Okulsuz Toplum-Ivan İLLİCH

böylece sahip oldukları bilgileri ve gerçeğeerişme yolundaki yeteneklerini halka dayalıhükümetin hizmetinde çalışmak içinkullanabilsinler.Yakın zamana kadar okulların sebep olduğutehlike, polis ve itfaiye teşkilatında ya daeğlence endüstrisinde söz konusu olan birçıraklığın tehlikeleriyle karşılaştırıldığındakolaylıkla hesap edilebiliyordu. Okulları,gençliği korumanın bir aracı olarakmantıksallaştırmak son derece kolaydı. Butartışma artık gündemde yer almıyor. Yakınzamanda, bir karakol hücresinde asılmış haldebulunan Puerto Rico’lı bir genç olan JuliaRodan’ın öldürülmesini protesto eden bir grupsilahlı gencin (Young Lords) işgal ettiğiHarlem’deki bir Methodist kilisesini ziyaretettim. Bu grubun, Cuernavaca’da okula birdönem devam etmiş olan liderini tanıyordum.Gruba mensup olan Juan isimli gencin aralarındaolmamasına şaşırdığımda, onun tekraruyuşturucu kullanmaya başladığı ve DevletÜniversitesi’ne geçiş yaptığını öğrendim.Toplumumuzun fabrikalara ve araç-

gereçlere yaptığı büyük yatırımlar içindeplânlama, teşvik ve yasalar, eğitim potansiyeliniaşmak için kullanılabilir. İş çevrelerinin, HaklarYasası’nın, bireylerin; milyonlarca tüketici vebinlerce çalışanı, hissedarlar ve kendilerine malsağlayan şirketlerce ihsan edilen ekonomikgüçle özlük haklarını muhafaza ettikleri yasaltedbirleri bir araya toplayabilmelerine imkântanınmadıkça eğitim amaçlarına ulaşmak için,olanaklarını bütünüyle kullanmaları söz konusuolmayacaktır. Dünyadaki pek çok uygulamayeteneği (know-how) ve onun üretici süreçlerive imkânlarının söz konusu olan şeylerikullanmalarına olanak tanıdığı geniş halkkitlelerinden olduğu kadar; müşterilerin,çalışanların ve hissedarların hizmetinden uzaktaaraç-gereçler, şirketlerin dört duvarı arasınahapsedilmiş durumdadır. Kapitalist ülkelerdereklama harcanan para, General Electric, NBC-TV ya da Budweiser bira şirketince eğitimeyönlendirilebilir. Fabrikalar ve bürolar tekrardüzenlenmelidir. Böylece, bunlar günlükçalışmaları öğrenmeyi mümkün kılacak birşekilde halkın kullanımına açılabilir ve

insanların bilgi edindikleri şirketlere bir şekildebir ödemede bulunmalarının yolları bulunabilir.Ulusal güvenlik kisvesi altında, bu genelkullanımdan dolayı, bilimsel amaçlar ve verilerindaha önemli bölümleri elde edilebilir -niteliklibilim adamlarından bile-. Yakın zamana kadarbilim, bir anarşistin rüyası gibi işlev gören birforumdan ibaretti. Araştırma yapma kabiliyetinesahip her insan, az ya da çok, bu araştırmanınaraçlarını kullanma hakkına aynı oranda sahipti.Günümüzde ise bürokrasi ve örgütlenme,bilimin yerini almış bulunmaktadır. Bilimselbilginin uluslararası network’ü haline gelen şey,rekabet halindeki grupların içinde bulunduklarıbir alana ayrılmıştır. Bilimsel topluluğun ürünlerikadar, üyeleri de pratik başarılara odaklanmışulusal ve işbirliği programlarına; bu ulusları veanonim şirketleri destekleyen insanların radikalbir şekilde güçsüzleşmesine endekslenmiştir.Uluslar ve anonim şirketlerin sahip olduğuve kontrol ettiği bir dünyada, eğitimsel amaçlariçin sadece sınırlı kullanım hakkı mümkünolacaktır. Fakat eğitim amaçları içinpaylaşılabilecek olan bu araç-gereçlerin giderek

artan kullanımı, temel siyasal engelleri aşmadabize yardımcı olabilecektir. Halk okulları, araç-gereçlerin eğitim amaçlı kullanımındakikontrolü, özel kesimden profesyonel elleretransfer etmektedir. Okulların kurumsaldönüşümü, bunları eğitim için kullanma hakkıelde etmek amacıya bireylere yeterli güçsağlayabilir. ‘Şeylerin’ eğitimsel yönüüzerindeki özel ve anonim şirket kontrolügözden yitecek bir noktaya gelirse, gerçek kamusahipliği ortaya çıkmaya başlayabilir. Yetenek DeğişimleriBir gitar öğretmeni, ne bir müzede çalışmaküzere sınıflandırılabilir, ne kamu tarafındansahip olunabilir, ne de eğitim kurumunundeposunda vazifelendirilmek üzere kiralanabilir.Branş öğretmenleri, bir yetenek öğrenmek içinihtiyaç duyulan nesnelerden farklıdır. Bu, herdurumda onlardan vazgeçilebileceği anlamınagelmemektedir. Kendime sadece bir gitar değil,aynı zamanda kasete kaydedilmiş gitar derslerive resimli müzik kitapları edinerek kendim gitar

çalmasını öğrenebilirim. Mevcut kasetler,öğretmenlerden daha iyiyse ya gitar çalmasınıöğrenmek için sadece gece geç saatlerikullanabiliyorsam ya da çalmayı istediğimmelodiler yaşadığım ülkede bilinmiyorsa veyaçekingen bir insansam ve tek başıma bu işibaşarabilmeyi tercih ettiysem böylesi birdüzenlemenin faydaları söz konusu olabilir.Branş öğretmenlerinin bir listesi olmalı vearaç-gereçlere, okul aracılığıyla değil daha farklıkanallarla ulaşılabilmelidir. Bir araç, kullanıcınınbir komutuyla hazırdır ya da hazır olabilir.Halbuki bir insan, ancak o işi yapmakistediğinde bir yetenek kaynağı olabilir veseçtiği zaman, mekân ve yöntemisınırlandırabilir.Branş öğretmenleri, bir kişinin öğrenmeedimini gerçekleştirebileceği partnerindenfarklılık arzetmelidir. Tanıtım toplantılarınıizlemeyi arzulayan yaşıtlar, sıradan ilgilerdenveya yeteneklerden başlamak zorundadırlar;alıştırma yapmak ya da paylaştıkları bir yeteneğigeliştirmek üzere biraraya gelirler: Basketboloynamak, dans etmek, bir kamp alanı tesis

etmek ya da gelecek seçimleri tartışmak gibi.Diğer taraftan, bir yeteneğin ilk aktarımı buyeteneği bilen bir kişiyle, buna sahip olmayanve elde etmeyi isteyen kişiyi bir araya getirir.‘Yetenek modeli’ ile bir branşa sahip olan vebunu pratikte göstermek isteyen bir kişikastedilmektedir. Böylesi bir uygulama,potansiyel öğrenici için gerekli bir kaynakniteliği taşımaktadır. Modern icatlar, bize buuygulama işine; kasetleri, filmleri ya da panolarıdahil etme olanağı tanımaktadır. Özellikleiletişimle ilgili branşlarda kişisel uygulamalarabüyük bir talep duyulacaktır. Cuernavaca’dakimerkezimizde yaklaşık on bin kadar yetişkin,İspanyolca öğrendi; bunlardan çoğu,öğrenecekleri dili ana dili gibi konuşabilirlearzusu taşıyan, motive edilmiş öğrencilerdenoluşuyordu. Bu öğrenciler, bir laboratuarda yada iki öğrenciyle birlikte yürütülecek, tekraradayalı, özenle hazırlanmış öğretim programlarıve ana dili İspanyolca olan bir kişi ile yapılacaksıradan bir programla yüz yüze kaldıklarındaçoğu İkincisini seçmektedir.Yaygın bir şekilde paylaşılan yeteneklerden

birini ortaya koyan bir kişi her zaman içinihtiyaç duyduğumuz insan kaynağınıoluşturmaktadır. Bir dili konuşmada ya da arabakullanmada, aşçılıkta ya da iletişim araçlarınıkullanmada olsun bizler genellikle formelöğretim ve öğrenimin nadiren faydalı olduğunuözellikle de konuyla ilgili materyalleri ilkdenememizden sonra farketmekteyiz.Cerrahlığın ve keman çalmanın, bir rehber vekatalog okumakla ya da bir şeyin kullanımınınmekanik yönleri gibi diğer karmaşıkyeteneklerin aynı şekilde öğrenilmesine birengel göremiyorum.Özel bir zorluğa maruz kalmamış, çok iyimotive olmuş bir öğrenci, öğrenmek istediğişeyleri nasıl yapması gerektiğini gösterebilecekbir kişiden elde edeceğinden daha fazla biryardıma ihtiyaç duymaz. Yeteneklerinisergilemeden önce pedagog olarak sertifikaedinmeleri gereken yetenekli insanlarca yapılantalep; yaşamlarının belli dönemlerinde,muhtemelen özel koşullar altında ya insanlarınöğrenmek istemedikleri şeyleri öğrenen ya dabütün insanların -özel bir handikapa sahip

olanların bile- belirli şeyleri öğreneceği ısrarınınbir sonucudur.Günümüzde, eğitim piyasasında sahipolunan yetenekleri nadir kılan şey, buyetenekleri ortaya koyabilecek kişilerin birsertifika vasıtasıyla halkın kendilerine karşıduyacakları güven ortaya konulmadıkça, bunugerçekleştiremeyecek olmalarıdır. Bir yeteneğielde edecek kişilere yardımcı olanların, öğrenmezorluklarını nasıl teşhis edeceklerini bilmeleri veinsanları, çabalarını yetenekleri öğrenmeyeadamaları yönünde motive edebilmeleri üzerindeısrarla durmaktayız. Kısacası, bu kişilerinpedagog olmalarını bekliyoruz. Öğrenmeyi,öğretme mesleği dışında tanımlamayıöğrendiğimiz sürece, yeteneklerini ortayakoyacak olan insanların sayısı çoğalacaktır.Küçük çocukların öğrenim gördüğüyerlerde, anne-babaların, yeteneklerledonanmışlığın ve öğretmenliğin bir kişidebütünleşmesi gerektiği yolundaki ısrarları artıksavunulamasa da anlaşılabilmededir. Kendiçocukları için Aristoteles gibi birini bulma çabasıiçerisindeki tüm anne-babalar için bu sadece

kendini savunmadan başka birşey değildir. Hemöğrencileri isteklendirecek hem de onlara birtekniği gösterebilecek kişiler öylesine az veonları bulmak da öylesine zordur ki, küçüköğrenciler genellikle gerçek bir filozoftan ziyadebir safsatacıyla yetinmek zorundadırlar.Az bulunur yetenekli kimseler için yapılantalep, bu yetenekleri gösterecek kişilerinsayısının az olması durumunda bile hızlı birşekilde yerine getirilebilir. Fakat bu tip insanlarakolaylıkla ulaşılabilmelidir. 1940’lı yıllardayaptıkları işte çalışmak için okul eğitimi almamışradyo tamircileri, Latin Amerika’nın içlerinenüfuz etmiş radyoların iki yıldan daha çokgerisinde değillerdi. Söz konusu tamirciler, satınalması kolay ve tamir edilmeleri imkânsız olantransistörlü radyolar piyasaya sürülüp onlarıişlerinden edinceye dek varlıklarını sürdürdüler.Teknik okullar, tamircilerin sergiledikleri verimive doğal olarak daha dayanıklı radyolarınyapılabileceği şeyleri yapmaktan uzaktır.İlgileri ortak bir noktaya doğru yaklaştırmak,bir insanın sahip olduğu yeteneği paylaşmasınısona erdirmek için kumpas kurmak anlamına

gelmektedir. Kişi, yeteneğinin nadirliğinden eldeettiği kazançlara sahiptir ve onun tekrarüretilmesinden dolayı bir kazancı söz konusudeğildir. İletişimde uzmanlaşmış olan öğretmen,sanatçının, çıraklığını yaşama geçirmedekiisteksizliğinden yarar sağlar. Yetenekler formelbir eğitimin sonucunda meydana geliyorsa, halk,bunların son derece değerli ve güvenilebilirolduklarına inanmaları yönünde bir telkinemaruz kalmaktadır. İş piyasası yeteneklerinnadirliğine bağımlıdır ve yeteneklerin nadirolması yönünde ya otorite dışı kullanımını veyayılımını yasaklamak suretiyle ya da eşyaların,nadir olan bilgi ve araç-gereç kullanımınıgerçekleştirebilecek kişilerce imâl edilebilmesive tamir edilebilmesi için çaba harcamaktadır.Bu nedenle okullar yetenekli insanlarınsayısını azaltmaktadır. Dört yıllık hemşirelikprogramının hızlı bir şekilde yaygınlaşmasınedeniyle Birleşik Devletler’deki hemşiresayısının azalması buna iyi bir örnek teşkiletmektedir. İki ya da üç yıllık programlarakaydolabilecek, fakir ailelerden gelen kadınlar,şimdi bu uygulama ile tamamen hemşirelik

mesleğini edinme imkanından mahrumkalmaktadırlar.Öğretmenlerin sertifikalı olması yönündekiısrar yeteneklerin nadir olması yönündekiçabaların bir başka örneğidir. Hemşirelerhemşirelik eğitimine teşvik edilselerdi ve iğneyapma, dosya doldurma ve ilaç verme gibikanıtlanmış yetenekleri göz önüne alınarakçalıştırılsalardı, bir süre sonra eğitimli hemşirekıtlığı çekilmeyecekti. Sertifika uygulaması,akademik özgürlük imtiyazı adına, bir başkakişinin sahip olduğu bilgiyi paylaşmaya dayalıkamu yararını değiştirmek suretiyle, eğitimözgürlüğünü kısıtlama eğilimindedir.Yeteneklerin etkin bir şekilde değişimiuygulamasını garanti etmek için akademiközgürlüğü genelleştirecek yasal düzenlemeyeihtiyaç vardır. Herhangi bir yeteneği öğretmehakkı, konuşma özgürlüğü kapsamındadüşünülmeli ve kabul edilmelidir. Öğretimüzerindeki kısıtlamalar bir kez kaldırıldığında,buna paralel olarak, öğrenme üzerindekikısıtlamalar da kalkacaktır.Branş dersleri veren öğretmenlere,

öğrencilere sunacakları hizmeti yerine getirmekiçin teşvikler sunulması gerekmektedir. Sertifikasahibi olmayan öğretmenlere kamu sermayesiniaçmanın en azından iki basit yolu vardır.Birincisi, kamu için ücretsiz yetenek merkezleriaçmak suretiyle yetenek değişimlerinikurumsallaştırmaktır. Bu tip merkezlerendüstrileşmiş bölgelerde açılabilir ve açılmalıdırda. Belli başlı çıraklıklara başlayabilmek için önkoşulları içeren okuma, daktilo yazma,muhasebe, yabancı dil, bilgisayar programcılığıve elektrik saatlerini okuma gibi belirli diller,bazı makinaları kullanabilmeye yönelik yetenekmerkezleri oluşturabilir. Bir diğer yaklaşım isediğer müşterilerin ücret ödemek zorundakalacağı yetenek merkezlerine, toplumiçersindeki belirli grupların eğitim devamlılığınısağlamaktır.Daha radikal bir yaklaşım ise yetenekdeğişimi için bir ‘fon’ oluşturmaktır. Hervatandaşa, temel yetenekleri elde etmesindekullanacağı cüzi bir miktar maddi yardımsağlanabilir. Bu cüzi yardımın ötesinde, maddigelirin daha büyük bir bölümü, öğretimi

gerçekleştirenlere yani öğretmenlere gidecektir.Bu öğretmenler, düzenli yetenek merkezlerinemodel olarak hizmet vermektedirler ya da evdeveya oyun alanlarında özel olarak dersvermektedirler. Belli bir vakit dahilinde sahipoldukları yeteneği diğerlerine öğretenler, dahayetenekli öğretmenlerin yardımını talep etmehakkına sahip olacaklardır. Bütünüyle yeni birseçkin kesim, eğitimlerini paylaşım yoluylaedinmiş olan yeni bir aydın grubu ortayaçıkacaktır.Anne-babalar çocukları için yetenek yardımıkazanma hakkına sahip olmalı mıdırlar? Böylesibir uygulama, imtiyazlı kesimlere daha fazlaavantaj sağlayacağından imtiyaz sahibiolmayanlara daha büyük kısmının verilmesi,arada bir dengenin kurulmasını sağlayabilir. Biryetenek değişiminin uygulaması, dosyalamabilgilerinin gelişmesini kolaylaştıracakvasıtaların varlığına bağlı olacaktır. Böylesi birvasıta, aynı zamanda, test etme ve sertifikasağlama ek hizmetlerini sağlayabilecektir vetekelci uygulamaları önlemek ve sona erdirmekiçin ihtiyaç duyulacak yasal düzenlemeleri

hızlandırmaya yardımcı olacaktır.Temelde, evrensel yetenek değişimiözgürlüğü, eğitim geçmişine bakılarak değil,sadece test edilmiş yeteneklerin baz alındığıayrımcılığa izin veren kanunlarla garanti altınaalınmalıdır. Böylesi bir garanti, kaçınılmazolarak, iş piyasasındaki bireyleri nitelikli kılmakiçin kullanılabilecek testler üzerinde kamunundenetimini gerekli kılacaktır. Aksi halde,toplumsal seleksiyon hizmet edecek olançalışma yerindeki testlerin karmaşık dizilerin elaltından uygulamaya konulabilmesimümkündür. Yetenek testlerini objektif kılmakiçin, sadcce test edilecek özel makinaların ya dasistemlerin çalışmasına izin verilmesi gibi birçok şey yapılabilir. Daktilo yazımı testleri, birmuhasebe sisteminin ya da hidrolik bir vincinçalışması, araba kullanma, COBOL dilini çözmevb. objektif hale getirilebilir.Gerçekte, pratik öneme sahip olanyeteneklerin pek çoğu böylelikle test edilebilir.İnsan gücünün idaresinin amaçlan için yaygınbir yetenek testi, daktilo yazmanın, stenografininve muhasebenin öğretildiği bir müfredat

programında, öğretmenin gözüne girmeyeuğraşmaktan daha faydalıdır. Elbette ki, resmiyetenek testi için son derece gerekli olan şeysorgulanabilir olmasıdır. Şahsen ben, yeterliliktestlerini yasaklamaktan ziyade kısıtlamaksuretiyle, özgürlüğün daha iyi garanti altınaalınacağına inanıyorum. Partner UygulamasıOkullar, aynı yaşta olanları bir sınıftatoplamakta ve bütün bu öğrencilere matematikle,yurttaşlık bilgisinde ve dilbilgisinde aynı yöntemuygulamasına göre eğitim vermektedir. Her birörenciye, sınırlı sayıdaki derslerden biriniseçmesine imkân tanımaktadır. Herhangi birdurumda akran grupları, öğretmenlerin amaçlarıetrafında oluşturulmaktadır. Arzu edilebilir bireğilim sistemi, her bir bireye partnerini vekatılmak istediği aktiviteyi açıkça belirlemesineolanak tanımaktadır.Okul, çocuklara evleri dışına çıkıp yeniarkadaşlar edinme fırsatı yaratmaktadır. Fakataynı zamanda, bu süreç çocuklara aynı mekânda

bulundukları çocuklar arasında arkadaşlarınıkendileri seçmeleri fikrini telkin etmektedir.Çocuklara daha küçük yaştan itibarendeğerlendirme ve başkalarıyla birlikte olmaimkânı tanımak, onları yeni girişimler için yenipartnerler aramaya karşı yaşam boyu sürecek birilgiye onları hazırlama hizmeti görür.İyi bir satranç oyuncusu kendisine yakın birakran bulmaktan daima mutluluk duyar.Kulüpler bu amaca hizmet etmektedir. Belli başlıkitapları, makaleleri tartışmak isteyen insanlar,başka tartışmacılar bulmak için muhtemelenücret ödeyeceklerdir. Çeşitli takım oyunlarıoynamak, gezilere çıkmak, akvaryum düzeneğioluşturmak ya da motosiklet kullanmak isteyeninsanlar, partner bulmak için önemli bir süreyeihtiyaç duyacaklardır. Harcadıkları bu çabanınödülü, kendilerine uygun partnerleri bulmaktır.Niteliği yüksek okullar, aynı programakaydolmuş öğrencilerin ortak ilgilerini ortayaçıkarma yönünde çalışmalar yapmaktadır.Okulun aksine, belirli bir zaman diliminde aynıilgileri paylaşan bireyler için olanaklar sağlayankurumlar olmalıdır.

Yetenek öğretimi partnerleri eşleştirmedeolduğu gibi, her iki taraf için eşit faydalarsağlamaz. Branş öğretmenleri, daha öncevurguladığım gibi, genellikle öğretimingerçekleştirilmesi ödülünün ötesindeyüreklendirmelidir. Yetenek öğretimi, devamlısurette yinelenen tekrarlara dayanmaktadır.Gerçekte, bu yinelemeler öğrenciler için, sonderece ihtiyaç duymalarına rağmen, bir sıkıntıkaynağı oluşturmaktadır. Yetenek değişimiprogramını yürütebilmek için kredilere ya dadiğer somut teşviklere ihtiyaç vardır. Partneroluşturma sistemi böylesi bir teşviğe değil,sadece iletişim ağına gereksinim duymaktadır.Teypler, kayıt sistemleri (depo edilmişbilgileri, gerektiğinde çabucak bulup çıkarmayöntemi), programlanmış öğretim, şekil veseslerin tekrar üretimi pek çok yeteneğin, insanolan öğreticilerine kaynak için duyacaklarıihtiyacı azaltma eğilimindedirler. Bunlaröğretmenlerin etkililiği yanında, bir kişininyaşam boyu elde edebileceği yeteneklerinsayısını da artırmaktadır. Buna paralel olarak, budurum, insanların yeni elde ettikleri yeteneğe

duydukları ilgiyi karşılamak için artan birihtiyacı da yerine getirmektedir. Tatilden önceYunanca öğrenen bir öğrenci, döndüğündeYunan politikası hakkında konuşmakisteyecektir. New York’taki bir Meksikalı,Siempre ya da ‘Los Agachados’ isimli gazeteleriokuyan kişiler bulmak istemektedir. Kişi kendisigibi, James Baldwin ya da Bolivar çalışmalarınaduydukları ilgiyi geliştirmek isteyen partnerlerbulmak istemektedir.Partner uygulaması son derece basittir.Kullanıcı kendisini adı ve adresiyletanımlayacak ve partner aradığı alanıaçıklayacaktır. Bir bilgisayar yardımıyla bukişiye aynı alana kayıt yaptırmış olanlarınisimleri ve adresleri postalanacaktır. Böylesibasit bir uygulama, halkın yararına değerli birçalışma için geniş bir şekilde hiçkullanılmamıştır.Bu uygulamanın en basit şekli, müşteri vebilgisayar arasındaki iletişimin iadeli posta ilegerçekleştirebilir olmasıdır. Büyük şehirlerde,telgraf yazma merkezleri anında cevaplarsağlamada yardımcı olabilir. Bir ismi ve adresi

bilgisayardan elde etmenin tek yolu birçalışmayı listeye dahil etmek olacaktır. Busistemi kullanan insanlar, sadece kendipotansiyel akranlarınca bilinebileceklerdir.Bilgisayarın bir partner bulamadığıdurumlarda onu tamamlayıcı şey, aktivitelerisınıflandırılmış gazete eklerinden faydalanarakkamuyu haberdar etmektir. Hiçbir isimyayınlanmak zorunda değildir. İlgili okurlarkendi isimlerini sisteme sonradan ilâveedebilirler. Kamunun desteklediği partneruygulaması, özgür buluşma hakkını garantialtına almanın ve bu temel sivil çalışmasındainsanları eğitmenin tek yolu olabilir.Özgür toplanma hakkı, siyasal olaraktanınmış bir hak olmanın yanı sıra kültürelolarak da kabul edilmiştir. Şimdi bu hakkın,toplanmanın kanunlara uygun bir şekilde yerinegetirilmesinin yasalara bağlanma sebebinianlamamız gerekmektedir. Bu durum, özellikleyaş gruplarına, sınıf ve cinsiyete uygun olarakorduda ve zaman israfına yol açan kurumlar dagörülmektedir. Ordu, sadece buna bir örnektir.Okul daha da olağandışı sonuçlara yol açan bir

kurumdur.Okulsuzlaştırmamn anlamı bir kişininiktidarına bir toplantıya iştirak eden bir diğerkişileri memnun etmek adına son vermektir.Aynı zamanda, herhangi bir yaş ve cinsiyettekibir kişinin hakkını korumak anlamına dagelmektedir. Bu hak, toplantılarınkurumsallaşmasıyla önemli ölçüde azaltılmıştır.Temelde ‘toplantı’ bireysel toplanma hareketininbir sonucunu belirtmektedir. Şimdi bu durumbazı aracıların kurumsal ürününü belirtmektedir.Hizmet kuramlarının müşteri kazanmayeteneği, sadcce satılabilir haber olduklarındandolayı bireylere karşılık veren kurumsalmedyanın bağımsızca duyulması için bireylerinimkânını daha da artırmıştır. Partneruygulamasının kolaylıkları, bir köyün çanınınçalmasıyla ahalinin biraraya gelmesindekikolaylık kadar, insanları biraraya getirmekisteyen kişiler için mümkün hale getirilmelidir.Okul binaları -diğer kullanımlaradönüştürülmeleri şüpheli olan- bu amaç içinhizmet edebilir.Okul sistemi, gerçekte, daha önce kiliselerin

karşı karşıya kaldığı problemle karşılaşabilir.İmanın yitirilmesiyle boş kalan yeri ne iledoldurulabilir? Okulların satışı ibadetmekânlarının satışı kadar zordur. Devamedegelen kullanımlarını sağlamanın bir yolu dayakın çevrede bulunan insanlara daha çok yertemin etmektir. Her bir kişi sınıfta neyi, nezaman yapacağını açıklayabilir ve programlarilân panolarında meraklıların dikkatinesunulabilir. Çok genç liderler ve yeteneklieğitimciler, böylesi bir sistemde en önemli ikibirimi oluşturacaktır. Benzer bir yaklaşımyüksek eğitimde de ele alınabilir. Öğrencilerekendi seçtikleri öğretmenlerle yıllık on saatliközel danışma imkânı tanınabilir. Öğrenimleriningeri kalan kısmında kütüphaneye, partneruygulamasına ve çıraklığa bağlı olurlar.Böylesi bir eşlemenin, telefon ve postauygulamalarında olduğu gibi, sömürülebileceğive ahlakdışı amaçlar doğrultusunda kötüyekullanılabileceği ihtimalini göz önündebulundurmalıyız. Bu çalışmalar yapılırkenberaberinde bir takım önlemler de alınmalıdır.Sadece uygun bilgiler yanında başvuranın isim

ve adresinin bulunduğu bir eşleme sistemiönerdim. Böylesi bir sistem kötüye kullanmayakarşı hemen hemen kesin bir korumasağlayacaktır. Diğer düzenlemeler; herhangi birkitaptan, filmden, televizyon programından yada bir başka katalogdan alıntılanmış diğer birbirimden eklemeye olanak tanıyabilecektir.Sistemin tehlikeleriyle ilgili endişeler,sağlayacağı yararlardan gözümüzü ayırmamızayol açmamalıdır.Konuşma ve toplanma özgürlüğü ile ilgiliendişelerimi paylaşanlar, partner uygulamasınıninsanları biraraya getirmek için suni bir yololduğunu ve fakirlerin -bu sisteme en çokihtiyaç duyan kesim- katılım imkânıbulamayacaklarını ileri süreceklerdir. Biri, yereltoplumun yaşamında yerleşmemiş belli amaçiçin yapılmış olan eşleştirmeleri oluşturmayıönerdiğinde; bazı insanlar gerçekten ajite edilmişolurlar. Diğerleri ise müşteri tanımlama ilgilerinitasnif etmek ve birleştirmek amacıyla bilgisayarkullanmayı önerdiklerinde reaksiyondabulunurlar. Söyledikleri şey, insanların böylcsialışılmadık bir yolla biraraya

getirilemeyecekleridir. Yaygın istek, pek çokdüzeyde paylaşım deneyiminin geçmişiyleilintilidir ve bu, örneğin komşuluk kuramlarınıngelişmesi gibi deneyimin sonucu olarakgelişmelidir. Bu endişeleri paylaşıyorum, fakatsanırım kendi ana noktaları kadar benimkini degözden kaçırıyorlar. Öncelikle, yaratıcı ifadeninbirincil merkezi olarak komşuluk yaşamına geridönüş, gerçekte siyasal birimler olarakkomşuluğun tekrar kurulmasına karşı olabilir.Talepleri, komşuluk üzerine odaklandırmakşehir yaşamının önemli ve özgürleştirici biryönünü -kişinin aynı anda birkaç partnergrubunda yer alma imkânını-gözardı etmektedir.Ayrıca, fiziksel bir komünde asla birlikteyaşamamış insanların, çocukluktan beribirbirlerini tanıyan insanlara göre paylaşacaklarıdaha çok deneyime sahip olabilecekleri önemlibir husustur. Büyük dinler daima birbirlerindenuzakta yaşayanların biraraya gelipbuluşmalarının önemini vurgulamaktadır veiman bunlar arasında özgürlük bulmuştur. Hac,manastır yaşamı, ibadethanelerin kardeşçeyardımları ve ibadet yerleri bu bilinci

yansıtmaktadır. Partner uygulaması, şehirlerinkısıtlayıcı yaşam tarzına maruz kalmış insanlarınpek çok potansiyelini ortaya çıkarmada yardımcıolabilir.Yerel topluluklar değerlidirler. Aynızamanda, insan sosyal ilişki çevrelerinitanımlama fırsatını hizmet kurumlarınaverdiğinden, bu yerel topluluklar gözdenkaybolmaktadır. Milton Kotler son kitabında,‘kent iş merkezi’nin egemenliğinin, siyasalönemi, komşuluğun elinden aldığını ortayakoymaktadır. Korumacılar komşuluğu kültürelbir birim olarak tekrar canlandırmaya teşebbüsetmektedirler. İnsanları suni olarak, bulunduklarıyerel bağlamdan uzaklaştırıp soyut gruplara,partner uygulamalarına eklemlemek, şu andaşehirlerde ortadan kalkmakta olan yerel yaşamınrestorasyonunu teşvik etmelidir. Arkadaşlarınıanlamlı bir sohbet ortamına davet etmeinsiyatifini eline geçiren bir kişi, ofis protokolüve banliyö yaşamından kaynaklanan, onlardanayrı durma gerekliliğine boyun eğmektenvazgeçebilir. İşleri beraber yapmanın, kararvermeye bağlı olduğunu bir kez gördükten sonra

insanlar kendi yerel topluluklarının yaratıcısiyasal değişimlere daha açık olmalarında ısrarcıbile olabilirler.Şehirde yaşayanların karmaşık kurumsalhizmetlere duydukları ihtiyaçlarının herbirinegüvenmelerinin öğretilmesi gerektiğinden, bizlerşehir yaşamının yüksek maliyetli olmaeğiliminde olduğunu göz önünde tutmalıyız.Modern şehirde hayatta kalmak bile son derecemaliyetli bir iştir. Şehirde, partner uygulamasıinsanların bürokratik sivil hizmetlere olanbağımlılıklarının sona erdirilmesi yolundaönemli bir adım niteliği taşıyabilir.Bu durum, halk arasında güven tesisetmenin yeni yollarını ortaya koymak içingerekli bir adımdır. Okullaştırılmış bir toplumdabizlerin kime güvenebilip güvenemeyeceğimizekarar vermek için, kendi işlerinin etkisi üzerineeğitimcilerin profesyonel değerlendirmesinegiderek daha çok bel bağlar hale geldik;doktora, avukata ya da psikologa gidiyoruz.Çünkü bizim güvenimizi hak eden diğermeslektaşlarca uzman eğitim uygulamasınınçoğuna sahip olan herhangi bir kişiye fazlasıyla

güveniyoruz.Okulsuzlaştırılmış bir toplumda, uzmanlarartık müşterilerinin kendi sahip oldukları eğitimgeçmişlerine güvenmeleri iddiasındabulunmayacaklardır ya da müşterilerinin kendieğitilmişliklerini takdir eden diğer uzmanlaragelişigüzel bir şekilde müracaat etmeleri garantiolamayacaktır. Uzmanlara güven beslemeyerine, bilgisayar vasıtasıyla kurulmuş olanakran uygulamasıyla onların memnuniyetduydukları bir uzmanın deneyimli müşterileriylegörüşmek, potansiyel bir müşteri için mümkünolmalıdır. Böylesi uygulamalar hastalara kendidoktorlarını, öğrencilere de kendi öğretmenleriniseçmeye imkan tanımış olan kamu yararlarıolarak görülebilir. Profesyonel EğitimcilerÖğrenme yolunda insanlar imkânlara sahipolurken, yeni şanslar ve liderlik arama yolundakiistekleri artacaktır. İnsanların hem kendibağımsızlıkları ve hem de rehberliğe duyduklarıihtiyacı daha derinden hissedeceklerini ümit

edebiliriz. Başka insanların engellemesindenkurtulduklarında, başkalarının bir yaşam boyuelde ettikleri disiplinden fayda sağlamayıöğrenmelidirler. Okulsuzlaştırılmış eğitimin, -engellemeden ziyade- eğitim serüvenine yenikatılanları desteklemeye istekli olacak pratikzekâlı insanları araştırmasında, bir artış sözkonusu olmalıdır. Sahip oldukları sanatlarındaustalar bilgi verici bir kaynak ya da yetenekmodelleri (örnekleri) olma iddiasındanvazgeçerlerse, üstün zekâlılık iddialarındakidoğruluk payı ortaya çıkacaktır.Ustalar için giderek artan ihtiyaçla beraber,onların sağlayacağı yardım da artmalıdır. Okulyöneticileri ortadan kalktığında, bağımsızeğitimcilerin uğraşlarını meydana getirmesigereken şartlar ortaya çıkacaktır. Bu ayrıca birtezat olarak da görülebilir. Okullar veöğretmenler adamakıllı bir şekilde tamamlayıcıbir duruma gelmiştir. Bu durum, gerçekten de ilküç eğitim değişiminin veliler ve diğer ‘doğaleğitimciler’in ihtiyaç duyduğu rehberlik,yardıma ihtiyaç duyan öğrenciler ve insanlarınonları işletmeye ihtiyaç duydukları çalışma

ağları için ne şekilde sonuçlanacağını -ve tamolarak kullanmaya izin vermek amacıyla neyeihtiyaç duyulacağını- ortaya koymaktadır.Velilerin, sorumlu bir eğitim bağımsızlığınaöncülük edecek yolda çocuklarınıyönlendirmede rehberliğe ihtiyaçları vardır.Zorluklarla karşılaştıklarında öğrencilerindeneyimli liderliğe ihtiyaçları olacaktır: Birincisipedagojik ihtiyaç, İkincisi bilginin bütünalanlarındaki entelektüel liderlik için duyulanihtiyaç. Bunlardan birincisi, insan öğrenimininve eğitim kaynaklarının bilinmesinigerektirmektedir. İkincisi ise herhangi birkeşifteki deneyime dayalı bilgiyigerektirmektedir. Her iki tecrübe de etkili eğitimçabası için kaçınılmaz durumlardır. Okullar buişlevleri tek bir rolde toplarlar -en azındanfaydasız olduklarından şüphelenilmediğindenbunlardan herhangi birinin bağımsızuygulamasını yerine getirirler.Gerçekte, özel eğitim yeterliliği üç tipeayrılmalıdır: Bir tanesi eğitimsel değişimlerin yada burada ortaya konulmuş olan çalışmaağlarının çeşitlerini ortaya çıkarmak ve

uygulamak; bir diğeri bu çalışma ağlarınınkullanımında öğrencilere ve velilere yardımcıolmak; ve üçüncüsü de entelektüel keşifyolculuklarındaki teşebbüs zorluklarında primusinter pares (eşitler arasında birinci) olarakhareket etmektir. Bunlardan sadece ilk ikisi yani,eğitim yöneticileri ve pedagojik konsüllerbağımsız bir mesleğin birimleri olarakalgılanabilir. Tanımlamakta olduğum bu çalışmaağının tasarımlama ve uygulamasında çokinsana gerek yoktur. Fakat okullardakiuygulamalara tamamen zıt bir perspektifteneğitimi ve yönetimi derinden anlamış insanlaraihtiyaç duyacaktır.Bu çeşit bir eğitime dayalı meslek, okullarındışladığı pek çok insanı kabul ederken, okullarınkendilerine bir nitelik kattığı kişileri dedışlayacaktır. Eğitimsel çalışma ağlarınınkuruluşu ve uygulaması için bazı tasarımcılarave idarecilere ihtiyaç olacaktır. Fakat bunlarokullarca ihtiyaç duyulan kadar ya da onlarlaaynı türden değildir. Öğrenci disiplini, halklailişkiler ve danışman öğretmenler tanımlamaktaolduğum çalışma ağlarında ne bir yere ne de

karşılığa sahiptirler. Ne müfredat oluşturma,kitap satın alma, sınıflar oluşturma ve birtakımfaaliyet zeminleri hazırlama ya da bedeneğitimine dayalı rekabetlerin denetimi gereklidir,ne de öğretmenlerin zamanının çoğunu alançocuk gözetimi ders plânı ve dersleri kaydetmegibi eğitim çalışma ağı işletiminde rol alanuygulamalar söz konusudur. Öğrenme ağlarınınişletimi, yeteneklerden ve bir müzenin,kütüphanenin, iş bulma kurumununçalışmalarından beklenen davranışlardanbazılarına ihtiyaç duyacaktır.Bugünün eğitim yönetimi başkalarının -kolejin işlerini yönetmek için atanmış kişiler,yasa koyucular ve şirket yöneticilerinin-memnuniyeti adına öğretmenleri ve öğrencilerikontrol altında tutmakla ilgilenmektedir. Çalışmaağları kurucuları ve yöneticileri öğrenciler,yetenek yöntemleri, eğitim, eğitim liderlikleri veeğitim nesneleri arasında beraberliklerioluşturulabilmek için kendilerini ve diğerleriniinsanların yolundan uzak tutmadaki olağanüstüyeteneklerini sergilemek zorunda kalacaklardır.Günümüzde öğretim işinde yer alan pek çok

insan son derece otoriterdir ve bu görevi kabuletmeyebilir de. Eğitimle ilgili değişimlerinanlamı, izleme işini olanaklı kılan trafikmüdürünün idealleriyle ters düşebilecek olanamaçların peşinden gitmeleri suretiyle, bunuinsanlar -özellikle de küçük çocuklar- içinkolaylaştırmak olmalıydı.Tanımladığım çalışma ağlarıgerçekleşebilirse, her bir öğrencinin eğitimdeizleyeceği yol, kendine mahsus bir yol olacaktırve resmen kabul edilebilir bir programınniteliklerini üstlenecektir. Zeki öğrenci periyodikolarak mesleki bir gelişme gösterecektir; yeni biramaç oluşturmada yardım, karşılaşılan zorluklarıseziş, mümkün olan yöntemler arasında seçim.Şimdi bile, pek çok insan öğretmenlerininverdiği önemli hizmetlerin birer nasihat ve öğütolduklarını itiraf etmektedir. Okulsuzlaştırılmışdünyada pedagoglar kendilerine gelecek vekızgın öğretmenlerin ‘uygular gider’ gibiyaptıkları şeyleri yapabileceklerdir.Çalışma ağları idarecileri, temelde,kaynaklara ulaştıracak vasıtaları meydanagetirmeye yoğunlaşacaklardır. Pedagog,

öğrenciye amacına en süratli bir şekildeulaşmasında yardımcı olacaktır. Bu öğrenci,Çinli bir komşusundan konuşmayı öğrenmekisterse, pedagog onların bu çalışmadakigelişmelerini değerlendirmek ve onların yetenek,karakter ve çalışmaları için ayırdıkları zamanauygun kitap ve yöntemlerini belirlemekamacıyla var olmalıdır. Uçak teknisyenineçıraklık için en iyi yerleri bulmada, Afrika tarihihakkında tartışmalar yapacak akranlar bulmayıisteyenlere kitap tavsiye edebilir. Çalışma ağıidarecisi gibi, pedagog kendisini profesyonel bireğitimci sayma yanılgısına düşebilir. Bireylerinher bir kaynağa ulaşması eğitim yardımlarıylagerçekleşebilir.Usta ya da gerçek bir lider olsun bir eğitimliderinin rolü, profesyonel bir idareci ya dapedagogunkine göre daha az ele geçer. Çünküliderliği tanımlamak zordur. Pratikte, insanların,girişimini takip ettikleri ve onun gelişimcikeşfinde çırak olarak yer aldıkları bir kişiliderdir. Bu, genellikle ‘yanlış’ın ‘doğru’yadöneceği, tamamiyle yeni standartların -bugüntamamiyle anlaşılabilir olan-yenilikçi

görünümünü içermektedir. Partner uygulamasıvasıtasıyla birlikler oluşturma hakkına saygıgösterecek bir toplumda, belirli bir konudaeğitim insiyatifini üstlenecek yetenek,öğrenmenin kendisine başvuru kadar yaygınolacaktır. Fakat bu makaleyi tartışmak üzereverimli bir toplantı tertiplemek amacıylaiıısiyatifi ele alan kişiyle, bunun olası etkilerininsistematik keşfindeki liderliği sağlayacak kişininyeteneği arasında büyük bir fark vardır.Aynı zamanda, liderlik haklı olmayla dailintili değildir. Thomas Kuhn’un vurguladığıgibi, sürekli değişen paradigmalar sürecindefarklı liderlerin, çoğu geçmişe bakarakdeğerlendirmelerde bulunan testlerce hatalarınınkanıtlanması mecburidir. Entellektüel liderlik;çalışmalarında diğerleriyle olan işbirliğindekiüstün zihinsel disipline, hayale ve istekliliğebağlıdır. Örneğin, bir öğrenci BirleşikDevletler’deki kölelik karşıtı hareket ya da KübaDevrimi ile Harlem’de ortaya çıkan olaylararasında bir analoji olduğunu düşünebilir. Birtarihçi olan eğitimci böylesi bir analojidekihataları nasıl taktir edeceğini ortaya koyabilir.

Atacağı adımları bir tarihçi olarakgerçekleştirebilir. Öğrenciyi kendi çalışmasındayer almak üzere davet edebilir. Her iki durumdada öğrencisini, paranın ya da diğer herhangibaşka bir şeyin satın alamayacağı eleştirel birsanatta -okulda nadir olan- ustalık sahibi yapar.Öğretmen ve öğrenci arasındaki ilişkientelektüel disiplinle sınırı değildir. Bununsanatta, fizikte, dinde, psikanalizde vepedagojide bir karşılığı söz konusudur. Bu ilişkidağcılık, gümüş işçiliği, siyaset, kabineoluşturma ve personel yönetiminde de geçerlidir.Her gerçek öğretici-öğrenen ilişkisinde ortakolan şey, aralarında varolan ilişkinin bir ücretedayanmaması ve her ikisi için de farklı şekillerdeortaya çıkan imtiyazı paylaşmalarının bilincindeolmalarıdır.Şarlatanlar, demagoglar, insanları kendidinine çevirmeye çalışanlar, yozlaşmışöğreticiler, kilise memuriyetlerini parakarşılığında alıp satanlar, üçkağıtçılar, mucizeavcıları ve peygamberler liderlik rolleriniüstlenebildiklerini kanıtlamışlardır. Farklıtoplumlar sahte öğreticilere karşı kendilerini

savunabilme yönünde farklı tedbirler almışlardır.Hintliler kast sistemine, Doğulu Yahudilerhahamların manevi öğrencilerine dayanmışlar,Hıristiyanlığın yüksek dönemlerinde manastıryaşamı gözde olmuş, diğer tarihi dönemlerdehiyerarşik düzene sığınılmıştır. Günümüztoplumu ise okulların sunduğu sertifikayagüvenmektedir. Bu uygulamanın daha iyi birmanzara doğuracağı şüphelidir. Fakat bununböyle olacağı iddia ediliyorsa, daha sonrabireysel öğrenciliğin hemen hemen ortadankalkması pahasına bunu gerçekleştireceğiyönünde bir karşı iddia öne sürülebilir.Pratikte, öğretmenin sahip olduğu yetenekile yukarıda tanımlanan eğitim liderleri arasındabelirsizlik söz konusu olacaktır. Bazı öğreticilerebaşvurulmasının, niçin öğrencilerine kendidisiplinini öreten öğretmenin tekrar derslerinde(drill) ‘usta’yı (öğretmeni) keşfetmesiyle eldeedilemediğinin pratik bir nedeni yoktur.Diğer taraftan, gerçek öğretici-öğrenenilişkisini belirleyen, onun ücretsiz oluşudurAristoteles bunu şöyle açıklar: ‘Kararlaştırılmışkelimelere dayanmayan moral bir arkadaşlık

tipidir, bir arkadaşa göre bir yeteneksağlamaktadır'. Thomas Aquinas ise bunun biraşk ve merhamete dayalı bir öğretim yoluolduğunu vurgular. Böylesi bir öğretim,öğretmen için daima bir lükstür, öğretmen veöğrencisi için bir boş vakit (Yunanca ‘schole’)sorunudur. Başka bir amacı olmadığı gibi herikisi için de anlamlı olan bir çalışmadır.Onu gerçekleştirmek için, Allah vergisiyeteneklere sahip insanların arzusu üzerine binaedilmiş gerçek entellektüel liderliğe güvenmek,açıkçası bizim toplumumuzda bile gereklidir.Fakat, bu uygulama siyasete bulaştırılmamalıdır.Bizler, öncelikle, insanları manipüle etmektenziyade, bireysel çalışmaların daha yüksek birdeğer elde edeceği bir toplum inşa etmeliyiz.Böylesi bir toplumda araştırıcı, keşfedici veyaratıcı öğretim mantıksal olarak en arzuedilebilir ‘işsizlik’ rahatlığında düşünülecektir.Fakat ütopyanın ortaya çıkmasını bekleyecekvaktimiz yok. Şimdi bile, okulsuzlaştırmanın veakran grupları oluşturmanın en önemlisonuçlarından biri ‘öğreticilerin’ kafa dengiöğrencileri biraraya getirebilmeleri insiyatifini

ele alacaktır. Aynı zamanda, bilgiyi paylaşma yada bir öğretmeni seçme bakımından, potansiyelöğrenciler için örnek bir fırsat eşitliğisağlayacaktır.Okul meslek sahiplerini paketleyici rollersayesinde ayartan tek kurum değildir. Hastanelerev bakımı uygulamasını giderek imkansız halegetirmektedir ve hastanelerin yaygınlaşması,hastalıkların iyileştirilmesi yönünde bir yararolarak görülmektedir. Aynı zamanda,öğretmenlerin okullara olan bağımlılığıylakarşılaştırıldığında daha az bağımlılığı olmasınarağmen, doktorların çalışmaları için gerekenmeşrulukları ve yetenekleri bir hastaneyle olanilişkilerine bağlı hale gelmektedir.Aynı sözler, yasallığı elde eden yeniuygulamalar olarak yüklü bir gündeme sahipolan ve bu nedenle adaleti sağlamada geciken,mahkemeler için de söylenebilir. Ya da özgür birmesleği esirane bir uğraş haline getirmedebaşarılı olan kiliseler için de aynı şeylersöylenebilir. Meydana gelen sonuç; mesleküyelerinin daha az yeterliliğine karşı, dahayüksek fiyat ve daha büyük gelire karşı

neredeyse hiçbir hizmet şeklinde ortayaçıkmaktadır.Daha eski mesleklerin şu ana kadar gelirdeve prestijde elde ettikleri üstünlüğü değiştirmekzor gibi gözüküyor, Öğretmenlik mesleğinireforma tabi tutmak daha kolay olabilir. Fakat busadece daha yeni bir orijine sahip olduğundandolayı değildir. Eğitimle ilgili meslek, kapsamlıbir egmenlik iddiasında bulunmaktadır. Sadecekendi çıraklarını değil, diğer meslekten kişileride eğitmeye (çıraklığa kabul etme yönünden)muktedir olduğu iddiasındadır. Bu patlama,kendi çıraklarına öğretme işini kendiyükleneceği iddiasını ortaya koyan herhangi birmesleğe karşı onu savunmasız bırakmaktadır.Okul öğretmenleri son derece düşük ücretalmaktadırlar ve okul sisteminin sıkı kontrolüaltında boğulmaktadırlar. Bu kişiler arasında ençok teşebbüsçü ve Allah vergisine (karizmaya)sahip olanlar muhtemelen kendilerine uygun,daha iyi, daha bağımsız ve yetenek modelliği,çalışma ağları yöneticiliği ya da rehberuzmanlığı gibi daha yüksek gelir getiren bir işbulacaktır.

Son olarak, kaydını yaptırmış olanöğrencinin sertifika sahibi öğretmene olanbağımlılığı, onun başka mesleklerdekilerle olanbağımlılığına göre daha kolay kırılabilir, meselâhastahaneye yatarak doktora bağımlı hale gelmişbir hastaya oranla. Okullar zorunlu olmaktançıkarılmalıdır, memnuniyetlerini sınıftakipedagojik otoritelerinin uygulamasında bulanöğretmenler ortaya koydukları stili beğenenöğrencilerle ilgilenmeyi sürdürebileceklerdir.Günümüzdeki mesleki yapının resmi bir kurumolmaktan çıkarılması, okul öğretmenlerininbulundukları konumdan uzaklaşmalarıylamümkün olabilecektir.Okulların resmi bir kurum olmaktançıkarılması, kaçınılmaz olarak, hem de hızlı birşekilde gerçekleşecektir. Bu, daha uzun süregeciktirilemez. Yapılması gereken şey bunubaşarılı olabileceği bir yöne dönüştürmektir.Tamamiyle birbirine zıt iki yönden birineyönelecektir.Birincisi eğitimcinin ve onun okul dışında datoplum üzerinde artan kontrolünün egemenlikalanlarını genişletmek olacaktır. Tamamen iyi

niyetlerle ve günümüzde okullarda kullanılanretoriği yaygınlaştırmak suretiyle, okullardayaşanan şu anki kriz, mesajlarını bize ulaştırmakamacıyla -bizim iyiliğimiz için- çağdaş toplumuntüm çalışma ağlarını kullanmak için eğitimcilerebir bahane sağlayacaktır. Kaçınılmazokulsuzlaştırma, programlı öğretimin iyi niyetliidarecilerince yürütülecek olan ‘cesur birdünya’nın ortaya çıkışı anlamına gelebilir.Diğer taraftan, sertifika sahibi olmak içindereceli müfredat öğretiminin zararlı olduğunadair çalışanlarda, aydın eğitimcilerde ve okulidarecilerinde olduğu gibi hükümette de giderekartan bilinç daha çok sayıda insana olağanüstüfırsatlar sağlamada faydalı olabilecektir. Bu, aynızamanda, bildikleri ve inandıkları şeyleridiğerleriyle hem öğrenmek hem de paylaşmakiçin araç gereci eşit derecede kullanma hakkınıkoruyacaktır. Fakat bu, eğitim devriminin belirliamaçlar doğrultusunda gerçekleşmesinigerektirmektedir.1. Kişilerin ve kurumların kendi eğitimdeğerleri üzerindeki uygulamalarla ilgilikontrollerini ortadan kaldırmak suretiyle araç

gereçlere başvurmak kolaylaşacaktır.2. İstek üzerine kişilere öğretmek veuygulatmak özgürlüğünü garanti altına almaksuretiyle yeteneklerin paylaşımıgerçekleşecektir.3. Bireylerin, toplantılar tertiplemelerine;günümüzde giderek artan bir şekilde, insanlaradına konuşma iddiasında olan kuramlarınhakimiyetine giren yeteneklerini ortayakoymalarına olanak sağlamak suretiyle, eleştirelve yaratıcı kaynakları özgürleştirilecektir.4. Bireyi kurumsallaşmış bir meslektarafından sunulan hizmetlere karşı beklentilerinişekillendirmek amacıyla bir takımzorunluluklardan kurtaracaktır; bireyeakranlarının deneyimlerini ortaya çıkarma;seçtiği öğretmene, rehbere, danışmana karşıgüven duyma fırsatı sağlayarak.Okulsuzlaştırılmış toplum, kaçınılmaz olarak,günümüzdeki dünya düzeninin ve uluslarındayandıkları istikrarın yer aldığı ekonomi eğitimve siyaset arasındaki farklılıklarıbulanıklaşacaktır.Eğitim kurumları hakkındaki görüşümüz bizi

insanoğlunun imajı görüşüne götürmektedir.Okulları müşteriye ihtiyaç duyan bir varlık, neözerkliğe ne de kendi başına gelişme içinmotivasyona sahiptir. Evrensel okullaşmayıPrometheuscu bir teşebbüsün zirvesi olaraktanımlayabilir; Epimethouscu bir insanınyaşamasına uygun bir dünya alternatifi hakkındakonuşabiliriz. Skolastik vasıtalara alternatifin,gerçek iletişim ağları yoluyla şeffaf halegetirilmiş bir dünya olduğunu açıkça ortayakoyar ve bunun nasıl bir işlev görebileceğinisomut olarak belirtirken sadece insanınEpiethouscu doğasını tekrar ortaya çıkarmayıumabiliriz; onu ne planlayabilir ne deüretebiliriz.

7- EPİMETHOUSCU İNSANINTEKRAR DOĞUŞUToplumumuzu, New York'da bir oyuncakçıdükkânında gördüğüm bir makineyebenzetiyorum. Bir düğmeye dokuduğunuzdamekanik bir elin ortaya çıktığı metal birmücevher kutusuydu. Kromla kaplanmışparmaklar kapağa uzadı, onu aşağıya doğruçekti. Bu kutu, aslında sadece kapağı kapamakiçin oluşturulmuş bir mekanizmaydı. Bu tuhafmakine Pandora’nın kutusunun tam tersiydi.Orjinal Pandora tarih öncesi anaerkil yaşamtarzının hüküm sürdüğü Yunan’daki dünyevi birTanrıçaydı. Tüm hastalıkların amforasındandışarı çıkmasına müsaade etmişti. Fakat umutamforadan çıkmadan kapağını kapatmıştır.Modern insanın tarihi, Pandora mitinin

aşağılanmasıyla başlar ve kendi kendisinikilitleyen bir mücevher kutusuyla sona erer. Buyaygın hastalıkların her birini kutuya sokmakamacıyla, kuramlara şekil verme çabasında olanPromethean’ın tarihidir. Bu sönen umutların veyükselen beklentilerin tarihidir.Bunun ne anlama geldiğini kavramak içinumut ve beklenti arasındaki farkı anlamakzorundayız. Umut, doğa tanrıçasına duyulanimana dayanmaktadır. Beklenti ise buradakullanacağımız gibi, insan tarafından plânlananve kontrol edilen sonuçlara dayanma anlamınagelmektedir. Umut kendisinden bir hediyebeklediğimiz kişiye duyulan istekteodaklanmaktadır. Beklenti, iddia etme hakkınasahip olduğumuz şeyi üretebilecek tahminedilebilir bir süreçten memnuniyeti sabırsızlıklabeklemektir. Promethean’ın etosu umuduoluşturmaktadır. İnsan ırkının yaşamını devamettirmesi, sosyal bir güç olarak onu tekrarkeşfetmesine bağlıdır.Orijinal Pandora yeryüzüne bütünhastalıkların ve iyiliklerden de sadece umuduniçinde bulunduğu bir kavanoz içinde

gönderilmişti. Yaban insan umut dünyasındayaşadığı hissindeydi. Klasik Yunan, umudunbeklentiyle yer değiştirmesiyle başlar, Pandorabu versiyonunda hem iyilikleri hem dekötülükleri salıverdi. Onlar Pandora’yı kutudançıkmalarına izin verdiği hastalıklarla hatırladılar.Daha da önemlisi, Yaratıcının, umudunkoruyucusu olduğunu unuttular.Yunanlılar zamanında Prometheus veEpimetheus isimli iki kardeşin hikâyesianlatılırdı. Prometheus, Pandora’yı yalnızbırakması için Epimetheus’u uyarmıştı. Onunyerine kendisi onunla evlendi. Klasik ‘iç görü’anlamına gelen ‘Epimetheus’ ismi ‘ahmak’ ve‘ruhsuz’ olarak yorumlandı. Hesiod (Herodot)kendi devrinde hikayeyi klasik formunda tekrarsöyledi. Yunanlılar, ilk kadının düşüncesikarşısında paniğe kapılan kadın düşmanı dinadamları haline geldiler. Rasyonel ve otoriter birtoplum meydana getirdiler. Erkekler, her tarafayayılan hastalıklarla baş etmek amacıylaplânladıkları kurumları yönettiler. Dünyayışekillendirmek için sahip oldukları güçlerininbilincine vardılar ve bu güçleri umut etmeyi de

öğrendikleri hizmetleri gerçekleştirmek içinkullandılar. Kendi ihtiyaçlarının ve çocuklarınıngelecekteki taleplerinin el becerileriyle (artifacts)şekillenmesini istediler. Gelecek nesiller içinkanun koyucu, mimar, yazar konumunda yeraldılar; şehirleri ve sanatları meydana getirdiler.Yaban insan, bireyleri toplumun sahip olduğuirfana dahil etmek için kutsal ayinlerde mitselkatılmalara güvenmişti. Fakat klasik Yunanlılarancak atalarının plânladığı eğitim kuramlarıncaşekillendirmelerine izin veren insanları doğrukişiler olarak kabul ettiler.Mitin gelişimi rüyaların yorumlandığı birdünyadan kahinlerin meydana getirildiğidünyaya geçişi yansıtmaktadır. Çok eskizamanlarda dünyanın merkezi olan ParnassusDağı eteklerinde dünyevi tanrıçalara ibadetedilirdi. Delphi’de Chaos ve Eros’un kardeşiGaia uyurdu, Gaia’nın oğlu ejderha PythonTroy’un mimarı Güneş Tanrısı Apollo doğudanortaya çıkıncaya kadar onun ay ışığı ve çiğleyoğrulmuş rüyalarına bekçilik ederdi. Apolloejderhayı öldürdü ve Gaia’nın mağarasınısahiplendi. Apollo’nun rahipleri Gaia’nın

mabedini ele geçirdiler. Yerli bir hizmetçituttular ve Gaia’yı yeryüzünün tüten merkezindebir tripoda oturtturlar ve öfkeden uyuşturdular.Daha sonra ruhu peygamberi duygularladolduran altı dizelik şiirler söylemeye başladılar.Peloponnesus’un bütün erkekleri problemleriniApollan’a iletirlerdi. Bu mabed, örneğin vebanınya da kıtlığın önlenmesi için alınacak tedbirler,Isparta için doğru yasayı oluşturmak ya daşehirler kurmak için uygun alanları seçmek -daha sonra Bizans ve Kalkedon olacak- gibisosyal içerikli konularda karar alınmasınayardımcı olurdu. Onun hakkında herşey biramaç içeriyordu ve faydalıydı.Platon, Devlet isimli eserinde ideal devletitanımlarken popüler müziği konu dışındabırakır. Şehirlerde sadece harp ve lir’inçalınmasına izin verilir. Çünkü bu ikienstrümanın ahengi halka yaraşan özgürlüknağmesi, talihsizlik nağmesi, talih nağmesi,cesaret nağmesi ve ılımlılık nağmesiyaratmaktadır. Şehir sakinleri Pan flütten veonun iç güdüleri ayağa kaldıran gücünden öncepanik içindeydiler. Ülkede sadece çobanlar Pan

flüt çalabilirlerdi.İnsanlar, yaşamlarını sürdürmek istediklerikanunlar ve kendi imajına göre çevresinibiçimlendirme için sorumluluk üstlenmişlerdir.Yeryüzü Ana tarafından mitsel yaşama kabuledilme, forumda kendisini evinde hissedecekolan halkın eğitimine dönüştürüldü.Yaban için dünya kader, gerçek vegereklilik tarafından idare edilirdi. Prometheustanrılardan ateşi çalarak gerçekleri problemleredönüştürdü ve kadere meydan okudu. Klasikdönem insanı, insanoğlunun perspektifi içinmedenileştirilmiş bir bağlam oluşturdu. Kaderedoğaya ve çevreye meydan okuyabileceğininfarkındaydı. Fakat sadece kendini riske atmışolurdu. Çağdaş insan daha da ileri gitmektedir.Kendi hayaline göre dünyayı yaratmaya vetamamiyle insan-yapımı bir çevre oluşturmayateşebbüs etmektedir. Bu yeni duruma uyumsağlamak için kendisini sürekli yenilemekoşuluyla bunu gerçekleştirebileceğini keşfetti.Şu anda insanoğlu kendisinin tehlikede olduğugerçeğiyle yüzyüzedir.Bugün New York’daki yaşam, kendine has

bir şekilde neyin olacağı ve neyin olabileceğidüşüncesini üretmektedir. Bu düşünceolmaksızın New York’da yaşam mümkündeğildir. New York sokaklarında bir çocuk,bilimsel olarak geliştirilmemiş, üretilmemiş,plânlanmamış ve birilerine satılmamış herhangibir şeye dokunamaz. Ağaçların dikilecekleriyerlere bile Parklar Müdürlüğü kararvermektedir. Çocukların televizyondanduydukları şakalar son derece yüksek ücretlerkarşılığında üretilmiştir. Harlem’in sokaklarındaoynadıkları çöpler, birileri için plânlanmışkırılmış paketlerden oluşmaktadır. Arzuları vekorkuları bile kurumsal olarak şekillendirilmiştir.Güç ve sertlik düzenlenip idare edilmektedirÇeteler polislere karşıdır. Öğrenmenin kendisiaraştırmaların, plânlamaların ve geliştirilmişprogramların bir sonucu ve bir tüketim maddesiolarak tanımlanmaktadır. Ne kadar iyi olursaolsun, bu bazı uzmanlaşmış kurumların birürünüdür. Şehir çocuğu mümkün olan kurumsalsüreçlerin gelişimi dışında ki hiç bir şeye umutbağlayamaz. Fantezileri bile bilim kurgu üretimiüzerine programlanmaktadır. Yalnızca gaf ya da

hata yapmak suretiyle, plânlanmamış sürprizlerlekarşılaşabilir. Ancak bir su oluğundaki portakalkabuğuyla karşılaşma, sokaktaki bir subirikintisi, bir sıranın, programın ya damakinanın bozulması yaratıcı fantezilerin ortayaçıkışına sebep olabilir. ‘Kaçamak yapmak’eldeki tek fırsattır.Plânlanmamış olan hiçbir şey arzu edilebilirolmadığından şehir çocuğu her isteğimiz için birkurum tasarımlayabileceğimiz sonucunavarmaktadır. Kendisine yapılan bağışın (öğrenimbağışı) değer yaratacak sürecin gücü olduğunuzannetmektedir. Amaç bir arkadaşlakarşılaşmak, bir komşuluğa entegre olmak ya daokulda bir yetenek edinmek olsun ya daolmasın, plânlı bir şekilde üretilebilir olduğuyolunda tanımlanacaktır. Talep edilmeyen hiçbirşeyin üretilemeyeceğini bilen kişi, bir süre sonraüretilmemiş bir şeyin talep edilmeyeceğinidüşünmeye başlar. Ay’a seyahatigerçekleştirecek bir uzay aracı tasarımlanabilsebu seyahat için talepler ortaya çıkmayabaşlayabilir. Bir kişinin gidebileceği yeregidememesi yıkıcı olur. Her memnuniyet verici