญากาศควบคุมความเรว็ รอบตำ่ ถึงความเร็วรอบปานกลาง และแบบกลไกควบคมุ ความเรว็ รอบปานกลางถงึ ความเรว็ รอบสูงตอ่ เนอื่ งกัน หวั ฉีด 6 ล้นิ เร่งทคี่ อคอด หม้อกรอง ลูกปมั๊ เฟืองบรรทัด หม้อดักนำ้ หส้อญุ งญากาศ ป๊ัมดดู น้ำมัน กแผาา้บศปบ๊ัมสกุญาญวาาน-า ลูกเบีย้ ว ตมุ้ นำ้ หนกั กาวานาแบบกลไก ถ งั น้ำมนั เพลา ปม๊ั (เมด็ ลกู ปนื กลม) รปู ท่ี 6.17 วงจรน้ำมันดีเซลใชก้ าวานาแบบผสม 6.3.2 ขอ้ ดขี องกาวานาแบบผสม 1) ตามปกติการควบคุมสญุ ญากาศด้วยลิน้ เร่งทช่ี อ่ งแคบ (Venturi) เม่ือความเรว็ รอบสงู จะไมค่ งท ี่ ใช้ แบบกลไกควบคุม จะควบคมุ ได้คงทกี่ วา่ แบบสุญญากาศ 2) จากความแตกตา่ งของระดบั ความสงู ของภูมิประเทศ (สูงกว่าระดับนำ้ ทะเล) ความหนาแนน่ อากาศ เปลยี่ นแปลงหรอื ไสก้ รองอากาศสกปรก อากาศผา่ นยาก แบบสญุ ญากาศจะควบคุมความเรว็ ไวส้ ูง กว่าปกติ หากใชแ้ บบผสม แบบกลไกจะควบคมุ ความเรว็ รอบสงู ได้ดกี ว่า 3) แบบสุญญากาศ ควบคุมความเรว็ ตามสุญญากาศท่ีเกดิ ขึ้นจากช่องแคบทล่ี ้ินเรง่ ถ้าลดให้ชอ่ งแคบลง มีผลต่อการบรรจอุ ากาศเข้าในกระบอกสูบ หากใชแ้ บบผสมจะใช้ช่องแคบท่กี ว้างขนึ้ ได ้ ประสิทธภิ าพ การบรรจอุ ากาศเขา้ กระบอกสูบท่คี วามเร็วรอบสงู จงึ จะดกี วา่

98 งานเครอ่ื งยนต์ดเี ซลความหนาแน่นอากาศ (บาร์ ) 6.3.3 อคาวกามาศแ ต กตา่ งความหนาแนน่ 1.0 ความหนาแนน่ ของอากาศในภมู ปิ ระเทศทส่ี งู มาก 0.8 (Highland) จะลดลง เชน่ บนภูเขาสงู กว่าระดับนำ้ ทะเล มาก ๆ ทำใหอ้ ากาศบรรจุเขา้ หอ้ งกระบอกสบู ไดน้ อ้ ยลง 0 1000 2000 ดว้ ย ในเวลาเดยี วกนั แรงดูดของสญุ ญากาศลดลง มผี ล กระทบต่อการควบคุมความเร็วรอบเครื่องยนต ์ คอื ใชบ้ น ระดับสูงกวา่ น้ำทะเล (ม.) ที่ราบปกตไิ ด ้ แต่ถา้ ไตข่ ้นึ ท่สี งู มาก ปรมิ าณอากาศเข้า บรรจใุ นเครื่องยนตจ์ ะได้นอ้ ย รูปที่ 6.18 ความหนาแนน่ ของอากาศข้ึนกับ ภูมิประเทศสงู กวา่ ระดับน้ำทะเล ความหนาแ ่นนอากาศ (บา ์ร ) ภูมิประเทศปกติ 6.3.4 ความเรว็ รอบเพม่ิ ขน้ึ ไดเ้ อง ภูมปิ ระเทศสงู มาก เมอ่ื ความหนาแนน่ อากาศลดลง ความเรว็ รอบเคร่ืองยนต ์ (รอบ/นาท)ี เม่ือแรงดูดของสุญญากาศธรรมชาติลดลงใน ภมู ปิ ระเทศสงู มาก แรงสุญญากาศควบคุมกาวานาลดลง เป็นสาเหตุใหค้ วามเรว็ รอบเครอ่ื งยนตส์ งู ขึน้ ไดเ้ อง (Over- running) โดยกาวานาแบบสุญญากาศไม่สามารถ ควบคมุ ความเรว็ รอบเครอ่ื งยนตไ์ ด้ รูปท่ี 6.19 ความเร็วรอบเพิ่มขน้ึ เมอ่ื ความหนาแน่น อากาศลดลง กาวานาแบบ 6.3.5 สว่ นประกอบกาวานาแบบผสม สุญญากาศ สว่ นบนเปน็ แบบสุญญากาศ ทำหน้าทค่ี วบคมุ ความเรว็ รอบปานกลาง ส่วนลา่ งเปน็ แบบกลไก ต้มุ นำ้ หนกั เป็นลกู ปนื กลม 6 ลกู ทำหน้าที่ควบคมุ ความเรว็ รอบปานกลางถึง สูงสุดหรือความเร็วรอบสุดท้าย การควบคุมวิธีนี้ม ี ประสิทธิภาพดีทั้งบนพื้นราบปกติและบนภูมิประเทศท่ีสูง มาก จงึ เป็นแบบทีใ่ ห้ความปลอดภัยในการทำงานของ เครอ่ื งยนต์ กาวานาแบบกลไก รปู ท่ี 6.20 สว่ นประกอบกาวานาแบบผสม

งานเครื่องยนตด์ เี ซล 99 ท่อสุญญากาศ ที่ยนั เร่งสดุ 6.3.6 ตำแหนง่ เดนิ เบา สปรงิ หลัก ห้องบรรยากาศ ตำแหน่งเดนิ เบา แรงผลกั ดนั ตมุ้ นำ้ หนักนอ้ ย สปรงิ เดนิ เบา เฟืองบรรทดั กว่าแรงสปริงควบคมุ ความเรว็ รอบ ดังน้ัน กาวานาแบบ ผา้ ปัม๊ คานควบคุม กลไกจงึ ยงั ไมท่ ำงาน คงทำงานแต่แบบสญุ ญากาศ ผลกั สปริงควบคมุ ตุ้มน้ำหนกั ดันเฟอื งบรรทัดตามแรงดูดสุญญากาศที่เกิดขน้ึ สัมพันธ์ กับตำแหน่งล้ินเรง่ ทีค่ นั เร่งบังคับ นัน่ คือเป็นการทำงาน ความเร็วรอบ ของสปริงหลักกบั สปริงเดนิ เบา หากเหยียบคนั เรง่ ไปถึง ความเร็วรอบปานกลาง การควบคุมความเรว็ รอบกย็ งั เป็นหน้าท่ขี องแบบสญุ ญากาศ สกรปู รับ เพลาปัม๊ 6 ความเร็วรอบ จานเลือ่ น 6.3.7 ตำแหนง่ เรง่ ปานกลาง รูปท่ี 6.21 ตำแหนง่ เดนิ เบา เมื่อเหยียบคนั เร่งต่อไปอีกเลก็ น้อย ลน้ิ เรง่ เปิด มากขน้ึ สญุ ญากาศในทอ่ ไอดจี ะลดลง แรงดดู สญุ ญากาศ ทอ่ สุญญากาศ ทยี่ นั เร่งสุด ในห้องสญุ ญากาศลดลงดว้ ย สปรงิ หลักจึงผลักดนั ผ้าปม๊ั สปรงิ หลกั ใหเ้ ฟืองบรรทดั เคลอื่ นที่ไปทางจ่ายน้ำมนั เพ่ิมขนึ้ ความ เร็วรอบเครื่องยนต์สงู ขึ้น เฟอื งบรรทดั จึงเล่ือนไปหยดุ อย ู่ สปริงเดนิ เบา เฟืองบรรทดั ตำแหน่งท่สี ญุ ญากาศและสปรงิ หลักสมดุลกัน ผ้าปั๊ม คานควบคมุ 6.3.8 ตำแหนง่ ความเรว็ รอบสดุ ทา้ ย สปริงควบคุม ต้มุ นำ้ หนกั ความเร็วรอบ เมอ่ื เหยยี บคันเร่งสุดขณะภาระหนกั ความเร็ว รอบเคร่ืองยนต์จะไม่สูงถึงความเร็วรอบสูงสุดท่ีจะตัด สกรปู รบั เพลาป๊มั นำ้ มัน เพราะแรงเหว่ียงตุ้มน้ำหนกั ไม่สามารถชนะแรง ความเรว็ รอบ จานเลื่อน สปรงิ ควบคมุ ความเรว็ รอบได ้ แรงสุญญากาศกน็ อ้ ยกว่า แรงสปริงหลัก สปรงิ หลักจึงผลกั ดันผา้ ปมั๊ ให้ขาผา้ ปมั๊ ไป รูปที่ 6.22 ตำแหน่งเรง่ ปานกลาง ยนั ท่ยี ันเรง่ สดุ หากความเรว็ รอบเครอ่ื งยนตส์ งู ขึ้นจนถงึ ความเร็วรอบสูงสดุ ได ้ แรงเหวย่ี งตุ้มน้ำหนกั เพิ่มข้ึน จน ทอ่ สุญญากาศ ที่ยันเร่งสุด สมดุลแรงสปริงควบคุมความเร็วรอบ จานเลื่อนและ สปริงหลัก ห้องบรรยากาศ ส่วนล่างคานควบคุมเฟืองบรรทัดจะถูกผลักดันไปทาง ซ้าย ดันสปริงควบคุมความเร็วให้หดตัว ส่วนบนคาน สปริงเดนิ เบา เฟืองบรรทัด ควบคุมเฟอื งบรรทดั จงึ เคลือ่ นทีไ่ ปยังขาเฟอื งบรรทดั แต ่ ส ป ร ิง ค ผวา้บปคม๊ั ุม คานควบคมุ เฟืองบรรทัดจะยังไม่เคลื่อนท่ีจนกว่าจะมีแรงชนะแรง สปริงหลกั ได้ ความเรว็ รอบ ตมุ้ นำ้ หนกั สกรูปรบั เพลาป๊ัม ความเร็วรอบ จานเลื่อน รปู ที่ 6.23 ตำแหน่งความเรว็ รอบสดุ ทา้ ย

100 งานเครื่องยนตด์ เี ซล จงเตมิ ขอ้ ความในช่องวา่ งตอ่ ไปน้ใี ห้ถูกต้อง กิจกรรมที่ 6.1 1. จากชุดลกู ปม๊ั 2 แบบต่อไปน ้ี ชุดซ้ายหรอื ชดุ ขวา สง่ นำ้ มนั ได้มากกว่า จงใหเ้ หตุผล รปู ซ้าย รูปขวา กระบอกปัม๊ 1) ชุดท่สี ง่ น้ำมันได้มากกวา่ คือ .................................. 2) เหตผุ ล ...................................................................... ลูกป๊ัม ..................................................................................... ..................................................................................... 2. จงเขียนลำดบั การทำงานของลูกปั๊มในตาราง ดดู น้ำมนั เร่ิมอดั เรม่ิ ฉีด ฉีดนำ้ มัน หยดุ ฉดี สน้ิ สุดการฉีด กระบอกปมั๊ เพิ่มความดนั เพิม่ ความดนั เพ่มิ ความดัน ลดความดัน ไม่มคี วามดัน ลูกป๊ัม ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ........................... ...........................

งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล 101 6.4 การเปลย่ี นปม๊ั และการตง้ั ปม๊ั ออ่ นปม๊ั แก่ 6.4.1 การถอดปม๊ั ดเี ซลแบบเรยี งสบู ออกจากเครอ่ื งยนต์ ปกตแิ ล้วอายกุ ารใชง้ านของป๊มั ดีเซลนานเทา่ เครื่องยนต ์ และจะนานเพียงใดน้นั ข้นึ อยูก่ บั การใชแ้ ละ การบำรุงรักษา ไมส่ ามารถกำหนดอายุได้ ถ้าบำรงุ รักษาด ี อายใุ ช้งานไม่น้อยกวา่ 100,000 กม. หากมคี วาม จำเปน็ ต้องถอดป๊มั ดเี ซลออกจากเครอื่ งยนต์ ตอ้ งพจิ ารณาองคป์ ระกอบที่ตอ้ งเร่มิ ถอด และเครอ่ื งหมายการ ต้งั ป๊มั ออ่ นป๊ัมแกก่ ับเครือ่ งหมายประกอบเฟืองขับปั๊ม นอต 6 ทอ่ หัวฉีด เฟืองขับป๊มั หวั ฉดี เหลก็ รดั ทอ่ หวั ฉดี เหล็กยดึ กาวานา นอตยดึ ปม๊ั 1. การถอดทอ่ หัวฉดี 1) ใชป้ ระแจปากตาย 2 ตวั ถอดทอ่ หัว คอื ตวั หนงึ่ ยดึ ไวอ้ กี ตัวใช้คลายนอต 2) ใชป้ ลั๊ก หรือถุงพลาสติกหุ้มหัวตอ่ ทอ่ หัวฉีดทีป่ ั๊ม กบั หวั ฉดี และทป่ี ลายทอ่ หวั ฉดี กนั เปอ้ื นสง่ิ สกปรก 2. การถอดป๊ัมดเี ซลออกจากเครือ่ งยนต์ 1) ถอดทอ่ พลาสตกิ ทเ่ี ปน็ ทอ่ นำ้ มนั ความดนั ตำ่ ออก 2) คลายนอตหน้าแปลนปมั๊ ออกทกุ ตัว 3) ดงึ ปั๊มออกจากเคร่อื งยนต์ตรง ๆ นอตหน้าแปลนป๊ัม

102 งานเครอื่ งยนต์ดเี ซล 6.4.2 การตดิ ตง้ั ปม๊ั ดเี ซลแบบเรยี งสบู เขา้ กบั เครอ่ื งยนต์ 1. การตดิ ตง้ั ปม๊ั เข้ากับเคร่ืองยนต์ การประกอบหรือการติดตั้งปมั๊ เขา้ กบั เครอ่ื งยนต ์ ใหศ้ ึกษาเคร่อื งหมายการประกอบเฟืองขบั ปม๊ั หรอื เครือ่ งหมายสายพานขบั ปั๊ม เครอ่ื งหมายการประกอบต้องต้งั สัมพนั ธก์ นั ตำแหนง่ ตงั้ ปัม๊ เปน็ เคร่ืองหมายถาวร อยรู่ ะหว่างแผน่ หน้าเครื่องยนตก์ ับลอ้ สายพานหวั เพลาข้อเหวี่ยง 2. ความจำเปน็ ในการตง้ั ปั๊ม หลังการตดิ ตัง้ ปม๊ั เข้ากบั เครอื่ งยนตด์ เี ซล จำเป็นต้องตัง้ ปมั๊ อ่อนปัม๊ แก ่ เพื่อให้เกดิ ความสัมพันธก์ ัน พอดรี ะหวา่ งจังหวะอดั และจงั หวะงาน ท่หี วั ฉีดตง้ั ฉีดนำ้ มันดีเซลเข้าหอ้ งเผาไหม้กอ่ นท่ลี กู สูบจะถึง TDC เพอ่ื ใหเ้ กิดการเผาไหม้ทสี่ มบูรณท์ ีส่ ดุ ขอ้ ควรจำ การตดิ ตั้งปมั๊ ดเี ซลกลบั คนื ตามเคร่อื งหมายการประกอบ ไมจ่ ำเป็นต้องตงั้ ป๊มั อีกหลังจาก ประกอบปั๊มดเี ซลกลบั คนื ทเี่ ดิม เครอื่ งหมาย 3. การหมนุ เครอ่ื งยนต์ต้ังศนู ย์ตายบน 1) ตรวจเคร่ืองหมายศนู ย์ตายบน 2) หมุนเครอ่ื งยนต์ใหส้ บู ที่ 1 อยใู่ กลศ้ นู ยต์ ายบน ตำแหนง่ TDC 3) หาเคร่อื งหมายเฟอื งขับเฟอื งป๊ัม เพอ่ื เตรียม การประกอบเฟอื งป๊ัม 4. การใส่ป๊มั ดเี ซลเขา้ ท่ี 1) ตรวจเครอ่ื งหมายฟนั เฟอื งขับคอื Y 3 ตวั 2) ประกอบปม๊ั เขา้ ท ี่ ให้เคร่อื งหมายเฟอื งตรงกนั 3) ขันนอตตัวเรง่ ฉีดน้ำมัน หรอื นอตเฟืองปั๊มให้ แน่นทกุ ตวั เครอ่ื งหมายฟันเฟือง

เครือ่ งหมายตั้งล้ิน งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 103 ฝาครอบลิ้น สง่ นำ้ มนั 5. การตงั้ ปม๊ั อ่อนปม๊ั แก่ เหลก็ รอง ตามเครอ่ื งหมายเดิม สปริง 1) ตรวจเคร่อื งหมายต้ังปั๊มดีเซล ทอ่ ต้งั ปมั๊ 2) โยกป๊มั ให้ตรงเคร่ืองหมายการประกอบท่หี น้า แปลนปม๊ั กบั แผน่ หนา้ กระบอกปม๊ั 3) ขันนอตยึดหน้าปั๊มใหแ้ นน่ 20-25 Nm โดย ไม่จำเป็นต้องตั้งปั๊ม นอกจากต้องการ ตำแหน่งฉีดนำ้ มัน ตรวจสอบ ลกู ปมั๊ 6.4.3 การตง้ั ปม๊ั ดว้ ยนำ้ มนั ในปม๊ั 6 1. การเตรียมต้งั ปมั๊ 1) ถอดฝาครอบลน้ิ ส่งนำ้ มันสบู ท ่ี 1 ออก 2) ถอดเหลก็ รองสปริงและล้ินส่งน้ำมันออก โดย ไม่ถอดเสอ้ื ลิ้นสง่ น้ำมัน 3) ใสฝ่ าครอบล้นิ สง่ น้ำมนั และขันแนน่ 4) ตอ่ ทอ่ ตั้งปัม๊ และขันแน่น 5) วางถาดรองรับนำ้ มันตงั้ ป๊มั ขอ้ ควรจำ ระหวา่ งตรวจตง้ั ปัม๊ ดเี ซล ให้โยกขา คันเร่งไปตำแหน่งเรง่ สดุ 2. การต้ังปัม๊ ออ่ นป๊ัมแก่ 1) หมุนเครื่องยนต์ให้อยู่ตำแหน่งเริ่มฉีด 20o BTDC 2) กดปม๊ั ไลล่ มใหน้ ำ้ มนั ผา่ นออกทางกระบอกปม๊ั ดังรูปล่างสุด 3) นำ้ มันออกมาก แสดงวา่ ลกู ป๊มั ยังขน้ึ น้อย ป๊ัม อยู่ตำแหน่งป๊มั อ่อน 4) นำ้ มนั ไมอ่ อกเลย แสดงวา่ ปม๊ั แก่ ลูกป๊ัมข้ึน ปดิ รนู ้ำมันแลว้ 5) น้ำมันออก 15-20 วินาที/หยด แสดงว่า ตำแหนง่ ทถี่ กู ต้อง 6) ขนั นอตหนา้ แปลนป๊มั แนน่

104 งานเครือ่ งยนต์ดเี ซล 6.4.4 การตง้ั ปม๊ั ดว้ ยกระปกุ นำ้ มนั ดเี ซล กระปุกน้ำมนั ดเี ซล ข้องอ 1. การเตรยี มตั้งปัม๊ หยดุ โยกปัม๊ เมือ่ น้ำมนั เริม่ ออก 1) ถอดสปรงิ ลน้ิ ส่งนำ้ มัน ขอ้ งอ 2) ต่อกระปกุ นำ้ มันดีเซลแล้ว ตรวจน้ำมันหยด ปั๊มไลล่ ม รูสกรยู ดึ กำหนดให ้ 15-20 วินาที/หยด ก้านวดั ระดับนำ้ มันเครือ่ ง 2. การต้ังปมั๊ ออ่ นป๊ัมแก่ 1) คลายนอตยดึ หนา้ แปลนปัม๊ ทุกตัวพอหลวม 2) โยกปมั๊ ไปดา้ นใดดา้ นหนึ่งเพอื่ ตั้งปั๊มอ่อนหรือ ตง้ั ปัม๊ แก่ตามต้องการ เพราะรูหน้าแปลนปม๊ั เปน็ รูยาวให้โยกปัม๊ ได้ 3) ขนั นอตแน่นตามเดิม 6.4.5 การตดิ เครอ่ื งยนต์ 1. การตรวจก่อนติดเครอื่ งยนต์ 1) ตรวจระดบั น้ำในหม้อน้ำ 2) ตรวจระดบั น้ำมันดเี ซลในถงั 3) ตรวจระดบั น้ำมันเคร่ืองในเครอ่ื งยนต์ 4) ตรวจส่ิงกดี ขวางและเครื่องมือ 2. งานติดเครอ่ื งยนต์ สวิตช์กุญแจ 1) พิจารณาลกั ษณะสวิตชก์ ญุ แจ ถา้ มีเผาหัวก็ เหยียบคนั เร่ง เผาหวั กอ่ นติดเคร่อื ง 2) เหยยี บคนั เรง่ เล็กนอ้ ย 3) ตดิ เครื่องแล้วปล่อยเดนิ เบา ตรวจเกจความ ร้อน เกจนำ้ มันเครอ่ื งและฟังเสยี งผดิ ปกติ

งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 105 กิจกรรมที่ 6.2 ใหท้ ุกคนตง้ั ป๊มั ดีเซลแบบเรียงสูบ (Service Point for Adjusting Injection Timing) แล้ว กรอกผลในชอ่ งว่างตอ่ ไปน้ี 1. ปลดสายดับเครือ่ งยนตท์ ีท่ า้ ยปัม๊ ดเี ซลออก ลกู ปม๊ั จะเคลอื่ นทีจ่ าก ..................................................................... กระบอกปั๊ม 6 ไมส่ ่งนำ้ มนั สง่ นำ้ มนั (ก่อนถอดสายดับ) (หลงั ถอดสายดบั ) เหล็กรอง 2. ถอดฝาครอบลนิ้ ส่งนำ้ มนั ลิน้ สง่ นำ้ มนั สปริงและเหล็กรองสปริง ออกจากสูบท ่ี สปริง 1 ของปั๊ม โดยเก็บลิ้นส่งน้ำมัน ....... ฝาครอบลิน้ สง่ นำ้ มนั .................................................................. ล้นิ ส่งน้ำมนั 3. ประกอบฝาครอบลน้ิ ส่งนำ้ มัน และท่อ หวั ฉดี กลับตามเดมิ โดยไมใ่ สท่ ่อหวั ฉดี ดา้ นหวั ฉีด เพ่ือใชเ้ ปน็ ..................... ................................................................. ข้อควรจำ การขันฝาครอบล้ินสง่ นำ้ มนั ควร ขนั เขา้ และคลายออกประมาณ 3 ครง้ั ดว้ ยมือ เพ่อื ใหแ้ นใ่ จว่าฝา ครอบลิ้นสง่ น้ำมนั ....................... ........................................................ ........................................................

106 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 4. หมุนเครอ่ื งยนต์ให้เครื่องหมายตัง้ ปม๊ั ท่ีรอกสายพานหนา้ เครื่องยนต ์ ตรงตามกำหนด ประมาณ ................................................................. 5. ดูดส่งน้ำมันด้วยปั๊มไล่ลม ให้น้ำมันดีเซลอัดเข้าในปมั๊ ดเี ซล พร้อม ให้หมนุ ตวั ป๊ัมตามเขม็ นาฬกิ า จนกระทัง่ นำ้ มนั ดีเซลไหลออกจาก ................................................................................................................. ................................................................................................................. นำ้ มนั ผา่ นได้ กระปอ๋ งรองน้ำมัน 6. คอ่ ย ๆ หมุนตัวป๊มั ทวนเข็มนาฬกิ า จนกระทั่งน้ำมนั ดเี ซลหยุดไหลออกจากทอ่ หวั ฉีดต้งั ปัม๊ โดยยงั คงป๊มั น้ำมันดว้ ย .............................. ตำแหนง่ น้ ี คอื ตำแหนง่ ...................................................................................... น้ำมัน เนรำ้ิม่ มสัน่ง ผ่านไ ม่ได ้ กระปอ๋ ง รองนำ้ มัน หมายเหตุ เมื่อหมุนตวั ปม๊ั ทวนเขม็ นาฬกิ า ตำแหนง่ ทน่ี ้ำมนั หยดุ ไหล คอื ตำแหน่ง ................................................. ดังนั้น ต้องหยุดหมุนตัวปมั๊ ดีเซลทนั ทที ่นี ้ำมนั หยดุ ไหลออกจากท่อหัวฉีด และตอ้ งระวังมิให้ตัวป๊มั หมนุ เลย ........................................................................

งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 107 แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 6 เร่ือง งานปั๊มดเี ซลแบบเรียงสูบ ตอนท่ี 1 จงเติมข้อความในช่องวา่ งต่อไปนี้ใหถ้ กู ต้อง 6 1. ทำไมเครอ่ื งยนตด์ เี ซลตอ้ งฉีดนำ้ มนั ดเี ซลเขา้ หอ้ งเผาไหม้ .................................................................................................................................................................................... 2. เวลาหนว่ งตดิ ไฟของนำ้ มนั ดเี ซล คอื อะไร .................................................................................................................................................................................... 3. ทำไมเครอื่ งยนตด์ เี ซลต้องใช้ปม๊ั ดีเซลความดันสงู .................................................................................................................................................................................... 4. ชุดลกู ปั๊มเคลื่อนท่ีข้ึนลงได้ด้วยอะไร .................................................................................................................................................................................... 5. นำ้ มนั ดีเซลบรรจเุ ขา้ ในกระบอกป๊ัมด้วยแรงอะไร .................................................................................................................................................................................... 6. ลูกป๊ัมสน้ิ สดุ การส่งนำ้ มนั ดเี ซลไปสูห่ วั ฉดี เม่อื ใด .................................................................................................................................................................................... 7. ทำไมป๊ัมดีเซลตอ้ งมกี าวานารวมอยทู่ ต่ี ัวป๊ัมดีเซล .................................................................................................................................................................................... 8. จะทราบได้อย่างไรว่า กาวานาของเคร่ืองยนตไ์ มด่ ี จงยกตวั อย่างประกอบ .................................................................................................................................................................................... 9. กาวานาแบบกลไกควบคุมปรมิ าณการฉดี นำ้ มนั ดว้ ยอะไร .................................................................................................................................................................................... 10. กาวานาแบบผสมควบคุมปรมิ าณการฉดี น้ำมนั ดว้ ยอะไร .................................................................................................................................................................................... ตอนที่ 2 จงทำเครือ่ งหมายถกู ( P) ลงหนา้ ขอ้ ความทถี่ กู ตอ้ งท่ีสุด 1. ละอองน้ำมนั ดเี ซลจะตดิ ไฟไดเ้ องตอ้ งร้อนเพยี งใด 2. ความดันอัดนำ้ มนั ของปั๊มดเี ซลสูงเพียงใด ก. ประมาณ 300-500o ซ. ข. ประมาณ 500-700o ซ. ก. ประมาณ 100-500 บาร ์ ค. ประมาณ 700-900o ซ. ข. ประมาณ 500-700 บาร์ ง. ประมาณ 900-1,100o ซ. ค. ประมาณ 700-900 บาร์ ง. ประมาณ 900-1,100 บาร์

108 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 7. แรงกาวานาใชค้ วบคมุ ทั่วไปไดจ้ ากอะไร ก. แรงโน้มถ่วงและแรงเฉอ่ื ย 3. ลูกปมั๊ อัดสง่ นำ้ มันดเี ซลได้อยา่ งไร ข. แรงเหว่ียงและแรงสุญญากาศ ก. เรม่ิ เคลอื่ นท่ีขึน้ ค. แรงเฉ่อื ยและแรงเหวีย่ ง ข. เรม่ิ ขน้ึ ปิดรูกระบอกป๊มั ง. แรงเหวีย่ งและแรงโน้มถ่วง ค. ขึ้นเลยปดิ รูกระบอกป๊มั ง. ถกู ทุกข้อ 8. กาวานาแบบกลไกเกิดแรงเหวี่ยงอยา่ งไร ก. ความเร็วต่ำไมม่ ีแรงเหว่ียง 4. ลูกป๊มั ตัดส่งนำ้ มนั ได้อยา่ งไร ข. ความเรว็ สงู แรงเหว่ยี งมาก ก. ขึ้นเลยปดิ รูกระบอกปัม๊ ค. ความเร็วตำ่ แรงเหว่ยี งมาก ข. ลูกปม๊ั ขนึ้ สูงสดุ ง. ความเรว็ สงู แรงเหวยี่ งน้อย ค. ขึ้นพอบ่าเอยี งเปดิ รกู ระบอกปม๊ั ง. ขึ้นพอบา่ เอียงปิดรกู ระบอกปั๊ม 9. กาวานาควบคมุ ความเรว็ ควบคุมอะไร ก. ความเรว็ รอบสงู สดุ 5. ลกู ป๊มั ไม่สง่ นำ้ มันตำแหนง่ ดบั เคร่ืองอย่างไร ข. ความเร็วรอบเร่งเครอื่ ง ก. ลกู ปัม๊ ขึน้ สูงสุด ค. ความเรว็ รอบเดินปานกลาง ข. ลูกป๊มั เริ่มถอยกลบั ง. ความเร็วรอบเดินเบาและสูงสดุ ค. บ่าเอียงเปดิ รกู ระบอกปม๊ั ง. ร่องแนวยาวคอลกู ปั๊มตรงรูกระบอกปั๊ม 10. ทำไมเครอ่ื งยนต์ดเี ซลตอ้ งตัง้ ปั๊มออ่ น ปม๊ั แก่ 6. ทำไมเครอื่ งยนต์ดีเซลจงึ ใช้กาวานาควบคุม ก. เพือ่ กำหนดตำแหนง่ เรมิ่ ฉดี นำ้ มนั ความเร็วรอบ ข. เพ่อื ควบคุมอากาศการเดนิ เบา ก. ควบคุมไมใ่ ห้เคร่ืองนอ็ ก ค. เพอ่ื ให้เคร่ืองยนต์เรง่ ได้ดเี ยีย่ ม ข. ควบคุมได้ราคาถกู ง. เพอื่ ใหป้ ม๊ั มีความดนั ฉดี น้ำมนั สูง ค. รักษาอายุการใชง้ านของเครือ่ งยนต์ ง. ควบคุมใหค้ วามเร็วคงที่เมอ่ื ภาระเปล่ยี น ตอนที่ 3 จงตอบคำถามต่อไปน้ีใหไ้ ด้ใจความสมบูรณ์ 1. ปั๊มดเี ซลของเครอ่ื งยนตด์ เี ซลมหี นา้ ที่ 4 อยา่ ง คอื อะไร 2. กาวานาของเคร่ืองยนต์มีหน้าท่อี ะไร จงยกตัวอยา่ งประกอบ 3. จงเขยี นหลักการทำงานกาวานาแบบกลไกตำแหน่งเดนิ เบามาประมาณ 3 บรรทัด 4. ทำไมตอ้ งตั้งปั๊มหลงั การติดต้ังปม๊ั ดเี ซลเขา้ กับเครื่องยนต์ 5. จงเขียนลักษณะกาวานาแบบกลไกควบคมุ ความเรว็ รอบสูงสุดของเคร่ืองยนตด์ เี ซลดว้ ยรูปภาพอยา่ งงา่ ย

7 งานเคร่อื งยนตด์ ีเซล 109 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน ระบบปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย สาระการเรียนรู้ 7.1 เปรยี บเทียบประเภทปม๊ั และวงจรน้ำมนั ความดันตำ่ 7.2 การส่งน้ำมันในวงจรนำ้ มันความดนั สูง 7.3 ประเภทกาวานาและสว่ นประกอบทส่ี ำคัญ 7.4 กาวานาแบบควบคุมทุกความเรว็ รอบ 7.5 กาวานาแบบควบคุมความเรว็ รอบตำ่ และสูงสุด ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั 1. เปรียบเทยี บประเภทป๊ัมและวงจรนำ้ มนั ความดนั ตำ่ ได้ 2. อธบิ ายการส่งน้ำมนั ในวงจรน้ำมนั ความดันสูงได้ 3. อธบิ ายประเภทกาวานาและส่วนประกอบทีส่ ำคัญได้ 4. อธบิ ายกาวานาแบบควบคุมทุกความเรว็ รอบได้ 5. อธบิ ายกาวานาแบบควบคุมความเร็วรอบต่ำและสูงสุดได้ 6. เพอื่ ให้มีกจิ นสิ ัยในการทำงานดว้ ยความเป็นระเบยี บเรียบร้อย ประณีต รอบคอบและตระหนักถงึ ความปลอดภัย

110 งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 7 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน ระบบปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย บทนำ ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย (Distributor-Type Injection Pump) หรอื เรยี กว่าแบบวีอี (VE) ซ่งึ เปน็ คำยอ่ จากตน้ แบบ BOSCH ภาษาเยอรมัน Verteiler Einspritrz Pumpe ต่อมามีหลายบริษัทผลิต ภายใต้ลขิ สิทธิ์ของ BOSCH เชน่ Zaxle ของญี่ปนุ่ ทมี่ ีใชก้ นั แพร่หลายในประเทศไทย ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจ่ายพฒั นาเพอื่ ให้สอดคล้องกบั ความตอ้ งการของเครื่องยนตด์ ีเซล รถยนต ์ ไมเ่ กิน 6 สบู จุดเดน่ ของปั๊มแบบจานจ่ายมีดงั ตอ่ ไปนี้ 1) รูปร่างกะทัดรัดและน้ำหนักเบา นอกจากนั้นยังมีชิ้นส่วนประกอบน้อย ขนาดของปั๊มแบบ จานจ่ายสำหรบั ใชก้ ับเครื่องยนต์ 4 สบู มีขนาดโตประมาณคร่งึ เดยี วของปั๊มแบบเรียงสูบ 2) ใช้ปั๊มแบบจานจ่ายสามารถหมุนได้ถึง 5,000 รอบ/นาที ซึ่งถ้าเป็นเครื่องยนต์ที่ใช้ปั๊มแบบ เรียงสบู จะหมนุ ไดเ้ พียงประมาณ 4,000 รอบ/นาที 3) ปั๊มแบบจานจ่ายมลี ูกป๊ัมเพียงตัวเดียวทำหน้าที่จา่ ยน้ำมนั การจ่ายนำ้ มันจะเป็นไปดว้ ยความ สม่ำเสมอและปริมาณเท่ากนั นอกจากนั้นยงั ลดเสียงดงั รบกวนของเครื่องยนตล์ งได้ 4) เพื่อให้การติดเครื่องได้เร็วและง่าย ภายในปั๊มมีสปริงช่วยสตาร์ต เพื่อช่วยให้ปั๊มจ่ายน้ำมัน เขา้ ไปแต่ละสบู จำนวนมากเปน็ พิเศษในขณะทกี่ ำลังตดิ เครอื่ ง 5) ความคงตัวของความเร็วรอบเดินเบาของเครื่องยนต์ เป็นไปด้วยความสม่ำเสมอเท่ากัน เครือ่ งยนต์จะเดินเบาได้เรียบตลอดเวลา เพราะจ่ายนำ้ มนั เท่ากันทุกสบู 6) ทั้งตัวปั๊มและชิ้นส่วนภายในตัวปั๊มทุกชิ้นได้รับการหล่อลื่นโดยน้ำมันดีเซล ไม่ต้องใช้น้ำมัน หลอ่ ลน่ื ตา่ งหาก ตัดปญั หาการบำรุงรักษาในระบบหลอ่ ล่ืนของปัม๊ 7) การปรับแต่งปริมาณจา่ ยนำ้ มนั ทำได้ง่ายและสะดวก สกรูสำหรบั ปรบั ตง้ั ติดอย่ภู ายนอกเสื้อ ปั๊ม และอย่ใู นท่ ี ๆ จบั ตอ้ งได้สะดวก 8) ดบั เครอื่ งยนต์ดว้ ยสวิตช์กุญแจ เมอ่ื หมุนกุญแจสตู่ ำแหนง่ ดบั เคร่ืองยนต์ OFF ล้ินตัดน้ำมัน จะทำหนา้ ที่ตดั น้ำมนั ดเี ซล เคร่อื งยนตด์ บั ทันที 9) มีตัวเร่งฉีดน้ำมัน ซึ่งทำงานด้วยความดันของน้ำมันดีเซล และมีปั๊มดูดน้ำมันแบบใบสลัด (Rotary Vane) ติดตง้ั อยภู่ ายในปม๊ั ไม่ต้องบำรุงรกั ษา 10) กรณเี พลาขอ้ เหวย่ี งของเครื่องยนต์หมุนกลับทาง ปั๊มจะหยุดจ่ายนำ้ มนั เครอ่ื งยนต์ดับทันที

งานเคร่ืองยนต์ดีเซล 111 7.1 เปรยี บเทยี บประเภทปม๊ั และวงจรนำ้ มนั ความดนั ตำ่ 7.1.1 เปรยี บเทยี บปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ยกบั แบบเรยี งสบู รายการ แบบจานจา่ ย แบบเรยี งสบู นำ้ หนกั มขี นาดเลก็ และเบากวา่ จา่ ยนำ้ มนั ความดนั ไดส้ งู และ 7 ทำงานทค่ี วามเรว็ รอบสงู ไดด้ กี วา่ ทำงานไดด้ ตี ง้ั แตค่ วามเรว็ รอบตำ่ จำนวนลกู ปม๊ั กาวานา ลกู เดยี วจา่ ยนำ้ มนั ใหท้ กุ สบู เทา่ กบั จำนวนสบู เครอ่ื งยนต์ ตวั เรง่ ฉดี นำ้ มนั (ไทเมอร)์ แบบกลไก แบบผสมหรอื ใชแ้ บบกลไก อยภู่ ายในปม๊ั (ควบคมุ โดย อยภู่ ายนอกปม๊ั (ควบคมุ โดย ความดนั นำ้ มนั ) แรงเหวย่ี ง) การตดั นำ้ มนั ดเี ซล ใชล้ น้ิ ตดั นำ้ มนั ใชก้ ลไกควบคมุ การหลอ่ ลน่ื หลอ่ ลน่ื ในตวั ดว้ ยนำ้ มนั ดเี ซลในปม๊ั ใชน้ ำ้ มนั หลอ่ ลน่ื และดว้ ยนำ้ มนั ดเี ซล ปม๊ั ดดู นำ้ มนั ดเี ซล อยภู่ ายใน ตดิ ไวข้ า้ ง ๆ ตวั ปม๊ั กา้ นเรง่ ล้นิ ตัดนำ้ มนั ลิน้ ส่งน้ำมนั ช่องบรรจุ ลกู ปัม๊ เฟืองบรรทัด ปลอกควบคุม ป๊มั ป้อนนำ้ มนั ลกู ป๊ัม ปั๊มไลล่ ม เพลาปั๊ม จานลกู ฟกู ลิ้นส่งนำ้ มนั ปั๊มดดู นำ้ มัน ตวั เร่งฉีด ช่องจ่าย รปู ท่ี 7.1 ส่วนประกอบปมั๊ ดีเซลแบบจานจา่ ย รปู ที่ 7.2 สว่ นประกอบป๊ัมดีเซลแบบเรียงสบู

112 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 7.1.2 การทำงานของสว่ นประกอบวงจรนำ้ มนั ดเี ซล (Fuel Circuit) ปั๊มไลล่ ม คนั เร่ง กาวานา รรู ดี น้ำมัน หม้อกรองและ หัวฉีด หมอ้ ดกั นำ้ ล้ินควบคุม ลน้ิ ตดั นำ้ มนั ความดนั ตำ่ เพลาปั๊ม ลกู ปมั๊ ปม๊ั ป้อนนำ้ มนั คปั ปล้งิ ปลอกตัด ลนิ้ ส่งน้ำมนั นำ้ มัน รตู ดั น้ำมัน ลกู กลง้ิ จานลูกฟูก ลูกสบู ตวั เร่งฉีด ถังนำ้ มนั รูปที่ 7.3 วงจรน้ำมันป๊ัมดเี ซลแบบจานจา่ ย (ND) ป๊มั ปอ้ นนำ้ มนั และลูกสูบตัวเรง่ ฉีดน้ำมนั ตดั หมุน 90o 1) ป๊มั ป้อนนำ้ มัน (Feed Pump) หรือเรยี กว่าปั๊มความดนั ต่ำแบบใบสลดั (Vane Type) ดูดนำ้ มันจากถงั ผา่ นหมอ้ กรองนำ้ มนั และกรองดักนำ้ สง่ เขา้ ด้านในเรือนปมั๊ 2) ลน้ิ ควบคุมความดนั (Regulating Valve) ควบคุมความดนั น้ำมันภายในเรือนป๊ัมให้สูงคงท ่ี เพือ่ บรรจุ ในกระบอกปมั๊ 3) น้ำมันส่วนเกนิ ท่ีเหลอื ใช้ (Excess Fuel) ไหลกลับไปยังถงั โดยผา่ นรรู ีดนำ้ มัน (Orific) และผา่ นท่อ นำ้ มนั ไหลกลับ ซ่งึ ลักษณะน้เี ป็นการหลอ่ เยน็ ช้นิ ส่วนของป๊มั ไปดว้ ยในตัว 4) จานลูกฟูก (Camplate) หมุนตามเพลาปม๊ั ลูกปั๊มทำงานรว่ มกบั จานลกู ฟกู นำ้ มนั จ่ายออกไปโดยการ หมุนและการชกั ไปมาของลูกปมั๊ 5) ปรมิ าณนำ้ มันท่ีจา่ ย (Injection Volume) ควบคมุ โดยกาวานาแบบกลไก 6) ตำแหนง่ การฉดี นำ้ มัน (Injection Timing) ควบคมุ โดยลูกสบู ตวั เร่งฉดี ซึ่งทำงานดว้ ยความดันของ น้ำมันดีเซลในป๊ัมเอง 7) ล้นิ ตดั น้ำมัน (Fuel Cut-off Soleniod) ตดั ทางน้ำมันที่ไหลเขา้ ไปยงั หอ้ งหัวลูกปมั๊ เม่อื ปดิ สวิตช์สตารต์ เครื่องยนตจ์ ะดับทันที 8) ล้นิ ส่งน้ำมนั (Delivery Valve) ทำหนา้ ที่ 2 อย่าง คือดูดนำ้ มันในทอ่ หัวฉีดให้กลับเลก็ น้อยในพริบตา ใหห้ ยดุ ฉีดน้ำมัน และปอ้ งกันมิใหน้ ้ำมนั ในท่อหวั ฉีดไหลยอ้ นกลับเข้าลูกปัม๊ เปน็ การรกั ษาความดัน น้ำมันในทอ่ หัวฉีดไว้

งานเคร่ืองยนตด์ เี ซล 113 จากหม้อกรองน้ำมัน 7.1.3 ปม๊ั ปอ้ นนำ้ มนั (Feed Pump) ลิ้นควบคุม ความดันต่ำ ปม๊ั ปอ้ นนำ้ มนั เปน็ ปม๊ั แบบใบสลดั (Vane) มใี บสลดั 4 แผน่ ตวั โรเตอรย์ ดึ ตดิ กบั เพลาปม๊ั หมนุ เข้าเสือ้ ปั๊ม ไปกับเพลาป๊ัมในลักษณะหนีศูนย์กับเส้ือป๊ัมป้อน โรเตอร์ น้ำมัน จากการเคล่ือนตวั ของโรเตอร์ดว้ ยความเรว็ ใบสลัดจะเหวีย่ งตวั ออกกวาดไปตามเสอ้ื ปัม๊ จงึ เกดิ แรงดดู และแรงส่งน้ำมนั คือจาก 1 ชอ่ ง (1 ใน 4 ใบสลดั ของโรเตอร)์ ถ้าปัม๊ หมนุ ไปตำแหนง่ เพิม่ ปริมาตร ไปตัวเรง่ ปม๊ั จะดดู น้ำมันเขา้ ทางดา้ นล่าง และสง่ ออกทาง ฉีดนำ้ มัน ด้านบน รูปที่ 7.4 ปมั๊ ปอ้ นน้ำมนั 7 ลน้ิ ควบคมุ 7.1.4 ลน้ิ ควบคมุ ความดนั ตำ่ ความดันตำ่ (Pressure Regulating Valve) น้ำมันดีเซล จากถัง ล้ินควบคุมความดนั ตำ่ ทำหน้าทค่ี วบคุม ล้ินเลอื่ น และปรับความดันน้ำมันให้สัมพันธ์กับความเร็ว เปดิ ของปั๊มดีเซล ดังทีแ่ สดงไวใ้ นกราฟรปู ท ่ี 7.6 ไปหอ้ งน้ำมันทต่ี วั ปมั๊ เม่อื ป๊มั หมุนเรว็ ข้ึน ความดนั ของนำ้ มนั จะ สูงตามไปดว้ ย ดนั ลน้ิ ควบคมุ ใหล้ อยข้ึน ความดัน ของน้ำมันจึงถูกควบคุมให้สัมพันธ์กับรอบหมุน ของปม๊ั โดยตรง รปู ท่ี 7.5 ลิน้ ควบคุมความดนั ต่ำความดัน ้นำมัน (บา ์ร ) 7.1.5 กราฟความดันนำ้ มัน ป๊มั ปอ้ น ความเร็วรอบปั๊ม (รอบ/นาท)ี รปู ที่ 7.6 ความดนั นำ้ มันปม๊ั ปอ้ นเป็นสัดสว่ นกับ ความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วรอบปั๊ม กับความดันนำ้ มนั จากปัม๊ ป้อน ป๊มั ป้อนสง่ น้ำมัน ความเรว็ รอบ ไดส้ ูงสดุ ประมาณ 7 บาร์ ซ่งึ เป็นอัตราป้อนทส่ี ูง กว่าเครื่องยนตต์ อ้ งการ นำ้ มันส่วนเกินน้ันไหล ผ่านลิ้นควบคุมกลับถัง น้ำมันดีเซลที่เข้าไปใน เรอื นปม๊ั ทำหนา้ ทห่ี ลอ่ ลน่ื และระบายความรอ้ นออก จากปมั๊ ด้วย หากความดนั น้ำมนั สงู เกินพกิ ัด ลน้ิ ควบคุมจะเปิดให้น้ำมันไหลกลับเข้าทางดูดของป๊ัม ป้อน

114 งานเครื่องยนต์ดีเซล 7.2 การสง่ นำ้ มนั ในวงจรนำ้ มนั ความดนั สงู 7.2.1 การขน้ึ ลงของลกู ปม๊ั หัวเพลาปัม๊ ด้านในป๊มั เป็นรอ่ งสำหรบั ส่งกำลงั ขับจานลกู ฟกู ใหห้ มนุ ดังรูปท ่ี 7.7 จานลกู ฟูกถูกสปรงิ ลูกปม๊ั กดให้สัมผสั กับลูกกล้งิ ซ่ึงวางอยศู่ ูนยเ์ ดียวกนั จานลูกฟูกทหี่ มุนไปกับเพลาจงึ ขนึ้ ลงได ้ ฐานลูกปม๊ั ม ี เดอื ยข้อตอ่ กบั แผ่นลกู ฟกู ขณะท่ีจานลูกฟกู หมุนไป จึงพาลูกปั๊มหมุนและข้นึ ลงตามลกู ฟูก เพราะฐานลกู กลิง้ เปน็ ตวั อยกู่ ับที่ คนั เร่ง ล้ินตดั น้ำมนั ปมั๊ ป้อนนำ้ มัน ลูกปัม๊ จานลูกฟกู ล้ินสง่ น้ำมนั รูปท่ี 7.7 ภาพตดั ให้เหน็ สว่ นประกอบภายในปม๊ั ที่สง่ กำลงั ขบั ใหล้ ูกป๊ัมข้ึนลง ฐานลูกกลง้ิ ขอ้ ตอ่ เพลาป๊ัม การจา่ ยนำ้ มนั ร่องบรรจุนำ้ มัน ลกู ปั๊ม ปั๊มแบบจานจ่ายมีลูกป๊ัมเพียงตัวเดียว หมุนรอบตัวไปกับเพลาปั๊มด้วยความเร็วเท่ากัน ช่องจา่ ยน้ำมนั ในเวลาเดยี วกัน เคลอื่ นที่ขึน้ ลงดว้ ยลกู กล้งิ ท่ีใต ้ จานลกู ฟกู ที่มีชว่ งชักคงท ่ี เทา่ กับความสงู ลกู ฟูก จานลกู ฟกู หนา้ ลูกฟกู จำนวนลกู ฟกู เทา่ กบั จำนวนสูบเครื่องยนต์ ตัว ลูกปั๊มมีร่องบรรจุน้ำมันและช่องจ่ายน้ำมัน ลูกปั๊มหมุนรอบตัว แต่รูกระบอกปั๊มอย่คู งท ี่ นำ้ มันเข้าห้องอดั นำ้ มนั ทางรบู รรจนุ ำ้ มนั ผา่ น รอ่ งบรรจนุ ้ำมนั นำ้ มนั ความดนั สูงออกทางร ู จา่ ยนำ้ มัน ผ่านลนิ้ สง่ น้ำมนั ไปผา่ นท่อหวั ฉดี ไป ยงั หวั ฉดี เพอ่ื ฉดี เขา้ หอ้ งเผาไหมเ้ ครอ่ื งยนตต์ อ่ ไป รูปท่ี 7.8 สว่ นประกอบขับเคลอ่ื นลูกปมั๊ ให้ขนึ้ ลงและ หมนุ จ่ายนำ้ มนั

งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 115 7.2.2 ขน้ั ตอนการจา่ ยนำ้ มนั และการฉดี นำ้ มนั ลูกปม๊ั ช่องบรรจนุ ำ้ มนั หนา้ ลูกฟูก แผน่ ลูกฟูก ร่องบรรจุ 1) เพลาปม๊ั ขบั ปม๊ั ปอ้ นนำ้ มนั จานลกู ฟกู น้ำมัน และลกู ปม๊ั 2) สปรงิ ลกู ปม๊ั ดนั ลกู ปม๊ั และจานลกู ฟกู เพลา ห้องอดั ปั๊ม ใหต้ ิดกบั ลูกกลงิ้ น้ำมนั 3) จานลกู ฟูกม ี 4 ลูกฟกู (4 สูบ) เม่อื จานลกู ฟกู หมนุ ไปหนา้ ลกู ฟกู จะปนี ลกู กลิ้ง ล้ินส่งน้ำมัน ไปบนลูกกล้ิง ลกู ปั๊มกห็ มุนไป สปริงลูกปัม๊ รูจ่ายนำ้ มนั พรอ้ มกบั การเคลอ่ื นทไ่ี ปกลบั ดงั นน้ั ปมั๊ ป้อน ลูกปั๊มหมนุ ครบหน่งึ รอบ ลูกปั๊ม รูปท่ี 7.9 ลกู ป๊ัมหมุนรอบตวั จะเคล่อื นทไี่ ปกลบั 4 ครั้ง 7 4) การจ่ายนำ้ มนั ของลกู ปัม๊ 4 สบู จะ รูจ่ายนำ้ มนั รูบรรจุน้ำมนั เกิดขึ้นทุก 1/4 รอบ โดยมีการ เคลอ่ื นทไ่ี ปกลบั ของลกู ปัม๊ 1 ครงั้ 5) ลูกป๊มั มีร่องบรรจนุ ำ้ มนั 4 ร่องและ รอ่ งบรรจนุ ้ำมัน รจู ่ายน้ำมัน 4 รู ลกู ป๊มั ไปยังลิน้ สง่ นำ้ มัน 6) นำ้ มนั เขา้ บรรจใุ นหอ้ งอดั นำ้ มนั เมอ่ื และหัวฉดี ร่องบรรจุน้ำมันร่องใดร่องหนึ่งตรง กับรบู รรจุน้ำมนั 7) เมอ่ื ชอ่ งจา่ ยนำ้ มนั ของลกู ปม๊ั ตรงกบั รูจ่ายนำ้ มัน รจู ่ายน้ำมัน น้ำมนั จะถูกส่งไปยัง ช่องจ่ายน้ำมนั ลิ้นสง่ นำ้ มนั และหวั ฉีดได้ รปู ท่ี 7.10 รูบรรจแุ ละรูจา่ ยน้ำมัน ล้นิ ตดั นำ้ มนั 7.2.3 ตำแหนง่ บรรจนุ ำ้ มัน รูบรรจุน้ำมนั น้ำมันเข้าห้องอัดน้ำมันเป็นจังหวะ หวั จ่ายน้ำมัน ท่ีรูบรรจุน้ำมันตรงกับร่องบรรจุน้ำมันและใน ขณะท่ลี กู ปม๊ั เคลอื่ นทล่ี ง นำ้ มนั ในเรอื นป๊ัมท ี่ หอ้ งอดั น้ำมัน มีความดันไหลเข้าไปบรรจุในห้องอัดน้ำมัน ลกู ปัม๊ น้ำมันจึงเข้าเต็มในรูกลางและรูจ่ายน้ำมัน ของลูกป๊ัม ปลอกตัดน้ำมัน จานลกู ฟูก ลนิ้ ส่งน้ำมัน ห้องอัดน้ำมนั ลกู กลง้ิ หวั ฉีด รูปที่ 7.11 ตำแหนง่ บรรจนุ ้ำมนั

116 งานเครื่องยนตด์ เี ซล 7.2.4 ตำแหนง่ อดั ฉดี นำ้ มนั ลนิ้ ตัดนำ้ มนั ชอ่ งบรรจนุ ำ้ มัน ตำแหนง่ อัดฉีดนำ้ มัน ลูกป๊ัม เคลื่อนทข่ี น้ึ (ไปทางขวา) พรอ้ มทง้ั หมนุ หวั จ่ายนำ้ มัน ไปด้วย พอลกู ป๊มั ขนึ้ ปดิ ชอ่ งบรรจุน้ำมัน ลูกปั๊มจะอัดน้ำมันในห้องอัดน้ำมันต่อ ลกู กลง้ิ ปลอกตัด ลกู ป๊มั เนอื่ งกัน ช่องจา่ ยน้ำมนั กบั รจู า่ ยนำ้ มัน น้ำมนั ลน้ิ ส่งนำ้ มัน จะตรงกบั ชอ่ งจา่ ยน้ำมัน นำ้ มันความ จานลชูก่อฟงกู จ ่ายนำ้ มนั ดันสูงจึงดันออกทางล้ินส่งน้ำมันไปยัง หวั ฉีด ฉีดน้ำมนั เขา้ หอ้ งเผาไหม้ รูจ่ายนำ้ มัน 7.2.5 ตำแหนง่ ตัดน้ำมนั รูปท่ี 7.12 ตำแหนง่ อดั ฉดี น้ำมนั ตำแหนง่ ตัดนำ้ มัน หรือเรยี ก ลน้ิ ตัดน้ำมัน ว่าตำแหน่งดับเครื่องยนต์ เมื่อลูกปั๊ม เคลื่อนที่อัดน้ำมันจนเกือบสุด รูตัด รตู ัดนำ้ มัน หัวจ่ายน้ำมนั น้ำมันของลูกป๊ัมท่ีอยู่แนวขวางลูกปั๊ม จะผ่านเลยขอบปลอกตัดน้ำมัน (Spill ลกู ปั๊ม Ring) นำ้ มันความดันสูงจงึ ระบายออก ทางรูตัดน้ำมันของลูกปั๊ม คือผ่านรู ลกู กลงิ้ ปลอกตดั นำ้ มัน ลิ้นสง่ นำ้ มนั กลางลูกปมั๊ นนั่ เอง หัวฉีดหยดุ ฉีดนำ้ มนั ทนั ที จานลูกฟกู 7.2.6 ตำแหนง่ สมดลุ ความดนั น้ำมัน รูปที่ 7.13 ตำแหน่งตดั น้ำมันดับเคร่ืองยนต์ ตำแหน่งสมดุลความดันน้ำมัน ล้ินตัดนำ้ มนั ของลน้ิ จา่ ยนำ้ มนั นำ้ มนั ใตล้ น้ิ สง่ นำ้ มนั ท่ีมีความดันเหลือตกค้างหลังส้ินสุด รอ่ งสมดลุ การจา่ ยนำ้ มนั ไหลกลบั เขา้ เรอื นปม๊ั ทาง ความดันน้ำมัน รจู า่ ยนำ้ มนั ผา่ นรอ่ งสมดลุ ความดนั นำ้ มนั เพอ่ื ปอ้ งกนั ความดนั นำ้ มนั ใต้ รูจา่ ยนำ้ มนั ล้ินส่งน้ำมันต้านการปิดล้ินจ่ายน้ำมัน รูปท่ี 7.14 ตำแหน่งสมดลุ ความดนั นำ้ มัน ลน้ิ จา่ ยนำ้ มนั จะไดป้ ดิ สนทิ

งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 117 7.2.7 ลน้ิ ตดั นำ้ มนั ลนิ้ ตัดน้ำมนั ลน้ิ ตดั นำ้ มนั (Fuel-cut Solenoid) เปน็ ลนิ้ ปิดทางเดินน้ำมันเข้าปมั๊ ควบคมุ สปริง ดว้ ยแมเ่ หลก็ ไฟฟา้ เม่ือเปดิ สวติ ช์กุญแจ แกนแม่เหล็ก โซลินอยด์จะดึงล้ินตัดน้ำมันซึ่งเป็นแกน รูบรรจุน้ำมัน แม่เหล็ก เปิดทางเดนิ น้ำมันเขา้ หอ้ งอัด นำ้ มนั ทางรบู รรจนุ ้ำมัน ถ้าปิดกญุ แจดบั เครื่องยนต ์ สปริงจะดันลนิ้ ตดั นำ้ มันปิดรู บรรจนุ ้ำมนั ไม่ใหน้ ำ้ มันเขา้ ห้องอัดน้ำมัน ดงั รูปท ่ี 7.15 ขณะเครือ่ งยนตด์ บั แลว้ 7 รูปท่ี 7.15 ลนิ้ ตดั นำ้ มนั ตำแหนง่ ปิดนำ้ มัน 7.2.8 ตำแหน่งป้องกนั ชอ่ งบรรจนุ ้ำมนั ปิด เคร่อื งยนต์ทำงาน กลบั ทิศทาง ชอ่ งจา่ ยน้ำมันเปิด ระยะยกของลูกฟูก ตำแหนง่ ปอ้ งกนั การหมนุ กลบั ทาง กรณีท่เี คร่อื งยนต์ดับขณะข้นึ เนินสูงไม่ไหว 0o 90o รถถอยกลบั เอง โดยท่ยี ังไม่ไดป้ ลดเกียร ์ (สำหรบั เครือ่ ง เคร่ืองยนต์จะถูกรถขับให้หมุนกลับทาง ปม๊ั จะไมส่ ง่ นำ้ มนั ไปยงั หวั ฉดี เพราะลกู ปม๊ั 4 สูบ) หมนุ กลับทาง จังหวะการบรรจุนำ้ มันเขา้ หอ้ งอดั นำ้ มนั จะไม่สัมพันธ์กบั การเคล่อื น จา่ ย บรรจุ ลูกป๊ัม ตัวของลกู ปัม๊ ลูกปั๊มอดั นำ้ มนั ให้มคี วาม ดนั สงู ไมไ่ ด ้ เครอ่ื งยนตจ์ งึ ทำงานกลบั ทาง จานลูกฟกู หรอื สวนทศิ ทางปกติไม่ได้ หมายเหตุ ระยะยก เครือ่ งยนตแ์ ก๊สโซลนี หรือเคร่อื ง ของลกู ฟกู ยนตด์ เี ซลรนุ่ เก่า ทำงานกลับ ทศิ ทางได้ ลูกกลง้ิ ทศิ ทางการหมนุ ปกติ รปู ที่ 7.16 ตำแหนง่ ปอ้ งกนั เครื่องยนตท์ ำงานกลับทิศทาง

118 งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล ุมมเร่งฉีด (องศา) 7.2.9 หนา้ ทต่ี วั เรง่ ฉดี นำ้ มนั ดเี ซล อตั โนมตั ิ (Automatic Timer) ความเร็วรอบปั๊ม x 100 (รอบ/นาท)ี การเร่งฉีดน้ำมันดีเซลมีลักษณะเช่นเดียว รูปท่ี 7.17 กราฟมมุ เรง่ ฉีดนำ้ มนั กบั การเรง่ ไฟจดุ ระเบดิ ของเครอ่ื งยนตแ์ กส๊ โซลนี นน่ั คือจะตอ้ งมกี ารฉดี นำ้ มนั ดีเซลล่วงหนา้ เม่ือความ ฐานลูกกลง้ิ เร็วสูงขึ้น เพื่อให้เครื่องยนต์ทำงานได้สมรรถนะ ลกู กลงิ้ สงู สุด ป๊มั ดีเซลแบบจานจ่ายจึงมตี วั เรง่ ฉีดน้ำมนั ดีเซลเช่นเดยี วกับป๊มั ดเี ซลแบบเรียงสูบ โดยใช ้ ความดันของน้ำมันดีเซลเป็นตัวควบคุมการทำงาน ระยะเวลาการฉีดน้ำมันดีเซลล่วงหน้าหรือการฉีด นำ้ มนั ดีเซลช้า จะเป็นสดั สว่ นกบั การเพ่มิ หรือลด ความเรว็ ของเคร่อื งยนต์ ทศิ ทางหมุนจานลกู ฟูก 7.2.10 การทำงานตวั เรง่ ฉดี นำ้ มันดเี ซล อาศัยความดนั น้ำมนั จากปม๊ั ป้อน คอื ความเรว็ รอบปั๊มย่ิงสงู ความดนั น้ำมนั จากปมั๊ ป้อน ยิ่งสูง ในเวลาเดียวกัน เครื่องยนต์ต้องการให ้ น้ำมันฉีดล่วงหน้าก่อนลูกสูบถึงศูนย์ตายบนเร็วขึ้น เพอ่ื ใหเ้ ครอ่ื งยนตไ์ ดส้ มรรถนะสงู สดุ จงึ ใชค้ วามดนั สปริงเร่งฉดี ขาฐานลูกกล้งิ ลูกสูบเร่งฉดี น้ำมันจากป๊มั ป้อนน้ำมันผลักดันลูกสูบเร่งฉีดน้ำมัน รปู ท่ี 7.18 ฉีดนำ้ มันชา้ ลง ใหต้ ้านกบั แรงดนั สปรงิ เร่งฉีด ดงั รปู ท่ี 7.19 เพ่ือ ดา้ นดดู ให้เกิดแรงขับขาฐานลูกกลิ้ง พาลูกกลิ้งทั้งชุด ป๊มั ปอ้ น นำ้ มนั เคลอ่ื นทย่ี อ้ นทิศทางหมุนจานลูกฟูกหรอื ของลูกปั๊ม นั่นเอง จานลูกฟูกจึงเตะลูกกลิ้งเร็วขึ้น ทำให ้ น้ำมันฉีดล่วงหน้าสัมพันธ์กับความเร็วรอบเครื่อง ยนต์ หรือเรียกว่าสัมพันธ์กับความเร็วจานลูกฟูก ด้านส่ง ของปั๊ม ดงั กราฟรูปที ่ 7.17 หากความเร็วรอบ ปั๊มปอ้ น นำ้ มัน เคร่อื งยนต์ลดลง ความดนั นำ้ มนั จากปั๊มปอ้ นลดลง สปริงชนะแรงสปริงดันจานลูกฟูกเคล่ือนท่ีไปตาม ทิศทางหมุนจานลูกฟกู นำ้ มันฉีดลว่ งหนา้ ช้าลง สมั พันธ์กับแรงสปริง ดังรูปท ี่ 7.18 มุมเ ร ง่ ฉ ีด ระยะเล่ือนลกู สบู เร่งฉดี รูปที่ 7.19 ฉีดน้ำมันเรว็ ขึ้นด้วยมมุ เรง่ ฉีด

งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 119 7.3 ประเภทกาวานาและสว่ นประกอบทส่ี ำคญั 7.3.1 พน้ื ฐานของกาวานา ภาระเต็มท่ีปริมาณน้ำ ัมน กาวานาหรอื กฟั เวอรเ์ นอร ์ (Governor) ออกแบบเพอ่ื ควบคมุ ความเรว็ รอบและกำลงั ของ ความเรว็ รอบป๊ัม เครอื่ งยนตใ์ ห้เป็นไปอยา่ งอตั โนมัต ิ โดยปรบั 7 รปู ที่ 7.20 กราฟควบคมุ ความเร็วรอบเครือ่ งยนต์ ปริมาณน้ำมันที่ฉีดเข้าไปในกระบอกสูบให้เป็น ไปตามภาระและตำแหน่งการเหยียบคันเร่ง เมอื่ รถข้นึ เนินชัน ขณะน้นั หากพจิ ารณาจากกราฟรปู ท ี่ 7.20 ความเรว็ ลดลง ฉีดนำ้ มนั เพ่ิมขึน้ หมายเหตุ รปู ที่ 7.21 รถขนึ้ เนินไดด้ ว้ ยความเรว็ คงท่ี ตัวเลข 1/4 ... 4/4 ในกราฟหมายถึง เมอ่ื รถลงเนนิ ชัน ตำแหน่งเหยยี บคันเรง่ ความเร็วเพ่มิ ข้ึน ฉดี น้ำมนั นอ้ ยลง ถ้าเหยียบคันเร่งไว้ในตำแหน่งคงที่ ความเรว็ รอบของเครือ่ งยนตจ์ ะลดลง ขณะที่ รปู ที่ 7.22 รถลงเนนิ ชัน ยงั ลงไดด้ ้วยความเร็วคงท่ี เครอ่ื งยนตม์ ภี าระมากขน้ึ เชน่ กรณรี ถขน้ึ เนนิ ชนั เพื่อป้องกนั มใิ หเ้ กดิ ลักษณะดงั กล่าว กาวานา จะทำหน้าที่ปรับปริมาณน้ำมันให้เพิ่มขึ้นใน ขณะที่ความเรว็ เคร่อื งยนตเ์ ร่ิมตกลง ท้งั นเ้ี พอ่ื ทำใหค้ วามเรว็ รถยนตเ์ ปน็ ไปตามทต่ี ้องการ คอื ความเรว็ รอบเครอ่ื งยนตค์ งท ี่ เชน่ 2,000 รอบ/ นาที ในทางตรงขา้ ม ถ้าความเร็วรอบของ เครอ่ื งยนตส์ ูงข้นึ เมอ่ื ภาระลดลง เช่น กรณีลง จากเนนิ ชัน กาวานาจะปรบั ลดการฉีดน้ำมนั น้อยลง เพ่ือทจ่ี ะรักษาความเรว็ ของรถยนต์ใน ขณะน้ันใหค้ งท ่ี คือความเรว็ รอบเคร่อื งยนต์ยงั คงที่ 2,000 รอบ/นาที นอกจากน ี้ กาวานายังคงรกั ษาความ เรว็ รอบเดนิ เบาให้คงท ่ี ไม่ใหเ้ ดนิ เบาดบั และ ควบคุมมิให้ความเร็วรอบสูงสุดของเคร่ืองยนต์ สูงเกนิ พกิ ดั อันอาจทำให้เกดิ อันตรายได้

120 งานเครื่องยนตด์ ีเซล สปรงิ กาวานา 7.3.2 ประเภทกาวานาของ ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย กาวานาของปั๊มดีเซลแบบจานจ่ายที่ เพลากาวานา ปลอกกาวานา ก้านนำ ใช้กันแพร่หลาย เปน็ กาวานาแบบกลไก ก้านดึง ควบคมุ ความเรว็ รอบดว้ ยแรงเหว่ียง ใชส้ ำหรบั ควบคุมความเร็วรอบของเครือ่ งยนต ์ มี 2 แบบ กา้ นควบคมุ คอื แบบควบคุมทกุ ความเรว็ รอบและแบบ เฟอื ง ตุม้ เหวย่ี ง ควบคมุ ความเร็วรอบต่ำสุด-สูงสุด สำหรับ กาวานา จดุ หมนุ D รถยนตน์ น้ั มลี ักษณะแตกต่างกันไป เชน่ ม ี และ จุดหมุน A น้ำหนักและรับภาระบรรทุกต่างกนั มีกำลงั เฟอื ง ต่างกัน องคป์ ระกอบดงั กลา่ วเปน็ สง่ิ ท่จี ำเปน็ เพลาปั๊ม จะตอ้ งใช้เป็นข้อมลู เลือกใช้กาวานา ลดนำ้ มนั เพมิ่ น้ำมนั เพลาปั๊ม ปลอกตดั นำ้ มนั 1. กาวานาแบบควบคมุ ทกุ ความ รปู ที่ 7.23 กาวานาแบบควบคมุ ทกุ ความเรว็ รอบ เรว็ รอบ (Variable Speed Type หรอื All Speed Type) จะควบคมุ ทกุ ความเรว็ รอบเครอ่ื งยนต์ ตามตำแหน่งการเหยียบคนั เร่งไว ้ คือเพ่มิ หรอื ขาเรง่ ลดความเร็วรอบของปั๊มตามตำแหน่งคันเร่ง สปริงกาวานา สปริงกนั กระแทก เชน่ กาวานาปมั๊ ดเี ซลสำหรับรถยนตท์ ่วั ไป 2. กาวานาแบบควบคมุ ความ เรว็ รอบตำ่ สดุ และสงู สดุ สปริงเดินเบา (Minimum/Maximum Speed ก้านดึง Type) กา้ นควบคุม กาวานาแบบนี้ จะควบคุมเฉพาะที ่ ความเร็วรอบต่ำสดุ และความเร็วรอบสูงสดุ จุดหมนุ D เท่าน้นั การเปลยี่ นแปลงมุมคนั เรง่ เป็นการเพม่ิ จุดหมุน A หรอื ลดปรมิ าณการฉดี นำ้ มนั ดเี ซลใหส้ มั พนั ธก์ บั ลกู ป๊มั ภาระท่เี คร่อื งยนตไ์ ดร้ ับ ออกแบบสำหรบั เคร่อื ง ป่ันไฟ เคร่อื งเชือ่ มไฟฟา้ เครอื่ งตอกเสาเข็ม เปน็ ตน้ ปลอกตดั นำ้ มนั รูปที่ 7.24 กาวานาแบบควบคุมความเร็วรอบตำ่ และสูงสดุ

งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 121 7.3.3 สว่ นประกอบของกาวานาทีส่ ำคญั ขาเรง่ (ตำแหนง่ เรง่ ) ส ป ร งิ ก สาวปารนงิ เาร่งปานกลาง สปริงกันกระแทก ตัวยัน กา้ นนำ ปลอกกาวานา สปริงเดินเบา ก้านดงึ เพลากาวานา สปรงิ สตาร์ต 7 กา้ นควบคุม เฟืองกาวานาและ ตุ้มเหวยี่ ง เฟืองป๊ัมดเี ซล (Flyweight) A เพลาป๊ัม ลูกปม๊ั จา่ ยนำ้ มนั มาก ปลอกตัดนำ้ มัน (Spill Ring) รูปท่ี 7.25 ส่วนประกอบของกาวานาทสี่ ำคญั ตำแหน่งจ่ายน้ำมัน 1. เฟืองกาวานา (Governor Gear) และเรือนตุ้มเหวี่ยงจะหมุนเป็น 1.6 เท่าของการหมุน 1 รอบ ของเฟือง เพลาปั๊ม 2. ตุ้มเหวี่ยง (Flyweight) 4 ลูก อยู่ในเรือนตุ้มเหวี่ยง อาศัยแรงเหวี่ยงตรวจจับความเร็วรอบเพลากาวานา ปลอกกาวานา (Governor Sleeve) ถา่ ยทอดแรงเหวยี่ งไปยังกา้ นควบคุม (Control Lever) 3. แรงดึงของสปริงกาวานา (Control Spring) เปลี่ยนแปลงไปตามแรงขาเร่ง (เพิ่มขึ้นหรือลดลงตามการ เหยียบคันเร่ง) 4. สปริงกันกระแทก (Damper Spring) และสปรงิ เดินเบา (Idle Spring) ป้องกนั เครอื่ งยนต์ทำงานสน่ั ดว้ ยการ ยดื หยุ่นการกดเลก็ น้อยบนก้านดงึ (Tension Lever) และกา้ นควบคมุ ตามลำดบั 5. ชุดประกอบของกา้ นควบคุมปรับตำแหน่งของปลอกตดั นำ้ มัน ประกอบดว้ ยกา้ นนำ (Guide Lever) ก้าน ควบคมุ และก้านดึง ซ่งึ กา้ นเหลา่ นี้จะเช่ือมโยงมจี ดุ หมุนอยทู่ ี่ A และท่จี ุดหมุนนีท้ กุ ตวั จะหมุนอยา่ งอิสระ ไมว่ า่ จะเป็นกาวานาควบคมุ ทกุ ความเร็วรอบหรอื ควบคุมความเรว็ รอบต่ำและสงู สดุ

122 งานเครอื่ งยนตด์ ีเซล 7.4 กาวานาแบบควบคมุ ทกุ ความเรว็ รอบ สปริงกาวานา 7.4.1 การควบคุมการจา่ ย นำ้ มนั ตมุ้ เหว่ยี ง การควบคุมการจา่ ยน้ำมัน กา้ น จุดหมุน A ควบคมุ ท่มี ีจุดหมุน A จะเป็นตัวควบคุม ปลอกตดั นำ้ มัน ปลอกตัดนำ้ มนั (Control Sleeve) ดว้ ยการ เปลย่ี นปรบั ระยะจา่ ยนำ้ มนั (Effective Stroke) ลกู ปั๊ม คือให้มีระยะจ่ายน้ำมันน้อย (Decreasing Injection Volume) ดังรูปท่ี 7.26 หรือให้ม ี L ระยะจ่ายนำ้ มันมาก ดังรูปท่ ี 7.27 ระยะจา่ ยน้ำมันนอ้ ย เมื่อปลอกตัดน้ำมันเลื่อนไปทาง รปู ท่ี 7.26 ตำแหน่งจา่ ยน้ำมันน้อย ซ้ายมอื ระยะจ่ายน้ำมนั L ของลูกปม๊ั จะ ลดลง เปน็ การลดจ่ายน้ำมนั ใหน้ อ้ ยลง ใน สปรงิ กาวานา ทางตรงขา้ ม เม่ือปลอกตดั น้ำมนั เลือ่ นไป ทางขวามือระยะจ่ายน้ำมัน L ของลกู ปม๊ั จะเพมิ่ ขึ้น เปน็ การเพ่ิมการจา่ ยนำ้ มันให ้ มากขนึ้ ชดุ กา้ นควบคมุ ของกาวานา จะ ควบคุมตำแหน่งของปลอกตดั นำ้ มนั โดย ทำให้เกิดการสมดุลแรงเหว่ยี งของต้มุ เหว่ยี ง ซึ่งเป็นไปตามความเร็วรอบของเคร่ืองยนต์ ต้านกบั แรงสปรงิ กาวานา คอื เปน็ ไปตาม ขนาดของแรงเหยยี บคนั เรง่ ตมุ้ เหวี่ยง จากการสมดุลทง้ั 2 แรง ทำให ้ จดุ หมนุ A ปลอกตัดน้ำมันเลื่อนไปในทางจ่ายน้ำมัน ปลอกตดั น้ำมัน ลกู ปั๊ม น้อย หรือไปทางจา่ ยน้ำมันมากตามความ จำเป็น L ระยะจา่ ยน้ำมันมาก รปู ที่ 7.27 ตำแหน่งจา่ ยนำ้ มันมาก

งานเคร่ืองยนตด์ เี ซล 123 ขาเรง่ (ตำแหนง่ “ภาระเต็มท”ี่ ) 7.4.2 ตำแหนง่ สตาร์ต (Start) สปรงิ กาวานา ปมุ่ ยนั สปริงกันกระแทก ขณะท่ีเหยยี บคันเร่งลงไป ขาเรง่ จะเลอ่ื นไปทาง “ภาระเต็มที”่ ก้านดึงจะถกู ปลอกกาวานา ก้านนำ ดึงดว้ ยสปริงกาวานา จนกระทั่งชนกับป่มุ สปรงิ เดนิ เบา ยัน แตเ่ น่อื งจากเคร่ืองยนตไ์ มท่ ำงาน ตุ้ม กา้ นดึง เหวีย่ งไม่เคล่อื นท ่ี ก้านควบคมุ ถกู ดันให ้ สปรงิ สตารต์ ไปตดิ กับปลอกกาวานา โดยสปริงสตาร์ต กา้ นควบคมุ ดังน้นั ตุ้มเหวย่ี งจะอยู่ในตำแหน่งหบุ กา้ น ควบคุมจะหมุนทวนเข็มนาฬิการอบจุด A ตมุ้ เหวี่ยง ทำใหป้ ลอกตดั นำ้ มนั อยใู่ นตำแหนง่ “สตารต์ ” จุดหมนุ A จา่ ยนำ้ มนั มาก ปลอกตัดน้ำมนั ลูกปัม๊ 7.4.3 ตำแหนง่ เดนิ เบา (Idle) 7 จ่ายนำ้ มันมาก หลังจากทเี่ คร่ืองยนตต์ ิดแล้ว ถอน คนั เร่ง สปรงิ กาวานายดื ตัวเต็มท ่ี จึงไม่ม ี รูปท่ี 7.28 กาวานาตำแหน่งสตาร์ต แรงดึงบนกา้ นดงึ แมค้ วามเร็วรอบตำ่ ต้มุ เหวีย่ งเร่มิ กางออก ปลอกกาวานาเลื่อน ขาเรง่ (ตำแหน่ง “เดนิ เบา”) ไปทางขวามือ ไปกดกา้ นควบคุมและก้าน สปริงกาวานา สปริงกันกระแทก ดงึ ให้ไปทางขวา ต้านกับสปรงิ สตารต์ สปรงิ เดนิ เบาและสปรงิ กันกระแทก ขณะนี้ ก้านควบคุมจะหมุนตามเข็มนาฬิการอบจุด กา้ นนำ A ทำให้ปลอกตดั น้ำมนั ไปอยใู่ นตำแหน่ง สปรงิ เดนิ เบา เดนิ เบา ความสมดลุ ขณะนจ้ี ะเกดิ ขน้ึ ระหวา่ ง กา้ นดึง แรงเหว่ียงและแรงสปรงิ สตารต์ สปริงเดิน เบาและสปริงกันกระแทกควบคุมให้เคร่ือง ก้านควบคุม ยนตเ์ ดินเบาไมส่ ั่น จุดหมนุ A ป ิรมาณ ้นำมัน a,b,c ตมุ้ เหว่ยี ง กราฟควบคมุ นำ้ มนั เดินเบา ลกู ปมั๊ a : สปรงิ สตารต์ ปลอกตัดน้ำมนั b : สปริงเดนิ เบา รูปท่ี 7.29 กาวานาตำแหน่งเดินเบา c : สปรงิ กนั กระแทก ความเร็วรอบป๊ัม รูปท่ี 7.30 กราฟควบคมุ น้ำมนั เดินเบา

124 งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล ขาเรง่ (ตำแหนง่ “ภาระเต็มที่”) สกรู 7.4.4 ตำแหนง่ ภาระเตม็ ท่ี สปริงกันกระแทก ปรับเรง่ สดุ ขณะทเี่ หยยี บคันเร่งไปสุด ขาเร่ง สปรงิ กาวานา ปุ่มยนั จะเลือ่ นไปทาง “ภาระเต็มที่” (Full Load) แรงสปรงิ กาวานาจะมมี ากข้นึ (สปรงิ กัน ปลอกกาวานา ก้านนำ กระแทกถูกอดั ให้หดตวั ) กา้ นดงึ เลือ่ นสมั ผสั สปรงิ เดนิ เบา ปมุ่ ยนั และอยนู่ งิ่ ก้านควบคมุ ถูกดนั โดย สปรงิ สตารต์ ปลอกกาวานาใหส้ มั ผัสกบั กา้ นดึงดว้ ย ดัง กา้ นควบคมุ นั้นปลอกตัดน้ำมันจึงอยู่ในตำแหน่งภาระ จดุ หมุน D เต็มท่ี จดุ หมุน A เมือ่ หมนุ สกรูยันภาระเตม็ ท ่ี (เพ่อื ตุ้มเหว่ียง ปรบั ปริมาณการฉีดเตม็ ท่ี) ก้านนำจะหมุน ทวนเข็มนาฬิกา ดังนน้ั ก้านควบคุมซ่งึ ตอ่ ลกู ปมั๊ กับจดุ หมนุ A จะหมนุ ทวนเขม็ นาฬิกา ทำ จา่ ยนำ้ มนั มาก ให้ปลอกตัดน้ำมันเคล่ือนตัวไปในตำแหน่ง จ่ายน้ำมันเพ่ิมมากขึ้น ปลอกตัดน้ำมัน รปู ท่ี 7.31 กาวานาตำแหน่งภาระเต็มท่ี 7.4.5 ตำแหนง่ ความเรว็ รอบ ขาเรง่ (ตำแหนง่ “เร่งสดุ ”) สงู สดุ สปริงกาวานา ขณะทค่ี วามเรว็ รอบของเครอ่ื งยนต์ ปลอกกาวานา สงู ขน้ึ ภายใตส้ ภาพภาระเตม็ ทน่ี น้ั ตมุ้ เหวย่ี ง จะสงู ขน้ึ มากกวา่ แรงสปรงิ กาวานา กา้ นดงึ กา้ นดงึ และก้านควบคุมจะหมุนตามเข็มนาฬิกา รอบจุดหมุน A ดนั ปลอกตดั น้ำมนั ใหไ้ ป ทางซา้ ยลดการจ่ายนำ้ มัน เพือ่ ป้องกนั มใิ ห ้ ก้านควบคมุ เคร่อื งยนตค์ วามเรว็ รอบเกินขดี จำกัด ตมุ้ เหวีย่ ง กราฟควบคุมน้ำมันเดนิ เบาป ิรมาณ ้นำ ัมน จุดหมนุ A ความเรว็ สงู สดุ ลูกปั๊ม d : สปริงกาวานา จา่ ยนำ้ มันน้อย ปลอกตัดนำ้ มัน ความเรว็ รอบปม๊ั รูปที่ 7.33 กราฟควบคมุ น้ำมนั รอบสงู สุด รปู ท่ี 7.32 กาวานาตำแหนง่ ความเรว็ รอบสงู สดุ

งานเครอื่ งยนต์ดเี ซล 125 7.5 กาวานาแบบควบคมุ ความเรว็ รอบตำ่ และสงู สดุ สปริงกาวานา สปรงิ ภาระบางส่วน 7.5.1 สปรงิ กาวานา 2 แบบ สปริงกาวานาแบบควบคุมทุกความ เรว็ รอบเปน็ สปรงิ ตัวเดยี ว แตส่ ปรงิ กาวานา แบบควบคุมความเรว็ รอบต่ำและสูงสดุ เปน็ สปรงิ 2 ขด คือสปริงกาวานาและสปริงภาระ บางส่วนรวมอยใู่ นซองเดียวกัน รูปที่ 7.34 เปรียบเทียบสปรงิ กาวานา 2 แบบ 7.5.2 กราฟการจา่ ยนำ้ มนั ตาม สปรงิ ควบคมุ 7 ท่ีภาระเตม็ ที่ป ิรมาณ ้นำ ัมน สปริงในกาวานาแบ่งหน้าท่ีรับช่วง ่ทีเ ิดนเบา ควบคุมการจ่ายน้ำมันตามความเร็วรอบเครื่อง ทภ่ี าระบางส่วน ยนต์ 1 สปริงสตาร์ต ความเรว็ รอบปั๊ม 2 สปรงิ เดนิ เบาและสปริงกันกระแทก 3 สปรงิ กันกระแทก รปู ท่ี 7.35 กราฟการจา่ ยนำ้ มันตามสปรงิ ควบคมุ 4 สปรงิ ภาระบางส่วน 5 สปรงิ กาวานา ขาเร่ง (ตำแหนง่ “ภาระเตม็ ที”่ ) สปริงกนั กระแทก สปรงิ กาวานา ซองสปรงิ ปมุ่ ยัน ปลอกกาวานา กา้ นดึง 7.5.3 ตำแหนง่ สตารต์ (Engine Starting) สปรงิ เดนิ เบา สปรงิ สตารต์ ขณะเหยยี บคนั เร่งลง ขาเรง่ จะเลื่อน กา้ นควบคมุ ไปทางตำแหน่ง “ภาระเตม็ ที”่ ก้านดงึ ถูกดงึ ตุ้มเหวย่ี ง จนกระทง่ั ชนกบั ปมุ่ ยนั แตเ่ นอ่ื งจากเครอ่ื งยนต์ จุดหมุน A ยงั ไมต่ ิด และต้มุ เหวยี่ งยังไม่มกี ารเคล่ือนท ี่ ดงั นนั้ ก้านควบคุมจะถูกดันไปยันกับปลอก ลกู ปม๊ั กาวานา โดยมสี ปรงิ สตาร์ตดันไว้เบา ๆ ดงั นัน้ ตุ้มเหว่ยี งจึงอยู่ในสภาพหุบ กา้ นควบคุมจะ หมนุ ทวนเขม็ นาฬกิ ารอบจดุ A เลอ่ื นปลอก ปลอกตดั นำ้ มันตำแหนง่ สตาร์ต ตดั นำ้ มันไปทางตำแหน่ง “สตาร์ต” รูปที่ 7.36 กาวานาตำแหนง่ สตาร์ต

126 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล สปริงภาระบางสว่ น สปรงิ กาวานา สปรงิ ภาระบางสว่ น หปยุ่มดุบังคบั จุดหมนุ A ขาเรง่ จADจุดดุ หหมมุนนุ ตุม้ เหวีย่ ง สปริงกันกระแทก จุดหมนุ A สปริงกาวานา ปลอกกาวานา จดุ หมนุ A ปลอกตดั นำ้ มนั ปลอกตัดนำ้ มนั ปลอกตดั น้ำมัน ปลอกตัดนำ้ มนั ตำแหนง่ เดนิ เบา ตำแหน่งภาระเตม็ ที่ ตำแหน่งรอบสงู สุด ตำแหนง่ ภาระบางส่วน รูปที่ 7.37 การทำงานกาวานาแบบควบคมุ ความเร็วรอบตำ่ และสงู สุด 4 ตำแหนง่ 7.5.4 ตำแหนง่ เดนิ เบา (Engine Idling) หลงั จากทีเ่ คร่อื งยนตต์ ดิ แลว้ และถอนคันเรง่ ไปสูต่ ำแหน่ง “เดินเบา” สปริงกาวานาจะยืดตัวเต็มท ่ี ไมด่ งึ กา้ นดงึ ดงั นน้ั ถงึ แมค้ วามเรว็ รอบยงั ตำ่ อย ู่ ตมุ้ เหวย่ี งกจ็ ะเรม่ิ กางออก ปลอกกาวานาจะเลอ่ื นไปทางขวามอื ไปดันก้านควบคมุ และดนั กา้ นดึงไปทางขวามอื ต้านกับสปริงเดนิ เบาและสปรงิ กนั กระแทก ทำใหก้ ้านควบคมุ หมนุ ตามเข็มนาฬิการอบจุด A และเล่ือนปลอกตัดน้ำมันไปยังตำแหน่งเดนิ เบา ความสมดลุ ขณะนจี้ ะเกิดข้ึน ระหวา่ งแรงเหว่ยี งของต้มุ เหวย่ี งกบั แรงสปริงกันกระแทกและสปรงิ เดนิ เบา ทำใหเ้ คร่ืองยนตเ์ ดินเบาไมส่ นั่ 7.5.5 ตำแหนง่ ภาระเตม็ ท ่ี (At Full Load) เมอ่ื ขาเรง่ อยู่ตำแหน่ง “ภาระเต็มที่” ซองสปรงิ จะถูกดงึ ไปทางซา้ ยมอื สปรงิ ภาระบางส่วนและ สปรงิ กันกระแทกถูกอดั เต็มที่ กา้ นดึงจะแตะกบั ปุ่มยัน กา้ นควบคุมแตะกับก้านดงึ ทำใหป้ ลอกตดั นำ้ มันอย ู่ ในตำแหน่งภาระเต็มท่ี 7.5.6 ตำแหนง่ รอบสงู สดุ (Maximum Speed Control) ขณะทค่ี วามเรว็ รอบเพมิ่ ข้ึนในสภาพภาระเต็มท่นี ้ัน แรงเหวย่ี งของตมุ้ เหวีย่ งจะเพิ่มขน้ึ จนมากกวา่ แรงสปริงกาวานา ก้านดึงและก้านควบคุมหมุนตามเข็มนาฬิการอบจุด A ไปพร้อมกัน ทำให้ปลอกตัดน้ำมนั เล่ือนไปทางซ้ายมอื ลดปริมาณการจา่ ยนำ้ มนั เปน็ การปอ้ งกนั มใิ หเ้ กิดความเร็วรอบสงู เกนิ ขีดจำกัด 7.5.7 ตำแหนง่ ภาระบางสว่ น (Partial Load) เมอ่ื ขาเรง่ อยตู่ ำแหน่ง “เร่งปานกลาง” สปริงภาระบางสว่ นถูกอัด กา้ นควบคุมหมนุ ตามเข็มนาฬกิ า รอบจดุ หมุน A เปน็ ผลให้ปลอกตัดน้ำมันเลอ่ื นไปทางซ้าย เป็นการลดปรมิ าณการจ่ายน้ำมนั เมื่อเทยี บกับสภาพภาระเต็มท่ีแลว้ ปริมาณการจา่ ยนำ้ มนั จะลดลงไปทางขวามือ (ดูกราฟรปู ท่ ี 7.35) ปริมาณการจา่ ยนำ้ มันจะแปรเปล่ียนไปตามแรงการเหยยี บคนั เรง่

งานเครอื่ งยนตด์ เี ซล 127 แบบฝกึ กิจกรรมที่ 7 เรอื่ ง ระบบปัม๊ ดเี ซลแบบจานจา่ ย ตอนที่ 1 จงพจิ ารณารูปภาพข้างล่างแลว้ วงกลมลอ้ มรอบข้อความทถี่ ูกตอ้ งในตาราง ต่อไปนี้ ระยะชัก ศนู ยต์ ายบน ศนู ยต์ ายลา่ ง ชอ่ งจ่ายน้ำมัน รอ่ งดูดน้ำมัน ของลูกปั๊ม รูตัดนำ้ มนั ปลอกตดั 7 เปิด น้ำมนั จานลูกฟูก ลูกกลงิ้ จำนวนองศาการหมุน ลกู กลิ้งยกลกู ฟกู ยก / ............................ ............................ / ไมย่ ก ยก / ............................ ลกู ปม๊ั จ่ายน้ำมัน จา่ ย / ............................ จา่ ย / ............................ ............................ / ไม่จา่ ย ตำแหนง่ ลูกปม๊ั ....................................... / ศูนย์ตายล่าง / ....................................... / ศูนยต์ ายบน ศนู ย์ตายบน ....................................... จานลกู ฟกู 4 สบู หมนุ ............................ องศา ............................ องศา ............................ องศา ตอนที่ 2 จงทำเคร่อื งหมายถูก ( P) ลงหน้าขอ้ ความท่ถี กู ต้องทส่ี ุด 1. คณุ ลกั ษณะปมั๊ ดเี ซลแบบจานจ่ายของ 2. ปมั๊ ดีเซลแบบจานจ่ายปรับปริมาณการฉดี นำ้ มนั รถบรรทุกเลก็ คอื อะไร ให้เทา่ กนั ง่าย เพราะอะไร ก. ขนาดเล็ก ก. มีขนาดเล็กกะทดั รัด ข. ฉดี น้ำมันตรงกำหนดดี ข. ลกู ปม๊ั ตวั เดียวจ่ายนำ้ มนั ทุกสูบ ค. อัตราเรง่ ดี ค. ชิ้นส่วนน้อยและนำ้ หนักเบา ง. ผลิตง่าย ง. ออกแบบใชค้ วามเรว็ รอบสงู เพ่ิมสมรรถนะรถยนต์

128 งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 7. กาวานาปัม๊ ดเี ซลแบบจานจา่ ย จำกัดการ จา่ ยน้ำมันดว้ ยอะไร 3. ทำไมปมั๊ ดีเซลแบบจานจ่ายหลอ่ ล่ืนตัวเองได้ ก. ลกู ปัม๊ ข. ปลอกลูกป๊ัม ด้วยน้ำมันดเี ซล ค. ปลอกตดั นำ้ มนั ง. คันเรง่ ก. เพราะไมเ่ ติมนำ้ มันเคร่ือง ข. เพราะไม่มรี ูอัดจาระบ ี 8. การซอ่ มปมั๊ แบบจานจา่ ยแตล่ ะครั้ง ค. ภายในตัวปม๊ั บรรจนุ ้ำมนั ดเี ซลเตม็ แพงมาก เพราะอะไร ง. ภายในตวั ปม๊ั มีความดนั สูง ก. ลูกป๊ัมกระบอกป๊ัมราคาแพง ข. คา่ แรงและคา่ บรกิ ารแพง 4. ลกู ปั๊มของปั๊มดเี ซลแบบจานจา่ ยเคล่อื นท่ี ค. นาน ๆ จงึ จะหมดอายุการใชง้ าน อยา่ งไร ง. เจ้าของถูกหลอก ก. เคล่อื นท่ขี น้ึ ลง ข. เคล่ือนทีห่ มุนรอบตวั 9. การประกอบปั๊มแบบจานจา่ ยเขา้ ค. ขน้ึ ลงและหมุนรอบตัว เครอื่ งยนต์ต้องต้ังป๊ัมหรอื ไม่ ง. หมุนสวนเพลาขับ ก. ปัม๊ ขนาดเล็กไม่ตอ้ งตงั้ ข. ใชเ้ ครื่องดีเซลรอบสงู ไมต่ อ้ งต้ัง 5. ลน้ิ ตัดน้ำมนั ทีป่ ั๊มดเี ซลแบบจานจา่ ย ค. ไม่จำเปน็ ต้องตัง้ มหี น้าท่ีอะไร ง. ต้องตง้ั ทุกคร้งั ก. เร่งน้ำมันช่วยติดเครอ่ื ง ข. เร่งน้ำมันเม่อื ภาระหนัก 10. ปั๊มแบบจานจ่ายไม่ตอ้ งบำรงุ รกั ษา ค. เปิดนำ้ มนั คนื ถังตามเดิม หมายความว่าอยา่ งไร ง. ดบั เครอื่ งยนต์ ก. ผลิตจากโลหะแข็งแรงมาก ข. สว่ นประกอบมรี ะยะหา่ งพอด ี 6. กาวานาแบบกลไกควบคมุ ดว้ ยอะไร ค. ตัวป๊มั เตม็ ไปดว้ ยน้ำมนั หล่อล่ืน ก. การหมุนเวียนของนำ้ มันดเี ซล ง. นำ้ มันดเี ซลไหลเวียนในป๊มั คนื ถงั ข. ความดนั นำ้ มนั ดีเซลจากปมั๊ ปอ้ น ค. การเหว่ียงตัวของตุ้มน้ำหนัก ง. ด้วยภาระทเ่ี คร่ืองยนตไ์ ด้รับ ตอนที่ 3 จงตอบคำถามตอ่ ไปนใ้ี ห้ได้ใจความสมบรู ณ์ 1. จงเขียนจดุ เดน่ ของปั๊มดเี ซลแบบจานจ่ายมา 5 ขอ้ 2. จงเขยี นหนา้ ที่ปั๊มป้อนนำ้ มนั และล้นิ ควบคุมความดันน้ำมันดเี ซล 3. จงเขยี นหนา้ ทล่ี น้ิ ตดั นำ้ มันของปม๊ั ดีเซลแบบจานจ่าย 4. จงเขียนลกั ษณะการควบคมุ ความเรว็ รอบกาวานาแบบควบคุมทกุ ความเร็วรอบ 5. จงเขียนวงจรน้ำมนั ปัม๊ ดเี ซลแบบจานจา่ ยทมี่ ีถงั น้ำมนั หมอ้ กรองนำ้ มนั ปมั๊ นำ้ มันและหัวฉดี เปน็ ภาพวาดอยา่ งง่าย

8 งานเครื่องยนต์ดเี ซล 129 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน เปลย่ี นปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย สาระการเรียนรู้ 8.1 สายพานเพลาราวล้นิ และเคร่อื งหมายการตดิ ตงั้ ปม๊ั ดีเซล 8.2 การถอดสายพานเพลาราวลนิ้ ขับป๊ัมดีเซลแบบจานจ่าย 8.3 การประกอบสายพานเพลาราวลิ้นขบั ปัม๊ ดีเซลแบบจานจา่ ย 8.4 การตั้งปม๊ั ดีเซลแบบจานจา่ ย ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั 1. แนะนำสายพานเพลาราวล้ินและเคร่ืองหมายการติดตง้ั ปัม๊ ดเี ซลได้ 2. ปฏบิ ตั กิ ารถอดสายพานเพลาราวล้ินขับปั๊มดเี ซลแบบจานจา่ ยได้ 3. ปฏิบตั กิ ารประกอบสายพานเพลาราวลน้ิ ขบั ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจ่ายได้ 4. ปฏบิ ตั กิ ารต้งั ป๊ัมดเี ซลแบบจานจา่ ยได้ 5. เพ่อื ให้มกี จิ นสิ ยั ในการทำงานด้วยความเปน็ ระเบียบเรียบร้อย ประณีต รอบคอบและตระหนักถงึ ความปลอดภัย

130 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 8 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน เปลย่ี นปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย บทนำ การเปน็ ชา่ งยนต์ จะทำได้และทำเปน็ ระดับหนง่ึ การเปล่ียนปม๊ั ดเี ซลในท่นี ี ้ ถ้ามปี ัม๊ ดีเซล เบอรเ์ ดยี วกนั สำรองหรอื เครอ่ื งยนตร์ นุ่ เดยี วกนั ไดม้ กี ารเปลย่ี นใชป้ ม๊ั ดเี ซลสำรองหรอื เปลย่ี นปม๊ั ดเี ซล สลบั เคร่ืองยนตจ์ ะเปน็ การดีมาก หากเป็นไปไม่ได้ เพียงถอดป๊ัมดีเซลออกมาจากเคร่อื งยนต์ แลว้ หมุนเครอื่ งยนตโ์ ดยไม่มปี ม๊ั ดีเซล 2-3 รอบ จงึ ให้ใส่ป๊ัมกลบั คนื และทดลองตดิ เคร่ืองยนต์ รวมแล้วมี ข้นั ตอนดังต่อไปน้ี 1) ควรวิเคราะหค์ วามจำเป็นในการเปลี่ยนปั๊มดเี ซล 2) ศึกษาเครอ่ื งหมายต้งั ปม๊ั และวิธีตง้ั ป๊มั ออ่ นแก่จากคมู่ อื ซอ่ มเครื่องยนต์ 3) ศึกษาลำดับปฏิบัตกิ ารถอด - การตรวจ - ติดต้งั และการไลล่ มออกจากวงจรนำ้ มนั ดีเซล 4) ศกึ ษาวธิ ตี ิดเคร่อื งและปรับแตง่ ความเรว็ รอบเดินเบา จานลูกฟูก ลูกป๊ัม นาฬิกาวัด ลูกกล้งิ เกจต้ังปมั๊ รปู ที่ 8.1 เกจตัง้ ปั๊มดเี ซลแบบจานจ่าย

งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 131 8.1 สายพานเพลาราวลน้ิ และเครอ่ื งหมายการตดิ ตง้ั ปม๊ั ดเี ซล เฟอื งเพลาราวล้นิ เครื่องหมายตัง้ เฟือง ลูกรอกตงึ สายพานตวั ปรับได ้ สปริงตึงสายพาน ลูกรอกตงึ สายพานตัวปรบั ไม่ได้ 8 เฟืองขบั ปม๊ั นำ้ มนั เครือ่ ง เฟืองขับปัม๊ ดีเซล รอกขับป๊ัมนำ้ เฟอื งหัวเพลาขอ้ เหวยี่ ง เครือ่ งหมาย TDC เครอ่ื งหมายตัง้ เฟือง รปู ที่ 8.2 สว่ นประกอบการส่งกำลังขับป๊มั ดเี ซลด้วยสายพานเพลาราวล้นิ (TOYOTA 1C) 1. คุณสมบตั ิของสายพานเพลาราวลน้ิ สายพานเพลาราวล้ิน หรือเรียกทับศพั ทว์ ่า สายพานไทมิ่ง (Timing Belt) เป็นสายพานบาง ๆ มีทอ้ ง เปน็ ฟนั เฟอื ง พฒั นามาใชแ้ ทนเฟืองและโซ่เพลาราวลน้ิ เพราะสามารถสง่ กำลังได้เช่นเดียวกนั แต่ทำงานได ้ เงยี บกวา่ โซ ่ ไม่ตอ้ งหลอ่ ลืน่ และนำ้ หนกั น้อย เฟืองหวั เพลาขอ้ เหว่ียง สง่ กำลังเครอ่ื งยนต์ผา่ นสายพานเพลาราวลนิ้ ซึง่ มีท้องเปน็ ฟนั เฟอื ง ไปขับ ชุดเฟืองขบั ป๊ัมน้ำมนั เคร่ือง ขับปม๊ั ดเี ซลและขับเพลาราวลิ้น ลักษณะการขบั ของสายพานและเพลาราวล้ินจะ ขบั ด้วยความน่มุ นวล เสียงเงยี บ ในขณะที่ความแมน่ ยำของจังหวะต่าง ๆ ยงั คงเดมิ แต่สายพานมีขอ้ เสยี คือ ยดื ตวั ได้ ความแข็งแรงทนทานนอ้ ยกวา่ เฟอื ง คณุ สมบตั ขิ องสายพานเพลาราวล้นิ คือ 1) ส่งกำลงั ได้ยืดหย่นุ ไมว่ ่าเฟอื งจะอย่หู ่างเพยี งไรกใ็ ช้สายพานเพยี งเสน้ เดยี ว 2) ลดเสยี งดงั ในการขบั เคลอ่ื นเฟืองตา่ ง ๆ 3) ไมต่ อ้ งการหล่อล่นื 4) ตอ้ งเปลย่ี นตามระยะเวลากำหนด (100,000-150,000 กม.)

132 งานเครือ่ งยนตด์ เี ซล 2. การเปลย่ี นสายพานเพลาราวลน้ิ การเปล่ยี นสายพานเพลาราวล้ิน ทำได้ไม่ยาก เพยี งแต่ตอ้ งทำให้ถกู ต้องตามค่มู ือซอ่ มเคร่อื งยนต ์ กำหนด หากประกอบผิดหรอื ทำให้สายพานหลุดร่อง ไมใ่ ช่จะมีผลกระทบตอ่ สมรรถนะของเครื่องยนตเ์ ท่านั้น อนั ตรายท่ีจะเกิดกับฝาสูบ ลูกสูบ ลิน้ และเพลาราวลน้ิ อกี มากมาย โดยเฉพาะล้นิ ตัวที่เปิดอย ู่ ลูกสูบอาจหมนุ กระแทกลนิ้ อย่างแรง จนล้นิ และลูกสูบเสยี หาย ดงั นนั้ ตอ้ งมกี ารฝึกหัดเปล่ียนสายพานเพลาราวลน้ิ ใหเ้ กดิ ทกั ษะที่แท้จรงิ เม่ือถึงกำหนดเปลย่ี นสายพานเพลาราวลิ้น ไฟเตอื นสายพานจะตดิ เตือนใหเ้ ปลย่ี นสายพาน หลัง เปลยี่ นสายพาน ใหป้ รับตัวเลขนบั ระยะทางสายพานที่มิเตอร์วดั ระยะทางให้เป็น 0000 ด้วย ข้อควรระวัง 1) ใหเ้ ปลยี่ นสายพานเพลาราวลน้ิ เมือ่ ใช้งานเลยระยะ 100,000 กม. 2) อยา่ ใหส้ ายพานถูกนำ้ น้ำมนั เครอื่ ง จาระบีและสิง่ สกปรก 3) ห้ามหัก งอ สายพานเพลาราวลนิ้ T.BELT 4) ให้ตรวจการสึกหรอ และการแตกรา้ วของ สายพานและเฟอื งต่าง ๆ 5) หลงั การตรวจไดอะแกรมของล้ิน ควรตรวจ รปู ท่ี 8.3 ไฟเตอื นการเปลี่ยนสายพานเพลาราวล้ิน ตำแหน่งฉีดน้ำมันดีเซลดว้ ย จังหวะอัด 137o TDC จงั หวะดดู 223o ลนิ้ เปดิ เกยกัน ล้ินไอดีเปดิ 6O 3O ลน้ิ ไอเสียปิด จงั หวะคาย 236o ลน้ิ ไอเสียเปิด จังหวะงาน 133o ล้ินไอดีปดิ 53O 37O รูปท่ี 8.4 ไดอะแกรมการเปดิ ปิดล้ินไอด/ี ไอเสยี และตำแหน่งฉีดน้ำมันดีเซลเครือ่ งยนต์ดเี ซล (TOYOTA 2L)

งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 133 8.2 การถอดสายพานเพลาราวลน้ิ ขบั ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย 8.2.1 สว่ นประกอบชดุ สายพานเพลาราวลน้ิ และสายพานเพลาสมดลุ 8 6 7 25 Nm 1 2 5 83 Nm 25 Nm 10 Nm 18 11 Nm 9 3 4 แรงขันแน่น : Nm = นิวตัน-เมตร 8 10 21 2 11 Nm 19 25 Nm 18 13 14 36 20 17 12 16 36 Nm 15 25 Nm 11 ลำดบั ขน้ั ตอนการถอด (Mitsubishi Strada) 1-2 ฝาครอบสายพานเพลาราวล้นิ ตัวบนและลา่ ง 13-14 ปะเกน็ และตวั รองตวั ปรบั ตง้ั สายพาน “B” 3-4 หน้าแปลนและสายพานเพลาราวลนิ้ 15-16 สปริงและลูกรองปรบั ต้ังสายพาน “B” 5-6 ตัวรองและสปรงิ ตัวปรับต้ัง 17-18 เฟอื งเพลาสมดลุ ขวาและซา้ ย 7-8 ตวั ปรบั ต้ังและเฟอื งเพลาราวลิ้น 19-20 ตวั รองและเฟอื งหวั เพลาขอ้ เหวย่ี ง “B” 9-10 เฟอื งขบั ปม๊ั ดเี ซลและเฟอื งหวั เพลาขอ้ เหวย่ี ง “A ” 21 แผ่นปดิ สายพานด้านหลงั 11-12 แผ่นรองเฟืองและสายพานเพลาสมดลุ B = Balance = สมดุล

134 งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 8.2.2 ลำดบั การถอดสายพาน สายพาน เพลาราวลน้ิ ขบั ปม๊ั ดเี ซล แบบจานจา่ ย 1. การถอดสายพานเพลาราวล้นิ 1) ใชช้ อลก์ เขยี นลกู ศรไวท้ ด่ี า้ นหลงั สายพานเพลา ราวล้ิน ตามทิศทางการหมนุ เพอื่ จะได้ ประกอบกลบั ไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง 2) ดนั ตัวปรับตัง้ สายพานเพลาราวลนิ้ ไปทางด้าน ปม๊ั น้ำ และขนั สกรูยึดตวั ปรับตั้งสายพานเพลา ราวล้นิ ไว้ชั่วคราว เพ่ือไมใ่ ห้ตัวปรบั ต้ังคนื กลบั 3) ถอดสายพานเพลาราวล้ิน หมายเหตุ อย่าให้น้ำหรือน้ำมัน เปื้อนสายพาน เพลาราวลน้ิ ดังน้ันการถอดสายพาน เพลาราวลิน้ เฟอื ง และตวั ปรบั ตงั้ ตอ้ ง ปราศจากน้ำหรือน้ำมัน และห้ามนำ ส่วนประกอบตา่ ง ๆ ลา้ งในน้ำยาล้าง ช้ินส่วนหรอื นำ้ มันใด ๆ ถา้ มนี ำ้ หรอื นำ้ มนั เปอ้ื นชน้ิ สว่ นตา่ ง ๆ ให้ ตรวจการรั่วฝาหน้าซีลกันน้ำมัน ซีล เพลาราวลน้ิ และป๊ัมนำ้ 2. การถอดเฟอื งขบั ปัม๊ ดเี ซล 1) ใชเ้ ครือ่ งมอื พิเศษยึดเฟืองไว้ 2) ถอดนอตหัวเพลาป๊ัม 3) ดูดเฟืองขับปม๊ั ดเี ซลออกด้วยเหลก็ ดูด ขอ้ ควรระวงั หา้ มตีหรอื เคาะทเ่ี พลาหรือเฟอื ง เพื่อทำ การถอดเฟือง เพราะว่าจะทำให้เกิด ความเสียหาย และให้จำไว้เสมอว่าจะ ตอ้ งใชเ้ หลก็ ดูดเฟืองถอดออกเทา่ นั้น เหล็กดดู

สกรูเหลก็ ดดู งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 135 3. การถอดเฟอื งเพลาขอ้ เหวย่ี ง 1) ประกอบเหลก็ ดดู เข้ากบั เกลยี วทีเ่ ฟือง 2) ขันสกรูเหล็กดดู เขา้ เท่า ๆ กัน 3) ขนั สกรกู ลางเหล็กดูด เพอ่ื ดดู เพลาขอ้ เหว่ยี ง ออกจากหัวเพลาขอ้ เหวี่ยง ประแจแหวน 4. การถอดสายพานเพลาสมดลุ (“B”) 8 เขยี นลกู ศร ใชช้ อลก์ เขยี นลกู ศรไวท้ ด่ี า้ นหลงั สายพาน ไขควง ตามทิศทางการหมนุ เพอื่ จะได้ประกอบกลับได ้ เหลก็ ดดู อยา่ งถูกตอ้ ง หมายเหตุ อย่าให้น้ำหรือน้ำมันเปื้อนสายพานเพลา สมดลุ ถา้ มนี ้ำหรอื น้ำมันเปอื้ นชนิ้ สว่ นตา่ ง ๆ ให้ ตรวจว่ามีการรวั่ ท่ใี ด 5. การถอดเพลาสมดลุ ดา้ นขวา และซา้ ย 1) ถอดปลก๊ั ดา้ นขวาของเสอื้ สบู 2) สอดไขควงทมี่ ขี นาดความโตประมาณ 8 มม. เข้าไปในรเู พ่ือไม่ให้เพลาสมดลุ หมุน 3) ถอดนอตเพลาสมดุล 4) ถอดเพลาสมดุลด้านซา้ ยวธิ เี ดียวกัน 6. การถอดเฟอื งเพลาขอ้ เหวย่ี ง “B” ใช้เหลก็ ดดู ดงั กล่าวแล้ว ประแจแหวน

136 งานเคร่อื งยนตด์ ีเซล 8.2.3 การตรวจสภาพสายพาน เพลาราวลน้ิ และสายพาน กดด้านหลงั สายพาน เพลาสมดลุ 1. การตรวจสายพานเพลาราวลน้ิ ตรวจความเสยี หายของสายพานเพลาราวลน้ิ โดยตรวจตามข้ันตอน หากมีการเสยี หายตอ้ งเปล่ยี น สายพานใหม่ 1) กดดา้ นหลังของสายพาน ดูความยืดหยนุ่ โดยใชน้ ว้ิ หวั แมม่ อื กดทด่ี า้ นหลงั ของสายพาน แตก ดา้ นหลงั แตก 2) ตรวจการแตกท่ีดา้ นหลงั แตกลอ่ นด้านล่าง ดา้ นหลงั บ่ิน 3) ตรวจการบนิ่ ทดี่ า้ นหลงั สายพาน 4) ตรวจการแตกล่อนดา้ นลา่ งของฟนั 5) ตรวจการแตกร้าวด้านขา้ ง แตกร้าวด้านข้าง 6) ตรวจขอบบิดเบีย้ วหรือขอบลอก ขอบบดิ เบ้ียว หมายเหตุ ขอบลอก รอยที่เกิดขึ้นจะเหมือนกับโดนมีดกรีด การสกึ กร่อน ที่ด้านขา้ งสายพาน ฟนั รดู หลุด 2. การตรวจสภาพผดิ ปกตทิ ่ี ฟนั ทอ้ งสายพาน 1) ตรวจการสกึ กรอ่ นที่ด้านข้างของฟนั 2) ตรวจการเสียหายทีด่ ้านลา่ งและการรูดหลดุ ของฟนั 3) ตรวจตัวปรบั ตั้งสายพานเพลาราวลน้ิ ข้อควรจำ ถา้ ลกู รอกไมส่ ามารถหมนุ ไดอ้ ยา่ งราบเรยี บ หรอื มเี สียงผิดปกต ิ ให้เปล่ียนลูกรอก ตวั ปรับตั้งสายพานเพลาราวล้นิ

งานเคร่ืองยนต์ดเี ซล 137 8.3 กแาบรบปจราะนกอจา่บยสายพานเพลาราวลน้ิ ขบั ปม๊ั ดเี ซล ซลี 8.3.1 การประกอบสายพาน ปลอกรอง เพลาสมดลุ เพลาสมดลุ 1. การประกอบตวั รอง ดา้ นสนั ลบมุม การประกอบตัวรองน้ันจะต้องให้ด้านลบมุม หนั หนา้ ไปทางซลี กนั นำ้ มนั 2. การประกอบเฟอื งเพลาสมดุลซ้าย 8 และขวา 1) ล็อกเพลาสมดลุ ไว้จากนั้นค่อย ๆ หมุน ใน ลักษณะการถอด 2) ประกอบเฟอื งเพลาสมดลุ แลว้ ขันสกรยู ึด ตามกำหนด ป๊ัมน้ำ 3. ประกอบตวั ปรับตง้ั สายพาน ตวั ปรับตัง้ “B” 1) ประกอบตัวปรับตั้งสปรงิ ตัวปรบั ต้งั และตวั สกรู รอง นอต หมายเหตุ ปะเก็น การประกอบสปริงตวั ปรับตัง้ ให้ด้าน สปริง ฝาหนา้ ปลายสนั้ เกี่ยวกบั ด้านปัม๊ น้ำ ตัวปรับตัง้ 2) คันโยกตัวปรับตั้ง “B” ไปทางด้านปั๊มน้ำ และขันนอตและสกรูยดึ ช่ัวคราว

138 งานเคร่ืองยนต์ดเี ซล เครื่องหมาย 4. การประกอบสายพาน “B” สายพาน B เครอ่ื งหมาย 1) จัดเคร่ืองหมายเพลาราวลน้ิ เฟืองเพลา ขอ้ เหว่ยี ง “B” เฟอื งเพลาสมดุล และ เครอื่ งหมายตวั อืน่ ใหต้ รงกัน 2) ประกอบสายพาน “B” เข้ากบั เฟือง และ ตรวจสภาพสายพานด้านตรงขา้ มลกู รอก ปรับต้งั ไม่ใหห้ ยอ่ น เฟืองเพลาข้อเหว่ียง B 3) คลายสกรแู ละนอตทย่ี ดึ ลกู รอกตวั ปรบั ตง้ั สายพาน “B” ออกประมาณ 1-2 รอบ สกรู 4) ขนั นอตยึดลูกรอกปรับตง้ั สายพาน “B” 5) ขนั สกรูยดึ ลกู รอกปรับตงั้ สายพาน “B” นอต หมายเหตุ ถ้าขันสกรูก่อนตวั ปรบั ตั้งสายพาน “B” จะหมุนตามไปด้วยในขณะ ปรบั ตั้ง จะทำใหส้ ายพานตึงมาก เกินไป เฟืองเพลาสมดุล 6) ตรวจความตึงสายพาน “B” ตามกำหนด เมื่อกดสายพานด้วยนิ้วมือ ตรงบริเวณ ระยะที่ ลูกศรดังรปู สายพานหย่อน ความหย่อนสายพาน 4-5 มม. เฟอื งเพลาข้อเหวย่ี ง B ตัวลอ็ ก 5. การประกอบเฟืองขบั ป๊ัมดเี ซล เหล็กยึด และเฟอื งเพลาราวลน้ิ ปฏบิ ตั กิ ลบั กนั กับงานถอดแยกช้ิน

งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 139 8.3.2 การประกอบสายพานเพลาราวลน้ิ เคร่ืองหมายท่เี ฟอื ง เครือ่ งหมายท่ฝี าหนา้ เคร่ืองหมาย ทฝ่ี าหนา้ เคร่อื งหมายที่ เฟืองปั๊มดเี ซล เครอ่ื งหมายท่ี 8 ฝาหนา้ สายพานเพลาราวลน้ิ เครอ่ื งหมายทเ่ี ฟอื ง 1. การจดั เครอ่ื งหมายเพลาราวลน้ิ 1) จดั เครอื่ งหมายเพลาราวลน้ิ ทงั้ 3 เฟอื ง ให้ ตรงกับเครื่องหมายทฝี่ าหนา้ ดงั รูป หมายเหตุ เพื่อไม่ให้เฟืองขับปั๊มดีเซลหมุนเลยไป จะตอ้ งหมนุ เฟอื งกลบั ในทศิ ทางทวนเขม็ นาฬกิ า โดยใหถ้ อยหลงั จากเครอ่ื งหมาย ไปประมาณ 1 ฟนั ในขณะใส่สายพาน เพลาราวลิ้น 2) ประกอบสายพานเพลาราวลิน้ โดยคลอ้ งไปบนเฟอื งเพลาข้อเหว่ยี งกอ่ น 3) จัดเครอ่ื งหมายปมั๊ ดีเซลให้ตรง อย่าใหเ้ ฟืองหมนุ ขณะคล้องสายพาน 4) นำสายพานเพลาราวล้นิ คลอ้ งลูกรอกตัวปรับตงั้ 5) ขณะท่สี ายพานคลอ้ งผา่ นตวั ปรับต้งั ใหค้ ลอ้ งสายพานเข้ากับเฟอื งเพลาราวล้ิน 6) ตรวจทกุ จุดวา่ เครื่องหมายยังตรงเหมือนเดมิ หรอื ไม ่ หากไม่ตรงจะต้องแก้ไขใหม่

140 งานเคร่อื งยนต์ดีเซล สกรู A 2. การประกอบสายพานเพลาราวลน้ิ สกรู B 1) ใหท้ ำการคลายสกร ู A ประมาณ 1-2 รอบ เพ่อื ใหต้ ัวปรับตงั้ คนื กลบั โดยอาศยั แรง ดดี ของสปรงิ ตวั ปรบั ต้งั สายพาน 2) ตรวจเครื่องหมายท้ัง 3 เฟือง ใหถ้ ูกต้อง อกี ครัง้ เฟืองเพลาราวลิน้ 3) หมุนเฟืองเพลาข้อเหวี่ยงตามเข็มนาฬิกา 2 ฟนั โดยใหเ้ ครอ่ื งหมายทเ่ี ฟอื งเพลาราวลน้ิ ผา่ น เลยเครื่องหมายทฝ่ี าหนา้ ประมาณ 2 ฟนั ดงั รปู 4) ขันสกรู “A” ของลูกรอกปรบั ตง้ั สกรู A 5) ขันสกรู “B” ของลูกรอกปรับตงั้ หมายเหตุ ถ้าขันสกร ู “B” กอ่ น จะทำให้ตัวปรบั ตงั้ ความตึงหมนุ ไปด้วย สายพาน สกรู B เพลาราวลิน้ จะตงึ เกนิ ไป ระยะความหยอ่ นสายพาน 6) หมนุ เพลาขอ้ เหวย่ี งกลบั ทวนเข็มนาฬกิ า 4-5 มม. จนกระทั่งเครื่องหมายที่เฟืองเพลาราวลิ้น ตรงกบั เครอ่ื งหมายที่ฝาหนา้ ใชน้ ิ้วมือกด ที่ตรงกลางของสายพานตรงบริเวณลูกศร ช ้ี เพื่อตรวจความตึงสายพานตามค่าที่ กำหนด ความหย่อนสายพาน 4-5 มม.

งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 141 กิจกรรมที่ 8.1 จงเขยี นชอ่ื ชน้ิ สว่ นตามลำดบั หมายเลข 1. จงเขยี นชอ่ื ชน้ิ สว่ นตามข้ันตอนการถอดเปล่ยี นปัม๊ ดเี ซลแบบจานจา่ ยต่อไปนี้ 5 Nm 3 4 2 1 5 Nm 27 Nm 9 29 Nm 10 11 5 12 54 Nm 68 N 13 N 14 15 8 7 หมายเหตุ N ต้องเปลี่ยนทกุ คร้ังทีถ่ อด ลำดับ ขน้ั ตอนการถอด ลำดบั ขั้นตอนการถอด ลำดับ ขั้นตอนการถอด 1 6 11 2 7 12 3 8 13 4 9 14 5 10 15

142 งานเครือ่ งยนตด์ เี ซล 2. จงเขียนชอ่ื ชนิ้ ส่วนวงจรนำ้ มันดเี ซลตามหมายเลขกำหนดใหใ้ นตารางข้างลา่ ง 10 2 9 11 12 5 13 8 3 14 4 7 6 1 ลำดับ น้ำมันทีป่ ั๊มป้อนดูดเขา้ ลำดบั ชอ่ื ช้นิ สว่ น น้ำมันมีความดนั ภายในปมั๊ 1 8 นำ้ มันความดันสงู ไปหัวฉีด 2 9 นำ้ มนั ไหลกลับไม่มีความดัน 3 10 4 11 ช่อื ช้นิ ส่วน 5 12 6 13 7 14