20101-2002 งานเครื่องยนต์ดีเซล

งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 143 3. จงเขียนวงจรนำ้ มันดีเซลและเติมขอ้ ความในช่องวา่ ง ลิ้นตดั น้ำมัน หม้อกรอง ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย หัวฉีด 8 ถังน้ำมัน 4. จงเติมข้อความในแผนภมู ิตอ่ ไปนี้ ........................ ...................... .................... ................... .......................... 5. จงเขยี นหนา้ ที่กลไกการสง่ จ่ายนำ้ มันดเี ซลของหวั จา่ ยน้ำมนั ของป๊ัมดเี ซลแบบจานจ่าย 1) เพลาป๊ัม ....................................................... หนา้ ลูกฟูก ลูกปมั๊ ชอ่ งบรรจุน้ำมัน ...................................................................... แผน่ ลกู ฟกู รอ่ งบรรจุ 2) ลูกกล้งิ ......................................................... นำ้ มนั เพลา ...................................................................... ปั๊ม หอ้ งอดั นำ้ มนั 3) จานลกู ฟกู ................................................... ..................................................................... ลกู กล้ิง ล้ินส่งน้ำมัน 4) หัวจ่ายน้ำมัน .............................................. ปัม๊ ปอ้ น สปรงิ ลกู ป๊มั ท่อจ่ายน้ำมนั 5) สปริงลูกปม๊ั ..................................................

144 งานเครอื่ งยนตด์ เี ซล 8.4 การตง้ั ปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย (STRADA) 10 มม. เกจตั้งปม๊ั 1) คลายนอต 2 ตวั และสกร ู 2 ตวั ทย่ี ดึ ป๊มั ใหห้ ลวม แต่ไม่ตอ้ งถอดออก 2) คลายนอตทอ่ หวั ฉดี 4 ตวั ทป่ี ม๊ั ดเี ซลใหห้ ลวม แต่ ไม่ตอ้ งถอด 3) ถอดปลก๊ั อดุ ทหี่ วั ป๊มั ดีเซลออก แล้วติดต้ังเกจตงั้ ปมั๊ และนาฬกิ าวดั เขา้ กับป๊ัมดังรูป ให้ปลายโผล ่ 10 มม. ประมาณ 30o 4) จัดให้ร่องที่ล้อสายพานของเพลาข้อเหวี่ยง อยู่ ประมาณ 30o BTDC ของสูบ 1 ในจงั หวะอดั ให้ปรบั หนา้ ปัดนาฬกิ าวัดอยู่ท ี่ 0 (ศนู ย์) ต่อจาก น้นั ใหห้ มุนเพลาข้อเหวีย่ งไป-มาเบา ๆ เขม็ ของ ปรบั ไดแอลเกจอยทู่ ่ี 0 นาฬิกาวดั ต้องกระดิก เล่ือนออกจาก 0 (ศูนย์) ปรบั ตง้ั รอ่ งทล่ี อ้ สายพานใหอ้ ยทู่ ่ี 30o BTDC ใหม่ 9o ATDC 0.97-1.03 มม. 5) หมุนเพลาข้อเหวีย่ งตามเขม็ นาฬกิ าไปจนกระท่ัง รอ่ งทล่ี อ้ สายพานอย ู่ ณ ตำแหนง่ 9o ATDC แลว้ อา่ นคา่ ท่ีนาฬิกาวดั ระยะกำหนด 0.97-1.03 มม. ถ้าเกนิ กว่าค่ากำหนด 6) ถ้าค่าท่อี า่ นได้ไมอ่ ยู่ในคา่ กำหนด ให้โยกตวั ปั๊ม 1.03 มม. ไปซา้ ยหรือขวา จนกระทงั่ ค่าท่ีอา่ นได้อยใู่ นค่า กำหนด แล้วขนั นอตและสกรูยึดปัม๊ ไวช้ วั่ คราว ดา้ นหนา้ ถ้าอา่ นค่าได้ตำ่ กวา่ 7) ทำซ้ำในขนั้ ตอน 4) และ 5) ใหมอ่ กี ครง้ั ค่ากำหนด 0.97 มม. 8) ขนั สกรูและนอตยดึ ป๊ัมใหไ้ ดต้ ามค่ากำหนด 9) ถอดนาฬิกาวดั และเกจต้งั ปมั๊ 10) ประกอบปลก๊ั อดุ ทห่ี วั ปม๊ั ดเี ซลดว้ ยแหวนทองแดง ตวั ใหม่

งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 145 กจิ กรรมท่ี 8.2 จงเตมิ ขอ้ ความในชอ่ งวา่ งใหถ้ กู ตอ้ ง 1. การทำงานใด ๆ ควรประเมนิ สภาพงานเพอื่ ใหป้ ระหยัดเงิน ประหยัดเวลา และประหยัดแรงงาน ดงั นน้ั ก่อนถอดป๊ัมออกจากเครอื่ งยนตค์ วรปฏิบัตอิ ย่างไร 1) ตรวจ ................................................................................................................................................................... 2) ตรวจ ................................................................................................................................................................... 3) ตรวจ ................................................................................................................................................................... 4) ตรวจ ................................................................................................................................................................... 5) ตรวจ ................................................................................................................................................................... 2. จงเขียนชอ่ื สว่ นประกอบตามเส้นกำหนด 6 ชอื่ 8 ......................................... ........................................... ............................................................................................ .................................................................... .................................................................... ............................................... 3. การไล่ลมในวงจรน้ำมนั ดีเซลขา้ งบน ให้เร่ิมถา่ ยนำ้ ออกจาก ............................................. แล้วไลล่ มออกดว้ ย ............................................... โดยไม่ต้องถอด ......................................................................................................................................................... 4. เคร่ืองยนตร์ ุ่นใหมว่ งจรน้ำมนั ดีเซลแบบจานจา่ ย ออกแบบใหร้ ะบายฟองอากาศไดเ้ อง .............................. ไมม่ ี ..............................................................

146 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 5. จงเขยี นลำดบั ปฏบิ ตั กิ ารประกอบปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ยเขา้ กบั เครอ่ื งยนต์ ลำดับ ลำดับปฏิบตั ิ เครื่องมอื หรอื วิธีตรวจ 1 2 3 4 5 เกจตงั้ ป๊ัม 6. จงเขียนลำดับการตั้งปัม๊ ดีเซลแบบจานจ่าย หลงั การเปล่ยี นปมั๊ เครือ่ งมือหรอื วธิ ตี รวจ ลำดบั ลำดบั ปฏบิ ัติ 1 2 3 4 5 6 7 8

งานเคร่ืองยนต์ดีเซล 147 แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 8 เรอื่ ง งานเปลย่ี นปม๊ั ดีเซลแบบจานจ่าย ตอนที่ 1 จงเตมิ ขอ้ ความในช่องว่างตอ่ ไปน้ใี ห้ถูกต้อง 1. ระบบน้ำมันดเี ซลมหี นา้ ท่ฉี ดี น้ำมนั ดีเซลกระจายทัว่ หอ้ งเผาไหม ้ เพ่ืออะไร .................................................................................................................................................................................... 2. ทำไมใช้สายพานขบั ป๊ัมดีเซลแทนเฟือง .................................................................................................................................................................................... 3. การใช้ป๊ัมดเี ซลแบบจานจ่ายทำให้เครือ่ งยนต์สตารต์ ติดงา่ ยไดอ้ ยา่ งไร .................................................................................................................................................................................... 4. หมอ้ ดักน้ำแยกนำ้ ออกจากน้ำมันดีเซลได้ เพราะเหตใุ ด .................................................................................................................................................................................... 8 5. เซนเซอร์ระดับน้ำในหม้อนำ้ ทำหนา้ ทีอ่ ะไร .................................................................................................................................................................................... 6. ในระบบนำ้ มันดเี ซลตอ้ งมหี มอ้ กรองนำ้ มันดเี ซล เพอื่ อะไร .................................................................................................................................................................................... 7. ทำไมต้องตรวจเครื่องหมายการติดตง้ั ป๊มั ดีเซลแบบจานจ่ายกอ่ นถอดปั๊มออก .................................................................................................................................................................................... 8. การเปลยี่ นปม๊ั ดเี ซลแบบจานจา่ ย ทำไมตอ้ งตงั้ ป๊มั .................................................................................................................................................................................... 9. คำวา่ การไล่ลมออกจากระบบน้ำมันดีเซล หมายถึงอะไร .................................................................................................................................................................................... 10. ปัม๊ ดเี ซลแบบจานจ่ายไม่มสี กรูไล่ลม วธิ ีไล่ลมทำอย่างไร .................................................................................................................................................................................... ตอนที่ 2 จงทำเครื่องหมายถูก ( P) ลงหน้าขอ้ ความท่ีถกู ตอ้ งทสี่ ุด 1. ระบบนำ้ มนั ดเี ซลมหี นา้ ท่ีจ่ายน้ำมันดเี ซล 2. ป๊ัมดีเซลแบบจานจ่าย ทำไมจึงปรบั การ เหมาะกับภาระเครื่องยนต์ หมายถึงอะไร จา่ ยนำ้ มันงา่ ย ก. เดินเบาจ่ายนอ้ ย ก. ช้ินส่วนนอ้ ย ข. เร่งเครอ่ื งจา่ ยมาก ข. ขนาดเล็ก ค. บรรทกุ หนกั จา่ ยมาก ค. มลี กู ป๊ัมชุดเดียว ง. ถกู ทกุ ขอ้ ง. หลอ่ ลื่นได้เองภายในปม๊ั

148 งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 3. ทำไมแยกน้ำกบั น้ำมันดเี ซลในหมอ้ ดกั น้ำได้ 7. กอ่ นถอดสายพานเพลาราวลิ้น ทำไม ก. น้ำมีความถว่ งจำเพาะตำ่ กวา่ นำ้ มัน ใหเ้ ขยี นลกู ศรหลังสายพาน ข. นำ้ มคี วามถ่วงจำเพาะสูงกว่าน้ำมัน ก. เพือ่ ป้องกันน้ำและน้ำมนั ค. นำ้ ไมร่ วมตวั กบั นำ้ มัน ข. เพอื่ ป้องกันอันตราย ง. นำ้ มนั มีผวิ มัน ค. เพอื่ ปอ้ งกนั ฟันทอ้ งสายพานชำรดุ ง. เพ่อื ใหป้ ระกอบกลบั ถูกทศิ ทาง 4. ลกู ลอยในหม้อดกั นำ้ ทำหน้าทอี่ ะไร ก. ควบคมุ ระดับนำ้ 8. เมือ่ ไรต้องไลล่ มวงจรน้ำมันป๊มั ดีเซล ข. เหนย่ี วนำสวิตชไ์ ฟเตือนระดับน้ำ แบบจานจ่าย ค. ควบคุมระดบั นำ้ มนั ก. หลังใส่ทอ่ นำ้ มนั ความดนั ตำ่ ง. เหน่ียวนำสวิตช์ไฟเตอื นระดบั น้ำมนั ข. หลังเปลยี่ นหมอ้ กรองนำ้ มนั ดเี ซล ค. หลังเติมนำ้ มนั เมื่อใชน้ ้ำมันหมดถัง 5. การหมุนหม้อกรองน้ำมนั ดีเซลเขา้ ง. ถูกทกุ ขอ้ อีก 2 ใน 3 รอบ หมายถึงอะไร ก. หมนุ เข้าอีก 2 รอบ 9. จงเขียนลำดบั การไล่ลมวงจรนำ้ มัน ข. หมุนเข้าอกี 3 รอบ ปั๊มดเี ซลแบบจานจา่ ย ค. หมุนเข้าอีก 120 องศา ก. ถงั นำ้ มนั หม้อดกั น้ำ หม้อกรอง ง. หมนุ เข้าอีก 240 องศา ข. หมอ้ ดักนำ้ หมอ้ กรอง ไล่ทั้งวงจร ค. หม้อกรอง ไล่ท้งั วงจร 6. หลงั ไลล่ มทไ่ี ด้เปล่ยี นหม้อกรองนำ้ มันดีเซลแลว้ ง. ไลท่ ีเดยี วทง้ั วงจร ควรปฏบิ ตั อิ ย่างไร ก. อยา่ ใชเ้ ครอื่ งยนตร์ อบสงู 10. ระยะกำหนดลูกปม๊ั เคล่อื นท่ีในการตัง้ ป๊ัม ข. อย่าตดิ เคร่ืองยนต์ทนั ท ี เทา่ ใด ค. ติดเคร่อื งยนตต์ รวจน้ำมันดเี ซลรัว่ ก. ประมาณ 0.2-0.5 มม. ง. ติดเครอื่ งยนต์ตรวจรอบเดินเบา ข. ประมาณ 0.5-0.9 มม. ค. ประมาณ 0.9-1.0 มม. ง. ประมาณ 1.0-2.0 มม. ตอนที่ 3 จงตอบคำถามต่อไปนใ้ี หไ้ ดใ้ จความสมบรู ณ์ 1. สายพานเพลาราวลนิ้ หรอื เรียกสายพานไทมิ่ง มคี ุณสมบตั อิ ย่างไร 2. จงเขยี นข้อควรระวังในการเปลีย่ นสายพานเพลาราวลิน้ เครอื่ งยนตด์ เี ซลมา 4 ข้อ 3. การตรวจความเสยี หายสายพานเพลาราวลน้ิ ควรตรวจอะไรบ้าง จงเขียนมา 4 ข้อ 4. จงเขยี นลำดับการต้ังปัม๊ ดเี ซลแบบจานจา่ ยมา 6 ขอ้ 5. จงเขยี นภาพสว่ นประกอบการส่งกำลังของสายพานเพลาราวลนิ้ เคร่ืองยนตด์ ีเซล

9งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 149 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ านระบบปม๊ั ดเี ซลแบบคอมมอนเรลและไอดไี อเสยี สาระการเรยี นรู้ 9.1 ส่วนประกอบและการทำงานระบบปั๊มดีเซลแบบคอมมอนเรล 9.2 การกรองและการลดเสยี งดดู ไอดเี คร่อื งยนตด์ เี ซล 9.3 การทำงานและการตรวจซ่อมเทอรโ์ บชาร์จ 9.4 การสูญเสยี พลังงานจากการเผาไหมแ้ ละหมอ้ พักไอเสยี ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั 1. อธิบายส่วนประกอบและการทำงานระบบปมั๊ ดีเซลแบบคอมมอนเรลได้ 2. อธิบายการกรองและการลดเสยี งดูดไอดีเครอื่ งยนตด์ ีเซลได้ 3. อธิบายการทำงานและการตรวจซ่อมเทอร์โบชาร์จได้ 4. อธบิ ายการสูญเสยี พลังงานจากการเผาไหม้และหมอ้ พกั ไอเสยี ได้ 5. เพื่อให้มกี จิ นิสัยในการทำงานดว้ ยความเป็นระเบียบเรียบรอ้ ย ประณตี รอบคอบและตระหนักถงึ ความปลอดภัย

150 งานเคร่อื งยนต์ดีเซล การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ านระบบ ปม๊ั ดเี ซลแบบคอมมอนเรล 9 และไอดไี อเสยี บทนำ ระบบปม๊ั ดเี ซลแบบคอมมอนเรลรนุ่ เกา่ คอื ระบบนำ้ มนั ดเี ซลแบบทอ่ รว่ ม (Commonrail System) ยคุ กอ่ นสงครามโลกครง้ั ท ่ี 2 การฉดี นำ้ มนั ดเี ซลไมแ่ มน่ ยำและไมส่ มั พนั ธก์ บั การทำงานของเครอ่ื งยนต์ ทค่ี วามเรว็ รอบแปรเปลย่ี น หลงั ป ี พ.ศ. 2540 จงึ ไดม้ รี ะบบปม๊ั ดเี ซลแบบคอมมอนเรล ไดเรก็ อนิ เจก็ ชนั (Commonrail Direct Injection = CDI) ทมี่ รี ะบบคอมพวิ เตอร์ควบคุม ซง่ึ มขี อ้ ดีดังตอ่ ไปนี้ 1) ฉีดน้ำมันได้แม่นยำในหอ้ งเผาไหม้แบบเปดิ 2) เพมิ่ ความไวในการคลกุ เคลา้ กับอากาศ 3) สนั่ สะเทือนนอ้ ยและมคี วามคงทนเพม่ิ ขนึ้ 4) เพ่มิ ประสทิ ธิภาพการเผาไหม้และลดการบำรุงรักษา 5) ประหยัดนำ้ มันดเี ซลและมลพษิ ไอเสียน้อย 6) เพมิ่ สมรรถนะเครื่องยนต ์ สามารถตอบสนองต่อการขับขไ่ี ด้อย่างดี สญั ญาณความเรว็ รอบ คอคมวพบวิ คเตุมอ ร ์ ECU II สัญญาณมุมขอ้ เหวีย่ ง สญั ญาณอื่น ๆ ECU 32 BIT ล้ินควบคุมความดันนำ้ มนั ลนิ้ ระบายน้ำมนั เซนเซอร์ความดันน้ำมนั หัวฉดี แบบ อิเล็กทรอนิกส์ ปม๊ั คอมมอนเรล หอ้ งเผาไหม้ ถังน้ำมัน น้ำมนั ความดนั ต่ำ นำ้ มันความดนั สงู นำ้ มนั ไหลกลับ รปู ที่ 9.1 วงจรนำ้ มนั ปั๊มดีเซลแบบคอมมอนเรล

งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 151 9.1 แสบว่ นบปครอะมกมออบนแเลระลการทำงานระบบปม๊ั ดเี ซล 9.1.1 ส่วนประกอบระบบปมั๊ ดีเซลแบบคอมมอนเรล 1) ปัม๊ คอมมอนเรลหรอื เรยี กว่าป๊มั น้ำมนั ความดันสูง ดดู อดั นำ้ มนั ดเี ซลบรรจใุ นทอ่ คอมมอนเรล 2) เซนเซอรค์ วามดันนำ้ มนั และตัวสง่ สญั ญาณต่าง ๆ เป็นตัวสง่ ให้คอมพวิ เตอร ์ สามารถประมวลผล ควบคุมการฉดี นำ้ มนั ได้อยา่ งเหมาะสมทีส่ ุด 3) ล้ินระบายน้ำมนั ควบคมุ ความดันน้ำมันให้คงท่ตี ามกำหนด 4) หัวฉดี ควบคุมการทำงานด้วยระบบคอมพวิ เตอร์เป็นแบบนำร่อง (Pilot Injection) เพอ่ื ลดเสยี งดังและ ลดความรนุ แรงการเผาไหมใ้ นหอ้ งเผาไหม้ เซนเซอร์ความดันเทอร์โบ เ รือนลนิ้ เร่ง ล้นิ E G R ลิน้ สุญญากาศสำหรบั EGR กลอ่ ง ECU เคร่ืองยนต์ มาตรวัดรวม ลิ้นเซนเซอร์ความดนั เทอร์โบ มาตรวัดปริมาณ 9 อากาศ ลิ้นควบคมุ ตขั้วรวตจ่อระบบ ไอเสยี เซนเซอรต์ ำแหน่ง หวั ฉีด แป้นคนั เร่ง หัวเผา EDC รีเลย์ เซนเซอร์อุณหภมู นิ ้ำ เซนเซอร์ความดันนำ้ มนั ล้นิ ระบายน้ำมัน เซนเซอร์ตำแหน่งเพลาข้อเหวย่ี ง ปั๊มคอมมอนเรล เซนเซอร์อุณหภูมินำ้ มัน เซนเซอรต์ ำแหน่งเพลาราวลิ้น ล้ินควบคมุ ดดู น้ำมนั (SCV) รูปท่ี 9.2 ส่วนประกอบระบบป๊มั ดีเซลแบบคอมมอนเรล

152 งานเคร่ืองยนตด์ เี ซล เซนเซอรอ์ ุณหภูมิ 9.1.2 ปม๊ั คอมมอนเรลและ น้ำมันดีเซล หนา้ ทส่ี ว่ นประกอบ (Fuel Temp. Sensor) 1. ปั๊มคอมมอนเรล ลิ้นควบคมุ ดูดน้ำมัน (SCV) รปู ที่ 9.3 ปัม๊ คอมมอนเรล 1) ปั๊มคอมมอนเรล (Supply Pump) ประกอบ ลูกปั๊ม (Plunger) ดว้ ยตวั เรอื นปม๊ั ลกู เบย้ี ว (Eccentric Cam) วงแหวนลกู เบี้ยว (Ring Cam) ลกู ปั๊ม 2 ลูก ล้ินควบคมุ ดดู น้ำมัน เซนเซอร์อณุ หภูมิ น้ำมนั ดเี ซลและป๊ัมความดนั ตำ่ 2) ลกู ปม๊ั ทง้ั 2 ลกู อยตู่ รงขา้ มกนั ระหวา่ งลกู เบย้ี ว ภายในตัวเรือนป๊ัม ควบคุมการทำงานด้วย วงแหวนลูกเบ้ียว ลกู เบย้ี ว (Eccentric Cam) ป๊มั ความดนั ตำ่ (Feed Pump) ลกู ป๊ัม (Plunger) วงแหวนลูกเบี้ยว (Ring Cam) รูปที่ 9.4 ภาพตัดด้านขา้ งและภาพตัดดา้ นหน้าของป๊ัมคอมมอนเรล 2. หนา้ ที่ของส่วนประกอบ ช้ินสว่ น หนา้ ท่ี ปั๊มความดนั ตำ่ (Feed Pump) ดดู และจ่ายน้ำมันดีเซลไปสู่ลูกปมั๊ ทง้ั คู่ ล้นิ ควบคมุ ความดนั (Regulator Valve) รกั ษาความดนั นำ้ มนั ดีเซลภายในทอ่ คอมมอนเรล ควบคมุ ปรมิ าณน้ำมนั ดเี ซลทีเ่ ขา้ ไปสลู่ ูกปม๊ั ล้ินควบคมุ ดดู นำ้ มนั (SCV) ขับลกู เบีย้ ววงแหวน ขับลูกป๊ัมทั้งคู่ ลูกเบ้ยี ว ดูดและจา่ ยน้ำมันดเี ซล จ่ายนำ้ มันดเี ซลเข้าท่อคอมมอนเรล ตวั เรือนปัม๊ วงแหวนลกู เบีย้ ว ลกู ปั๊ม ลน้ิ จา่ ยนำ้ มนั (Delivery Valve)

งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล 153 9.1.3 การทำงานของปม๊ั คอมมอนเรล (Operation) ขณะที่ลูกเบีย้ วหมนุ ตามลำดับรูปข้างลา่ ง วงแหวนลูกเบี้ยวดนั ใหล้ ูกปัม๊ A เล่ือนข้นึ แรงดนั ของสปรงิ จะดันใหล้ กู ปั๊ม B (ซ่งึ ติดตง้ั อยู่ตรงกันข้ามกับลูกสูบ A) เล่อื นข้ึนด้านบน เป็นผลให้ลูกปั๊ม B ดดู น้ำมันดเี ซลและ ลกู ปัม๊ A จะจา่ ยนำ้ มันดีเซลสลบั กนั ตลอดเวลา ล้ินกันกลบั ลกู เบี้ยว ลูกปม๊ั A ลูกป๊มั วงแหวน ลิ้นควบคมุ B ลกู เบยี้ ว ดูดนำ้ มนั 9 ลูกปม๊ั A สง่ น้ำมันสดุ ลกู ป๊มั A เริม่ ดูดนำ้ มัน ลกู ป๊มั B ดดู น้ำมนั สดุ ลกู ปม๊ั B เริ่มสง่ นำ้ มนั ลูกปม๊ั A เรม่ิ ส่งนำ้ มัน ลกู ปม๊ั A ดดู นำ้ มันสุด ลกู ป๊มั B เริ่มดดู นำ้ มนั ลูกปมั๊ B ส่งน้ำมันสดุ รูปที่ 9.5 ปั๊มคอมมอนเรลดูดน้ำมันและสง่ นำ้ มัน

154 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 9.1.4 ทอ่ คอมมอนเรล (Common-Rail) ท่อคอมมอนเรลเป็นทอ่ พกั นำ้ มันดเี ซลความดนั สูง เพือ่ จา่ ยไปยงั หวั ฉดี น้ำมนั ทกุ หัว ดว้ ยความดัน 306-1,377 บาร์ (30 ถึง 135 MPa) เพื่อให้เครื่องยนต์มีแรงบิดดีขณะขับขี่มีภาระบรรทุกหนัก สามารถลด เสียงดงั และลดการส่นั สะเทอื นจากระบบฉดี นำ้ มันดเี ซลได้ 1) การควบคุมการจ่ายน้ำมนั ดว้ ยล้นิ ควบคุมนำ้ มัน (SCV) หรือควบคมุ ปรมิ าณการจ่ายนำ้ มนั ด้วยลิน้ ลด ความดัน (Pressure Discharge Valve) เพ่ิม เพื่อใหก้ ารควบคุมความดนั นำ้ มันที่แทจ้ รงิ ไดถ้ ูกตอ้ ง 2) เซนเซอร์ความดนั น้ำมันดีเซล (Fuel Pressure Sensor) จะแปลงสัญญาณความดันน้ำมนั และส่ง สญั ญาณไปใหก้ ลอ่ ง ECU เพอ่ื ประมวลผล 3) เมอ่ื ความดนั นำ้ มนั ในทอ่ คอมมอนเรลสงู เกนิ กำหนด ตวั จำกดั ความดนั นำ้ มนั ดเี ซล (Pressure Limiter) จะเปิดใหน้ ำ้ มันกลบั ถงั เพ่อื ควบคุมความดนั น้ำมันในทอ่ คอมมอนเรลใหค้ งท่ี : จากป๊ัมคอมมอนเรล : ไปยังหัวฉดี ตัวจำกัดความดนั นำ้ มนั ดีเซล ล(P้ินrลesดsคuวrาeม Dดisันcharge เซนเซอร์ความดนั นำ้ มันดเี ซล (Pressure Limiter) (Fuel Pressure Sensor) Valve) รปู ที่ 9.6 สว่ นประกอบท่อคอมมอนเรล ขอ้ แนะนำการบรกิ าร ในกรณที ม่ี กี ารถอดแยกชน้ิ สว่ นทอ่ นำ้ มนั ความดนั สงู ให้เปลยี่ นชิน้ สว่ นใหม ่ ดงั มรี ายละเอยี ดดงั น้ี 1) เปลี่ยนท่อน้ำมนั ท่ไี ปยังหัวฉีด (Injection Pipe) : ในกรณีเปล่ียนถอดหวั ฉดี ท่อคอมมอนเรลและฝาสบู 2) เปลี่ยนทอ่ น้ำมนั เขา้ ทอ่ คอมมอนเรล (Fuel Inlet Pipe) : ในกรณเี ปลย่ี นปม๊ั คอมมอนเรล ท่อคอมมอนเรล เสือ้ สบู ปมั๊ นำ้ และฝาสูบ

งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 155 ขัว้ ตอ่ สายไฟหัวฉดี 9.1.5 หวั ฉดี ควบคมุ ดว้ ยอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ์ น้ำมันไหลกลบั ลิน้ โซลนิ อยด์ (Injection) บา่ ลูกปืน นำ้ มนั ความดนั 1. คณุ ลกั ษณะหัวฉีด สงู 1) หัวฉีดประกอบด้วยเขม็ นมหน ู (Nozzle Needle) หัวฉีด (Injector) แกนควบคมุ นมหน ู (Piston) แกนควบคมุ นมหนู และล้ินโซลินอยด ์ (Solenoid Valve) 2) ใช้ไฟฟ้าแรงดนั สูงถงึ 125 โวลต ์ ควบคุมใหล้ น้ิ สปรงิ หวั ฉีด หัวฉดี เปดิ เข็มนมหนู ขอ้ มูลเฉพาะ นมหนหู วั ฉดี แบบรู 6 รู ความดนั ฉดี นำ้ มัน 135 MPa (1,377 บาร์) รปู ท่ี 9.7 ภาพตัดหัวฉีดตามยาว 9 ขดลวดหวั ฉีด 1 (Solenoid Coil) 2 ลน้ิ โซลนิ อยด ์ ปิดตาม นำ้ มันระบายออก แรงสปรงิ น้ำมนั ดีเซล นำ้ มนั ดเี ซล 3 แกนควบคมุ นมหนู ห้องควบคมุ เข็มนมหนู 4 ตำแหนง่ ไม่ฉีดนำ้ มัน 5 (ลิ้นหวั ฉดี ปิด OFF) ตำแหน่งฉีดนำ้ มัน รูปท่ี 9.8 การทำงานของหวั ฉีด 2 ตำแหนง่ (ล้ินหัวฉีดเปิด ON) 2. การทำงานตามรูปที่ 9.8 ขวา (Operation) 1 เม่อื กระแสไฟไหลเข้าที่ขดลวดหวั ฉีด อำนาจแมเ่ หลก็ ไฟฟา้ จะดดู ให้ลนิ้ โซลินอยดเ์ ปิด 2 รรู ดี นำ้ มนั ทห่ี ้องควบคุม (Control Chamber) เปิดให้นำ้ มันระบายออก 3 ความดนั นำ้ มนั ในหอ้ งควบคมุ 3 ลดลง 4 ในเวลาเดียวกนั น้ำมนั ความดนั สูงจากท่อคอมมอนเรลไหลลงสู่ด้านล่างของเขม็ นมหน ู 5 5 ความดนั นำ้ มนั ยกเข็มนมหนใู หพ้ น้ บา่ เขม็ นมหน ู เพื่อฉีดน้ำมันออกไป

156 งานเครอ่ื งยนต์ดีเซล กิจกรรมที่ 9.1 จงตรวจหวั ฉดี ดว้ ยโอหม์ มเิ ตอรท์ เ่ี ครอ่ื งยนต์ 1. จงแนะนำการปลดขว้ั สายไฟหวั ฉดี ออกทง้ั 4 ขว้ั ปลดข้วั สายไฟหวั ฉีด โอหม์ มเิ ตอร ์ ..................................................................................... ..................................................................................... ..................................................................................... ..................................................................................... ข้อควรจำ การเปลี่ยนหัวฉีดต้องเปลี่ยน ............................................................... 2. จงตรวจความต้านทานขดลวดหัวฉีด กำหนดให้ ผลการวัด สภาพ (Ω) (Ω) (ด/ี ไม่ดี) 2.5-3.1 โอห์มมเิ ตอร์ 3. จงตรวจการลดั วงจรขดลวดหวั ฉีด กำหนดให้ ผลการวัด สภาพ (Ω) (Ω) (ด/ี ไม่ดี) ไม่ลดั วงจร ไมล่ ัดวงจร 4. จงตรวจความต้านทานปรบั แก้หวั ฉีด โอหม์ มเิ ตอร์ กำหนดให้ ผลการวดั สภาพ (Ω) (Ω) (ดี/ไมด่ )ี 30-96 ข้อควรจำ ตอ่ ขั้วสายไฟหวั ฉีดกลบั ให้ ...............................................................

งานเครอ่ื งยนต์ดเี ซล 157 9.2 การกรองและการลดเสยี งดดู ไอดเี ครอ่ื งยนตด์ เี ซล 9.2.1 หมอ้ กรองอากาศ (Air Cleaner) ฝุ่นละอองทปี่ ะปนอย่กู ับอากาศเปน็ ส่ิงท่เี ป็นอนั ตรายกบั เครอื่ งยนต ์ โดยเฉพาะในถนนลูกรงั จะมฝี ่นุ ละอองมาก ฝุ่นมากทำใหย้ างรถสึกหรอด้วย หากฝุ่นละอองสามารถเขา้ ไปในกระบอกสบู ได ้ จะทำใหก้ ระบอก สูบ แหวนลูกสบู สกึ หรอเร็วกว่าปกติ ดังนั้น ไสก้ รองอากาศจำเป็นจะตอ้ งกรองฝุ่นละอองและสิง่ แปลกปลอม ต่าง ๆ ไมใ่ หเ้ ข้าไปในกระบอกสบู โดยทวั่ ไปแลว้ ไส้กรองอากาศตอ้ งมคี ุณสมบตั ิดังตอ่ ไปน ี้ สงิ่ ปนเป้ือน ครบี 1) มปี ระสิทธภิ าพในการกรองสงู ทางเขา้ กระดาษกรอง 2) อากาศผ่านได้สะดวก 3) มพี ื้นทีใ่ นการกรองมาก ฉาก 1. หมอ้ กรองอากาศแบบ ไส้กระดาษอากาศหมุนวน เร่ิมกรอง ทางออก 9 (Cyclone Type) ลิน้ ดักฝ่นุ รปู ที่ 9.9 หม้อกรองอากาศแบบไสก้ ระดาษอากาศหมุนวน ไสก้ รองเปน็ ไสก้ รองกระดาษทรงยาว ด้านข้างมีครีบ (Fin) เมื่ออากาศเข้าไปใน ทางเข้า หม้อกรอง จะเกิดการหมนุ วนผ่านครีบข้างไส ้ กรอง ฝุ่นผงชิ้นใหญ่จะถูกเหวี่ยงออกจาก อากาศและตกลงด้านล่าง ส่วนช้นิ เลก็ ไสก้ รอง จะกักกนั ไว ้ ประสทิ ธภิ าพการกรองจึงสูงถงึ 99.9% สว่ นล่างของหม้อกรองอากาศมีล้ิน ดักฝุ่น (Dust Unloading Valve) เพ่อื ให้เก็บ ฝุ่นผงช้ินใหญ ่ ทำความสะอาดงา่ ย ทาง ท่อ 2. หมอ้ กรองอากาศแบบ ออก อากาศ อาบน้ำมนั (Oil Bath Type) อากาศ การกรองอากาศแบบอาบนำ้ มนั ฝ่นุ ใยโลหะ กบั น้ำมัน ผงชิ้นใหญ่จะพุ่งตกลงไปรวมกับน้ำมันเครื่อง ในอา่ งนำ้ มนั เครื่อง ส่วนท่ีเหลอื ไปกับอากาศ และเกาะอยกู่ บั ไสก้ รองทท่ี ำดว้ ยใยโลหะ (Steel Wool) เพราะน้ำมนั เครื่องสว่ นหนึง่ ถกู พาไป เกาะทใ่ี ยโลหะดว้ ย นำ้ มนั เครอ่ื งจงึ หยดลง เปน็ อ่าง การทำความสะอาดไดเ้ องในตวั ประสทิ ธภิ าพ นำ้ มนั การกรอง 92-96% รูปท่ี 9.10 หม้อกรองอากาศแบบอาบน้ำมัน

158 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 9.2.2 หมอ้ ลดเสยี งดดู ไอด ี (Intake Silencer) อากาศหรอื ไอดีของเคร่ืองยนต์ดีเซลท่ีดดู เข้าเคร่ืองยนต ์ จะผา่ นลน้ิ ไอดดี ้วยความเรว็ สูงมาก จึงทำ ให้เกดิ เสยี งดงั โดยเฉพาะถา้ เป็นเครอ่ื งยนตข์ นาดใหญ ่ เสยี งจะยง่ิ ดังมากขน้ึ อาจจะไดย้ ินไประยะไกล วธิ ีแกไ้ ขเพ่อื ลดเสยี งดัง ทำได้โดยใสห่ มอ้ ลดเสียงดูดไอด ี หมอ้ ลดเสียงดดู ไอดยี ังชว่ ยปอ้ งกันสะเกด็ โลหะหรอื เศษผงวสั ดุที่อาจผา่ นเข้ากระทบลนิ้ ไอดีให้เสยี หายได้ หมอ้ ลดเสยี งดดู ไอดีอยู่ทางเข้าหม้อกรองอากาศ ประกอบดว้ ยทอ่ ผนงั บาง ทำดว้ ยทองเหลืองหรอื อะลูมเิ นียม ภายในทำเป็นช่องแคบ ๆ ประมาณ 0.8 มลิ ลิเมตร ตอนบนมฝี าครอบปิดเปดิ ได ้ มีหนา้ แปลน เพอื่ ยดึ กับหม้อกรองอากาศ อากาศหรอื ไอดที ผ่ี า่ นหมอ้ ลดเสยี งดดู ไอด ี จะผา่ นหมอ้ กรองอากาศขน้ั สุดทา้ ย ก่อนเขา้ กระบอกสูบ หม้อลดเสียงดดู ไอดีบางชนิดจะใช้วสั ดปุ ระเภทลดเสียงสะทอ้ นได้ หม้อลดเสียงดูดไอดีมี 2 แบบ แบบแรกใชว้ ัสดุประเภทดูดซบั เสียงได้ด ี เช่น พวกเส้นใยประเภท ทนไฟ นำมากรอุ ยูร่ อบ ๆ ทางผา่ นของอากาศ อีกแบบหนง่ึ ทำเปน็ หอ้ ง อาจเป็น 2 ห้องหรอื มากกวา่ 2 ห้อง ดงั รปู ขา้ งลา่ ง เปดิ ช่องตดิ ต่อกับทางผา่ นของอากาศ การทำเป็นหอ้ งจะช่วยกรองหรือเกบ็ เสียงไดด้ ี บางแบบ ออกแบบรวมเป็นตัวเดยี วกับหม้อกรองอากาศ อากาศท่ีบรรจุเขา้ หอ้ งเผาไหม ้ จะผ่านหมอ้ ลดเสียงดูดไอด ี ผา่ นหม้อกรองอากาศ หลงั จากนนั้ จงึ ผา่ นท่อรว่ มไอดเี ขา้ กระบอกสูบเครอื่ งยนตต์ ่อไป ตัวควบคุมเดินเบารอบสงู ลิ้นควบคมุ เดินเบารอบสงู ถงั น้ำมนั ดีเซล หมอ้ ดันน้ำ หมอ้ กรอง โซลนิ อยด์ ตัดน้ำมนั ปม๊ั ดีเซล ทอ่ ลดเสียงดงั กรองอากาศ หม้อลดเสียงดดู ไอดี หัวฉีด รปู ท่ี 9.11 หม้อลดเสยี งดูดไอดีเคร่ืองยนต์ดีเซล (Mazda 323 F5-4)

งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 159 9.3 การทำงานและการตรวจซอ่ มเทอรโ์ บชารจ์ ทางน้ำมนั เครอ่ื งเขา้ 9.3.1 คณุ ลกั ษณะเทอรโ์ บชารจ์ แผน่ กันความรอ้ น (Turbocharger) กงั หนั ไอดี กังหันไอเสีย เทอรโ์ บชารจ์ ใช้ประโยชน์จากพลังงานไอเสีย ของเครอ่ื งยนต ์ เปน็ พลงั งานในการอดั อากาศจำนวน จากกรอง ทาง มากป้อนเข้าสู่เครื่องยนต ์ เพือ่ เพ่มิ กำลังใหก้ บั เครื่อง อากาศ ออก ยนตอ์ ยา่ งประหยัดน้ำมนั เชอ้ื เพลงิ และลดเสยี งดงั ของเครื่องยนต ์ ไอเสยี ของเครอื่ งยนตท์ ป่ี ล่อยออกจาก ท่อร่วม แต่ละกระบอกสบู จะเขา้ ทอ่ รว่ มไอเสีย แล้วดนั ผา่ น ไอดี หอ้ งใบกงั หนั ไอเสีย (Turbine Wheel) เพอื่ ขับใหใ้ บ กงั หันไอด ี (Blower Wheel) หมุนไปด้วย เพราะใช ้ อินเตอร์ ล้ินไอเสยี แกนเพลาเดยี วกัน ดงั นน้ั จงึ สามารถอัดอากาศเข้าส ู่ คลู เลอร์ กระบอกสบู ได้ ล้ินไอดี เม่ือใบกังหันไอดีหมุนอัดอากาศเข้าสู่ท่อร่วม ไอด ี ตวั จา่ ยนำ้ มันเพิ่ม ซึ่งตดิ ตงั้ อย่ทู ี่ปัม๊ นำ้ มนั ดีเซล จะชว่ ยให้ปม๊ั จา่ ยน้ำมันเพมิ่ ขึน้ ดว้ ย ดงั นน้ั จงึ เปน็ การ 9 เพ่มิ กำลังให้กบั เครื่องยนต์ รปู ท่ี 9.12 เครื่องยนตต์ ิดเทอร์โบชาร์จ เคร่อื งยนต์ไมใ่ ช้ซูเปอรช์ าร์จทอ ์รก อัตราการ ้ิสนเป ืลองเ ้ชือเพ ิลง ตวั เทอรโ์ บชารจ์ แบง่ ออกไดเ้ ปน็ 2 สว่ น ดา้ น กงั หนั ไอเสยี ไดร้ ับแรงขับหมุนจากไอเสยี ทีไ่ หลผา่ น เครอ่ื งยนต์ใช้ซเู ปอร์ชารจ์ และดา้ นกงั หนั ไอดหี มนุ อดั อากาศ (ไอด)ี เขา้ กระบอกสบู ไอเสยี ทค่ี ายออกจากเครอ่ื งยนตจ์ ะไหลรดี เขา้ สหู่ อ้ งเสอ้ื ใบกังหนั ไอเสียและพน่ ปะทะกับใบกังหนั ใบกงั หัน ไอเสยี จะหมนุ ดว้ ยความเรว็ สงู 10,000 รอบ/นาท ี เพอ่ื ขบั ใหก้ งั หนั ไอดหี มนุ ตามไปดว้ ย ในชดุ ของเทอรโ์ บชารจ์ มีกลไกของลิ้นระบายไอเสียทเี่ กนิ เพอ่ื ควบคุมความ ดันอากาศทจ่ี ะเป่าให้กบั ใบกงั หนั ไอเสีย ทที่ อ่ ของ ท่อร่วมไอดีมีลิ้นระบายความดันเกนิ ติดตัง้ ไวด้ ว้ ย เพ่อื เพ่มิ ปรมิ าตรอากาศ (น้ำหนัก) ไอดีจะ ลดอณุ หภมู อิ ากาศอัดดว้ ยอนิ เตอร์คลู เลอร ์ (Inter Cooler) เปน็ การเพม่ิ ความหนาแนน่ ของอากาศ ความเรว็ รอบเครอ่ื งยนต ์ (รอบ/นาที) รปู ท่ี 9.13 กราฟสมรรถนะเครื่องยนต์

160 งานเคร่อื งยนต์ดีเซล กังหันไอเสีย 9.3.2 ตวั ควบคมุ ลน้ิ ระบายไอเสยี ล้ินระบาย อากาศความดนั สงู ภายในหอ้ งกงั หนั ไอเสยี จะสง่ ไปยงั ท่อของตัวควบคุมลนิ้ ระบายไอเสยี เมอ่ื อนิ เตอร์ ลิ้นปรับ ความดันอากาศสูงกว่าระดับที่กำหนดไว ้ ความดนั คลู เลอร์ อากาศจะส่งไปยังล้ินระบาย และสามารถดนั เอา ชนะแรงสปรงิ ซง่ึ สามารถเปดิ ระบายไอเสยี สว่ นทเ่ี กนิ เครือ่ งยนต์ ออกไปได ้ ดงั นน้ั ความเรว็ ของใบกงั หนั ไอเสยี และ รปู ท่ี 9.14 ตำแหน่งตวั ควบคุมล้นิ ระบายไอเสียทำงาน ใบกงั หนั ไอดจี งึ ลดลง เปน็ การควบคมุ มใิ ห้ความดัน อากาศเกนิ กว่าทกี่ ำหนด กงั หนั ไอเสยี 9.3.3 ลน้ิ ระบายความดนั ไอดเี กนิ ล้นิ ระบาย ลิ้นระบายความดันไอดีเกิน จะทำงานเมื่อ อนิ เตอร์ ล้ินปรบั ความดันอากาศที่ส่งเข้าท่อไอดีสูงกว่าท่ีกำหนดไว้ คูลเลอร์ มาก หรือเมอื่ กลไกปดิ เปดิ ของล้นิ ระบายไอเสยี ไม ่ ทำงาน (รูปที่ 9.14) ลิ้นระบายความดันไอดีจะเปิด เคร่ืองยนต์ เพื่อระบายอากาศไอดีส่วนเกินสู่อากาศภายนอก รูปที่ 9.15 ล้นิ ระบายความดนั ไอดเี กนิ เปดิ จงึ เปน็ การปอ้ งกนั มใิ หค้ วามดนั ทเ่ี กนิ เขา้ สเู่ ครอ่ื งยนต์ เสียงของอากาศท่ีระบายออกจากล้ิน ระบายความดนั ไอดเี กิน สามารถได้ยินเสียงไดเ้ ม่อื ลิน้ ทำงาน เปน็ การเตือนเหตุให้ตรวจและซอ่ มชดุ เทอรโ์ บชาร์จ ปลอกกันรนุ 9.3.4 การหลอ่ ลน่ื เทอรโ์ บชารจ์ บชุ ของเพลา น้ำมันเคร่ืองจะหล่อลื่นท่ีบุชของเพลา (Floating Bearings) ใบกงั หันและส่งตอ่ เส้ือบุชโดย ผา่ นทางทอ่ สง่ น้ำมนั น้ำมันเครอ่ื งจะไหลเข้ารขู อง เสื้อบชุ เพื่อหลอ่ ลืน่ บชุ และไหลกลบั ลงสูด่ ้านลา่ ง เพลา ผา่ นทางท่อนำ้ มนั ที่ต่อกบั เสื้อสูบ แลว้ ไหลลงสอู่ า่ ง น้ำมัน ปลอกกนั รุน (Thrust Collar) ติดตั้งไว้ท ี่ กังหนั ไอดี ปลายท้ัง 2 ขา้ ง ซึ่งทำหน้าท่คี วบคุมระยะรุนให้อย ู่ ในพกิ ัด ต้องไดร้ ับการหล่อลื่นเชน่ กัน กงั หนั ไอเสยี รปู ท่ี 9.16 หลอ่ ล่ืนบชุ ของเพลาใบกงั หัน

รปู ที่ 9.17 การตรวจการรว่ั งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 161 รูปท่ี 9.18 การตรวจสภาพการหมุน รปู ที่ 9.19 การตรวจระยะรุน 9.3.5 การบรกิ ารเทอรโ์ บชารจ์ รูปท่ี 9.20 ตรวจนำ้ มันหล่อลน่ื 1) ตรวจการรว่ั การหลวมตวั ของขอ้ ตอ่ ทอ่ อากาศ และปะเกน็ เป็นประจำ ขอ้ ควรจำ ฝนุ่ ผงทเี่ ข้าสกู่ ังหันไอด ี จะทำให้ช้ินส่วน ของเครอื่ งยนตแ์ ละเทอรโ์ บชาร์จเสยี หาย ได้ การรว่ั ของอากาศทำใหเ้ ครอ่ื งยนตส์ ญู เสยี กำลงั และรอ้ นจดั ได้ 2) เปลย่ี นปะเกน็ และแหวนยางทกุ ชนิ้ อย่าง สม่ำเสมอ 9 3) ตรวจสภาพการหมุน ระยะรุนของเพลากังหัน โดยตรวจครงั้ แรกท ี่ 200,000 กม. และตรวจ ครงั้ ตอ่ ไปทุก ๆ 100,000 กม. กำหนดให้ ผลการวดั สภาพ (มม.) (มม.) ระยะรุน 0.11 4) ตรวจระดับน้ำมันหล่อลน่ื 5) ตรวจวงจรการไหลเวยี นของนำ้ มนั หลอ่ ลน่ื และ ทอ่ หายใจ

162 งานเครือ่ งยนต์ดเี ซล กิจกรรมท ่ี 9.2 จงเตมิ ขอ้ ความการบำรงุ รกั ษาระบบไอดี ใหถ้ กู ตอ้ ง 1. บำรงุ รักษาหมอ้ ลดเสียงดดู ไอดอี ย่างไร หม้อกรองอากาศ 1) หม้อลดเสยี งดดู ไอดมี ีหน้าท ี่ ................................... ทอ่ ร่วมไอดี .......................................................................... โดย ท่อบรรจอุ ากาศ หม้อลดเสียงดดู ไอดตี วั ใน ไม่ทำให ้ ...................................................................... 2) ตรวจทอ่ .................................................................... หมอ้ ลดเสยี งดดู ไอดีตัวนอก ท่อดูดอากาศ .................................................................................... ปะเกน็ 3) ตรวจเหลก็ ................................................................ 4) ตรวจสภาพทอ่ เหล็กและ ........................................ .................................................................................... 2. ตรวจทอ่ ร่วมไอดไี อเสยี อย่างไร 1) ตรวจการร่วั ซึมของ .................................................. 2) ขนั สกรูท่อรว่ มไอเสยี ............................................... ทอ่ รว่ มไอดี เปา่ ลม 3. ทำความสะอาดไสก้ รองอากาศอยา่ งไร 1) ใชล้ มเป่าจาก ........................................................... 2) อย่าทำความสะอาดดว้ ยการเคาะ เพราะ ............ .................................................................................... 4. ตรวจไส้กรองอากาศหลงั ทำความสะอาดอยา่ งไร ตรวจสภาพ 1) ตรวจการบิดเบ้ียวของ ............................................. ดว้ ยไฟแสงสวา่ ง 2) ตรวจการแตกปริของ ................................................

งานเครื่องยนตด์ ีเซล 163 กิจกร รมท ่ี 9.3 จงเตมิ ขอ้ ความและระบายอากาศเขา้ สเี ขยี ว อากาศอดั สนี ำ้ เงนิ ไอเสยี สแี ดง นำ้ มนั เครอ่ื ง จดุ เขยี ว นำ้ หลอ่ เยน็ จดุ นำ้ เงนิ และใสห่ มาย เลขทภ่ี าพใหค้ รบตามชอ่ื ขา้ งลา่ งทกุ หมายเลข จากกรอง 1. จงเขยี นหน้าทสี่ ว่ นประกอบ อากาศ ไปทอ่ เทอร์โบชารจ์ ตอ่ ไปนี้ ไอเสยี 1) ไอเสีย ........................................................... 2) กังหนั ไอเสยี ................................................. ท่อรว่ มไอดี 3) กังหนั ไอดี ..................................................... ล้ินไอด ี ลิ้นไอเสีย 2. ทำไมต้องใช้ตัวระบายความรอ้ นอากาศอดั 1) ........................................................................ 2) ........................................................................ 3. จงเขยี นช่อื ส่วนประกอบตามหมายเลข 9 ตอ่ ไปน้ี 1. ......................................................................... 2. ........................................................................ 3. ........................................................................ 4. ........................................................................ 5. ........................................................................ 6. ........................................................................ 7. ........................................................................ 8. ........................................................................ 9. ทางไอเสยี เขา้ 10. ทางไอเสียออก 11. ทางน้ำมนั เคร่อื งเขา้ 12. ทางน้ำมันเครอ่ื งออก 13. แผ่นกันความร้อน 14. ทางไอดีเข้า 15. ทางไอดีออก 16. ทางน้ำหลอ่ เยน็ เข้า 17. ทางนำ้ หลอ่ เยน็ ออก 18. แหวนกันรนุ 4. จงแสดงทศิ ทางหมนุ กงั หันไอเสยี ภาพขา้ งบนด้วยลูกศร และเติมคำในตารางตอ่ ไปน้ี เครอ่ื งยนต์ ความเรว็ รอบกงั หัน ความดัน อณุ หภูมกิ ังหัน กำลังเพิม่ ข้นึ (รอบ/นาที) (บาร)์ ( oซ.) (%) ดีเซล แกส๊ โซลีน

164 งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 9.4 การสญู เสยี พลงั งานจากการเผาไหมแ้ ละหมอ้ พกั ไอเสยี เรือนลิน้ เร่ง ตวั ฟอกไอเสยี เทอรโ์ บชาร์จ ทอ่ ร่วม ไอเสีย หมอ้ พักไอเสีย ล้นิ เปดิ ปดิ ไอเสีย ลิน้ ควบคุมไอเสียเผาไหมซ้ ำ้ ท่อร่วมไอดยี าวเทา่ กนั เพอื่ ลดการแปรผนั ไอดีแต่ละสูบ รปู ท่ี 9.21 ทอ่ ไอเสยี รถโตโยต้าไฮลักซ์ (2KD-FTV) 100% พลังงานจากเชื้อเพลิง 9.4.1 การสูญเสียพลงั งานจาก การเผาไหม้ สูญเสียไปกับ ไอเสียท่ีออกจากเครื่องยนต์ภายใต้ความ ดันสูงประมาณ 3-5 บาร์ ที่ 600-800oซ. ทั้งความ คายไอเสยี ดันสูงและอุณหภูมิสูงคือ พลังงานความร้อน (Thermal Energy) ที่สูญเสียไปประมาณ 34% ระบาย หากปล่อยให้ไอเสียที่มีความดันสูงและความร้อน ความรอ้ น สูงมาก พ่นออกสู่อากาศภายนอกเครื่องยนต ์ โดยตรง ไอเสียจะขยายตัวอยา่ งรวดเรว็ มาก เกดิ ความฝืดและ เสียงดงั รุนแรง จงึ ตอ้ งลดเสยี งดงั ดว้ ยหม้อพกั ไอเสยี แพร่ความร้อน ใชง้ านได้ รอบ ๆ เครื่อง คือลดความดันและความร้อนก่อนปล่อยออกสู่ภาย นอก ถา่ ยเทออกห่างตัวรถดว้ ยทอ่ ไอเสยี รูปที่ 9.22 กราฟการสญู เสยี พลงั งานจากการเผาไหม้

งานเคร่ืองยนต์ดเี ซล 165 9.4.2 สาเหตทุ ่ีต้องเปล่ียนหม้อพักไอเสยี และประเภทหม้อพักไอเสีย 1) การเผาไหม้จะมีน้ำปนออกมากับไอเสียเสมอ เมื่อเหล็กสัมผัสกับความชื้น ออกซิเจนจะเข้าไปทำ ปฏิกิรยิ ากับเน้อื เหลก็ ซึ่งเรียกว่าปฏิกิริยาออกซเิ ดชน่ั อันเปน็ ต้นเหตแุ หง่ การเกดิ สนิม 2) ไอเสียมีส่วนผสมของกรดปนออกมาพร้อม ๆ กับละออง เขม่าและไอน้ำ กรดจึงเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา การกดั กรอ่ นให้เร็วขน้ึ อกี 1. ห(Lมoอ้ uพvrกัeแ Mบuบffบleาr)นเกล็ด หอ้ งรบั แบง่ หมอ้ พกั ไอเสยี ออกเปน็ 2 หอ้ ง ใชแ้ ผน่ เกลด็ ก้ันช่องทางทีไ่ อเสียผ่าน เพ่อื บงั คบั ทศิ ทางการ ไหลของไอเสีย ไอเสียห้องรับจะแยกกนั ออก แลว้ กลบั เข้าไปรวมกันในห้องทางออกกอ่ นระบายท้งิ รปู ท่ี 9.23 หม้อพักไอเสียแบบบานเกล็ด 2. หม้อพกั แบบทอ่ แยกผา่ น 3 สว่ น 9 รูปที่ 9.24 หมอ้ พกั ไอเสียแบบท่อแยกผา่ น 3 ส่วน เปน็ แบบทใี่ ชแ้ พรห่ ลายทีส่ ดุ การคลาย ความดันและการลดเสยี ง เป็นการลดความถี่เสียง ระดับทีเ่ ป็นเสยี งรบกวนลงไดด้ ี ขอ้ ควรจำ การสญู เสยี กำลงั จากการตา้ นทานการไหล ไอเสยี ไม่ควรเกนิ 2-5% ความสมั พนั ธท์ ด่ี ขี องทอ่ ไอดแี ละทอ่ ไอเสยี เพิ่มกำลังเครื่องยนต์ 4 จังหวะได้ 3% เครอื่ งยนต ์ 2 จงั หวะได ้ 15% 9.4.3 ขอ้ มลู และขอ้ กำหนดทส่ี ำคญั ทอ่ ไอเสยี (อซี ซู บุ รรทกุ เลก็ ) 1) ความโตภายนอก x ความหนาท่อไอเสยี ท่อนหนา้ ......................................... 50.8 x 1.6 มม. 2) ความโตภายนอก x ความหนาทอ่ ไอเสียท่อนกลาง ........................................ 50.8 x 1.6 มม. 3) ความโตภายนอก x ความหนาทอ่ ไอเสยี ท่อนหลัง .......................................... 50.8 x 1.6 มม. 4) หม้อพักทอ่ ไอเสยี แบบโครงสร้างโลหะแผน่ มว้ นข้ึนรปู และแผ่นปลาย-หนา้ ตัดกลม โครงสร้างภายในมีแผน่ กัน้ และทอ่ เจาะรู 5) ความโตภายในหมอ้ พกั ไอเสีย ........................................................................ ประมาณ 180 มม. 6) ความยาวหมอ้ พกั ไอเสยี .................................................................................. ประมาณ 525 มม. 7) จำนวนของหหู ว้ิ ................................................................................................ 5 จุด 8) หหู ิ้วท่อไอเสยี ..................................................................................................... ยางและโลหะ

166 งานเครื่องยนต์ดีเซล กจิ กรรมที ่ 9.4 จงตอบคำถามตอ่ ไปน้ี 1. จงเตมิ ขอ้ ความหมอ้ พกั ไอเสยี 2 แบบ 1) หม้อพักไอเสียแบบดูดซึมเสียง (Resonant Muffler) ใชแ้ ผน่ กนั้ เป็นหอ้ ง ๆ ทอ่ กลางเจาะ รรู อบ ๆ สอดทะลแุ ผน่ กน้ั ตลอด เกดิ ความดนั กลบั น้อยมาก เพราะ ................................... ........................................................................... 2) หม้อพักไอเสียแบบท่อเยื้อง (Offset Tube Muffler) ใช้ท่อส้นั ๆ สอดทะลแุ ผน่ กั้น วาง เยื้องกันสลับไปมา หลีกเลี่ยงการเกิด ................................................................ ได้ดี ........................................................................... 2. จงเขยี นคำแปลส่วนประกอบชุดท่อไอเสียบรเิ วณคำองั กฤษ ............................................................. ....................................................... Tail Pipe Exhaust Manifold .................................................. Pre Silencer Main Silencer .................................................. 3. จงเขยี นคำแนะนำการถอดสกรยู ดึ ทอ่ ไอเสยี ทีเ่ ปน็ สนมิ หนามา 4 ข้อ 1) .......................................................................... สกรู 2) .......................................................................... 3) .......................................................................... 4) .......................................................................... ..........................................................................

งานเคร่ืองยนต์ดีเซล 167 แบบฝึกกิจกรรมที่ 9 เรอื่ ง ระบบป๊ัมดเี ซลแบบคอมมอนเรล 9 และไอดีไอเสยี ตอนที่ 1 จงเตมิ ขอ้ ความในช่องวา่ งต่อไปน้ีให้ถกู ตอ้ ง 1. ป๊มั คอมมอนเรลหรือเรยี กว่าปมั๊ นำ้ มนั ความดนั สูงทำหนา้ ทอ่ี ะไร .................................................................................................................................................................................... 2. ข้อดีของหัวฉดี นำ้ มันดีเซลแบบอิเล็กทรอนิกส์ในระบบป๊ัมดีเซลแบบคอมมอนเรลดอี ยา่ งไร .................................................................................................................................................................................... 3. ลกู ป๊มั คอมมอนเรลมีกีล่ กู อยใู่ นลักษณะใด .................................................................................................................................................................................... 4. ท่อคอมมอนเรลทำหนา้ ท่ีอะไร .................................................................................................................................................................................... 5. หมอ้ กรองอากาศมคี วามสำคญั ต่อเครื่องยนต์ดีเซลอยา่ งไร .................................................................................................................................................................................... 6. หม้อลดเสยี งดูดไอดีเครอื่ งยนต์ดเี ซลอยทู่ ีใ่ ดและทำหน้าที่อะไร .................................................................................................................................................................................... 7. เทอร์โบชารจ์ ทำงานด้วยพลังงานอะไร เพื่ออะไร .................................................................................................................................................................................... 8. อินเตอรค์ ูลเลอร์ทเี่ คร่อื งยนต์ดเี ซลคอื อะไร .................................................................................................................................................................................... 9. สาเหตขุ องเสียงดังทเ่ี กิดจากการคายไอเสยี เครื่องยนต ์ เกิดจากอะไร .................................................................................................................................................................................... 10. หมอ้ พักไอเสียลดเสยี งดงั จากการคายไอเสียได้อย่างไร .................................................................................................................................................................................... ตอนที่ 2 จงทำเครอ่ื งหมายถูก ( P) ลงหน้าข้อความทถ่ี กู ตอ้ งทีส่ ดุ 1. คำวา่ คอมมอนเรล เขียนอย่างไร 2. อะไร ไมใ่ ช่ ข้อดีของคอมมอนเรล ก. Comon Rail ก. ราคาถูก ข. Common Rail ข. ทำงานเงยี บ ค. Comon Rain ค. มลพิษไอเสยี น้อย ง. Common Rain ง. ฉดี น้ำมันเท่ยี งตรง

168 งานเครื่องยนต์ดเี ซล 7. หัวฉีดระบบคอมมอนเรลใชไ้ ฟกีโ่ วลต์ ก. ใชไ้ ฟ 12 โวลต์ 3. ความดันนำ้ มนั ในท่อคอมมอนเรลสงู เทา่ ไร ข. ใช้ไฟ 24 โวลต ์ ก. 30-130 บาร์ ค. ใชไ้ ฟ 36 โวลต ์ ข. 300-1,377 บาร์ ง. ใชไ้ ฟ 125 โวลต์ ค. 3,000-13,000 บาร์ ง. 30,000-13,000 บาร์ 8. หวั ฉีดระบบคอมมอนเรลใช้ความดัน ฉดี น้ำมนั เทา่ ไร 4. เซนเซอร์ความดนั นำ้ มนั ดีเซลมีหน้าที่อะไร ก. 137.7 บาร์ ก. ระบายน้ำมนั เปล่ยี นวงจร ข. 1,377 บาร์ ข. รกั ษาปรมิ าณน้ำมนั ใหค้ งท ี่ ค. 13,770 บาร์ ค. รกั ษาความดันน้ำมนั ให้คงที่ ง. 137,700 บาร์ ง. แปลงสญั ญาณความดนั น้ำมนั 9. ประโยชน์ของเทอร์โบชารจ์ คืออะไร 5. ลน้ิ ควบคมุ ความดนั นำ้ มันดเี ซลมหี น้าท่อี ะไร ก. เพ่ิมกำลงั ให้กับเครือ่ งยนต ์ ก. ระบายน้ำมันเปลยี่ นวงจร ข. ประหยดั น้ำมนั ดเี ซล ข. รกั ษาปริมาณนำ้ มนั ใหค้ งที่ ค. ลดเสียงดงั เคร่อื งยนต ์ ค. รักษาความดนั นำ้ มนั ให้คงที่ ง. ถกู ทกุ ขอ้ ง. แปลงสญั ญาณความดนั น้ำมัน 10. เคร่ืองยนตด์ ีเซลสูญเสียพลงั งานความรอ้ น 6. หัวฉดี ระบบคอมมอนเรลใช้นมหนูกี่ร ู ไปกับไอเสียเท่าใด ก. ใชน้ มหน ู 2 รู ก. ประมาณ 14% ข. ประมาณ 24% ข. ใช้นมหน ู 4 รู ค. ประมาณ 34% ง. ประมาณ 44% ค. ใชน้ มหนู 6 รู ง. ใช้นมหนู 8 รู ตอนท่ี 3 จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ไดใ้ จความสมบรู ณ์ 1. จงเขียนขอ้ ดีของระบบปั๊มดีเซลแบบคอมมอนเรลมา 5 ขอ้ 2. จงเขียนลักษณะหวั ฉีดควบคมุ ดว้ ยอเิ ล็กทรอนิกสม์ า 2 ข้อ 3. จงเขยี นคณุ สมบตั ิหม้อกรองอากาศมา 3 ข้อ 4. จงอธบิ ายคุณลักษณะเทอรโ์ บชารจ์ เคร่ืองยนตด์ ีเซล 5. จงเขียนวงจรน้ำมนั ป๊ัมดเี ซลแบบคอมมอนเรลอย่างงา่ ยมา 1 วงจร

10งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 169 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน ฝาสบู และลน้ิ เครอ่ื งยนต์ สาระการเรยี นรู้ 10.1 ส่วนประกอบฝาสบู และลิน้ เครอ่ื งยนต์ดเี ซล 10.2 ลำดับการขนั สกรฝู าสูบแน่นเปน็ มุม 10.3 การถอดตรวจและประกอบกลไกควบคมุ ล้นิ 10.4 การถอดตรวจชุดลิน้ และบดล้ินเครือ่ งยนต์ 10.5 การประกอบฝาสบู เคร่ืองยนต์ ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั 1. อธบิ ายสว่ นประกอบฝาสูบและลิน้ เครือ่ งยนต์ดีเซลได้ 2. อธบิ ายลำดับการขันสกรูฝาสูบแน่นเปน็ มุมได้ 3. ปฏบิ ัติการถอดตรวจและประกอบกลไกควบคมุ ลน้ิ ได้ 4. ปฏบิ ัตกิ ารถอดตรวจชุดล้นิ และบดลน้ิ เคร่อื งยนต์ได้ 5. ปฏิบัตกิ ารประกอบฝาสบู เคร่ืองยนต์ได้ 6. เพอ่ื ให้มีกิจนิสยั ในการทำงานดว้ ยความเป็นระเบียบเรยี บร้อย ประณตี รอบคอบและตระหนกั ถึงความปลอดภัย

170 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 10 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ าน ฝาสบู และลน้ิ เครอ่ื งยนต์ บทนำ การถอดซอ่ มฝาสบู และระบบล้นิ เครอ่ื งยนตด์ เี ซลในหนว่ ยการเรียนน้ี คล้ายกับการเปดิ ฝาสบู และตรวจซอ่ มลิน้ เคร่ืองยนต์แกส๊ โซลนี เพยี งแต่เป็นหน่วยแรกสำหรับการถอดประกอบเคร่อื งยนต์ ดเี ซลท้ังเครอ่ื งต่อเนอื่ งไปจนถงึ การประกอบเคร่อื งยนต์ในหนว่ ยตอ่ ไป ช่างมืออาชีพทั้งหลาย กว่าจะซ่อมเครื่องยนต์ให้ใช้งานได้จริงและสามารถรับผิดชอบด้วย ตนเองได ้ ต้องฝกึ หัดมาหลาย ๆ ครง้ั และเปน็ ป ี เพราะงานซอ่ มเคร่ืองยนต์เป็นงานละเอียดมาก ตอ้ งฝึก-ฝึก-ฝึก หลาย ๆ คร้ัง จากเคร่ืองยนต์ฝกึ หดั จนกว่าจะไดม้ ีโอกาสซ่อมเครอ่ื งยนตใ์ ช้งานจริง เพราะการซอ่ มเคร่ืองยนต์ใหใ้ ชง้ านจริงได ้ จึงจะถือวา่ เปน็ ชา่ งมอื อาชีพได้ ในชว่ งเป็นผู้เรียนนบั ว่า เปน็ โอกาสทองทจ่ี ะใฝท่ ักษะ ถ้ามีปญั หาเมื่อออกไปประกอบอาชีพแล้วจะรู้สึกเสียดายโอกาส ถา้ ทำ ไม่ได้ เคร่ืองยนต์ปจั จบุ ัน พฒั นาช้ินสว่ นและระบบทำงานทล่ี ดการสึกหรอไดม้ าก หากบำรุงรกั ษา และใช้งานใหด้ ี แทบไมต่ ้องเสยี เวลาและไม่ต้องเสียเงินคา่ ซอ่ มเลยเปน็ เวลาหลายป ี หากตอ้ งซ่อม ต้องซ่อมให้ถูกตอ้ งตามคมู่ ือซอ่ มเคร่ืองยนต์นั้น รูปเครอ่ื งมอื พิเศษ ช่อื เคร่ืองมือพิเศษ การใชง้ าน เหล็กประกอบซลี ก้านลนิ้ ประกอบซีลกา้ นล้ิน ลกู บ๊อกก้านยาว ใชส้ ำหรับถอดและใส่สกรฝู าสบู เหล็กจับยึดเฟอื งเพลาราวล้ิน ฝาหนา้ เคร่อื ง และล้อสายพาน รอกสายพาน ชุดสกรลู ็อกเฟืองเพลาราวลิน้ เครื่องหมาย สกรู และล้อสายพาน เหลก็ จับ เหลก็ จบั รูปท่ี 10.1 เครื่องมือพิเศษบริการฝาสบู และลิ้นเครอ่ื งยนตม์ ิตซบู ชิ ิสตราด้า

งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 171 10.1 สว่ นประกอบฝาสบู และลน้ิ เครอ่ื งยนตด์ เี ซล เนอ่ื งจากเครอ่ื งยนต์ดเี ซลเปน็ เครอื่ งยนตท์ ่ีมีกำลงั อดั สูง และทำงานรุนแรงกวา่ เคร่อื งยนตแ์ ก๊สโซลนี ชนิ้ ส่วนเครือ่ งยนตด์ เี ซลจึงมขี นาดใหญแ่ ละมนี ้ำหนักมากกว่าเคร่อื งยนต์แกส๊ โซลีน 1. ฝาสูบ (Cylinder Head) ฝาสบู เคร่อื งยนต์ดีเซลทำดว้ ยเหล็กหล่อโดยทว่ั ไปจะโปร่ง มีชอ่ งน้ำหลอ่ เยน็ ช่องลน้ิ ช่องทางเดินของ ไอดแี ละไอเสยี ฝาสบู จะตอ้ งปดิ กระบอกสบู จงึ ตอ้ งเรียบ ไม่โกง่ ปดิ ไดแ้ นบสนิท ไอเสียหรือกำลังอดั ไม่รัว่ ยึด ติดกับเสอื้ สูบดว้ ยสกรฝู าสบู และปะเก็นคั่นป้องกันการรว่ั ไหล ฝาสูบดา้ นในเปน็ สว่ นหนงึ่ ของห้องเผาไหมจ้ ึง ต้องรับอณุ หภมู ิสูง ภายในช่องน้ำระบายความรอ้ นอาจมตี ะกรนั จบั อย ู่ จึงมผี ลต่อการถ่ายเทความรอ้ นของ ฝาสบู ฝาสูบจะเสียความแขง็ แรงทำใหเ้ กดิ ความเคน้ ในฝาสูบจนถึงกบั ฝาสูบร้าว การป้องกันฝาสูบเสยี หาย จึงควรจะไดร้ ับการดูแลเอาใจใส่ 2. ปะเกน็ ฝาสูบ (Gasket) 10 รูปที่ 10.2 ฝาสบู เคร่ืองยนต์ดีเซล ปะเก็นฝาสูบประกอบอยู่ระหว่าง เสื้อสูบกบั ฝาสูบ เพอ่ื ป้องกันแก๊สเผาไหม ้ แผ่นคาร์บอน เคลอื บดว้ ยกราไฟต์ นำ้ หลอ่ เย็นและนำ้ มันเคร่ืองร่ัวออก ปะเก็น แผน่ เหล็ก ฝาสูบต้องมีความสามารถทนต่อความร้อน เคลือบดว้ ยกราไฟต์ ความดันในเครื่องยนต์ โดยปกติเป็นแผ่น รูปท่ี 10.3 ปะเก็นฝาสบู เคร่อื งยนตด์ เี ซล เหลก็ ออ่ นหอ่ หมุ้ ดว้ ยคารบ์ อนเคลอื บไวด้ ว้ ย กราไฟต์ ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการ ป้องกันร่วั ของปะเกน็ หน้าท่ขี องปะเก็น ฝาสูบมดี ังนี้ 1) ปอ้ งกนั แกส๊ และนำ้ หลอ่ เยน็ และ นำ้ มนั เครอื่ งร่ัว 2) ทนความรอ้ นสงู และนำความรอ้ น ไดด้ ี 3) ทนความดันสูงและยดื หย่นุ ได้ 4) ทนการกัดกรอ่ น

172 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 3. เพลาราวลน้ิ (Camshaft) เพลาราวลิ้น เพลาราวล้ิน หรอื เรยี กว่าเพลาลกู เบย้ี ว สปริงลิ้น ทำหนา้ ทเ่ี ปดิ ลน้ิ ไอดแี ละลน้ิ ไอเสยี ของเครอ่ื งยนต์ มเี ฟอื งขบั โตเปน็ 2 เทา่ ของเฟอื งหวั เพลาขอ้ เหวย่ี ง ปลอกกา้ นลน้ิ เมอ่ื เพลาข้อเหว่ยี งหมนุ 1 รอบ เพลาราวล้ินจะ ลนิ้ หมนุ เพียงครงึ่ รอบ น่นั คอื เพลาขอ้ เหวย่ี งหมุน รูปที่ 10.4 ลนิ้ และอุปกรณ์ประกอบ ครบ 2 รอบใน 1 วฏั จกั ร ลนิ้ ไอดแี ละลิ้นไอเสีย เฟืองเพลาราวลิ้น ของแต่ละสบู จะเปิดเพียงล้นิ ละครั้ง เฟืองขับป๊ัมดีเซล 4. ปลอกก้านลน้ิ (Valve Guide) เฟืองหวั เพลาข้อเหวีย่ ง ปลอกก้านลิ้นทำหน้าที่บังคับให้ลิ้น เคลอ่ื นทใ่ี นแนวตรง อดั แน่นในฝาสูบ บนปลอก เขียนลูกศรบนสายพาน ก้านลิน้ มซี ีลปลอกก้านล้นิ ปอ้ งกนั น้ำมนั เคร่อื ง รูปที่ 10.5 เครื่องหมายประกอบสายพานเพลาราวล้ิน เขา้ ไปในห้องเผาไหม้ ผา่ นช่องว่างกา้ นลนิ้ กับ ปลอกกา้ นลิ้น 5. สปริงลิน้ (Valve Spring) สปรงิ ล้ินทำหน้าทีป่ ิดลนิ้ (ลิ้นเปิดได ้ ด้วยลูกเบย้ี ว แต่ปดิ ด้วยสปริงลนิ้ ) เครอ่ื งยนต ์ สมรรถนะสูงนิยมใช้สปริงล้ินคู่ที่มีขนาดเส้นลวด ต่างกัน เพื่อสมดุลการสั่นที่ความเร็วรอบสูง และปอ้ งกนั ลนิ้ ตกลงในหอ้ งเผาไหม ้ หากสปรงิ ตัวใดตัวหนึ่งหัก เพราะจะเป็นอันตรายต่อ เครอ่ื งยนตอ์ ยา่ งยิง่ 6. ส(Tาiยmพinาgน Bเพelลt)าราวลน้ิ สายพานเพลาราวลิ้นหรือเรียกว่าสาย พานไทมง่ิ ทำจากวสั ดสุ ายพานทม่ี คี วามแขง็ แรง ทนทานกว่าสายพานตัวว ี ท้องสายพานเป็นฟัน เฟืองขบอยกู่ บั เฟอื งส่งกำลังต่าง ๆ ทำหน้าทรี่ บั กำลังจากเฟืองเพลาข้อเหวี่ยงส่งไปขับปั๊มน้ำมัน เคร่อื ง เฟืองขับปั๊มดีเซลและเฟืองเพลาราวลิ้น ใหท้ ำเครอ่ื งหมายลกู ศรบนดา้ นนอกของสายพาน เพอ่ื แสดงทศิ ทางการหมนุ ของสายพานกอ่ นถอด ออก และเพื่อเปน็ เคร่ืองสังเกตในการประกอบ กลบั คนื ถา้ หากสายพานสามารถใชต้ ่อไปได้

งานเครือ่ งยนตด์ ีเซล 173 ตีนล้นิ ตดิ โลหะปอ้ งกัน 7. ลน้ิ ไอดแี ละลน้ิ ไอเสยี การสกึ หรอ ลิน้ รับภาระท้งั ทางกลและทางความรอ้ น เกดิ การ โซเดยี ม กดั กร่อนอันเน่อื งมาจากการเผาไหม ้ ขณะรับภาระเต็มท ่ี อณุ หภมู ทิ ห่ี วั ลน้ิ ไอเสยี สงู ถงึ 780oซ. และลน้ิ ไอดสี งู 500oซ. หน้าสมั ผัสติดโลหะป้องกนั สกึ หรอ วัสดทุ ีใ่ ช้ทำลน้ิ ไอเสยี จงึ ใช้เหล็กผสมคุณภาพสงู ทที่ นตอ่ รูปที่ 10.6 ลิน้ เคร่ืองยนตด์ เี ซล ความรอ้ นไดส้ งู และทนความดนั ไอเสยี ทร่ี ้อนจดั เพอื่ ให ้ ลน้ิ มอี ายุการใช้งานได้นาน ทีต่ ีนลิน้ และทีห่ นา้ สมั ผัสล้นิ ติดโลหะเสริมผสม CrNi ปอ้ งกนั การสกึ หรอ สำหรับลิ้นไอเสียออกแบบให้ก้านลิ้นเป็นโพรง บรรจุโซเดียมไวข้ ้างใน สามารถลดอณุ หภมู ขิ องลิน้ ให้อย ู่ ระดบั 80oซ. โดยบรรจุโซเดียม (Soduim) ไว้ประมาณ 2 ใน 3 โซเดียมจะกลายเป็นของเหลวขณะที่อุณหภมู ทิ ำงาน ประมาณ 67oซ. ส่งถา่ ยความร้อนจากหัวล้นิ ไปยงั ก้านลิ้น และส่งถ่ายตอ่ ไปยังปลอกก้านลิ้น นอกจากนนั้ นำ้ หนกั ลิ้น ลดลง ลดแรงกระแทกบ่าล้นิ ทฝี่ าสูบ เปน็ การลดการ สึกหรออกี ทางหน่งึ 8. ตวั หมนุ ลน้ิ เครอ่ื งยนต ์ (Valve Rotator) 10 เพ่ือเล่ือนตำแหน่งหน้าสัมผัสลิ้นไม่ให้เขม่าไอเสีย จับพรอ้ มกับกระจายการถ่ายเทความร้อนใหส้ ม่ำเสมอ จงึ มี ความจำเป็นสำหรบั เคร่ืองยนต์ประสทิ ธภิ าพสงู สปริงตัวหมุนล้ินกดลูกปืนให้กล้ิงไปตามรางโค้ง ฝาปิด ในขณะลิน้ เปดิ สปรงิ ลนิ้ จะหมุนลน้ิ ไปตามทศิ ทางน้นั ด้วย สปริงแผ่น 9. เบาะลน้ิ (Valve Seat Ring) เม็ดลูกปนื รางลูกปนื ฝาสบู เหล็กหล่อมกั ใชเ้ บาะล้นิ ในตวั แต่ฝาสบู โลหะเบาต้องมีเบาะล้ินเป็นเหล็กหล่อพิเศษหรือเหล็กกล้า สปรงิ เอียง ผสมพเิ ศษอัดแน่นหรือหลอ่ ติด ปอ้ งกนั แกส๊ รัว่ ทีห่ นา้ สมั ผัส บา่ ลนิ้ (Valve Seat Angle) ให้ปาดหรอื เจยี ระไนบา่ ลิน้ กว้าง ตัวเรือน 1.5 -2.0 มม. มมุ ปรบั เบาะล้นิ ม ุม ป ร ับ หนา้ สมั ผ ัส เบาะลิน้ หวั ลิ้น รูปท่ี 10.8 เบาะลน้ิ และบา่ ล้ิน รูปท่ี 10.7 ตัวหมนุ ลน้ิ เครื่องยนต์

174 งานเครอ่ื งยนตด์ เี ซล 10.2 ลำดบั การขนั สกรฝู าสบู แนน่ เปน็ มมุ แรง ัขนสก ูรรปู ที่ 10.9 สกรฝู าสูบเคร่อื งยนต์ 10.2.1 ยา่ นการยดื ตวั และยา่ นตงึ ตวั ย่านการยดื ตวั ย่านตงึ ตัว วธิ ขี นั สกรูฝาสบู มอี ย ู่ 2 วธิ ี คือวธิ ีท่ีหนง่ึ การขนั น้อย จุดล้า สกรอู ยใู่ นย่านการยืดตวั ของโลหะ ซง่ึ เปน็ วธิ ีธรรมดาท ี่ มาก ใชก้ ันอย ู่ อกี วิธหี นึ่งคือ การขนั สกรยู ่านตงึ ตัว (แบบ พลาสติกรเี จน) สกรูธรรมดาจะขนั จนถงึ ยา่ นการยดื ตัว จดุ ยืดตัว ดงั รูปท ี่ 10.10 ซ่งึ แรงขนั เพม่ิ ขึ้นเป็นอตั ราสว่ นกบั มมุ มุมขนั สกรู การขนั ของสกร ู เมอื่ สกรถู ูกขนั เกินกวา่ ยา่ นยดื ตวั มมุ รปู ท่ี 10.10 ความสมั พันธ์แรงขนั และมมุ ขนั สกรู การขนั สกรูเทา่ นัน้ ทีเ่ ปล่ยี นแปลงไป แต่ค่าแรงขนั ยงั คง เหมือนเดมิ ยา่ นดงั กลา่ วเรียกว่ายา่ นตึงตวั โลหะ ซง่ึ ลน้ิ ไอเสีย เป็นการขันเม่ือโลหะยืดตัวไปแล้วจะไม่คืนสู่สภาพเดิม จะเพิ่มแรงยึดให้แน่นมากขึ้น ในเครื่องยนต์บางรุ่น ลิน้ ไอดี สกรูฝาสูบและฝาประกบั ก้านสูบ หรอื ฝาประกับเพลา ข้อเหว่ยี งจะขันดว้ ยย่านตงึ ตัวโลหะ ด้วยวิธนี ี้จะขันให ้ ไดค้ ่าใกล้กับจดุ ยืดตัว จากนั้นขันตอ่ ไปจนเลยจุดน้นั ไป สกรจู ะออกแรงยดึ อยู่ในยา่ นตงึ ตวั ขอ้ แนะนำ ให้ขนั สกรูฝาสบู แนน่ เปน็ 3 ขนั้ ตอน ถ้าหากวา่ มสี กรูตวั ใดเสยี รูปใหเ้ ปลีย่ นใหม่ ทานำ้ มันเครื่องเคลือบทเ่ี กลียวบาง ๆ และที่ ใต้หวั สกรกู ่อนประกอบ ตรวจความยาวสกรูให้ไดต้ ามกำหนด ถ้าหากสกรตู วั ใดตวั หนึ่ง ไม่สามารถขนั ให้ได้ คา่ ตามกำหนดได้ต้องเปลี่ยนใหม่ รูปที่ 10.11 ลำดับการขันสกรฝู าสบู 10.2.2 ลำดับการขนั สกรแู น่นเปน็ มุม ความยาว 1) อันดับแรกประกอบและขันสกรูฝาสูบทั้ง 10 (A หรอื B) ตัว ด้วยแรงที่เท่า ๆ กนั ในชว่ ง 2 ถงึ 3 คร้งั ตามลำดบั ที่แสดงอยู่ (A) 90 มม. (3.54 น้ิว) (B) 108 มม. (4.25 นิ้ว) ประแจ แรงขนั : 300 กก.-ซม. (22 ฟุต-ปอนด)์ รูปท่ี 10.12 เริ่มขนั 29 Nm

แต้มสี งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล 175 ด้านหนา้ 2) แตม้ สีด้านหน้าของสกรูฝาสบู รูปท่ี 10.13 ตำแหน่งแต้มสี 3) ขั้นตอนที่ 2 ขนั สกรูฝาสบู ท้งั 10 ตวั อีกครั้งเปน็ มุม รูปที่ 10.14 ขันสกรูฝาสบู ไป 90o 90o ตามลำดบั หมายเลขท่แี สดงอยู่ 4) ขั้นตอนที่ 3 ขันสกรูฝาสูบทง้ั 10 ตวั เพ่มิ อกี 90o 10 รปู ที่ 10.15 ขนั สกรูฝาสูบเพม่ิ อกี 90o 5) ตรวจจดุ แต้มสีหนั ไปทางด้านทา้ ย คอื สกรูหมนุ ไป 180o แต้มสี ดา้ นหนา้ รปู ที่ 10.16 ตรวจจุดแตม้ สี

176 งานเครอ่ื งยนต์ดีเซล กจิ กร รมท ี่ 10.1 จงเขยี นชอ่ื ชน้ิ สว่ นกลไกควบคมุ ลน้ิ ตามลำดบั หมายเลขการถอดแยกชน้ิ ในตารางขา้ งลา่ ง Nm = นิวตนั -เมตร 1 2 4 37 Nm 9 10 11 6 5 8 20 Nm 12 7 3 ลำดบั ช่อื ช้นิ สว่ น ลำดบั ชื่อชิน้ สว่ น 17 28 39 4 10 5 11 6 12

งานเครือ่ งยนต์ดีเซล 177 10.3 การถอดตรวจและประกอบกลไกควบคมุ ลน้ิ 1. การตรวจความสงู ลกู เบย้ี ว ลนิ้ ไอดแี ละล้ินไอเสยี ลูกเบ้ยี ว สภาพ กำหนดให้ ผลการวัด (มม.) (มม.) ลน้ิ ไอดี ลิน้ ไอเสีย 2. การตรวจเพลาราวลิน้ คด กำหนดให้ ผลการวดั สภาพ (มม.) (มม.) < 0.03 ไม่เกนิ 0.05 10 หมายเลขฝาครอบ 3. การประกอบประกับเพลาราวลน้ิ เพลาราวลนิ้ 1) เลือกหมายเลขประกับเพลาราวลิ้นประกอบให้ ดา้ นสายพาน ตรงลำดบั เพลาราวลิ้น 2) หันหัวหมายเลขประกับเพลาราวลิ้นไปด้าน สายพานเพลาราวลนิ้ เครอ่ื งหมาย 4. การประกอบกระเด่อื งลิน้ สปริงกระเด่ืองล้นิ 1) ตรวจเครื่องหมายทก่ี ระเด่ืองล้นิ 2) ประกอบกระเดอ่ื งลน้ิ และสปรงิ เพลากระเดอ่ื งลน้ิ เข้าไปในเพลากระเดือ่ งลิน้ ดังรูป เครื่องหมาย I = กระเดอื่ งลิ้นไอด ี E = กระเด่อื งลน้ิ ไอเสีย

178 งานเครอื่ งยนต์ดีเซล 5. การประกอบเพลากระเดือ่ งล้นิ 1) ประกอบเพลากระเดือ่ งล้นิ โดยให้ด้านรู น้ำมันหนั ลงดา้ นลา่ ง 2) ประกอบแหวนรองสกร ู ให้ด้านลบมุม หนั หนา้ ลง ดงั แสดงในรูป ทานำ้ ยากนั ร่วั 6. การประกอบยางวงเดือนหลงั 1) ทานำ้ ยากนั รว่ั ตามบรเิ วณรอ่ งยางวงเดอื น ดังจุดไข่ปลา มาตรฐานนำ้ ยากันร่วั 3M ATD เบอร์ 8660 หรือคุณภาพใกล้เคยี ง 10 มม. ทาน้ำยากันรั่ว 2) ทาน้ำยากันรัว่ ดา้ นหนา้ ยางวงเดอื น ดงั จดุ ไขป่ ลา ยางวงเดือน 10 มม. ฝาสูบ 7. การปรับตั้งระยะห่างลนิ้ เฟอื งเพลาราวล้ิน เครื่องหมาย 1) หมนุ เพลาขอ้ เหวยี่ งตามเข็มนาฬิกา และ จัดใหเ้ คร่อื งหมายทีเ่ ฟืองเพลาราวลน้ิ ให้ ตรงเครอ่ื งหมายที่ฝาหน้า

ไอเสีย ไอด ี ไอดี ไอเสยี งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล 179 2) ปรบั ตง้ั ระยะหา่ งลน้ิ รอบแรกตามจดุ ทล่ี กู ศร ช ้ี ดงั แสดงในรูป 3) คลายสกรปู รบั ตง้ั และนอตลอ็ ก 4) ใชฟ้ ลิ เลอรเ์ กจปรับคา่ ระยะห่างล้นิ โดย หมนุ ทสี่ กรูปรับตัง้ ขณะเครื่องเย็น 0.15 มม. 5) ขณะเดียวกันให้ใช้ไขควงยึดสกรูปรับตั้งไว้ แลว้ ขันนอตล็อก หมายเหตุ สำหรับสกรูปรับตั้งระยะห่างลิ้นแบบ ตีนชา้ ง (Elephant Foot) หลงั จาก ทำการปรบั ต้ังแลว้ ถว้ ยรองสกรู 10 ปรบั ตง้ั จะเอยี งอยใู่ นลกั ษณะดงั ในรปู ไม่สามารถสอดฟิลเลอร์เกจเข้าไปได้ ใหส้ อดจากกง่ึ กลางของฝาสบู ออกมา สกรปู รับต้ัง ฟลิ เลอรเ์ กจกจ็ ะไมช่ นกบั ถว้ ยรองสกรู ปรับตัง้ ถว้ ยรองสกร ู ฟิลเลอรเ์ กจ 6) หมุนเพลาขอ้ เหวยี่ งตามเขม็ นาฬกิ าอกี 1 รอบ (360o) 7) ปรบั ตงั้ ระยะหา่ งลน้ิ ตัวท่ีเหลือ ตามจดุ ท่ี ลกู ศรช้ี 8) ใหป้ รบั ตง้ั ระยะหา่ งลน้ิ เหมอื นกบั ในขน้ั ตอน ที่ 3 ถึงข้ันตอนท ี่ 5 หมายเหตุ การตัง้ ลนิ้ ทีร่ ถให้อุ่นเครอ่ื งยนต ์ แล้ว ไอเสีย ไอด ี ไอเสยี ไอดี ตรวจระยะหา่ งของลน้ิ ขณะเครอ่ื งรอ้ น และใหป้ รับตงั้ ใหมถ่ ้าลนิ้ มเี สียงดัง

180 งานเคร่ืองยนต์ดีเซล กิจกรรมท ี่ 10.2 จงเขยี นชอ่ื ชน้ิ สว่ นฝาสบู ตามลำดบั หมายเลข การถอดแยกชน้ิ ในตารางขา้ งลา่ ง 3 4 1 118 Nm 5 9 N8 N 11 10 N 12 2N 6 7 N ตอ้ งเปลย่ี นใหมท่ ุกครัง้ ทถี่ อด ลำดับ ชือ่ ชนิ้ ส่วน 7 ลำดบั ช่ือช้ินส่วน 8 1 9 2 10 3 11 4 12 5 6

งานเครือ่ งยนต์ดเี ซล 181 10.4 การถอดตรวจชดุ ลน้ิ และบดลน้ิ เครอ่ื งยนต์ 10.4.1 การถอดและตรวจชดุ ล้ิน 1. การถอดสกรูฝาสบู 1) ใช้ลกู บอ๊ กกา้ นยาวท่เี ป็นเครื่องมอื พิเศษ 2) ใชด้ ้ามลกู บอ๊ กแบบกา้ นยาวคลายสกรูจาก รอบนอกเข้าสูต่ รงกลาง ลกู บอ๊ ก กา้ นยาว เหลก็ 2. การถอดประกบั ล้นิ กดล้ิน เหล็กกดลิ้น 1) ใชเ้ หลก็ กดลน้ิ ทเ่ี ปน็ เครอ่ื งมอื พเิ ศษกดสปรงิ ลนิ้ ลง 2) ถอดประกบั 10 ขอ้ ควรจำ ลน้ิ สปรงิ ลน้ิ และชิน้ ส่วนตา่ ง ๆ ที่ ถอดออก จัดให้อยู่เป็นชดุ ของแต่ละ สูบ เพื่อสะดวกและง่ายในการ ประกอบกลบั 3. การเปล่ยี นซลี กา้ นลน้ิ 1) ถอดซลี กา้ นลนิ้ ดว้ ยคีม 2) ทำความสะอาดฝาสบู ขอ้ ควรระวัง ซีลก้านลนิ้ ทถ่ี อดแล้วหา้ มนำกลับใช้ อกี 3) ประกอบซีลล้ินตัวใหญด่ ้วยเหลก็ อัด

182 งานเคร่อื งยนตด์ ีเซล กิจกรรมท ่ี 10.3 จงตรวจฝาสบู และลน้ิ เครอ่ื งยนตด์ เี ซลตาม หวั ขอ้ ตอ่ ไปนแ้ี ลว้ กรอกผล A G 1. จงตรวจหาคา่ เฉล่ียความโกง่ หน้าฝาสบู B F ตรวจ 6 ตำแหนง่ ตรวจตำแหนง่ A ถึง G ดังรปู C D E มาตรฐาน กำหนดให้ ผลการวัด (มม.) (มม.) (มม.) 0.05 ไมเ่ กิน 0.2 2. จงตรวจหาคา่ เฉล่ยี หวั ลิน้ ทุกตัว หัวล้ิน มาตรฐาน กำหนดให้ ผลการวัด (มม.) (มม.) (มม.) ความหนา 2.0 ไม่น้อยกว่า 1.0 หนา้ สมั ผสั หน้า 0.9-1.3 1.5 สมั ผัส ความหนาหัวล้นิ 3. จงตรวจหาคา่ เฉลยี่ ความยาวอิสระและการเอยี ง ความยาว ของสปริงลนิ้ อสิ ระ จุดตรวจ กำหนดให้ ผลการวัด (มม.) (มม.) ทาสี ความยาว ตวั ใน ไม่เกิน 4o อสิ ระ (มม.) ตัวนอก ไมเ่ กิน 4o ตัวใน การเอยี ง ตัวนอก (o) 4. จงตรวจหาค่าเฉลี่ยความแขง็ ของสปริงลน้ิ จุดตรวจ กำหนดให้ ผลการวัด (กก.) (กก.) สปริงตัวใน (หดเหลือ 37 มม.) สปริงตัวนอก (หดเหลอื 39 มม.) ด ี พอใช ้ เสีย

งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 183 10.4.2 การปาดบา่ ลนิ้ และบดล้ิน 1. ระยะหา่ งกา้ นล้นิ กบั ปลอกลิ้น จดุ ตรวจ กำหนดให้ ผลการวัด (มม.) (มม.) ลน้ิ ไอดี ไม่เกิน 0.20 ล้ินไอเสยี ไม่เกิน 0.25 ข้อควรจำ ถา้ ระยะหา่ งก้านลิน้ มากเกนิ ต้องเปล่ยี น ปลอกกา้ นล้นิ กอ่ นปาดบา่ ลนิ้ ด้ามคัตเตอร์ คตั เตอร์ 2. การปาดบ่าล้ิน 10 0.9-1.3 มม. 1) เลอื กคตั เตอรใ์ หถ้ กู ขนาดความโตของลน้ิ 2) เลือกมุมคัตเตอร์ให้ตรงมุมที่ต้องการตัด คอื 30o 45o หรอื 65o 3) ใส่แกนนำดา้ มคตั เตอร์ 4) ปาดบ่าล้นิ ทลี ะน้อยแล้วตรวจ 3. การบดล้ิน 1) ทากากเพชรที่หนา้ สมั ผัสบาง ๆ 2) หมนุ กา้ นล้นิ ไปกลับ พรอ้ มออกแรงกด เบา ๆ อยา่ เคาะ เพราะกากเพชรจะหลุด ไปถูกกา้ นลน้ิ ข้อควรจำ อย่าทากากเพชรมาก อาจหลดุ ไป ถงึ กา้ นลิ้น ล้างทำความสะอาดกากเพชรออก จากล้นิ และบา่ ล้นิ หลงั การบด

184 งานเคร่ืองยนต์ดีเซล กิจกรรมท ่ี 10.4 จงเตมิ คำเรอื่ งการปรับแต่งลนิ้ ในช่องว่าง ตอ่ ไปนี้ 1. จงเขยี นผลการปรบั หนา้ สมั ผสั ลน้ิ ดว้ ย เครอ่ื งมอื 3 ชนดิ ในตาราง การปรบั ผวิ การ สภาพ ความลกึ หนา้ สมั ผสั ปรบั กนั รว่ั “a” คตั เตอร์ กลงึ ปรบั เจยี ระไน 2. จงเขยี นมมุ สมั ผสั ลน้ิ ทภ่ี าพและเขยี นผลการ ปรบั บา่ ลน้ิ ตำแหนง่ ขนาดผวิ ตำแหนง่ การปรบั สมั ผสั ผวิ สมั ผสั ปรบั มมุ บน ปรบั มมุ ลา่ ง ข้อควรจำ ผวิ สมั ผสั ลน้ิ ไอดปี ระมาณ ......................... มม. ลน้ิ ไอเสยี ประมาณ ..................................... มม. 3. จงเตมิ ชอ่ื สว่ นประกอบของลน้ิ และเครอ่ื งมอื การบดลน้ิ ทภ่ี าพ พรอ้ มเตมิ คำในชอ่ งวา่ ง 1) ลำดบั การบดลน้ิ ทากากเพชรบาง ๆ ท ่ี ......................................... ใสส่ ปรงิ ใสล่ น้ิ และ ............................................ กดลน้ิ ลงพรอ้ ม .................................................... และปลอ่ ยลน้ิ .................................................... 2) ตรวจหนา้ สมั ผสั ระหวา่ ง ............. และ ............... มคี วามสมำ่ เสมอ และอย ู่ .................................... 4. จงตรวจการปดิ สนิทของลิน้ หลงั การประกอบลน้ิ เข้าฝาสูบเรียบรอ้ ยแล้วด้วยนำ้ มันเบนซิน 1) เทน้ำมัน ................................................................................................................................................................... 2) ตรวจ ......................................................................................................................................................................... ขอ้ ควรจำ ลิน้ ต้องปดิ สนทิ จึงจะถา่ ยเทความรอ้ น .......................................................................... ลิ้นปดิ ไม่สนิท นอกจากจะทำใหล้ นิ้ ........................................................... เพราะถ่ายเท .............................................. มีผลกระทบตอ่ ......................................................................

งานเครือ่ งยนตด์ ีเซล 185 10.5 การประกอบฝาสบู เครอ่ื งยนต์ 1. การประกอบปะเกน็ ฝาสบู กับ เครอ่ื งยนต์เดมิ กรณที ่ไี ม่เปลย่ี นเสือ้ สบู ลกู สูบ กา้ นสูบและ เพลาข้อเหวี่ยงให้ใช้ปะเก็นฝาสูบหนาเท่าเดมิ โดยให ้ ดเู ครือ่ งหมายท่ีปะเกน็ ฝาสบู ดงั แสดงในรูป ระดับ A ระดบั B ระดบั C 2. การประกอบปะเกน็ ฝาสูบแผ่นใหม่ เครื่องหมายปะเก็นฝาสูบ กรณีทเ่ี ปล่ยี นเส้อื สูบ ลูกสูบ ก้านสูบและเพลา 10 1 23 45 67 8 ข้อเหว่ยี ง เลือกปะเก็นฝาสบู ใหมใ่ ห้เหมาะสม โดย ปฏิบตั ดิ ังต่อไปนี้ จุดเปรยี บเทียบในการวัด 1) ให้ลูกสบู แต่ละสบู อยตู่ ำแหน่งศนู ย์ตายบน การตรวจวัดความสูง 2) วัดความสงู หัวลกู สบู ลำดับท ่ี 1 ถงึ 8 3) นำค่าเฉลยี่ ทีไ่ ดจ้ ากการตรวจวัดทั้ง 8 มาเลือก หวั ลูกสบู ระดบั ความหนาปะเกน็ ฝาสบู (A, B, C, D หรอื E) โดยเทียบจากตาราง ถ้าวัดได้แต่ละจุด ทานำ้ มันเครอ่ื ง ไมเ่ ท่ากัน ให้ใชค้ า่ เฉลยี่ เลอื กระดบั ของปะเก็น ความยาวสกรูฝาสบู ฝาสูบ ระดบั คา่ เฉลย่ี ที่ ค่าความ ความหนาของ หวั ลูกสบู ตา่ งแตล่ ะ ปะเกน็ (ท่ขี ัน) สูงข้ึน สบู A 0.562-0.620 0.670 1.35 ± 0.05 B 0.620-0.680 0.730 1.40 ± 0.05 C 0.650-0.744 0.794 1.45 ± 0.05 หมายเหตุ ถา้ ค่าความต่างแตล่ ะสูบเกนิ 0.794 มม. ให้ เปลี่ยนลูกสบู กา้ นสูบเพลาขอ้ เหวย่ี งหรือเสอื้ สูบ แล้วทำการวัดอีกครงั้ 3. การตรวจสภาพสกรฝู าสูบ 1) ตรวจสภาพเสยี รูปทรง 2) ตรวจความยาว ข้อควรจำ ขนั สกรูฝาสบู ใหถ้ กู ตอ้ ง ตามคูม่ อื การซอ่ มฝา สบู แตล่ ะรุน่

186 งานเครอ่ื งยนต์ดีเซล เหล็กอดั 4. การประกอบซลี ก้านลน้ิ ซลี ก้านลนิ้ 1) ประกอบแหวนรองสปริง 2) ประกอบซีลกา้ นล้ิน ขอ้ ควรระวงั เปลี่ยนซีลก้านลิ้นใหม่ทุกครั้งที่ถอด ซ่อมลนิ้ ถว้ ยสปริง 5. การประกอบสปรงิ ลนิ้ รหัสสี การใสส่ ปรงิ ล้ิน ตอ้ งให้สปริงล้ินที่มีรหสั สี หนั ข้ึนไปทางดา้ นบน ซลี กา้ นลิ้น แหวนรองสปรงิ ด้านสายพานเพลาราวล้นิ 6. ลำดับการขันสกรูฝาสบู 1) ประกอบแหวนรองสกรูฝาสูบ โดยให้ดา้ น ลบมมุ หันข้นึ ด้านบน 2) เริ่มขันสกรูฝาสูบจากกึ่งกลางออกสู่รอบ นอกท้งั 2 ด้าน ตามลำดับหมายเลขทร่ี ปู 7. การขันสกรูฝาสบู แนน่ ใหข้ นั สกรูฝาสูบแน่นทลี ะครึ่งรอบหลาย ๆ รอบ และรอบสุดทา้ ยใหข้ นั ตามค่าแรงขนั ที่กำหนด ค่าแรงขันแน่น 110 Nm ลกู บ๊อก ก้านยาว

งานเคร่อื งยนต์ดีเซล 187 แบบฝกึ กจิ กรรมท ่ี 10 เรอ่ื ง ฝาสูบและลนิ้ เครื่องยนต์ ตอนท่ี 1 จงเติมขอ้ ความในช่องว่างต่อไปนใ้ี หถ้ ูกตอ้ ง 10 1. ผวิ หนา้ ฝาสูบไม่เรียบหรือโก่งงอมผี ลกระทบอะไร .................................................................................................................................................................................... 2. การขนั สกรูฝาสูบไม่แนน่ ตามกำหนดมีผลกระทบอะไร .................................................................................................................................................................................... 3. ข้อดีของเพลาราวลน้ิ อย่เู หนอื ฝาสบู คืออะไร เขียนมา 2 ข้อ .................................................................................................................................................................................... 4. ทำไมลิน้ ไอดีเครือ่ งยนต์ดีเซลจงึ โตกว่าลิน้ ไอเสยี .................................................................................................................................................................................... 5. ลน้ิ เครอ่ื งยนต์ดเี ซลรบั ภาระอะไรบา้ ง .................................................................................................................................................................................... 6. เคร่อื งยนต์รถกระบะ (Pick-up) เพลาข้อเหว่ยี งหมุน 1,000 รอบ เพลาราวลิ้นหมนุ กีร่ อบ .................................................................................................................................................................................... 7. เครื่องยนต์บางรนุ่ ทำไมใช้สปริงลนิ้ คู่ .................................................................................................................................................................................... 8. การขันสกรูฝาสบู แน่นแบบเดมิ เรยี กวา่ การขนั ยา่ นตึงตวั คอื ขันอยา่ งไร .................................................................................................................................................................................... 9. การขันสกรูฝาสบู แบบใหมค่ อื การขันย่านตึงตัว คอื ขันอย่างไร .................................................................................................................................................................................... 10. สกรูฝาสูบตวั ใดไมส่ ามารถขันได้แน่นตามกำหนด ให้ทำอยา่ งไร .................................................................................................................................................................................... ตอนที่ 2 จงทำเครือ่ งหมายถูก ( P) ลงหนา้ ข้อความทถี่ กู ต้องท่ีสดุ 1. ฝาสบู เหลก็ หล่อมขี ้อดอี ย่างไร 2. ทำไมปะเก็นฝาสูบทำจากทองแดง ก. ระบายความรอ้ นได้ดี ก. แขง็ แรง ข. มีความแขง็ แรงด ี ข. ไม่หัก ไมแ่ ตก ค. ทนตอ่ การส่ันสะเทอื น ค. เน้ืออ่อนแนบสนิท ง. ทนต่อการกดั กร่อน ง. ทนความร้อน

188 งานเครือ่ งยนตด์ ีเซล 7. ทำไมลิน้ ไอเสียเปดิ กอ่ นศูนย์ตายลา่ ง ก. เพอ่ื ให้มเี วลาคายไอเสียเพยี งพอ 3. ตง้ั ระยะหา่ งตนี ลน้ิ แคบมผี ลอยา่ งไร ข. เพื่อให้มีเวลาคายความร้อนเพียงพอ ก. ทำใหอ้ ากาศผา่ นได้นอ้ ย ค. เพื่อใหม้ ีชว่ งลดความดนั เพยี งพอ ข. อาจทำให้ลน้ิ ปิดไมส่ นิท ง. เพ่ือใหม้ ีชว่ งการทำงานรวดเร็ว ค. อาจทำใหล้ ้ินมีเสยี งดัง ง. ทำใหล้ น้ิ เปิดช้าแต่ปิดเร็ว 8. ล้นิ ไอดแี ละล้นิ ไอเสียเปิดเกยกนั เพื่ออะไร ก. เพื่อให้ล้ินไมร่ อ้ นจดั 4. สาเหตทุ ต่ี ้องต้งั ลิ้น คืออะไร ข. เพอ่ื ใหล้ ้นิ มอี ายยุ าวนาน ก. ใชน้ ้ำมนั เคร่ืองเกรดต่ำ ค. เพอื่ ใหไ้ อดขี บั ไลไ่ อเสยี ข. อุณหภูมิเปลี่ยนแปลง ง. เพอ่ื ใหไ้ อเสียขบั ไลไ่ อด ี ค. เหล็กไม่ดี ง. เกิดการสกึ หรอ 9. ทำไมล้นิ ไอดีจงึ ใหญ่กวา่ ล้นิ ไอเสีย ก. เพ่อื ให้บรรจไุ อดไี ดม้ าก 5. ทำไมตอ้ งบดลน้ิ ข. เพอ่ื ให้บรรจุไอดีได้ช้า ก. เพื่อใหล้ ้ินเปดิ ไดใ้ นพิกัด ค. เพื่อให้ล้ินไอดีไมร่ อ้ นจัด ข. เพือ่ ให้ลน้ิ ปิดสนิท ง. เพอื่ ให้ล้นิ ไอดไี มร่ ่วั ค. เพ่ือใหล้ ิ้นไมร่ ้อนจดั ง. เพอ่ื ใหล้ ิ้นไม่ดัง 10. ขอ้ ดีของเครือ่ งยนต์สบู หน่ึงมีมากกวา่ 2 ลิน้ คืออะไร 6. ทำไมลิน้ ไอดีเปิดกอ่ นศูนย์ตายบน ก. ประหยดั น้ำมนั เชือ้ เพลงิ ก. เพอื่ ลดความดนั ไอด ี ข. เพ่มิ สมรรถนะเครือ่ งยนต ์ ข. เพื่อลดความร้อนไอดี ค. ประหยัดนำ้ มนั เครอ่ื ง ค. เพอ่ื เพม่ิ ความดันไอดี ง. เพมิ่ ความร้อนให้กบั เคร่อื งยนต์ ง. เพื่อเพ่ิมปริมาณบรรจไุ อดี ตอนท่ี 3 จงตอบคำถามต่อไปน้ใี ห้ไดใ้ จความสมบรู ณ์ 1. จงเขยี นหน้าท่ีปะเกน็ ฝาสูบเคร่อื งยนต์ดีเซลมา 3 ข้อ 2. ตวั หมนุ ลิ้นเคร่อื งยนตด์ ีเซลทำหน้าที่อะไร 3. ทำไมตอ้ งทำกา้ นล้นิ ไอเสียเป็นโพรงบรรจโุ ซเดียม 4. จงเขยี นขอ้ แนะนำการขนั สกรูฝาสูบแน่นเป็นมมุ มา 4 ขอ้ 5. จงเขยี นรปู มุมบ่าลน้ิ มมุ หน้าลน้ิ และระยะหน้าสมั ผสั ลิ้นดว้ ยภาพง่าย ๆ

11งานเครอื่ งยนตด์ เี ซล 189 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ านชน้ิ สว่ นและ การถอดแยกชน้ิ สว่ นตวั เครอ่ื งยนต์ สาระการเรียนรู้ 11.1 เสอ้ื สูบและปลอกสูบเครือ่ งยนต์ดีเซล 11.2 ลกู สบู และแหวนลูกสูบเคร่อื งยนต์ดีเซล 11.3 เพลาขอ้ เหว่ียงและอุปกรณ์รว่ มเพลาข้อเหวี่ยง 11.4 การถอดอา่ งนำ้ มนั เคร่ืองและตรวจปม๊ั นำ้ มันเคร่ือง 11.5 การถอดแยกและวิเคราะห์สภาพชน้ิ ส่วน ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั 1. อธบิ ายเส้ือสูบและปลอกสบู เครื่องยนต์ดเี ซลได้ 2. อธบิ ายลูกสูบและแหวนลูกสบู เครอื่ งยนตด์ เี ซลได้ 3. อธบิ ายเพลาขอ้ เหว่ียงและอปุ กรณร์ ่วมเพลาข้อเหว่ียงได้ 4. ปฏิบตั กิ ารถอดอา่ งนำ้ มนั เครื่องและตรวจปม๊ั นำ้ มันเคร่อื งได้ 5. ปฏิบัติการถอดแยกและวิเคราะห์สภาพชิน้ สว่ นได้ 6. เพือ่ ใหม้ ีกจิ นสิ ยั ในการทำงานดว้ ยความเปน็ ระเบยี บเรยี บร้อย ประณีต รอบคอบและตระหนกั ถึงความปลอดภัย

190 งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล 11 การศกึ ษาและปฏบิ ตั งิ านชน้ิ สว่ น และการถอดแยกชน้ิ สว่ นเครอ่ื งยนต์ บทนำ เพอ่ื ความปลอดภยั ในการใชง้ าน และเพอ่ื อายกุ ารใชง้ านของเครอ่ื งยนต ์ ชา่ งซอ่ มเครอ่ื งยนต์ จะตอ้ งทำงานด้วยความประณตี รอบคอบ และใชเ้ คร่อื งมือพเิ ศษตามความจำเปน็ 1. ปฏบิ ตั ิตามค่มู อื ซ่อมเครื่องยนต ์ เพอื่ ให้รูว้ ิธีใช้ค่มู ือซ่อมเคร่อื งยนต ์ และสามารถปฏบิ ตั ิได้ ตามขอ้ มูลเทคนิค ตลอดจนการใชเ้ ครื่องมือพเิ ศษ ดงั ตารางข้างลา่ ง 2. เลือกใช้แต่อะไหล่แท้ อะไหล่แท้ที่ตีตราเครื่องหมายการค้าราคาจะสูงกว่าอะไหล่แท้ที่ตีตรา ผู้ผลิต เชน่ หวั เทียน ออกมาจากโรงงานเดียวกัน ผลติ ด้วยคุณภาพเดยี วกนั เม่ือบรรจกุ ล่อง กระดาษคนละตรา คนละเครื่องหมายการคา้ ราคาตา่ งกัน แต่อะไหลไ่ ม่แทท้ ผี่ ลติ ออกใชโ้ ดย ไมค่ ำนึงถึงคุณภาพก็มี 3. เลือกใช้อะไหล่เก่า (อะไหล่แท้) เป็นทางเลือกอีกทางหนึ่ง ถ้าไม่ใช่ชิ้นส่วนที่เสี่ยงอันตราย เพราะคุณภาพเกือบจะเท่ากัน หรือไม่เสี่ยงต่อการซ่อม เพราะซ่อมแล้วอาจจะสู้อะไหล่เก่า ไมไ่ ด ้ เชน่ มอเตอรส์ ตารต์ หรอื อลั เตอรเ์ นเตอร์ รปู เครือ่ งมือพิเศษ ชอื่ เครื่องมอื พเิ ศษ การใช้งาน เหลก็ ถอดอา่ งนำ้ มนั เคร่ือง สำหรบั ถอดอ่างนำ้ มันเคร่ืองออกจากเสื้อสบู เหล็กตอกซีล สำหรบั ตอกใสซ่ ีลเพลาขอ้ เหว่ยี ง ปลอกนำใส่ซลี สำหรับนำใส่ซลี เพลาขอ้ เหว่ยี ง เหลก็ ล็อกลอ้ ช่วยแรง สำหรบั ยดึ ล้อชว่ ยแรงไมใ่ ห้หมนุ ตาม รูปที่ 11.1 เครื่องมอื พิเศษบริการชนิ้ สว่ นตัวเคร่อื งยนต์ดเี ซล

งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล 191 11.1 เสอ้ื สบู และปลอกสบู เครอ่ื งยนตด์ เี ซล 11.1.1 เส้อื สบู (Cylinder Block) เสื้อสูบเป็นช้ินส่วนท่ีใหญ่และมีความ สำคัญท่สี ดุ ของเครื่องยนต ์ ทำหนา้ ท่ีเปน็ ชนิ้ ส่วน หลักท่ีใชใ้ นการจบั ยดึ ชิน้ ส่วนอน่ื ๆ ของเครอ่ื งยนต ์ ทัง้ หมด วสั ดทุ ใ่ี ชท้ ำเสอ้ื สบู สว่ นใหญท่ ำจากเหลก็ หล่อสเี ทา ภายในเสอ้ื สูบเป็นโพรงสำหรับให้น้ำ หล่อเย็น หมุนเวียนถ่ายเทความร้อนออกจาก กระบอกสบู คอื ให้นำ้ หลอ่ เย็นไหลเวยี นผ่านฝาสูบ ไปยังหมอ้ น้ำ รปู ที่ 11.2 เส้ือสูบและเพลาขอ้ เหว่ยี ง ปลอกสบู แบบแหง้ อัดใสใ่ นกระบอกสบู ปลอกสบู แบบเปยี กสวมในเส้อื สูบ 11 ยางซลี รปู ที่ 11.3 ปลอกสบู แบบแห้งและปลอกสูบแบบเปียก 11.1.2 ปลอกสบู (Cylinder Liner) กระบอกสูบ (Cylinder Bore) ของเครื่องยนต์ดเี ซลมักเป็นปลอกสบู สวมอัดเขา้ กบั เสือ้ สบู เพอ่ื สะดวก ต่อการซ่อม ในกรณีที่กระบอกสูบสึก หลวมหรือชำรุดเนื่องจากสาเหตุใดก็ตาม ทำให้ต้องยกเครื่อง คว้าน กระบอกสูบและเปลี่ยนขนาดลูกสูบให้โตขึ้น เสื้อสูบมีขนาดใหญ่ไม่สะดวกต่อการยกเอาไปคว้าน การใช้วิธี เปล่ยี นปลอกสบู จะทำได้งา่ ยและสะดวก กรณีชำรุดเพียงสูบใดสบู หนง่ึ กส็ ามารถเปล่ยี นเฉพาะสบู นั้น ซ่ึงจะ ประหยดั คา่ ใชจ้ ่าย ปลอกสูบที่ใช้สว่ นมากได้แก ่ ปลอกสบู แบบแหง้ (Dry Liner Type) เปน็ ปลอกสูบทอี่ ดั ลง ในกระบอกสูบอีกชั้นหนึ่ง จึงมิได้สัมผัสกับน้ำหล่อเย็น ปลอกสูบชนิดนี้ถอดเปลี่ยนได้ยาก การถ่ายเท ความร้อนไม่ดี เพราะมไิ ดส้ ัมผสั กบั น้ำหลอ่ เยน็ แตไ่ ม่มปี ัญหาและอนั ตรายจากการรัว่ ของนำ้ หลอ่ เย็นเข้าไปใน หอ้ งเผาไหมห้ รอื หอ้ งขอ้ เหวย่ี ง สว่ นปลอกสบู อกี ชนดิ หนง่ึ กค็ อื ปลอกสบู แบบเปยี ก (Wet Liner Type) เปน็ ปลอก สบู ท่มี ผี วิ รอบนอกสัมผสั กับน้ำหล่อเยน็ การอัดปลอกสูบแบบนต้ี ้องใชค้ วามระมัดระวัง เมอ่ื เปลี่ยนปลอกสูบ ใหมต่ อ้ งเปลย่ี นยางซลี (O-Ring) ใหมด่ ว้ ย เพอ่ื ปอ้ งกนั ปญั หาการเกดิ นำ้ รว่ั ไหลเขา้ ในหอ้ งเผาไหม ้ ประสทิ ธภิ าพ ของเครือ่ งยนต์จะตกต่ำถ้าปลอกสบู สึกหรอื เปน็ รอย กำลงั อดั ตก ทำให้เครื่องยนตด์ ีเซลสตาร์ตติดยาก

192 งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล 11.2 ลกู สบู และแหวนลกู สบู เครอ่ื งยนตด์ เี ซล 11.2.1 ประเภทลกู สูบ ลูกสูบเครอื่ งยนตด์ เี ซลตอ้ งเป็นลูกสบู ทแ่ี ข็งแรงกวา่ ลูกสบู เครือ่ งยนตแ์ กส๊ โซลีน เพราะอัตราสว่ นการ อัด (Compression Ratio) และความรุนแรงของการเผาไหมเ้ ชื้อเพลงิ ในหอ้ งเผาไหม ้ ลูกสบู เครอ่ื งยนตด์ เี ซลทำ ดว้ ยเหล็กหลอ่ และอะลมู เิ นียมผสม 1. ลกู สูบเหล็กหล่อ ลกู สบู เหลก็ หลอ่ เปน็ ลกู สบู ทม่ี นี ำ้ หนกั มาก ทำใหส้ ญู เสยี กำลงั เครอ่ื งยนตเ์ พอ่ื เอาชนะแรงเฉอ่ื ย ขอ้ เสยี อีกขอ้ หนึ่งคือ มคี ุณสมบตั ิในการถา่ ยเทความร้อนต่ำ ลกู สูบแบบน้ีจงึ มีใชน้ อ้ ย มใี ชก้ บั เครือ่ งยนตแ์ ทรกเตอร ์ เครื่องยนตร์ อบตำ่ 2. ลูกสบู อะลูมิเนยี มผสม ลูกสูบอะลูมิเนียมผสมเป็นลูกสูบที่มีน้ำหนักเบา ถ่ายเทความร้อนได้เป็นอย่างดี แรงเฉื่อยเกิดน้อย แต่ลกู สบู แบบนีย้ ังมีข้อเสียตรงท่ีขยายตัวมากเมือ่ ได้รบั ความร้อน จึงมีวิธแี ก้ลูกสูบอะลมู ิเนียมขยายตัว โดย เพิ่มระยะห่างหล่อลื่นระหว่างลูกสูบกับกระบอกสูบให้มากขึ้นกว่าลูกสูบเหล็กหล่อ ถึงอย่างไรก็ดี ยังมีข้อเสีย ที่ตามมาคอื จะเกิดเสียงดังเมอื่ เรมิ่ ติดเคร่ือง ปัจจุบนั น้แี กโ้ ดยทำรอ่ งทล่ี กู สูบ เพือ่ ลดการขยายตัวตดิ แน่น 11.2.2 การระบายความร้อนลูกสูบ การที่จะปล่อยให้ลูกสูบระบายความร้อนเอง โดยวิธีการถ่ายเทความร้อนของลูกสูบนั้นไม่เพียงพอ โดยเฉพาะเครื่องยนตท์ ่ที ำงานหนกั เป็นเหตใุ หล้ ูกสบู ขยายตัวสงู และติดในกระบอกสูบ เคยไดม้ กี ารออกแบบ ใชน้ ้ำระบายความร้อนลูกสบู แต่กม็ ีความยงุ่ ยากในการป้องกนั นำ้ รวั่ ลงห้องเพลาข้อเหว่ยี ง ดว้ ยเหตุนีจ้ งึ หนั มา ใชน้ ำ้ มันเครอื่ งเป็นตัวระบายความรอ้ น ดงั 3 แบบต่อไปนี้ หวั ฉีดน้ำมนั เคร่อื ง 1. แบบฉดี น้ำมันเครอ่ื งหล่อเย็น แอง่ นำ้ มนั เครือ่ ง ใต้หัวสบู นำ้ มันเครอ่ื งจะฉดี ไปใตห้ วั ลูกสบู ไหล ขึ้นไปตามรูกลางของก้านสูบ ส่วนหนึ่งสำหรับ หล่อลื่นสลักลูกสูบ อีกส่วนหนึ่งจะผ่านหัวฉีด น้ำมันเครื่องกระจายออกหล่อลื่นใต้หัวสูบ ซึ่ง ออกแบบเปน็ ครบี เหมอื นเสอ้ื สบู ระบายความรอ้ น ด้วยอากาศท่มี คี รบี ระบายความรอ้ น รูปท่ี 11.4 แบบฉีดน้ำมนั เคร่ืองหล่อลน่ื ใตห้ ัวสูบ