คู่มือครู รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

กจิ กรรมที่ 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ้ำ� 84 รายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) ใบกจิ กรรมที่ 5.2 การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้�ำ สมาชกิ กลุม่ ท่ี ……………………..............… 1. ชือ่ -สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ชื่อ-สกลุ ………………………………….….. เลขท่ี ............ 1. ใหเ้ ขยี นโปรแกรมต่อไปนี้ แลว้ บนั ทึกผลลพั ธท์ ีไ่ ด้ ข้อ โปรแกรม ผลลพั ธ์ 1.1 print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") print(\"somchai\") 1.2 for count in range(5): print(\"somchai\") 1.3 a = 1 print(a) print(a+1) print(a+2) print(a+3) print(a+4) print(a+5) print(a+6) 1.4 a = 1 for a in range(7): print(a) 1.5 for a in range(7): print(a+1) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซ้ำ� 85 รายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 2. ใหเ้ ขียนโปรแกรมจากรหัสลำ�ลองตอ่ ไปน้ี ข้อ รหัสล�ำ ลอง โปรแกรมภาษาไพทอน 2.1 1. เรมิ่ ตน้ 2. sumx <- ก�ำ หนดค่าเร่มิ ตน้ เป็น 0 3. วนซ้ำ� ค่า count ต้ังแต่ 0 ถึง 4 ทำ�คำ�สั่งต่อไปน้ี 3.1 x <- รับค่าจากผูใ้ ช้ 3.2 x <- แปลงคา่ x เปน็ จ�ำ นวนเต็ม 3.3 sumx <- sumx + x 4. แสดงผลค่า sumx 5. จบ 2.2 1. เร่ิมตน้ 2. a <- รับคา่ จำ�นวนเตม็ จากผู้ใช้ 3. วนซ้�ำ ค่า i ตั้งแต่ 0 ถึง 11 ท�ำ คำ�สงั่ ต่อไปนี้ 3.1 b <- i + 1 3.2 แสดงข้อความ \"คา่ a * คา่ b = ค่า a*b\" 3.3 กลบั ไปท�ำ ข้อ 3 4. จบ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ้ำ� 86 รายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) แบบทดสอบกิจกรรมท่ี 5 การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�ำ้ ชอื่ -สกุล ........................................................................................................................... เลขที่ .......................... ให้แก้ปัญหาจากสถานการณ์ตอ่ ไปนี้ สถานการณ์ โปรแกรมแสดงคา่ ตวั เลขและจ�ำ นวนท่ี คา่ x หาร 0 ถึง n ลงตวั ตัวอย่างผลลัพธ์ ขอ้ มูลเข้า x=5 n = 30 ข้อมลู ออก 0 5 10 15 20 25 30 จำ�นวนค่าท่ี 5 หาร 0 ถงึ 30 ลงตวั มี 7 จำ�นวน คำ�แนะน�ำ เพ่มิ เติม print(end= \"\\t\") หมายถงึ ตงั้ แท็บในแนวนอน print() หมายถงึ ข้นึ บรรทัดใหม่ 1 บรรทดั ขนั้ ตอนท่ี 1 การวิเคราะหแ์ ละกำ�หนดรายละเอียดของปัญหา 1) ข้อมูลเขา้ คอื ................................................................................................................................ 2) ข้อมูลออก คือ .............................................................................................................................. 3) วิธกี ารตรวจสอบความถกู ต้อง ……………………………………………………………………..................………………………………………………… ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. ……………………………………………………………………..................…………………………………………….. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�ำ้ 87 รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) ข้นั ตอนท่ี 2 การวางแผนการแกป้ ัญหา (เขียนรหสั ลำ�ลองหรอื ผงั งาน) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 5 | การเขียนโปรแกรมแบบวนซ�้ำ 88 รายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ข้นั ตอนท่ี 3 การดำ�เนินการแกป้ ัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมที่ 5 | การเขยี นโปรแกรมแบบวนซำ�้ 89 รายวชิ าพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) ข้ันตอนที่ 4 การตรวจสอบและประเมนิ ผล …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมท ่ี การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 6 1. ตวั ชีว้ ัด ออกแบบและเขียนโปรแกรมอย่างง่าย เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เวลา 4 ชัว่ โมง หรอื วิทยาศาสตร์ 2. สาระการเรียนรู้ 2.1 การออกแบบและเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก 2.2 การออกแบบอัลกอริทึม เพ่ือแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ หรือวิทยาศาสตร์ อย่างง่าย อาจใช้แนวคิดเชิงนามธรรมในการออกแบบเพื่อให้การแก้ปัญหา มปี ระสทิ ธภิ าพ 2.3 ซอฟต์แวรท์ ใ่ี ช้ในการเขยี นโปรแกรม เชน่ Scratch, python, java, c 3. จุดประสงค์ ใหผ้ ู้เรยี นสามารถ 3.1 อธบิ ายขน้ั ตอนการพฒั นาโปรแกรมแบบมีทางเลือก 3.2 สรา้ งประโยคเง่อื นไขโดยใช้ตวั ดำ�เนินการ >, < และ == 3.3 เขยี นโปรแกรมในการตรวจสอบเงอ่ื นไข

กิจกรรมที่ 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 91 รายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการค�ำ นวณ) 4. ทกั ษะและกระบวนการ (ทีเ่ ปน็ จุดเนน้ ทักษะในศตวรรษที่ 21) ❍ ทกั ษะการแกป้ ญั หา 5. ความรเู้ ดิมทีน่ กั เรียนต้องมี ซงึ่ จะสอดคล้องกบั ส่วน “ทบทวนความรเู้ ดิม/ส�ำ รวจความรู้ก่อน” ❍ ขั้นตอนการแก้ปัญหามอี ะไรบา้ ง ❍ การเขยี นรหสั ลำ�ลองและผงั งานมีวธิ ีการอยา่ งไร ❍ การเขยี นคำ�สงั่ ไพทอนและรนั โปรแกรมมีวิธกี ารอย่างไร ❍ ค�ำ สง่ั รบั ข้อมลู เขา้ และแสดงผลในภาษาไพทอนมวี ิธีการใชง้ านอย่างไร ❍ ท�ำ ไมตอ้ งใช้ตัวแปรในการเขยี นโปรแกรม ❍ ใช้ค�ำ ส่งั ใดสำ�หรบั การวนซ้ำ�เพอ่ื ระบุจำ�นวนรอบในภาษาไพทอน 6. สาระส�ำ คญั การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก คือ การเขียนโปรแกรมให้มีการตัดสินใจ สามารถเลือกได้ว่าจะทำ� ตามคำ�ส่ังหรือไม่ ข้ึนอยู่กับเง่ือนไขที่กำ�หนดข้ึน คำ�สั่งทางเลือกในภาษาไพทอนคือ if โดยที่คำ�สั่ง if จะประเมนิ คา่ ความเปน็ จริงของเง่ือนไข ถา้ เป็นจรงิ ก็จะท�ำ งานตามคำ�ส่งั ท่ีกำ�หนด มิเช่นนั้นจะขา้ มไปทำ�งาน ในค�ำ สง่ั ถดั ไป 7. สอ่ื และอุปกรณ์ 7.1 ใบกจิ กรรม ใบกิจกรรมท ่ี เร่อื ง เวลา (นาท)ี 30 6.1 เลือกทางไหนด ี 60 150 6.2 เลือกอยา่ งไรในไพทอน 6.3 จำ�นวนหรรษา 7.2 ใบความรู้ - 7.3 อ่นื ๆ ❍ เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ ❍ แบบทดสอบกิจกรรมที่ 6 การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก ❍ แบบประเมนิ การแก้ปญั หาและการเขยี นโปรแกรม ❍ โปรแกรม PyCharm Edu 3.5 ❍ หนังสือเรียนรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ของ สสวท. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กิจกรรมท่ี 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 92 รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการคำ�นวณ) 8. แนวทางการจัดการเรยี นรู้ 8.1 การจัดเตรียม 8.1.1 ใบกิจกรรมที่ 6.1 - 6.3 ตามจ�ำ นวนกลมุ่ 8.1.2 แบบทดสอบกิจกรรมท่ี 6 ตามจำ�นวนผู้เรยี น 8.1.3 แบบประเมนิ การแกป้ ัญหาและการเขียนโปรแกรม 8.2 ข้ันตอนการดำ�เนินการ ชัว่ โมงท่ี 1-2 8.2.1 ผู้สอนสอบถามผู้เรียน เมื่อใดบ้างที่ผู้เรียนต้องตัดสินใจ (เมื่อมีทางเลือกมากกว่า 1 ทางเลือก) และเม่ือต้องตัดสินใจ นักเรียนจะเลอื กทางเลอื กนัน้ เพราะอะไร 8.2.2 ผู้สอนยกตัวอย่างสถานการณ์ในชีวิตประจำ�วันที่ต้องตัดสินใจเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง เพ่ือ อธิบายเรื่องเงื่อนไข โดยยกตัวอย่างสถานการณ์ที่มีการตัดสินใจว่าจะต้องทำ�อะไรก่อน หรือหลัง หรือต้องตัดสินใจเลือกทำ�สิ่งใดส่ิงหนึ่งตามเหตุและผล จากนั้นเชื่อมโยงไปยังการ สร้างประโยคเงื่อนไข เช่น ถ้านักเรียนมีเงินเหลือจากการซื้ออาหารกลางวันมากกว่า 10 บาท จะซ้อื ขนมหรือใส่กระปุกออมสนิ 8.2.3 ผู้สอนแบ่งผู้เรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2 คน แล้วให้แต่ละกลุ่มช่วยกันทำ�ใบกิจกรรมที่ 6.1 เร่ือง เลอื กทางไหนดี จากน้นั ผ้เู รยี นและผู้สอนรว่ มกันเฉลยคำ�ตอบในใบกจิ กรรมที่ 6.1 8.2.4 ผู้สอนอธิบายโครงสร้างคำ�ส่ังภาษาไพทอนที่ใช้ในการเขียนโปรแกรมแบบทางเลือก พร้อมทั้ง ให้ผู้เรียนศึกษาจากหนังสือเรียน บทท่ี 3 เร่ือง การเขียนโปรแกรมด้วยภาษาไพทอน หัวข้อ 3.8 เรื่องการทำ�งานแบบทางเลือก แล้วให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่มทำ�ใบกิจกรรมท่ี 6.2 เรอ่ื ง เลอื กอยา่ งไรในไพทอน แลว้ รว่ มกนั อภปิ รายสรปุ รปู แบบค�ำ สง่ั การท�ำ งานแบบมที างเลอื ก ในภาษาไพทอน ชว่ั โมงท่ี 3-4 8.2.5 ผู้สอนยกตัวอย่างการทำ�งานแบบมีทางเลือกในรูปแบบต่าง ๆ เพ่ือตรวจสอบความเข้าใจ ของผู้เรียน 8.2.6 ผู้สอนให้ผู้เรียนแต่ละคนทำ�การวิเคราะห์โจทย์และเขียนโปรแกรมจากใบกิจกรรมที่ 6.3 เร่ือง จ�ำ นวนหรรษา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 6 | การเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลือก 93 รายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วทิ ยาการค�ำ นวณ) 8.2.7 ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ น�ำ เสนอค�ำ ตอบจากการท�ำ ใบกจิ กรรมท่ี 6.3 แลว้ รว่ มกนั อภปิ รายถงึ แนวทาง การแก้ปญั หามหี ลายวธิ ี และปญั หาที่พบจากการเขียนโปรแกรม 8.2.8 ผสู้ อนและผเู้ รยี นรว่ มกนั สรปุ หลกั การ และแนวคดิ ทไี่ ดจ้ ากการเขยี นโปรแกรมแบบมที างเลอื ก 8.2.9 ผู้สอนให้ผูเ้ รยี นท�ำ แบบทดสอบกจิ กรรมที่ 6 เรื่อง การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก 9. การวดั และประเมนิ ผล 9.1 ตรวจค�ำ ตอบในใบกจิ กรรม 9.2 ประเมินแกป้ ัญหาและการเขยี นโปรแกรมจากแบบทดสอบ 9.3 ประเมินการทำ�งานกลุ่ม 9.4 สงั เกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในช้ันเรียน 10. ส่ือและแหล่งขอ้ มลู ❍ เวบ็ ไซต์ไพทอน https://repl.it/languages/python3 ❍ เว็บไซตไ์ พทอน https://www.python.org/ ❍ หนังสือเรียนรายวชิ าเพิ่มเติม เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร ภาษาไพทอน ของ สสวท. 11. ขอ้ เสนอแนะ - สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

กจิ กรรมที่ 6 | การเขียนโปรแกรมแบบมีทางเลือก 94 รายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (วิทยาการคำ�นวณ) ใบกจิ กรรมท่ี 6.1 เลอื กทางไหนดี สมาชกิ ในกลมุ่ ……………………..............… 1. ชอ่ื -สกุล ………………………………….….. เลขที่ ............ 2. ช่อื -สกลุ ………………………………….….. เลขที่ ............ พิจารณารหัสลำ�ลองและสถานการณ์ที่กำ�หนดให้ แล้วเขียนเคร่ืองหมาย ✓ ลงในช่องวงกลมหน้าเงื่อนไข ท่ถี กู ต้อง และเขยี นผลลัพธท์ ่ีไดล้ งในตาราง ลำ�ดับ รหสั ล�ำ ลอง สถานการณ์ พจิ ารณาเง่ือนไข ผลลัพธ์ 1 ถา้ a = b แลว้ a = 5 ❍ จรงิ แสดงขอ้ ความ ❍ เทจ็ …………………………… แสดงขอ้ ความ Equal b = 4 2 ถา้ a = b แลว้ แสดงขอ้ ความ Equal a = 5 ❍ จรงิ แสดงข้อความ ❍ เทจ็ …………………………… มฉิ ะนน้ั b = 4 แสดงข้อความ Not equal 3 ถ้า a <= b แล้ว แสดงขอ้ ความ Equal a = 5 ❍ จริง แสดงข้อความ ❍ เท็จ …………………………… มิฉะน้ัน b = 6 แสดงข้อความ Not equal 4 ถ้า a = b แลว้ เงื่อนไขที่ 1 แสดงข้อความ Equal ❍ จริง ❍ เท็จ มฉิ ะนั้น เง่อื นไขท่ี 2 ถ้า a < b แล้ว a = 5 แสดงข้อความ ❍ จริง …………………………… แสดงข้อความ Less b = 6 ❍ เทจ็ มฉิ ะนั้น แสดงขอ้ ความ More สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี