epimodule61

ตารางที่ 3.4 กจิ กรรมการเบิก-จา่ ยวัคซนี ของหนว่ ยบรกิ าร หนว่ ยบรกิ าร กิจกรรม ระยะเวลาด�ำเนนิ การ หน่วยบรกิ าร เดอื นละ 1 ครงั้ (รพ.สต./ PCU ของโรงพยาบาล „ คาดประมาณจ�ำนวนกลุ่มเป้าหมายในพน้ื ท่ี ศูนย์บรกิ ารสาธารณสุขของ รับผิดชอบ เดือนละ 1 ครง้ั เทศบาล หรือ กทม./ คลนิ กิ เดก็ เดือนละ 1 ครง้ั สขุ ภาพดี/ คลนิ กิ ฝากครรภ์/ „ จดั ทำ� แบบ ว.3/1 ส่งให้ สสอ. หรือ เดือนละ 1 ครง้ั ห้องคลอด/ห้องหลังคลอด โรงพยาบาลแม่ข่าย ส�ำนักงานสาธารณสุขอ�ำเภอ (สสอ.) „ ค�ำนวณและวิเคราะห์อตั ราสูญเสยี วคั ซนี เพอ่ื ปรบั ระบบการให้บรกิ ารสร้างเสรมิ คลงั วคั ซีนระดับอ�ำเภอ (CUP) ภูมิคุ้มกันโรค องค์การเภสัชกรรม „ รวบรวมและตรวจสอบแบบ ว.3/1 ของ รพ.สต./ หน่วยบรกิ ารในเขตรับผดิ ชอบ สง่ ใหก้ ลมุ่ งานเภสชั กรรมของ รพศ./ รพท. / รพช. ซึง่ เปน็ คลงั วัคซนี ระดบั อ�ำเภอ (CUP) „ คลังวัคซีนระดบั อ�ำเภอ (CUP) จ่ายวคั ซีน ให้หน่วยบรกิ าร „ บนั ทึกข้อมูลวัคซนี คงคลังในระบบ VMI „ จดั ทำ� ทะเบียนรับ–จ่าย วคั ซีน รายชนดิ „ คลงั วคั ซนี ระดับประเทศ „ จดั ส่งวคั ซนี ผ่านระบบ VMI ถงึ คลังวัคซีน ระดบั อำ� เภอ (CUP) 100 หมวดเน้ือหาท่ี 3: ประมาณการวัคซนี เพอ่ื ให้บรกิ าร

แบบ ว.3/1 (ฉบับปรบั ปรงุ ปีงบประมาณ 2560) ท่ี หน่วยบริการ (รพ.สต./ฝา่ ย)............................................. วนั ท่ี ............เดือน.......................................พ.ศ.......................... เรื่อง ขอเบกิ วคั ซีนในงานสร้างเสรมิ ภูมิคุ้มกนั โรค เรยี น ผ้อู าํ นวยการโรงพยาบาล............................. หนว่ ยบรกิ าร (รพ.สต./ฝา่ ย) ......................................... ขอเบกิ วัคซีนตา่ งๆ ดงั นี้ ขอ้ มูลการเบิกวคั ซนี เดอื น............................ ผลการให้วคั ซนี เดือน...................... ที่ผา่ นมา กลุ่ม จํานวนวคั ซนี (ขวด) จํานวน จํานวนวคั ซีน เป้าหมาย ผรู้ ับบริการ ท่ีเปิดใช้ วัคซีน เป้าหมาย ที่ตอ้ งการ ยอด อัตราสูญเสีย (คน) ใช้ คงเหลือ (คน) (ขวด/หลอด) (ร้ อยละ ) ยกมา ที่ขอเบิก 1. BCG -- -- - - 2. HB -- -- - - 3. DTP-HB -- -- - - 4. OPV -- -- - - 5.1 IPV (1 dose) -- -- - - เดก็ แรกเกิด 5.2 IPV (10 doses) -- -- - - ถึง 5 ปี 6. MMR (1 dose) -- -- - - 7. DTP -- -- - - 8.1 JE เช้อื ตาย -- -- - - 8.2 LAJE (1 dose) -- -- - - 8.3 LAJE (4 doses) -- -- - - 9. Rota (1 dose) -- -- - - -- -- - - 10.1 MMR/MR (1 dose) -- -- - - 10.2 MMR/MR (10 doses) -- -- - - 11. BCG -- -- - - 12. OPV -- -- - - 13. dT -- -- - - นักเรียน ป.1 14. HB -- -- - - -- -- - - 15.1 LAJE (1 dose) -- -- - - 15.2 LAJE (4 doses) -- -- - - 16.1 IPV (1 dose) 16.2 IPV (10 doses) นักเรียนหญิง ป.5 17. HPV (1 dose) -- -- - - นักเรียน ป.6 18. dT -- -- - - -- -- - - หญิงตั้งครรภ์ 19. dT -- -- - - 20. Influenza คลินิกวัคซนี 21. dT -- -- - - ผใู้ หญ่ ขอแสดงความนับถือ (……………………….……………..…....) ตาํ แหนง่ …………………………………………….…………………..... หมายเหตุ หน่วยบริการประมาณการกลมุ่ เปา้ หมายในการเบกิ วคั ซนี ตามชนดิ และขนาดบรรจุของวคั ซีนทค่ี ลังวคั ซีนโรงพยาบาลได้รับการจดั สรร ภาพท่ี 3.6 ตัวอย่างใบเบิกวัคซีน (แภบาบพวท.3ี่ 3/1.6) ตวั อยา่ งใบเบิกวคั ซีน (แบบ ว.3/1) หมวดเนือ้ หาที่ 3: ประมาณการวคั ซีนเพื่อให้บริการ หมวดเนอ้ื หาที่ 3: ประมาณการวคั ซนี เพ่ือใหบ้ รกิ าร 101

คำ� อธบิ ายความหมายของใบเบกิ วัคซีน (แบบ ว.3/1) ส่วนท่ี 1 การเบกิ วัคซนี ส�ำหรบั เดอื นท่ีจะให้บริการ 1. เป้าหมาย (หน่วยนับ: คน) หมายถึง จำ� นวนเด็ก หรือหญิงมคี รรภ์ หรือกลุ่มผู้ใหญ่ ทจี่ ะมารบั บริการ ตามทะเบยี นนดั หมายในเดอื นทจ่ี ะขอเบกิ วคั ซนี ซงึ่ รวมทงั้ เดก็ หรอื หญงิ มคี รรภ์ หรอื กล่มุ ผ้ใู หญ่ ทอ่ี ยู่ ในและนอกพน้ื ทรี่ ับผิดชอบทีม่ ารบั บริการ ณ หน่วยบริการนั้นๆ 2. จำ� นวนวคั ซนี (หน่วยนบั : ขวด) §§ ทตี่ อ้ งการใช้ หมายถงึ จำ� นวนวคั ซนี ทค่ี ำ� นวณไดจ้ ากจำ� นวนเดก็ หรอื หญงิ มคี รรภ์ หรอื กลมุ่ ผใู้ หญ่ ในช่องเป้าหมาย อัตราการสูญเสยี ท่กี ำ� หนดของวคั ซนี แต่ละชนดิ และขนาดบรรจขุ องวคั ซนี §§ ยอดคงเหลอื ยกมา หมายถึง จ�ำนวนวัคซนี (ขวด) ท่เี หลอื ขณะจัดทำ� ใบเบิกวัคซีน เฉพาะวคั ซีน ท่ยี ังไม่เปิดใช้เท่านนั้ §§ ทขี่ อเบิก หมายถึง จ�ำนวนวัคซนี ที่ต้องการใช้หกั ออกด้วยยอดคงเหลือยกมา สว่ นท่ี 2 การรายงานผลการให้วัคซนี ในเดอื นท่ผี ่านมา 1. จ�ำนวนผู้มารับบรกิ าร (คน) หมายถงึ จ�ำนวนเดก็ หรือหญิงมคี รรภ์ หรอื กลุ่มผู้ใหญ่ ทม่ี ารับบริการ จริงในเดอื นท่ผี ่านมาของวัคซีนแต่ละชนิด 2. จ�ำนวนวัคซีนท่เี ปิดใช้ (ขวด) หมายถงึ จำ� นวนวัคซนี แต่ละชนดิ ทเี่ ปิดใช้จริงในการให้บรกิ าร รวมถงึ วัคซีนทไ่ี ม่ได้เปิดใช้แต่หมดอายุ หรอื เส่อื มสภาพ และรวมถึงวคั ซนี ท่ตี กแตกด้วย 3. อตั ราสญู เสยี หมายถงึ อตั ราการสญู เสยี จรงิ ของวคั ซนี แตล่ ะชนดิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ในการใหบ้ รกิ าร ซง่ึ สามารถ ค�ำนวณได้ ดังน้ี รอ้ ยละของอตั ราการสญู เสยี จรงิ = _{จ_ำ�_น__ว_น_ว_คั _ซ_นี__ท_เี่ _ป_ดิ _ใ_ช_้ (_ข_ว_ด_)__x_ข_น_า_ด__บ_ร_ร_จ_ตุ _อ่__ข_ว_ด_-_จ_ำ� _น_ว_น__ผ_รู้ _บั _บ__ร_กิ _า_ร_}_x_1_0_0 จ�ำนวนวคั ซีนทเี่ ปิดใช้ (ขวด) x ขนาดบรรจุตอ่ ขวด การตรวจสอบความสอดคลอ้ งของเปา้ หมายและปรมิ าณการใชว้ คั ซนี ในแบบ ว.3/1 หนว่ ยบรกิ าร สำ� นกั งานสาธารณสขุ อำ� เภอ และคลงั วคั ซนี ระดบั อำ� เภอ (CUP) ควรตรวจสอบความสอดคลอ้ ง ของปริมาณการเบิก (เป้าหมาย) และปริมาณการใช้วัคซีน โดยพิจารณาจากจ�ำนวนเป้าหมายการเบิกวัคซีน ใกล้เคียงกบั จ�ำนวนผู้รับบริการในเดือนทผี่ ่านมา และจำ� นวนวัคซีนที่คงเหลือในเดือนนี้สอดคล้องกบั จ�ำนวนเบิก และจ�ำนวนใช้ในเดือนที่ผ่านมา รวมถึงตรวจสอบความครบถ้วนถูกต้องของการเบิกวัคซีนท่ีจะให้บริการ เช่น จ�ำนวนเป้าหมายในการเบิกวัคซีน DTP-HB รวมกับจ�ำนวนเป้าหมายในการเบิกวัคซีน DTP ต้องเท่ากับจ�ำนวน เป้าหมายในการเบกิ วคั ซนี OPV (ในเดก็ แรกเกดิ ถงึ อายุ 5 ป)ี เนอ่ื งจากวคั ซนี DTP-HB หรอื DTP ต้องได้รบั พร้อม กับวัคซีน OPV 102 หมวดเนื้อหาที่ 3: ประมาณการวคั ซีนเพอ่ื ใหบ้ รกิ าร

6. การจดั ท�ำทะเบียนรบั -จ่ายวัคซีน ทะเบียนรับ-จ่ายวัคซีน เป็นทะเบียนคุมยอดการรับ-จ่ายวัคซีนแต่ละชนิด ซึ่งคลังวัคซีนระดับอ�ำเภอ (CUP) และหน่วยบรกิ ารต้องจดั ทำ� มวี ตั ถปุ ระสงค์เพอ่ื ควบคมุ จำ� นวนและทราบรายละเอยี ดของวคั ซนี แต่ละชนดิ ประโยชน์ของการจัดทำ� ทะเบยี นรับ-จ่ายวคั ซนี ได้แก่ 1. ทราบถึงอัตราการจ่ายและจำ� นวนวคั ซนี คงเหลือของหน่วยบริการ 2. ท�ำให้สะดวกแก่การปฏิบัติงาน ไม่จ�ำเป็นต้องเปิดตู้เย็นเพ่ือตรวจสอบ Lot number วันหมดอายุของ วคั ซีน หรอื จำ� นวนวัคซีน สามารถจ่ายวัคซนี ขวดทจ่ี ะหมดอายุก่อน โดยใช้หลัก First Expire First Out: FEFO ได้ง่าย 3. ท�ำให้ทราบการกระจายของวัคซีน Lot number ต่างๆ เม่ือเกิดปัญหาอาการข้างเคียงภายหลังได้รับ วคั ซนี สามารถตดิ ตามเฝ้าระวงั หรอื ระงับการใช้วัคซนี ได้ง่าย เมอื่ รบั หรอื จา่ ยวคั ซนี แตล่ ะครง้ั เจา้ หนา้ ทผี่ รู้ บั ผดิ ชอบทงั้ ในคลงั วคั ซนี ระดบั อำ� เภอ (CUP) และหนว่ ยบรกิ าร ต้องบนั ทกึ ข้อมูลในทะเบียนรบั -จ่ายวัคซนี (ดงั ภาพที่ 3.7) ทุกรายการให้ครบถ้วน ดงั น้ี §§ วัน/เดือน/ป:ี ระบุวัน/เดอื น/ปี ท่รี บั -จ่ายวคั ซนี แต่ละชนดิ §§ รบั จาก/ จ่ายให้: ระบุสถานทร่ี ับ-จ่ายวัคซนี เพอ่ื ประโยชน์ในการประสานผู้ดูแลคลังวัคซีนระดบั อำ� เภอ (CUP) และผู้ให้บรกิ ารในระดับต่างๆ สามารถแจ้งระงบั การใช้วคั ซีน Lot number เดยี วกบั ผู้ป่วยที่มอี าการรุนแรง/ ผู้เสยี ชวี ิตภายหลงั ได้รับวัคซนี ไว้ก่อน (ในกรณที ม่ี กี ารระงับใช้) §§ จ�ำนวน: ระบุจ�ำนวนที่รับ หรือจ่าย และยอดคงเหลือ เพื่อตรวจสอบปริมาณการรับ-จ่าย และ ปริมาณคงเหลอื ของวคั ซนี ในแต่ละแห่ง §§ เลขท่ีวัคซีน (Lot number), วันหมดอายุ (Exp.date): ระบุ Lot number และวันหมดอายุ ในกรณที ีม่ ผี ู้ป่วย/ ผู้เสียชีวติ ภายหลงั ได้รับวคั ซีน จ�ำเปน็ อย่างยงิ่ ทีต่ ้องทราบ Lot number และวนั หมดอายขุ องวคั ซนี ทผี่ ปู้ ว่ ย/ ผเู้ สยี ชวี ติ รายนนั้ ไดร้ บั เพอ่ื ประโยชนใ์ นการเกบ็ ตวั อยา่ งขวดวคั ซนี ตรวจ ทางห้องปฏบิ ตั กิ าร อกี ทง้ั ตรวจสอบผ้ทู ไ่ี ด้รบั วคั ซนี รายอนื่ ทไ่ี ด้รบั วคั ซนี ขวดเดยี วกนั หรอื ต่างขวด แต่ Lot number เดียวกับผู้ป่วย หรือผู้เสียชีวิต และเยี่ยมติดตามให้ได้ว่ามีผู้ใดมีอาการภายหลัง ได้รับวัคซนี หรอื ไม่ และเปน็ อย่างไรบ้าง หมวดเนอื้ หาท่ี 3: ประมาณการวคั ซีนเพือ่ ใหบ้ รกิ าร 103

ทะเบียนรับ–จ่ายวัคซนี ช่อื วัคซนี ………..ขนาดบรรจตุ ่อขวด…………….โด๊ส ขนาดบรรจตุ ่อกล่อง………..ขวด วัน รบั จาก/ รบั จา่ ย คงเหลือ เดือนปี จา่ ยให้ จำ� นวน เลขที่ วนั หมด จ�ำนวน เลขที่ วนั หมด จำ� นวน เลขท่ี วันหมด หมายเหตุ ผลิต อายุ ผลิต อายุ ผลิต อายุ                                                                                                                                                                                                 ภาพท่ี 3.7 ตัวอย่างทะเบยี นรับ-จา่ ยวัคซีน 104 หมวดเนอื้ หาท่ี 3: ประมาณการวัคซนี เพอื่ ใหบ้ รกิ าร

เอกสารอ้างอิง กลุ กญั ญา โชคไพบลู ยก์ จิ , เกษวดี ลาภพระ, จฑุ ารตั น์ เมฆมลั ลกิ า, ฐติ อิ ร นาคบญุ นำ� และ อจั ฉรา ตงั้ สถาพรพงษ,์ คณะบรรณาธิการ. ต�ำราวัคซีนและการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค พ.ศ. 2556. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎสวนสุนนั ทา; 2558. ศริ ริ ัตน์ เตชะธวัช, ปนัดดา ลีส่ ถาพรวงศา, ธนพฒั น์ เลาวหตุ านนท์ และ วรรณภา สกลุ พราหม์, บรรณาธกิ าร. คู่มือการบริหารจัดการวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็น ปี 2554. กรุงเทพฯ: บริษัท ศรีเมืองการพิมพ์ จ�ำกดั ; 2554. พรศกั ด์ิ อยเู่ จรญิ , บรรณาธกิ าร. คมู่ อื การปฏบิ ตั งิ าน “การสรา้ งเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั โรคสำ� หรบั เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสขุ ”. กรุงเทพฯ: สำ� นกั งานกจิ การโรงพมิ พ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2547. World Health Organization, Department of Immunization, Vaccines and Biologicals, Family and Community Health. Training for Mid Level Managers (MLM) Module1.Cold chain, Vaccines and safe–injection equipment management. Switzerland; 2008. หมวดเน้ือหาท่ี 3: ประมาณการวคั ซนี เพ่อื ใหบ้ ริการ 105

แบบทดสอบความรหู้ ลงั การอบรม ขอ้ ค�ำถาม ค�ำตอบ 1. ข้อใดไม่ใช่ประโยชน์ของประมาณการ ก. การเตรียมวัคซนี ให้เพียงพอ วคั ซีน ข. หลังให้บรกิ ารมีวัคซนี คงเหลือไม่มากเกินไป ค. เพือ่ ลดอาการข้างเคียงภายหลังการได้รับวัคซนี ง. เพือ่ ลดอัตราสญู เสยี ของวคั ซนี 2. ข้อใดไม่ใช่กลุ่มเป้าหมายในประมาณ ก. เดก็ นักเรยี น ป.1 ต่างอ�ำเภอท่เี ข้ามาเรียนในโรงเรยี น การวคั ซีน ทที่ ่านรบั ผดิ ชอบ ข. เดก็ ท่อี ยู่ชายแดนในเขตพม่าตดิ กบั รพ.สต. ของท่าน แต่ไม่เคยมารับบรกิ ารทค่ี ลินกิ ของท่าน มาก่อน ค. เดก็ เขมรทข่ี า้ มมารบั วคั ซนี ทค่ี ลนิ กิ ของทา่ นเปน็ ประจำ� ง. เดก็ ในพ้นื ทร่ี ับผิดชอบซง่ึ ปกติได้รับวัคซนี จากคลนิ ิก เอกชน 3. แหล่งข้อมูลใดไม่ควรใช้ในประมาณการ ก. สมดุ บนั ทกึ สขุ ภาพแม่และเด็ก (สมุดสีชมพ)ู วัคซีน ข. ฐานข้อมูลโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ทีบ่ นั ทึกข้อมูล การให้บรกิ าร ค. ทะเบยี นติดตามการได้รบั วัคซีนของกลุ่มเป้าหมาย (แบบ 0119 รบ. 1ก/3) ง. บัตรบันทึกการให้วคั ซีน (0119 รบ.1ต.) 4. รพ.สต. บ้านแสนสขุ มีเป้าหมายให้ ก. 5 ขวด วัคซีนเจอี Single dose จำ�นวน 10 ราย ข. 6 ขวด จะต้องเบิกวัคซีนจำ�นวนเท่าได ค. 11 ขวด ง. 12 ขวด 5. ข้อใดไม่ถกู ต้อง ก. วคั ซนี HB อตั ราสญู เสยี เท่ากับ ร้อยละ 10 ข. วคั ซนี MMR สำ� หรบั เด็กก่อนวัยเรียนสูญเสียเท่ากับ ร้อยละ 5 ค. วคั ซนี DTP อัตราสญู เสยี เท่ากับ ร้อยละ 25 ง. วคั ซีน OPV อตั ราสญู เสยี เท่ากับ ร้อยละ 25 106 หมวดเนื้อหาท่ี 3: ประมาณการวคั ซีนเพื่อให้บริการ

ขอ้ คำ� ถาม คำ� ตอบ 6. โรงเรียนแห่งหนึง่ มีนกั เรียน ช้ัน ป. 6 ก. 10 ขวด จำ�นวน 100 คน วคั ซีน dT ขนาด 10 ข. 11 ขวด โด๊สต่อขวด จะต้องเตรียมวคั ซีนไปให้ ค. 12 ขวด บริการกี่ขวด ง. 14 ขวด 7. การกรอกใบเบิกวคั ซีนไม่ต้องกรอก ข้อมูลใดบ้าง ก. วันหมดอายุ และ Lot number ของวคั ซนี คงเหลือ ข. จำ� นวนเป้าหมาย จ�ำนวนวัคซนี ทีต่ ้องการใช้ 8. ความหมายของ “จำ�นวนวัคซีน ทีเ่ ปิดใช้” คือข้อใด จ�ำนวนยอดคงเหลอื ยกมา และจ�ำนวนทข่ี อเบกิ ค. จ�ำนวนผู้มารบั บรกิ าร และวัคซีนท่ีเปิดใช้ในเดอื น 9. หลกั ในการเปิดใช้วคั ซีนคือข้อใด ท่ีผ่านมา 10. ข้อใดเปน็ ข้อปฏิบัติที่ถกู ต้องในการจัด ง. อตั ราสูญเสยี ของแต่ละชนิดวัคซีน ทำ�ทะเบียนรบั –จ่ายวัคซีน ก. วคั ซนี ทเ่ี ปิดให้บรกิ าร วัคซนี ที่ตกแตก วัคซนี ทีห่ มด อายุ และวัคซนี ทีเ่ ส่อื มสภาพ ข. วัคซีนทเ่ี ปิดให้บรกิ ารและวัคซนี ที่ตกแตกขณะให้ บริการ ค. วคั ซีนทเ่ี ปิดให้บริการ วัคซีนที่หมดอายุ และวคั ซนี ท่ีเสอื่ มสภาพ ง. เฉพาะวัคซนี ที่เปิดให้บริการเท่านน้ั ก. First In First Out: FIFO ข. First Expire First Out: FEFO ค. Last In First Out: LIFO ง. First In Last Out: FILO ก. วคั ซีน DTP ท่จี ่ายในวนั เดยี วกนั ให้บันทกึ การจ่ายเปน็ ยอดรวม ข. ถ้าจ่ายวคั ซนี เจอแี ก่รพ.สต.เจิดจรสั 2 Lot number ต้องบันทกึ แยก Lot เป็น 2 บรรทดั ค. น�ำ้ ยาท�ำละลายไม่ต้องบันทกึ ในทะเบยี นรับ-จ่าย เพราะไม่มวี ันหมดอายุ ง. เม่ือท่านยืมวัคซีนจากสถานอี นามยั ข้างเคยี ง ไม่ต้องลงในทะเบยี นรบั -จ่าย เพราะท่านต้องส่งคนื ในภายหลังอยู่แล้ว หมวดเน้อื หาท่ี 3: ประมาณการวัคซนี เพ่อื ให้บริการ 107



4 ทะเบยี นรายงานทส่ี �ำคัญ ในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี หลกั สูตรเชงิ ปฏบิ ัติการส�ำ หรับเจา้ หนา้ ทีส่ รา้ งเสริมภูมิคุ้มกันโรค ปี 2561 109



4แผนการสอนหมวดเนอื้ หาที่ ทะเบยี นรายงานท่ีสำ� คัญในการให้บรกิ ารวัคซีน เรอ่ื ง ทะเบียนรายงานทส่ี �ำคญั ในการให้บรกิ ารวัคซนี ผเู้ รียน เจ้าหน้าทสี่ าธารณสุข / ผู้ให้บรกิ ารวัคซนี ทุกระดบั ก�ำหนดการสอน 2 ชว่ั โมง วตั ถุประสงค์ เมอ่ื สิน้ สุดการเรยี นการสอน ผู้เรยี นสามารถ 1. อธิบายวิธีการจัดท�ำทะเบียนติดตามการได้รับวัคซีนในกลุ่มเป้าหมาย และการน�ำไปใช้ประโยชน์ได้ อย่างถกู ต้อง 2. อธบิ ายวธิ ีการจดั ท�ำทะเบยี นการให้วัคซนี ในกลุ่มเป้าหมาย และการน�ำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างถกู ต้อง 3. อธิบายความแตกต่างระหว่างข้อมูลความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน และความครอบคลุมของ การให้บรกิ ารวัคซนี ได้อย่างถกู ต้อง 4. แสดงวธิ กี ารคำ� นวณความครอบคลมุ ของการไดร้ บั วคั ซนี และความครอบคลมุ ของการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี ในกลุ่มเป้าหมายต่างๆ ได้อย่างถกู ต้อง กิจกรรมการสอน 1. บรรยายเนือ้ หาตามวัตถปุ ระสงค์ 2. ฝกึ การวเิ คราะหร์ ายละเอยี ดในใบทะเบยี นตดิ ตาม และการคำ� นวณอตั ราความครอบคลมุ ของการไดร้ บั และความครอบคลุมของการให้บริการวคั ซีน สอื่ การสอน 1. เอกสารประกอบการบรรยาย (Hand out PowerPoint ท่ใี ช้บรรยาย) 2. ตัวอย่างใบทะเบียนติดตามที่มีข้อมูลเพ่ือใช้ในการวิเคราะห์รายละเอียดในทะเบียน ซึ่งใช้เป็นโจทย์ ให้ผู้เรยี นได้วเิ คราะห์ 3. ใบงาน โจทย์ การคำ� นวณอัตราความครอบคลุมของการได้รบั วคั ซีน 4. ใบงาน โจทย์ การคำ� นวณอตั ราความครอบคลมุ ของการให้บรกิ ารวัคซนี การประเมินผล 1. แบบทดสอบ ก่อนและหลงั การอบรม 2. การมีส่วนร่วมในกจิ กรรมในระหว่างเรยี น หมวดเนอื้ หาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานที่สำ�คัญในการให้บริการวัคซีน 111

แบบทดสอบความรู้ก่อนการอบรม ขอ้ คำ� ถาม คำ� ตอบ 1. ทะเบยี นทใ่ี ช้หาอัตราการสูญเสยี วัคซนี ก. ทะเบยี นการให้บรกิ ารของสถานบรกิ าร ของวัคซนี แต่ละชนดิ หาได้จาก ข. ทะเบียนติดตามการได้รับวัคซนี ของ กลุ่มเป้าหมาย ในพน้ื ทท่ี ร่ี บั ผิดชอบ ค. รายช่ือท่นี ดั กลุ่มเป้าหมายมารบั วคั ซีน ง. ถกู ทุกข้อ 2. ทะเบียนท่ีใช้ในการตดิ ตามว่าเดก็ ในพ้นื ที่ ก. ทะเบยี นการให้บรกิ ารของสถานบรกิ าร รับผดิ ชอบได้รับวัคซนี ครบถ้วนตามเกณฑ์ ข. ทะเบยี นติดตามการได้รับวัคซีนของ หาได้จาก กลุ่มเป้าหมาย ในพ้นื ทท่ี ีร่ ับผิดชอบ ค. รายชื่อทน่ี ัดกลุ่มเป้าหมายมารบั วคั ซีน ง. ถกู ทกุ ข้อ 3. ถ้าต้องการประเมนิ การได้รับวัคซนี OPV ก. วนั ท่ี 1 มกราคม 2560-31 มกราคม 2560 ครบ 3 ครงั้ ในเดก็ อายุครบ 1 ปี ณ เดอื น ข. วนั ที่ 1 มกราคม 2561-31 มกราคม 2561 มกราคม 2561 ท่านต้องประเมนิ เดก็ ท่ีเกิด ค. วันท่ี 31 มกราคม 2560 เมือ่ ใด ง. วนั ที่ 31 มกราคม 2561 4. การประเมนิ ความครอบคลุมของการได้รบั ก. เดก็ ท่ีอาศัยเฉพาะในพ้นื ท่ีรับผิดชอบของท่าน วัคซีนในเด็กก่อนวัยเรยี น ท่านจะประเมนิ ข. เดก็ ทีอ่ าศัยเฉพาะนอกพน้ื ทรี่ ับผิดชอบของท่าน เดก็ ในกลุ่มใด ค. เดก็ ทอี่ าศยั ทงั้ ในและนอกพนื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบของทา่ น ง. ถูกทุกข้อ 5. การประเมนิ ความครอบคลุมของการให้ ก. เดก็ ท่อี าศยั เฉพาะในพน้ื ที่รับผิดชอบของท่าน วัคซีนในเด็กก่อนวัยเรยี น ท่านจะประเมนิ ข. เด็กทอี่ าศยั เฉพาะนอกพน้ื ที่รับผดิ ชอบของท่าน เดก็ ในกลุ่มใด ค. เดก็ ท่อี าศัยท้งั ในและนอกพน้ื ทร่ี บั ผดิ ชอบของทา่ น ง. ไม่มีข้อใดถกู 6. ข้อใดไม่ใช่หลักการส�ำคญั ของการจดั ทำ� ก. จัดท�ำฐานข้อมูลกลุ่มเป้าหมายทอ่ี ยู่ในพ้นื ท่ี ทะเบยี นติดตามการได้รบั วคั ซนี ของกลุ่มเป้า รบั ผิดชอบ ให้เป็นปจั จบุ ันอยู่เสมอ หมายในพนื้ ทที่ ร่ี บั ผิดชอบ ข. บนั ทึก “วนั /เดือน/ปี ทีไ่ ด้รับวคั ซนี ” กำ� กับ ทกุ ราย ในเด็กท่ไี ด้รับวคั ซนี เฉพาะจาก สถานบรกิ ารในพน้ื ทีท่ ่ีรับผิดชอบ ค. ใช้ประโยชน์ในการตดิ ตามกลุ่มเป้าหมาย ให้มารบั วคั ซนี ให้ครบถ้วนตามเกณฑ์ ง. หากทำ� ทะเบยี นตดิ ตามในคอมพวิ เตอร์ต้อง บันทกึ สถานทร่ี ับวคั ซนี ให้ถกู ต้องเพอ่ื ไม่ให้ข้อมูล การให้บรกิ ารซ้�ำซ้อนกับสถานบรกิ ารอื่น 112 หมวดเน้ือหาที่ 4: ทะเบยี นรายงานที่สำ�คญั ในการให้บริการวัคซนี

ข้อ คำ� ถาม ค�ำตอบ 7. ในเดือน ธนั วาคม 2560 รพ.สต. แสนดี ก. 50 มีเดก็ อายุ 0-1 ปี จากฐานข้อมูลตาม ข. 60 โครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพ ค. 100 ของกระทรวงสาธารณสุข (แฟ้ม Person) ง. 110 จำ� นวน 20 คน เจ้าหน้าทใ่ี ห้วคั ซนี รวม DTP-HB ครงั้ ที่ 3 แกเ่ ดก็ ในพนื้ ทร่ี บั ผดิ ชอบ จำ� นวน 12 คน และให้วคั ซนี รวม DTP-HB ครงั้ ท่ี 3 แก่เดก็ นอกพน้ื ทอี่ กี 10 คน ความครอบคลมุ การให้บรกิ ารวคั ซนี DTP-HB ครง้ั ที่ 3 คิดเปน็ ร้อยละเท่าใด 8. ในเดอื น ธนั วาคม 2560 รพ.สต.เพอ่ื ประชา ก. 133.3 มเี ดก็ อายคุ รบ 1 ปี ท่อี าศัยอยู่จรงิ ในพ้นื ท่ี ข. 100.0 รบั ผิดชอบ จ�ำนวน 15 คน เจ้าหน้าท่ใี ห้ ค. 80.0 วัคซีน OPV ครง้ั ที่ 3 แก่เดก็ ดงั กล่าวจำ� นวน ง. 53.3 12 คน และให้วคั ซนี OPV ครงั้ ท่ี 3 แก่เด็ก นอกพ้นื ท่ีอกี 8 คน ความครอบคลมุ การ ได้รับวัคซนี OPV คร้ังท่ี 3 คดิ เปน็ ร้อยละ เท่าใด 9. ท่านจะนำ� มารดารายใดมาค�ำนวณหาอตั รา ก. นางผ่องใส ขณะนยี้ ้ายไปอยู่ทอ่ี น่ื แต่ลูกยงั อยู่ ความครอบคลุมของการได้รบั ท็อกซอยด์ ในพ้นื ทรี่ ับผดิ ชอบของท่าน บาดทะยักครบถ้วนตามเกณฑ์ ข. นางดวงใจ ขณะนอ้ี ยู่ในพน้ื ทร่ี ับผิดชอบของท่าน แต่ลกู ไปอยู่กับพ่อทอ่ี ื่น ค. นางร่นื จิต และลกู ย้ายไปอยู่ท่ีอื่น แต่ขณะต้งั ครรภ์ มารับวคั ซนี dT ทีส่ ถานบริการของท่าน ง. ทา่ นจะคำ� นวณอตั ราความครอบคลมุ ของการไดร้ บั วคั ซนี บาดทะยกั ครบถว้ นตามเกณฑท์ ง้ั 3 ราย 10. รพ.สต.ประชาช่นื ให้วคั ซนี dT ในนักเรยี น ก. 88.0 ป.6 ของโรงเรยี นเจดิ จรสั จำ� นวน 48 คน ข. 96.0 เป็นเดก็ ทอ่ี ยู่ในพน้ื ทร่ี ับผดิ ชอบ 40 คน เดก็ ค. 100.0 นอกพ้นื ที่ 8 คน ผู้ปกครองไม่อนุญาตให้ ง. 83.3 เดก็ รบั วัคซนี 2 คน โรงเรยี นน้มี ีนักเรยี น ชั้น ป. 6 ทง้ั หมด 50 คน ความครอบคลุม การได้รบั วคั ซนี dT ในนกั เรยี น ป.6 ของ โรงเรียนนม้ี รี ้อยละเท่าใด หมวดเนื้อหาที่ 4: ทะเบียนรายงานที่ส�ำ คัญในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี 113

114 หลกั สูตรเชงิ ปฏิบัติการสำ�หรบั เจา้ หน้าทส่ี รา้ งเสรมิ ภมู ิค้มุ กนั โรค ปี 2561

4หมวดเนือ้ หาท่ี ทะเบยี นรายงานท่ีสำ� คัญ ในการให้บรกิ ารวคั ซีน สาระสงั เขป การให้บริการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคจ�ำเป็นต้องมีทะเบียนแสดงรายละเอียดของผู้รับบริการแต่ละราย เช่น ชื่อ นามสกุล อายุ ที่อยู่ ชนิดของบริการท่ีได้รับ เป็นต้น และเนื่องจากสถานบริการท่ีอยู่ในเครือข่าย หลักประกันสุขภาพแห่งชาติแต่ละแห่ง มีพ้ืนที่รับผิดชอบในการดูแลส่งเสริมสุขภาพป้องกันโรคของประชาชนท่ี อาศยั ในเขต ดงั นน้ั นอกจากสถานบรกิ ารจะตอ้ งมที ะเบยี นรายละเอยี ดของผรู้ บั บรกิ ารแลว้ ยงั จะตอ้ งทราบดว้ ยวา่ กลุ่มเป้าหมายในพื้นท่ีท่ีรับผิดชอบได้รับบริการวัคซีนครบถ้วนตามเกณฑ์หรือไม่ เพราะผู้มารับบริการอาจเป็น กลุ่มเป้าหมายนอกพ้นื ทีร่ ับผิดชอบ ในขณะท่กี ลุ่มเป้าหมายในพืน้ ทีร่ ับผดิ ชอบยังไม่ได้รบั วัคซนี อย่างครบถ้วน เพื่อให้ทราบข้อมลู ทง้ั สองส่วนดังกล่าว สถานบรกิ ารจึงต้องจดั ทำ� 1) ทะเบียนตดิ ตามการได้รับวคั ซนี ของกลมุ่ เป้าหมายในพน้ื ที่ท่รี บั ผิดชอบ เปน็ เครือ่ งมือส�ำคญั ที่จะท�ำให้เจ้าหน้าที่ทราบว่า กลุ่มเป้าหมายท่ีอาศัยอยู่จริงในพื้นท่ีรับผิดชอบของสถานบริการได้รับ วัคซีนครบถ้วนแล้วหรือไม่ โดยไม่คำ� นึงว่ากลุ่มเป้าหมายจะได้รับวัคซีนจากสถานบริการใด ทะเบียน ตดิ ตามทส่ี ถานบรกิ ารทกุ แหง่ จำ� เปน็ ตอ้ งจดั ทำ� คอื ทะเบยี นตดิ ตามการไดร้ บั วคั ซนี ในเดก็ กอ่ นวยั เรยี น และหญงิ มคี รรภ์ ซง่ึ ไดจ้ ากการ Print out ภายหลงั Key in ขอ้ มลู การใหว้ คั ซนี ตามโครงสรา้ งมาตรฐาน ข้อมูลด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข นอกจากน้ี สถานบริการบางแห่งอาจจัดท�ำทะเบียนนี้ โดยบันทกึ ในสมุด/กระดาษ หรอื โปรแกรม Excel หมวดเนอ้ื หาที่ 4: ทะเบยี นรายงานทสี่ �ำ คัญในการใหบ้ ริการวัคซนี 115

ส่ิงส�ำคญั ในการจดั ท�ำทะเบยี นน้คี อื ต้องทราบกลุ่มเป้าหมายท่ีอาศยั อยู่จริงในพ้ืนทีร่ ับผิดชอบทกุ ราย อย่างเปน็ ปจั จุบนั และต้องตดิ ตามสอบถามประวัตกิ ารได้รบั วัคซนี ของกลุ่มเป้าหมายเหล่าน้ันทกุ ราย เพื่อประโยชน์ในการพจิ ารณาให้วคั ซีนทเ่ี หมาะสมต่อไป 2) ทะเบียนการให้บริการวัคซีน เป็นทะเบียนท่ีจัดท�ำขึ้นเพ่ือใช้เป็นหลักฐานแสดงข้อมูลที่จ�ำเป็นของ การให้บริการในแต่ละราย โดยไม่ค�ำนึงว่าผู้รับบริการจะเป็นผู้อาศัยในหรือนอกพื้นที่รับผิดชอบของ สถานบริการ ทะเบียนการให้บรกิ ารวคั ซีนท่ตี ้องจดั ท�ำ ได้แก่ ทะเบยี นการให้บรกิ ารวัคซีนในกลุ่มเดก็ ก่อนวัยเรียน ทะเบียนการให้บริการวัคซีนแก่หญิงมีครรภ์ และทะเบียนการให้วัคซีนแก่เด็กนักเรียน ข้อมูลที่ได้เปน็ ประโยชน์ต่อการบรหิ ารจดั การวคั ซนี หลายประการ เช่น ใช้ประมาณการจ�ำนวนวคั ซนี ท่ีต้องใช้ในการให้บริการครั้งต่อไป ใช้ในการค�ำนวณอัตราสูญเสียวัคซีนแต่ละชนิด เป็นต้น ปัจจุบัน กระทรวงสาธารณสุขก�ำหนดให้สถานบริการจัดเก็บข้อมูลเป็นรายบุคคล (Individual record) ตาม โครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ซ่ึงสถานบริการมีการใช้โปรแกรม คอมพวิ เตอร์ท่หี ลากหลาย สง่ิ ส�ำคญั ในการจัดท�ำทะเบยี นน้ี คือ สถานบริการต้องตรวจสอบรหัสวคั ซีนที่ใช้ให้เปน็ ปัจจบุ ันตรงกบั รหัสมาตรฐานทก่ี ระทรวงสาธารณสขุ กำ� หนด และ Key in ผู้รับวคั ซนี ทกุ รายให้ถกู ต้อง การจัดทำ� ทะเบียนดงั กล่าวข้างต้นมปี ระโยชน์ในการประเมนิ ผลงานสร้างเสรมิ ภูมคิ ุ้มกันโรค ดงั น้ี 1. การประเมินผลความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน เป็นการประเมินกลุ่มเป้าหมายเฉพาะในพ้ืนท่ี ที่สถานบริการรับผิดชอบว่า ได้รับวัคซีนแต่ละชนิดครบชุดตามเกณฑ์อายุท่ีก�ำหนดหรือไม่ ทั้งน้ี ไมค่ ำ� นงึ วา่ กลมุ่ เปา้ หมายไดร้ บั วคั ซนี จากสถานบรกิ ารใด ขอ้ มลู ทเี่ จา้ หนา้ ทนี่ ำ� มาประเมนิ ความครอบคลมุ ของการได้รับวัคซีน ได้จากทะเบียนติดตามการได้รับวัคซีนของกลุ่มเป้าหมายท่ีอาศัยอยู่จริงในพ้ืนท่ี รับผิดชอบ 2. การประเมนิ ผลความครอบคลมุ ของการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี เปน็ การประเมนิ การใหบ้ รกิ ารของเจา้ หนา้ ท่ี ว่าได้ให้วัคซีนแต่ละชนิดแก่ผู้รับบริการเท่าใด โดยไม่ค�ำนึงว่าผู้รับบริการจะเป็นผู้อาศัยอยู่จริง หรือ นอกพ้นื ทีร่ ับผดิ ชอบของสถานบรกิ าร ข้อมูลทนี่ ำ� มาประเมนิ ความครอบคลุมของการให้บรกิ ารวัคซนี ได้จากทะเบยี นการให้บรกิ าร 116 หมวดเน้ือหาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานท่ีส�ำ คญั ในการใหบ้ ริการวัคซีน

ตอนที่ 1 การจดั ท�ำทะเบยี นรายงานทส่ี �ำคัญในการใหบ้ ริการวคั ซนี การให้บริการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค จ�ำเป็นต้องมีทะเบียนรายช่ือผู้รับบริการพร้อมทั้งรายละเอียด ของบริการ เพ่ือใช้เป็นหลักฐานในการตรวจสอบการได้รับวัคซีน ประเมินปริมาณวัคซีนท่ีใช้ และการติดตาม กลุ่มเป้าหมายที่ไม่มารับวคั ซนี ตามนัด การให้บริการวัคซนี มที ะเบียนรายงานท่สี ำ� คัญ ดงั น้ี 1. ทะเบยี นตดิ ตามการได้รบั วัคซนี ของกลุ่มเป้าหมายในพ้นื ท่รี ับผิดชอบ 2. ทะเบียนการใหบ้ ริการวัคซนี 1. ทะเบยี นตดิ ตามการไดร้ บั วคั ซีนของกลุม่ เปา้ หมายในพนื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบ เป็นทะเบียนท่ีใช้ในการติดตามการได้รับวัคซีนของกลุ่มเป้าหมายที่อาศัยอยู่จริงในพ้ืนที่ที่สถานบริการ รับผิดชอบ ทะเบียนน้ีเจ้าหน้าท่ีต้องส�ำรวจไว้ล่วงหน้าก่อนที่จะให้บริการ ซึ่งข้อมูลควรต้องท�ำให้เป็นปัจจุบัน เพ่ือให้เจ้าหน้าท่ีทราบถึง ชื่อ ท่ีอยู่ อายุ ชนิดของวัคซีนและการได้รับวัคซีนครบตามเกณฑ์ของกลุ่มเป้าหมาย โดยไม่ค�ำนึงว่ากลุ่มเป้าหมายจะได้รบั วคั ซีนจากสถานบริการใด หากกลุ่มเป้าหมายยงั ไม่ได้รับวคั ซีน หรือได้รับ ไม่ครบถ้วนตามเกณฑ์อายุ เจ้าหน้าที่จะได้ติดตามให้กลุ่มเป้าหมายมารับวัคซีนให้ครบถ้วน ดังนั้น ทะเบียนน้ี จงึ เปน็ เคร่อื งมือส�ำคญั ทีจ่ ะท�ำใหเ้ จา้ หนา้ ท่ีทราบวา่ กลมุ่ เปา้ หมายที่อาศยั อยู่จรงิ ในพนื้ ท่รี ับผดิ ชอบของ สถานบรกิ ารได้รับวัคซนี ครบถ้วนแล้วหรอื ไม่ ทะเบียนติดตามท่ีสถานบริการทุกแห่งจ�ำเป็นต้องจัดท�ำ คือ ทะเบียนติดตามการได้รับวัคซีนในเด็ก กอ่ นวยั เรยี นและหญงิ มคี รรภ์ ซงึ่ ไดจ้ ากการ Print out ภายหลงั Key in ขอ้ มลู การใหว้ คั ซนี ตามโครงสรา้ งมาตรฐาน ขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพ กระทรวงสาธารณสขุ (ภาพที่ 4.1 และ 4.2) นอกจากน้ี สถานบรกิ ารบางแหง่ อาจจดั ทำ� ทะเบยี นนี้ โดยบนั ทึกในสมดุ / กระดาษ (ภาพท่ี 4.3 และ 4.4) หรือโปรแกรม Excel ภาพที่ 4.1 ตัวอย่างทะเบยี นติดตามการไดร้ บั วัคซีนของกล่มุ เป้าหมายในพื้นท่รี บั ผิดชอบจากโปรแกรม JHCIS หมวดเนอ้ื หาที่ 4: ทะเบียนรายงานทสี่ ำ�คญั ในการให้บริการวัคซีน 117

วันที่สั่งพิมพ์ 13/12/2560 ภาพที่ 4.2 ตวั อย่างทะเบยี นติดตามการไดร้ บั วคั ซีนของกลุ่มเป้าหมายในพ้ืนที่รบั ผิดชอบจากโปรแกรม HOSxP ทะเบยี นตดิ ตามใหบ้ รกิ ารสรา้ งเสรมิ ภูมคิ ุม้ กนั โรค หมู่ที่ …..x.... ตาํ บล ……xxx……….... อําเภอ ……xxxx……………………..... จงั หวดั ………xxxxxxx…………………… วนั อายุ 1 ปี อายุ 1½ ปี อายุ 2½ ปี อายุ 4 ปี เดือน ดีทีพี โอพวี ี เจอี เจอี ดที ีพี โอพวี ี ปี เกดิ ช่ือมารดา ตบั อกั เสบบี ดีทีพ-ี ตบั บี โอพีวี โรตา้ โรตา้ เจอีเช้ ือตาย เจอี หรือผปู้ กครอง ไอพีวี (แบบ2 dose) (แบบ3 dose) MMR1 เช้ ือเป็ น MMR2 เช้ ือตาย เช้ ือเป็ น ํลาดับช่ือ-สกลุ ที่อยู่ บซี ีจี เ ็ขม ี่ท 1 เ ็ขม ่ีท 2 เ ็ขม ี่ท 1 เ ็ขม ี่ท 2 เ ็ขม ี่ท 3 ค ้รัง ี่ท 1 ค ้รัง ี่ท 2 ค ้รัง ่ีท 3 ค ้รัง ่ีท 1 ค ้รัง ี่ท 2 ค ้รัง ่ีท 1 ค ้รัง ี่ท 2 ค ้รัง ่ีท 3 เ ็ขม ี่ท 1 เ ็ขม ่ีท 2 เ ็ขม ่ีท 1 เ ็ขม ่ีท 4 ค ้รัง ี่ท 4 เ ็ขม ี่ท 3 เ ็ขม ี่ท 2 เ ็ขม ี่ท 5 ค ้รัง ี่ท 5 1 ด.ญ. xx xxxx 8 ก.ค. 55 XXX XXX 9 ก.ค. 8 ก.ค. - 11ก.ย. 13 พ.ย. 6 ม.ค. 11ก.ย. 13 พ.ย. 6 ม.ค. - -- - - - 14 พ.ค. 11ก.พ. 11ม.ี ค. - 11ก.พ. 11ก.พ. 10ม.ี ค 10ม.ี ค - 9 ส.ค. 9 ส.ค. 55 55 55 55 56 55 55 56 56 57 57 57 57 58 58 59 59 2 ด.ญ. xx xxxx 11 ก.ย. 55 XXX XXX 12 ก.ย. 11 ก.ย. - 13 พ.ย. 8 ม.ค.. 12 ม.ี ค. 13 พ.ย. 8 ม.ค.. 12 มี.ค. - -- - - - 9 ก.ค. 11 มี.ค. 8 เม.ย. - 11 มี.ค. 11 ม.ี ค. 14เม.ย. 14เม.ย. - 11ต.ค.. 11ต.ค.. 55 55 55 56 56 55 56 56 56 57 57 57 57 58 58 59 59 3 ด.ญ. xx xxxx 4 ม.ค. 56 XXX XXX 5 ม.ค. 4 ม.ค. - 12 ม.ี ค. 14 พ.ค. 9 ก.ค. 12 มี.ค. 14 พ.ค. 9 ก.ค. - -- - - - 8 ต.ค. 9 ก.ค. 13 ส.ค. - 9 ก.ค. 9 ก.ค. 11 ส.ค. 11 ส.ค. - 10 ม.ค. 10 ม.ค. 56 56 56 56 56 56 56 56 56 57 57 57 57 58 58 60 60 4 ด.ช. xx xxxx 6 มี.ค. 56 XXX XXX 7 มี.ค. 6 ม.ี ค. - 14 พ.ค. 9 ก.ค. 10 ก.ย. 14 พ.ค. 9 ก.ค. 10 ก.ย. - -- - - - 10 ธ.ค. 10 ก.ย. 8 ต.ค. - 10 ก.ย. 10 ก.ย. 10 ต.ค. 10 ต.ค. - 14 ม.ี ค. 14 ม.ี ค. 56 56 56 56 56 56 56 56 56 57 57 57 57 58 58 60 60 3 ส.ค. 2 ส.ค. 14 ต.ค. 9 ธ.ค. 10 ก.พ. 14 ต.ค. 9 ธ.ค. 10 ก.พ. 12 พ.ค. 9 ก.พ. 8 มี.ค. 9 ก.พ. 9 ก.พ. 14 มี.ค. 14 ม.ี ค. 5 ด.ช. xx xxxx 2-ส.ค.-57 XXX XXX 57 57 - 57 57 58 57 57 58 - -- - - - 58 59 59 - 59 59 60 - 60 6 ด.ญ. xx xxxx 4 พ.ย. 57 XXX XXX 5 พ.ย. 4 พ.ย. - 13 ม.ค. 10 ม.ี ค. 12 พ.ค. 13 ม.ค. 10 มี.ค. 12 พ.ค. - -- - - - 8 ก.ย. 10 พ.ค. 14ม.ิ ย. - 10 พ.ค. 10 พ.ค. 13 ม.ิ ย. - 13 ม.ิ ย. 57 57 58 58 58 58 58 58 58 59 59 59 59 60 60 6 เม.ย. 5 เม.ย. 9 ม.ิ ย. 11 ส.ค. 13 ต.ค. 9 มิ.ย. 11 ส.ค. 13 ต.ค. 12 ม.ค. 11 ต.ค. 11 ต.ค. 11 ต.ค. 10 ต.ค. 7 ด.ญ. xx xxxx 5 เม.ย. 58 XXX XXX 58 58 - 58 58 58 58 58 58 - -- - - - 59 - - 59 59 59 60 - 8 ด.ช. xx xxxx 7 มิ.ย. 58 -- - - - XXX XXX 8 มิ.ย. 7 มิ.ย. - 8 ส.ค. 10 ต.ค. 12 ธ.ค. 8 ส.ค. 10 ต.ค. 12 ธ.ค. - - 12เม.ย. - 13 ธ.ค. 13 ธ.ค. 13 ธ.ค. 13 ธ.ค. 58 58 58 58 58 58 58 58 59 59 59 59 60 4 ส.ค. 3 ส.ค. 11 ต.ค. 13 ธ.ค. 14 ก.พ. 11 ต.ค. 13 ธ.ค. 14 ก.พ. 13 ธ.ค. 13 มิ.ย. 12 ก.ย. 9 ด.ญ. xx xxxx 3 ส.ค. 59 XXX XXX 59 59 - 59 59 60 59 59 60 59 - - - - - 60 - - 60 10 ด.ญ. xx xxxx 4 ต.ค. 59 11 ด.ญ. xx xxxx 6 ต.ค. 59 XXX XXX 5 ต.ค. 4 ต.ค. 8 พ.ย. 13 ธ.ค. 14 ก.พ. 11เม.ย. 13 ธ.ค. 14 ก.พ. 11เม.ย. 14 ก.พ. - - - - - 11ก.ค. - - 10 ต.ค. 12 ด.ญ. xx xxxx 8 ม.ี ค. 60 XXX XXX 75ต9.ค. 65ต9.ค. - - - - - 86ส0.ค. - - 1460พ.ย. 13 ด.ช. xx xxxx 2 เม.ย. 60 XXX XXX 95ม9ี.ค. 85ม9ี.ค. 59 1359ธ.ค. 1460ก.พ. 116เ0ม.ย. 1359ธ.ค. 1460ก.พ. 116เ0ม.ย. 1460ก.พ. - - - - - 126ธ0.ค. 14 ด.ช. xx xxxx 7 ม.ิ ย. 60 XXX XXX 36เม0.ย. 26เม0.ย. - 95พ9.ค. 1160ก.ค. 1260ก.ย. 95พ9.ค. 1160ก.ค. 1260ก.ย. 1160ก.ค. - - - - 60 60 XXX XXX 86ม0ิ.ย. 76ม0.ิ ย. 1360มิ.ย. 86ส0.ค. 1060ต.ค. 1360ม.ิ ย. 86ส0.ค. 1060ต.ค. 86ส0.ค. - - - - 60 60 - 86ส0.ค. 1060ต.ค. 126ธ0.ค. 86ส0.ค. 1060ต.ค. 126ธ0.ค. 1060ต.ค. - - 60 60 60 60 60 60 60 - - 15 ด.ญ. xx xxxx 7 ต.ค. 60 XXX XXX 8 ต.ค. 7 ต.ค. - 12 ธ.ค. 12 ธ.ค. -- - - - 60 60 60 60 หมายเหต:ุ 1. ข้อมลู ณ วันท่ี 29 ธันวาคม 2560 หม2. าปี 2ย56เ0ห ตตาม แุ:ผ นงานส21ร.า้.งเ ส รปขมิ ภ้อีูม2ิคมมุ้5กูลภนั6าโร0พคณทกตร่ี ะ4าวท.ร3มนัวงสแทตาวัธผ่ีาอร2นยณ9่าสงงขุ าทใหธะนว้ ัคเนั บสซีนวียรโนราตา้ตา้คเดิงฉตมพเสาาะมจร2กังหมิา5วรัดภ6ไสดโุ ม0ูข้รทบั คิยั วแม้คัุละซเกพีนชนขั รอบโูรงรณก์คลยังุ่มไมเกป่ไดรา้ ้ขหยะามยทากยารรใในวหบ้พงรื้นสิกาทรา่ีรวคัธบั ซผาีนดิครรชอณอบบคลสทมุ ีจ่ทขุ ัดง้ั ปใทรหะาํ เขทว้ ึ้นศคั ซนี โรตา้ เฉพาะจงั หวดั สุโขทัยและเพชรบูรณ์ ยังไม่ได้ขยายการให้บรกิ ารวัคซนี ครอบคลมุ ท้ังประเทศ ภาพท่ี 4.3 ตัวอยา่ งทะเบียนตดิ ตามการได้รับวัคซีนของกลมุ่ เป้าหมายในพื้นทีร่ ับผดิ ชอบทจ่ี ัดทำ� ขึ้น 118 หมวดเนื้อหาที่ 4: ทะเบียนรายงานทส่ี ำ�คัญในการให้บริการวัคซีน

ทะเบียนติดตามการใหว้ ัคซนี ทีม่ ีสว่ นประกอบของทอ็ กซอยด์บาดทะยัก สำ� หรบั หญิงมคี รรภ์ในพ้นื ทีร่ บั ผดิ ชอบ ล�ำดบั ช่อื - วันครบ อายุ ประวัติการได้รบั วัคซนี ทมี่ สี ว่ นประกอบของท็อกซอยดบ์ าดทะยกั ที่ นามสกลุ กำ� หนด (ปี) คลอด ทอ่ี ยู่ ครั้งที่ 1 ครั้งท่ี 2 คร้ังที่ 3 ครั้งท่ี 4 ครง้ั ท่ี 5 ไมต่ ้องฉีด เนอ่ื งจากอยู่ใน 1. xxx ระยะคมุ้ ครอง 10 ปี 2. xxx 3. xxx 3 เม.ย. 60 25 xx 1 ก.พ. 54 3 ม.ี ค. 54 3 ก.ย. 54 - - ü 4. xxx 5. xxx 8 มิ.ย. 60 29 xx 21 ก.ค. 59 22 ส.ค. 59 25 ก.พ. 60 - - 6. xxx 13 ส.ค. 60 20 xx 12 ธ.ค. 40 12 ก.พ. 41 16 เม.ย. 41 17 ต.ค. 42 30 ก.ย.52 ü 24 ส.ค. 60 22 xx 5 ก.ย. 50 6 ต.ค. 50 9 เม. ย.52 - - ü หมวดเนื้อหาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานที่ส�ำ คญั ในการใหบ้ รกิ ารวัคซนี 119 5 ม.ค. 61 20 xx 6 ส.ค. 52 6 ก.ย. 52 6 ม.ี ค. 53 - - ü 21 ก.พ. 61 30 xx 3 ก.พ. 51 7 มี.ค. 51 7 ก.ย. 52 - - ü หมายเหตุ: 1. เมือ่ ให้วคั ซีนแล้ว บันทกึ วัน เดอื น ปี ลงในช่องวคั ซนี ที่ให้ 2. วคั ซนี ทม่ี สี ว่ นประกอบของทอ็ กซอยดบ์ าดทะยกั ไดแ้ ก่ DTP-HB, DTP-Hib, DTP-IPV,DTP-IPV-Hib, DTP-HB-Hib, DTP-HB-Hib-IPV, DTP, dT, Tdap, TT ภาพท่ี 4.4 ตวั อยา่ งทะเบยี นตดิ ตามการให้วคั ซนี ทีม่ สี ่วนประกอบของทอ็ กซอยด์บาดทะยัก ในหญิงมีครรภ์ที่จดั ท�ำข้นึ

วิธีการจดั ท�ำทะเบียนตดิ ตามการได้รับวัคซีนในเด็กกอ่ นวัยเรียนและหญิงมีครรภ์ เพ่ือให้ง่ายและสะดวกต่อการตรวจสอบเด็กหรือหญิงมีครรภ์ท่ีพลาดโอกาสการได้รับวัคซีน มีข้อแนะน�ำ ในการจัดทำ� ทะเบยี นติดตามฯ ดงั น้ี 1. กรณที ่บี นั ทึกข้อมลู การรับวคั ซีน ตามโครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข §§ จดั ท�ำฐานข้อมลู เดก็ อายุ 0-6 ปี และหญงิ มีครรภ์ทกุ คนทอี่ าศัยอยู่จรงิ ในพื้นทร่ี ับผดิ ชอบ ในแฟ้ม ประชากร (แฟ้ม Person) ให้เปน็ ปจั จบุ ันอยู่เสมอ §§ บันทึกรายละเอียดข้อมูลการให้วัคซีนแก่เด็กอายุ 0-6 ปี และหญิงมีครรภ์ทุกคนท่ีมารับบริการ ตามข้อก�ำหนดของกระทรวงสาธารณสขุ §§ ข้อควรระวังคอื เจ้าหน้าท่ีต้องบนั ทกึ สถานที่รบั วคั ซนี ให้ตรงกบั ความเป็นจรงิ ซงึ่ ในโปรแกรมจะมี ช่องให้เลอื กว่า รบั บรกิ ารจาก “ทน่ี ”่ี หรอื “ทอี่ น่ื ” หากกลมุ่ เปา้ หมายได้รบั วคั ซนี จากสถานบรกิ าร อืน่ ให้เลอื กช่องท่รี ะบุ “ทอี่ ืน่ ” §§ เมื่อบันทึกข้อมูลการได้รับวัคซีนในโปรแกรมคอมพิวเตอร์เป็นรายบุคคลแล้ว เจ้าหน้าท่ีควร Print out แบบรายงานการตดิ ตามการไดร้ บั วคั ซนี ของกลมุ่ เปา้ หมายในพน้ื ทท่ี รี่ บั ผดิ ชอบ ตามตวั อยา่ ง ภาพท่ี 4.1 และ 4.2 แล้วเก็บไว้ที่สถานบริการ เช่นเดียวกับการจัดท�ำในสมุดหรือกระดาษ เพื่อใช้ประโยชน์ในการติดตามการรบั วัคซนี ของกลุ่มเป้าหมายต่อไป 2. กรณที ี่จัดทำ� ทะเบยี นตดิ ตามการได้รับวคั ซนี ในกระดาษ หรือโปรแกรม Excel หรืออืน่ ๆ §§ บันทึกรายช่ือเด็กก่อนวัยเรียน (อายุ 0-6 ปี) และหญิงมีครรภ์ทุกคนในพื้นท่ีรับผิดชอบเป็นราย หมู่บ้าน §§ บันทึกช่ือเด็กโดยเรียงล�ำดับตามเดือนที่เด็กเกิด ส�ำหรับหญิงมีครรภ์ให้เรียงล�ำดับตามวัน ครบก�ำหนดคลอด §§ บันทึก “วัน/เดือน/ปี ที่ได้รับวัคซีน” ก�ำกับทุกครั้ง ไม่ว่ากลุ่มเป้าหมายจะได้รับวัคซีนจาก สถานบรกิ ารใดกต็ าม กรณบี นั ทกึ ในกระดาษ ใหใ้ ชป้ ากกาสนี ำ�้ เงนิ ในกลมุ่ เปา้ หมายทร่ี บั วคั ซนี จาก สถานบริการท่ีรับผิดชอบ และใช้ปากกาสีแดงในกลุ่มเป้าหมายท่ีรับวัคซีนจากสถานบริการอ่ืน สำ� หรบั “วันนัดให้มารบั วคั ซนี ” ให้บนั ทึกด้วยดินสอ ประโยชนข์ องทะเบยี นตดิ ตามการไดร้ บั วคั ซนี ของเดก็ กอ่ นวยั เรยี นและหญงิ มคี รรภ์ 1. ใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ในการตดิ ตามการรบั วคั ซนี ของเดก็ และหญงิ มคี รรภ์ วา่ ไดร้ บั วคั ซนี ครบถว้ น ตามเกณฑ์ หรอื ไม่ หากพบวา่ มเี ดก็ และหญงิ มคี รรภไ์ มไ่ ดร้ บั วคั ซนี หรอื ไดร้ บั วคั ซนี ไมค่ รบถว้ นตามเกณฑท์ ก่ี ำ� หนด เจ้าหน้าทต่ี ้องตดิ ตามให้กลุ่มเป้าหมายมารับวัคซนี ให้ครบถ้วนโดยเรว็ 2. ใช้ในการตรวจสอบประวัติการได้รับวัคซีนของเด็กก่อนเข้าเรียนช้ันป.1 เพ่ือพิจารณาความเหมาะสม ในการให้วัคซนี BCG, HB, IPV, MMR/MR, dT, OPV และ LAJE ต่อไป 3. ใช้ในการประเมินความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนแต่ละชนิดครบชุดในเด็กกลุ่มเป้าหมายและ การได้รบั วัคซนี ที่มสี ่วนประกอบของทอ็ กซอยด์บาดทะยกั ครบชดุ ในหญิงมีครรภ์ 120 หมวดเนอ้ื หาท่ี 4: ทะเบียนรายงานทสี่ �ำ คญั ในการใหบ้ ริการวคั ซีน

2. ทะเบยี นการให้บรกิ ารวคั ซนี เปน็ ทะเบยี นทเี่ จา้ หนา้ ทผ่ี ใู้ หบ้ รกิ ารใชบ้ นั ทกึ ขอ้ มลู การใหว้ คั ซนี ในวนั ทใี่ หบ้ รกิ าร โดยไมค่ ำ� นงึ วา่ ผรู้ บั บรกิ าร จะเป็นผู้อาศัยอยู่จริง หรือนอกพ้ืนท่ีรับผิดชอบของสถานบริการ รวมท้ังชาวต่างชาติ เพื่อใช้เป็นหลักฐานแสดง ข้อมลู ทจ่ี ำ� เปน็ ของการให้บรกิ ารในแต่ละราย สถานบรกิ ารแต่ละแห่งควรจดั ให้มที ะเบยี นการให้วคั ซนี ซง่ึ มขี ้อมลู ท่ีส�ำคัญ ได้แก่ วันให้บริการ ชื่อ-นามสกุล อายุ ที่อยู่ ชนิดของวัคซีนที่ให้ คร้ังท่ีของการให้วัคซีนแต่ละชนิด Lot number และลำ� ดบั ขวดของวัคซนี แต่ละชนดิ ปจั จบุ นั กระทรวงสาธารณสขุ กำ� หนดใหส้ ถานบรกิ ารจดั เกบ็ ขอ้ มลู เปน็ รายบคุ คล ตามโครงสรา้ งมาตรฐาน ขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพ กระทรวงสาธารณสขุ และใหส้ ง่ ขอ้ มลู รายบคุ คล (Individual data) ไปรวบรวมทค่ี ลงั ขอ้ มลู ระดบั จังหวดั (HDC on cloud) เพอื่ ประมวลผลข้อมลู ตาม Standard Report ที่ก�ำหนดข้อมูลเปน็ ตัวเลขรวม (Summary data) ซึง่ สามารถสบื ค้นข้อมลู รายงานการสร้างเสริมภมู คิ ุ้มกันโรคได้จากเว็บไซด์ของศูนย์เทคโนโลยสี ารสนเทศ และการสอ่ื สาร กระทรวงสาธารณสขุ (http://hdcservice.moph.go.th) ทเี่ มนกู ลมุ่ รายงานมาตรฐาน อยา่ งไรกต็ าม ขณะนสี้ ถานบรกิ ารตา่ งๆ มวี ธิ กี าร key in ขอ้ มลู การใหว้ คั ซนี ทหี่ ลากหลาย บางแหง่ บนั ทกึ การใหบ้ รกิ ารวคั ซนี ตาม โครงสรา้ งมาตรฐานขอ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพ กระทรวงสาธารณสขุ ควบคกู่ บั การบนั ทกึ ในสมดุ ทะเบยี นผใู้ หบ้ รกิ าร หรอื การบนั ทกึ ใน Family folder หรอื OPD card ท้งั น้ี ขึ้นกับการจัดระบบการปฏบิ ตั งิ านของสถานบริการแต่ละแห่ง ทะเบียนการให้บริการในงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค จ�ำแนกตามกลุ่มเป้าหมายของการรับวัคซีนได้ 3 กลุ่ม ดงั น้ี §§ ทะเบยี นการให้บรกิ ารวัคซนี ในกลุ่มเด็กก่อนวัยเรยี น §§ ทะเบียนการให้บรกิ ารวคั ซีนแก่หญิงมคี รรภ์ §§ ทะเบยี นการให้วัคซนี แก่เด็กนักเรยี น วธิ กี ารจดั ทำ� ทะเบยี นการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี ในกลมุ่ เดก็ กอ่ นวยั เรยี นและหญงิ มคี รรภ์ เพ่ือให้การจัดท�ำทะเบียนการให้วัคซีนในกลุ่มเด็กก่อนวัยเรียนและหญิงมีครรภ์ เกิดประโยชน์สูงสุด จงึ มีข้อแนะน�ำ ดงั น้ี 1. สถานบริการแต่ละแห่งควรประสานกับหน่วยงานที่รับผิดชอบเก่ียวกับการประมวลผลการให้บริการ ตามโครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข เพื่อตรวจสอบรหัสวัคซีนท่ีใช้ให้ เป็นปัจจุบันกับรหัสวัคซีนมาตรฐาน (รายละเอียดในภาคผนวก) เช่น วัคซีนรวม DTP-HB คร้ังที่ 1 รหสั วัคซีน 091 ทง้ั น้ี รหสั วคั ซนี อาจมกี ารเพม่ิ เติมหรอื เปลย่ี นแปลงได้ในอนาคต ในกรณีท่ีสถานบริการภาคเอกชนรวมท้ังภาครัฐบางแห่งให้บริการวัคซีนแก่กลุ่มเป้าหมาย แต่วัคซีน นั้นยังไม่อยู่ในแผนงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคของประเทศ เพื่อให้เจ้าหน้าท่ีสามารถบันทึกข้อมูล การให้บริการวัคซีนดังกล่าวได้ กระทรวงสาธารณสุขจึงก�ำหนดรหัสวัคซีนท่ีอยู่นอกแผนงานสร้าง เสริมภูมิคุ้มกันโรค จ�ำนวน 68 รหัส (รายละเอียดในภาคผนวก) ท้ังนี้ ผู้รับผิดชอบเกี่ยวกับการดูแล ระบบข้อมูลของจังหวัดและหน่วยบริการสามารถ Download รหัสวัคซีนมาตรฐานที่ Website ของกองยทุ ธศาสตร์และแผน กระทรวงสาธารณสขุ (http://bps.moph.go.th) เพอ่ื ปรบั ปรงุ ฐานข้อมูล รหัสวคั ซีนให้เป็นปจั จบุ นั ซ่งึ จะทำ� ให้การบนั ทึกข้อมูลสอดคล้องกับการปฏิบัติงานจรงิ หมวดเนอื้ หาท่ี 4: ทะเบียนรายงานทส่ี ำ�คัญในการให้บรกิ ารวัคซนี 121

2. Key in รายละเอียดของผู้รับบริการทุกรายท้ังในและนอกเขตพื้นที่รับผิดชอบรวมทั้งกลุ่มเป้าหมาย ชาวต่างชาติ ข้อมูลที่จ�ำเป็น ได้แก่ ช่ือ-สกุล อายุ ท่ีอยู่ ชนิดของวัคซีนท่ีให้ คร้ังท่ีของการให้วัคซีน แต่ละชนดิ รวมทงั้ Lot number ของวัคซนี แต่ละชนดิ 3. ตรวจสอบความถูกต้องในการ Key in ผู้รบั วัคซีนแต่ละรายกบั แหล่งข้อมูลต้ังต้นทนี่ ำ� มา Key in เช่น ตรวจสอบกบั สมุดทะเบยี นผู้รบั บรกิ าร Family folder หรอื OPD card เปน็ ต้น ทง้ั นี้ ขน้ึ กับการจดั ระบบ ของสถานบรกิ าร 4. เม่ือบันทึกข้อมูลการให้วัคซีนในแต่ละวันเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าท่ีผู้ Key in ข้อมูลควรพิมพ์รายงาน (Print out) ผลการให้วัคซีน แล้วเก็บรายงานดังกล่าวไว้เป็นหลักฐานท่ีสถานบริการ ตามตัวอย่าง ภาพที่ 4.5 ถงึ 4.7 ภาพที่ 4.5 ตัวอยา่ งทะเบียนการใหบ้ รกิ ารวัคซีนแกเ่ ด็กกอ่ นวัยเรยี น จากโปรแกรม JHCIS 122 หมวดเนอ้ื หาที่ 4: ทะเบยี นรายงานท่สี ำ�คัญในการให้บรกิ ารวัคซีน

ภาพท่ี 4.6 ตัวอย่างทะเบยี นการใหบ้ ริการวคั ซีนแกเ่ ดก็ กอ่ นวัยเรียน จากโปรแกรม HOSxP ภาพที่ 4.7 ตวั อยา่ งทะเบยี นการใหว้ คั ซนี ทม่ี สี ว่ นประกอบของทอ็ กซอยดบ์ าดทะยกั แกห่ ญงิ มคี รรภ์จากโปรแกรมJHCIS ประโยชนข์ องการจดั ทำ� ทะเบยี นการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี ในเดก็ กอ่ นวยั เรยี นและหญงิ มคี รรภ์ 1. ใช้ประมาณการจ�ำนวนวัคซนี ท่ตี ้องใช้ในการให้บรกิ ารครั้งต่อไป 2. ใช้ในการประเมนิ ผลความครอบคลมุ การให้บรกิ ารวัคซีนแต่ละชนิด 3. ข้อมูลจ�ำนวนผู้รับวัคซนี สามารถนำ� มาใช้ค�ำนวณอัตราการสญู เสียวัคซนี แต่ละชนิด 4. ข้อมูลจ�ำนวนผู้รับวัคซีนแต่ละชนิดสามารถใช้เป็นฐานในการค�ำนวณอัตราการเกิดอาการภายหลังได้ รบั การสร้างเสรมิ ภูมิคุ้มกนั โรค 5. ใช้ประเมนิ ภาระงานของเจ้าหน้าทใี่ นการให้บรกิ ารวคั ซนี แก่กลุ่มเป้าหมาย หมวดเน้อื หาที่ 4: ทะเบยี นรายงานทส่ี �ำ คัญในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี 123

วิธกี ารจัดทำ� ทะเบียนการให้วัคซีนในเด็กวัยเรยี น ปัจจบุ นั กระทรวงสาธารณสุขกำ� หนดให้วคั ซีนในเด็กนกั เรยี นช้ัน ป.1 โดยพจิ ารณาจากประวัติการได้รับ วคั ซนี ในอดตี (รายละเอยี ดในบทที่ 2) วคั ซนี HPV สำ� หรบั นกั เรยี นหญงิ ชนั้ ป.5 และ วคั ซนี dT สำ� หรบั นกั เรยี นชน้ั ป.6 ทกุ คน การสำ� รวจและสอบถามประวัตกิ ารได้รบั วคั ซีนในอดตี ของเดก็ ล่วงหน้าก่อน โดยเฉพาะเด็กนกั เรยี น ชัน้ ป.1 จงึ มคี วามจำ� เปน็ อย่างย่งิ ทั้งน้ี เพอ่ื เป็นข้อมลู ในการประมาณวคั ซีนทีใ่ ช้ รวมท้ังพิจารณาชนดิ ของวัคซีน ที่จะต้องให้แก่เดก็ อย่างครบถ้วน การจัดท�ำทะเบียนการให้วัคซีนในเดก็ วัยเรียนมีข้นั ตอน ดงั น้ี การเตรียมฐานขอ้ มูลเด็กนักเรียน 1. สถานบรกิ ารประสานกบั โรงเรยี นกอ่ นวนั ใหว้ คั ซนี เพอ่ื ขอรายชอ่ื พรอ้ มทง้ั เลขประจำ� ตวั ประชาชน (ID) 13 หลกั ของเดก็ นักเรยี นชนั้ ป.1/ ป.6 ทกุ คน และนักเรียนหญงิ ช้นั ป.5 2. น�ำรายชือ่ เดก็ นักเรยี นแต่ละชน้ั มาจดั ทำ� ทะเบียนการให้วัคซนี เพอื่ ใช้บันทึกในวันให้วคั ซีนท่ีโรงเรียน 3. ตรวจสอบประวัตกิ ารได้รบั วัคซนี ในอดตี ของเด็กนกั เรยี นชน้ั ป.1 เพือ่ พจิ ารณา ความเหมาะสมในการ ให้วัคซีน BCG, HB, IPV*, MMR/MR , dT, OPV และ LAJE 4. จัดท�ำฐานข้อมลู เดก็ นักเรยี นชัน้ ป.1/ ป.6 ทุกคน และนกั เรียนหญิงช้ัน ป.5 ตามโครงสร้างมาตรฐาน ข้อมลู ด้านสขุ ภาพ กระทรวงสาธารณสขุ หมายเหตุ * พิจารณาให้วัคซีน IPV แก่เด็กนักเรียนชั้น ป.1 ในรายท่ีได้รับวัคซีน Trivalent OPV: tOPV ไม่ครบ 3 ครงั้ (กระทรวงสาธารณสขุ เรม่ิ ให้ Bivalent OPV: bOPV ตงั้ แต่ วันท่ี 29 เมษายน 2559) การบันทึกการได้รบั วัคซีน 1. ภายหลงั ใหว้ คั ซนี แกเ่ ดก็ นกั เรยี นแตล่ ะราย บนั ทกึ การใหว้ คั ซนี เปน็ รายบคุ คลในบญั ชรี ายชอ่ื ผรู้ บั วคั ซนี ในนักเรยี นตามตวั อย่างภาพท่ี 4.8 โดยมขี ้อมลู ทีส่ ำ� คญั ได้แก่ ชนดิ ของวคั ซนี ท่ใี ห้ ครงั้ ทีข่ องการได้รบั วคั ซีน วนั ทใ่ี ห้วัคซนี Lot number และลำ� ดบั ขวดวคั ซนี ท่ใี ห้ ในกรณีท่ีเด็กป่วยหรือขาดเรียนและได้รับวัคซีนในภายหลัง เจ้าหน้าที่ผู้ให้บริการต้องบันทึก วนั ให้วัคซนี Lot number และล�ำดับขวดวคั ซีน ให้ตรงกบั ความเปน็ จริง 2. บนั ทกึ การได้รบั วคั ซนี ของเดก็ นกั เรยี นแต่ละรายตามข้อ 1 ลงในโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ตามโครงสร้าง มาตรฐานข้อมลู ด้านสขุ ภาพ กระทรวงสาธารณสขุ ตามตัวอย่างภาพที่ 4.9 และ 4.10 3. ตรวจสอบความถูกต้องในการบันทึกข้อมูลตามโครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพกระทรวง สาธารณสขุ เปรยี บเทยี บกับบัญชีรายช่อื ผู้รับวัคซนี ในเด็กนักเรียน ประโยชนข์ องการจัดท�ำทะเบียนการใหว้ คั ซีนในนักเรียน 1. ใช้ในการประเมนิ ผลความครอบคลมุ การได้รับวคั ซีนของเด็กนักเรยี นในแต่ละโรงเรยี น 2. ข้อมูลจำ� นวนเดก็ ทร่ี ับวัคซนี สามารถนำ� มาค�ำนวณอตั ราการสญู เสียวคั ซนี แต่ละชนดิ 3. ข้อมูลจ�ำนวนเด็กท่ีรับวัคซีนแต่ละชนิดสามารถใช้เป็นฐานในการค�ำนวณอัตราเกิดอาการภายหลังได้ รับการสร้างเสรมิ ภูมคิ ุ้มกนั โรค 124 หมวดเนือ้ หาที่ 4: ทะเบยี นรายงานท่สี ำ�คญั ในการให้บรกิ ารวคั ซนี

ตัวอยา่ งบญั ชีรายชอ่ื ผ้รู ับวคั ซนี ในนกั เรยี นชั้น ป. 1 ชอื่ สำ� นกั งาน..........xxx..............ตำ� บล.............xxx..........อำ� เภอ...........xxx...........จงั หวดั ...................xxx........... โรงเรยี น.....................xxx.......................................วนั ทใี่ ห้บรกิ าร............15 มถิ นุ ายน 2560............................ ล�ำดับ ชอื่ –สกุล BCG HB วัคซีนที่ให้ ท่ี หมายเหตุ IPV dT OPV MMR/MR LAJE 1. xxxxxxxx - ---- - - 2. xxxxxxxx - 3. xxxxxxxx - ---- - - 4. xxxxxxxx - 5. xxxxxxxx - ---- - - 6. xxxxxxxx - ---- - - 7. xxxxxxxx - - - - - 22 มิ.ย. 60 - เด็ก ขาดเรียน ---- - - - - dT4 OPV4 MMR - ตามให้ LAJE 1 ตอน ป. 2 8. xxxxxxxx - ---- - - 9. xxxxxxxx - 10. xxxxxxxx - ---- - - 11. xxxxxxxx - ---- - - - IPV dT3 OPV3 - - ตามให้ MMR และ LAJE 1 เดือน สงิ หาคม 2560 วันท่ี 15 มิถุนายน 2560 วัคซีน MMR Lot no. 8425 หมดอายุ 10 ธนั วาคม 2561 วคั ซนี dT Lot no. 3751 หมดอายุ 18 สงิ หาคม 2561 วคั ซีน IPV Lot no. 782 หมดอายุ 9 พฤศจกิ ายน 2562 วัคซีน OPV Lot no 2256 หมดอายุ 9 กมุ ภาพันธ์ 2562 วนั ท่ี 22 มิถนุ ายน 2560 วคั ซนี MMR วัคซนี MMR Lot no. 8430 หมดอายุ 3 มกราคม 2561 ภาพที่ 4.8 ตัวอยา่ งบญั ชีรายชอ่ื การใหว้ ัคซนี ในนักเรียนชนั้ ป. 1 หมวดเน้อื หาที่ 4: ทะเบียนรายงานท่ีส�ำ คญั ในการให้บริการวคั ซนี 125

ภาพท่ี 4.9 ตัวอย่างหนา้ จอคอมพิวเตอร์สำ� หรับบันทึกข้อมลู การให้วคั ซีนในนักเรียนหญิง ช้นั ป.5 ภาพท่ี 4.10 ตัวอย่างหน้าจอคอมพิวเตอร์สำ� หรับบันทึกขอ้ มลู การให้วคั ซีนในนักเรยี น ชัน้ ป.6 126 หมวดเน้ือหาที่ 4: ทะเบียนรายงานท่ีส�ำ คญั ในการให้บรกิ ารวัคซีน

ตอนท่ี 2 การประเมินผลความครอบคลมุ ของงานสรา้ งเสริมภมู คิ มุ้ กนั โรค การประเมินผลงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคสามารถด�ำเนินการได้หลายวิธี ตามวัตถุประสงค์ของการ ประเมนิ เชน่ การประเมนิ ระดบั ภมู คิ มุ้ กนั ตอ่ โรคทปี่ อ้ งกนั ไดด้ ว้ ยวคั ซนี การประเมนิ ผลกระทบตอ่ โรคการประเมนิ ผลกระทบของวคั ซนี ทางดา้ นเศรษฐศาสตรส์ าธารณสขุ การประเมนิ อตั ราการสญู เสยี ของวคั ซนี และการประเมนิ ความครอบคลุมของการได้รับวคั ซนี เปน็ ต้น การประเมินผลงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคท่ีด�ำเนินการเป็นประจ�ำ ได้แก่ 1) การประเมินผล ความครอบคลุมของการไดร้ บั วคั ซนี 2) การประเมินผลความครอบคลมุ ของการให้บรกิ ารวัคซีน 1. การประเมินผลความครอบคลุมของการได้รบั วคั ซีน เป็นการประเมินกลุ่มเป้าหมายที่อาศัยอยู่จริงเฉพาะในพื้นท่ีท่ีสถานบริการรับผิดชอบ ว่าได้รับวัคซีน แตล่ ะชนดิ ครบชดุ ตามเกณฑ์อายทุ ก่ี ำ� หนดหรอื ไม่ ทง้ั นี้ ไม่คำ� นงึ ว่ากลมุ่ เปา้ หมายได้รบั วคั ซนี จากสถานบรกิ ารใด มสี ตู รคำ� นวณ ดังน้ี อัตราความครอบคลมุ ของการได้รบั วคั ซนี ครบชุด (รอ้ ยละ) =__จ_ำ� _น_ว_น__ก_ล_ุ่ม__เป__้า_ห_ม__า_ย_ท_อ่ี__า_ศ_ยั _อ__ย_ู่จ_ร_ิง_ใ_น_พ__้ืน_ท__่รี _บั _ผ_ดิ__ช_อ_บ__ท_ไี่ _ด_้ร_บั__ว_คั _ซ_นี__ค_ร_บ__ช_ดุ __X__1_0_0_ จ�ำนวนกลุ่มเป้าหมายในพ้นื ทท่ี ่รี ับผดิ ชอบทง้ั หมดท่ีอาศยั อยู่จรงิ * ตามโครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ปี 2561 แบ่งสถานะ บุคคลตามลักษณะการอยู่อาศัย ดงั น้ี สถานะบุคคล ความหมาย 1 มชี อื่ อยู่ตามทะเบยี นบ้านในเขตรบั ผดิ ชอบและอยู่จริง 2 มชี ื่ออยู่ตามทะเบยี นบ้านในเขตรับผดิ ชอบแต่ตัวไม่อยู่จรงิ 3 มาอาศัยอยู่ในเขตรบั ผดิ ชอบ (ตามทะเบยี นบ้านในเขตรับผดิ ชอบ) แต่ทะเบียนบ้านอยู่นอกเขต รับผิดชอบ 4 ทีอ่ าศัยอยู่นอกเขตรบั ผดิ ชอบและทะเบยี นบ้านไม่อยู่ในเขตรับผดิ ชอบ เข้ามารบั บรกิ าร หรอื เคยอยู่ในเขตรบั ผดิ ชอบ 5 มาอาศยั ในเขตรับผดิ ชอบแต่ไม่ได้อยู่ตามทะเบียนบ้านในเขตรบั ผดิ ชอบ เช่น คนเร่ร่อน ไม่มที ีพ่ กั อาศัย เป็นต้น หมายเหต:ุ กรณีที่เป็นต่างด้าวที่มาอยู่ในเขตพื้นที่รับผิดชอบสามารถลงเป็น 3 ได้ กรณีต่างด้าวนอกเขตสามารถลงเป็น 4 ได้ กรณที ีต่ ่างด้าวมาอยู่ในทะเบยี นบ้านสามารถลงเปน็ 1 ได้ *จำ� นวนกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่รับผดิ ชอบทัง้ หมดทอ่ี าศยั อยู่จรงิ คำ� นวณจากประชากรท่มี สี ถานะบุคคล 1,3 และ 5 หมวดเนื้อหาที่ 4: ทะเบียนรายงานทส่ี �ำ คัญในการใหบ้ ริการวัคซีน 127

ตวั อยา่ ง รพ.สต.กกุ๊ ไก่ มเี ดก็ อายคุ รบ 1 ปี ในพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบทอ่ี าศยั อยจู่ รงิ รวม 25 คน ในจำ� นวนนไี้ ดร้ บั วคั ซีนรวม DTP-HB ครบ 3 คร้งั จาก รพ.สต.กุ๊กไก่ 16 คน ได้รบั วคั ซนี รวม DTP-HB ครบ 3 คร้งั จาก รพ.สต. ไข่ดาว 8 คน ดังนั้น อตั ราความครอบคลุมของการได้รบั วัคซนี รวม DTP-HB ครบ 3 ครง้ั (ร้อยละ) = (16+8) X 100 25 = ร้อยละ 96 ส�ำหรับการค�ำนวณอัตราความครอบคลุมในกลุ่มนักเรียน เนื่องจาก สถานบริการมีการให้วัคซีน ในโรงเรยี นทรี่ บั ผดิ ชอบ ดงั นนั้ จำ� นวนกลมุ่ เปา้ หมายในพนื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบทง้ั หมดทอ่ี าศยั อยจู่ รงิ ใหใ้ ชจ้ ำ� นวนนกั เรยี น ท้ังหมดท่ีมีอยู่จริงในโรงเรียนท่ีสถานบริการรับผิดชอบ (ซึ่งอาจมีเด็กนอกพื้นที่รับผิดชอบมาเรียนในโรงเรียน ดงั กลา่ ว) และจำ� นวนกลมุ่ เปา้ หมายในพนื้ ทที่ ไี่ ดร้ บั วคั ซนี ใหใ้ ชจ้ ำ� นวนนกั เรยี นในโรงเรยี นทไ่ี ดร้ บั วคั ซนี โดยใชส้ ตู ร ความครอบคลมุ ของการได้รบั วคั ซีนในนกั เรียน =_จ_ำ� _น__ว_น_น_กั__เร_ยี__น_ก_ล__ุ่ม_เ_ป_้า_ห__ม_า_ย_ท__ี่ได__้ร_บั _ว_ัค__ซ_นี _ท__ั้ง_ห_ม__ด__X_1_0_0_ จำ� นวนนกั เรยี นกลุ่มเป้าหมายในโรงเรียนทง้ั หมด ดังตวั อยา่ ง รพ.สต.กุ๊กไก่ ให้บริการวัคซีนในโรงเรียน A ซ่ึงมีนักเรียนช้ัน ป.6 ทั้งหมด จ�ำนวน 80 คน เป็นนักเรียน ท่ีอยู่ในพ้ืนท่ีรับผิดชอบของ รพ.สต.กุ๊กไก่ จ�ำนวน 72 คน มาจากนอกพื้นท่ี 8 คน เจ้าหน้าท่ีได้ให้วัคซีน dT แก่นักเรยี นทงั้ หมดจ�ำนวน 76 คน ดงั นั้น อัตราความครอบคลมุ ของการได้รับวัคซนี dT ในนกั เรยี นชั้น ป. 6 ของโรงเรยี น A (ร้อยละ) = 76 X 100 (72+8) = ร้อยละ 95 เกณฑก์ ารประเมิน: ปัจจุบันปี 2561 กรมควบคุมโรคก�ำหนดเป้าหมายอัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนในพ้ืนท่ี รับผดิ ชอบ จ�ำแนกตามกลุ่มเป้าหมาย ดงั น้ี 1.1 หญงิ มคี รรภ์: อัตราความครอบคลมุ ของการได้รบั วัคซีนทม่ี ีส่วนประกอบของท็อกซอยด์บาดทะยัก ครบชดุ ไม่น้อยกว่าร้อยละ 90 เป็นรายพน้ื ท่ี (หมู่บ้าน, ต�ำบล/ เทศบาล) 1.2 เด็กกลุ่มก่อนวัยเรียน: อัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนแต่ละชนิดครบชุด ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 90 ยกเว้น MMR ในเด็กอายุ 1 ปีและ 2 ปีครึ่ง ต้องไม่น้อยกว่าร้อยละ 95 เป็นรายพ้ืนท่ี (หมู่บ้าน, ต�ำบล/ เทศบาล) ดังน้ี 128 หมวดเนอื้ หาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานทีส่ �ำ คัญในการใหบ้ ริการวคั ซนี

1.2.1 กลุ่มอายคุ รบ 1 ปี อตั ราความครอบคลมุ ของการได้รับวัคซนี BCG, IPV, DTP-HB คร้งั ที่ 3, OPV ครัง้ ท่ี 3 และ MMR ครั้งท่ี 1 1.2.2 กลุ่มอายุครบ 2 ปี อัตราความครอบคลมุ ของการได้รบั วคั ซีน DTP ครั้งที่ 4, OPV คร้ังท่ี 4 และ JE (เชื้อตาย) คร้งั ท่ี 2 หรือ JE (เชื้อเปน็ ) ครั้งท่ี 1 1.2.3 กลุ่มอายคุ รบ 3 ปี อัตราความครอบคลมุ ของการได้รับวัคซนี JE (เช้อื ตาย) ครั้งท่ี 3 หรือ JE (เช้ือเป็น) ครง้ั ท่ี 2 และ MMR ครงั้ ท่ี 2 1.2.4 กลุ่มอายุครบ 5 ปี อัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน DTP ครั้งที่ 5 และ OPV ครั้งท่ี 5 1.3 เดก็ วยั เรียน: 1.3.1 อตั ราความครอบคลมุ ของการไดร้ บั วคั ซนี HPV ครงั้ ท่ี 2 ในนกั เรยี นหญงิ ชน้ั ป.5 ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 95 เปน็ รายโรงเรยี น ทง้ั นี้ ให้รวมการได้รบั วัคซนี HPV จากสถานบรกิ ารอ่ืนด้วย 1.3.2 อัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน dT ในนักเรียนช้ัน ป.6 ไม่น้อยกว่าร้อยละ 95 เปน็ รายโรงเรยี น รายละเอียดในการประเมิน ดงั ตารางท่ี 4.1, 4.2 และ 4.3 หมวดเนื้อหาที่ 4: ทะเบียนรายงานที่ส�ำ คัญในการให้บรกิ ารวัคซนี 129

ตารางที่ 4.1 เกณฑ์การประเมินอัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนที่มีส่วนประกอบของ ท็อกซอยดบ์ าดทะยักในหญงิ มีครรภ์ กลมุ่ เป้าหมาย เกณฑ์การพิจารณาการได้รบั วคั ซีน วนั เดอื น ปเี กดิ ตัวอยา่ ง ที่ประเมนิ ทม่ี สี ่วนประกอบของทอ็ กซอยด์ ของเด็กทีน่ �ำมา บาดทะยกั ครบชุดในหญงิ มคี รรภ์ ประเมนิ เดก็ เกดิ ใหม่ 1. ในระหว่างตง้ั ครรภ์ มารดาได้รบั เดก็ ท่เี กิดในงวด ทำ� รายงาน เพอื่ พิจารณา ทอ็ กซอยด์บาดทะยกั อย่างน้อย 2 ครง้ั ทร่ี ายงาน งวด 2 การป้องกนั โรค โดยมรี ะยะห่างตามก�ำหนด ปีงบประมาณ จากการไดร้ บั 2560 ต้อง วัคซีนทีม่ สี ว่ น 2. ในระหว่างตงั้ ครรภ์มารดาไม่ได้รบั ประเมนิ จาก ประกอบของ ทอ็ กซอยด์บาดทะยัก แต่มปี ระวัติ เด็กทเี่ กิดวนั ท่ี ท็อกซอยด์ การได้รับวคั ซนี ที่มสี ่วนประกอบของ 1 มกราคม- บาดทะยัก ทอ็ กซอยด์บาดทะยัก ในอดตี มาแล้ว 31 มนี าคม ครบชุด ขณะที่ 2 คร้งั โดยครงั้ สุดท้ายห่างจากวันเกดิ 2560 ทอี่ ยู่ มารดาตง้ั ครรภ์ ของลูกคนน้ไี ม่เกิน 3 ปี ในพืน้ ที่ ทง้ั นี้ ลกู ต้อง รบั ผิดชอบ อาศยั อยู่จรงิ ใน 3. ในระหว่างตงั้ ครรภ์มารดาไม่ได้รับ ทัง้ หมด ท้งั น้ี พืน้ ทร่ี บั ผิดชอบ ท็อกซอยด์บาดทะยัก แต่มปี ระวัตกิ าร ลูกต้องอาศยั แม้ว่ามารดาจะ ได้รับวคั ซนี ทมี่ ีส่วนประกอบของท็อก อยู่จรงิ ในพน้ื ที่ ไม่อยู่ในพน้ื ที่ ซอยด์บาดทะยัก ในอดตี มาแล้ว 3 ครงั้ รบั ผิดชอบ ดังกล่าว โดยครัง้ สุดท้ายห่างจากวนั เกดิ ของ แม้ว่ามารดา ลูกคนนีไ้ ม่เกนิ 10 ปี จะไม่อยู่ในพ้นื ที่ ดังกล่าว 4. มารดามปี ระวัติการได้รับวคั ซนี ท่ีมี ส่วนประกอบของท็อกซอยด์บาดทะยัก ในอดีตมาแล้ว 2 ครงั้ แต่ครงั้ สดุ ท้าย ห่างจากวันเกดิ ของลกู คนน้ีเกิน 3 ปี ในระหว่างตง้ั ครรภ์นม้ี ารดาต้องได้รบั ทอ็ กซอยด์บาดทะยัก 1 ครงั้ 5. มารดามปี ระวัติการได้รับวัคซนี ทมี่ ี ส่วนประกอบของท็อกซอยด์บาดทะยกั ในอดตี มาแล้ว 3 ครงั้ แต่ครง้ั สุดท้าย ห่างจากวนั เกดิ ของลกู คนนเ้ี กิน 10 ปี ในระหว่างตงั้ ครรภ์นีม้ ารดาต้องได้รับ ท็อกซอยด์บาดทะยัก 1 ครง้ั หมายเหต:ุ วคั ซนี ทม่ี สี ว่ นประกอบของทอ็ กซอยดบ์ าดทะยกั ไดแ้ ก่ DTP-HB, DTP-Hib, DTP-IPV, DTP-IPV-Hib, DTP-HB-Hib, DTP-HB-Hib-IPV, DTP, dT, Tdap, TT 130 หมวดเนอื้ หาที่ 4: ทะเบียนรายงานทีส่ �ำ คญั ในการให้บริการวคั ซนี

ตารางท่ี 4.2 เกณฑ์การประเมนิ อตั ราความครอบคลุมของการไดร้ บั วคั ซนี ในเดก็ ก่อนวัยเรยี น กลมุ่ เปา้ ชนดิ วัคซีน วนั เดอื น ปเี กดิ ตวั อยา่ ง หมาย Fully Immunization ของเดก็ ที่น�ำมา ทป่ี ระเมนิ ประเมนิ เดก็ อายุ BCG เดก็ ทไี่ ดว้ คั ซนี BCG 1 ครง้ั เด็กทเี่ กิดในงวด ท�ำรายงานงวด 2 ครบ 1 ปี IPV IPV 1 ครง้ั * ที่รายงาน เม่อื ปี ปีงบประมาณ เดก็ อายุ DTP-HB ครงั้ ที่ 3 DTP-HB ครบ 3 ครง้ั พ.ศ. ที่ผ่านมา 2560 ต้องประเมนิ ครบ 2 ปี OPV ครัง้ ที่ 3 OPV ครบ 3 ครง้ั และ จากเดก็ ที่เกดิ วนั ท่ี MMR ครง้ั ที่ 1 MMR 1 ครง้ั 1 มกราคม–31มนี าคม 2559 ทอี่ ยู่ในพ้นื ท่ี รบั ผิดชอบทั้งหมด DTP ครงั้ ที่ 4 เดก็ ที่ได้วัคซนี BCG เดก็ ท่เี กิดในงวดท่ี ท�ำรายงานงวด OPV คร้ังที่ 4 1 ครง้ั IPV 1 ครงั้ * รายงาน เมอ่ื 2 ปี 2 ปีงบประมาณ JE (เชอ้ื ตาย) DTP–HB ครบ 3 ครง้ั พ.ศ. ที่ผ่านมา 2560 ต้องประเมนิ ครั้งท่ี 2 หรอื JE MMR 1 ครงั้ จากเดก็ ทเ่ี กดิ วันท่ี (เชอื้ เป็น) ครงั้ ที่ 1 DTP ครบ 4 ครง้ั OPV 1 มกราคม–31 มนี าคม ครบ 4 ครง้ั และ JE 2558 ทอี่ ยู่ในพ้นื ที่ (เชอ้ื ตาย) 2 ครงั้ หรือ รบั ผิดชอบท้งั หมด JE (เชอื้ เป็น) 1 ครงั้ ในกรณที ีเ่ ด็กได้รับ วัคซีน JE ต่างชนดิ กัน ให้ใช้เกณฑ์การ ประเมนิ ความครบถ้วน ตามทีก่ รมควบคมุ โรค กำ� หนด** หมวดเนือ้ หาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานทสี่ �ำ คญั ในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี 131

กลุ่มเป้า ชนิดวัคซนี วัน เดือน ปเี กดิ ตวั อย่าง หมาย Fully Immunization ของเดก็ ทน่ี �ำมา ท่ีประเมิน ประเมิน เด็กอายุ JE (เช้อื ตาย) เดก็ ท่ไี ด้วคั ซนี BCG เด็กทเี่ กดิ ในงวดท่ี ท�ำรายงานงวด ครบ 3 ปี คร้งั ที่ 3 หรอื 1 คร้งั IPV 1 ครง้ั * รายงาน เมอ่ื 3 ปี 2 ปีงบประมาณ JE (เชือ้ เป็น) DTP–HB ครบ 3 ครงั้ พ.ศ. ทผ่ี ่านมา 2560 ต้องประเมนิ ครัง้ ที่ 2 MMR ครบ 2 ครง้ั จากเดก็ ที่เกดิ วนั ท่ี MMR ครงั้ ที่ 2 DTP ครบ 4 ครง้ั OPV 1 มกราคม–31 มนี าคม ครบ 4 ครงั้ และ 2557 ท่อี ยู่ในพน้ื ท่ี JE (เชอื้ ตาย) ครบ 3 ครงั้ รบั ผิดชอบท้งั หมด หรือ JE (เชอ้ื เป็น) ครบ 2 ครง้ั ในกรณที ีเ่ ดก็ ได้รบั วัคซีน JE ต่างชนดิ กัน ให้ใช้เกณฑ์การ ประเมนิ ความครบถ้วน ตามที่กรมควบคมุ โรค กำ� หนด** เดก็ อายุ DTP ครงั้ ที่ 5 เด็กที่ได้วคั ซนี BCG เดก็ ที่เกิดในงวดท่ี ทำ� รายงานงวด ครบ 5 ปี OPV ครัง้ ที่ 5 1 ครั้ง IPV 1 ครงั้ * รายงาน เม่อื 5 ปี 2 ปีงบประมาณ DTP–HB ครบ 3 ครงั้ พ.ศ. ทผี่ ่านมา 2560 ต้องประเมนิ MMR ครบ 2 ครงั้ จากเด็กทีเ่ กิดวันท่ี DTP ครบ 5 ครง้ั OPV 1 มกราคม–31 มนี าคม ครบ 5 ครงั้ และ 2555 ทอี่ ยู่ในพน้ื ท่ี JE (เชอ้ื ตาย) ครบ รับผิดชอบทงั้ หมด 3 ครั้ง หรอื JE (เชือ้ เป็น) ครบ 2 ครง้ั หมายเหตุ * การประเมนิ ความครอบคลุมการได้รับวคั ซีน IPV ให้ประเมินในเด็กท่ีเกดิ ต้ังแต่วนั ที่ 1 สงิ หาคม 2558 เปน็ ต้นไป ** เกณฑ์การประเมนิ ความครบถ้วนการได้รบั วัคซนี JE ต่างชนดิ กัน ในเดก็ อายุครบ 2 ปี ถือว่าผ่านเกณฑ์ ถ้าได้รับวคั ซีน JE (เชื้อตาย) 1 คร้งั และต่อด้วย JE (เช้ือเป็น) 1 ครง้ั , หรือ ได้รับวคั ซนี JE (เชื้อเป็น) 1 ครงั้ แล้วต่อด้วย JE (เชือ้ ตาย) 1 คร้งั ในเด็กอายคุ รบ 3 หรอื 5 ปี ถือว่าผ่านเกณฑ์ ถ้าได้รบั วคั ซนี JE (เชอ้ื ตาย) 2 ครั้ง และต่อด้วย JE (เชอ้ื เปน็ ) 1 ครงั้ , หรือ ได้รับวัคซนี JE (เช้ือตาย) 1 ครง้ั และต่อด้วย JE (เชอื้ เป็น) 2 ครง้ั , หรอื ไดร้ บั วคั ซนี JE (เชอื้ ตาย) 1 ครง้ั ตอ่ ดว้ ย JE (เชอ้ื เปน็ ) 1 ครงั้ และตอ่ ดว้ ย JE (เชอื้ ตาย) 1 คร้งั 132 หมวดเนอ้ื หาที่ 4: ทะเบยี นรายงานทส่ี �ำ คัญในการให้บรกิ ารวคั ซีน

ตารางที่ 4.3 เกณฑ์การประเมินอัตราความครอบคลมุ ของการไดร้ ับวัคซีนในเด็กนักเรยี น กลมุ่ เปา้ หมายทปี่ ระเมนิ ชนดิ วัคซนี การประเมิน ตวั อยา่ ง นักเรยี นหญงิ ช้นั ป. 5 HPV ประเมนิ รพ.สต.กุ๊กไก่ ให้วคั ซนี HPV แก่นกั เรยี นหญงิ นกั เรียน ชัน้ ป. 5 ในโรงเรยี น A ครบ 2 ครงั้ จำ� นวน หญงิ ชนั้ ป. 5 36 คน และได้รบั จากคลนิ กิ ครบ 2 ครง้ั ก่อนเข้า เปน็ ราย ป. 5 จำ� นวน 2 คน โรงเรยี นน้ีมนี กั เรยี นหญงิ โรงเรยี น ชน้ั ป. 5 ทง้ั หมด 40 คน ความครอบคลุมการได้ ครบ 2 ครง้ั รบั วคั ซีน HPV ครบ 2 ครง้ั ของโรงเรยี น A = (38/40) X100 = 95% นักเรียนชน้ั ป. 6 dT ประเมนิ รพ.สต.กุ๊กไก่ ให้วัคซนี dT แก่นักเรียนชนั้ ป. 6 นกั เรยี น ในโรงเรยี น A จำ� นวน 46 คน โรงเรยี นนม้ี นี กั เรยี น ชนั้ ป. 6 ช้นั ป. 6 ทง้ั หมด 48 คน ความครอบคลุม เป็นราย การได้รับวคั ซนี dT ของโรงเรยี น โรงเรียน A = (46/48) X 100 = 95.8% 2. การประเมนิ ผลความครอบคลุมของการใหบ้ รกิ ารวัคซีน เปน็ การประเมนิ การใหบ้ รกิ ารของเจา้ หนา้ ทวี่ า่ ไดใ้ หว้ คั ซนี แตล่ ะชนดิ แกผ่ รู้ บั บรกิ ารเทา่ ใด โดยไมค่ ำ� นงึ วา่ ผ้รู บั บรกิ ารจะเปน็ ผอู้ าศยั ในหรอื นอกพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบของสถานบรกิ าร รวมทงั้ ชาวต่างชาติ ทเ่ี จา้ หน้าทใี่ ห้บรกิ าร กส็ ามารถนำ� มารวมเป็นผลงานการให้บรกิ ารวคั ซีนทัง้ หมด ขอ้ มลู ทเ่ี จา้ หนา้ ทน่ี ำ� มาประเมนิ ความครอบคลมุ ของการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี ไดจ้ ากสมดุ ทะเบยี นการใหบ้ รกิ าร หรอื จากการประมวลผลตามโครงสร้างมาตรฐานข้อมลู ด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข มสี ูตรคำ� นวณ ดังนี้ อัตราความครอบคลมุ ของการใหบ้ รกิ ารวคั ซีน (รอ้ ยละ) = จ_ำ�_น__ว_น_ก__ล_ุ่ม_เ_ป_้า_ห__ม_า_ย_ท__เ่ี จ__้า_ห_น__้า_ท_ใ่ี _ห_้บ__ร_ิก_า_ร_ว_ัค__ซ_ีน___X__10__0 จ�ำนวนกลุ่มเป้าหมายในพ้นื ท่ีทีร่ บั ผิดชอบท้งั หมด* ตัวอยา่ ง ในเดือนมกราคม 2560 รพ.สต.กุ๊กไก่ มเี ดก็ อายุ 0-1 ปี ในฐานข้อมลู ตามโครงสร้างมาตรฐาน ข้อมูลด้านสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข จ�ำนวน 25 คน เจ้าหน้าที่ได้ให้วัคซีนรวม DTP-HB ครั้งท่ี 3 แก่เด็ก ดังกล่าว จำ� นวน 22 คน และให้วัคซนี รวม DTP-HB ครงั้ ที่ 3 แก่เด็กนอกพื้นทอ่ี ีก 10 คน ดังนั้น อัตราความครอบคลุมของการให้วคั ซีนรวม DTP-HB ครบ 3 ครงั้ (ร้อยละ) = (22+1025) X 100 = ร้อยละ 128 หมวดเนื้อหาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานทีส่ �ำ คัญในการใหบ้ ริการวัคซีน 133

จะเห็นได้ว่าอัตราความครอบคลุมของการให้บริการวัคซีนเมื่อเปรียบเทียบกับจ�ำนวนเด็กที่อาศัยอยู่จริง ในพืน้ ท่ีรับผดิ ชอบ อาจเกินร้อยละ 100 ได้ ทงั้ นี้ เดก็ ทีม่ ารบั บรกิ ารจะมีท้งั เด็กในและนอกพ้นื ท่ีรบั ผดิ ชอบ ดังนั้น เจ้าหน้าทค่ี วรตรวจสอบให้แน่ชัดว่า เดก็ ในพื้นท่รี ับผิดชอบได้รบั วัคซีนครบถ้วนตามเกณฑ์หรือไม่ จากทะเบยี นตดิ ตามความครอบคลมุ ของการไดร้ บั วคั ซนี ของเดก็ ในพน้ื ทร่ี บั ผดิ ชอบ เพอื่ ใหเ้ ดก็ ในพนื้ ทร่ี บั ผดิ ชอบ ได้รับวัคซนี อย่างครบถ้วน ตารางที่ 4.4 การเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนและ ความครอบคลุมของการให้วัคซีน หวั ข้อ ความครอบคลุม ความครอบคลมุ ของการไดร้ บั วัคซนี ของการใหว้ คั ซนี กลุ่มเป้าหมาย ประเมินจากกลุ่มเป้าหมาย ประเมนิ จากกลุ่มเป้าหมายทุกราย ทไี่ ด้รับวัคซนี ทอ่ี าศยั อยู่จรงิ ในพน้ื ที่รับผดิ ชอบท่ไี ด้รบั วคั ซีน ท้งั ในและนอกพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบ (ตวั ตงั้ ) (รวมทไี่ ด้รบั วคั ซนี จากสถานบรกิ ารอนื่ ด้วย) ท่ีเจ้าหน้าที่ให้บรกิ าร กลุ่มเป้าหมาย กลุ่มเป้าหมายทั้งหมดทอ่ี าศัยอยู่จริงในพน้ื ที่ กลุ่มเป้าหมายท้งั หมดท่อี าศยั ที่ใช้เป็นฐาน รับผดิ ชอบ (สถานะบุคคล 1,3 และ 5) อยู่จรงิ ในพน้ื ท่รี บั ผดิ ชอบ ในการค�ำนวณ (สถานะบุคคล 1,3 และ 5) (ตัวหาร) ไม่เกิน 100 อาจน้อยกว่า หรอื มากกว่า 100 ได้ อตั ราความ ครอบคลุม ใช้ในการประเมนิ ระดับภูมิคุ้มกันของชุมชน ใช้ในการประเมนิ ปริมาณวัคซนี ทใ่ี ช้ (ร้อยละ) (Herd immunity) เปน็ ประโยชน์ในการป้องกัน วสั ดอุ ุปกรณ์ในการให้บรกิ าร ภาระ ประโยชน์ของ และควบคมุ โรค งานของเจ้าหน้าท่ี อัตราการสูญเสยี ข้อมลู วัคซีน และใช้เปน็ ฐานในการคำ� นวณ อตั ราเกิดอาการภายหลังได้รับการ สร้างเสรมิ ภูมคิ ุ้มกนั โรค 134 หมวดเนื้อหาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานที่สำ�คัญในการให้บริการวคั ซนี

เอกสารอา้ งองิ ปรชี า เปรมปรี และกนกทพิ ย์ ทพิ ยร์ ตั น,์ บรรณาธกิ าร. การเฝา้ ระวงั และสอบสวนอาการภายหลงั ไดร้ บั การสรา้ ง เสริมภมู คิ ุ้มกนั โรค. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศกึ ; 2551. พรศกั ดิ์ อยเู่ จรญิ , บรรณาธกิ าร. คมู่ อื การปฏบิ ตั งิ าน “การสรา้ งเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั โรคสำ� หรบั เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสขุ ”. กรงุ เทพฯ: ส�ำนกั งานกจิ การโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศกึ ; 2547. สำ� นกั นโยบายและยทุ ธศาสตร์ ส�ำนักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข. สรุปผลการดำ� เนิน งาน การปฏริ ปู ระบบข้อมลู สุขภาพ กระทรวงสาธารณสขุ ระยะเร่งด่วน (มถิ ุนายน-30 กันยายน 2557). การจดั ทำ� ทะเบยี นรายงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การใหบ้ รกิ ารวคั ซนี . ใน: ศริ ริ ตั น์ เตชะธวชั , โยธนิ ถนอมวฒั น,์ อญั ญรตั น์ ธรรมเจรญิ , ปรยี พนั ธ์ มที รพั ย์, ทัศนยี ์ รตั นภาค, บรรณาธกิ าร. หลกั สูตรเชิงปฏบิ ตั กิ ารส�ำหรบั เจ้าหน้าท่ี สร้างเสรมิ ภมู คิ ้มุ กนั โรค, พมิ พ์ครงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพมหานคร: บรษิ ทั ดเี ซมเบอร่ี จำ� กดั ; 2558: หน้า 97-125. โครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข มาตรฐานรหัสในโครงสร้าง ฐานข้อมูล (43 แฟ้ม). กองยุทธศาสตร์และแผนงาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 12 ม.ค. 2561]. แหลง่ ขอ้ มลู ; http://bps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/2.43file_Structure_2560-11-08_V2.3.pdf แผนปฏิบัติงานโรคติดต่อที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีน ประจ�ำปีงบประมาณ 2561 กองโรคป้องกันด้วยวัคซีน กรมควบคุมโรค เอกสารอดั ส�ำเนา หมวดเนอ้ื หาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานท่สี �ำ คญั ในการให้บริการวคั ซนี 135

แบบทดสอบความร้หู ลงั การอบรม ขอ้ ค�ำถาม คำ� ตอบ 1. ข้อใดต่อไปนไ้ี ม่ใช่ประโยชน์ของทะเบยี น ก. หาอตั ราการสูญเสยี ของวัคซีน การให้บรกิ าร ข. ตดิ ตามเดก็ ท่ีไม่มารับวคั ซีนตามเกณฑ์กำ� หนด ค. ตรวจสอบผู้ได้รับวคั ซนี ร่วมขวดร่วม Lot เดยี วกนั ง. ใช้ในการดภู าระงานของเจ้าหน้าท่ี 2. ข้อใดเปน็ การประเมนิ อตั ราความ ก. ประเมินเฉพาะกลุ่มเป้าหมายทไ่ี ด้รับวคั ซนี ใน ครอบคลมุ ของการได้รับวคั ซนี ของ ภาครฐั เท่านนั้ กลุ่มเป้าหมายในพน้ื ท่ีทร่ี ับผิดชอบ ไม่ถูกต้อง ข. เดก็ ทีย่ ้ายออกจากพืน้ ท่ีไปแล้ว ไม่ต้องนำ� มารวมเป็น ตวั หาร ค. การประเมนิ ความครอบคลมุ ของการได้รบั วัคซนี บาดทะยักในหญงิ มีครรภ์ ให้ประเมนิ จาก เดก็ ที่ มอี ายุไม่เกิน 1 เดอื น ในพ้นื ที่ แม้แม่ไม่อยู่ในพ้นื ท่ี กต็ ้องน�ำมารวมเป็นตัวหารด้วย ง. การประเมินความครอบคลุมของการได้รับวคั ซนี ในนกั เรียน ให้ประเมนิ จากนกั เรยี นกลุ่มเป้าหมาย ทอี่ ยู่ในโรงเรยี นทั้งหมด 3. ถ้าต้องการประเมนิ การได้รบั วัคซนี JE ก. วนั ท่ี 1-31 มกราคม 2558 (เชือ้ ตาย) ครบ 2 ครงั้ หรอื JE เชอ้ื เปน็ ข. วันที่ 1-31 มกราคม 2559 1 คร้ัง ในเดก็ อายุครบ 2 ปี ค. วันท่ี 31 มกราคม 2559 ณ เดือน มกราคม 2560 ง. วันที่ 31 มกราคม 2558 ท่านต้องประเมนิ เด็กท่เี กิดเม่ือใด 4. การประเมนิ ความครอบคลุมของ ก. เดก็ ที่อาศยั เฉพาะในพ้นื ที่รบั ผิดชอบของท่าน การได้รับวคั ซนี ในเด็กก่อนวยั เรยี น ข. เด็กที่อาศยั เฉพาะนอกพน้ื ทรี่ ับผิดชอบของท่าน ท่านจะประเมินเดก็ ในกลุ่มใด ค. เดก็ ท่อี าศัยทัง้ ในและนอกพืน้ ทร่ี บั ผดิ ชอบของท่าน ง. ถกู ทุกข้อ 5. การประเมินความครอบคลุมของ ก. เด็กที่อาศัยเฉพาะในพน้ื ทร่ี บั ผิดชอบของท่าน การให้วัคซนี ในเด็กก่อนวยั เรยี น ข. เด็กท่อี าศัยเฉพาะนอกพน้ื ทรี่ ับผิดชอบของท่าน ท่านจะประเมินเด็กในกลุ่มใด ค. เดก็ ทีอ่ าศยั ทั้งในและนอกพ้ืนทร่ี ับผดิ ชอบของท่าน ง. ไม่มขี ้อใดถูก 136 หมวดเนอื้ หาที่ 4: ทะเบียนรายงานทสี่ �ำ คัญในการให้บรกิ ารวคั ซีน

ข้อ คำ� ถาม คำ� ตอบ 6. ข้อใดไม่ถูกต้องในการจดั ทำ� ทะเบยี น ก. รพ.สต.“เปี่ยมสุข” ให้ อสม. แจ้งการย้ายเข้า ติดตามการได้รบั วคั ซนี ของกลุ่ม ย้ายออกของเดก็ เป็นประจำ� ทุกเดอื น เป้าหมายในพนื้ ท่ีที่รับผิดชอบ ข. รพ.สต. “ทกุ ข์ไม่ม”ี Key in “วัน/เดอื น/ปี ทไ่ี ด้รบั วคั ซีน” ในทะเบยี นติดตามการได้รบั วัคซนี เฉพาะเด็กท่มี ารับวัคซนี ท่รี พ.สต.นี้ ค. รพ.สต. “ชวี เี ปน็ สขุ ” ใช้ประโยชน์จากทะเบียนนี้ ในการตดิ ตามกลุ่มเป้าหมายให้มารบั วัคซนี ให้ ครบถ้วนตามเกณฑ์ ง. รพ.สต. “ทกุ ข์มลาย” Key in “วนั /เดือน/ปี” ที่ ด.ช. จกุ ไปรบั วัคซนี ทค่ี ลินกิ ใกล้บ้าน ในทะเบยี นตดิ ตามการได้รบั วคั ซนี ของเดก็ ในพน้ื ท่ีรบั ผดิ ชอบในช่อง “ท่ีอ่นื ” 7. ในเดือน ธนั วาคม 2560 รพ.สต. มสี ุข ก. 50 มเี ด็กอายุ 1-2 ปี จากฐานข้อมูลตาม ข. 75 โครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านสุขภาพ ค. 100 กระทรวงสาธารณสขุ (แฟ้ม person) ง. 125 จ�ำนวน 20 คน เจ้าหน้าทไ่ี ด้ให้วัคซนี DTP ครง้ั ที่ 4 แก่เด็กในพน้ื ที่รับผดิ ชอบ จ�ำนวน 15 คน และได้ให้วัคซนี DTP ครั้งที่ 4 แก่เดก็ นอกพน้ื ทีอ่ ีก 10 คน ความครอบคลุมการให้บรกิ ารวคั ซนี DTP ครง้ั ที่ 4 คดิ เปน็ ร้อยละเท่าใด 8. ในเดอื น สงิ หาคม 2560 รพ.สต. สมหวงั ก. 90 มีเด็กอายคุ รบ 5 ปี ท่มี ีอยู่จรงิ ในพ้ืนที่ ข. 95 รับผดิ ชอบ จำ� นวน 20 คน ค. 100 เจ้าหน้าท่ีได้ให้วคั ซนี OPV ครง้ั ที่ 5 ง. ไม่มีข้อใดถกู แก่เด็กดังกล่าวจำ� นวน 17 คน และได้ให้ วคั ซีน OPV ครง้ั ที่ 5 แก่เดก็ นอกพ้นื ท่ี อกี 2 คน มเี ดก็ ในพนื้ ท่ีรับผดิ ชอบได้รับ วคั ซีนจากคลนิ กิ 1 คน ความครอบคลุมการได้รับวัคซนี OPV ครง้ั ท่ี 5 คดิ เป็นร้อยละเท่าใด หมวดเนื้อหาท่ี 4: ทะเบยี นรายงานทส่ี �ำ คญั ในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี 137

ขอ้ ค�ำถาม คำ� ตอบ 9. ท่านจะน�ำมารดารายใดมาคำ� นวณหา ก. นางพอลล่าและลกู ย้ายไปอยู่ท่อี น่ื แต่ขณะตง้ั ครรภ์ อตั ราความครอบคลุมของการได้รับ มารบั วัคซนี dT ทส่ี ถานบรกิ ารของท่าน ทอ็ กซอยด์บาดทะยักครบถ้วนตาม เกณฑ์ ข. นางเอม่ีขณะน้ีอยู่ในพ้ืนที่รับผิดชอบของท่าน แต่ลกู ไปอยู่กับพ่อท่อี ื่น ค. นางเจนนข่ี ณะน้ยี ้ายไปอยู่ทีอ่ ่ืน แต่ลกู ยังอยู่ในพน้ื ที่ รับผิดชอบของท่าน ง. นางวนี สั ขณะนอ้ี ยู่ในพ้นื ท่รี ับผดิ ชอบของท่าน แต่ได้แท้งไปตงั้ แต่อายคุ รรภ์ได้ 6 เดอื น 10. รพ.สต. “สขุ สันต์” ให้วัคซนี dT ใน ก. 75.0 นกั เรยี น ป.6 ของโรงเรยี นแสนหรรษา ข. 90.0 จ�ำนวน 18 คน เป็นเดก็ ทอ่ี ยู่ในพ้นื ทีร่ ับ ค. 100.0 ผดิ ชอบ 15 คน เดก็ นอกพน้ื ท่ี 3 คน ง. 83.3 ผู้ปกครองไม่อนุญาตให้เด็กรบั วคั ซนี 2 คน โรงเรยี นน้ีมนี กั เรยี นชั้น ป. 6 ทั้งหมด 20 คน ความครอบคลุม การได้รบั วัคซนี dT ในนกั เรยี น ป.6 ของ โรงเรียนนม้ี ีร้อยละเท่าใด 138 หมวดเนื้อหาท่ี 4: ทะเบียนรายงานท่ีส�ำ คัญในการใหบ้ รกิ ารวคั ซนี

139 หลกั สูตรเชงิ ปฏิบัติการสำ�หรบั เจา้ หน้าทส่ี รา้ งเสรมิ ภมู ิค้มุ กนั โรค ปี 2561



5 วคั ซีนและ ระบบลกู โซ่ความเยน็ หลกั สูตรเชงิ ปฏิบตั ิการสำ�หรบั เจา้ หน้าทส่ี ร้างเสรมิ ภูมคิ ุ้มกันโรค ปี 2561 141



5แผนการสอนหมวดเน้อื หาท่ี วคั ซีนและระบบลูกโซค่ วามเยน็ เรอื่ ง วคั ซีนและระบบลูกโซ่ความเย็น ผเู้ รียน เภสชั กร/ เจ้าหน้าทส่ี าธารณสขุ / ผู้ให้บรกิ ารวัคซีน กำ� หนดการสอน 3 ชวั่ โมง วัตถุประสงค์ เมอ่ื สิน้ สดุ การเรยี นการสอน ผู้เรียนสามารถ 1. ระบุปัจจยั ทีม่ ผี ลกระทบต่อคุณภาพของวัคซนี แต่ละชนิด 2. อธิบายถึงความส�ำคัญของระบบลูกโซ่ความเย็น และอุปกรณ์ที่ใช้ในระบบลูกโซ่ความเย็น รวมถึง การดแู ลรักษาอุปกรณ์ 3. อธบิ ายวธิ กี ารจัดเรียงวัคซนี ในอุปกรณ์ทใี่ ช้ในระบบลกู โซ่ความเย็นแต่ละชนิด 4. ระบุเหตุการณ์ฉกุ เฉนิ ในระบบลกู โซ่ความเย็น (Cold chain break down) และสามารถกำ� หนดแนวทาง การป้องกัน กจิ กรรมการสอน 1. บรรยายเนอ้ื หาตามวตั ถปุ ระสงค์ 2. กจิ กรรมกลุ่ม (การจดั เรยี งวคั ซนี ในตู้เย็น กระติกวคั ซนี และกล่องโฟม) 3. กิจกรรมกลุ่ม (เหตุการณ์ฉุกเฉินในระบบลูกโซ่ความเย็น: การวิเคราะห์สาเหตุ และการจัดการ เมอ่ื เกิดเหตุการณ์ฉุกเฉนิ ) สื่อการสอน 1. เอกสารประกอบการบรรยาย (Hand out) 2. Package อปุ กรณก์ ารจดั เรยี งวคั ซนี ในตเู้ ยน็ เชน่ ตเู้ ยน็ จำ� ลอง ขวดวคั ซนี แตล่ ะชนดิ ถงุ บรรจขุ วดวคั ซนี เทอรโ์ มมเิ ตอร์ Ice-pack และขวดนำ�้ เปน็ ตน้ กรณที ไ่ี มม่ อี ปุ กรณจ์ รงิ สามารถทำ� แผน่ ภาพ หรอื กลอ่ งจำ� ลองได้ 3. Package อปุ กรณก์ ารบรรจวุ คั ซนี ในกระตกิ และกลอ่ งโฟม เชน่ แผน่ พลาสตกิ ลกู ฟกู หรอื Flute board (แผ่นฟิวเจอร์บอร์ด) แผ่นกนั กระแทก (Air bubble plastic) และเทปกาว เป็นต้น 4. ใบงานเหตุการณ์ฉกุ เฉนิ ในระบบลูกโซ่ความเยน็ กระดาษ Flip chart ปากกาเคมี การประเมินผล 1. แบบทดสอบก่อนและหลังการอบรม 2. การมีส่วนร่วมในกจิ กรรมในระหว่างเรียน หมวดเนือ้ หาที่ 5: วัคซีนและระบบลูกโซค่ วามเย็น 143

แบบทดสอบความร้กู ่อนการอบรม ข้อ คำ� ถาม คำ� ตอบ 1. ปัจจยั ใดที่มผี ลกระทบต่อคุณภาพวคั ซนี ก. ความร้อน ข. ความเยน็ จดั ค. แสงจากหลอดไฟและแสงจากดวงอาทติ ย์ ง. ถกู ทุกข้อ 2. ข้อความใดถกู ต้องเก่ยี วกับคุณสมบัติ ก. วัคซีนบางชนดิ ไวต่อความร้อน ของวัคซนี ข. วคั ซนี บางชนดิ ไวต่อความเย็นจัด ค. วคั ซนี ทกุ ชนดิ ไวต่อแสง ง. วัคซีนทกุ ชนดิ ไวต่อความชน้ื 3. วัคซนี ใด ห้ามแช่แขง็ ก. วคั ซนี รวมดที ีพ-ี ตบั อักเสบบี (DTP-HB) ข. วัคซนี รวมหัด คางทมู และหัดเยอรมนั (MMR) ค. วคั ซนี บซี ีจี ง. ถกู ทกุ ข้อ 4. การจดั เกบ็ วคั ซนี และน้�ำยาละลาย ก. OPV, MR, MMR, JE (เช้อื เป็น) และ BCG ในตู้เย็นข้อใดถกู ต้อง รวมทั้งนำ้� ยาละลายเกบ็ ในช่องแช่แข็ง ข. OPV, MR, MMR, JE (เช้อื เปน็ ) และ BCG เกบ็ ในช่องธรรมดา (+2°C ถงึ +8°C) ค. HB, DTP-HB , DTP, dT และ JE (เช้อื ตาย) เก็บในช่องแช่แขง็ ง. HB, DTP-HB , DTP, dT และ JE (เชอ้ื ตาย) เก็บในช่องธรรมดา (+2°C ถงึ +8°C) 5. ควรใช้อะไรเพ่อื ทำ� ให้เกดิ ความเยน็ ก. น�้ำแข็ง ในกระตกิ วัคซนี ข. น�้ำแข็งแห้ง (Dry-ice) ค. Ice-pack ทเ่ี พ่ิงน�ำออกมาจากช่องแช่แข็ง ง. Ice-pack ท่เี ขย่าแล้วได้ยนิ เสียงน�้ำภายในเลก็ น้อย 6. วิธกี ารจัดเรยี งวัคซนี ในกระตกิ ก. ใส่ Ice-pack ทงั้ ด้านล่าง ด้านบน และด้านข้าง ขนาดเลก็ (ความจปุ ระมาณ 1.7 ลติ ร) ทัง้ 4 ด้าน ข้อใดถูกต้อง ข. ใส่ Ice-pack ด้านล่าง และด้านข้างทง้ั 4 ด้าน ค. ใส่ Ice-pack ด้านบน และด้านข้างทง้ั 4 ด้าน ง. ใส่ Ice-pack เฉพาะด้านข้างทงั้ 4 ด้าน 144 หมวดเนื้อหาท่ี 5: วัคซีนและระบบลกู โซค่ วามเยน็

ขอ้ คำ� ถาม ค�ำตอบ 7. การดแู ลตู้เยน็ ท่ใี ช้เกบ็ วคั ซนี ก. ใช้ผ้าคลมุ ตู้เย็น เพ่อื ป้องกนั ไม่ให้ฝุ่นจับ ข. ปล่อยให้น�้ำแข็งเกาะหนาในช่องแช่แขง็ เพ่อื ท�ำให้ ข้อใดถูกต้อง อณุ หภูมิในช่องธรรมดาเย็นมากขน้ึ 8. การก�ำกับอุณหภูมใิ นตู้เย็น ค. ใส่ขวดนำ�้ มฝี าปิดในช่องแช่ผกั เพอ่ื ช่วยเก็บรักษา ข้อใดถูกต้อง ความเยน็ ในตู้เยน็ 9. คำ� แนะนำ� ในการปรับ Thermostat ง. ปรบั อณุ หภูมใิ นช่องธรรมดาให้ต�ำ่ กว่า +2°C ในตู้เย็น ข้อใดถกู ต้อง เพือ่ ไม่ให้สูงกว่า +8°C ในตอนกลางวนั 10. ข้อใดถูกต้องเก่ยี วกบั การเตรยี ม ก. บนั ทึกอุณหภูมวิ นั ละ 1 ครงั้ ทกุ เช้า ความพร้อมกรณฉี ุกเฉินในระบบลกู โซ่ ความเย็น เว้นวันหยดุ ราชการ ข. บนั ทึกอุณหภูมวิ นั ละ 1 ครง้ั ทุกเยน็ เว้นวันหยดุ ราชการ ค. บันทึกอณุ หภูมวิ นั ละ 2 ครง้ั เว้นวนั หยุดราชการ ง. บนั ทกึ อุณหภูมวิ ันละ 2 ครงั้ ไม่เว้นวันหยุดราชการ ก. ปรับทุกคร้ังหลงั ไฟฟ้าดบั ข. ปรบั ทุกครง้ั ก่อนรบั วัคซนี เข้าตู้เยน็ ค. ปรบั ทุกครง้ั ถ้าอณุ หภมู สิ ูงเกนิ +8°C (หลังจากตรวจสอบสาเหตแุ ล้ว) ง. ถูกทุกข้อ ก. ก�ำหนดให้มผี ู้รบั ผิดชอบเฉพาะ ข. จดั เตรยี มอปุ กรณ์ส�ำรองให้พร้อมใช้งาน ค. กำ� หนดขน้ั ตอนในการปฏบิ ัตเิ ม่ือเกดิ เหตุการณ์ฉุกเฉนิ ง. ถกู ทุกข้อ หมวดเนอื้ หาท่ี 5: วัคซีนและระบบลูกโซค่ วามเย็น 145

146 หลกั สูตรเชงิ ปฏิบัติการสำ�หรบั เจา้ หน้าทส่ี รา้ งเสรมิ ภมู ิค้มุ กนั โรค ปี 2561

5หมวดเนือ้ หาท่ี วคั ซนี และระบบลูกโซ่ความเยน็ สาระสงั เขป วคั ซนี เปน็ ชวี วตั ถทุ ไี่ วตอ่ การเปลยี่ นแปลงของอณุ หภมู ิ ทง้ั ความรอ้ น ความเยน็ จดั และแสงมผี ลตอ่ คณุ ภาพ วัคซีน เพราะท�ำให้วัคซีนเส่ือมสภาพและอาจท�ำให้เกิดอาการภายหลังการได้รับการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคได้ ด้วย จึงต้องจัดเก็บและขนส่งวัคซีนในอุปกรณ์ท่ีได้มาตรฐานและในอุณหภูมิท่ีเหมาะสม โดยจัดเก็บวัคซีน OPV ท่ีไวต่อความร้อนมากท่สี ดุ ไว้ในช่องแช่แข็ง วัคซนี เชือ้ เป็นชนดิ ผงแห้ง ได้แก่ BCG, MMR, MR, JE (เชอ้ื เปน็ ) และ RV (Rota vaccine) ซึง่ ไวต่อความร้อนรองลงมาจากวคั ซีน OPV น้ัน องค์การอนามัยโลกแนะนำ� ว่าไม่จ�ำเปน็ ต้อง เก็บในช่องแช่แข็ง แต่ให้เก็บในอุณหภมู ิ +2°C ถึง +8°C ทงั้ ในระดับคลัง และสถานบริการ ส�ำหรับวคั ซนี เชือ้ ตาย ได้แก่ HB, DTP-HB/ DTP-HB-Hib, DTP, dT, Tdap, JE (เช้อื ตาย), HPV, IPV, Influenza และ Rabies ให้เก็บใน อุณหภูมิ +2°C ถึง +8°C เท่านั้น (ห้ามแช่แข็ง) ส�ำหรับนำ้� ยาละลายวัคซีนห้ามแช่แข็งเช่นกัน โดยสถานบริการ ตอ้ งเกบ็ ทอี่ ณุ หภมู ิ +2°C ถงึ +8°C ส่วนในระดบั คลงั ถ้าต้เู ยน็ ช่องธรรมดามพี นื้ ทไ่ี มเ่ พยี งพอใหเ้ กบ็ ไวน้ อกตเู้ ยน็ ได้ เม่ือจะนำ� ไปละลายวัคซนี ผงแห้งต้องเก็บไว้ในอุณหภูมิ +2°C ถงึ +8°C ประมาณ 24 ช่ัวโมงก่อนใช้ ในการรกั ษาคณุ ภาพของวคั ซนี จำ� เปน็ ต้องมอี ปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในการจดั เกบ็ และขนส่งวคั ซนี ทไ่ี ด้มาตรฐาน เช่น §§ ตู้เยน็ ในระดบั คลังควรเปน็ ตู้เยน็ ฝาประตทู ึบแสง ชนิด 2 ประตู แยกช่องแช่แขง็ และช่องธรรมดา ขนาดความจไุ ม่ตำ�่ กว่า 18 ควิ §§ กระตกิ วคั ซนี และกลอ่ งโฟม ควรมคี วามจเุ พยี งพอในการจดั เกบ็ วคั ซนี เมอ่ื มไี ฟฟา้ ดบั หรอื ตเู้ ยน็ เสยี และสามารถเกบ็ ความเย็นได้นานอย่างน้อย 24 ช่ัวโมง หมวดเนอ้ื หาท่ี 5: วัคซนี และระบบลูกโซค่ วามเย็น 147

§§ ซองน�้ำแข็ง (Ice-pack) ควรมีขนาดพอดี และเพียงพอกับกระติกวัคซีน สามารถเก็บความเย็นได้ นานอย่างน้อย 24 ช่วั โมง §§ เทอร์โมมิเตอร์ท่ีวัดอุณหภูมิได้ท้ังค่าบวกและค่าลบ และต้องมีการสอบเทียบ หรือเทียบเคียงกับ เทอรโ์ มมเิ ตอรท์ สี่ อบเทยี บแลว้ เพอ่ื ใชใ้ นการตรวจสอบอณุ หภมู ใิ นระหวา่ งจดั เกบ็ หรอื ขนสง่ วคั ซนี ได้อย่างถกู ต้องเหมาะสม อุปกรณ์ดังกล่าวข้างต้นจะสามารถจัดเก็บวัคซีนให้อยู่ในอุณหภูมิที่เหมาะสม และใช้งานได้นาน ตอ้ งมกี ารดแู ลรกั ษาอปุ กรณ์ เชน่ การตดิ ตง้ั ตเู้ ยน็ ในทแ่ี สงแดดสอ่ งไมถ่ งึ และวางหา่ งจากผนงั หอ้ งไมต่ ำ�่ กวา่ 6 นวิ้ การทำ� ความสะอาดกระตกิ วัคซนี หรอื กล่องโฟม และเกบ็ ในท่ีร่มเพ่อื ป้องกนั การแตกร้าว เป็นต้น นอกจากนี้ ควรมีการเตรียมความพร้อมกรณีเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินในระบบลูกโซ่ความเย็น โดยมี ผังการเตรียมความพร้อมฯ ติดไว้ให้เห็นอย่างชัดเจน มีบุคลากรท่ีรับผิดชอบโดยเฉพาะ พร้อมทั้งซักซ้อม ความเข้าใจเจ้าหน้าท่ีท่ีเกี่ยวข้อง เพื่อให้สามารถจัดการแก้ไขได้อย่างถูกต้องทั้งในกรณีไฟฟ้าดับหรือตู้เย็นเสีย และควรมีวธิ ปี ้องกนั ไม่ให้เกดิ เหตุการณ์ฉุกเฉนิ กับตู้เยน็ ที่ใช้เก็บวัคซีนด้วย 1. ปัจจัยทีม่ ผี ลกระทบตอ่ คุณภาพของวัคซนี วัคซีน เป็นผลิตภัณฑ์ท่ีผลิตจากสิ่งที่มีชีวิต หรือที่ได้จากการสังเคราะห์ หรือกระบวนการอื่นใดที่น�ำมา ใช้ในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันโรคของมนุษย์ เพื่อป้องกัน รักษา หรือลดความรุนแรงของโรค แต่วัคซีนเป็น ชีววัตถุที่ไวต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ และเส่ือมสภาพได้ในอุณหภูมิที่ร้อน หรือเย็นจัดจนท�ำให้วัคซีน แขง็ ตัว จงึ ต้องเก็บวัคซีนไว้ในอุณหภมู ิทเ่ี หมาะสมตลอดเวลา ตงั้ แต่ผู้ผลิตจนถึงผู้ใช้ เพ่ือให้วัคซีนคงคุณภาพ และสามารถกระตุ้นการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคได้ดี เจ้าหน้าที่ควรทราบและ ตระหนักถงึ ปจั จัยส�ำคัญท่มี ีผลต่อคุณภาพของวัคซีน ดงั นี้ 1.1 ความรอ้ น: วคั ซีนทกุ ชนดิ จะสญู เสียคณุ ภาพถ้าสมั ผัสกับความร้อน แต่วคั ซนี ชนดิ ต่างๆ จะไวต่อ ความร้อนไม่เท่ากนั โดยสามารถเรียงล�ำดบั ความไวต่อความร้อน (Heat sensitivity) ได้ดังนี้ ภาพที่ 5.1 การเรยี งลำ� ดบั ของวคั ซีนตามความไวตอ่ ความรอ้ น (Heat sensitivity) ทมี่ า: https://www.technet-21.org/en/resources-temperature-monitoring/training/refresher-training 148 หมวดเน้ือหาที่ 5: วคั ซนี และระบบลูกโซ่ความเยน็

1.2 ความเยน็ จดั : วคั ซนี บางชนดิ นอกจากไวตอ่ ความรอ้ นแลว้ ยงั ไวตอ่ ความเยน็ จดั ดว้ ย โดยในอณุ หภมู ิ ทต่ี ำ่� กวา่ 0°C จะทำ� ใหว้ คั ซนี เหลา่ นแ้ี ขง็ ตวั สญู เสยี ความแรงและเสอื่ มสภาพทนั ที ไมส่ ามารถกระตนุ้ ให้เกดิ ภมู คิ ุ้มกันโรคได้ โดยสามารถเรยี งลำ� ดับความไวต่อความเย็นจดั (Freeze sensitivity) ได้ดังนี้ ภาพท่ี 5.2 การเรียงลำ� ดับของวัคซนี ตามความไวตอ่ ความเยน็ จัด (Freeze sensitivity) ทมี่ า: https://www.technet-21.org/en/resources-temperature-monitoring/training/refresher-training 1.3 แสง: วคั ซนี เชอ้ื เปน็ ชนดิ ผงแหง้ (Freeze dried vaccine) ไดแ้ ก่ วคั ซนี BCG, MMR, MR และ JE สำ� หรบั วคั ซนี เชอ้ื เปน็ ชนดิ นำ�้ เชน่ OPV และ RV วคั ซนี เหล่านน้ี อกจากไวตอ่ ความรอ้ นแล้ว ยงั ไวต่อแสงดว้ ย ทั้งแสงจากดวงอาทติ ย์และแสงจากหลอดฟลูออเรสเซนส์ โดยมีความไวต่อแสง (Light sensitivity) ไม่แตกต่างกนั จงึ ต้องเก็บวคั ซีนเหล่านีไ้ ว้ในกล่องหรอื ซองซิปสีชาให้พ้นแสงตลอดเวลา โดยเฉพาะ เวลาที่ผสมน้�ำยาละลาย (Diluent) แล้วจะยง่ิ เส่อื มสภาพได้เร็วขน้ึ ตารางท่ี 5.1 สรุปผลกระทบของอณุ หภมู ทิ ่ีมตี ่อวัคซนี เช้อื ตายและวัคซีนเชอื้ เปน็ ออ่ นฤทธ์ิ วัคซนี เช้อื ตาย วัคซีนชนดิ เชอื้ เปน็ อ่อนฤทธ์ิ (Inactivated vaccine) (Live attenuated vaccine) 1. เสอื่ มสภาพทนั ทเี ม่อื อยู่ในอุณหภูมติ ่�ำจนทำ� ให้วัคซนี แขง็ ตวั 1. ทนต่อความเย็นจดั 2. ทนต่อความร้อนได้ดกี ว่าเชอ้ื เปน็ อยู่ในอณุ หภมู หิ ้องได้ 2. อยู่ในอุณหภูมหิ ้องได้ไม่นาน ในช่วงระยะเวลาหนง่ึ หมายเหตุ: อณุ หภมู ิห้อง หมายถงึ อุณหภูมิท่ี 25°C หมวดเนือ้ หาท่ี 5: วคั ซนี และระบบลกู โซ่ความเยน็ 149