Karartma Geceleri-Rıfat ILGAZ

Konuyu de i tirmek için kalkt iskemlesinden: ğ şı«Dolduray m bir daha!» diye ald barda önünden. ıığ ı«Eline sa l k, güzel demlenmi !» ğ ış«Semaver kömürle kaynamal f k r f k r... Beyo lu'nda elektrikle ı ı ıı ığı ıs nan semaverler var. Metelik etmez! Semaver dedi in, elleme ğkömürle kaynayacak! Me e kömürüyle!» ş«Felsefe'deki Hayri u ruyor mu bugünlerde?» ğ«U ramaz olur mu! ki günde bir burdad r. Sarar kahveyi ğİıkâ d na, cebinde getirir. ğı ıSenin cezvende pi en kahvenin tad ba ka oluyor der. Allah şışselâmet versin iyi adamd r Hayri Bey. Tak nt s olmasayd , ııı ııbitirecekti bu sene fakülteyi.» «Kenan da geliyor mu?» dedi, «Bizim Bart nl Kenan?» ı ı«Ayr ldı ıKumkap 'danıama,genedeu rarğaras ra. ıKüçükpazar'da bir otel odas tutmu . Ben sana bir ey söyleyeyim ışşmi, senin hem erilerinde hiç i yok. Okumuyor bu adamlar!» şş«Kemal'e de bir ey diyemezsin ya!» ş«Kemal ba ka. Doktor olamayaca n anlay nca çevirdi Hukuk'a şğı ııgirdi.» «Hastal k yüzünden.» ı«Bu Karadenizlilerin de ci erlerinde hiç i yok be! Poyraz ndan ğşım d r, karayelinden mi, nedendir bilmem!» ı ı«Hay r, karayelinden poyraz ndan de il, bak ms zl ktan. Verem ıığıı ıSava Derne i' nden bir iki doktor, bir tarama yapacak olmu lar şğşKaradeniz boylar nda, yüzde doksan veremli ç km .» ıııışMustafa'n n önündeki gazeteyi ald , yerine bir ba kas n getirdi. ıışı ıSemaver için, ma ayla kömür k rmaya koyuldu. şıKap aç ld . Mustafa'n n yan ndaki masaya kundurac oldu u ıı ıııığparmaklar ndan anla lan bir delikanl oturdu: ış ıı«Çay!» dedi oturur oturjnaz. Kararatma GeceleriR fat ILGAZı51www.eskikitaplarim.com

Ü üyen parmaklar n s tmak için, çay barda n avuçlar n n içine şı ı ı ığı ıı ıalm t : ı ış«Kar ba lad !» dedi, bir felâket haberi verir gibi üzgün. şıS rt nda pardesüsü yoktu. Kal n bir kaza vard , yerli yünden ı ıığ ııörülmü . Dik yakas çenesine dayan yordu. Yazl k bir ceket vard şııııbu kaza n üstünde, yenleri lime limeydi. ğ ı«Bir gazete de bana verir misin, Usta!» dedi. Agop Efendi hiç oral olmam t . ıı ış«Gece bir le ç kt Hristo'dan!» dedi delikanl , «Yaz yor mu şı ıııbakal m!» ı«Nesine bakacaks n?» diye tersledi onu. ı«Tan r m k z , trikotajda çalı ıı ıı ışrd .» ı«i in kolay na kaçmaya kalk t desene! Hristo'ya dadanan şıı ışsarho un encam budur sonunda!» şı«Herif çekti i gibi vurmu , takt r yor diye!» ğşı ıAgop Efendi'nin getirdi i gazetenin sayfalar n çevirip duruyor, ğı ık z n resmini ar yordu. Bulamayaca n anlay nca katlad koydu ı ıığı ııımasan n üstüne: ı«Güzel k zd !» dedi, «Ne olursa olsun yaz k oldu k za! Okula ııııberaber gidiyorduk Kad rga'da. Sandalc Yorgo'nun onun gibi daha ııüç k z vard . Ziyan zebil oldu üçü de... Bir çay daha, dondu ı ııci erlerim gelirken.» ğK rç l paltolu, kenarlar na kar birikmi fötr apkal bir mü teri ı ıışşışgöründü kap da. ıOturacak masa bulamam gibi dikiliyordu. Bak lar n genç ışışı ıkundurac n n üzerinden kayd rd birden, Mustafa'ya çevirdi. Yüzüne ı ıııbakmadı ığ halde gelen adam n gözlerinin üzerinde dola tış ğı ı ın sezinliyordu Mustafa Ural. Kendini, okumakta oldu u d yoruma ğışvermi görünmek için ba n e di gazetenin üzerine. Üzerindeki şşı ığincelemesini yeterli bularak Agop Efendi'ye sokuldu: «Mustafa ad nda birini ar yorum!» dedi, «Mustafa Ural... S k s k ııııbu kahveye ç karm , üniversiteli gençlerle.» ıışKararatma GeceleriR fat ILGAZı52www.eskikitaplarim.com

Yüre i yerinden f rlam da d arda at yormu gibi geldi ğıışışışMustafa'ya. Çarp nt s n n duyulmas ndan korkuyordu. Dipten ıı ı ııdoru a kulak kesilmi ti. Ya amas , Agop Efendi'nin a z ndan ğşşığ ıç kacak söze ba l yd sanki. ığ ıı«Tanr m!» dedi, «Mü terimizdir.» ış«Demek tan rs n!» ı ı« yi tan r m hem de. Ö retmendir. Beyo lu taraf na verdiler İı ığğıonu.» «Ni anta Ortaokulu'ndaym !» şş ıış«Hiç u ramaz oldu oraya verildi inden beri.» ğğ«En son ne zaman geldi?» «Ohoo!.. En az ndan bir sene!..» ı«U rarsa bundan sonra... Haber vereceksin karakola... Hiç ğçakt rmadan... Büyük haltlar kar t rm ... Solculuk, molculuk var ıı ışışi in içinde!» ş«Hemen...» dedi Agop Efendi, «Hiç merak etmeyin. Öyle adamlar n i i yok benim kahvemde...» ışCebinden bir kart ç kard :«Bu numaradan beni ara! Ad m yaz l ıııı ıüstünde... Aç gözünü! Bugünlerde uyan k olmal s n!» ıı ıKap y çekip gitti. Bir süre kimse a z n aç p bir lâf etmedi. Bu ı ığı ıısuskuyu yersiz bulan kundurac : ı«Bir de ö retmenmi herif!.. Namussuz!» ğş Agop Efendi k zm t : : ıı ış«Sus! Akl m z ermez bizim!» dedi, «Cahil adamlar z biz!» ı ıı«Ö retmenler de satarsa bu vatan , bizim gibi cahiller ne ğıyapmaz.» «Dedim ya, akl m z ermez bizim! En azdan yirmi bin ö retmen ı ığvar memlekette. Bunlar vatan satsalard , vatan m kal rd bugüne kadar.» ııııı« yi söyledin be Usta! De il mi ya!» İğKararatma GeceleriR fat ILGAZı53www.eskikitaplarim.com

Kalkt aya a: ığ«Gitmeli art k.» dedi, «Oturmakla adam n karn doymaz!» ıııÇay paras n att mermer masan n üstüne: ı ııı«Çal makla da doymuyor ya! Haydi ho ça kal Usta!» ışşKap y açt . Birden so ukla yüzyüze gelince, hemen kapat verdi: ı ıığı«Vay anas n , s r yor adam !» ı ı ı ı ııCeketinindü meleriniğilikleyipyakas nı ıkald rd .ııKap y ı ıaçmas yla kendisini d ar atmas bir oldu. ıışııAgop Efendi, hiçbir olay geçmemi gibi, telle semaverin şkömürlerini dürtüklüyordu. Neden sonra: «Ne meselesi bu M stabey?» dedi, «Yaz maz falan m ?» ıııı«Bildi in gibi!» ğ«Solculuk yani?» «Öyle diyor i te. Ç kardşıı ığm kitab toplad lar da...» ıı«Mahkemeye vermediler mi seni?» «Daha vermediler. Verseler kolay.» «Anl yorum.» dedi, «Evvelâ sorgu sual. Kaç lmaz ki... Bulacaklar ııelbet!» «Raporluyum ben, okula bile gitmiyorum.» «Kanundan kaçmak olmaz ki.» «Ben kaç yorum ama... Neden kaçtıı ı ığm da bilmiyorum do rusunu istersen!» ğ«Ne olursa olsun, kaçmak olmaz!» Elindeki teli b rakt . Bir çay daha getirdi, koydu önüne. Gülerek ııyüzüne bakt Mustafa. ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı54www.eskikitaplarim.com

«S kma can n !» dedi, «Haydi yolun aç k olsun! E er darda ıı ıığkal rsan, madama tembih edeyim... Ev de so uktur ama, mangalla ığoturulur.» «Sa ol Agop Efendi!» ğ«Güle güle!» Paltosunun cebinden beresini ç kard , geçirdi ba na. Saçak ıış ıaltlar ndan Yenikap 'ya do ru yürümeye ba lad . ıığşıAzak Sinemas 'n n önünden tramvay caddesine ç kt . Durakta ilk ı ıı ıkar la tş ış ğı ı tramvaya atlad tam kalkarken. Kendisinden sonra ıkimse binmedi i için izlenmedi ine inanm t . Oturacak yer de ğğı ışbulmu tu, en ön s rada. lk durakta bir kad n girdi içeri, önündeki şıİıdarac k yere dikildi. Bir anda yer vermek için toparland . ııHemen kendine gelmi ti. Yerini kad na verirse, yüzü yolculara şıdönük ayakta kalacakt .En azdan otuz k rk yolcu inceleyecekti yol ııboyunca. Oturdu u yerde büzülüp kalm t ister istemez. ğı ışTramvay, Beyaz t Meydan 'n döndü. Veznecilere do ru h zla yol ıı ığıal yordu. ıŞehzadeba 'n geçti. Birden Bozdo an Kemeri'nde oturan Nihat şığgeldi akl na, iki katl bir evde otururdu. Ço u zaman fakülteye ıığderslere gitmez, kitaplar n kar t r r dururdu odas nda. zmir ı ıı ı ışıİçevrelerinden gelmi , büyükannesinin bu eski evine pansiyoner gibi şgirmi ti. Saraçhane'de iner, itfaiyenin önünden geçer, evi bulurdu şe er istese. ğTam inece i s rada, yan ndaki s radan orta ya l bir adam ğııış ıdo ruldu. Sabahleyin Agop Efendi'nin kahvesinde rastladğı ığmemurun k rç ll paltosunu and r yordu s rt ndaki. ı ı ıı ıı ıSivil polislerin, paltolar n n da, ayakkab lar n n da birbirlerine ı ııı ıbenzediklerini biliyordu. Evet ayn k rç l kuma tand paltosu. ıı ışıHereke kuma ndan. ş ıDo rulmu ken birden oturuverdi. ğşŞ şa lacak ışeydi, o da paltosunun cebinden bir mendil ç kar p onun gibi çöküvermi ti ıışoldu u yere. Bu karars zl k süresi içinde tramvay da kalkm t ğı ıı ışduraktan. Ku kulandşı ığ bu adam memursa gerçekten, kendisini de izliyorsa e er, son dura a kadar inmemesi gerekirdi. ğğKararatma GeceleriR fat ILGAZı55www.eskikitaplarim.com

K rç ll paltolu adam, Fatih dura nda hiç k m ldamad . Malta'da ı ı ığ ıı ııpencereden bile bakmad . Atikali'de iner, Karagümrük'teki evine ıgider memur de ilse diye dü ündü. ğş Ö le yeme ine yeti mek isteyen bir i adam da olabilirdi. Ama ğğşşış şa lacak ; ey! ışAtikali dura nda da inmedi. Ac çe me'yi geçerse son durakta ğ ıışbirlikte inmeleri hiç de ho olmayacakt . Bir durak önce hemen şıinmeyi dü ündü. Do rusu da buydu. şğAc çe me dura na yakla rken, birden kalkt , sahanl a ç kar ışğ ış ııığıç kmaz kendini b rak verdi bo lu a. Tramvaydan yana olan ııış ğaya n n üzerine h zla basm t . Araba yan ndan sürtünerek geçip ğı ııı ışıgitti. Hemen döndü, tramvay yoluna do ru ters yönde yürümeye ğba lad . Kalktşıı ığ dura a do ru yürümek ak ll ca bir i olmazd . ğğı ışıGeriye dönüp bakt . Tramvay Ac çe me'de durmu yolcular n ıışşı ıbo alt yordu. Üç kad nla iki çocuktan ba ka hiç kimse inmemi ti. şıışşK rç l paltolu adam, son durakta inecek, belki de Eyüp s rtlar na ı ıııdo ru sur kap s ndan geçip yürüyecekti. Demek bo unayd bu ğı ışıtitizlikler. Şimdi ne yapacakt ? ıŞu aral ktan saparsa iki y l önce ııö retmenlik yaptğı ığ ortaokula ç kard yolu. Buralarda onu ııtan yanlarla kar la mas i ten bile de ildi. Böyle elleri cebinde, kös ış ışışğkös yürümesi hiç do ru olmazd . Arandğıı ı ığn bilmeseler bile, onu tan yanlar buralarda dola mas için akla yatk n bir neden ışııbulamayacaklard . ıKahvelere girip oturmak bile ku kuyu çekerdi, böyle bir şortamda. Ne yapaca n dü ünmek için hemen ara sokaklardan birine ğı ışdald . Bir süre hiçbir ey dü ünmeden yürüdü. Neden sonra bu yolu ışşhiç yad rgamadıı ı ığn anlar gibi olmu tu. şEskiden çok s k geldi i bir sokakt buras . Az ilerde Türkçe ığııyard mc s Cengiz otururdu. ktisat Fakültesi'nde okuyabilmek için ıı ıİortaokulda yard mc ö retmenlik yapmak zorunda kalm t . ıığı ışGereken i lemin yap lmas nda yard mc olmu tu ona, Müdür şıııışyard mc lıı ı ığnda yaptı ığ en hay rl i de Cengiz Atademir'in ı ışyard mc l a getirilmesine önayak olu uydu belki de. Uyan k bir ıı ığşıKararatma GeceleriR fat ILGAZı56www.eskikitaplarim.com

arkada oldu u için ara s ra evine u rar, birlikte haz rlad klar şğığııımezelerle içerlerdi kar l kl . şı ı ıBu saatlerde e er okulda dersi yoksa mutlaka evde olmas ğıgerekirdi, iki katl bir evin alt nda, dükkândan bozma bir odas nda ıııotururdu. Evde bulunup bulunmadı ı ığn ö renmek için hiç de ğkap s n çal p sormak gerekmezdi. Soka a do ru uzanan soba ı ı ıığğborusuna bir göz atmak çok bile gelirdi, bu aylarda. Bakt , boruda ısigara kadar da duman yoktu. Şöyle bir dokunup geçecekti ki birden kap aç ld , içerden ç kan, Cengiz'den ba kas de ildi. Öyle ki ıı ıışığilk ad m n atar atmaz yüzyüze gelivermi lerdi. ı ı ışİkisi de birer ad m geri çekildiler a k nl ktan. ış şı ı«Vaaay Abi, sensin haaa!» diye uzatt elini Cengiz. «Sana ıgeliyordum» dedi, Mustafa, kendini toplamaya çal arak. ışAral k duran kap y iterek açt Cengiz: «Buyur Abi!» ıı ıı«Dersin var galiba, ç ktı ı ığna bak l rsa.» Suçlu suçlu önüne bakt : ı ıı«Sen yabanc de ilsin!» dedi. «Kahveye gidiyordum, evde ne ığodun var, ne kömür.» «Yaa!» dedi, «Böyle demek!» Birden ba n kald r p geni geni güldü Cengiz. Pi kinli e şı ıı ışşşğvurmaktan ba ka ç kar yol yoktu. şı« lâhi Abi!» dedi, «Ba ka türlü mü olmas n bekliyordun?» İşı ı«Yok!» dedi, «S cak bir oda beklemiyor da de ildim, oturup ığkonu mak için!» ş«Bununla beraber, oday öyle bir s t r, so uyuncaya kadar da ışı ı ığbir eyler dü ünürüz ilerisi için.» şşGirdiler içeri, içinde bir ki inin zor döndü ü mutfa a dald şğğıCengiz. Bir tahta kutuyla ç kt d ar . Bir tekmede üçe dörde böldü ı ıışıkutuyu, sobaya att . Daha bir eyler ar yordu tutu turacak. ışış«Buldum,» dedi, «Çocuklar n yaz l kâ tlar ...» E ildi, yata n ıı ığ ıığğ ıalt ndan rulo olmu kâ tlar ç kard att sobaya. Kibriti çakar ışğ ıııııçakmaz parlam t kâ tlar. ı ışğ ıPaltosunu yata n üstüne atarken: «Sen de ç karabilirsin art k!» ğ ıııdedi. Kararatma GeceleriR fat ILGAZı57www.eskikitaplarim.com

Oda küçük oldu undan s n vermi ti. Mustafa da ç kar p ast ğı ı ışıııpaltosunu. Küçücük bir masan n yan ndaki sandalyeye geçti. ııCengiz hâlâ ayakta duruyor, durumu çözümlemeye çajı ışyordu: «Eee, ö leye bir eyler yeriz de il mi, Abi?» diye ku kulu ğşğşku kulu bakt . «Bakkal Turgut'la aram fena de il. stedi imi şığİğveriyor bugünlerde... Eski tersli i kalmad . ğıHesab kapatamazsam, öbür aya aktardıı ığm bile oluyor.» «Buna sevindim!» dedi, « imdi sen u paray al!» ŞşıCebinden ç kardıı ığ paralar tutu turdu eline: ış«Kaç kilo odun verirlerse al getir!» dedi. «Bu kadar da bende var.» Paltosunu giydi i gibi hemen f rlad d ar ya. Çok geçmeden de ğııışıdönüp geldi: « unun uras nda üç y ld r oturuyorum, dara gelince de üç Şşıı ıkuru , be kuru kimden olsa veresiye al veri ediyorum da, bu şşşışşherif bana bir tek odun bile vermiyor, veresiye... O lu da s n f mda ğı ı ıüstelik.» Arkas ndan gelen oduncunun ç ra bir küfeye yak n odunu ıığ ııbo altt kap n n önüne. şıı ıCengiz kurucalar ndan iki üç tanesini att sobaya. Ç rak dikilmi ııışbekliyordu: «Haydi o lum!» dedi Cengiz, «Ustan veresiye vermedi i için ğğsana da bah i yok! ş şSon meteli ine kadar yat rd m ufakl klar . Bakma kusura!» ğııııÇocuk, en azdan bir lira bah i alm kadar keyiflendi bu ş şışsözlerden: «Can n sa olsun Abi!» dedi. ığMustafa söze nerden girece ini dü ünüyordu. «Kar mla kavga ğşıettim, birkaç günlü üne kalaca m burda, diye mi ba lamal yd , ğğ ışııyoksa küt diye girse miydi, konuya? Tam bu s rada masan n ııüstündeki gazeteye gözü ili mi ti Mustafa'n n. şşıKararatma GeceleriR fat ILGAZı58www.eskikitaplarim.com

Tutuklandı ı ığn yazan gazeteydi bu. «Eee?» dedi, «Ne var, ne yok gazetelerde? Okuyacak zaman bulabildin mi sabah sabah?» «Çok ükür, zaman m z olsun bol!» dedi Cengiz. şı ı«Okudun demek?» «Sen okumad n m yoksa?» ııNe demeliydi? Bu sorusu ile kendisiyle ilgili haberi okudu u aç k ğıaç k ç k yordu ortaya. ıı ı«Okudum!» dedi, Mustafa, «Okumaz olur muyum?» «Demek gördün haberi? Daha sorgu sual ba lamadan hemen kesmi ler şştutuklama tezkeresini.» «Tutuklanmaktan korktu um yok. nan yorum, bizde namuslu ğİıyarg çlar n bulundu una. ıığİş yarg c n kar s na sa lı ışı ığ ğı ı ım yitirmeden ç kabilmekte.» ı«Ba ka tutuklamalar da varm . Sorgu sual derken i i geni letip şışşşonlarla suç orta olarak gösterdiler mi seni, ay kla pirincin ta n ! ğ ıışı ıB rak hastalıı ığ, ben senin yerinde olsam, onlar n sorgusu bitip ımahkemeye verilene kadar ç kmamaya çalıı ışrd m kar lar na.» ış ııMustafa'n n içi birden s n vermi ti, iliklerine kadar. Cengiz, ıı ı ışsoban n kapa n açt , odunlar , eliyle bir düzene koyduktan sonra ığı ıııkapatt : ı«Var m içlerinde tan dıı ı ığn?» diye sordu. «Bilmiyorum ki kimlerin tutuklandı ı ığn .» «Gazeteye geçmedi ama, bir arkada tan duydum, yüzelliyi şgeçiyormu içeri al nanlar. Aralar nda yazarlar da varm , şııışdoktorlar, avukatlar... Ço u tütün i çisi, kundurac ym ... yisi mi, ğşıışİyakay ele vermemeye çal . çlerinde birkaç tan d k ç kt m , halin ıış İı ıı ııdumand r.» ı Soba, a z ndan alevler savura savura yan yordu. Mustafa, ister ğ ııistemez ceketini de ç karm t ; geçirdi sandalyenin arkas na. K ıı ışıışgirdi gireli bu kadar s nmam t . ı ıı ışUzand yata n üzerine, nerdeyse gözleri kapanacakt . ığ ııCengiz, dört yumurtay bir tencereye koymu , yar s na kadar ışı ıçaydanl ktan su doldurup soban n üzerine oturtmu tu. ıışKararatma GeceleriR fat ILGAZı59www.eskikitaplarim.com

«Haftada on be saat dersim var.» dedi, «Ru en Bey'e program şşyaparken yard m ettim, dört güne bölü türdük benim on be saati. ışşHaftan n iki günü bo tay m. Eskiden kodaman ö retmenler, sabah ışığkeyiflerini bozmamalar için ilk saatlere beni koydurmu lard .» ışı« imdi de senden ald lar ba ka bir genç arkada a. Yüklediler ilk Şışşsaatleri... Gene o arkal kodamanlar n sabah keyifleri bozulmam ııışoldu. Onlar da üçüncü saat sallana sallana zor yeti irler okula, şİstanbul hep böyle ö retmenlerle dolu. Be sene Do u'da ğşğö retmenlik yapmayan almamal stanbul'a.» ğııİ«Hele dü ündü ün eye bak Abi! stanbul'a verilmezlerse onlar şğşİda basarlar istifay . ıBöylece temizlenmi olur kadrolar. Zaten bu gibiler stanbul'da şİda ö retmenlik yap yorlar m san yorsun. Y l n yar s n raporla, öbür ğıııı ıı ı ıyar s n da kürsüde uyuklamakla geçirirler.» ı ı ı«Ö retmenlik yapabilecek ki ilerin de pe ine dü üp böyle ğşşşkovalarlar bucak bucak, de il mi?» ğ«Kovalas nlar bakal m, yakalayana kadar!» ııCengiz, masan n üstündeki .kitaplar uraya buraya t k t r yor, ıışı ı ı ışrahatça bir eyler yiyebilmeleri için yer aç yordu. Yumurtalar şıkaynamaya ba lam t bile. Soban n üstünde elindeki çaydanl k için şı ışııde bir yer bulmu tu:« hlamur var içinde!» dedi,«Dün koydu uma şığgöre taze say l r, istersen de i tireyim.» ı ığ ş«Kaynas n, içeriz, indir yumurtalar , olmu tur art k.» ıışıBir kutu getirdi, koydu masan n üstüne. Kapa n aç p bakt : ığı ııı«Eh, iki er dilim ekmek var!» dedi.«F r nc şı ııŞemsi ara s ra ıkolluyor beni, karnesiz ekmek olsun tutu turuyor elime.» ş«O lu olacak okulda.» ğ«Benim s n f mda. Bu kadar da rü veti olmas n m bu i in? ı ı ışıışAk ama u rar m gene!» şğı«Yani...» dedi Mustafa, «Ak ama da burday z, öyle mi?» şı«Ak ama, yar na... Can n istedi i kadar kalabilirsin Abi!» şıığDo ruldu uzandğı ığ yataktan Mustafa: Kararatma GeceleriR fat ILGAZı60www.eskikitaplarim.com

«Ayba na tam yirmi bir gün var!» dedi, «Bu yirmi bir günü ş ıburada geçirmek istiyorum, ne dersin?» «Bu ev...» dedi. «Ev demek caizse... Benim de il, senin! ğİstedi in kadar kalabilirsin!» ğ«Bir saattir plan yapmakla u ra yordum yattğş ıı ığm yerden.» «Ne plan bu?» ı«Aylı ı ığm alabilmek için, nisan aylı ı ığm .» «Hele dü ündü ün eye bak! Daha çok erken de il mi?» şğşğ«Raporlu oldu uma göre bu aylğı ığ hak ediyorum demektir. Ne yap p yap p yakalanmamal , aylıııı ığ alana kadar.» «U ra r z el birli iyle!» ğşı ığ«Ortakla a borçlanaca z senin bakkala. Maa al nca da şğ ış ııödeyece iz.» ğCengiz bir paçavrayla tuttu u çaydanl ktan, hlamur döküyordu ğııbardaklara: «Buyur Abi!» dedi, «Ak ama, daha yüklüce bir sofra ç kar r m şıı ısana!» Küçük bir tabak içinde be on zeytin de getirdi, koydu masan n şıüstüne. «Biçimleyebilirsek pirzola bile yiyebiliriz. Hele bir iki gün geçsin bakal m!» dedi Mustafa. ıKasaptan nas l yararlanabileceklerini anlatt . Ku kulu ku kulu ıışşbak yordu Cengiz. ı«Akl n yatmad m ?» dedi. ııı«Do rusunu istersen, yatmad . Kaldğıı ığn yeri ö renebilirler bu ğyüzden. Eti de bizim kasaptan al r z. Ama, benim aylı ıı ığn s n r n ı ı ı ıa madan. Anl yorsun ya, kasab ku kuland r r z sonra!» şıışı ı ıYumurtalar iki er iki er bölü türdü. ekeri, kutusundan ka kla ışşşŞş ıal p barda na döküyordu Mustafa'n n. ığ ıı«Ak ama da pilav yapabiliriz.» dedi, «Pirincim de var.» şKararatma GeceleriR fat ILGAZı61www.eskikitaplarim.com

«En önemlisi odun.» «Ben de hep onu dü ünüyorum ya...» şBile indeki saati ç kar p koydu masan n üstüne Mustafa: ğııı«Bunu hemen satmal y z.» dedi, «Bana hiç faydas olmayacak ı ııbundan sonra. Dakikalar, saatler anlam n yitirdi art k. Götür Kapal çar 'ya! Hiç ı ııış ıak l ö retmeye kalk ma sak n bana!» ığışıSuçlu suçlu önüne bak yordu Cengiz: ı«Yapacak birçok şeyler var daha!» dedi, «Hele ben biraz dü üneyim. Seni en azdan bir ay her bak mdan rahat ettirmeliyim. şıBiraz kendini toparlaman gerekiyor.» Dostça yüzüne bak yordu Mustafa'n n. ıı«Biraz zay fs n Abi! Biraz da ü ütmü e benziyorsun!» ı ışş«Dün gece biraz sland m da...» ııSoban n üstünden ald çaydanlııı ığ, barda n doldurdu: ğı ı« yi gelir!» dedi, « ç bir tane daha!» İİYumurtalar Mustafa'n n tam istedi i kat l ktayd . Zeytinin ığı ııtuzlulu unu, hlamurun tatl lğıı ı ığ ile denkle tirerek ekme ine kat k şğıediyordu. « imdi ben ç kar m fakülteye do ru» dedi, «Bir eyler Şıığşuydururum d arda.» ış«B rak surda burda dola may . ışıŞu bizim saati bir biçimine korsan daha iyi edersin.» «Saat her zaman için saattir. » dedi gülerek. «Yorma beni!» dedi, «Seninkiyle idare ederiz!» Elini y kay p saçlar n taramaya ba lam t : ııı ışı ış«Bengideyimortal kıkararmadan.»dedi,«Karartmayakalmayay m, erken kapan yor dükkânlar.» ııPerdeyi aralay p bakt : ııKararatma GeceleriR fat ILGAZı62www.eskikitaplarim.com

«Kar ya yor!» dedi, «Eh ya murdan daha iyidir, ya s n ğ ığğ ıbakal m!» ıPaltosunu giydi: «Ben anahtar al yorum. Ne olur ne olmaz, uyuyabilirsin sen!» ııMustafa'n n gözlerinin kapandıı ı ığn anladı ığ için usulca ç kt ı ıd ar . Sokak kap s n h zla çekti. Bu, biraz da soka a ç ktışıı ı ıığı ı ı ığn kom ulara duyurmak içindi. şİçerde kimsenin bulunmadı ı ığn bilsinler diye anahtar kilidin içinde, çevirip kilitlemi ti kap y ışı ıüstünden. Mustafa, tam kendinden geçecekti ki, kap n n yava tan yava tan ı ışşvuruldu unu duymu tu, içerde Cengiz'in bulunmadğşı ı ığn anlay nca ıkap dakinin gitmesi gerekirdi. ıAmma aral ks z yumruklay p duruyordu. Bu, olsa olsa kap da ııııbekledi ini göstermek istemeyen biri olabilirdi. ğBir an önce duyurmak, hemen içeri girmek isteyen bir... bir... Perdenin ucunu aralay p kö esinden bakt , bir yere bak yor, bir ışııyandan da tek elini yumruk yap p kap ya aral klarla vuruyordu. ıııSoban n borusundan ç kan dumanlara bak yordu olsa olsa... Öyle ıııya! Sobas n söndürmeden Cengiz nas l ç kard d ar . ı ıııı ışıBir süre sonra umudu k r lm olmal yd . Yumruklamalar ı ıışııseyrekle ti, seyrekle ti, birden durdu. Gitmi olmal yd . şşşııSak n bu k z, bu k z Cengiz'i de il de Mustafa'y aramas nd ! ııığıııEvet, onu görmek istiyordu. Al p götürecekti onu! Nereye ıgötürebilirdi? E er polis de ilse, e er onu bir yere al p götürmek ğğğıistemiyorsa neden onun sakl oldu u evin kap s n çal yordu? ığı ı ııMustafa'n n evde oldu unu Cengiz de söyleyebilirdi ona! K z da ığıgelmi kap y vuruyordu i te! Ya karakol polislerini ça rmaya şı ışğ ıgittiyse! Hemen ç kmal yd d ar , paltosunu bile giymeden... ıııışıHemen... Ama gidemiyordu... Kalkam yordu yerinden. ıAyaklar ba lanm t . Kim ba lam t onu böyle, iplerle s k s k ? ığı ışğı ışı ı ı ıEllerine kim vurmu tu bu kelepçeyi? Bir handan içeri sokmu lard şşıonu. Kendi iste iyle girmemi ti bu kap dan. ğşıKararatma GeceleriR fat ILGAZı63www.eskikitaplarim.com

Arkas nda iki sivil adam vard , k rç l paltolu iki polis... Birinci ııı ıkata ç kt lar, ikinci kata ite kaka ç kard lar. Dur durak yoktu. ı ıııYorulmu tuşamasürükleyesürükleyeç kar yorlardıııonu.Merdivenleri say yordu. Yüz basamak, yüz on basamak... Ç ka ç ka ıııbitiremiyordu. Sonunda ba tavana s kş ıı ı ışp kalm t . E er tavan ı ışğs k an ba n b rakm olsayd daha da ç kacakt . ki kanatl alçak ı ışşı ııışıııİıbir kap ç kt önüne... kap da içice iki ay... Girmesi yasak olan ıı ııkap ... Yasakt da onu neden ç karm lard buraya kadar? Getiren ıııışık rç l paltolulardan biri dokundu kap n n yan ndaki dü meye. Kap ı ıı ıığıyava tan aç ld , f s lt halinde konu malar... Kelepçesini çözmeden şı ıı ı ışbir tekme arkas na. Kendini dimdik duran bir tabutun önünde ıbulmu tu. Tabut dedi in yat k olurdu ama dimdikti bu tabut i te. şğışİ şki erden dört kollu olurdu ama, bu tabut bir sand k gibiydi. Dimdik ıayakta duran tabutun kapa birden aç ld , içindeydi kendisi art k. ğ ıı ııBa n n üstünde dayan lmaz bir s cakl k saçlar n kavuruyordu. şı ııııı ıGözlerini yumup kald r yordu ba n . Bu ı ışı ıı ışk dayan lacak gibi ıde ildi. Bir ampul... Belki iki yüz mumluk, belki de be yüz... Bu ğşkadar ayd nl k onun gözlerinin ak n göstere göstere soruyordu, ı ıı ıbirlikte bu kitab bast rmad n z m diye? ııı ııBak yordu, elinde onun kitab vard ama, art k bu kitab da ıııııtan m yordu. O boyuna soruyordu, hay r diyordu, ne sorarsa böyle ı ııdiyordu. Benim hiçbir eyim yok, ne kitab m, ne defterim, ne şıkalemim... Ne i im, ne gücüm! Raporluyum ben, bo tay m ben, şşıCengiz'in evinde... Hay r, hay r Cengiz'in evinde de il! Hay r, dili ıığıkopayd da söylemez olayd . Cengiz'in evinde de il, kendi ıığevindeydi, ükran'in evinde yani! ŞCengiz'e dokunmay n, onun evinde de ilim diyordu. Yat r n ığı ıfalakaya! Ayaklar n n alt nda yanmalar... Kimin saydı ııı ığ belli olmayan bir say dizisi... Bir, iki, üç!.. Dört, be , alt ! Sekiz, on, ışıyirmi!.. Yan yor dudaklar susuzluktan! Dayanam yordu ac lara, ııııkendinden geçiyordu sonunda. «Uyuyordun demek!» «Ben mi?» dedi Mustafa, «Bilmem! Uyuyordum herhalde.» Cengiz kap n n yan nda paltosunun karlar n silkiyordu: ı ııı ı«Çok i ler gördüm, çok! Önce ne olur ne olmaz diye bizim şortaokulun kâtibinden on lira ald m, ay ba nda kesilmek üzere...» ış ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı64www.eskikitaplarim.com

Masan n üstünde bütün bir ekmek duruyordu. ı« emsi'den mi bu ekmek?» diye sordu Mustafa. «Evet, Ş Şemsi'den. Günlük karnemi verdim, tuttu bunu uzatt bana. ıKalabal kt f r n n önü, te ekkür bile etmeden ald m.» ı ı ı ı ışı«Saati ne yapt n? » ı«Gittim...Kapal çar 'ya,ış ıgösterdim.İstedi imğparay ıtutturamay nca... » ı«Sak n geri getirmi olmayas n?» ışı«Öyle yapt m. imdilik param z var demektir.» ıŞı«Ya odun kömür?» «Ba ka oduncu buldum. Biraz sonra getirecekler.» ş«Veresiye mi?» «Onungibibir ey!şBizimCemalBey'inakrabas ndan ıald m,Malta'dan.» ı«Hep ay ba na!» ş ı«Sen onu dü ünme! u günleri geçirmemize bakal m. Bak kar şŞıya yor d arda! K rk kilo odun ald m ama... Göreceksin, kav gibi ğ ıışııodunlar... Yirmi kilo da parayla kar ki oduncudan al rsak, gider de ş ııgider. » Mustafa yata n üstünde elbiseleriyle uyumu tu. Mutfa a geçip ğ ışğelini yüzünü y kad . ııKendine gelmi ti biraz. Geçen olaylar daha yeni yeni şıan ms yordu: ıı«Sen gittikten sonra... Hemen pe inden kap çal nd ... » dedi. şııı«Bakt n m pencereden?» ıı«Perdenin aralı ığndan bakt m.» ı«Kendini göstermedin ya!» «Hay r! Bir k zd .» ııı«Çi dem'dir.» ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı65www.eskikitaplarim.com

«Yirmi ya lar nda falan... » şı«Evet, o! Bir roman çeviriyoruz da. Filolojide. Bugün u rayaca n hiç sanm yordum. Eve gelmemesini söylemek için ğğı ııarad m üniversitede... Demek o s rada gelmi olacak.» ıış«Peki, ya sen yokken bir daha gelirse?» « te onu söyleyecektim ben de. Sen hiç durma üzerinde, İşd arda bulu uruz. Daha olmazsa onun evinde.» ışş«Soban n yandıı ı ığn , ç kan dumanlardan anlad san yorum. Kim ıııbilir neler dü ünmü tür.» şşGülüyordu Cengiz: «Neler dü ünecek Abi.» dedi,«Her k z n dü ündü ünü... çerde şı ışğİba ka bir k z oldu una inanm t r. Ama kantinde, ayn saatler de şığı ışıkendisini aradı ı ığm arkada lar bili ine göre... Can m, hiç dumar şığıdiyorum üzerinde bunun,» «Demek yaln z roman çevirme i i de il, aran zdaki ili ki?» ışğış«Her ey bir i düzeni içinde ba lamaz m ? Buna ne derlerdi şşşıfelsefede? Pragmatizm demezler miydi?» «Ço u zaman böyle olur bu i ler, çok do ru!» ğşğ«Benim anlataca m daha ba ka eyler var.» ğ ışş«Söyle!» dedi, «Dinliyorum!» «Sen R fk 'y tan r m s n, R fk 'y ?» ı ı ııı ıı ı ı«Hukuktaki asistan de il mi?» ğ«Evet. iir de yazar.» Ş«Birlikte çok iir yay nlad k dergilerde.» şıı«Tutuklanm iki gün önce!» ış«Neden acaba? Yaz dan m tutuklanm ?» ııış «Hukuk'taki arkada lar gördüm, böyle daha yirmi otuz ki i şışvarm tutuklanan. Bir bültenden söz ediliyor, elden ele dola an bir ışşbülten! Daha do rusu bültenlerden... » ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı66www.eskikitaplarim.com

«Bültenler mi?» «Hm... Yoksa sen de mi?» Makinede yaz l p teksir makinesinde ço alt lm bir iki bülteni o ı ığıışda görmü tü arkada lar n n elinde, birkaç ay önce. Bir suç şşı ıolabilece ini hiç dü ünmemi ti. ğşşCengizde, okumu tu demek. Bir aç k vermek gibi gelmemi ti şışona: «Hay r!» dedi, Mustafa, «Görmedim!» ıBirden ka lar çat ld Cengiz'in: şıı ı«E erğsordumsaboşbulundu umdan...»dedi.«Bildiklerini ğö renmek , hiç i ime gelmez benim!» ğş«Senden sakl hiçbir bilgim yok.Bu bültenlere gelince...» ı«Sak n ha! Söyleme bana bir ey! Sana yararl olabilmek için ışıanlatt m d arda duyduklar m . Senin bildiklerin gene sende kals n! ıışı ııBana hiç bir yarar yok çünkü. Bir politik u ra n n içine de girmek ığşı ıniyetinde de ilim. Korktu um için mi? Yok, hay r, korktu umdan ğğığde il, kendimi yetersiz budu umdan... Daha yapaca m çook ğğğ ışeyler var benim.» Gerçeklerle yeni yeni yüz yüze geliyordu Mustafa Ural. Cengiz'in bu dostça da olsa savunmas nda bir korkakl k, bir görevden ııkaçma, gerçeklere yüz çevirme yok muydu biraz? «Dün kantinde, kendisini aradı ı ığm tan klarla ispatlamaya ıçal t m ama nafile! Çok surat etti! Bir bak ma iyi de olmad de il. ı ışıığBundan sonra eve u rayaca n hiç sanm yorum. Dar ld k. Adaaam ğğı ııı ısen de! Gerekti i zaman i in do rusunu anlat r m kendisine, olur ğşğı ıbiter.» Üzülmü tü Mustafa: ş«Yirmigünügeçece iniğsanm yorum.ıOnaanlat rs n ı ıdo rusunu.» ğ«Amaaaan Abi, dü ünmeyelim bunlar imdi!» şış«Peki, ükran? ükran' anlat!» ŞŞıKararatma GeceleriR fat ILGAZı67www.eskikitaplarim.com

«Fakülteye, do rusunu ararsan Çi dem için gitmi de ilim. ğğşğVestiyerdeki Ömer'den arkada lar n b raktşııı ığ yeni dergilerden üç be tane alay m da, yan mda bulunsun diye u rad m.» şıığı«Niçin bu?» «Unuttun mu Abi! Şükran Han m'a verecektim, yay nevinden ııgönderiliyor diye. Yeni yay nlardan...» ı«Haaa! Tamam! » «Ald m dergileri koltu umun alt na. Tuttum Ca alo lu'nun ığığğyolunu! Ne olur ne olmaz diye Milli E itim Müdürlü ü'nün kap s n n ğğı ı ıönünde dikildim, otobüs bekliyormu gibi. Böyle zamanlarda insan şherkesten i killeniyor nedense! Derleme Müdürlü ü'nün kap s n şğı ı ıgözlerken kar da dikilen benim ya mda birini gördüm.» ş ış ı«Paltosu nas ld ?» ı ı«Karya d l bir kuma tan.» ğı ış«Yani k rç l , öyle mi?» ı ı«Evet karya d l palto çok geçmeden akpak oluverdi, derken ğı ıiçerden orta ya l bir adam ç kt . Bizim k rç l paltolu tak ld pe ine. ş ıı ıı ıı ışBen hemen onlar kap dan uzakla nca dald m derlemeden içeri. ış ııH zla merdivenleri ç kt m.» ıı ı«Ali oralarda m yd , benim o lan?» şıığ«Yoktu. Girdim salona. Söyledi in gibi ikinci masaya yöneldim. ğŞükran Han m masa ba ndayd , ilk defa görüyordum yenge ış ııhan m . Yaptı ıı ığn tan mlamaya uygundu t pa t p. Sokudum elimdeki ıııdergilerle masas na. Üniversiteden geliyorum, dedim. Bunlar diye ısordu. Bunlar bizim Gençlik Postas ... B rak lmam ıııışDerleme'ye... Dergileri önüne sürerken, senin mektubunu da koydum üste. Derginin tarihini,numaras n gösteriyorum diye ı ıbast m parma m mektuba, imzaya dikkatini çektim.» ığı ı«Ya kom u masadaki kad n... Hacer Han m?» şıı«Kahve içiyordu, ilgilenecek bir durum yoktu ki,bana bakm ışolsun.» «Peki sonra?» Kararatma GeceleriR fat ILGAZı68www.eskikitaplarim.com

« ükran Han m imzay görünce,«Tamam» dedi,«Anlad m, Şıııdemek Mart say s bunlar.» Gösterdi im ka d n üzerine sanki ı ığğı ıderginin tarihini yaz yormu gibi u say lar yazd : 18 Mart.Sonra ışşıııba n kald r p buyrun dedi, al n götürün bunlar ! Bu dergiler bizde şı ıı ıııvar! Ben de pusulayla birlikte ald m dergileri ç kt m. Kapal çar 'ya ıı ıış ıvurdum üniversiteye. Vestiyerdeki Ömer'e dergileri verdim, mersi dedim, arkada lar d ardan alm lar, art k gelecek sefere! şışışıVezneciler dura nda tranvay bekledim, ne gelen var, ne giden.» ğ ı«Cengiz, çengele as l paltosunun cebinden pusulay al p uzatt . ı ııııMustafa bakt , han m n ye il renkli mürekkepli dolmakalemiyle ıı ışyaz lm iki kelime: 18 Mart... ıış«Anla l yor de il mi Abi?» diye yüzüne bak yordu Cengiz. şı ığı«Evet!» dedi, «Beni ay n 18'inde istiyor, Cuma ak am !» ışı«Demek bu ak am gelmeni do ru bulmuyor?» şğ«Öyle olacak!»Soba k z l dilini göstermeye ba lam t odan n ı ışı ışıalacakaranlı ı ğnda. Ö leden kalan eti soban n üzerine koyarken: ğı«E er istersen bir pilav da yapabiliriz» dedi, Cengiz. ğ«Hay r! A r olur pilav kals n!» ığ ıı«Hiç olmazsa salata gibi bir ey alsayd m gelirken. şı« yi olurdu ama .... Kals n imdi.» İış«Neden kals n Abi! Manavda taze salata, so anlar gördüm.» ığPaltosunu giymi , f rlam t d ar . Mustafa, eti so umamas için şıı ışışığıyeniden koydu soban n üstüne. Balzac'tan birkaç sat r okuyarak ııbekleme süresini doldurmak için eline kitab alm t ki, kap çal nd . ıı ışıııZilsiz bir kap n n nas l çal naca n biliyordu. Cengiz anahtar m ı ııığı ıııunutmu tu evde, diye dü ündü. Gidip gelece i kadar bir süre şşğgeçmemi ti ki aradan. Perdenin ucunu kald rd . Çekine çekine şııkap y hangi aç dan biçimlice görebilece ini de ö renmi ti. Arkas ı ıığğşıdönük bir kad n dikiliyordu, ba e arpla sar l ... Bu pardesü...Bu ış ışı ıpalto Çi dem'in de il miydi? ğğBirkaç gün önce de bu pardesü bozmas paltoyla dikilmemi ışmiydi kap da? ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı69www.eskikitaplarim.com

Gözleri gene soban n püfür püfür tüten borusundayd . Kap daha ıııda h zl vuruluyordu. Ne yapmal yd ? Kalk p açamazd ya! Bir ey de ı ııııışsöyleyemezdi, pencereyi aç p da. Ama soban n duman ndan ıııanl yordu ki evde mutlaka bir insan vard . Perdeyi aralay p yeniden ııısoban n borusuna bakt . Linyit kömürülyle çal an Haliç vapurlar ııışıgibi tütüyordu. Sesleri yutan, duyulanlara daha bir anlam katan do al bir susku içinde i itiyordu kap n n vuruldu unu. ğşı ığ«Cengiz! Aç kap y !» ı ıGecenin bo lu unda güm güm öten, sonra bir kartopu gibi ş ğçözülüp da lan yumruklamalar. . ğ ıPencereyi aç p Cengiz'in evde olmadıı ı ığn söylese... Ya da buyur etse içeri... Evde bir k z n bulunmadı ıı ı ığn gösterse kendisine... Ama bu yetkiyi göremiyordu ki kendisinde. Ya bilmedi i bir hesab varsa Cengiz'in, ya da bu k zla cinsel bir ğııgeçmi i, kendisinden saklamas gereken... Hele bu ku ku büsbütün şışbüyüdü gözünde. Karakolun el koymas n gerektiren bir olay kokusu gelir gibi oldu ı ıburnuna. Kap n n yumruklamalar birden durmu , sözcükleri seçilmeyen ı ıışbir konu ma ba lam t . Sesler bir yükselip bir alçal yor, mahallenin şşı ışıilgisini çekebilecek bir durum ç k yordu ortaya. Salatalarla dönen ı ıCengiz'in bir içki mezesi haz rlı ı ığnda olu u hiç de gönül aç c şı ıgörünmemi olacakt Çi dem'e. Konu unu ele vermemek için şığğkendini bile savunmamas daha da zor bir durumda b rakm ııışolacakt onu. ıNe yapmal yd ? Kap y açsa, kendini gösterse olay yat acak ııı ıışm yd ? Hiç sanm yordu, k z n tutkular ancak eve girmek, kö eyi ıııı ıışbuca gözden geçirmekle sona erecekti. Yukarda ev sahiplerinin ğ ıkat nda ayak sesleri, gidip gelmeler ba lam t , giri ler ç k lar ışı ışşı ışayr yd ama, üst pencerelerden kap n n önü ayna gibi görülebilirdi. ııı ıİşi uzatman n, her eyden önce Mustafa'n n kendi zarar na olaca ışıığ ıortadayd . Ko tu kap y açmak için. Kocaman bir kilidin buz ışı ıkesilmi demiri ile yüzyüze geldi. şD ardan kilitlendi i için gizli bir sürgü, yuvas na oturmu , ışğışk m ldam yordu bile. ı ııKararatma GeceleriR fat ILGAZı70www.eskikitaplarim.com

Kap n n dı ıı ışndakiler, ne olursa olsun kilitlerle oynadı ı ığn anlam ışolacaklard ki, at malar birden duruvermi ti. ıışşİçerden kap y ı ıyumruklamaya ba lam t Mustafa! şı ışCengiz kap y açacak yerde: ı ı«Duydun ya!» dedi, « te bir erkek var içerde!» İş«Yaln z o de il. Aç u kap y ! Demek anahtar sende.» ığşı ı«Çi demci imğğuzatmaart k!»ıdiyordu,«yar nıher eyi şanlataca m fakültede. ğ ıSabahtan gelece im, orta okulda dersim yok! Bekle beni, ğdokuzda,kantinde!Haydican mıgörüyorsunya,bütündü ündüklerin yanl ç kt !» şışı ıK z diretiyordu: ı«Uzat yorsun! Aç u kap y da gireyim içeri, dondum!» ışı ıCengiz'in bir i aret bekledi i anla l yordu Mustafa'dan. şğşı ı«Aç!» dedi, «Cengizci im aç art k!» ğıAnahtar, kilidinin yerini ar yordu. ki kez döndü,bir yuvan n ıİıiçinde, kap aç lm t . ııı ışÜç ki ilik bir susku. Sonra Cengiz'in a a dan alan sesi: şş ğı«Rahats z ettik Abi!» ı«Rica ederim! Buyrun!» Çi dem, itercesine bir at l mla girdi içeri. Ayaklar al k n oldu u ğı ııışığiçin koyu karanlı ığ hiçe sayarak h zla yürüdü, odaya girdi. Yeni ıolaylar önlemek için Cengiz de pe inden... elinden yakalay p ışıdurdurdu Mustafa: «Dinle!» dedi, «Ben hastay m, anl yorsun ya! Kar mla ıııkavgal y m, misafirli e geldim sana! Unutma!» ı ığ«Tamam Abi!» ikisinden önce girdi odaya Cengiz. Çi dem'e: ğ«Buyur!» dedi,«Geç öyle! tan tay m Arkada m Ali R za! hem şıış ıımemleketlim olur, hem de liseden A abeyimiz... Askerli e ğğKararatma GeceleriR fat ILGAZı71www.eskikitaplarim.com

ça rd lar... Hasta oldu unu söyledi, dinlemediler. E er bir ğ ıığğhastaneye yatarsa kolay kolay ça ramazlar askere. ğ ıÇi dem, gözlerini masan n üstündeki «Le Cure de Tours»un ğıkapa na dikmi ti. ğ ışBak yor muydu, bir eyler mi dü ünüyordu belli de ildi. Birden ışşğçevirdi ba n Mustafa'dan yana. Bak lar , üzerinde bir süre şı ıışıku kuyla gezindi: ş«Ad n z bilmiyorum ama...» dedi, «Sizin son tutuklamalarla ı ı ıilginiz oldu undan hiç ku kum yok!» ğşÜçü susup kalm lard : ışı«Bir yanlı ı ı ışn z düzeltmeme müsaade eder misiniz?» dedi Mustafa, «bir küçük yanlı ı ı ışn z ...» Birden göz göze geldiler: «Benim son tutuklamalarla hiç bir ilgim yok!» «Ben oldu unu san yorum. Çünkü Cengiz'in tutumu bunu aç kça ğııkoyuyor ortaya. Durmadan yalan söylemek zorululu unda oldu una göre... ğğHiçbir eye inanm yorum. Ne söyledi i adam oldu unuza, ne de şığğhem erisi!» ş«Evet! Son tutuklamalarla hiçbir ilgim olmayı ı ş do ru! Sadece ğbir kitap yüzünden aran yorum, o kadar.» ı«Ne olursa olsun, polis taraf ndan aranan bir ki isiniz!» ış«Yanl de il! Bu durumda ne yapmay dü ünüyorsunuz?» ışğış«Ya siz?» «Sizinle burda kar la t ktan sonra bu evden ç k p gitmeye karar ş ış ıı ıverdim.» «iyi edersiniz!» Cengiz kendinden beklenmeyen bir davran la kalkt aya a. ışığÇi dem'e: ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı72www.eskikitaplarim.com

«Ben sana kar ancak bir tek konuda sorumluyum.» ş ıdedi.«Gönül i inde öyle de il mi?» şğSorusuna bir kar l k alamay nca gerisini getirdi: şı ıı«Geldin gördün! Böyle bir konu yokmu demek! Bunun dşı ışndaki ili kilerim, seni ilgilendirmese gerek. u anda evimde oldu unu şŞğdü ünerek tart maya kat lm yorsam, seni hakl buldu umdan şışııığde il!» ğ«Bir dakika Cengizci im!» dedi Mustafa, «Ben bayan çok hakl ğııbuluyorum. Yap lacak i ...» ış«Hay r!» dedi Cengiz.«Yap lacak hiçbir i yok, oturur yeme imizi ıışğyeriz.» K z birden kalkt : ıı«Gidiyorum ben!» dedi, «Burda bir dakika daha kal rsam ısuçlulu unuza kat lm olurum. Aran lan bir adamla bir çat alt nda ğıışıııdaha fazla kalmak istemiyorum!» «Peki!» dedi Cengiz. «Gidebilirsin! E er istersen yar n saat ğıdokuzda görü ürüz fakültede!» ş«Bir ko ulla.» ş«Biliyorum!» dedi Mustafa, «O da benimle ilgili. Size söz veriyorum yar n saat dokuza kadar ç k yorum evden.» ıı ıBiliyordu bu sözü vermezse/yar na kadar da kalamayacakt ııevde. K z burdan ç kar ç kmaz do ru karakola gidecekti. Bunu ııığCengiz de dü ünmü olmal yd ki, yutkunarak önüne bak yordu. şşıııÇi dem oda kap s n açmadan önce döndü geriye: ğı ı ı«Tamam! » dedi, «Anla t k u halde!» ş ış«Evet anla t k. Bu anla maya ba l kalaca n z kan s nday m. ş ışğ ığı ıı ııGüle güle!» Cengiz de kalkm t , paltosunu ald çengelden: ı ışı«Seni evine kadar b rakabilir miyim!» dedi. ıÇi dem odan n kap s n çekmi ti, d ardan: ğıı ı ışışKararatma GeceleriR fat ILGAZı73www.eskikitaplarim.com

«Hiç zahmet etme!» dedi «Ev uzak de il, biliyorsun!» ğ«Yok! Bu karartmada tek ba na gitmen hiç do ru olmaz! Hadi ş ığho ça kal Abi! şHemen geliyorum! Sokak kap s yava ça kapanm t . Gecenin ve karartman n ı ışı ışısuskusunda çi nenen karlar n ezili i duyuluyordu. ğışIV Sabah n bu saatleri tekin de ildi biliyordu Mustafa. S cak bir ığıodayıgerideb rak pııç km ,ıışç kmakızorundakalm t . ı ışKaragümrük'ün arka sokaklar ndan Malta'ya gelmi ti. Fatih ışçar s na u ramadan Saraçhaneba 'na geçmek istiyordu. şı ığş ıİki gündür ya an kar dinmi , sokaklar gelip geçenlerin ğşayaklar n n alt nda v c k v c k olmu tu. Elleri paltosunun ceplerinde, ı ııı ıı ışyürüyordu, bata ç ka... Sa cebinde bir mendil vard , sol cebinde, ığıiki buçuk lira bozuk para... Evden ç karken Cengiz zorla vermi ti. ışTek ba na kaldş ıı ığna inandı ığ zamanlar hep böyle yapar, ceplerinde ne varsa i neden ipli e bir döküme vururdu. ç cebinde ğğİkatlanm iki üç kâ t... Cebinin k y s na tutturulmu bir de ışğ ıı ı ışkur unkalem... yimser zamanlar nda el attşİıı ığ buru uk sigara şpaketi de ceketinin bir cebinde olmal yd , kibriti de yan nda... ıııYoklad , her ikisi de yerli yerinde duruyordu. Yola ç kmadan unlar ıışıyazm t iç cebindeki kâ tlardan birine: «Polise gitmek üzere ı ışğ ıevden ç kt m. Bugün ö leden önce mutlaka Birinci ı ığŞube'de olaca m.» Alt nda da tarih: 16 Mart. Onun da alt nda imzas ... ğ ııııOysa ö leden sonra mutlaka Saraçhaneba 'nda olacakt , ğş ııNihat' n evinde. Yolda yakalan rsa, polisteki aramada tutana na ıığ ıgeçmesi gereken yaz . ıİşte bu yazd klar olacakt . Alt nda günün ııııtarihi... Teslim olmak üzere yola ç kan bir suçlunun belgesi: ı«Ö leden önce mutlaka Birinci ğŞube'de olaca m.» iyi niyetini ğ ıbelirtmeye yetmez miydi bu belgecik! E er Nihat' n evine ğıyakalanmadan girerse, ilk yapaca i , bu kâ d sobaya atmak ğ ışğı ıolacakt . ıİtfaiyenin önünden geçti. Birbirine omuz vermi darac k üç şıah ap evden ortadakinin kap s na iki üç basamak merdivenle ç kt . şı ıı ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı74www.eskikitaplarim.com

Oymal , eski bir kap n n rengini atm pasl ziline yap t . Zili, ıı ıışıı ışya s zl ktan ancak parmaklar n n gücüyle çevirebilmi ti. ğı ıı ışÇ kardıı ığ ses, pasl l ktan gelen bir h r lt yd , o kadar. ı ıı ı ııTahta dö emelerin g c rt s yla kendini aç a vuran ayak sesleri şı ı ı ıığyakla t kap ya. ş ııMandala elini uzatmadan yorgun bir kad n sesi duyuldu içerden: ı«Kim ooo?..» «Nihat evde mi?» Cevap vermeden önce kad n n zili çevireni görmesi gerekiyordu, ı ıaçt kap y neden sonra. Eve Nihat'la girip ç ktıı ıı ı ığ için, yüzyüze gelmemi ti Büyükanneyle. Geleni inceledi uzun süre, torununu şkötü yerlere al p götürecek bir ki iye benzetmemi ışşolacakt ki, sert çizgiler yat t , bamba ka bir yüzle: ıı ışş«Nihat yukarda olacak.» dedi. «Ç kmad ysa e er...» ıığBa n kald r p seslendi yukar ya: şı ıı ıı«Nihaaat!..» Merdivenlerden ko arak inen ayak sesleri, evde oldu u haberini şğverdi torununun. «Vaaay, sen misin Hocam! Buyur yukar !» ıBüyükannenin görevi burda bitiyordu, iki yana sallana sallana odas na girerken, Mustafa çoktan merdivenleri ç km t . Oda ııı ışkarmakarı ı ışkt , kahvalt tepsisi masan n üstünde duruyordu. ııGözünün tak ldı ı ı ığn görünce: «Ne yapars n, Hocam!» dedi, Nihat. «Dün gece geç döndüm ıeve. Ekrem'den not almaya gitmi tim, Hac Baba'n n lokantas nda şıııtoplanacaklarm , beni de sürükledi. ışTam ikide döndüm. Sabahleyin kocakar yla iki a z kavga ettik ığ ıbu yüzden. Ekrem'le imtihanlara çal t k, geç vakte kadar, dedimse ı ışde yutmad . Ba m belâda onunla! Hep annemin kurnazlış ıı ığ bu! Beni ona teslim ederse böyle olur i te. Bu sene fakültenin bitece ine u şğşkocakar dan kurtulaca m için seviniyorum. ığ ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı75www.eskikitaplarim.com

Çay içer misin? Herhalde söndürmemi tir alt n .» şı ı«Ihlamur de il de çay ha! Bununla beraber hiç can m istemiyor. ğıHele sen bir sigara ver, yeti ir.» şMasan n üstündeki paketi tutup att , oturdu u yerden: «Kibrit ıığde yan nda, etajerin üstünde!» Yatakla oturdu u divan aras nda ığıkocaman bir masa vard . S kıı ı ışp kalm t masan n öbür yan nda. ı ışıı«Nedir bu masa böyle?» dedi. «Odan n ortas nda, Vidin kalesi ııgibi?» «Hiç sorma!» dedi Nihat, «Bizim kocakar için barikat! Onun ıgörmemesi gereken eyleri, odan n senden yandaki bölümünde şısakl yorum da... i eler... mi eler... ıŞ şşkonserveler, mezeler...» «Gerekirse beni de saklayabileceksin demek!» Birden sürekli gülü leri kesiliverdi Nihat' n: «Ne var?» şıdedi, «Bir şey mi var, saklamay gerektiren?» «Sen gazete ıokumuyorsun galiba!» «Gazete okumaya vakit bulam yorum ıama... Bir eyler duymuyor da de ilim. Bugünlerde altm yetmi şğışşki iyi alm lar içeri. E er sen de bunlardan biriysen...» şışğOnun kesilen gülü lerini Mustafa sürdürmeye çal arak: şış«Onlardan biri de ilim ama...» dedi, «Kendimden biriyim!» ğ«Hakl s n, onlardan da olsan, gene kendindensin! Ozan de il misin ı ığsen! Ozan halktan da olsa, ayd ndan da olsa, gene kendinden yana ıoluyor, o da olmas n bilirse... Bu onun kusuru mu, üstünlü ü mü, ı ığo da daha belli de il!» ğ«Bu durum beni sevindirir mi, üzer mi onu bo zamanlar m zda şı ıuzun uzun tartı ı ışr z. Sana durumu k saca anlatay m. Ben, ay n dokuzundan beri ıııaranmakta olan ve toplanan bir kitab n yazar y m!» ıı ı«Bugüne kadar bulunamad nsa, ben seni bundan sonra hiç ıkapt rmam onlara!» ı«Sa ol Nihatçğı ığm! Bundan ufak bir ku kum olsayd semtine şıu ramazd m.» ğı«Yaln z felâket bir kocakar var ki evde, sorma! Orju nas l ıııatlataca z? Kula bütün gün hep yukarda... Kim geldi, kim gitti ğ ığ ıbütün mesele bu!» Kararatma GeceleriR fat ILGAZı76www.eskikitaplarim.com

«Can m, o seni daha çok k zlardan korumak için açar gözünü, ııkula n .» ğı ı«Do ru! Ben haziran ay ndaki imtihanlar n haz rl klar na ğııı ııba lad m, be on gündür. şışAma, bir türlü oturup kendimi veremiyorum kitaplara. Dur, sen benim hocam olursun bundan sonra! Beni çal t rmak için s k s k ı ışııgelip giden bir hoca! Geldi i zaman da yeme e kalan...» ğğ«Gelip giden bir hoca de il de, daha çok gelip de kalan... Bence ğyemek daha az önemli.» «Can m, gelip giden dedimse, bizim büyükanneye göre gelip ıgiden... Her ak am seni kap ya kadar u urlayaca m. U urlama şığğ ığtöreninden sonra kap kapanacak...» ı«Eee?» «Sen kap n n gene bu yan nda kalacaks n... Merdivenleri ı ıııyeniden ç k p geçecek, u divan n üstüne uzanacaks n!» ı ışıı«Bu, çok güzel i te! Büyükanne'nin bu odaya girip ç ktşı ı ığ olmaz m hiç?» ı«Romatizmal d r ihtiyar. S k s k ç kmaz ama, genel temizlik için ı ııııhaftada bir mutlaka u rar. Biraz da genel durumu kontrol için.» ğ«Ben kalaca m dedimse her gün her gece de il! Hele u karlar ğ ığşerisin, ç k p e i dostu arayaca m. Sözgelimi, ay n on sekizinci ı ışğ ııgecesi kap dan beni gerçekten u urlayacaks n!» ığı«Peki ne zaman döneceksin geriye?» «E er dönersem, ay n on dokuzunda ö leden sonra...» ğığ«Bileyim de ona göre...» Barda ndaki son yudumu da içti: ğ ı«Çay hiç de kötü olmam !» dedi, «içseydin iyi ederdin!» ış«Peki!» dedi Mustafa, « imdi rahatça içebilirim art k. ŞıŞöyle demlice bir çay, büyükannenin elce iziyle haz rlanm !» ğıışKahvalt tepsisine yapıı ışrken: Kararatma GeceleriR fat ILGAZı77www.eskikitaplarim.com

« unu a a b rakma dümeniyle ilk sondaj m z yapal m. Beni Şş ğııı ı ııçal t rmak üzere geldi inin müjdesini vereyim büyükanneye! O ı ışğsenin erefine çay n tazesini demlemeye kalk acak ama, ben bizim şıışHoca çok kalenderdir, diye bayat ndan bir bardak isteyece im. ığBay lacak bu huyuna!» ı«Güzel!» Böylece büyükanneyi kalenderli ime al t r p ilerde ğı ı ışdaha az yorulmas n sa layacaks n! Peki aslan m, bildi in gibi ı ığıığyap!» Çok geçmeden elinde büyük bir bardak çayla döndü. Deneyinden ba ar l sonuçlar alm a benziyordu: şı ıış«Kay nt haz rlııı ı ığna ba lad bizim kocakar . Geçen gün şııça rm t m dedim, i te geldi Hoca! Bundan sonra oturup ğ ıı ışşçal abilirim. Tak ldışı ı ığm yerleri anlatacak bana. Art k geceleri ıç kmak yok! Hay Allah raz olsun o Hoca'dan, dedi, ama senin ııipinle kuyuya inilmez ki. Ö lenleri yeme e kalacak deyince biraz ğğkeyfi kaçt ama... E er evden ç karsa ö leden sonralar hiç ığığıu ramaz, deyince raz oldu yeme e. Bizim kocakar çok pintidir ğığıhaaa!.. Ama kay nt y ö lenleri gani gani doldururum tepsiye, ıı ığbiraz n da ak ama saklar z. Koca bir küp pekmez, s kı ışıı ı ışk zamanlar için Ezine pekmezi!.. Nas l çay n ekeri? Kocakar az koymu sa gizli ıışışkilerde var, ekleriz!» Bir yudum ald : ı«Do ru!» dedi, «Az koymu ekerini!» «Demedim mi, nekeslikte ğş şyoktur üstüne, ne kocakar d r ooo!..» ı ıSoba, Mustafa gelmeden önce yak lm , yeni yeni parl yordu. ıışıOda s nd kça camlar n buzu çözülmeye, yap m karlar erimeye ı ıııışışyönelmi ti. Bulutlar n s yr ldşııı ı ığ, yer yer maviliklerin ortaya ç ktı ı ığgörülüyordu art k. Kar daki evin penceresinde birkaç ba belirip ış ışsiliniyordu. «Nihatçı ığm!» dedi Mustafa, «Kimler var kar da?» ş ı«Kom unun k zlar !» dedi, gülerek. şıı«E er müsade edersen perdeyi çekece im!» ğğ «Can n nas l isterse!» dedi, «Hani horozdan korkan o lan diye ıığbir söz vard r, demek sen de k zlardan korkuyorsun, öyle mi? ııKararatma GeceleriR fat ILGAZı78www.eskikitaplarim.com

«K zlar n benden korkmamalar için kapat yorum perdeleri.» ııııPerdenin tülünü çekti: « imdi NihatçŞı ığm...» dedi, «Kitab n aç, okumaya ba la ki ben ı ışde u eve yararl oldu uma inanay m! Belki böylece kendimi şığıtoparlar m da ba ladışı ığm bir iki iiri bitirmeye çalşı ı ışr m.» Bir sigara yakt : ı« yi olur!» dedi, « imdiden içti in çay haketmi olacaks n! Peki İŞğışıHocam,ö rencininğnas lıçal tı ı ı ış ğngöreceksinbugündenba layarak.» şBir iki gün önce aç l p okunmu , aras na kâ t konup kapat lm ı ışığ ııışkal nca bir kitab açt , ba lad okumaya. Mustafa da cebindeki ııışıkâ d , kalemi ç kard . Cengiz'in evinden yola ç karken yazdğı ııııı ığgidece i yeri bildiren belgeyi buru turup sobaya att . ğşıGeriye kalan kâ tlar da çekti önüne. ğ ııNihat' n evinden hava karar rken ç kt . Bu karartmaya, biraz da ııı ıinsanlar yard m ediyorlar, pencereler, içerden çekilen kapkara ıperdelerle kentin ba layan gecesine erken erken kat lm şıışoluyorlard . Kurdun dumanl havadan ho landıışı ığ gibi Mustafa da bu kur un geçirmez karanl klarda, özgürlü ün buruk da olsa tad n şığı ıç kar yordu. ııBu, biraz da içkiyle sa lanan ba bo lu a, uydurma özgürlü e ğş ış ğğbenzemiyor de ildi. ğNe çare ki, koskoca kentte herkesin özlemle evine ko tu u u şğşsaatlerde biraz olsun kendine gelebiliyordu böylece. Saatini Cengiz'in direnmelerine ald r etmeden masan n ı ışıüstünde b rak p ç ktııı ı ığ için, ancak evlerin önünden geçerken kula na çal nan radyo yay nlar ndan ö renebiliyordu zaman . On ğ ıııığıikiyi bulmadan girmeyecekti evin kap s ndan içeri! ı ıKarl gecelerden sonra bu yaığ ş ıs z serin hava, yürüdükçe ıgüçlendiriyordu onu. Her düdük sesi kurulmu bir tuzakt sanki. şıYolunu ustaca sa a sola kayd r yor, i killi ad mlar atmamak için ğı ışıbütün becerisini kullan yordu. Bir kez üç ki ilik bir devriyenin ıştuza na dü üvermi ti dalg nl kla, i ten ç km da evine geç kalm ğ ışşı ışıışışbir baban n tela yla yürümesini becermi olacakt . Böyle zamanlar ış ışıKararatma GeceleriR fat ILGAZı79www.eskikitaplarim.com

için daha haz rl kl olmas gerekti ini anlamakta gecikmemi ti. ı ı ıığşBundan sonta Nihat' n evinden ç karken bo keseka tlar alacak, ıışğ ııvakit ilerledikçe, bunlar ta la toprakla doldurup kuca na ışğ ıyerle tirecekti, iki üç kesekâ d yla yoluna giden bir evcimen şğı ıki iden kimse kimlik sorma yüreklili ini gösteremezdi. Hele iki eli şğbirden dolu olursa... Vakit çok erkendi daha... Aksaray kesiminden uzakla mamak şko ulu ile hemen her arka soka dola r, vakit öldürebilirdi. şğ ış ıNihat' n evinden bundan daha da geç ç kamazd ki. O zaman ya iki ıııkez u urlanacak, ya da ak am yeme ine de kalmakla yüzsüzlük ğşğetmi olacakt . kisi de ilerisi için çok sak ncal yd . şıİıııRotas n , düdük seslerine göre çizdi i için bir ara kendini ı ığKumkap 'da buldu. ıKahveler karartma gecelerine yak mayacak kertede kalabal kt . ışı ıBunu pencerelerden, kap lardan görüp de anlam de ildi. ıışğÖnlerinden geçerken kulaklar n dolduran u ultudan ç kar yordu. ı ığııAgop Efendi'nin kahvesi, her zamanki gibi seçme konuklar na ıaçm t kuca n . ı ışğı ıKap n n tam aralandı ıı ı ığ s rada içeriye bir göz att . Alacakaranl kta ııherkesin tepesinden bakan Uzun Nevzat' n ba n görüverdi. Girip ışı ıkonu mak tçin yan p tutu maya ba lam t . Bu iste inin önüne şışşı ışğgeçmek için yeniden bal kç meyhanelerinden yana k rd dümeni. ııııİyi ama Nevzat' n kaldıı ığ pansiyonu bilmiyor de ildi ki. sterse ğİgider evinde görebilirdi onu. Görmenin, onunla konu man n gereklili ine öylesine inanm t şığı ışki, iste ini tehlikesizce yerine getirebilmek için yöntemler ğdü ünmeye ba lam t . Oysa hiç ak ll ca bir i de ildi onunla şşı ışı ışğgörü mek. Birinci ubeye girip ç km bir ki inin arkas n adams z şŞıışşı ııb rakmamak, polisin gelenekleri aras nda oldu unu bilmiyor ıığde ildi. Ne olursa olsun görecekti Nevzat' . Bu biraz da dost ğıözleminden ileri geliyordu ku kusuz. şVI Kararatma GeceleriR fat ILGAZı80www.eskikitaplarim.com

Radyo yay nlar na bak l rsa on bir s ralar yd . Ertesi gün derse ııı ııııgidecek bir üniversiteli için ortalama bir uyku saati... Ç kmas ııgerekirdi Nevzat' n e er kahvede çekici bir konu yoksa... Kap lar ığıaç ld kça d ar ya s zan ı ıışııı ışklardan anladı ığna göre, meyhaneler de lambalar nı ıyak pısöndürerekkapatmasaatiningeldi ini ğiçerdekilere bildiriyorlard . ıE er Nevzat' n ç kğıı ı ı ışn bir görevli ki i bekliyorsa, Mustafa her şikisini de önüne katabilmeliydi. Agop Efendi'nin kahvesinin önünden dört be kez geçti i halde hiç kimseden ku kulanmam t . şğşı ışYaonubekleyenNevzat' nıyan nda,ıburnunundibindenoturuyorsa? Bu da olmaz de ildi hani. Nevzat' n saflğıı ığ çok elveri liydi bu gibi durumlara. şNeden sonra aç lm t kap . Çok uzaktan bile bir bak ta görülen ıı ışıışuzun boyundan kolayl kla tan nabilece ine göre neydi bu çabas ? ıığıİşte Nevzat't kap dan ç k p yürüyen... Bir kö eye büzülerek bir iki ııı ışdakika içinde pe inden ç kacak ikinci ki iyi de beklemeye ba lad . şışşıBir dakika, iki dakika... Bir süre daha k p rdamadan durdu. ı ıYoktu pe inden d ar ç kan. D arda bekleyip tak lan da yoktu. şışı ıışıElleri cebinde, u sa lam havan n tad n ç karmak için yava yava şğıı ı ışşyola koyuldu. Bir süre durup yolun suskunlu unda onun tembel ğad mlar n nıı ıseslerinidinledi.Ayakkaplar n nı ıtopuklar yla ıburunlar na çak lm nalçalardan, onun ayak sesleri oldu unu bulup ııışğç karmak zor de ildi. ığYakla p birden koluna girebilirdi, ürkmemesi için duyulur ş ıduyulmaz bir sesle: «Hişşt, Nevzat!» diye seslendi. Birden durmu tu Nevzat. Mustafa, yan na yakla tşış ğı ı halde yolun en karanl k yerinde kar la t klar için tan yamam t . Ya da oyuna ış ış ıııı ışgelmemek için ilk davranı ış kar s ndakinden bekliyordu. şı ı«Benim» dedi, «Ben Mustafa!» Sanki elini tutmasa tan yamayacakm gibi uzatt ona do ru ıışığelini: «Sen misin Mustafacı ığm.» dedi, «Sesinden tan nd m ama ııinanamad m.» ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı81www.eskikitaplarim.com

«Oysa ben seni bir bak ta tan d m uzaktan, Agop Efendi'nin ışı ıkahvesinde!» «Güya camlar da perdeli.» «Kap n n aralı ıı ığndan gördüm, içeri girsem ne yapard n?» ı«Hemen ç kard m d ar ! imdi bile konu mam z do ru olur mu ııışıŞşığdiye dü ünüyorum.» ş«Pe inden gelen mi var?» ş«Arkama bakmam ben. Var m bir gelen?» ı«Görmedim.» «Görmesen de tehlike var! Polis seni ar yor v z r v z r. E er beni ıı ıı ığyar nıça r pğı ısorarlarsagecerastladı ı ığmsöylememezlikyapamam.» «Rastladı ı ığn söyleyebilirisin!» «Çok zorlad lar senin nerde kaldıı ı ığn ö renmek için.» ğ«Demek al p götürdüler Birinci ube'ye!» ıŞ«Daha senin kaçtı ığn gün...» ilk gün eve geldi ini ükran'dan ö rendi i halde daha fazlas n ğŞğğı ısoram yordu. ıŞükran' gördü ünü Nevzat'a söylemek çok tehlikeli olabilirdi. O ığgünkü olay n sonunu anlatmas n Nevzat'tan bekliyordu. ıı ı«Herhalde ükran' görmedin henüz?» dedi. Şıİlk yalan n söyledi Nevzat'a: ı ı«Hay r, görmedim!» ı«Yazdı ığm bir iiri sana okumak için gelmi tim o gün. Me er şşğseni tutuklamak için ordalarm , kitaplar n paketiiyorlarm ışı ıışiçerde...» «Peki!» dedi, «Kitaplar m paketlediklerini nerden biliyorsun ı ısen?» Kararatma GeceleriR fat ILGAZı82www.eskikitaplarim.com

«Birinci ube'de gördüm neyin varsa. Foto raflar n n aras ndan Şğı ııbüyücek bir resmini ar yorlard . Ö retmenlerle çektirdi in bir grup ıığğresmini gösterdiler bana. Mustafa'y göster bize dediler. Bir bak ta ııştan d m ama, yok bunlar n içinde dedim, lâf olsun diye.» ı ıı«Çok mu önemliymi benim resmim?» ş«Çok! Ço alt p memurlara da tacaklard san yorum.» ğığ ııı«Peki, ne zaman ald lar seni?» ı«Ayn gün, yani sizin eve geldi im gün.» ığ«Nerden ald lar?» ı«Taksim'de...» «Saat kaçta?» «Ak am üstü.» şBuna çok ş şa rm t Mustafa. Demek ki üç saat pe inde ıı ışşgezdikten,giripç ktı ı ığyerleriö rendiktenğsonratutupgötürmü lerdi. ş«Neler sordular sana içerde?» «Neler sorduklar n anlayamad n m daha?» ı ııı«Beni sordular, öyle mi?» «Söyle dediler, Mustafa nerde? Bilmiyorum, dedim. Biliyorsun, söyle diye üstelediler, söylemezsen elimizden kurtulamazs n! Ben ıbilmiyorum dedikçe zorlad lar. Bilmiyorum ki ne söyleyeyim. Sonra ıyat rd lar falakaya, ye, yemez misin!.. Bilmiyorum dedikçe ııvurdular! Ertesi gün çektiler gene sorguya. Nerde oldu unu, ğboyuna. Bilmedi imi anlam a benziyorlard . Soruyu de i tirdiler, ğışığ şbu kez Mustafa'yla nerde tan t n, nas l tan t n, kim tan t rd diye ı ışıı ışı ışısorular ya d rd lar. ğ ııBilmedi im birçok adlar... Yeni Edebiyat, nsan, Yürüyü , Ses ğİşdergilerinde ne kadar ozan, ne kadar yazar varsa teker teker sordular.Bereketiçlerindekokmazbula mazşsoyundantan d klar m ç kt da, her eyi inkâra kalk madı ııı ışışı ığma inan r gibi ıoldular.» Kararatma GeceleriR fat ILGAZı83www.eskikitaplarim.com

«Kaç gün kald n içerde?» ı«Be gün!» ş«Her gün sorgu var m yd ?» ıı«ilk iki gün çok h zl geçti. Bir de be inci gün... Bir dergiden ı ışkesilmi krokini gösterdiler. Uyan dergisinde görmü tüm bu şışşresmini geçen y l... Arad çizmi olacak ışSamim'in yaz s n n tam ortas ndayd .» ı ı ııı«Evet, vard böyle bir resmim.» ı«Onu gösterdiler bana, ama alt ndaki ad n kapatarak. Kim bu ıı ıadam dediler? Esas n ararsan bu resim sana hiç benzemiyordu. ı ıEskiden bilmi olmasayd m hiç benzetmezdim sana.» şı«Ne dedin?» «Ne diyece im, bakar bakmaz, Mustafa Ural, dedim.» ğ«Söyledin demek?» «K zd n m söyledi im için? Oysa sevinmen gerekirdi. Bu krokiyi ııığniçin sorduklar n anlayamad n m ?» ı ııı«Anlayamad m.» ı«Ço alt p memurlara da tacaklard , seni bulmalar için.» ğığ ııı«Anlad m imdi, çok güzel!» ış« lk bak ta tan mam n bir yarar daha oldu, iyi niyetime İışıııinand rd m onlar .» ııı« nand lar da ne yapt lar?» İıı«Temiz bir sopa çektiler, ak am üzeri. Söyle dedi efleri, nerde şşbu adam? Türlü yollardan denemeler yapt lar, söyletmek için. ıSorgulardananladı ığmagöre,seninAnkara'daoldu unu ğsan yorlard .» ıı«Nerden ç kard n bunu?» ıı«Sorular n a rl k noktas hep Ankara'daki arkada lar nd . ığı ıışııAkraban olup olmadı ı ığn sordular Ankara'da. Bilmiyorum dedim. Arkada lar n , dostlar n ö renmek istiyorlard .» şı ıı ığıKararatma GeceleriR fat ILGAZı84www.eskikitaplarim.com

«Bilirsin arkada lar m benim.» şı ı«Dergilerde ad geçen bütün ışairleri sayd m, teker teker ıyazd lar. Bu s rada gözüm kitapl k vitrinine ili ti bir ara Arad' n ııışıyaptı ığ resmi hemen geçirmi lerdi cam n arkas na, alt na da irice şıııMustafa Ural, diye yazm lard . Bu resme bakarak zor bulursunuz ışıMustafa Ural' dedim, içimden.» ı«Demek Ankara'da san yorlar beni öyle mi?» ı«Kan mca öyle! iki saat süren bir sorgudan sonra, benden ıyeminli bir söz ald lar.» ı«Ne sözü bu?» «Mustafa Ural' nerde görürsem haber verece im, diye.» ığ«Ne üzerine yemin ettirdiler?» «Önce müslümanca yemin ettirdiler. Şeflerden biri, bu adamlar n böyle yeminler nesine dedi, buna erefi üzerine yemin ışettirelim...» «Ettin mi?» «Ettim!» «Demek haber vereceksin öyle mi?» «Söz verdim, vermesine ama...» «Eee?» «Sen erefinin üzerine söz vermi olsayd n, ne yapard n?» şşıı«Orada erefin bir anlam var m ? erefli ki i olman dayaktan şııŞşkurtarabildi mi seni?» «Öyleyse, bana b rak gerisini!» ı«Sana b rakmakla bitiyor mu?» ı«Bitmiyor, bir de insan n dayanma gücü diye bir ey var. Kimin ışnereye kadar dayanaca önceden belli olmuyor hiç. Çünkü, bilip ğ ıde söyleyemediklerim de oldu içerde!» «Peki Nevzatçı ığm! Seni gördü üme çok sevindim.» ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı85www.eskikitaplarim.com

«Ben de... Böyle sa salim, böyle ayakta dipdiri...» ğMustafa sar ld boynuna, kucakla t lar. ı ış ı«Haydi iyi geceler!» « yi geceler Mustafa, yolun aç k olsun!» İıDipsiz bir aral a girmi tiler konu a konu a, ikisi de bu sokaklar ığşşşıiyibildi iğiçinNevzat' nıevinegidenyoldanbirhayliuzakla m lard . Bu durum, daha çok Mustafa'n n i ine yaram t . şışıışı ışMesihpa a'dan vurdu, Laleli'yi geçti, oradan do ru Ye il Tulumba şğşSoka 'na. ğ ıRadyolar çoktan susmu lard . Vakit gece yar s n bulmu tu. Bir şıı ı ışsaat kadar oyalansa, daha güvenli olacakt . Ama, nerde vakit ıgeçirecekti? Dola amazd daha çok. şıDüdükler bir bal k a gibi örmü tü geceyi. Aralar ndan s yr l p ığ ışııı ıgeçmek kolay de îldi. ğHiç beklemedi i bir anda dü ebilirdi bu a n örgüleri aras na. ğşğ ııİyisi mi uzun süre bir arsada hiç k p damadan uzanmal yd . Yoldan ı ıııgeçen devriyelerin maskelenmi el fenerlerinden korunmas için de şıbir y k nt y siper ederek oturmas gerekirdi bir süre. ı ıı ııBöyle güvenilir bir yeri ancak kendi kesiminde bulabilirdi. Şehzadeba 'ndan Bulvar'a kestirme inen yolda böyle duvar ş ıy k nt lar o kadar çoktu ki... ı ıııGazetelerden ö renmi ti, Mustafa. Devriyelerin arad klar en ğşıısak ncal ki iler, surdan s z p kente girecek olan casuslard . ıışı ııKimli ini ispatlayamayacak durumdaki ki ilerdi bunlar, yani bu ğşs rada tam onun gibileri... Kimli i, ona faydadan çok zarar ığgetirece i için ilk gece evde b rakm t . Ku kuland lar m , tutup ğıı ışşııdo ru mahallenin karakoluna götürürlerdi. Karakola dü menin, ğştutuklanmaktan ba ka bir anlam yoktu onun için. şıBulvara kestirme yoldan inmi ti. Bir y k nt bulana kadar yüre i şı ıığa z nda bir süre daha yürüdü. Öyle bir yola girmi ti ki, art k ne ğ ışısa a, ne sola sapabilirdi. Yolun sonunda oturacak y k k bir duvar ğı ıdibi bulmu tu en sonra. şOturur oturmaz ne denli yoruldu unu anlad . Tam alt buçuk ğıısaat ayakta kalm t . ı ışKararatma GeceleriR fat ILGAZı86www.eskikitaplarim.com

Her yan , oturdu u ta n so uklu unu anlamayacak kadar ığş ığğkütle mi , kaz k kesilmi ti. şşışAyaklar n uzatarak oturman n, eri ilmesi güç bir keyif oldu unu ı ıışğanl yordu vakit geçtikçe. Bu keyiften kendisini yoksun etmemek ıiçin uzun süre kald y k nt n n aras nda. ı ı ıı ııAz ilerdeki Arnavut kald r mlar ndan bir devriye gelip geçmi ti. ı ıışOnlar n ne kör fenerleri bulabilirdi onu, ne de bir fener ıı ı ış ğnda duvara vuran karalt s ele verebilirdi. Öylesine hesapl oturuyordu ı ııki, ancak usta av köpekleri bulup ç karabilirlerdi sıı ığna ndan. ğ ıBirden bilmem kaç nc duygusuyla bir tedirginlik duymu tu. ıışHemen do rulup yürümeye ba lad , iki üç dakika geçmeden ğşıku kulu düdük sesleri kalktşı ığ duvar n dibinden duyulmaya ıba lam t . Ama o çoktan kö eyi dönmü , pe ine tak lan kör bir şı ışşşşıfenerin ı ı ış ğndan kurtulmu tu. I k i killenmi ti bir kez. Ayak şş ışşseslerini de pe inden sürüklüyor, daha ilerideki düdüklere bir av n şıyakla makta oldu unu haber veriyordu. Ko sa kucaklar na kendi şğşıaya yla atlam olacakt . ğ ıışıBurhan Arpat' n evi, az ilerde merdivenlerin ba ladışı ığsokaktayd . Bir anda kap y çal p hemen içeri dalmay dü ündü. ıı ııışÇok geçmeden bunun gülünçlü ünü anlad . Ama bu ev, bir ğıça rğ şı ımla biti ikte yeni yap lan ba ka bir evi an msatt ona. şışııKestirmeden oturduklar soka a indi i günlerde bu merdivenlerden ığğgeçerdi. Darac k derin bir kireç kuyusu açt klar n hemen her ııı ıgeçi inde görürdü. Yap bitmi , bu kireç kuyusu oldu u gibi şışğkalm t . Arnavut kald r mlar ndan hemen döküntü ta lar n aras na ı ışı ıışıısapt . ıBe alt ad m sonra önünde bo kireç kuyusunu bulmu tu. şıışşPaltosunu ba na çekerek yatt yüzükoyun. ş ııNeden sonra yan ndan küfürle karıı ışk homurtularla ayak seslerinin geçti ini duydu. ğSesler bir süre sonra yava laya yava laya duyulmaz olmu tu. şşşAma, bir türlü davran p kalkam yordu yerinden. Uzaktan gelen ııdüdükseslerinindurupyat mas nışı ıbekliyordu.Gecenintekdüzeli ini, bir tabancadan bo alan arjör gibi delik de ik eden ğşşşbu sesler, ya ku kulardan s yr ldşıı ı ığndan, ya da kendisinden çok Kararatma GeceleriR fat ILGAZı87www.eskikitaplarim.com

uzaklarda kaldı ığ için duyulmaz olmu lard . Kalkt , ak am i inden şıışşdönen bir memurun gönül rahatlı ığ içinde evinin yolunu tuttu. Kimseye rastlamayaca n bildi i halde, ne olur ne olmaz diye ğı ığevi merkez yaparak bir çember çevirdi. ükran'in yattŞı ı ğ odan n ıpenceresine elini uzat yordu ki perde birden aralan verdi. Uykusuz ııürkülü gözlerle bak yordu cam n bir kö esinden. Be parma da ıışşğ ıaç lm bir el, «Dur geliyorum!» demek istiyordu. ıışG c rt s z bir kap onun geçece i kadar araland az sonra, içi çok ı ı ı ıığırahatt nedense. ıNi anl günlerinin co kusu ile sar ld kar s na. ükran elinden şışı ıı ıŞtutup çekti içeri, dairenin kap s n sürgüledi. Kendini daha da güven ı ı ıiçinde bulmu tu imdi. Ama şşŞükran hiç de onun kadar rahat de ildi. Boynuna sar l p ba lam t a lamaya. ğı ışı ışğBir ara kendine gelir gibi olmu tu: ş«Ne kadar sürecek bu!» dedi. «Ne olacaksa olsuri art k!» ıEn küçük bir iz bile kalmam t Mustafa'n n eski günlerin ı ışıduygusallı ığndan: «Yani...» dedi, «Yar n gidip teslim olursam her eyin bitece ini ışğmi san yorsun?» ıSusuyordu kar s , kör bir lâmban n ı ıı ı ı ış ğnda önüne bakarak: «Evet!» diye sürdürdü, Mustafa, «Sana göre bitmi olabilir şher ey. Senin rahata kavu man için ne yapmam istiyorsan, şşıyapaca m!» ğ ıBir soluk ald : ı«Peki...» dedi, «En akla uygun olan neyse birlikte dü ünüp şbulal m!» ıHaz rladıı ığ bir eyleme onu raz edece ine güvenerek canlan r ığıgibi olmu tu, ükran: şŞ«Önce olan biteni anlatay m sana!» dedi, «Sen u kaynattıışı ığm ıhlamurdan bir iki bardak iç önce!» Odaya girdi Mustafa, soba için için yan yordu. Paltosunu ç kar p ıııkanepenin üstüne f rlatt . Bir kat çama r kö ede duruyordu, ıış ışKararatma GeceleriR fat ILGAZı88www.eskikitaplarim.com

yan nda da hamam havlusu... Demek önce y kanacak, sonra bu ııçama rlar giyecekti. Getirdi i hlamur barda n tutu turdu eline: ş ıığ ığı ış«iç de bir daha dolduray m!» ıİkinci hlamuru getirip masan n üstüne koyunca kendisi de ııyan na oturdu: ı« ki gün önce beni Derleme'den ald lar» dedi, soluk solu a. İığ«Yaaa!.. Hiç bilmiyordum!» «Nerden bileceksin! Götürdüler Birinci Şube'ye. Siz de memursunuz, Şükran Han m, diye ba lad lar, bize yard m edin ışııdediler. Önce yard m edece ime söz ald lar benden. ığıŞimdi söyleyin, kocan z nerde? Bilmiyorum, dedim, bulursan z ııbana da haber verin, sa lğ ğı ı için çok merak ediyorum. Bak n, hasta ıoldu unu söylüyorsunuz. Söz veriyoruz, hemen hastaneye ğyat raca z, dediler. Söyleyin kimin evinde, hangi arkada nda ığ ış ıkal yor?» ı«Arkada lar m n ad n sayd n de il mi, ister istemez?» şı ıı ıığ«Sayd m!» ı«Kimlerin ad n verdin, söyle de onlar n semtine u ramayay m!» ı ıığıBirden sustu: «Söylesene!» dedi Mustafa. «Demek onlar görmeyeceksin?» dedi ükran. ıŞ«Yani gitmeyeceksin Birinci ube'ye, öyle mi?» Ş«Can m henüz bir eye karar vermi de iliz ki... Sen kimlerin ışşğad n söyledin, bileyim ilkin!» ı ı«Bilirsin kimleri sayaca m . Hergün Nisuvaz'da, Küllük'te ğı ıbulu tu un sanatç lar... şğıBir dergide iir yay nladşıı ığn ozanlar, öykücüler... Bu adlar, onlar n da bilmesi gereken adlardan ba kas de il ki...» ışığ«Hakl s n, Karagümrük'teki Remzi'yi de sayd n m ? ı ıııŞu resim ö retmeni...» ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı89www.eskikitaplarim.com

«Onu neden sayay m?» ı«Tan m yor muyuz? Gelip gitmiyor muyuz birbirimize? Sonra ışıHüsnü...» «Buna benzer kimler varsa hiçbirini saymad m, ancak dergilerde ıadlar geçenler... ıTan nm sanatç lar az çok.» ıışı«Güzel!» « stanbul'dakiİyak nlar nıı ısordular,kimseninolmadı ı ığn söyledim. Benim yak nlar m sordular, onlarla hiçbir ili kin olmadıı ışı ığiçin teker teker sayd m. Çok ho lar na gitti. Kalabilir mi bu ışısayd klar nda diye sordular, belli olmaz, dedim, kalabilir.» ıı«Bilmiyor muydun onlara gitmeyece imi?» ğ«Biliyordum. Ama ne olursa olsun biraz konu mam gerekti ini şğanlam bulunuyordum. Onlar n i ine yaramayaca n sandışışğı ıı ığm kim varsa sayd m, döktüm. ıSorular, en sonunda Ankara'daki dostlar na geldi, dayand .» ıı«Can m, izmir de il de, neden Ankara, anlam yorum! Bizim ığıUzun Nevzat'a da hep Ankara'dan sormu lar.» şBirden gereksiz eyler söyledi inin fark na varm t . Konu may şğıı ışşıkeserek sordu ükran: : Ş«Ne olmu Uzun Nevzat'a?» şHay Allah, nerden de akl na gelmi ti bu Nevzat? ış«Yani sormu olabilirler mi acaba, demek istiyorum. Bütün şyak nlar m , dostlar m ancak o bilir de... Day m n o lunu, amcam n ıı ıı ıı ığık z n , arkada lar m .» ı ı ışı ı«Neden sorsunlar, anlayamad m... Neyse Ankara'da nerde ıkalabilir, kimin evinde, diye sordular bana, baban z n evine ı ıgidebilir mi?» «izmir de il, Bursa de il, Adana de il de hep Ankara... a lacak ğğğŞ şışey!» Gülüyordu: Kararatma GeceleriR fat ILGAZı90www.eskikitaplarim.com

«Anlayamad n m ?» dedi, bizim Ali 'in küçük bir oyunu bu! Bir ıışara kap n n önünde oynuyordu, uzaklara gitmesin diye ara s ra ı ııbak yordum pencereden... Yan na k rç l paltolu bir adam sokuldu, ııı ıe ildi bir eyler sordu. Ali , bilirsin, yava konu maz hiç! ğşşşşBabam m , dedi, babam Ankara'ya gitti, dedemlere...» ı« imdi anlad m bu Ankara'n n nerden ç ktŞııı ı ı ığn ! Hay Ali hay!.. şEee sonra?» «Sonras ... Üç gün önce bir telgraf ald m senden...» ıı«Ben mi? Sana telgraf çekmedim ki ben!» «Biliyordum çekmedi ini, çekmeyece ini.» ğğ«Ne yaz yordu telgrafta?» ı«Hastay m, acele gel, diye...» ı«Nerden çekmi im? Adres?» ş«Adres, sadece Mustafa.» «Telgraf nerden çekilmi ?» ş«Beyaz t Postanesinden!» ı«Ne yapt n telgraf al nca?» ııı«Anlam t m kimlerin çekti ini. Dü ündüm, inanm görünmem ı ışğşışgerekiyordu. Kalkt m, gittim Beyaz t Postanesine...» ıı«Arkanda da...» «Arkamda da k rç l paltolu bir adam... Sordum PTT Müdürüne, ı ıbu telgraf çekenin adresi yok mu, diye. Ald eline bakt . Yaz yor ııııalt nda i te, dedi. Kimin çekti ini biliyorum, dedim, kocam ışğMustafa'dan geliyor. Adresini ö renmek istiyorum. Yazdğı ığ tel yaz s nda ad n n alt na çizgi çekip yazdı ıı ııı ığ adresi görmek istiyorum. Kalkt , telgraf n asl n buldu, yazmam dedi, alt nda yok adresi! ııı ıışıOlur mu böyle ey, dedim, nas l kabul etmi memurunuz? Hasta şışkocam, bak n acele beni istiyor! Telgraf kabul eden, bunun ııönemini anlayamam m ? Söyleyin, nereye gideyim, kimden ışıö reneyim yerini? Sizin adresini bildi inizi dü ünerek yazmam , ğğşışKararatma GeceleriR fat ILGAZı91www.eskikitaplarim.com

dedi, biz ne yapal m! imdi ba müdürünüze gidiyorum, siz ne ıŞşyapman z gerekti ini, ondan ö renirsiniz, diye ba rd m. Ben onu ığğğ ıısuçlarken çok tedirgindi ama, ba müdüre gidiyorum deyince, şbaya rahatlad adam. Siz bilirsiniz Han mefendi, olmu bir ğ ııışdikkatsizlik dedi, umursamazl kla.» ı«Ne olursa olsun! Polis de çekse bu teli, gene de suçludur müdür. Pe ini b rakmam bunun! Her eyi aç k aç k, yazaca m z şışıığı ızamanlar gelecek! Peki can m, sonra?» ı«Sonras , t p t p döndüm eve...» «Arkanda da k rç l ıı ışı ışı ıpaltolu...» «Öyle!» Banyonun sobas na bir iki odun daha att ktan sonra, kar s na ıışı ıotururken yap m t Mustafa kar s n n ellerine. ışı ışı ı ı«Dur!» dedi, ükran, «S ca s ca na bir haber daha! Bugün Şığ ıığ ıDerleme'ye senin kitab basan kitapç geldi. Neydi ad . Kemal Bey, ıııde il mi?» ğ«Evet! Kemal Bak rc ...» ı ı«Kemal Bey geldi, kendini tan tt ktan sonra bir sandalye çekip ı ıoturdu kar ma. ş ıHan mefendi, dedi, siz söyleyin bu Mustafa'ya, i sandışı ığ gibi tehlikeli de il, hemen gitsin, ifadesi al n p o gün mahkemeye ğı ıverilecek... S k yönetim mahkemesine... Ben bu kitapta hâlâ suç ı ıolacak hiçbir nokta göremiyorum. Mutlaka beraatle sonuçlanacak dava. Söyleyin gelsin Allaha k na!» şı«Kemal'in bir yarg ç olmas n çok isterdim. Ne çare ki kitapç ! ıı ııBununla birlikte tehlike yok, yani as lma tehlikesi! E er tehlikeden ığbunu anl yorsa. Madem tehlike yok da onun telâ ne? Ya ben gidip ış ıde kitab basan bu adamd r diye suyu buland r rsam! Hele otursun ııı ıoturdu u yerde, benim i ime kar mas n! Henüz oraya gidecek ğşışıkadar dirilmedim! Yani imdilik... Peki can m hele sen anlat hepsini şıde...» «Avukat olarak kimi tutacaks n z, diye sordu.» ı ı«Demek avukata kadar dü ünmü .» şş«Kendi avukat n sa l k verdi, para da istemez dedi, Arzu ı ığ ıederseniz sizi onunla görü türeyim? Ben Mustafa'n n i ine şışKararatma GeceleriR fat ILGAZı92www.eskikitaplarim.com

kar mam dedim, kendisi bilir! Peki dedi, siz söyleyin ona ben ışikisini bulu turay m e er kendisi isterse...» şığMustafa ku kuyla: ş«Sak n bu ba ka bir telgraf hikâyesi olmas n!» dedi. ışı «E er nerde oldu unu siz biliyorsan z bana söyleyin de ğğımeraktan kurtulay m diye kestirip att m. Ay n dokuzundan beri ıııyüzünü görmü de ilim. Gene de ald rmad ; durdu durdu da şğııyüzünü görmemi olabilirsiniz ama dedi, nerde oldu unu pekâlâ şğbilirsiniz?» «Tamam!» dedi Mustafa, «Sana niçin geldi i anla l yor!» ğşı ıKanepenin üstündeki hamam havlusunu ald : ı«Önce bir y kanay m hele!» dedi. «Sonra göreyim Kemal'in ııavukat n temiz temiz! ı ıDefterimin bir an önce dürülmesini istiyor ama, o kadar çabuk olmayacak bu i !» ş«Galiba çabuk olmas biraz da senin ç kar na olacak! Kaçak ıııgezdi in günleri yataca n günlerden dü meyecekler herhalde! ğğ ışBiran önce gitsen de temizlesen bu i i!» şSo ukkanl lğı ı ı ığn bozmadan: «Temizlesem de, çevreme bula t rmasam, de il mi?» dedi ş ığMustafa. «Evet! Do ru söylüyorsun!» ğHavluyu al rken, Ali 'in odas n n ard na kadar aç k duran kap s ışı ıııı ıili ti gözüne: ş«Neden aç k bu kap ?» dedi, «Çekiver unu! Görmesin beni!» ıış«içerde Ali yok!» ş«B rak akay !» ışı«Yok Ali ! Zehra'ya verdim!» ş«O mu geldi ald ?» ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı93www.eskikitaplarim.com

«Gelmi tişoturmaya,hiçvermekniyetindede ildim. ğŞakala yorlard Ali 'le. Haydi bize gidelim dedi Zehra... zin ş ıışİverece imi sanm yordu. Oysa ben ona teklif edecektim. Uyan r da ğııseni görür diye.» « yi etmi sin!» İş«Arada s rada ben de gitsem Zehra'lara iyi olacak!» dedi ıŞükran. «Bu da nerden ç kt ?» ı ı«Korkuyorum!» «Sen yaln z kalmaktan hiç korkmazd n eskiden... Hastanede ııuzun süre kaldı ığm zamanlar...» «Korkmazd m.» ı« imdi bu korku da nerden ç kt ?» Şı ı«O zamanlar bir hastan n karıı ışyd m...» ı« imdi?» ŞDurdu. Alacakaranl kta gözlerinin içine baka baka: ı«Bilirsin!» dedi, « imdi kimin kar s oldu umu!» Şı ığ«Do ru! Polis taraf ndan aranan bir suçlunun... Bir katilin... Bir ğıcasusun!» «Polis taraf ndan aranmas yetmez mi? Ne olursan ol!» ıı«Demek böyle dü ünüyorsun!» ş«Gerçek bu de il mi?» ğ«Gerçek bu! Hakl s n! Ama sen e er önem verirsen öyle de ı ığşdü ünebilirsin, bir airin kar s oldu unu! B rak airli imi, halk n şşı ığışğıçilelerden kurtulmas n isteyen, onu seven, onun paras yla ı ııokutuldu u için halk na, ulusuna kar borcunu ödemeye çal an bir ğış ıışö retmenin kar s ... E er bu sana yetmiyorsa...» ğı ığGerisini getiremedi i için mi sustu, bu kadar aç klamay yeter ğııbuldu u için mi? ğKararatma GeceleriR fat ILGAZı94www.eskikitaplarim.com

Gerisini getirmeyi ondan bekledi inden mi yoksa? Sustu bir ğsüre. Bir tepki, bir kar l k gelmedi ini görünce açt banyoriun şı ığıkap s n , girdi. ı ı ıVII Nihat, okudu u « letme»den ba n kald rm , bakm yordu ğİşşı ııışısa na soluna. Bir saat kadar okudu mu, çene çalmadan ğ ıyapamazd : ı«Sen neler yap yorsun Hocam?» dedi, «A k mektubu mu ışyaz yorsun?» ı«Hay r!» dedi, « mektubu!» ıİş«Bugün bize de ufaktan bir yol görünecek, desene!» «Öyle!» «Nereye kadar? «Postaneye kadar. «Ben sanm t m ki öyle bir Bo az yap p gelece im.» ı ışşğığ«Evet!» dedi, Mustafa Ural, «Bir Bo az yap p geleceksin!» ğı«Anlayamad m!» ı«Can m anlamayacak ne var! Mektuplar Sar yer postanesinden ıııatacaks n!» ı«Neden Sar yer? ıBunun nedenini kendisi bulmak için dü ünüyordu.Nihat: ş«Buldum!» dedi, «Fatih semtinde oturdu unu saklamak için ğpolisten!» «Tamam! imdi buldun! ki mektup var ataca n. Biri ükran'a, Şİğ ıŞöbürü de bizim okul müdürüne.» Kararatma GeceleriR fat ILGAZı95www.eskikitaplarim.com

«Niçin bu mektuplar?» « kisi de ayn konuda. Nisan aylİıı ı ığm alabilmem için... Bizim Şükran' mutemet olarak atad m. Birinci mektupla bir belge ııgönderiyorum kendisine. İkinci mektupla da durumu okul müdürüne bildiriyorum.» : «Verirler mi dersin?» «Neden vermesinler! Resmen raporluyum bir, ö retmenlikten ğat ldı ı ığma dair hiçbir i lem yok, iki!.. stedi imi mutemet olarak şİğatamakta da henüz serbestim!» «Peki peki! Anlamam bu i lerden. Sen mektuplar Sar yer'den şııatmam m istiyorsun, hemen ç kar atar m. Yaln z sana durumu ıııııaç kça söyleyeyim, bende metelik kalmad . ııKocakar dan isteyecek halim de yok üstelik. Yayan m gideyim, ııyoksa yak n yerlerden mi atay m?» ıı«Durumu bilmiyor de ilim!» dedi Mustafa, «Hepsini dü ündüm. ğşBu paray ükran ayba nda alsa da hemen yararlanamayaca z. ıŞş ığ ıSen önce Kapal çar 'da benim ceketi okutacaks n! Hiç k p rdanma, ış ııı ıbu böyle!» «Olur mu Hocam, yapamam!» «Paran n biraz sana yol paras olacak, biraz yla da zeytin, ııııpeynir, past rma...» ı«Peki Hocam, durmuyorum üzerinde. lerde yenisini al r z!» İı ıister istemez do rulad , Mustafa: ğı«Güzel günler gelecek!» dedi, «Önümüz yaz! Daha paltoyu da sataca z!» ğ ı«E er ç k lacaksa, imdiden ç kay m yola... Kocakar a a da ğı ışııış ğıyemek haz rlarken... ıÖ leden sonraya kal rsam, ç kar yukar .» ğııı«Peki, haz rlan!» ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı96www.eskikitaplarim.com

«Hocam, ak l ö retmek gibi olmas n ama... Sar yer'den ığııatmayal m da mektubu, ıŞ şi li'den atal m! Okul, Ni anta 'nda ışş ıoldu u una göre... Daha çok yan lt r polisi gibi geliyor bana!» ğ ğı ı«Üstelik de paso ile gidip gelinir, öyle de il mi? ğ«De il mi ya!» ğİkisi de kar l kl gülüyorlard . şı ı ıı«Peki!» dedi Mustafa, «Hemen ç kabilirsin!» ıBüyükanne aç s ndan Mustafa, dün ak am ç km oluyordu ı ışıışevden... Ö leden sonra gelecekti bugün. Nihat ç kaca na göre, ğığ ıoda bo kalm olacakt , bir iki saat... şışıNihat' n odada tek kalm göründü ü zamanlarda, büyükannenin ıışğkulaklar n n iyi i itmedi ini bildikleri halde, gene de yava tan ı ışğşkonu urlar, a a ya çifter çifter ayak sesi yans tmamaya şş ğııçalı ışrlard . ıGazeteye sar p sarmalad ceketi Nihat. Koltu unun alt na ıığık st r rken birden masan n üstüne b rakt : ı ı ıııı«Önce gidip göreyim kocakar y !» dedi, «Kitaplar , defterleri ı ııkar t rmaması ışıiçintemizlikistemezdiyeyim...BirdeAllaha smarlad k çekeyim pe in pe in ki paketle ç karken görmesin ıışşıbeni!» Bir ko u indi ç kt : şı ı«Ba m n belas !» dedi, «Nereye diye sorar da sorar! Al t kuzu şı ııı ışkuzu evde oturmama! Be dakikalşı ığna da ç kacak olsam, hesap ısoruyor! Neyse, her ey yolunda, ver mektuplar !» şıPaketi de koltu unun alt na s k t rd : ğıı ı ışı«Aman!» dedi, «Fazla dola mamaya çal , bu kocakar i killendi şışışgibi geliyor bana!» «Gazete almay da unutma! Irkç lar n gazetelerini de... Orhun ıııdergisini de al! Bakal m Sabahattin Ali için gene neler yazm bizim Okyayc lar.» ıışıKararatma GeceleriR fat ILGAZı97www.eskikitaplarim.com

«Olur!» dedi, «E er ceketi okutabilirsek! ğŞu kadar senedir Bitpazar 'na gider gelirim, daha bir gün mal be endirememi imdir ığşeskicilere. Haydi ho ça kal Hocam!» ş«Güle güle, iyi pazarlar!» Yerinden kalk p dola mamak için hemen kendine i buldu, iir ışşşmüsveddelerini çekti önüne. «O lum»un ikinci bölümü nerdeyse ğbitiyordu, ba lad har l har l yazmaya... şıııDaha m k sa yapsayd bölümleri yoksa? Çocuklar n da ıııısevebilece i bir biçim mi bulsayd ? Bu konu için yeni bir biçim... ğıOnlar ancak «Öz»e önem veren airlerden sayarlard , aylak s n fin ışıı ıele tirmenleri. u içinde bulunduklar darbo azda önemli olan n, şŞığıbiçim de il söylenecek söz oldu unu onlar da bilmez de illerdi. Bir ğğğde sorun ç k yordu biçim için. Konu halka indikçe, tekdüzeli e ı ığgidiliyordu ister istemez. Alı ışlm biçimlere ba vurarak, anlat lacak ışşıolan yad rgatmadan verme çabas ba l yordu sanatç da. ııış ııBiçimcilik, halk n be enisine ayk r bir u ra yd . ığı ığş ııOrtaya konulan ürün, yaz l tan ötürü de il, yaz landan ötürü ı ışğıde erli olmal yd . ğııBiçimin hiç mi önemi yoktu sanat ürünü için? Olmaz olur mu? Halkla ili ki kurulmaya kalkşı ı ışld m en iyi biçimde, onun ıyad rgamayaca biçimde verilmeliydi... Ta ki b kana kadar! E er ığ ıığyeni biçimlere geçilecekse, halk n be enisine uyarak geçilmeliydi. ığYenilik her zaman için gerekli de ildi. Mustafa uyaklar , ölçüleri ğıat yordu ama, iirin uyaks z, ölçüsüz zamanlar ndaki konu ma ışıışdiline yatk nlı ı ı ığn yakalamaya çalı ışyordu böylece: Bunun örnekleri Dede Korkut'ta bile yok de ildi... ğSeni tek ba na yeti tirmedik Gül yeti tirir gibi saks da Bir ş ışşılimonlukta büyütmedik seni, K ra çalmaz diye ac patl can ığ ııııSal verdik soka a. ığKesti birden Mustafa m r ldanmay . Merdivenlerdeki bu g c rt da ı ııı ı ıne oluyordu, Nihat m dönüyordu yoksa? Yakla yordu odaya do ru ış ığayak sesleri... Nihat' n çevik yürüyü ü de ildi bu! Her ad mda dura ışğıdura yürümezdi Nihat... Yoksa? Evet, Büyükanne geliyordu! El, kap n n tokma na de di, de ecek! ı ığ ığğKararatma GeceleriR fat ILGAZı98www.eskikitaplarim.com

Birden kalkt divandan. Ama ayakkaplar yok, ayaklar nda. ıııSaklanay m diye masan n alt na giriyor, be enmiyor buras n ... ııığı ıÖbür yan ndan ç k yor. Kap n n arkas na saklan yor. Zorlan yor kap ıı ıı ıııııtokma . Nihat giderken s k ca çekmi olmal ! Zor aç l r ya s zl ktan ğ ıı ışıı ığı ıkap . ıHiç acelesi yok Büyükanne'nin. Tokmak yava ça döndü şyuvas nda. Arkas ndan dayanamaz ki, aç lmas n diye. Açt i te! ııııışKap geldi, geldi, Mustafa'y arkas na alarak durdu önünde. Daha ıııda sokuldu kö eye... Girdi Büyükanne odaya. Bir iki ad m att , şııdurdu. Daha da ileri gidemez ki... Ortada çaprazlamas na duruyor ımasa, bir kale gibi... Nas l geçer de pencereden yana, divana ıoturur! Bir elini masaya dayad . Önünde dikiliyor Büyükanne, arkas ııdönük! Ba n bir sa a bir sola çevirerek inceliyor oday . Ka tlar n şı ığığ ıı ıgördü masan n üstünde ama... Nihat da divandan yana geçer ıyazabilirdi... Paltosu, önceden hesaplandı ığ için bereket ki görünürlerde yok... Peki, ya ayakkaplar ? ıYerde tam Büyükanne'nin önünde! Terslik bu kadar olur! Gördü mü acaba? Ba , önüne do ru e ildi ine göre görmü olacak! Evet ş ığğğşgördü demek. imdi bu ayakkaplar n sahibine geldi s ra... Onu Şııbulup ç karmak için e ilip masan n bacaklar n n aras na Nihat' n ığıı ıııyata n n alt na bak yor! yi ki saklanmam baktğı ıııİışı ığ yerlere! Nerde bu ayakkaplar n sahibi? Olsa olsa heladad r! Önemli de il art k! ıığıNerde olursa olsun Nihat' n bu odaya adam aldıı ığ ayan beyan ortada... Büyükanne ku kusunda hakl oldu unu anlad ya! Art k şığııdönüp gidebilir! Soldan bir dönü ! şTerslik bu kadar olur, yüz yüze geliverdiler i te! Oysa dönü ü şşsa dan yapsayd atlatm olacakt tehlikeyi! ğıışıNe yapabilirdi? Büyükanne'nin de yapaca bir ey yoktu! Birden ğ ışkarmakarı ışkoluverdiyüzü!Kendindenbeklenmeyenbirçabukluklaç ktı ıodadan.Homurdanahomurdanayürüdümerdivenlere do ru... ğSokak kap s n n zili tam bu s rada Nihat' n geldi ini bildiriyordu, ı ı ııığBüyükanne'ye. Hemen kap aç ld , konu malar ba lad merdivenin alt ba nda. ıı ışşış ıNeler konu uldu unu nelerin tartşğı ı ı ı ışldğn o kadar iyi biliyordu ki... Kararatma GeceleriR fat ILGAZı99www.eskikitaplarim.com

Bu yüzden paltosunu ka kolünü haz rlam t , şıı ışşimdiden Birinci Şube'ye gitmek üzere yola ç kaca n bile bir ka da yaz p iç cebine ığı ığ ııyerle tirmi ti. şşNihat merdivenleri h zla ç k p da soluk solu a odaya girince ıı ığgördü Mustafa'n n ka kolü boynuna dolay p bekledi ini. ışığ«Ne o!» dedi, «Hayrola!» «Bu dereden bu kadar bal k avlan r Nihatcııı ığm!» dedi, «Kal sa l cakla!» ğ ıOlandan bitenden hiç söz etmeden: «Yoo!» dedi, «Öyle kolay kolay b rakmam seni! Koydum ıpostam bizim kocakar ya!» ıı«Ne olursa olsun duramam art k! Bir halt eder sonra, ıBüyükanne!» Ac ac gülüyordu Nihat: ıı«Hani etmez de de il!» dedi, «Gider karakola! Ben diyecek bir ğlaf bulamad m da, senin için asker kaça demi bulundum. Vay ığ ışsen asker kaça n nas l tutars n benim evimde diye etmedi ini ğı ııığb rakmad a a da!» ıış ğı«Hemen ç k yorum!» ı ı«Can m, o kadar acele etme! Dur, önce bir yemek yiyelim! Ben ıgidece ini müjde edeyim de yat s n! Bundan sonra her gece ğışıBeyo lu'nday m, diyeyim de yüre ine otursun biraz!» ğığ«B rak imdi bunlar !» ışı«Hele Hocam, sen bana on dakika müsaade et ate gibi gidip şgeleyim. D ardan bir i ecik... Param z varken... Unutmad n de il ışş şıığmi Kapal çar 'dan geldi imi?» ış ığF rlad , ç kt sokak kap s ndan. Dedi i gibi çok geçmeden de ııı ıı ığdöndü. Girdi Büyükanne'nin odas na! Ne konu tuysa konu tu, ışşelinde bir i eyle geldi: ş ş«Rak ald m!» dedi, «Biraz da biz ya ayal m be! Kaç gündür ıışıö renci hayat geçiriyoruz. Kocakar ya as ld m, meze haz rl yor!» ğııı ıı ıKararatma GeceleriR fat ILGAZı100www.eskikitaplarim.com