หนังสือเรียน-สังคมศึกษา มัธยมปลาย(สค 31001)

243 4.2 ขอ เสียของระบอบประชาธิปไตย 1) ประชาชนสรา งความวนุ วาย เพราะไมเ ขาใจสิทธิ เสรีภาพและหนาทขี่ องตนเองมักใชส ทิ ธิ เสรภี าพเกนิ ขอบเขต เชน ประชาชนปด ถนนเพราะไมพ อใจราคาพืชผลตกตํ่า 2) ผูแ ทนราษฎรสรางผลงานในเฉพาะทอ งถน่ิ ของตน แตไ มส นใจปญ หาประเทศชาติเทาทค่ี วร 3) ประชาชนไมเขา ใจระบอบประชาธปิ ไตย ขาดสํานกึ ของประชาธปิ ไตย จึงเกดิ การขายเสียง 4) รัฐบาลท่มี ีเสยี งขา งมากในรัฐสภา อาจใชค วามไดเ ปรยี บนจี้ นกลายเปนระบอบ คณาธิปไตยได 5) ประชาชนเกดิ ความเบ่ือหนาย เพราะเมอื่ เลือกต้ังไปแลว ผูแ ทนขาดความจรงิ ใจตอ ประเทศชาติ 6) ในระหวางการหาเสียง อาจเกดิ การสาดโคลนทําใหป ระชาชนเกิดความเบอื่ หนายไดเ ชน กนั 7) คา ใชจายสูง เนอื่ งจากระบอบประชาธิปไตยจะตองทาํ การเลือกตั้งผูแทนราษฎรท่ัวประเทศ ซงึ่ การเลอื กตง้ั แตละครง้ั จะตอ งเสียคาใชจายเปนจาํ นวนมาก และเมือ่ ไดผูแ ทนเหลานมี้ าแลวก็ตองมีคาใชจาย ดานเงินเดือนดว ย 8) กอ ใหเ กดิ ความลา ชา ในการตัดสนิ ใจ การปกครองระบอบประชาธิปไตยจําเปน ตอ งใช การอภิปราย แลกเปลยี่ นความคิดเห็น ปรึกษาหารอื ถกเถยี งปญ หาและลงมติ ซึง่ แตละขั้นตอนจะตองใช เวลานาน 9) การปกครองระบอบประชาธิปไตย เปนการปกครองที่ประชาชนปกครองตนเองเปน ระบอบการปกครองท่ีดแี ตใ ชยาก เพราะประชาชนจะตอ งมคี วามรคู วามเขาใจถึงระบอบประชาธิปไตย ดังน้ัน ในทางปฏิบัติประเทศท่ีสามารถใชก ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอยา งไดผล จึงเปนประเทศที่ประชาชนมี การศกึ ษาสงู หรอื ไดมีการปูพน้ื ฐานการศึกษา กจิ กรรม ใหผ ูเรยี นตอบคาํ ถามตอไปนี้แลว บันทกึ คําตอบลงในแบบบันทกึ ผลการเรียนรู เรือ่ ง การปกครองระบอบประชาธิปไตย 1. จงอธิบายความหมายของคาํ วา การปกครองระบอบประชาธิปไตย 2. จงเปรยี บเทียบขอดแี ละขอ เสียของการปกครองระบอบประชาธิปไตย 3. ผเู รยี นมีสวนรว มในกิจกรรมทางการเมอื งตามระบอบประชาธปิ ไตยในเร่อื งใดบาง

244 แบบบนั ทกึ ผลการเรยี นรู เร่ือง การปกครองระบอบประชาธิปไตย 1. การปกครองระบอบประชาธิปไตย หมายถงึ ....................................................................................……………………………………………………………………………… ……………….…………………………………………………………… 2. เปรียบเทยี บขอ ดแี ละขอ เสยี ของระบอบประชาธิปไตย ขอดี ขอ เสีย 3. การมสี ว นรว มในกิจกรรมทางการเมอื งตามระบอบประชาธปิ ไตย ………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………… ………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………… …………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………… …………………….…………………………………………………………………………………………………………………………..……..

245 เรือ่ งท่ี 2 การปกครองระบอบเผด็จการ 1. ความหมายของการปกครองระบอบเผด็จการ การปกครองระบอบเผดจ็ การ หมายถงึ การปกครองท่ีใหความสําคญั แกอํานาจรัฐและผูปกครอง อาํ นาจรฐั จะอยเู หนือเสรีภาพของบุคคล คณะบคุ คลเดย่ี ว หรอื พรรคการเมืองเด่ียว โดยจะถือประโยชนของรัฐ มากกวาของประชาชน การปกครองระบอบเผดจ็ การมีลักษณะแตกตา งจากประชาธิปไตย เพราะระบอบเผด็จการมุงให ประชาชนมสี วนรวม “นอ ยท่ีสดุ ” หรอื “ไมม ี” เลย อกี ทง้ั ยงั ไมตองการใหม ีฝา ยคานแตต องการใหมกี ารปฏบิ ัติ ตามอยา งเตม็ ที่ เพราะถอื วา ฝา ยคานเปน ศตั รหู รืออุปสรรคของชาติ ระบอบเผดจ็ การเปน ระบอบการเมืองการ ปกครองที่มมี าชานานแลว และไดว ิวัฒนาการไปตามกาลเวลา ซ่ึงผนู ําประเทศตา ง ๆ มีการนาํ ระบอบเผดจ็ การ มาปรับปรงุ เพือ่ ใหส อดคลอ งกบั สถานการณทนั สมยั และนาเลือ่ มใส เพือ่ ใหเ ปนท่ียอมรบั ของประชาชน 2. หลักการปกครองระบอบเผดจ็ การ 2.1 ยดึ หลกั รวมอํานาจการปกครองไวทสี่ ว นกลางของประเทศ ใหอาํ นาจอยใู นมือผูนาํ เตม็ ท่ี 2.2 ยดึ หลกั การใชก ําลัง การบงั คบั และความรนุ แรงเพื่อควบคมุ ประชาชนใหป ฏิบตั ิตามความ ตองการของผนู ํา 2.3 ประชาชนตองเช่อื ฟง และปฏบิ ตั ติ ามผนู ําอยางเครงครัด ไมมสี ทิ ธิโตแยงในนโยบายหลักการ ของรฐั ได 2.4 สรา งความรสู ึกไมม ่ันคงในชีวิตใหแกประชาชน จนประชาชนเกดิ ความหวนั่ วิตกเกรงกลัว อนั ทําใหอ าํ นาจรัฐเข็มเขง็ 2.5 ไมส นับสนนุ ใหป ระชาชนเขามามสี วนรว มทางการเมอื งการปกครองของประเทศ 2.6 จาํ กัดสิทธภิ าพของประชาชนทัง้ ดา นเศรษฐกิจ สงั คมและการเมือง 2.7 ยดึ หลกั ความมั่นคง ปลอดภัยของรฐั เปน สาํ คญั ยกยอ งอํานาจและความสําคัญของรัฐเหนือ เสรีภาพของประชาชน 2.8 การใหความสาํ คญั ตอ การศึกษาความม่นั คงของอาํ นาจรัฐ ชาตแิ ละผนู าํ 2.9 ผูนําหรือคณะผนู าํ มกั จะดาํ รงตาํ แหนงอยูนาน อาจนานตลอดชีวิต 2.10 ระบอบเผด็จการอาจอนุญาตใหมีการเลือกตั้งหรือมีรัฐธรรมนูญ โดยรัฐสภาจะตองออก กฎหมายท่รี ฐั บาลเผดจ็ การเห็นสมควรเทา นัน้ รฐั สภาไมมีสิทธิลงมติไมไ ววางใจรัฐบาลอํานาจของศาลมีจํากัด ไมม ีสิทธิที่จะพจิ ารณาคดที างการเมอื ง หรือพจิ ารณาไดแตต อ งอยภู ายใตการกาํ กบั ดูแลของรัฐบาลเผดจ็ การ 3. ประเภทของการปกครองระบอบเผดจ็ การ การปกครองระบอบเผดจ็ การแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก 3.1 ระบอบเผด็จการอาํ นาจนยิ ม (Authoritarianism) ลักษณะสําคัญของระบอบเผดจ็ การอาํ นาจนยิ มคือ อาํ นาจการปกครองจะผกู ขาดอยูในมือของคน กลมุ เดียว คือ รัฐบาลและจะจาํ กดั สทิ ธิเสรภี าพทางการเมอื งของประชาชน เชน หา มประชาชนวิจารณ

246 การทาํ งานของรฐั บาล หามแสดงความคิดเห็นท่ีเปนปรปกษกับรัฐบาล หามเผยแพรบทความดานประชาธิปไตย หา มชุมชนประทว งรัฐบาล สรปุ ก็คือหามทาํ กิจกรรมการเมอื งทุกกจิ กรรม แตส ่งิ ทีร่ ะบอบเผด็จการอํานาจนิยมยังสามารถใหเสรีภาพกับประชาชน คือ ดานเศรษฐกิจและ สงั คม ไดแก 1) ประชาชนมีเสรีภาพท่จี ะเลอื กนับถอื ศาสนา 2) มเี สรีภาพในการดํารงชีวติ สวนตัว 3) มสี ิทธิในครอบครวั 4) สามารถกอตั้งกลุมเศรษฐกิจและสังคมได เชน จัดตั้งสมาพันธและสมาคมตาง ๆ ท่ีไม เกีย่ วขอ งกบั การเมอื ง 5) มีเสรีภาพในทางเศรษฐกจิ เชน สามารถเลือกประกอบอาชีพได เปนตน หากกิจกรรมใด คมุ คามตอเสถียรภาพของรฐั บาลก็จะถกู หาม ระบอบเผด็จการอํานาจนิยมแบงออกเปน 2 ลักษณะ คือ เผด็จการอํานาจนิยมทหารและ ระบอบเผด็จการฟาสซิสต 3.1.1 ระบอบเผด็จการทหาร ระบอบเผด็จการทหาร เปนระบอบทผ่ี นู ําฝายทหารเปน ผูใชอ าํ นาจเผด็จการปกครองประเทศ โดยตรง โดยใชกฎอยั การศกึ หรอื รัฐธรรมนญู เผดจ็ การทร่ี ัฐบาลหรือคณะของคนสรางขึ้นเพ่ือใชเปนเคร่ืองมือ การลิดรอนสิทธเิ สรภี าพทางการเมืองของประชาชนและเปน เครอื่ งมือในการปกครองของประเทศ รัฐบาลเผดจ็ การทหารของทุกประเทศมักจะใชวิธเี ดยี วกันในการคุมอํานาจกลาวคือ ในชวงที่ ประเทศไดรับภัยคุกคามจากคอมมิวนิสต หรือมีภัยคุกคามดานความม่ันคงหรือเกิดความระส่ําระสาย ภายในประเทศ หรอื อยใู นภาวะสงคราม ผนู าํ ฝา ยทหารจะใชช ว งจังหวะดงั กลาวทําการยึดอํานาจ โดยฝา ยผูนาํ ทหารมักจะใหคําสัญญาวาเม่ือประเทศคืนสูภาวะปกติก็จะคืนอํานาจการปกครองหรืออํานาจอธิปไตยให ประชาชนดังเดมิ แตเม่ือเวลาผานพนไปก็จะยังคงอยูในอํานาจ โดยอางวาสถานการณดานความมั่นคงยังไม เปน ท่ไี ววางใจ จนกระท่งั ประชาชนหมดความอดทนตอ ระบอบเผดจ็ การ จึงทาํ การเรยี กรอ งเดินขบวน ในที่สุด กส็ ามารถโคนลม ระบอบเผด็จการทหารได ตวั อยา งการเรยี กรองประชาธปิ ไตยของประชาชน เชน ในประเทศ ไทย คือเหตกุ ารณว ันมหาวิปโยคหรือ วันท่ี14 – 16 ตุลาคม 2516 เหตุการณนองเลือดวันท่ี 6 ตุลาคม 2519 เหตกุ ารณน องเลอื ด 17 พฤษภาคม 2535 เหตกุ ารณท เี่ กดิ ขึน้ ในประเทศฟลิปปนส เพอื่ เรยี กรองประชาธิปไตย จากประธานาธบิ ดมี ารกอส จนประธานาธบิ ดมี ารก อส ตองหนไี ปตางประเทศ เปนตน 3.1.2 ระบอบเผดจ็ การฟาสซสิ ต ระบอบเผดจ็ การฟาสซิสต เปนระบอบเผด็จการที่ไดรับการสนับสนุนจากกลุมนักธุรกิจและ กองทัพ มีชื่อสิทธิทางการเมืองวา “ลิทธิฟาสซิสม” เกิดข้ึนคร้ังแรกในประเทศอิตาลีชวงหลังสงครามโลก ครัง้ ท่ี 1 โดยมผี ูน าํ คือมุสโสลนิ ใี นสมยั ป พ.ศ. 2473 – 2486 ตอ มาไดป ระสานสอดคลองกับขบวนการทางการ เมอื งของเยอรมัน นัน่ คอื “ขบวนการนาซ”ี ซ่งึ มีฮติ เลอร เปน ผูนําในสมัยป พ.ศ. 2476 – 2488

247 แมวา เผด็จการนาซีจะมหี ลกั การคลายคลึงกบั ฟาสซิสต แตหลักการชาตินยิ มของเผดจ็ การ นาซีจะรุนแรงกวาเผด็จการฟาสซิสต กลาวคือ เผด็จการนาซีมีความเชื่อวา มนุษยแตละชาติพันธุ มีความสามารถตางกัน ชนชาติเยอรมันเปนชาติพันธุท่ีเข็มแข็งฉลาดท่ีสุด จึงสมควรที่จะเปนปกครองโลก รวมท้ังการโยนความผิดของทุกปญหา เชน ปญหาเศรษฐกิจตกตํ่า ตัวการสําคัญท่ีกัดกรอนเศรษฐกิจของ เยอรมัน ฯลฯ ไปใหชาวยิวเปนแพะรับบาป ชาวยิวนับพันนับหม่ืนคนจึงตองสูญเสียชีวิตเพราะลัทธิชาตินิยม ของนาซี ระบอบเผด็จการฟาสซิสต จะมีนโยบายการขยายอาณาเขตเปนจักรวรรดินิยมดังจะเห็นได จากหลังสงครามโลกคร้งั ที่ 2 ไดม ีการประชมุ ของสหประชาชาติ ซึ่งทกุ ชาตทิ ีป่ ระชมุ ตา งเหน็ ตอ งตอ งกนั วาลัทธิ จักรวรรดินิยมเปนตัวการสําคัญที่กอใหเกิดสงครามโลกท้ัง 2 คร้ัง ดังน้ัน ประเทศอังกฤษ ฝร่ังเศส เนเธอรแลนดและสเปน จึงปลดปลอยประเทศในอาณานิคมของตน เชน มาเลเซีย อินเดีย พมา เวียดนาม กัมพูชา ลาว อินโดนีเซีย ฯลฯ พรอมกันนี้ประเทศเยอรมันก็ถูกแบงออกเปน 2 สวนคือเยอรมันตะวันออก มรี ัสเซยี เปนผูค วบคมุ และเยอรมนั ตะวันตกมสี หรัฐอเมริกาเปน ผคู วบคุม ญ่ปี นุ ถกู สหรัฐอเมริกาเปนผูควบคุม ทําใหล ัทธเิ ผด็จการฟาสซสิ ตซ ่ึงเปนลัทธจิ กั รวรรดินิยมสูญสนิ้ ไป 3.2 ระบอบเผด็จการเบด็ เสรจ็ นยิ ม (Totalitarianism) ประชาชนถูกจํากัดสิทธิเสรีภาพทุกดาน คือ ทั้งดานการเมืองการปกครองเศรษฐกิจ และสังคม รวมทั้งถกู ควบคมุ ในดานวิถีชีวิตความเปนอยู การศึกษา มีการลงโทษผูแสดงตัวเปนปฏิปกษตอรัฐบาลอยาง รุนแรง กลา วคอื ระบอบเผด็จการเบ็ดเสรจ็ นยิ ม ไมเพียงควบคุมประชาชนในดานการเมอื ง เชน หา มการแสดง ความคิดเหน็ การรวมกลมุ การชุมชนทเ่ี ปนปฏิปกษกับรัฐบาล ยังควบคุมท้ังดานเศรษฐกิจและสังคมอีกดวย เชน ศาสนา (สอนวา ศาสนาเปนสิ่งงมงาย) วัฒนธรรมและการศึกษา (รัฐหรือคอมมูนจะทําหนาท่ีชวยพอแม ในการเล้ยี งดูเด็กในชว งท่ีพอ แมไปทํางานและจะสอนใหเ ดก็ รบั ใชสังคม ซ่งึ หมายถึงชนชนั้ กรรมาชพี หรอื ชนช้ัน กรรมกร การศึกษาในระดับสูงก็ยังคงเนนการรับใชชนชั้นกรรมาชีพ) หรือแมแตการประกอบอาชีพ การพักผอนหยอนใจ ทุกอยางทําเพือ่ ชนช้นั กรรมาชีพทง้ั สิน้ ระบอบเผด็จการประเภทน้ีเขาไปควบคุมท้ังทาง การเมอื ง เศรษฐกจิ สงั คม รวมท้งั ความคดิ จติ สํานึกของคนในสงั คม 4. ความเชอ่ื ของระบอบเผด็จการ การปกครองระบอบเผด็จการไมว าจะเปนประเภทใด มคี วามเชื่อดงั น้ี 4.1 รฐั หรอื พรรคท่ีปกครองรัฐเปนผูที่สามารถนําความผาสุกมาสูประชาชนอยางแทจริง ฉะนั้น ประชาชนจึงตอ งเหน็ คณุ คาของรฐั และตองใหความชว ยเหลือกิจการของรฐั ทกุ ประการ 4.2 จดุ หมายของรฐั ความตอ งการของพรรคถอื เปน วัตถุประสงคส ําคญั ประการแรกสิทธิเสรีภาพ ของประชาชนไมม ีความสําคัญเทากับความตอ งการของพรรคหรือรัฐ 4.3 เชอ่ื วา รัฐหรอื พรรคมอี าํ นาจ มฐี านะเหนือประชาชนทวั่ ไป 4.4 ประชาชนยอมเกิดมาเพ่ือเปนเครื่องมือรัฐ และมีหนาที่ประการเดียว คือใหความรวมมือ ตอ รัฐ เช่ือฟงรฐั เพ่อื ใหร ฐั ไดบ รรลุถงึ วตั ถุประสงคทีก่ ําหนดไว 4.5 รฐั หรือพรรคท่ปี กครองรัฐ ควรจะอํานาจ มสี ิทธิ ประชาชนมหี นาที่เพียงอยางเดยี ว

248 5. ขอ ดีและขอเสียของการปกครองระบอบเผดจ็ การ 5.1 ขอ ดีของการปกครองระบอบเผดจ็ การ 1) สามารถตดั สนิ ปญ หาตา ง ๆ ไดร วดเร็ววา ระบอบประชาธิปไตย เพราะไมตอ งรอผลประชมุ 2) การแกป ญ หาบางอยาง สามารถทําไดดีกวาระบอบประชาธปิ ไตย เชน การปราบ การจลาจล การกอ การรา ยหรือปญหาท่ีเปนภัยตอ สังคม เพราะสามารถใชว ธิ กี ารทีร่ นุ แรงและเฉยี บขาดกวา 3) สามารถแกปญหาวกิ ฤตหรอื เหตกุ ารณฉ ุกเฉินไดอยา งรวดเรว็ 4) มีกําลงั กองพนั และอาวุธเขม แข็ง เปน ทีย่ ําเกรงของประเทศเพ่อื นบาน 5) มสี ว นใหเกดิ ความเจริญกา วหนา ในการพัฒนาประเทศดานตาง ๆ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจิ 6) มสี วนกอ ใหเกดิ การปกครองที่มปี ระสทิ ธิภาพเพราะมกี ารใชอ าํ นาจบังคับโดยเดด็ ขาด และรวดเรว็ ทันทีทันใด ทาํ ใหขา ราชการของรัฐมีความกระตอื รอื รน 5.2 ขอเสียของการปกครองระบอบเผด็จการ 1) เปนการลิดรอนสิทธิและเสรีภาพขั้นพ้ืนฐานของประชาชน ซ่ึงเปนส่ิงที่สําคัญท่ีสุดของ การเมอื งการปกครอง 2) เปนการปกครองของคนกลุม นอย จึงทําใหเ กดิ ความผิดพลาดในการทํางานไดง า ย 3) มงุ ผลประโยชนเ ฉพาะกลุมหรอื พรรคพวกของตน 4) จํากดั และขดั ขวางสทิ ธเิ สรภี าพของประชาชนเปนการละเมดิ สิทธิมนษุ ยชน 5) สกัดก้ันมิใหผูมีความสามารถเขามามีสวนรวมในการสรางสรรคความเจริญกาวหนาของ ประเทศ 6) บา นเมืองไมสงบสุขมีผตู อตานดา นใชกาํ ลงั อาวุธเขา ตอ สกู บั รฐั บาล 7) ผูปกครองอาจเหลิงอํานาจหรือปลอยใหพรรคพวกบริวารเขามาแสวงหาผลประโยชน สว นตวั โดยไมสจุ รติ 8) เปดชอ งใหมหาอํานาจเขามาแทรกแซงได 9) กอใหเกิดการนองเลอื ดตดิ ตามมาในภายหลงั เพราะประชาชนยอมตองเรียกรองอํานาจ อธปิ ไตยกลบั คนื 10) นําประเทศไปสูความหายนะ เชน ฮิตเลอร มุสโสลินีและนายพลโตโจ นําประเทศเยอรมัน อิตาลีและญีป่ ุนเขา สสู งครามโลกครั้งท่ี 2 และแพสงครามในท่ีสดุ กิจกรรม ใหผเู รยี นตอบคําถามตอ ไปนแ้ี ลว บันทกึ ผลการเรยี นรู เรื่อง การปกครองระบอบเผดจ็ การ 1. จงสรปุ หลักการของการปกครองระบอบเผดจ็ การมาสัก 3 ขอ 2. จงเปรียบเทยี บขอดีและขอ เสียของการปกครองระบอบเผด็จการ

249 แบบบันทึกผลการเรียนรู เร่อื ง การปกครองระบอบเผด็จการ 1. สรุปหลักการของการปกครองระบอบเผด็จการ 3 ขอ 1.1. ..............................................................……………………………………………………………………… 1.2...............................................................……………………………………………………………………… 1.3..............................................................……………………………………………………………………… 2. เปรยี บเทยี บขอดีและขอเสยี ของระบอบเผด็จการ ขอ เสยี ขอ ดี เร่อื งท่ี 3 พัฒนาการของระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศตา ง ๆ ในโลก 1. จดุ เร่มิ ตนของระบอบประชาธปิ ไตย “ยคุ โบราณ” มีหลายประเทศ เชน 1.1 ประเทศกรีก ระบอบประชาธิปไตย มจี ุดเร่มิ ตนเกดิ ขึน้ ณ นครรัฐกรีกโบราณ ในชวงคริสตศตวรรษที่ 5 ซ่ึงเปน “ยคุ โบราณ” หรือบางท่ี เรียกวา “ยุคกรซี โบราณ” โดยในยคุ นี้ ถือวา เปน การปกครองระบอบประชาธิปไตย “โดยทางตรง” ซ่งึ แตเดมิ นนั้ มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบ “เอเธนส” กลาวคอื 1. มีการคดั เลอื กพลเมอื งธรรมดาจาํ นวนมากเขา สรู ะบบรัฐบาล และศาล 2. มีการชุมนุมของพลเมืองทุกชนชั้น โดยชายชาวเอเธนสทุกคนจะไดรับอนุญาต ใหอภปิ รายและลงคะแนนเสียง ในสมัชชาได แตคําวา “พลเมือง” น้ันไมรวมไปถึง “ผูหญิง” และ“ทาส” ซึ่งจากจาํ นวนประชาชนผูอยูอาศัย กวา 250,000 คน จะมผี ูไดรับสถานการณเปน “พลเมือง” เพียง 30,000 คนเทา นั้น และคนท่ีจะไปปรากฏตวั ในสมชั ชาประชาชนเพยี ง 5,000 คนเทา น้นั

250 1.2 ประเทศซีเรีย ประเทศซเี รียในยุคโบราณเปน เพียงเกาะช่ือ “เกาะอารว ดั ” ไดถ กู กอ ตั้งขึ้นเมอ่ื ครสิ ตส หัสวรรษ ท่ี 2 กอ นครสิ ตกาลโดยชาว “ฟนิเซียน” ซ่ึงถูกนบั วา เปน ตัวอยา งของประชาชาธิปไตยที่พบในโลก เน่ืองจาก ประชาชนจะถอื อํานาจ “อธปิ ไตย” ของตนเอง 1.3 ประเทศอนิ เดีย ประเทศอนิ เดยี เปนอีกประเทศหนึ่งซึ่งมีการพิจารณาไดวามีการปกครองระบอบประชาธิปไตย โดยการปกครองของ “เวสาลี” (ปจจุบัน คือ รัฐพิหาร” นับเปนรัฐบาลแรกของโลก แตอยางไรก็ตามก็ยังมี เสียงคัดคานวา “เวสาล”ี นาจะเปน การปกครอง แบบ “คณาธปิ ไตย” มากกวา 1.4 สาธารณรฐั โรมนั สวนสาธารณรัฐโรมนั น้นั กม็ กี ารสนบั สนนุ การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย เชน มีการออก กฎหมาย แตก็ไมเปนประชาธิปไตยอยางสมบูรณ เนื่องจากชาวโรมัน มีการเลือกผูแทนเขาสูสภาก็จริง แตไมรวมถงึ สตรี ทาสและคนตา งดา วทมี่ มี ากจาํ นวนมหาศาล 2. ยคุ กลาง ในชวงยคุ กลาง ไดมีรูปแบบหลายอยางที่เกี่ยวของกับการเลือกต้ังหรือสมัชชา ถึงแมวาบอยครั้ง จะเปดโอกาสใหกับประชาชนเพียงสวนนอยเทานั้น อยางเชน เครือจักรภพโปแลนด – ลิทัวเนีย ในนครรัฐ เวนิช ชวงอิตาลียุคกลาง รัฐในไทรอลเยอรมัน และสวิตเซอรแลนด รวมไปถึงนครพอคาอิสระซะไก ในชวง คริสตศตวรรษท่ี 16 ในญป่ี นุ เนื่องจากการปกครองรปู แบบตาง ๆ ทีก่ ลาวมานนั้ ประชาชนมีสวนรวมเพยี งสวน นอยเทา นนั้ จึงมักจะถกู จดั วา เปนคณาธปิ ไตยมากกวา และดนิ แดนยุโรปในสมัยน้นั ยังคงปกครองภายใตน ักบวช และขนุ นางในยคุ ศักดินาเปนสว นมาก อยางไรก็ตามในชวง “ยุคกลาง” รูปแบบการปกครองของหลายประเทศก็มีลักษณะใกลเคียงกับ “ระบอบประชาธปิ ไตย” แตก็ยงั เปนประชาธปิ ไตยท่ไี มสมบรู ณ เชน 2.1 ระบบกลุมสาธารณรัฐคอสแซ็คในยูเครน (คริสตศักราช 16 – 17) มีการเปดโอกาสให ผูแทนจากตําบลตาง ๆ เลือกตําแหนงสูงสุด ซ่ึงเรียกวา “เฮ็ดมัน” (Hetman) แตเนื่องจากสาธารณรัฐ คอสแซค็ เปนรัฐทางการทหารอยางเต็มตัว จึงทําใหการเลือก “เฮ็ดมัน” จํากัดอยูเฉพาะผูรับราชการทหาร คอสแท็คเทา นนั้ 2.2 ประเทศอังกฤษ (ค.ศ. 1265) แมจ ะมกี ารจัดต้งั รัฐสภาพที่มาจากการเลอื กตัง้ กจ็ ริง แตขนึ้ อยู กบั ความพงึ พอใจของกษตั ริย มากกวา เสียงของประชาชน ดังนัน้ ภายหลงั จากมีการปฏวิ ัติ ในป ค.ศ. 1688 และมีการบงั คบั ใชพ ระราชบัญญตั สิ ทิ ธิในป ค.ศ. 1689 ทาํ ใหป ระชาชนมสี ทิ ธใิ นการเลอื กสมาชิกรฐั สภา เพ่ิมมากขนึ้ ทีละนอ ย จนกระทง่ั กษตั ริยเ ปน ประมุขแตเพยี งในนามเทานั้น 2.3 สหพันธไอโรโควอสิ (Inqeeois Confederacy) รปู แบบประชาธิปไตยของสหพันธ ไอโรโควอิส ปรากฏในแบบการปกครอง “ระบบชนเผา” ซ่ึงผูท่ีจะสามารถเปนผูนําไดตองมาจาก สมาชิกเพศชายของ “ชนเผา” เทา น้นั

251 3. คริสตศ ตวรรษท่ี 18 – 19 ในชวงครสิ ตศ ตวรรษที่ 1 8 -19 ก็ไดเ หน็ พฒั นาการของระบอบประชาธิปไตยชัดเจนข้ึน สมบูรณ ขึ้นกวา ยุคกลางในหลายประเทศ ถึงแมวาจะเปนประชาธิปไตยทเี่ คารพเสยี งสว นนอ ยก็ตาม เชน 3.1 ประเทศสหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 1788) แมวาจะไมมีคําจํากัดความของคําวาประชาธิปไตย แตวาเหลา ผูกอตัง้ สหรฐั อเมริกาไดกาํ หนดรากฐานของแนวปฏิบัติของอเมริกันเก่ียวกับเสรีภาพและความเทา เทียมใหกับบุรุษเจาของท่ีดินผิวขาว รัฐธรรมนูญแหงสหรัฐอเมริกา ซ่ึงมีผลบังคับใชต้ังแตป ค.ศ. 1788 เปนตนมา ไดก าํ หนดใหมรี ฐั บาลทีม่ าจากการเลอื กต้งั รวมไปถึงการปกปองสิทธแิ ละเสรภี าพของประชาชน 3.2 ประเทศฝรั่งเศส (ค.ศ. 1789) ในป ค.ศ. 1789 ภายหลังจากการปฏิวัติฝรั่งเศส ไดมีการ ประกาศใชคําประกาศวาดวยสิทธิมนุษยชนและสิทธิพลเมือง และมีการเลือกตั้งสมัชชาแหงชาติฝร่ังเศส โดยบุรษุ ทุกคน แตก็มีอายไุ มยนื ยาวนกั 3.3 ประเทศนิวซีแลนด (ค.ศ. 1867) แนวซีแลนดไดใหสิทธิการเลือกต้ังกับชาวเมารีพื้นเมือง ในป ค.ศ. 1867 ชายผิวขาวในป พ.ศ. 1876 และผูหญิงในป ค.ศ. 1893 ซ่ึงนับเปนประเทศแรกที่ใหสิทธิ การเลอื กต้ังกับพลเมืองทัง้ หมด แตสตรยี ังไมไดร ับอนญุ าตใหสมัครรบั เลอื กต้งั ไดจ นกระทัง่ ป ค.ศ. 1910 สรปุ ในชว งปลายครสิ ตศ ตวรรษท่ี 19 ประชาธิปไตยท่ีเคารพเสียงขางนอยยังคงมีอายุส้ันและหลายประเทศ มักจะกลาวอา งวา ตนไดใหส ทิ ธกิ ารเลอื กตั้งกับพลเมอื งท้ังหมดแลว 4. ชวงครสิ ตศตวรรษที่ 20 4.1 ในชวงคริสตศตวรรษท่ี 20 ไดมกี ารเปล่ยี นแปลงรปู แบบการปกครองเปน ระบอบประชาธิปไตย ท่ีเคารพสิทธิของเสียงขางนอยจํานวนมาก จนทําใหเกิด “กระแสประชาธิปไตย” ซึ่งประสบความสําเร็จ ในหลายพนื้ ทขี่ องโลก ซ่ีงมักเปนผลมาจากสงคราม การปฏิวัติ การปลดปลอยอาณานิคมและสภาพแวดลอม ทางเศรษฐกจิ และศาสนา ภายหลังจากการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่หน่ึง และการลมสลายของจักรวรรดิออสเตรีย– ฮังการี และจกั วรรดอิ อตโตมัน ทาํ ใหเกดิ รัฐชาติจาํ นวนมากในทวปี ยุโรป ซง่ึ สวนใหญมีการปกครองในระบอบ ประชาธิปไตย ในชวงคริสตท ศวรรษ 1920 ระบอบประชาธิปไตยไดเจริญขึ้น แตผลของภาวะเศรษฐกิจตกต่ํา คร้ังใหญ ไดทําใหความเจริญดังกลาวหยุดชะงักลง และประเทศในแถบยุโรป ละตินอเมริกา และเอเชีย ไดเ ปลีย่ นแปลงรปู แบบไปสูการปกครองในระบอบเผดจ็ การมากขน้ึ ทาํ ใหเ กดิ เปนสิทธิฟาสซสิ ต ในนาซเี ยอรมนี อิตาลี สเปนและโปรตุเกส รวมไปถึงรัฐเผด็จการในแถบคาบสมุทรบอลติก คาบสมุทรบอลขาน บราซิล คิวบา สาธารณรฐั จีนและญี่ปนุ เปนตน ภายหลังจากการสน้ิ สุดของสงครามโลกครั้งทสี่ อง ทาํ ใหเกิดผลกระทบในดานตรงกันขามในทวีป ยุโรปตะวนั ตก ความสําเร็จในการสรา งระบอบประชาธปิ ไตยในออสเตรีย อติ าลี และญี่ปุนสมัยยึดครอง ซ่ึงได เปนตน แบบของทฤษฎกี ารเปล่ียนแปลงระบอบการปกครอง อยางไรก็ตาม กลุมประเทศในยุโรปตะวันออก รวมไปถงึ เขตยดึ ครองของโซเวียตในเยอรมันนี ซ่ึงถูกบังคับใหมีการเปลี่ยนแปลงไปสูการปกครองในระบอบ

252 คอมมิวนสิ ตตามคายตะวันออก หลังจากการสิ้นสุดของสงครามโลกคร้ังที่สองยังสงผลใหเกิดการปลดปลอย อาณานคิ ม และประเทศเอกราชใหมสว นใหญจะสนบั สนนุ ใหมีการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยและอินเดยี ไดกลายมาเปนประเทศที่ปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่มีจํานวนประชากรมากท่ีสุดในโลกและดําเนิน ตอ ไปอยา งไมหยดุ ยัง้ ในชว งหนึ่งทศวรรษภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ชาติตะวันตกที่ปกครองในระบอบ ประชาธิปไตยสว นใหญไดม ีระบบเศรษฐกิจแบบผสม และดาํ เนินการตามรูปแบบรัฐสวัสดิการ สะทอนใหเห็น ถึงความสอดคลองกันระหวางราษฎรกับพรรคการเมืองในชวงคริสตทศวรรษ 1950 และ 1960 เศรษฐกิจ ทงั้ ในกลุมประเทศตะวันตกและกลุมประเทศคอมมิวนิสต ในภายหลังเศรษฐกิจท่ีอยูภายใตการควบคุมของ รัฐบาลไดลดลง เมื่อถึงป ค.ศ.1960 รัฐชาติสวนใหญไดมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ถึงแมวา ประชากรสว นใหญของโลกจะยังคงมกี ารจัดการเลือกต้งั แบบตบตา และการปกครองในรูปแบบอ่ืน ๆ อยู กระแสของการเปลี่ยนแปลงไปสูระบอบประชาธิปไตย นําไปสูความเจริญกาวหนาของรูปแบบ ประชาธิปไตยทเ่ี คารพสทิ ธขิ องเสียงขา งนอยในหลายรฐั ชาติ เรม่ิ จากสเปน โปรตุเกส ในป ค.ศ. 1974 รวมไป ถึงอกี หลายประเทศในทวีปอเมริกาใต เม่ือถึงปลายคริสตทศวรรษ 1970 และตนคริสตทศวรรษ 1980 ซึ่งได เปลี่ยนแปลงมาจากระบอบเผด็จการทหาร มาเปนรัฐบาลพลเรือน ตามดวยประเทศในเอเชียตะวันออกและ เอเชยี ใต ระหวา งชว งตนถงึ กลางคริสตทศวรรษ 1980 และเนอ่ื งจากความเสือ่ มถอยทางเศรษฐกิจของสหภาพ โซเวียต รวมไปถึงความขัดแยงภายในทําใหสหภาพโซเวียตลมสลายและนําไปสูจุดส้ินสุดของสงครามเย็น ตามมาดวยการเปลีย่ นแปลงระบอบการปกครองภายในกลมุ ประเทศยุโรปตะวันออก ในคายตะวนั ออกเดมิ นอกเหนือจากน้ัน กระแสของระบอบประชาธิปไตย ไดแพรขยายไปถึงบางสวนของทวีปแอฟริกา ในชวงคริสตทศวรรษ 1990 โดยเฉพาะอยางยิ่งในแอฟริกาใต ความพยายามบางประการในการเปล่ียนแปลง ระบอบการปกครองยงั พบเหน็ อยูในอินโดนีเซีย ยูโกสลาเวีย ยูเครน เลบานอนและคีรกีซสถาน 4.2 ระบอบประชาธิปไตยในประเทศไทย ประเทศไทยไดเขาสูการปกครองระบอบประชาธิปไตยอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2475 สมัยรัชกาลท่ี 7 โดยมีเหตกุ ารณส าํ คัญที่แสดงถงึ ความพยายามทจ่ี ะพัฒนาประชาธปิ ไตยอยา งแทจรงิ ดงั นี้ 1) เหตุการณสมยั ประชาธปิ ไตย พ.ศ. 2475 – 2535 (สมัยรัชกาลที่ 7 – กอน 14 ตุลาคม 2516) รปู แบบการปกครองสมัยรัชกาลที่ 6 -7 ยังคงยึดรูปแบบการปกครองสมัยรัชกาลที่ 5 มีการปรับปรุง แกไ ขบา งเพียงเลก็ นอ ย ทง้ั 2 พระองคไดต ระหนักถงึ การเปลี่ยนแปลงการปกครองทค่ี งจะมขี ้นึ ในภายขา งหนา สมยั รชั กาลท่ี 6 ไดมกี ารจัดต้งั “ดุสิตธาน”ี ใหเ ปนนครจําลองในการปกครองแบบประชาธิปไตย จนเมื่อวันท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 หลังจากท่ีรัชกาลท่ี 7 ทรงครองราชยได 7 ป คณะผูกอการซึ่งเรียกตัวเองวา “คณะราษฎร” ประกอบดวยทหารบก ทหารเรือและพลเรือน จํานวน 99 คน ไดทําการยึดอํานาจและ เปลีย่ นแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชยหรือ “ราชาธิปไตย” มาเปนระบบการปกครอง แบบ “ประชาธิปไตย” และไดอัญเชิญรัชกาลท่ี 7 ขึ้น เปนกษัตริยภายใตรัฐธรรมนูญ นับไดวารัชกาลที่ 7 ทรงเปนกษตั รยิ อ งคแ รกในระบอบประชาธปิ ไตย

253 2) มูลเหตขุ องการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 1. ภาวะเศรษฐกิจตกตํ่าทั่วโลก หลังสงครามโลก รัฐบาลตองการลดรายจาย โดยปลด ขา ราชการบางสว นออก ผูถูกปลดไมพอใจ 2. ผูท่ีไปเรียนจากตางประเทศเม่ือกลับมาแลวตองการเปล่ียนแปลงประเทศใหทันสมัย เหมอื นประเทศที่เจริญแลว 3. ความเหลอ่ื มลา้ํ ตํา่ สูงระหวา งขาราชการและประชาชน จงึ ตองการสิทธเิ สมอภาคกัน 4. ระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยไมสามารถแกป ญ หาพ้นื ฐานชีวติ ของราษฎรได 3) ลักษณะการปกครองหลงั เปลย่ี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 1. พระมหากษตั รยิ ท รงเปนประมขุ ภายใตร ฐั ธรรมนญู 2. รัฐธรรมนูญเปน กฎหมายสงู สดุ ในการปกครองประเทศ 3. อํานาจอธปิ ไตยเปน ของปวงชนชาวไทยและเปนอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ 4. ประชาชนใชอํานาจอธิปไตยผานทางรฐั สภา รัฐบาลและศาล 5. ประชาชนมสี ทิ ธเิ สรีภาพเทา เทียมกนั 6. ประชาชนเลือกตัวแทนในการบรหิ ารประเทศ ซงึ่ เรยี กวา รฐั บาล หรอื คณะรฐั มนตรี 7. ในการบรหิ ารราชการแผน ดนิ แบงเปน 3 สว นคือ 1) การปกครองสวนกลาง แบง เปน กระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ 2) การปกครองสว นภูมภิ าค แบงเปน จงั หวดั และอาํ เภอ 3) การปกครองสว นทอ งถนิ่ แบง เปน องคก ารบรหิ ารสวนจงั หวัด เทศบาล สขุ าภิบาล และ องคก ารบริหารสวนตําบล การเปลี่ยนแปลงการปกครองของไทยเปนไปอยางสงบไมรุนแรงเหมือนบางประเทศอยางไรก็ตาม ลกั ษณะการเมืองการปกครองมไิ ดเปนประชาธิปไตยโดยสมบูรณ อํานาจบางสวนตกอยูกับผูนําทางการเมือง หรือผูบริหารประเทศ มีการขัดแยงกันในดานนโยบายมีการแยงชิงผลประโยชน เปนเหตุใหเกิดการปฏิวัติ รัฐประหารขึ้นหลายคร้ังระบบการปกครองของไทย จึงมีลักษณะกลับไปกลับมาระหวางประชาธิปไตยกับ คณาธิปไตย (การปกครองโดยคณะปฏิวตั )ิ 4. ประชาธิปไตย หลัง 14 ตลุ าคม 2516 จอมพลถนอม กติ ติขจร ไดข้ึนเปนนายกรัฐมนตรี เมื่อป 2511 หลังมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2511 ซงึ่ ใชเวลารางถงึ 10 ป แตหลังจากบริหารประเทศมาเพียง 3 ปเ ศษ จอมพลถนอม กิตติขจร และคณะไดทําการปฏิวัติตนเองและลมเลิก รัฐธรรมนูญฉบับน้ี เม่ือวันที่ 17 พฤศจกิ ายน 2514 และไดเ ขาควบคมุ การบรหิ ารประเทศ ในฐานะหัวหนาคณะปฏวิ ัติ การบรหิ ารประเทศ โดยคณะปฏิวตั ิ ซง่ึ นําโดย จอมพลถนอม กิตตขิ จร จอมพลประภาส จารเุ สถียร และ พ.อ.ณรงค กติ ตขิ จร หรอื กลุมถนอม ประภาส – ณรงค ถูกมองวาเปนการทําการปฏิวัติเพื่อผลประโยชนของตนเองและกลุม มีการ คอรรัปชั่นเกิดข้ึนมากมายในที่สุด นิสิต นักศึกษาและประชาชนไดรวมกันเรียกรองรัฐธรรมนูญและขับไล

254 รัฐบาลจนนําไปสูเหตุการณนองเลือดในวันท่ี 14 ตุลาคม 2516 ซึ่งเรียกเปน “วันมหาวิปโยค”และในที่สุด จอมพลถนอม กติ ติขจร และคณะตองลาออกจากตําแหนงและเดินทางออกนอกประเทศภายหลังเหตุการณ 14 ตุลาคม 2516 นายสัญญา ธรรมศักด์ิ ไดขึ้นเปนนายกรัฐมนตรีระยะหน่ึงในระยะน้ีถือวาเปนการตื่นตัวในทาง ประชาธปิ ไตยอยา งมาก มีการเรยี กรองสทิ ธิเสรภี าพมากขน้ึ มีการจัดหยดุ งาน (Strife) มีการแสดงออกในทาง เสรภี าพดานการพูด การเขยี น จาํ นวนหนังสือพิมพไดมีออกจําหนายมากข้ึน มีกลุมพลังทางการเมืองเกิดข้ึน มากมาย มีการเดินขบวน เพื่อเรียกรองสิทธิและผลประโยชนหลายคร้ังเหตุการณเหลาน้ีไดสรางความเบื่อ หนายใหก บั ประชาชนเร่อื ยมา อกี ท้ังคณุ ภาพของผแู ทนราษฎรไมดีไปกวาเดิม นิสิตนักศึกษาไดเขาไปยุงเกี่ยว ในเหตกุ ารณว ุนวายตา ง ๆ จนในทสี่ ดุ เกดิ วิกฤตกิ ารณนองเลือด 6 ตุลาคม 2519 ทหารในนาม “คณะปฏิรูปการปกครองแผนดิน” ไดเ ขา ยึดอํานาจจากรัฐบาล ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช และคณะปฏิรูปการปกครองแผนดินไดแตงต้ังนายธานินทร กรัยวิเชียร เปน นายกรัฐมนตรี นายธานนิ ทร กรยั วิเชยี ร บรหิ ารประเทศมาไดเ พียง 1 ป คณะปฏิรูปฯ ไดยึดอํานาจอีกคร้ังหนึ่ง และคร้ังหลังน้ีไดแตงต้ังพลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันท เปนนายกรฐั มนตรี พลเอก เกรยี งศักด์ิ ชมะนันท เปน นายกรัฐมนตรถี ึงวนั ท่ี 29 กมุ ภาพันธ 2523 จึงไดล าออก จากตาํ แหนง พลเอก เปรม ตณิ สลู านนท ไดขน้ึ เปน นายกรฐั มนตรีตอจาก พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันท ดํารง ตําแหนงมาจนถึงวันท่ี 4 สิงหาคม 2531 รวมระยะเวลา 8 ปเศษ ไดมีการปรับปรุงคณะรัฐบาลหลายคร้ัง ในระหวางดาํ รงตาํ แหนง มผี ูพ ยายามทาํ การรัฐประหารถงึ 2 ครงั้ แตไมสําเร็จสมัยพลเอกเปรม ติณสูลานนท ไดชอ่ื วา เปนหัวเลย้ี วหวั ตอท่สี าํ คญั ทางดา นการเมอื งการปกครองมกี ารพัฒนาโครงสรางทางการเมืองใหเ ขม แขง็ รวมถงึ การพฒั นาโครงสรางทางดา นเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศใหกาวหนาดวย พลเอกชาติชาย ชุณหะวัน ไดข้ึนเปนนายกรัฐมนตรี ตอจากพอเอกเปรม ติณสูลานนท เมื่อวันท่ี 4 สิงหาคม 2531 และถือไดวาเปนคณะรัฐมนตรีท่ีมาจากการเลือกตั้ง ซึ่งเปนความชอบธรรมในกระบวนการ บริหารตามระบอบประชาธปิ ไตย รัฐบาลพลเอกชาตชิ าย ชุณหะวัณ ไดถูกคณะทหารซึ่งเรียกตนเองวา คณะรักษาความสงบเรียบรอย แหงชาติทําการยึดอํานาจ เม่ือวันที่ 23 กุมภาพันธ 2534 และไดแตงตั้งใหนายอานันท ปนยารชุน เปนนายกรฐั มนตรี คณะรฐั บาลของนายอนนั ท ปน ยารชุน ทาํ การบริหารประเทศมาไดปเศษจึงพนจากตําแหนงไปเม่ือมี รัฐบาลชุดใหมน าํ โดย พลเอกสุจนิ ดา คราประยูร เปนนายกรฐั มนตรี รัฐบาลโดยพลเอก สุจินดา คราประยูร ไมไดผานการเลือกตั้งจึงถูกตอตานจากพรรคการเมืองบาง พรรค นิสิตนักศึกษาและประชาชนบางกลุม จนนําไปสูเหตุการณ “พฤษภาทมิฬ” เมื่อวันที่ 15 – 17 พฤษภาคม 2535 ในท่ีสดุ พลเอกสุจินดา คราประยรู ไดล าออกจากตําแหนง นายอานันท ปน ยารชุน ไดกลบั มาเปน นายกรัฐมนตรีอีกครง้ั หนึ่ง โดยมีเปาหมายสําคัญที่การยุบสภา เพอื่ เลอื กตงั้ ใหมและเม่ืออยูในตําแหนงไดประมาณ 3 เดือนเศษ จึงไดทําการยุบสภา เมื่อมีการเลือกต้ังใหม นายชวน หลกี ภัย ไดเปน นายกรัฐมนตรี ต้ังแตว ันท่ี 23 กันยายน 2535 เปน ตนมา

255 5. ประชาธปิ ไตยกับการมสี วนรวมในประเทศไทย การเปดโอกาสใหประชาชนไดมีสวนรว มในทางการเมอื งเปน พัฒนาการมีสวนรว มในทางการเมอื งไทย แบบพหุนยิ ม (Pluralism) หรือเปนแนวความคิดที่เคารพความแตกตาง (Difference) และความหลากหลาย (Diversity) ในมิติตาง ๆ ของผูคนในสังคมตั้งแตการเมือง ชีวิตทางสังคม และวัฒนธรรม (ธีรยุทธ บุญมี , 2543) อันเปนการสง เสรมิ ใหป ระชาชนไดมสี ว นรว มในการผลกั ดนั หรือการพัฒนาทางการเมอื ง เศรษฐกิจและ สงั คม กอใหชุมชนเขม แข็ง หรอื ท่ีเรียกวา “ประชาสังคม” ในปจจบุ นั ทง้ั น้ี ไดมีการนาํ เสนอแนวความคดิ เร่ือง พหุนิยมกนั มาต้ังแตย คุ แหง การตอสเู พอ่ื ประชาธปิ ไตย 14 ตุลาคม 2516 แตชวงน้นั อดุ มการณประชาธิปไตยได เลอื นหายไป โดยมแี นวความคิดเกย่ี วกบั สงั คมนยิ มมาแทนท่ี จนกระทัง้ ทศวรรษที่ผานมา (นบั จากเหตกุ ารณพ ฤษภา 2535) เปน ชว งหัวเลี้ยวหวั ตอของการปฏิรูป การเมืองไทย ประชาชนนักการเมือง นักวิชาการ ส่ือมวลชน องคกรเอกชนและสภารางรัฐธรรมนูญไดให ความสําคัญกับ “การมสี วนรวมในทางการเมือง” (Political Participation) มากเปนพิเศษ จนดูเหมือนวา จะเปน คําท่ีมีความหมายยิ่งใหญ รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช 2540 นบั ต้งั แตก รอบเบื้องตน ของรา งรัฐธรรมนูญ เจตจาํ นงของสภารางรัฐธรรมนญู สาระสําคญั ของรฐั ธรรมนญู จงึ ลว นแตมผี ลใหประชาชน ไดมีสวนรว มในทางการเมอื งทุกระดับในกระบวนทางการเมืองมากย่ิงข้ึน และยังไดขยายการรับรองสิทธิขั้น พื้นฐาน (Basic Rights or Fundamental Rights) สิทธิในการแสดงความคิดเห็น โดยการพูด การเขียน การพิมพ การโฆษณา และการสื่อความหมาย โดยวิธีอ่ืน เปนตน และสิทธิของพลเมือง (Citizen’s Rights) เชน สิทธิออกเสยี งเลือกตงั้ และสมัครรบั เลือกต้ัง เสรีภาพในการรวมกันเปนพรรคการเมือง เปนตน เพื่อเอื้อ ประโยชนต อการมีสวนรว มในทางการเมอื งของประชาชน ตามเจตนารมณของรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 น้ัน นับเปนคุณูปการ อันยิ่งใหญของการปฏิรูปการเมือง มีผลใหประชาชนมีชองทางเขามีสวนรวมในทางการเมือง ในทุกมิติแหง กระบวนการทางการเมอื งการปกครองในระบอบประชาธิปไตยท้งั ในแนวราบ (รปู แบบหรอื วิธีการ) และแนวตง้ั (ขอบเขตหรือจํานวนของประชาชนผูมีสิทธิสวนรวมในทางการเมือง) โดยบัญญัติไวชัดเจนในหมวด 5 แนวนโยบายพ้ืนฐานแหง รฐั มาตรา 76 ดังน้ี “มาตรา 76 รัฐตองสงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการกําหนดนโยบาย การตัดสินใจทางการเมอื ง การวางแผนพฒั นาทางการเมอื ง เศรษฐกจิ และสงั คม รวมท้งั การตรวจสอบการใช อาํ นาจรฐั ทุกระดบั ” นอกจากนั้น บทบัญญัติแหงรัฐธรรมฉบับใหมอีกหลายมาตราก็ไดเปดโอกาสใหประชาชนมี สวนรวมในทางการเมืองอยางเปนรูปแบบเดนชัดอยางที่ไมเคยปรากฏมากอนในรัฐธรรมนูญทั้ง 15 ฉบับที่ ประเทศไทยเคยใชม า สิทธิมีสวนรวมในทางการเมอื งของประชาชนตามรัฐธรรมนูญฉบบั ใหมจึงไดเปด กวา งขึ้น ท้ังดานรูปแบบหรอื วธิ กี ารของการมสี วนรวมในทางการเมอื งของประชาชน และขอบเขตกลุมหรือจํานวนของ ประชาชนผูมีสทิ ธิสว นรว มในทางการเมอื ง กอ ใหเกดิ “ระบอบประชาธิปไตยแบบมีสวนรว ม” (Participatory Democracy) และสราง “ระบบพหุการเมือง” (Plural Politics) ท่นี าํ ไปสู “การเมอื งภาคประชาชน”

256 สรุป จนถึงปจจุบันนี้ ท่ัวโลกไดมีประเทศท่ีปกครองในระบอบประชาธิปไตย จํานวน 123 ประเทศ (ค.ศ. 2007) และกําลังมีจํานวนเพ่ิมข้ึนเรื่อย ๆ ซึ่งไดมีการคาดเดากันวา กระแสดังกลาวจะเกิดข้ึนตอไป ในอนาคตที่ซึ่งประชาธิปไตยท่ีเคารพสิทธิของเสียงขางนอยจะกลายเปนมาตรฐานสากลสําหรับสังคม มนษุ ยชาติสมมตุ ิฐานดังกลาวเปน หัวใจหลักของทฤษฎี “จุดส้ินสุดของประวัติศาสตร” โดยฟรานซิส ฟุกุยะ มะ ซึ่งทฤษฎดี งั กลา วเปนการวพิ ากษวิจารณบ รรดาผทู ่เี กรงกลวั วา จะมวี วิ ัฒนาการของประชาธิปไตยที่เคารพ สิทธขิ องเสียงขา งนอ ยไปยังยุคหลงั ประชาธปิ ไตยและผูทช่ี ้ใี หเหน็ ถงึ ประชาธปิ ไตยไมเ สรี เรื่องท่ี 4 เหตุการณส าํ คญั ทางการเมืองการปกครองของประเทศไทย ประเทศไทยแมจะมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยโดยมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขและมี นายกรัฐมนตรีเปนหัวหนา สูงสุดของรัฐบาลมาต้ังแตปพ ุทธศกั ราช 2475 แลว ก็ตาม ยังพบวามีเหตุการณสาํ คัญ ทางการเมอื งการปกครองของประเทศไทยตอ มา โดยมที ง้ั การกบฎปฏิวตั แิ ละรัฐประหาร ซ่ึงลวนแตเปนการใช กําลังอํานาจท่ีไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญเขายึดอํานาจทั้งส้ิน นอกจากนี้ยังพบวาการใชกําลังอํานาจมี ความหมายแตกตา งกนั ออกไป กลาวคอื บางครง้ั เปน “การปฏิวัติ” เพ่อื ไลน กั การเมอื งท่คี ดโกงออกไปเทาน้ัน หรือบางครัง้ หากกลมุ ทีต่ อ งการยึดอาํ นาจทางการเมืองแตทาํ ไมสําเร็จก็จะถูกเรียกวา “กบฏ” แตถาสามารถ ยึดอาํ นาจทางการเมืองสําเรจ็ มีการเปลย่ี นแปลง แตย ังคงใชร ัฐธรรมนูญฉบับเกาหรือใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม เพอื่ ใหม กี ารเลือกตั้งในระยะเวลาท่ไี มนานนกั กจ็ ะเรยี กการกระทาํ คร้งั นวี้ า “รฐั ประหาร” ซ่ึงบางคร้ังกม็ ีการให ความหมายผิดจากการกระทําครั้งน้ีวาเปน “การปฏิวัติ” ก็คือ การใชอํานาจ การยึดอํานาจทางการเมือง แลวทาํ การเปลี่ยนแปลงผนู ําการปกครอง ซึง่ แทจ รงิ แลวการเปลย่ี นแปลงรัฐบาลบอยครั้งท่ีเกิดข้ึนในประเทศ ไทยมาจาก “การแยง ชงิ อาํ นาจ” ของกลุมทมี่ อี าํ นาจอยางไรก็ตามเหตุการณส าํ คญั ทางการเมอื งการปกครอง ของประเทศไทยภายหลังปพ ทุ ธศกั ราช 2475 มดี งั นี้ 1. กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476 ผนู ําการเปลย่ี นแปลง คอื พลเอกพระวรวงศเ ธอ พระองคเจาบวรเดชและพระยาศรีสิทธิสงคราม (ถิ่น ทา ราม) สาเหตขุ องการเปล่ยี นแปลง คือ เพือ่ ลม ลา งการปกครองระบอบประชาธิปไตยและนาํ ประเทศกลบั สกู ารปกครองระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย ผลการของการเปลีย่ นแปลง คือ การปฏิวัติคร้ังนี้ลมเหลว ฝายกบฏถูกฝายรัฐบาลปราบปรามได สาํ เรจ็ 2. การรัฐประหาร พ.ศ. 2490 ผนู ําการเปลยี่ นแปลง คือ พนั เอกหลวงกาจสงครามและพลโทผนิ ชณุ หะวนั สาเหตุของการเปลยี่ นแปลง กรณีสวรรคตของรชั กาลท่ี 8 และปญ หาการฉอราษฎรบังหลวง

257 ผลของการเปลย่ี นแปลง ทําใหจ อมพล ป.พบิ ูลสงครามกลับมามบี ทบาททางการเมืองอกี คร้ัง และ กลุมซอยราชครมู ีบทบาทสาํ คญั ทางการเมอื งมากข้นึ ความสัมพนั ธร ะหวา งไทยกับสหรัฐอเมริกาแนนแฟน มาก 3. การรฐั ประหาร พ.ศ. 2501 ผนู ําการเปลีย่ นแปลง คือ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต สาเหตุของการเปล่ยี นแปลง อางสาเหตุจากภัยคุกคามของลัทธคิ อมมิวนสิ ต ผลของการเปล่ียนแปลง ทําใหป ระเทศไทยเขาสูร ะบอบเผด็จการอาํ นาจนยิ ม 4. วันมหาวปิ โยค 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ผูนาํ การเปลย่ี นแปลง คือ ประชาชน นสิ ิต นกั ศึกษา สาเหตุของการเปล่ียนแปลง เพื่อตอตานเผด็จการทหารท่ีครอบงําและลิดรอนสิทธ์ิเสรีภาพทาง การเมอื งของประชาชน ผลของการเปลย่ี นแปลง ประเทศไทยเขาสูระบอบประชาธปิ ไตยอยางสมบรู ณ ประชาชนมเี สรีภาพ ในการแสดงออกทางการเมอื งอยางกวางขวาง และมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2517 (ที่ถือวามีความ เปนประชาธปิ ไตยมากทสี่ ุดฉบบั หน่งึ ) 5. เหตกุ ารณ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 ผนู ําการเปลย่ี นแปลง คอื พลเรอื เอกสงัด ชะลออยู สาเหตขุ องการเปล่ยี นแปลง อางวานสิ ิตนักศึกษาทเ่ี ปน ผนู าํ การเปลย่ี นแปลงทางการเมืองในวันที่ 14 ต.ค. 2516 ไดร ับการสนับสนุนจากคอมมิวนิสต ผลของการเปล่ยี นแปลง ระบอบประชาธิปไตยถูกลมลา งและกลับไปสูการปกครองแบบเผด็จการ อาํ นาจนิยมอกี คร้งั สภาพการเมืองขาดเสถยี รภาพและเกิดความแตกแยกอยางรนุ แรง 6. การรฐั ประหาร พ.ศ. 2520 ผนู าํ การเปลย่ี นแปลง คอื พลเรือเอกสงัด ชะลออยู สาเหตุการเปล่ียนแปลง การคัดคานนโยบายแบบขวาจัดของนายธานินทร กรยั วเิ ชยี ร (เผดจ็ การโดยพลเรือน) ผลของการเปลย่ี นแปลง มีการประกาศใชร ฐั ธรรมนูญฉบบั พ.ศ. 2521 พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันท และพลเอกเปรม ตณิ สูลานนท เปนนายกรฐั มนตรคี นตอ มา 7. การรัฐประหาร พ.ศ. 2534 (รสช.) ผนู ําการเปลยี่ นแปลง คือ พลเอกสุนทร คงสมพงษ, พลเอกสจุ ินดา คราประยรู , พลอากาศเอก เกษตร โรจนนลิ สาเหตุของการเปลี่ยนแปลง การฉอราษฎรบ ังหลวงของคณะรฐั บาลทมี่ พี ลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ เปน นายกรัฐมนตรี ผลของการเปลีย่ นแปลง นายอานนั ท ปน ยารชนุ ไดร ับการแตงตง้ั ใหเ ปน นายกรฐั มนตรี 8. เหตกุ ารณพ ฤษภาทมฬิ (17 – 19 พ.ค. 2535) ผนู าํ การเปล่ยี นแปลง คือ ประชาชนทั่วไป นกั เรียน นักศึกษา

258 สาเหตขุ องการเปล่ียนแปลง นกั ศกึ ษา ประชาชนและนักการเมอื งบางกลุมรวมกันตอตานการเขา ดํารงตาํ แหนงผูนาํ ของพลเอกสุจนิ ดา คราประยรู ผลของการเปลยี่ นแปลง เกิดเหตุการณนองเลอื ดอีกครงั้ และนายอานันท ปนยารชุน กลับเขามา ดาํ รงตาํ แหนงนายกฯ อีกวาระหนึ่ง กบฏ 12 คร้งั – ปฏวิ ตั ิ 1 ครงั้ – รฐั ประหาร 8 คร้ัง การเปลีย่ นแปลงทางการเมอื งไมว าจะเปน การเปลย่ี นรฐั บาลหรอื คณะผปู กครองหรือการเปล่ยี นกติกา การปกครองหรือรัฐธรรมนูญยอมเปนส่ิงท่ีเกิดขึ้นไดในทุกประเทศปกติรัฐธรรมนูญของแตละประเทศยอม กําหนดวิธีการเปลีย่ นแปลงไว เชน ใหมกี ารเลือกตั้งทั่วไปทุก 4 ป หรือ 5 ป หรือเลือกประธานาธิบดีทุก 4 ป หรอื 6 ป เพือ่ ใหโ อกาสประชาชนตัดสนิ ใจวา จะใหบุคคลใดหรือกลุมพรรคการเมืองใดไดเปนผูปกครอง และ กําหนดวิธกี ารเปลยี่ นแปลงหลักการหรอื สาระของรฐั ธรรมนูญหรือแมกระท่งั สรางรัฐธรรมนญู ใหมแทนฉบบั เดิม การเปลี่ยนแปลงตามกระบวนการดังกลาวขางตนถือวาเปนการเปล่ียนแปลงโดยสันติวิธีและเปน วถิ ที างท่ถี ูกตองตามกฎหมาย อยา งไรก็ตาม การเปลยี่ นแปลงอีกวธิ ีหนงึ่ ที่ถือวา เปน วิธกี ารรุนแรงและไมถ กู ตอ ง ตามกฎหมาย น่ันก็คือ การใชกําลังเขาขมขู เชน ใชกองกําลังติดอาวุธเขายึดอํานาจจากรัฐบาลเดิมไล คณะรัฐมนตรอี อกไปและต้งั คณะรฐั มนตรใี หม โดยกลมุ ของคนท่ียดึ อํานาจเขามาแทนทหี่ รอื ยกเลกิ รฐั ธรรมนญู ฉบับเดิมแลวรางรัฐธรรมนูญฉบับใหม วางกฎและกติกาตามท่ีกลุมผูมีอํานาจปรารถนา โดยปกติคณะหรือ กลมุ บุคคลทีจ่ ะเขามาเปลี่ยนแปลงดว ยวิธนี ี้ จะตอ งมกี องกําลังติดอาวุธเขาปฏิบัติการ มิฉะนั้นแลวก็ยากที่จะ สาํ เรจ็ และถึงมีกาํ ลงั กไ็ มอ าจไมสาํ เร็จเสมอไปเพราะมีองคประกอบการสนับสนุนหรือตอตานจากประชาชน เขามาเปนปจจยั ประกอบดวย ปญหาทเ่ี กิดข้นึ กับประเทศที่ไมมีเสถียรภาพทางการเมืองก็คือวา การเปล่ียนรัฐบาลหรือผูปกครอง ประเทศมักไมเ ปนไปตามกตกิ า หรอื ระเบยี บแบบแผนโดยสันตวิ ิธี ตรงกันขา มมกั เกิดการแยงชงิ อํานาจดว ยการ ใชกําลงั อยูเนอื ง ๆ ไมวา จะเปนไปในรูปของการจลาจลกบฏ ปฏิวัติหรือรัฐประหารความหมายของคําเหลานี้ เหมือนกันในแงท ่ีวาเปนการใชก ําลังอาวุธยดึ อํานาจทางการเมอื ง แตม ีความหมายตางกันในดานผลของการใช กําลังความรุนแรงน้ัน หากทําการไมสําเร็จจะถูก เรียกวา กบฏจลาจล (rebellion) ถาการยึดอํานาจนั้น สมั ฤทธผิ ล และเปลีย่ นเพียงรัฐบาลเรยี กวา รฐั ประหาร (coupd etat) แตถ า รฐั บาลใหมไดท าํ การเปล่ยี นแปลง มลู ฐานะระบอบการปกครอง กน็ บั วาเปนการปฏิวัติ ในการเมอื งไทยคาํ วา ปฏวิ ัติ กับรัฐประหารมักใชป ะปนกนั แลวแตผ ยู ึดอาํ นาจไดนนั้ จะเรียกตัวเองวา อะไร เทาท่ีผานมามักนิยมใชคําวา ปฏิวัติเพราะเปนคําท่ีดูขึงขังนาเกรงขามเพื่อความสะดวกในการธํารงไว ซึ่งอาํ นาจท่ไี ดม านั้น ทัง้ ทโี่ ดยเนื้อแทแลว นับแตมกี ารเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถนุ ายน 2475 ซ่งึ อาจ ถือไดว าเปนการปฏวิ ตั ิท่แี ทจริงคร้ังเดียวที่เกิดขึ้นในประเทศไทย การยึดอํานาจโดยวิธีการใชกําลังคร้ังตอ ๆ มาในทางรัฐศาสตรถือวาเปนเพียงการรัฐประหารเทาน้ัน เพราะผูยึดอํานาจไดนั้นไมไดทําการเปล่ียนแปลง หลกั การมูลฐานของระบอบการปกครองเลย

259 ดังนน้ั เพื่อใหสอดคลองกับพฤติกรรมทางการเมอื งและมใิ หส บั สนกบั การใชชอ่ื เรยี กตัวเองของคณะท่ี ทําการยึดอํานาจทั้งหลาย อาจสรปุ ความหมายแคบ ๆ โดยเฉพาะเจาะจงสําหรบั คําวา ปฏิวัติ และรัฐประหาร ในบรรยากาศการเมอื งไทย เปน ดงั น้ี คือ “ปฏวิ ตั ”ิ หมายถึง การยดึ อํานาจโดยวิธีการที่ไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญ ยกเลิกรัฐธรรมนูญที่ใชอยู อาจมหี รือไมมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม และรัฐบาลใหมไดทําการเปล่ียนแปลงฐานะระบอบการ ปกครอง เชน เปล่ียนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย เปนระบอบประชาธิปไตยหรือ คอมมิวนิสต ฯลฯ สวน “รัฐประหาร” หมายถึง การยึดอํานาจโดยวิธีการที่ไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญ แตยังคงใช รัฐธรรมนูญฉบับเกาตอไป หรือประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม เพื่อใหมีการเลือกต้ังเกิดข้ึนในระยะเวลา ไมนานนกั ในประเทศไทย ถือไดวา มีการปฏิวัติเกิดข้ึนครั้งแรกและครั้งเดียว คือ การเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง 2547 โดยคณะราษฎร จากระบบสมบรู ณาญาสิทธริ าชยม าเปนระบอบประชาธปิ ไตย และมีการกบฏ เกดิ ขน้ึ 12 คร้ัง และรฐั ประหาร 8 ครั้ง ดังน้ี กบฏ 12 ครง้ั กบฏ ร.ศ. 130 กบฏบวรเดช (11 ตุลาคม 2476) กบฏนายสิบ (3 สงิ หาคม 2478) กบฏพระยาทรงสรุ เดช หรือกบฏ 18 ศพ (29 มกราคม 2482) กบฏเสนาธกิ าร (1 ตุลาคม 2491) กบฏแบง แยกดินแดน (พ.ย. 2491) กบฏวังหลวง (26 กมุ ภาพันธ 2492) กบฏแมนฮัตตัน (29 มถิ นุ ายน 2494) กบฏสันติภาพ (8 พฤศจิกายน 2497) กบฏ 26 มนี าคม 2520 กบฏยงั เตอรก (1- 3 เมษายน 2524) กบฏทหารนอกราชการ (9 กนั ยายน 2528) รัฐประหาร 8 ครง้ั พ.อ.พระยาพหลฯ ทาํ การรัฐประหาร (20 ม.ิ ย. 2476) พล.ท.ผิน ชุณหะวัณ และคณะนายทหารบก ทําการรัฐประหาร (8 พ.ย. 2490) จอมพล ป.พิบูลสงคราม ทาํ การรัฐประหาร (29 พ.ย. 2494) จอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต ทาํ การรัฐประหาร (16 กันยายน 2500) จอมพลถนอม กติ ตขิ จร ทาํ การรัฐประหาร (20 ตลุ าคม 2501) จอมพลถนอม กิตติขจร ทําการรัฐประหาร (17 พฤศจิกายน 2514) พล.ร.อ. สงดั ชะลออยู ทาํ การรฐั ประหาร (20 ตุลาคม 2520)

260 พล.อ. สุนทร คงสมพงษ ทาํ การรฐั ประหาร (23 กมุ ภาพันธ 2534) คณะปฏริ ปู การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยเปน ประมขุ ทําการ รฐั ประหาร (19 กนั ยายน 2549) กิจกรรม ใหผเู รยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนแ้ี ลวบนั ทกึ ผลการเรยี นรูลงในแบบบนั ทกึ ผลการเรียนรู เรื่อง เหตุการณท ่ีสาํ คญั ทางการเมอื งการปกครองของไทย 1. ใหผ เู รียนสรปุ เหตกุ ารณท างการเมอื งการปกครองของประเทศไทยในชวงป 2475 จนถึงป 2550 ท่ีผเู รียนเหน็ วา เปนเหตุการณร ฐั ประหารเทา นั้น ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... 2. ใหผ ูเรยี นวิเคราะหเ หตุการณท างการเมอื งของไทยในปจ จบุ นั (ป 2551 – 2552) วา เปน อยา งไร เพยี งสัน้ ๆ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... แบบบันทึกผลการเรียนรู เรอื่ ง เหตกุ ารณสําคญั ทางการเมืองการปกครองของไทย สรปุ เหตกุ ารณส าํ คัญทางการเมืองของไทยระหวางป พ.ศ. 2475 – 2549 เฉพาะเหตุการณทเี่ ปน รฐั ประหาร ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................

261 วเิ คราะหเ หตุการณท างการเมอื งของไทยในปจ จบุ ัน (ป 2551 – 2552) ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... เร่อื งท่ี 5 เหตกุ ารณส าํ คญั ทางการเมืองการปกครองของโลก ท่ีสงผลกระทบตอ ประเทศไทย เหตุการณสําคัญทางการเมืองการปกครองของโลก นับเปนมูลเหตุใหญที่ทําใหสังคมไทยเกิดการ เปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะอยา งย่ิงสงผลกระทบตอการเมืองการปกครองและเศรษฐกิจของประเทศไทยอยาง หลกี เลยี่ งไมได ซง่ึ เหตุการณส ําคัญตา ง ๆ ทเ่ี กิดข้ึนในชว งศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1900 – 2000) ดังน้ี 1. สงครามโลกคร้งั ท่ี 1 (ค.ศ. 1914 – 1918) สงครามโลกคร้ังท่ี 1 เพ่มิ ความขดั แยงระดบั โลกท่เี กดิ ขึน้ ต้ังแตค.ศ. 1914 ระหวางฝายพันธมิตรและ ฝา ยมหาอํานาจกลาง ซง่ึ ไมเคยปรากฏสงครามขนาดใหญท ่ีมที หารหรอื สมรภูมิท่เี ก่ียวของมากขนาดน้ีมากอน นบั ยคุ สมยั แหง ความหายนะ โดยสาเหตขุ องการเกดิ สงครามคร้ังน้ี เกดิ จากความขัดแยง ทางการเมืองของทวีป ยุโรป ซึ่งเปนจุดเริ่มตนของการส้ินสุดของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยของยุโรปและการสิ้นสุดของ “จกั รวรรดอิ อตโตมนั ” อนั เปนตน เหตขุ องการปฏวิ ัตริ สั เซีย นอกจากน้ีการพา ยแพข องประเทศเยอรมนใี นสงครามครงั้ นี้ สงผลใหเ กิดลทั ธิชาตินิยมข้ึนในประเทศ อนั เปน จุดเริ่มตนของสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 (ค.ศ. 1939) 2. สงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939 – 1945) สงครามโลกครง้ั ที่ 2 อุบัตขิ ้นึ อีกครัง้ ในเดอื นกนั ยายน ค.ศ. 1939 นบั เปน การประลองความยงิ่ ใหญอกี ครง้ั ระหวา งเยอรมนั และอังกฤษเพยี ง 1 ป เยอรมันกส็ ามารถยึดครองยุโรปไวเกอื บทงั้ ทวีป องั กฤษตองสูญเสีย อาํ นาจโดยส้นิ เชงิ สงครามครัง้ นไี้ มเพยี งแตเกิดขนึ้ ในยุโรปเทา นน้ั ทางดานเอเชียญี่ปุนไดเขายึดครองประเทศ ตาง ๆ โดยไดบุกยึดจีนแผนดินใหญและดินแดนตาง ๆ ในเอเชียตะวันตะวันออกเฉียงใตสงผลใหสหรัฐฯ เขารวมสงครามในคร้ังนี้อีก สงครามเร่มิ ทวคี วามรนุ แรงขึ้นเม่อื เยอรมันไดบุก โจมตี สหภาพโซเวียตและเขา ยึด ครองไดเกอื บท้งั หมด สว นญ่ีปุนเองก็โจมตกี องทัพเรือของสหรัฐฯ ท่ีเพริลฮาเบอร ทําใหสหรัฐฯ ใชมาตรการ เดด็ ขาดโจมตีญีป่ ุนซงึ่ จบลงดว ยการทิง้ ระเบิดปรมาณู 2 ลกู ทีเ่ มอื งฮิโรชิมาและนางาซากิ กลาวโดยสรุปไดวา การทําสงครามคร้ังน้ีเปนสงครามระหวาง 2 ฝาย คือ สหรัฐฯ กับญ่ีปุน เพื่อครอบครองเอเชียและระหวาง เยอรมนั กบั สหภาพโซเวยี ต เพอื่ แยงชิงความเปนใหญในยุโรป

262 ผลกระทบของสงครามโลกทง้ั 2 คร้ัง มผี ลกระทบหลายดาน ซ่ึงสรปุ ได ดงั นี้ ประการแรก อาณานิคมของยุโรปเร่ิมไดรับอิสรภาพมากข้ึนเพราะผลของสงครามนั้น ทั้งผูแพและ ผชู นะในยโุ รปตางกห็ มดกําลงั ไมว า กําลงั ทรัพยหรือกาํ ลงั คน ประเทศอยูในสภาพบอบชํ้า จึงไมมีพลังตอตาน กระแสการดิ้นรนแหงเสรีภาพของประเทศอาณานิคมไดอีก อังกฤษ ฝรั่งเศสตางตองผอนปรนตามกระแส ตอตา นของประเทศอาณานคิ ม ประการท่สี อง ผลพลวงจากสงครามทง้ั 2 คร้ังน้ี กอ ใหเ กดิ ลทั ธิคอมมวิ นสิ ตในสหภาพโซเวียต ซ่ึงเริ่ม ตง้ั แตส งครามโลกครง้ั ท่ี 1 จนกระทงั่ เม่ือสน้ิ สดุ สงครามโลกคร้ังท่ี 2 แลว ลัทธิคอมมวิ นสิ ตใ นสหภาพโซเวียต กย็ งั อยูแ ละเติบโตขึ้นเร่อื ย ๆ ทงั้ ในทวีปยโุ รปและเอเชยี จึงกลาวไดวาผลของสงครามโลก ครั้งท่ี 2 ทําใหโลก ตอ งพบปญ หาท่ีรายแรงกวา เดิม เพราะเม่ือลัทธินาซีในเยอรมันลมสลายไปเน่ืองจากแพสงคราม ยุโรปกลาง และยุโรปตะวันออกตองอยูใตอ ทิ ธิพลของลทั ธิคอมมิวนิสตจนหมดส้ิน โดยมีผูนําคือ สหภาพโซเวียต ในท่ีสุด สหภาพโซเวียตจึงกาวขึ้นมาเปนประเทศมหาอํานาจแทนเยอรมันและมีความมุงหวังจะเปนจาวโลกใหได แตสหภาพโซเวียตก็ตองพบคูแขงท่ีสําคัญท่ีมีแนวความคิดที่แตกตางกัน คือ สหรัฐอเมริกากลาวโดยสรุป สงครามท้ัง 2 คร้ังไดเปล่ียนยุโรปจากการเปนผูนําของโลก กลายมาเปนยุโรปตองตกอยูภายใตอิทธิพลของ สหภาพโซเวียตของฝา ยสหรฐั อเมรกิ า นับเปนการเปล่ียนโฉมหนาคร้ังสําคัญของประวัติศาสตรโลกและลัทธิ ลา อาณานคิ มของยุโรปทเ่ี จรญิ ตง้ั แตกอ นศตวรรษท่ี 20 อนั ยาวนานก็ถึงจดุ อวสานไปดวย หากจะสรุปรวม ๆ เมอื่ สงครามโลกครั้งท่ี 2 ยุตลิ ง สถานการณโลกไดเปล่ียนแปลงครั้งใหญ คือ ยุโรปไมไดครอบครองแอฟริกา และเอเชียตอไป อํานาจโลกข้ึนอยูกับ 2 ประเทศ คือ สหภาพโซเวียตและสหรัฐอเมริกา ความขัดแยงทาง อดุ มการณท างการเมอื งของประเทศมหาอาํ นาจท้งั สองหลงั สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ไดน ําไปสเู หตกุ ารณสงครามเย็น 3. สงครามเย็น สงครามเย็น คือ การตอสูระหวางคายประชาธิปไตยกับคายคอมมิวนิสต เปนการทําสงครามกัน โดยปราศจากเสียงปนหรือการเขนฆา อันเปนผลสืบเน่ืองจากการขยายอิทธิพลทางดานอุดมการณทาง การเมืองของสองคาย ตางฝายตางก็แสวงหาพรรครวมอุดมการณท้ัง 2 คายตางใชยุทธวิธีตาง ๆ ท่ีจะดึง ประเทศตาง ๆ ทั่วโลกมาเปนฝายตนใหได ไมวาจะเปนการโฆษณา ประชาสัมพันธ การชวยเหลือทางดาน เศรษฐกิจ การเมืองหรืออาวธุ ยุทโธปกรณต าง ๆ แกประเทศในโลกทส่ี ามแมจะมปี ระเทศเล็ก ๆ จะรวมตัวเปน กลุม “ผูไมฝกใฝฝายใด”ก็ตามก็ไมสง ผลกระทบตอ ประเทศมหาอาํ นาจทง้ั สองลดการแขงขันกัน สหรฐั อเมรกิ า ซ่ึงเปนประเทศที่มีเศรษฐกิจที่ดีมากเพราะไมไดรับผลจากสงครามมากนักและสามารถขายอาวุธใหกับชาติ พันธมิตร ซ่งึ ตางจากสหภาพโซเวียตที่มอี าํ นาจมาก แตสภาพเศรษฐกิจตกตํ่า เนอ่ื งจากทําสงครามกับเยอรมัน อยางไรกต็ ามสหภาพโซเวียตกย็ งั มีอุดมการณท แี่ นว แนท จ่ี ะแพรอทิ ธพิ ลทางคอมมวิ นิสตใหกวางขวางเพอ่ื ครอง โลกโดยสหภาพโซเวียตมองวา เมอื่ ยุโรปตะวันออกเปนบริวารของตนแลว 1. การส้ินสุดของสงครามเย็นและการเปลยี่ นแปลงทางอํานาจในโลก ความเปลี่ยนแปลงในชวงป ค.ศ. 1989 – 1990 มีความสําคัญอยางย่ิงในแงของความสัมพันธทาง อาํ นาจ ทงั้ ในระดับโลกและภูมิภาค ในทางประวัติศาสตร กลาวไดวาการส้ินสุดของทศวรรษ 1980 เปนการ ส้ินสุดของยุคสมัยหน่ึงทีเดียว นั่นคือ ยุคสมัยท่ีรูจักกันท่ัวไปวา “สงครามเย็น” อันเปนความขัดแยงหรือ

263 ปรปกษท างอุดมการณร ะหวา งทุนนยิ มและคอมมิวนิสต สงครามเย็นเรม่ิ กอตัวต้ังแตระหวางสงครามโลกคร้ังท่ี 2 ระหวางรัสเซียและพันธมิตรตะวันตกทั้ง ๆ ท่ียังอยูในระหวางการรวมมือตอตานนาซีและมาแตกแยก กลายเปนการเผชิญหนาระหวาง “ตะวันออก” และ “ตะวันตก” อยางชัดเจน ประมาณป ค.ศ. 1946 – 1947 คําประกาศของสตาลิน ในป ค.ศ. 1946 เรียกระดมพลังในชาติเพ่ือเตรียมการเผชิญหนากับฝาย ตะวนั ตก (ความจริงจุดมุง หมายในทางปฏิวัติ นาจะเพื่อฟนฟูบูรณะและพัฒนาประเทศอยางเรงรัด) นับเปน การ “ประกาศสงครามเยน็ ” โดยฝายคอมมวิ นสิ ตแ ละการประกาศ “หลักการทรูแมน” ในปตอมาก็นับเปน การ “ประกาศสงครามเย็น” ของฝายตะวันตก การลมสลายของระบอบปกครองคอมมิวนิสตในยุโรป ตะวันออกและความเปลี่ยนแปลงในรสั เซียทีเ่ ปนแมแ บบของระบบปกครองแบบนี้ท่ีส่ันคลอน ไมเพียงแตการ ผูกขาดอํานาจของพรรคคอมมิวนิสตรัสเซีย แตรวมไปถึง “จักรวรรดิ” รัสเซียเลยทีเดียว ซ่ึงสงผลกระทบ สําคัญยิ่งตอความสัมพันธทางอํานาจในโลก ในชวงตอระหวางป ค.ศ. 1989 – 1990 นักสังเกตการณทาง การเมอื งบางคนระบอุ ยางไมลังเลยวา “โลกไดเปลยี่ นไปแลวในชวงเวลาเพียงหนง่ึ ป” 5. การเมอื งโลกสูส ังคมไทย จุดเปลีย่ นแปลงทส่ี ําคัญที่นาํ สูส ังคมไทยในยุคปจจุบัน กลาวไดวาเหตุการณสําคัญก็คือการลมสลาย ของสหภาพโซเวียต ในป ค.ศ. 1997 อดีตสหภาพโซเวียตเปนประเทศที่มีดินแดนกวางใหญ มีอาณาเขต ครอบคลุมทั้งในทวีปยุโรปและทวีปเอเชีย นอกจากนี้สหภาพโซเวียตยังมีบทบาทในการเปนผูนําของโลก คอมมิวนิสตดวยการขยายตัวของลัทธิคอมมิวนิสตและปญหาในสหภาพโซเวียต เริ่มจากการเปล่ียนแปลง คร้งั แรกในการปฏิวตั ิ เมื่อเดอื นตลุ าคม ค.ศ. 1917 โดยเลนินผซู งึ่ นาํ สหภาพโซเวียตเขา สคู วามเปนคอมมิวนสิ ต และทาํ ใหโ ลกแบงออกเปน 2 ฝา ย คือ ฝา ยลัทธิคอมมวิ นิสตโดยมีแกนนํา คอื สหภาพโซเวียตและฝายโลกเสรี นาํ โดยสหรัฐอเมรกิ า การกระทาํ ดงั กลา วก็มีอาจจะลุลวงไปไดดว ยดี ในชวงเวลาดังกลาวน้ันโลกจึงเต็มไปดวย ความวนุ วาย ตอมาเมื่อถึงชวงปลายศตวรรษท่ี 20 ประเทศมหาอํานาจท้ัง 2 ตองประสบกับปญหาทางดาน เศรษฐกิจอันเน่ืองมาจากการสนับสนุนประเทศตาง ๆ ในคายของตนท้ังทางดานอาวุธยุทโธปกรณ ทุน เทคโนโลยีตา ง ๆ จนลมื ผลกระทบท่จี ะมีมาสปู ระเทศ นอกจากนี้ ประเทศตา ง ๆ เหลา น้ันเรม่ิ จะมอี ิสระในการ ดาํ เนนิ นโยบายภายในประเทศและคาํ นึงผลประโยชนห ลกั ของตนมากข้ึน ดงั นนั้ ประเทศมหาอาํ นาจทง้ั สอง จงึ ไดตกลงเจรจาจาํ กัดอาวธุ ยุทธศาสตรขึน้ ทาํ ใหสถานการณโลกเร่ิมคล่ีคลายลง การเปล่ียนแปลงครั้งที่สอง ของสหภาพโซเวียตท่ีสงผลกระทบทั่วโลกและทําใหสหภาพโซเวียตตองลมสลายนั้น ก็คือ การปรับเปลี่ยน นโยบายบริหารประเทศแบบใหมของนายมิดาฮิล กอรบาซอฟ ประธานาธิบดีของสหภาพโซเวียต ซ่ึงไดใช นโยบาย เปเรสทอยกา กลาสนอสต ซึ่งมีสาระสําคัญอยูท่ีการปฏิรูปโครงสรางทางการเมือง การขจัดความ เฉ่ือยชา การคอรัปช่ันของเจาหนาท่ีพรรคและยังรวมถึงการเปดโอกาสใหมีประชาธิปไตยในการรับขาวสาร ขอมูลนั้น ไดทาํ ใหเกดิ ความวุนวายในสหภาพโซเวียต ทําใหผูนําคอมมิวนิสตไมไววางใจผูนํา และนําไปสูการ ปฏิวตั ทิ ี่ลมเหลว การหมดอาํ นาจของพรรคคอมมวิ นิสต ประเทศบรวิ ารของสหภาพโซเวียตในยุโรปตะวันออก ตางแยกตัวเปนอิสระและทา ยท่สี ุดรฐั ตาง ๆ ในสหภาพโซเวียตตางแยกตัวเปนประเทศอิสระปกครองตนเอง สง ผลใหส หภาพโซเวียตถงึ การลม สลายและดุลอํานาจ

264 6. เกดิ ขบวนการนักศกึ ษาเปนปรากฏการณระดับโลก ในชวงสงครามโลกท้ัง 2 ครงั้ ขบวนการนักศึกษาน้ีไดเกิดข้ึนจากแนวความคิด “การปฏิบัติวัฒนธรรม” ในเชิงการปลดปลอย ตนเองเปนรปู แบบของการตอ ตานสถาบันเดิม หรอื การปลดปลอ ยตนเองจากวฒั นธรรมเกา สรางวัฒนธรรมใหม ดังจะเห็นไดจากความนิยม “เพลงร็อค” “กางเกงยีน” “บุปผาชน” “ซายใหม” โดยความคิดท่ีเกิดกับ นักศึกษาน้ีไมเพียงเกิดกับนักศึกษาของสหรัฐ ยุโรปตะวันตก ญ่ีปุนเทานั้น แตยังเขามาสูนักศึกษาไทยดวย โดยเฉพาะอยางยงิ่ ในชว งสงครามเวียดนามนกั ศึกษาไทยมีสวนรวมในขบวนการตอตานสงครามเปน อยา งมาก ขบวนการนกั ศกึ ษาโลกกลายเปน พลังทางสังคมและการเมืองสาํ คญั โดยเฉพาะในการประทว งใหญข อง นกั ศึกษาฝรั่งเศส (ค.ศ. 1968) ทที่ าํ ใหเมืองปารีส และอีกหลายเมืองของฝร่ังเศสกลายเปนอัมพาต และในป เดียวกัน การประทวงของนักศึกษาอเมริกันก็ทําใหนายลินคอน จอหนสัน ไมกลาลงสมัครรับเลือกต้ังเปน ประธานาธิบดขี องสหรัฐ สมยั ท่ี 2 สาํ หรบั ประเทศไทยน้ัน กระแสความคิดทีป่ ลดปลอยและขบวนการนักศึกษาไดเกิดขึ้น อันเปนผลมา จากระยะชวงเวลาอนั ยาวนานของการเมืองโลก โดยในชวง 14 ตุลาคม 2516 เกดิ ขบวนการนกั ศึกษาประทวง ตอตานระบอบถนอม – ประภาส – ณรงค จนนักศึกษาตองถูกรัฐทําลายชีวิตไปกวา 70 คน แตในท่ีสุดก็ สามารถไล ถนอม – ประภาส และณรงคไ ด สรุปไดวา ขบวนการนักศึกษาไทย ชวง พ.ศ. 2516 – 2519 นับเปนสวนหนึ่งของ “ชวงระยะเวลา ยาว” ของการเมอื งไทยกวา 100 ป ในขณะเดยี วกันก็เปน สว นหน่งึ ของ “ชวงเวลาระยะยาว” ของการเมือง โลกกวา 2 ศตวรรษ โดยมาพรอมและทนั กบั ระยะเวลาของการปลดปลอย และเปลี่ยนแปลงของโลกคร่ึงหลัง ของศตวรรษที่ 20 ซ่ึงหลังจากนั้นเพียงไมก่ีป เม่ือถึงศตวรรษ 1980 ทุกอยางก็เปลี่ยนแปลงไปโดยสิ้นเชิง โดยสหภาพโซเวียตและระบบสังคมนิยมไดล มสลาย เศรษฐกจิ ตลาดและโลกาภิวัตนก็เติบโตมาแทนท่ี ซ่ึงเชื่อ กันวาจะมีความกาวหนาไปพรอมกับ “ความพินาศของอดีต” และ“การสิ้นสุดของประวัติศาสตรทาง การเมอื ง” กิจกรรมท่ี 1 ใหผูเรียนเขยี นเครือ่ งหมาย √ หนาขอ ความที่ถูกตอ งและเขยี นเครอื่ งหมาย X หนาขอ ความท่ีเหน็ วา ผิด ................... 1. เมืองฮโิ รชมิ าและเมอื งนาวาซากิ เปนเมอื งของประเทศญปี่ นุ ท่ถี กู ระเบิด ปรมาณูในชว งสงครามโลกคร้ังท่ี 2 ................... 2. ผลกระทบจากการเกิดสงครามโลกครงั้ ที่ 2 ทม่ี ตี อสหภาพโซเวียต คือ ไดรับความเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิ ................... 3. สงครามเยน็ คอื การตอสูระหวา งคา ยประชาธิปไตยและคา ยคอมมิวนสิ ต ................... 4. ลทั ธนิ าซีเปนลทั ธขิ องประเทศรสั เซยี ................... 5. ในชว งสงครามเยน็ ยโุ รปตะวันออกปกครองระบอบประชาธิปไตย ................... 6. สงั คมไทยไดร บั ผลกระทบจากเหตุการณก ารลมสลายของสหภาพโซเวียต ในป ค.ศ. 1997 ................... 7. “ขบวนการนกั ศึกษาโลก” เกิดขน้ึ จากแนวความคิด “การปฏิบตั วิ ัฒนธรรม”

265 ................... 8. นักศกึ ษาไทยมีสว นรวมในขบวนการตอ ตานสงครามเยน็ ................... 9. ในป ค.ศ. 1968 เกดิ “ขบวนการนกั ศึกษา” ประทว งในประเทศฝร่งั เศสและสหรฐั อเมริกา ................... 10. “ขบวนการนักศึกษาไทย” ไดเกิดขนึ้ อันเปน ผลมาจาก “การเมอื งโลก” ในชว ง 14 ตลุ าคม 2520 เฉลย 5. 1. 2. 3. 4. 10. 6. 7. 8. 9. กจิ กรรมที่ 2 ใหผ ูเรยี นศึกษาขอมูลเกี่ยวกับเหตุการณสําคัญทางการเมืองของโลกชวงสงครามโลกครั้งท่ี 1 และ สงครามโลกครัง้ ท่ี 2 ตลอดจนเหตุการณป ฏิวัตทิ างการเมืองของประเทศตาง ๆ จาก Internet เรื่องที่ 6 หลักธรรมาภบิ าล ความหมายของหลักธรรมาภิบาล หลกั ธรรมาภิบาล หมายถึง แนวทางในการจัดระเบียบเพ่อื ใหสงั คมของประเทศ ทัง้ ภาครัฐ ภาคธุรกิจ ภาคเอกชนและภาคประชาชนสามารถอยรู วมกนั ไดอ ยา งสงบสขุ โดยต้ังอยใู นความถกู ตองและเปนธรรม ปจจุบันจึงเห็นไดวา การบริหารจัดการองคกรท้ังภาครัฐและเอกชนไดใหความสําคัญกับการนํา หลักธรรมาภบิ าลมาใชโดยเฉพาะเรื่องคุณธรรมเนื่องจากพบวา มีการประสบกับภาวะวิกฤติอันเกิดจากการ ทุจริตที่ระบาดออกไปอยางรวดเร็วและกวางขวาง มีท้ังความไมรับผิดชอบตอสังคมหรือสวนรวมโดยคํานึง แตประโยชนข องตนเองและพวกพอ ง อนั เปนการบริหารจัดการทีข่ าดคณุ ธรรมและจริยธรรมอยางย่ิง ธรรมาภบิ าลในองคกรภาครัฐหรือการบริหารจัดหารท่ีดีในภาครัฐ (Good Govermnance) จะชวย กระตุนอยา งมากตอการพัฒนาและขยายตัวของจรยิ ธรรมในทางธรุ กจิ ทง้ั นเ้ี พราะความสมั พนั ธระหวางภาครัฐ กบั ภาคเอกชนมีอยูอยางใกลชิด ภาครัฐในฐานะท่ีเปนผูควบคุมกติกาการดําเนินของเอกชนยอมมีผลตอการ เสริมสรางการบริหารจัดการท่ีดีในวงการธุรกิจและการยึดมั่นในหลักคุณธรรมและจริยธรรม รวมท้ังความ รบั ผดิ ชอบทีธ่ ุรกจิ มตี อ สังคม ถาการควบคมุ ยอ หยอนหรือหนวยงานในภาครฐั มีสว นรเู หน็ เปนใจกับการทุจริต หรอื การเอารัดเอาเปรียบสงั คมและผูบรโิ ภคของธุรกจิ เอกชนหรือมีการรวมมือกันระหวางคนในภาครัฐกับใน ภาคเอกชนเพ่อื แสวงหาผลประโยชนอ นั มิชอบแลว จะเปนอุปสรรคซึ่งทําใหก ารเสรมิ สรางจริยธรรมในการทํา ธรุ กจิ เปน ไปไดลําบาก

266 หลักธรรมาภิบาล หลักธรรมาภิบาลที่ทุกคนไมวาจะเปนคนทํางานในหนวยงาน ภาครัฐหรือเอกชน ตองยึดม่ัน หลักธรรมาภบิ าล 6 ประการ เปนแนวทางในการปฏบิ ตั งิ าน ดังน้ี 1. หลกั นติ ธิ รรม (The Rule of Law) หลักนิติธรรม หมายถึง การปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ ขอบังคับตาง ๆ โดยถือวาเปนการ ปกครองภายใตกฎหมายมิใชตามอําเภอใจหรืออํานาจของตัวบุคคลจะตองคํานึงถึงความเปนธรรมและ ความยุตธิ รรม รวมท้งั มคี วามรดั กุมและรวดเร็วดว ย 2. หลักคณุ ธรรม (Morality) หลักคุณธรรม หมายถึง การยึดม่ันในความถูกตอง ดีงาม การสงเสริมใหบุคลากรพัฒนาตนเองไป พรอมกนั เพ่ือใหบ คุ ลากรมคี วามซือ่ สัตย จริงใจ ขยัน อดทน มีระเบียบ วินัย ประกอบอาชีพสุจริต เปนนิสัย ประจาํ ชาติ 3. หลักความโปรงใส (Accountability) หลักความโปรง ใส หมายถงึ ความโปรง ใส พอเทียบไดวามีความหมายตรงขามหรือเกือบตรงขามกับ การทุจรติ คอรร ปั ชชน่ั โดยที่เรือ่ งทจุ รติ คอรรปั ช่นั ใหมีความหมายในเชิงลบและความนาสะพรึงกลัวแฝงอยู ความโปรง ใสเปนคําศัพทที่ใหแงมุมในเชิงบวกและใหความสนในเชิงสงบสุข ประชาชนเขาถึงขอมูลขาวสาร ไดส ะดวกและเขาใจงายและมกี ระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถูกตองอยางชัดเจน ในการน้ีเพ่ือเปน สิริมงคลแกบ ุคลากรทีป่ ฏบิ ัตงิ านใหม คี วามโปรง ใส ขออญั เชญิ พระราชกระแสรับส่ังในองคพระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช (รัชกาลท่ี 9) ที่ไดทรงมีพระราชกระแสรับสั่ง ไดแก ผูที่มีความสุจริตและ บริสุทธ์ิใจ แมจ ะมคี วามรูนอ ยก็ยอมทาํ ประโยชนใหแกส ว นรวมไดมากกวา ผทู ี่มคี วามรูมาก แตไมมีความสุจริต ไมม ีความบรสิ ทุ ธิใ์ จ 4. หลักการมีสว นรว ม (Participation) หลักการมีสวนรว ม หมายถึง การใหโ อกาสใหบ ุคลากรหรอื ผมู ีสวนเก่ยี วของเขามามีสวนรวมทางการ บริหารจัดการเก่ียวกับการตัดสินใจในเรื่องตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการและหรือ คณะทํางานโดยใหข อ มูล ความคิดเห็น แนะนํา ปรกึ ษา รว มวางแผนและรวมปฏิบัติ 5. หลักความรบั ผิดชอบ (Responsibility) หลักความรับผิดชอบ หมายถึง การตระหนักในสิทธิและหนาท่ี ความสํานึกในความรับผิดชอบตอ สังคม การใสใจปญหาการบริหารจัดการ การกระตือรือรนในการแกปญหาและเคารพในความคิดเห็นที่ แตกตา ง รวมทง้ั ความกลา ที่จะยอมรบั ผลดแี ละผลเสยี จากการกระทําของตนเอง 6. หลกั ความคุมคา (Cost-effectiveness or Economy) หลักความคุมคา หมายถึง การบริหารจัดการและทรัพยากรท่ีมีจํากัด เพ่ือใหเกิดประโยชนสูงสุด แกส ว นรวม โดยรณรงคใ หบ ุคลากรมคี วามประหยัด ใชวสั ดอุ ปุ กรณอยางคุมคาและรักษาทรัพยากรธรรมชาติ ใหส มบรู ณย ่ังยืน

267 แนวปฏบิ ตั ติ ามหลักธรรมาภิบาล แนวการปฏิบัติงานตามหลักธรรมาภิบาลที่นํามาเสนอตอไปน้ีจะเปนหลักธรรมาภิบาลในภาครัฐ ซ่งึ ผูป ฏบิ ตั งิ านในองคกรของรัฐ ควรมแี นวทางการทาํ งานดงั นี้ 1. ยึดมนั่ ในวัตถุประสงคข ององคกรและผลผลิตทจ่ี ะสงมอบใหแ กประชาชนและผูที่มารับบริการ แนวการปฏบิ ตั ิ คือ 1) ตองมคี วามเขาใจอยา งแจมแจงในวตั ถุประสงคแ ละผลผลติ ทต่ี ง้ั ใจจะทําให 2) ผรู ับไดผลผลิตทมี่ ีคณุ ภาพเปนเลศิ 3) คมุ คา กับภาษที ี่เสยี ใหแกร ัฐบาล 2. ทาํ งานอยา งมีประสทิ ธิภาพในหนาท่ีและบทบาทของตน แนวการปฏิบตั ิ คือ 1) บุคลากรตองเขา ใจในหนา ที่ของผบู รหิ าร 2) เขาใจอยา งแจม ชัดในความรบั ผดิ ชอบของผใู ตบ งั คับบญั ชาและผบู รหิ าร รวมทง้ั ตอ งมัน่ ใจวาทุกคนปฏิบตั หิ นา ที่ตามความรบั ผดิ ชอบของตน 3) มีความเขา ใจอยา งชดั เจนในความสมั พนั ธระหวา งผูบริหารกบั ประชาชน ผรู บั บรกิ าร 3. สงเสริมคานิยมขององคกรและแสดงใหเห็นถึงคุณคาของธรรมาภิบาล โดยการปฏิบัติหรือ พฤตกิ รรม แนวการปฏบิ ตั ิ คือ 1) นําคานยิ มขององคกรมาใชป ฏบิ ัติ 2) ผูบรหิ ารองคกรประพฤตติ นเปน ตวั อยางที่ดี 3) ผูบรหิ ารตดั สนิ และวินจิ ฉยั อยา งโปรง ใสและเปด เผย 4) บรหิ ารงานอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ 4. มกี ารสอื่ สารท่ีดี มกี ารตดั สินใจอยางโปรงใสและมกี ารบริหารความเส่ยี งทรี่ ัดกมุ แนวการปฏิบตั ิคอื 1) การตดั สนิ ใจทกุ ครั้ง ตอ งกระทําอยางโปรงใสและยุติธรรม 2) ใชข อมูลทีด่ ี รวมทงั้ คาํ แนะนาํ และการสนบั สนนุ 3) ตอ งม่นั ใจวา มีระบบบรหิ ารความเสีย่ งท่ีมีประสิทธิภาพอยใู นระบบการทํางาน 5. พัฒนาศักยภาพและความสามารถของสวนบริหารจัดการอยางตอเนื่อง พรอมท้ังใหมี ประสิทธิภาพยิ่งขน้ึ แนวการปฏบิ ัติ คือ 1) ตองมั่นใจวาผูไดเลื่อนตําแหนงขึ้นมาเปนผูบริหารจัดการนั้นมีทักษะ ความรูและ ประสบการณที่จําเปนตองใชใ นหนา ทนี่ น้ั ๆ 2) พัฒนาความสามารถของผูท่ีทําหนาท่ีในสวนบริหาร รวมท้ังมีการประเมินผลงานไมวาจะ เปนรายบคุ คลหรอื เปน กลมุ กไ็ ด 3) มีความเช่ือมโยงในการทดแทนบุคลากรในสายบริหารจัดการเพ่ือความตอเน่ืองในการ ปฏิบตั งิ านขององคก ร

268 6. เขาถงึ ประชาชนและตองรบั ผดิ ชอบตอ การทํางานและผลงานอยางจริงจัง แนวการปฏิบัติ คือ 1) ตอ งมคี วามเขา ใจถึงขอบเขตของความรบั ผดิ ชอบ 2) ริเร่ิมการวางแผนที่จะติดตอกับประชาชน เพื่อใหทราบถึงหนาท่ีและความรับผิดชอบ ในผลงานของตน 3) ริเริม่ การแสดงออกถึงความรบั ผิดชอบตอบคุ ลากรภายในองคก ร 4) ประสานงานกบั หนวยเหนือหรอื ผบู งั คบั บัญชาอยางใกลชดิ กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนเขียนเคร่ืองหมาย √ หนาขอ ความท่ีถกู ตอง และเขยี นเครือ่ งหมาย X หนา ขอความทีผ่ ดิ แลว ตรวจกบั เฉลยทายกจิ กรรม .......... 1. หลักธรรมาภบิ าล เปนแนวทางในการจดั ระเบียบเพือ่ ใหส งั คมของประเทศ ทัง้ ภาครฐั ภาคธรุ กจิ และภาคประชาชนอยรู วมกันอยา งสงบสขุ .......... 2. การปฏบิ ัตงิ านโดยยดึ หลักนิตธิ รรมน้นั ตอ งทําอะไรดว ยตนเองอยางมน่ั ใจ อาจถกู ตองตามระเบยี บ หรอื ไมก ็ได .......... 3. บคุ คลใดก็ตามทีย่ ดึ มน่ั ในความถูกตอ ง ดีงาม จรงิ ใจ และขยนั ถอื วา เปนผูย ึดมัน่ ในหลกั ความคมุ คา .......... 4. “สมชาย” มกั จะชว ยทํากจิ กรรมของชมุ ชนอยเู สมอ และเปน ผทู ่ยี อมรบั ฟงความคดิ เหน็ ของเพ่ือน รวมงาน ถือวา “สมชาย” เปนผูย ึดม่ันในหลกั การมสี วนรว ม .......... 5. ในการทํากจิ กรรมกลมุ ทุกคร้งั “นนุ ” จะเปน ผูทกี่ ลา ออกความคดิ เห็น และรับอาสาเปนผูดแู ลการ ทํางาน ซง่ึ งานจะประสบความสําเรจ็ ทกุ ครงั้ ถอื วา “นนุ ” เปน ผยู ึดม่นั ในหลกั ความโปรง ใส กจิ กรรมท่ี 2 คาํ ส่งั หากผเู รียนไดท าํ งานเอกชนกบั บรษิ ทั แหง หนงึ่ ผูเรียนมีแนวการปฏิบัติงานตามหลักธรรมาภิบาล อยางไร แบบบนั ทึกผลการเรยี นรู .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................

269 กจิ กรรมท่ี 3 1. ใหผ ูเ รียนศกึ ษาเรยี นรเู พ่ิมเติมเกย่ี วกบั เรอ่ื งการพฒั นาของระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศ ตา ง ๆ ในโลกจาก Internet เอกสารแบบเรียน ตาํ ราตา ง ๆ ตลอดจนศึกษาจากผรู ู 2. ใหผูเรียนทาํ แบบฝกหดั แลว ตรวจเฉลยทายเรอื่ ง แบบฝกหดั คําสัง่ ใหผูเ รียนเลอื กคําตอบท่ีถกู ตอง แลว วงกลมลอ มรอบตวั อกั ษรหนาขอ ความท่ีถกู ตอ ง 1. ประเทศใดบางทีเ่ ปนจดุ เรมิ่ ตนของการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยใน “ยคุ โบราณ” ก. ญปี่ นุ จนี เกาหลี ข. กรีก ซีเรยี อินเดยี ค. กรกี เกาหลี จีน ง. ไทย จีน ญปี่ ุน 2. ประเทศใดบางทีจ่ ดั อยูใน “ยคุ กลาง” ของการพัฒนาการระบอบประชาธิปไตย ก. ไทย จีน ญีป่ ุน ข. กรกี ซเี รยี อนิ เดยี ค. ยูเครน อังกฤษ สหพันธไ อโรโควอสิ ง. องั กฤษ ฝรงั่ เศส อเมริกา 3. “คอสแซ็ค” มคี วามเกย่ี วขอ งกบั ประเทศยูเครนอยางไร ก. เปนรัฐทางการทหารของยูเครน ข. เปนรัฐที่ปกครองโดยประชาชนของยเู ครน ค. เปนรัฐทีป่ กครองแบบประชาธปิ ไตย ง. ไมม ีขอ ใดถกู 4. รปู แบบการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย “สหพันธไ อโรโควอสิ ” เปน แบบใด ก. ราชาธปิ ไตย ข. รัฐอิสระ ค. อาณาธปิ ไตย ง. ระบบชนเผา

270 5. ประเทศใดบางท่มี กี ารพัฒนาการระบอบประชาธิปไตยในชวง “คริสตศตวรรษที่ 18 – 19” ก. อนิ เดยี ซีเรยี เกาหลี ข. สหรัฐอเมรกิ า ฝรัง่ เศส นวิ ซีแลนด ค. สหรัฐอเมรกิ า รัสเซยี องั กฤษ ง. ไทย จนี ญป่ี นุ 6. ขอใดเปนการแสดงถงึ พฒั นาการการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยของฝร่ังเศส ก. การทําสงครามในประเทศ ข. การเขา รวมสงครามโลกครั้งท่ี 2 ค. ภายหลงั การปฏวิ ัติ มีการเลือกต้ังสมชั ชาแหงชาติฝรง่ั เศส ง. การยดึ ครองอาณานิคมในยุโรป 7. ในชวงปลายครสิ ตว รรษท่ี 19 ลกั ษณะของประชาธิปไตยของประเทศตา ง ๆ ในโลกเปนอยา งไร ก. ประชาธปิ ไตยท่ีเคารพเสียงขา งนอย ข. ประชาธปิ ไตยท่ีเคารพเสยี งขางมาก ค. ประชาชนไมสามารถแสดงความคดิ เห็นได ง. ไมมีขอใดถกู 8. ภายหลงั การส้นิ สดุ ของสงครามโลกครัง้ ที่ 2 เกดิ เหตุการณส าํ คัญเกี่ยวกับ การเมืองการปกครองของประเทศตา ง ๆ ในโลกอยา งไร ก. ทกุ ประเทศแพสงคราม ข. กระแสการเปลย่ี นแปลงไปสูร ะบอบประชาธิปไตยในหลายประเทศ ค. กระแสของระบอบประชาธิปไตยแพรข ยายไปยังแอฟรกิ าใต ง. ขอ ข และ ค ถกู 9. ประเทศไทยเขา สกู ารปกครองระบอบประชาธิปไตยในรชั สมยั ใด ก. รัชกาลที่ 6 ข. รัชกาลท่ี 7 ค. รัชกาลท่ี 8 ง. รชั กาลที่ 9 10. ขอ ใดคอื รูปแบบการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศไทย ก. ประชาชนมีสทิ ธิเสรีภาพเทาเทียมกนั ข. พระมหากษตั รยิ ท รงเปนประมุขภายใตรฐั ธรรมนูญ ค. อาํ นาจอธิปไตยเปน ของปวงชนชาวไทย ง. ถูกทกุ ขอ

271 แนวเฉลยกิจกรรมที่ 1 ภูมศิ าสตรกายภาพ กจิ กรรมที่ 1.1 สภาพภูมศิ าสตรก ายภาพ 1. ใหบ อกลกั ษณะภมู ปิ ระเทศและลกั ษณะเศรษฐกิจของประเทศไทยและทวีปยโุ รป พน้ื ที่ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ลกั ษณะเศรษฐกจิ ประเทศไทย ภาคเหนือมีเทือกเขาสูงทอดยาวนานในแนวเหนอื มีการทําเกษตรกรรม ทาํ นา ใตทมี่ รี าบลมุ สลบั อยู เปน แหลง กําเนดิ แมนาํ้ สาย ทาํ ไร ทาํ สวนผลไม ยางพารา สําคัญ คอื ปง วัง ยม นา น พื้นท่ีสองฝง นํา้ อุดม ปาลม ปา ไม และเล้ยี งสัตว สมบรู ณ เหมาะแกก ารเพาะปลูก อตุ สาหกรรมเหมอื งแร ภาคกลางเปน ดินดอนสามเหลย่ี ม ปากแมน ้ํา อุตสาหกรรมการแปรรปู ผลผลิต เจา พระยาทเี่ กิดการรวมตัวของแมน ้าํ ปง วงั ยม นา น ทางการเกษตร ฯลฯ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมี ราบสงู ที่มีราบลมุ แมนา้ํ ท่ีสาํ คญั คอื มูลและชี ภาคตะวันออก มีทร่ี าบใหญอ ยูทางตอนเหนอื ตอนกลางมเี ทือกเขาจนั ทบุรขี องภาค มีทร่ี าบ แคบ ๆ ชายฝงทะเล

272 พน้ื ที่ ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ลกั ษณะเศรษฐกิจ ทวีปยุโรป ตอนเหนอื มเี ทือกเขาสูงและทร่ี าบชายฝง ทะเล มกี ารทําเกษตรกรรม ปลกู ขา วสาลี ทเี่ วาแหวง และอา วลึกทเ่ี รียกวาฟยอรด เนอื่ งจาก ไรปศุสัตว เล้ียงสตั วค วบคกู บั การ เกิดถูกธารนํา้ แขง็ กัดเซาะ ปลูกพชื และเล้ียงสัตวแ บบเรร อน เขตทร่ี าบสูงตอนกลาง เชน แบล็กฟอเรสตของ การทําอตุ สาหกรรมแรเ หล็กและ เยอรมัน ท่ีราบสูง โบฮีเมยี เขตตดิ ตอเยอรมนั นี้กบั ถานหนิ มกี ารทาํ ประมง เพราะมี สาธารณรัฐเชค ที่ราบเมเซตา ในเขตสเปน และ ชายฝง ท่ียาวและเวา แหวง และติด โปรตเุ กส ทะเลทัง้ 3 ดา น เขตทร่ี าบตอนกลาง ตัง้ แตช ายฝง มหาสมทุ ร แอตแลนตกิ ไปถึง เทอื กเขาอรู าลในรัสเซีย ตะวันตก ของฝรงั่ เศสตอนใตข องเบลเยี่ยม เนเธอรแ ลนด เดนมารก ภาคเหนอื ของเยอรมันนมี ปี ระชากรอาศัย อยหู นาแนน เพราะมคี วามสําคญั ทางเศรษฐกจิ เขตเทือกเขาตอนใต มเี ทอื กเขาสงู ทอดตัวยาว ต้ังแตตะวันออกเฉียงใตข องฝรง่ั เศสผานสวสิ เยอรมันนไี ปจนถงึ ทางเหนอื ของอติ าลี ยอดเขามี นํ้าแข็งปกคลมุ เกอื บตลอดป แนวตอบกจิ กรรม 1.1 สภาพภูมิศาสตรก ายภาพ 2. ปจ จยั ที่มีอิทธิพลตอ ภมู อิ ากาศของทวปี อเมรกิ าใต คอื 1. ละติจูด พ้ืนทส่ี ว นใหญข องทวีปครอบคลมุ เขตอากาศรอน และประมาณ 1 ใน 3 ของพน้ื ท่ที วีป เปน เขตอากาศแบบอบอุน ภูมิภาคทางเหนือของทวีปจะมีฤดกู าลท่ตี รงขา มกบั ภมู ิภาคทางใต 2. ลมประจาํ ไดแก 2.1 ลมตะวันออกเฉียงเหนือ พัดผานมหาสมุทรแอตแลนตกิ จงึ นําความชุมชื่นเขาสูท วปี บริเวณ ชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งเหนือ 2.2 ลมตะวันออกเฉยี งใต พัดผานมหาสมุทรแอตแลนติกจึงนําความชุมช่ืนเขาสูทวีปบริเวณ ชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งใต 2.3 ลมตะวันตกเฉียงเหนือ พัดผานมหาสมุทรแปซิฟกจึงนําความชุมช่ืนเขาสูทวีปบริเวณ ชายฝง ตะวันตกของทวปี ตั้งแตป ระมาณละตจิ ดู 40 องศาใตลงไป

273 3. ทศิ ทางของเทอื กเขา ทวีปอเมรกิ าใตม เี ทอื กเขาสงู อยทู างตะวนั ตกของทวีป ดังน้ันจึงเปนสิ่งท่ี กน้ั ขวางอิทธิพลจากทะเลและมหาสมุทร ทําใหบ รเิ วณทีใ่ กลเทือกเขาคอนขางแหงแลง แตในทางตรงกันขาม ชายฝง ดานตะวนั ออกจะไดรับอทิ ธิพลจากทะเลอยา งเตม็ ท่ี 4. กระแสนาํ้ มี 3 สายทสี่ ําคัญ คือ 4.1 กระแสนํา้ อุนบราซลิ ไหลเลียบชายฝงของประเทศบราซิล 4.2 กระแสนํ้าเย็นฟอลก แลนด ไหลเลยี บชายฝง ประเทศอารเจนตินา 4.3 กระแสนา้ํ เย็นเปรู (ฮมั โบลด) ไหลเลยี บชายฝง ประเทศเปรแู ละชลิ ี 3. ปจ จัยสําคญั ทท่ี ําใหท วอี อสเตรเลยี มีสภาพภูมิอากาศท่แี ตกตา งกนั ปจ จัยสาํ คัญทที่ าํ ใหทวีปออสเตรเลยี มีภมู ิอากาศตาง ๆ กัน คือ ต้ังอยูในโซนรอนใตและอบอุนใต มีลมประจาํ พัดผา น ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศและมกี ระแสน้าํ อนุ และกระแสน้าํ เหน็ ไหลผาน แนวตอบกจิ กรรมที่ 1.2 ลกั ษณะปรากฏการณทางธรรมชาติท่ีสําคญั และการปองกันอนั ตราย 1. ปรากฏการณเ รอื นกระจกคอื อะไร คําวา เรอื นกระจก (greenhouse) หมายถึง อาณาบริเวณที่ปดลอมดวยกระจกหรือวัสดุอื่น ซ่ึงมี ผลในการเก็บกักความรอนไวภายใน ในประเทศเขตหนาวนิยมใชเรือนกระจําในการเพาะปลูกตนไม เพราะพลังงานแสงอาทติ ยส ามารถผานเขา ไปภายในไดแ ตความรอ นท่อี ยูภ ายในจะถูกกักเก็บโดยกระจกไมให สะทอน หรือแผออกสภู ายนอกไดทําใหอ ุณหภมู ิของอากาศภายในอบอนุ และเหมาะสมตอการเจริญเติบโตของ พชื แตกตา งจากภายนอกทย่ี งั หนาวเยน็ นักวิทยาศาสตรจ ึงเปรียบเทียบปรากฏการณ ที่ความรอนภายในโลก ถูกกับดักความรอนหรือกาซเรือนกระจก (Greenhouse agses) เก็บกักเอาไวไมใหสะทอนหรือแผออกสู ภายนอกโลกวา เปนปรากฏการณเ รอื นกระจก โลกของเราตามปกติมีกลไกควบคมุ ภมู อิ ากาศโดยธรรมชาติอยูแลว กระจกตามธรรมชาติของโลกคือ กา ซคารบอนไดออกไซดและไอน้าํ ซ่ึงจะคอยควบคุมใหอ ณุ หภูมขิ องโลกโดยเฉล่ียมคี าประมาณ 15 °C และถา หากในบรรยากาศไมมกี ระจกตามธรรมชาตอิ ณุ หภูมิของโลกจะลดลงเหลือเพียง -20°C มนุษยและพืชก็จะลม ตายและโลกก็จะเขาสูยคุ นํา้ แข็งอีกครัง้ หนงึ่ 2. ในฐานะท่ีทานเปนสวนหน่ึงของประชากรโลกทานสามารถจะชว ยปองกันและแกไขปญหา ภาวะโลกรอนไดอยา งไรใหบ อกมา 5 วิธี 1. อาบน้ําดวยฝก บวั จะชวย ประหยดั วา การตักนา้ํ อาบหรอื ใชอา งอาบน้าํ ถงึ ครงึ่ หนง่ึ ในเวลาเพียง 10 นาที และปด นํา้ ขณะแปรงฟน 2. ใชหลอดไฟตะเกียบ ประหยดั กวา หลอดธรรมดา 4 เทา ใชงานนานกวา 8 เทา แตล ะหลอด ชว ยลดการปลอ ยกา ซคารบ อนไดออกไซด ได 4,500 กโิ ลกรมั หลอดไฟธรรมดาเปลย่ี นพลงั งานนอยกวา 10% ไปเปน แสงไฟ สว นทเ่ี หลอื ถูกเปล่ียนไปเปนความรอ น เทา กบั สญู พลงั งานเปลา ๆ มากกวา 90% 3. ถอดปล๊ักเครอื่ งใชไฟฟาทกุ ครงั้ จากใชง าน

274 4. พกถุงผา แทนการใชถุงพลาสตกิ 5. เชค็ ลมยาง การขับรถโดยทย่ี างมลี มนอ ย อาจทาํ ใหเ ปลืองนา้ํ มนั แนวตอบ กจิ กรรมที่ 1.3 วิธใี ชเคร่ืองมือทางภูมศิ าสตร 1. แผนที่ หมายถึง การแสดงลกั ษณะพ้นื ผวิ โลกลงบนแผนราบ โดยการยอสว นและการใชส ัญลักษณ ไมวา เครอื่ งหมายหรอื สี แทนสง่ิ ตาง ๆ บนพน้ื ผิวโลก แผนทจี่ งึ ตางจากลูกโลกและแผนผงั 2. จงบอกประโยชนของการใชแ ผนทม่ี า 5 ขอ 1. ประโยชนในการศึกษาลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ แผนที่จะทาํ ใหผ ศู ึกษาทราบวาพน้ื ทใ่ี ดมลี กั ษณะ ภมู ปิ ระเทศแบบใดบาง 2. ประโยชนต อ การศกึ ษาธรณวี ิทยา เพ่ือใหท ราบความเปนมาของแหลง ทรัพยากร ดนิ หนิ แรธาตุ 3. ประโยชนด านสมุทรศาสตรแ ละการประมง เพ่ือใหท ราบสภาพแวดลอ มชายฝง ทะเล 4. ประโยชนด า นทรพั ยากรนํา้ รขู อ มลู เก่ียวกบั แมน ํา้ และการไหล อา งเกบ็ นาํ้ ระบบ การชลประทาน 5. ประโยชนดา นปา ไม เพื่อใหท ราบคุณลกั ษณะของปาไมแ ละการเปล่ยี นแปลงพ้ืนทปี่ าไม 3. ใหบ อกวธิ กี ารใชเขม็ ทศิ คูกับการใชแ ผนทา พอสังเขป 1. วางเข็มทศิ ใหเ ปน ตามทิศจากจุดเริ่มตน ไปยงั จุดทจี่ ะไป 2. หมุนตวั เข็มทิศจนเสน เมอรเิ ดยี นในแผนท่ีขยายกบั แนว orienting lines 3. หมุนแผนที่กับเข็มทิศไปดวยกันจนกระทง่ั ปลายเขม็ แดงของเขม็ ทิศชไ้ี ปที่ทิศเหนอื 4. เดินไปตามทศิ นน้ั โดยรักษาแนวไวใ หเ ขม็ ยังอยใู นแนวเดมิ ตลอด แนวตอบ กจิ กรรมที่ 4 การทาํ ลายทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ ม จงเลอื กคําตอบทีถ่ กู ตอ งทส่ี ดุ เพียงคาํ ตอบเดยี ว 1. ข 2. ค 3. ง 4. ง 5. ก 6. ข 7. ง 8. ง แนวเฉลยกจิ กรรมบทท่ี 2 เรื่องประวัตศิ าสตร เร่อื งที่ 1 กิจกรรมที่ 1 1. ค 2. ก 3. ง 4. ข 5. ง

275 เรือ่ งที่ 2 กิจกรรมที่ 3 1. ค 2. ก 3. ข 4. ค 5. ค เร่ืองท่ี 5 กจิ กรรมที่ 5 1. ค 2. ข 3. ง 4. ง 5. ข เฉลยบทท่ี 4 การเมืองการปกครอง 4. ง 5. ข 9.ข 10. ง 1. ข 2. ค 3. ก 6.ค 7.ก 8.ง

276 บรรณานุกรม การศกึ ษาทางไกล, สถาบัน, กรมการศึกษานอกโรงเรียน. 2546. ชดุ การเรียนทางไกล ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน หมวดวชิ าพัฒนาสงั คมและชมุ ชน. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พค ุรุสภาลาดพราว. โกเมน จิรัฐกุล, รศ.ดร.และเสรี ลลี าลัย, รศ. หนังสือเรยี น ส.504 สงั คมศึกษา ชน้ั มัธยมศึกษา ปท่ี 5. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช จาํ กดั คณะกรรมการการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ. (พ.ศ. 2553). หนังสือเรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ชน้ั มัธยมศึกษาปท่ี 4-6 เลม 1 ประวัตศิ าสตรไทย. กรุงเทพมหานคร : สกสค. ลาดพราว. คมิ ไชยแสนสุข, รศ. และศนั สนยี  วรรณากูร. 2545. ชุดปฏริ ูปการเรียนรูหลักสตู รการศึกษา ขั้นพืน้ ฐาน พ.ศ. 2544 กลมุ สาระการเรียนรู สวนศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชว งช้นั ท่ี 4 สาระ 3 เศรษฐศาสตร. กรงุ เทพฯ : สํานักพิมพประสานมติ ร. ญาดา ประภาพนั ธ. (2548). ระบบภาษีนายอากร. กรุงเทพมหานคร : บริษัทเคลด็ ไทย จาํ กัด. ดนยั ไชยโยธา. (2550). ประวตั ิศาสตรแ ละวัฒนธรรมไทย. กรงุ เทพมหานคร : โอเดียนสโตร ธนาคารกรงุ เทพ. ลักษณะไทย อิเลก็ ทรอนิกส. http://laksanathai.com.book two,/poois.aspx สบื คน วันท่ี 27 สิงหาคม 2557. นามานุกรมพระมหากษตั รยิ ไ ทย กรุงเทพ มูลนิธิสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา. (2554). กรุงเทพมหานคร : ชมุ นุมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จาํ กัด. ประเวศ วะส.ี 2544. เศรษฐกจิ พอเพยี งและประชาสงั คม : แนวทางผลติ ฟนฟเู ศรษฐกิจสังคม. กรงุ เทพฯ : พิมพด ี ปย พร บุญเพญ็ . หลักเศรษฐศาสตร 3200–0101, 05-110-103. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั บัณฑติ สาสน จาํ กดั . มปป. พรรณิภา ศรสี ุข และผดุ ผอง ปติฐพร. พัฒนาสงั คมและชมุ ชน. กรุงเทพ : บริษัท บางกอก- บุคสแอนดมเี ดีย จํากัด. 2548. พระราชพงศาวดารกรงุ เกา ฉบบั หลวงประเสริฐและประชมุ พงศาวดาร ภาคท่ี 63. (2545). กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ทั ดา นสทุ ธาการพมิ พ. ไพฑรู ย พงศะบตุ ร และวันชยั ศริ ิรตั น. หนังสือเรยี นสังคมศกึ ษา ส. 504 สงั คมศกึ ษา ชน้ั มธั ยมศกึ ษา ปท่ี 5. กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ทั โรงพมิ พไ ทยวฒั นาพานชิ ย จํากดั 2537. มานติ กติ ติจูงจิต และสุรพล เอีย่ มอูทรัพย, สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม. กรุงเทพฯ : แสงจันทรก ารพมิ พ, ปป. วิไล ทรงโดม , พัฒนาสังคมและชมุ ชน. กรุงเทพฯ : บริษัท สามเจริญพาณชิ ย, 2548

277 ศิลาจารึกสุโขทัยหลักท่ี 1 จารกึ พอขนุ รามคําแหง. (2520). กรงุ เทพมหานคร : หอสมุดแหง ชาติ กรมศลิ ปากร. ศุภรตั น เกษมศรี ม.ร.ว.; พลตรี. การศกึ ษาประวตั ิศาสตรไ ทยเชิงวิเคราะห : สถาบันพระมหากษัตรยิ ใ น บริบทสังคมไทย ปาฐกถาชุด “สริ ินธร” ครงั้ ท่ี 28. กรงุ เทพมหานคร : จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั . สมชาย ภคภาสนววิ ฒั น. การรวมกลมุ ทางเศรษฐกจิ . วารสารเอเชียปริทศั น. ปท่ี 15 ฉบบั ท่ี 1 (ประจาํ เดอื นมกราคม –เมษายน 2537) : 1-7 สถาบนั การศึกษาทางไกล ชุดการเรยี นทางไกล หมวดวชิ าพัฒนาสังคมและชมุ ชน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 2548. อภินนั ท จนั ตะนี. เอกสารคําสอนเศรษฐศาสตร มหภาค 1 . ภาคงิชาเศรษฐศาสตร คณะวทิ ยาการจัดการ สถาบันราชภัฎพระนครศรอี ยุธยา. กรงุ เทพฯ : พิทักษอ กั ษร. 2541. อภินนั ท จันตะนี และชัยยศ ผลวฒั นา. ระบบเศรษฐกิจไทยและการสหกรณ. กรุงเทพฯ : สาํ นักพมิ พพ ิทักษอักษร. 2538. http : //rirs3.royin.go.th/dictionary.asp http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/09.htm http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/20.htm http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/05.htm http://seas.art.tu.ac.th/6tula.htm http://th.wikipedia.orq/wiki%EO%B8%9B%E0%B8%A3%E0%b8%B0%E0%... http://www.thaigoodview.com/node/16621 http://www.parliament.go.th/parcy/889.0.htm file://C:\\DOCUME 1\\ADMINI 1\\LOCALS 1\\Temp\\1I2k4IKW.htm http://dek-d.com/board/view.php?id = 663147 http://www.kr.ac.th/ebook/saiyud/b1.htm http://www. Pathumthani.go.th/webkm/km. file / lefe –l – k .ppt#256,) http://sujitwongtheg.com.book two,/poois.aspx เขาถงึ วนั ท่ี 27 สงิ หาคม 2557.

278 คณะผูจัดทาํ ทปี่ รกึ ษา บุญเรอื ง เลขาธิการ กศน. อ่ิมสวุ รรณ รองเลขาธิการ กศน. 1. นายประเสริฐ จําป รองเลขาธิการ กศน. 2. ดร.ชัยยศ แกว ไทรฮะ ที่ปรกึ ษาดา นการพฒั นาหลกั สูตร กศน. 3. นายวัชรินทร ตณั ฑวฑุ โฒ ผอู าํ นวยการกลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. ดร.ทองอยู 5. นางรกั ขณา ผเู ขยี นและเรียบเรียง 1. นางสาวสดุ ใจ บตุ รอากาศ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ 2. นางสาวพมิ พาพร อินทจกั ร สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 3. นางดษุ ณี เหลี่ยมพันธุ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ 4. นางดวงทิพย แกว ประเสรฐิ สถาบนั กศน. ภาคเหนอื 5. นายนิพนธ ณ จันตา สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 6. นางอุบลรัตน มโี ชค สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 7. นางกรรณิการ ยศตอ้ื สถาบัน กศน. ภาคเหนอื 8. นางณิชากร เมตาภรณ สถาบนั กศน. ภาคเหนือ ผบู รรณาธกิ ารและพฒั นาปรบั ปรุง 1. นางพรทพิ ย เขม็ ทอง กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น 2. นางสาวพมิ พาพร อินทจกั ร สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 3. นางสาวสรุ ตั นา บรู ณะวทิ ย สถาบนั กศน. ภาคตะวนั ออก 4. นางสาวสปุ รีดา แหลมหลกั สถาบัน กศน. ภาคตะวันออก 5. นางสาวสาลินี สมทบเจรญิ กลุ สถาบัน กศน. ภาคตะวันออก 6. นายอุดมศกั ดิ์ วรรณทวี สํานักงาน กศน. อ.โขงเจยี ม 7. นายเรืองเวช แสงรตั นา สํานกั งาน กศน. ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 8. นางพัฒนสุดา สอนซือ่ ขา ราชการบํานาญ 9. นางธญั ญาวดี เหลาพาณชิ ย ขา ราชการบํานาญ 10. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 11. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 12. นายเรอื งเดช แสงวฒั นา สถาบนั กศน. ภาคตะวันนออกเฉยี งเหนอื 13. นางมยรุ ี สุวรรณาเจรญิ สถาบนั กศน. ภาคใต

279 14. นางสาววาสนา บูรณาวิทย สถาบัน กศน. ภาคตะวันออก 15. นางสาววาสนา โกลียว ัฒนา สถาบนั การศึกษาทางไกล 16. นางธัญญาวดี เหลา พาณิชย ขา ราชการบาํ นาญ 17. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น คณะทํางาน มั่นมะโน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น ศรรี ัตนศิลป กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 1. นายสรุ พงษ ปท มานนท กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 2. นายศภุ โชค กุลประดิษฐ กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาววรรณพร เหลืองจติ วฒั นา กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. นางสาวศริญญา 5. นางสาวเพชรนิ ทร กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น ผพู มิ พตนฉบบั คะเนสม กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น เหลืองจิตวฒั นา กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 1. นางปยวดี กววี งษพ ิพัฒน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 2. นางสาวเพชรินทร ธรรมธิษา 3. นางสาวกรวรรณ บา นชี กลุม พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น 4. นางสาวชาลนี ี 5. นางสาวอรศิ รา ผอู อกแบบปก ศรีรตั นศลิ ป นายศภุ โชค

280 คณะผูจัดทํา เนอ้ื หา เพมิ่ เตมิ เรอ่ื ง “บทบาทของสถาบนั พระมหากษตั ริยในการพฒั นาชาตไิ ทย” ทป่ี รกึ ษา สกลุ ประดษิ ฐ เลขาธิการ กศน. ทับสพุ รรณ รองเลขาธกิ าร กศน. 1. นายการณุ จาํ จด รองเลขาธิการ กศน. 2. นายชาญวิทย ภาคพรต ขาราชการบาํ นาญ 3. นายสุรพงษ งามเขตต ผอู าํ นวยการกลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 4. นางระววิ รรณ 5. นางศุทธินี ผูเขยี น เรยี บเรียง จากการประชุม ครั้งที่ 1 1. นายปณ ณพงศ ทาวอาจ สํานักงาน กศน. จงั หวดั สโุ ขทยั กศน.อาํ เภอสวรรคโลก จงั หวดั สโุ ขทยั 2. นายจริ พงศ ผลนาค กศน.อาํ เภอบางแกว จงั หวัดพทั ลงุ กศน.อาํ เภอจะนะ จังหวดั สงขลา 3. นายวรวฒุ ิ จริยภัครตกิ ร กศน.อาํ เภอคลองหลวง จงั หวัดปทมุ ธานี กศน.อําเภอวงั นอ ย จงั หวัดพระนครศรอี ยุธยา 4. นายรอ ศกั ดิ์ เหะเหรม็ โรงเรยี นสตรีวทิ ยา 2 ในพระอปุ ถัมภ สมเดจ็ พระศรีนครินทราบรมราชชนนี 5. นางสาวประภารสั ม พจนพิมล 6. นางสาววนั ทนา จะระ 7. นายรุจน หาเรอื นทรง ผเู ขียน เรยี บเรยี ง และ บรรณาธกิ าร จากการประชมุ ครั้งที่ 2 1. นางอัมรา หันตรา ขาราชการบํานาญ 2. นางนงลกั ษณ พรคําพลอย กศน.อําเภอเมือง จงั หวัดชลบุรี 3. นายนวิ ฒั น หนา งเกษม โรงเรยี นสตรเี ศรษฐบตุ รบําเพญ็ คณะทํางาน 1. นายสรุ พงษ มั่นมะโน กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศภุ โชค ศรีรัตนศิลป กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 3. นางสาวสลุ าง เพช็ รสวาง กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 4. นางสาวเบ็ญจวรรณ อําไพศรี 5. นางสาวชมพูนท สงั ขพชิ ยั

281 คณะผปู รับปรุงขอ มลู เก่ยี วกับสถาบันพระมหากษตั รยิ  ป พ.ศ. 2560 ท่ีปรกึ ษา จําจด เลขาธกิ าร กศน. หอมดี ผูต รวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ 1. นายสุรพงษ ปฏบิ ตั ิหนาทรี่ องเลขาธิการ กศน. 2. นายประเสริฐ สขุ สเุ ดช ผอู ํานวยการกลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย 3. นางตรีนุช กศน.เขตบางซอ่ื กรงุ เทพมหานคร ผปู รบั ปรุงขอ มูล กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นางสาวลลิตา แกว มณี กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย คณะทํางาน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กลุม พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั 1. นายสรุ พงษ มัน่ มะโน กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย 2. นายศุภโชค ศรีรตั นศลิ ป กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย 3. นางสาวเบ็ญจวรรณ อําไพศรี 4. นางเยาวรัตน ปน มณีวงศ 5. นางสาวสุลาง เพช็ รสวาง 6. นางสาวทิพวรรณ วงคเ รือน 7. นางสาวนภาพร อมรเดชาวัฒน 8. นางสาวชมพูนท สังขพิชยั