ผีเสื้อขยับปีก

ขผยเีบั สปือ้ กี เรื่องเลา่ กระบวนการเสรมิ พลังใจ เปลย่ี น “เหย่ือ” สู่ “พยาน” ทวงคืนความยุติธรรม และศักดิศ์ รีความเปน็ มนุษย์ บทเรยี นกรณี คดลี ะเมิดทางเพศ เดก็ หญิงบา้ นเกาะแรด จังหวดั พงั งา บรรณาธกิ าร : ทชิ า ณ นคร, ชวู ทิ ย์ จนั ทรส, เตชาต์ิ มชี ยั ผเู้ ขยี น : กรรณจรยิ า สขุ รงุ่

ผเี ส้ือขยบั ปีก เรอ่ื งเลา่ กระบวนการเสรมิ พลังใจเปล่ยี นผ่านจาก “เหย่อื ” สู่ “พยาน” ทวงคนื ความยตุ ิธรรมและศักดศิ์ รีความเปน็ มนษุ ย์ บทเรียนกรณคี ดลี ะเมดิ ทางเพศเดก็ หญิงบ้านเกาะแรด จงั หวดั พงั งา เลขมาตรฐานสากลประจ�ำ หนังสอื 978-616-93792-0-1 บรรณาธกิ ารหนังสอื ทิชา ณ นคร ชวู ทิ ย์ จันทรส เตชาต์ิ มชี ัย ประสานงาน ทพิ ยส์ ุดา สงิ หบ์ ุญ ผู้เขยี น/เรียบเรยี ง กรรณจรยิ า สขุ รุง่ ทมี ข้อมูล ปยิ นาถ ประยรู หนูเพยี ร แสนอินทร์ เขมวไลย์ ธีรสุวรรณจักร ออกแบบปกและรูปเล่ม หนเู พียร แสนอินทร์ ภาพประกอบ กุลธวชั เจริญผล พสิ ูจนอ์ กั ษร ปยิ นาถ ประยรู จัดพิมพ์และเผยแพร่ มูลนธิ เิ ด็ก เยาวชน และครอบครวั 4/950 หมู่บ้านสหกรณ์ ซอยเสรีไทย 57 ถนนเสรีไทย แขวงคลองกุ่ม เขตบึงกมุ่ กทม. 10240 [email protected] พิมพ์ครั้งท่ี 1 เดอื นมิถนุ ายน 2564 จำ�นวน 2,000 เล่ม พิมพท์ ่ี บริษัท เอส. เค. เอส อินเตอรพ์ รน้ิ จ�ำ กัด 16 ซอยมาเจรญิ 1 แยก 3 แขวงหนองคา้ งพลู เขตหนองแขม กรุงเทพฯ 10160 โทร. 02-812-0597 สนบั สนุนโดย : โครงการปกปอ้ งเด็กและเยาวชนลดปจั จัยเส่ียงทางสังคม ส�ำ นกั งานกองทุนสนับสนนุ การสรา้ งเสรมิ สุขภาพ สำ�นกั 10

ขอบคุณ พยานและครอบครัวจากหมูบ่ า้ นเกาะแรด ผู้กล้ายนื ทา้ ทุกขภ์ ยั ต่อสู้เพ่ือทวงคืนความยตุ ิธรรม ขอบคณุ หนว่ ยงานภาครฐั เอ็นจีโอ และมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครัว ผู้เปน็ ลมใตป้ ีก เชอ่ื มประสานพลงั ความร่วมมือ เปลย่ี นเหย่อื สู่พยานให้อาจหาญสู้ กอบกู้ศกั ดศิ์ รชี วี ติ และความยตุ ิธรรมในสงั คม

จดหมายจากใจผีเสอ้ื เราต่างเปน็ ผีเสือ้ ที่เคยถกู ทำ�ร้ายมา ฉนั ก็เคยถกู ท�ำ ร้ายเช่นเดยี วกนั กบั เธอ เคยทุกข์ เคยทรมานกับสง่ิ เลวร้ายที่พวกเขาได้ท�ำ กบั ฉนั และเธอ มันยากอยู่นะ ทเี่ ราจะผา่ นมนั ไปได้ กวา่ จะตั้งหลกั ใหม่และผา่ นพน้ จากสิง่ เลวรา้ ยเหล่านัน้ มาได้ ฉนั อยากจะบอกกับเธอวา่ ยังมคี นในประเทศของเราอกี มาก ทเี่ ข้าใจ และยนื เคียงข้าง ใหก้ ำ�ลังใจฉันและเธอ เธอตอ้ งลกุ ขน้ึ ส้กู ับสิ่งเลวรา้ ยเหล่านี้ และตอ้ งเข้มแขง็ เอาไว้ ท�ำ ให้ความจรงิ ปรากฏขนึ้ มา ทำ�ให้คนทีเ่ คยท�ำ ผิด ถูกลงโทษจากสิ่งทเ่ี ขาไดท้ �ำ ดว้ ยความกลา้ หาญของเรา ดว้ ยความจรงิ ที่เราพูดไป เราตอ้ งผ่านคืนและฝันร้ายน้ีไปให้ได้ หลังจากฝันรา้ ยหายไป เราจะไดเ้ จอกบั สิ่งที่งดงามเสมอ เราต้องผ่านมันไปดว้ ยกันนะ ฉนั จะคอยเปน็ ก�ำ ลงั ใจใหเ้ ธอเสมอ จากเพือ่ น... ผเี ส้อื ทเ่ี คยผา่ นพ้น สิงหาคม 2563

เดก็ สาวผตู้ กเปน็ เหยอ่ื การละเมดิ ทางเพศทบี่ า้ นเกาะแรด จงั หวดั พงั งา บรรจงเขยี นขอ้ ความนเ้ี พอ่ื สง่ ก�ำลงั ใจใหเ้ ดก็ สาวที่ ถกู ครลู ว่ งละเมดิ ทางเพศในจงั หวดั มกุ ดาหาร ขอ้ เขยี นกงึ่ บทกวี ของเธอถูกอ่านในการเปิดงานเสวนา “การเสริมพลังใจเพื่อ เปลย่ี นผา่ นจากเหยอ่ื สพู่ ยานและการทวงคนื ความยตุ ธิ รรม” ท่ี จดั ขน้ึ โดยกรมกจิ การเดก็ และเยาวชน กระทรวงการพฒั นาสงั คม และความมนั่ คงของมนษุ ย์ ณ สถาบนั พระประชาบดี คลอง 5 ธญั บรุ ี เมอ่ื วนั ที่ 28 สงิ หาคม 2563 เปน็ สว่ นหนงึ่ ในโครงการ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเสรมิ สรา้ งพลงั ใจ (Empowerment)​ส�ำหรบั นกั วชิ าชพี เพอ่ื เปน็ แรงขบั เคลอ่ื นในการลดความรนุ แรงและการ ถกู ลว่ งละเมดิ ทางเพศในสงั คม

หมายเหตผุ เี สอ้ื ขยบั ปกี โดย มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั “ธรรมะจัดสรร” ประโยคที่ป้ามล ทิชา ณ นคร พูดอยู่เสมอๆ ป้ามกั จะมเี รอ่ื งเลา่ และตง้ั ขอ้ สงั เกตกบั หลายๆ เหตกุ ารณท์ เ่ี ปน็ ความบงั เอญิ ที่ ถกู จดั สรรมา และคงเปน็ ธรรมะจดั สรรเปน็ แนท่ ท่ี �ำให้ “เรา” (ขออนญุ าตใชค้ �ำน้ี เพราะวา่ มผี ทู้ เ่ี ขา้ มาเกย่ี วขอ้ งหลายคน) ปา้ มล ทมี ผม ทมี นกั กฎหมาย องคก์ ร พฒั นาเอกชนอกี หลายองคก์ ร และหนว่ ยงานภาครฐั ไดม้ าเจอกนั ไดท้ �ำงาน รว่ มกนั ไดเ้ รยี นรใู้ นสงิ่ ทปี่ า้ มลนยิ ามวา่ นค่ี อื งาน “ขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร” ไมใ่ ชง่ านของใครคนใดคนหนง่ึ นบั จากกรณที เี่ ดก็ ๆ กลมุ่ หนงึ่ ถกู น�ำเขา้ สขู่ บวนการคา้ ประเวณี และ ผใู้ หญท่ เ่ี ขา้ มากระท�ำตอ่ พวกเธอเปน็ เหลา่ ขา้ ราชการผใู้ หญใ่ นพนื้ ที่ กลายเปน็ ขา่ วดงั เมอื่ ปี 2560 ในเหตกุ ารณก์ ารคา้ มนษุ ย์ “บา้ นนำ้� เพยี งดนิ ” จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน และในทส่ี ดุ ศาลไดม้ คี �ำพพิ ากษา จ�ำคกุ จ�ำเลยทง้ั 8 คน แตกตา่ งกนั ไปตามฐานความผดิ ของแตล่ ะคน ตงั้ แต่ 8 - 320 ปี งานนเี้ ปน็ ภารกจิ แรกที่ “เรา” ไดเ้ ขา้ มารว่ มมอื กนั ท�ำในสงิ่ ทเี่ รยี กวา่ “การเสรมิ พลงั ใจ (empowerment) เปลยี่ นจากเหยอ่ื สพู่ ยานทเ่ี ขม้ แขง็ เพอ่ื ใหค้ นผดิ ถกู ลงโทษ” หลงั จากเหตกุ ารณบ์ า้ นนำ�้ เพยี งเดนิ ผา่ นไปไดไ้ มน่ าน เรอื่ งราวการ ขม่ ขนื รมุ โทรมเดก็ หญงิ อายุ 14 ปี ในชมุ ชนบา้ นเกาะแรด อ�ำเภอตะกวั่ ทงุ่ จงั หวดั พงั งา กป็ รากฏเปน็ ขา่ วครกึ โครมขน้ึ มาในชว่ งปี 2560 ดว้ ยเนอื้ หาท่ี ระบวุ า่ มผี กู้ ระท�ำตอ่ เธอมากกวา่ 40 ราย เปน็ ระยะเวลายาวนานตอ่ เนอ่ื งกนั นบั ปี เราไมร่ อชา้ มกี ารนดั ประชมุ บคุ คล เครอื ขา่ ยองคก์ รดา้ นเดก็ สตรแี ละสทิ ธิ มนษุ ยชน โดยปา้ มลเปน็ หลกั ในการประสาน

ประสบการณจ์ ากแตล่ ะคนถกู น�ำมาชว่ ยกนั มองและออกแบบภารกจิ จนกระทงั่ เราไดเ้ ขา้ มามสี ว่ นรว่ มกบั กรณนี ้ี ซง่ึ ระหวา่ งนน้ั มที มี งานทนายความ จากมลู นธิ มิ สุ ลมิ เพอื่ สนั ตไิ ดเ้ ขา้ ใหก้ ารชว่ ยเหลอื ครอบครวั อยกู่ อ่ นแลว้ ท�ำให้ เปน็ ตน้ ทนุ ทด่ี ตี อ่ การท�ำงานในเคสน้ี การสบื หาขอ้ เทจ็ จรงิ การออกแบบกระบวนการท�ำงานโดยเฉพาะการ เสรมิ พลงั ใจใหก้ บั ผเู้ สยี หายและครอบครวั การวางแผนในการตอ่ สู้ การสอ่ื สาร ตอ่ สาธารณะเพอื่ ความเขา้ ใจทถี่ กู ตอ้ ง ตลอดจนการสอ่ื สารกบั ผเู้ สยี หายและ ครอบครวั ใหเ้ หน็ วา่ ผคู้ นจ�ำนวนมากในประเทศนเี้ หน็ ใจและสง่ ก�ำลงั ใจใหเ้ ธอใน การตอ่ สเู้ พอื่ ความยตุ ธิ รรม รวมถงึ การประสานความรว่ มมอื กบั ทกุ ฝา่ ย ทงั้ ที่ เปน็ ทางการและไมเ่ ปน็ ทางการ กด็ �ำเนนิ ไปอยา่ งเขม้ ขน้ ซงึ่ ในแตล่ ะชว่ งมคี วาม นา่ สนใจและนา่ ศกึ ษาอยไู่ มน่ อ้ ย จนในทส่ี ดุ ศาลชนั้ ตน้ กพ็ พิ ากษาจ�ำเลยทงั้ 11 คน จ�ำคกุ ตงั้ แต่ 15 ปถี งึ ตลอดชวี ติ และตอ่ มาศาลอทุ ธรณก์ พ็ พิ ากษายนื ตามศาล ชนั้ ตน้ หากมองในแงเ่ ปา้ หมายคอื การน�ำคนผดิ มาลงโทษ ถอื ไดว้ า่ งานนบ้ี รรลุ ตามทว่ี างไว้ และจะเปน็ การสง่ สญั ญาณไปยงั ผทู้ คี่ ดิ จะกอ่ เหตแุ บบนใ้ี หฉ้ กุ คดิ เหน็ ผลของการกระท�ำ และเกดิ การยบั ยง้ั ชงั่ ใจ ในดา้ นหนงึ่ หลงั ค�ำพพิ ากษาออก มาจะเปน็ การเยยี วยาทด่ี ที สี่ ดุ ของผเู้ สยี หายและครอบครวั แตส่ ง่ิ ทจ่ี �ำเปน็ อยา่ งยง่ิ คอื จะท�ำอยา่ งไรใหส้ งั คม หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ไดเ้ รยี นรวู้ า่ ระหวา่ งทางในการตอ่ สู้ เกดิ อะไรขน้ึ บา้ งทจ่ี ะเปน็ บทเรยี น อาทิ การสานพลงั การเชอื่ มงานกนั จากหนา้ งานของแตล่ ะคนแตล่ ะองคก์ ร น�ำมาตอ่ จกิ๊ ซอวภ์ าพใหเ้ หน็ ทง้ั กระบวนการ การฟน้ื ฟเู ยยี วยาจติ ใจทส่ี �ำคญั ไมน่ อ้ ยไป กวา่ เรอื่ งความปลอดภยั การท�ำใหผ้ เู้ สยี หายและครอบครวั เขา้ ใจและเหน็ คณุ คา่ ในตวั เองวา่ เขาคอื “เหยอื่ ” คอื “ผถู้ กู แสวงประโยชน”์ ไมใ่ ชค่ นผดิ ผกู้ ระท�ำ ตา่ งหากทเี่ ปน็ คนผดิ และตอ้ งถกู ลงโทษ ท�ำใหผ้ เู้ สยี หายและครอบครวั ไดเ้ หน็

เสน้ ทางในการเดนิ ทางการตอ่ สทู้ แ่ี จม่ ชดั และสามารถตดั สนิ ใจไดอ้ ยา่ งเขม้ แขง็ มีพลัง การหาช่องทางท่ีนอกกฎกติกาบางอย่างในระบบราชการซ่ึงแข็งตัว โดยยดึ ประโยชนผ์ เู้ สยี หายและครอบครวั เปน็ ตวั ตงั้ วา่ มนั สามารถออกแบบและ ท�ำได้ และทสี่ �ำคญั ทสี่ ดุ คอื จะเปน็ การสง่ เสยี งไปยงั ผถู้ กู กระท�ำ ใหก้ ลา้ หาญ ทจี่ ะลกุ ขนึ้ สตู้ ามกระบวนการทถ่ี กู ตอ้ ง มองหาตวั ชว่ ย หาคนหนนุ เสรมิ ไมใ่ ห้ เปน็ การตอ่ สโู้ ดยล�ำพงั ทง้ั หนว่ ยงานภาครฐั และเอกชน ...ทงั้ หมดไดถ้ กู บนั ทกึ ไวใ้ นหนงั สอื เลม่ นแี้ ลว้ และแนน่ อนทส่ี ดุ นไ่ี มใ่ ชส่ ตู รส�ำเรจ็ ตายตวั แตม่ นั จะเปน็ สารตง้ั ตน้ ทดี่ ี ในการตอ่ ยอดของคนท�ำงาน และหวงั วา่ บทเรยี นทป่ี รากฏในทกุ บรรทดั ของ หนงั สอื เลม่ นจ้ี ะเปน็ ประโยชนก์ บั ทกุ ฝา่ ยในการท�ำงานเพอื่ ปกปอ้ งและคมุ้ ครอง ลกู หลานของเรา ชวู ทิ ย์ จนั ทรส เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั

จากใจผรู้ อ้ ยเรยี งเรอ่ื งราว การรบั รเู้ รอื่ งราวการท�ำรา้ ยเดก็ หญงิ คนหนง่ึ และครอบครวั ทป่ี รากฏ ในสอ่ื กบั การรบั รเู้ รอื่ งราวทเ่ี กดิ ขน้ึ จากเหยอ่ื ทมี่ ลี มหายใจอยู่ ตรงหนา้ ใหค้ วาม รสู้ กึ แตกตา่ งกนั มาก การรบั รเู้ รอื่ งราวจากสอื่ แมส้ ะเทอื นใจ โกรธ รนั ทด แตเ่ รอื่ งนนั้ กอ็ ยู่ ในจอ หา่ งตวั หา่ งใจ หา่ งจากส�ำนกึ ในชวี ติ ประจ�ำวนั จนเมอ่ื ทมี มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั ตดิ ตอ่ ใหผ้ เู้ ขยี นและทมี ชว่ ยเรยี บเรยี งเรอ่ื งราวและบทเรยี นทค่ี ณะท�ำงานและหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งได้ ด�ำเนนิ การชว่ ยประคบั ประคองชวี ติ ของเหยอื่ และครอบครวั จากภาวะสน้ิ หวงั หวาดหวนั่ จนเปน็ พยานทท่ี วงคนื ความยตุ ธิ รรมใหต้ วั เองและสงั คมไดใ้ นทส่ี ดุ เมอื่ ศาลชน้ั ตน้ และศาลอทุ ธรณพ์ พิ ากษาลงโทษผกู้ ระท�ำผดิ สมควรแกก่ รรมที่ กอ่ ไว้ ผเู้ ขยี นสมั ภาษณ์ รบั ฟงั เหตกุ ารณจ์ ากผคู้ นทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ฟงั การเสวนาที่ จดั ขน้ึ ในโอกาสตา่ งๆ ทม่ี แี มข่ องเหยอ่ื และผเู้ กยี่ วขอ้ งไปรว่ มพดู คยุ รวมถงึ อา่ น ขา่ ว ฟงั คลปิ อา่ นเอกสารทเ่ี กยี่ วขอ้ งทางคดี ขอ้ มลู มากมายจนหลายครงั้ ตอ้ ง หยดุ โดยเฉพาะตอนทเ่ี ปน็ พฤตกิ ารณข์ องผกู้ ระท�ำตอ่ เหยอื่ มนั บบี หวั ใจ เศรา้ จนตอ้ งวางเรอื่ งราว พกั และหายใจเอาความสขุ เขา้ ไปหลอ่ เลย้ี งบา้ ง

แลว้ เหยอื่ เลา่ ? นบั ตง้ั แตว่ นั ทเี่ ดก็ หญงิ วยั 14 ปี ถกู กระท�ำ วนั แลว้ วนั เลา่ ครงั้ แลว้ ครง้ั เลา่ คนแลว้ คนเลา่ เธอใชช้ วี ติ ตอ่ ไปไดอ้ ยา่ งไร เธอตอ่ สคู้ ดี ในศาลอยา่ งไร จติ ใจเธอแกรง่ เบอรไ์ หน อะไรคอื สงิ่ ทป่ี ระคองเธอใหเ้ ดนิ ตอ่ ได้ แลว้ ครอบครวั ของเหยอื่ โดยเฉพาะแม่ อะไรคอื สงิ่ ทชี่ ว่ ยใหเ้ ธอผา่ นมรสมุ ชวี ติ ไปได้ ไมม่ ใี ครอยากประสบเหตเุ ลวรา้ ย และยง่ิ ไมม่ ใี ครอยากเขา้ ไปเกยี่ วขอ้ ง กบั กระบวนการยตุ ธิ รรมทซ่ี บั ซอ้ น ยดื เยอื้ และนา่ หวาดหวน่ั หลายครงั้ การยอม ไกลเ่ กลย่ี เจรจา หรอื หนไี ปเสยี อาจจะงา่ ยกวา่ แตไ่ มใ่ ชส่ �ำหรบั เหยอื่ และ ครอบครวั นี้ พวกเขาสู้ ไมใ่ ชเ่ พอ่ื ตวั เองเทา่ นนั้ แตเ่ พอ่ื ความยตุ ธิ รรมใหด้ �ำรงอยู่ ในสงั คม ความยตุ ธิ รรมทเี่ ธอไดร้ บั จะชว่ ยปรามใหผ้ ทู้ ก่ี ระท�ำผดิ หรอื คดิ จะ กระท�ำผดิ ไมใ่ หก้ ระท�ำความเลวรา้ ยเชน่ นก้ี บั คนอนื่ ๆ แตก่ วา่ จะไปถงึ จดุ สน้ิ สดุ ทางคดี หนทางชา่ งยากล�ำบาก ทง้ั เรอื่ งราวเลว รา้ ยทเี่ ขา้ มาหลอกหลอนซำ้� ซากในฝนั ยามคำ่� คนื ทงั้ ตอนทต่ี อ้ งเลา่ ใหผ้ คู้ นที่ เกย่ี วขอ้ งฟงั เพอ่ื ชว่ ยเหลอื เยยี วยาจติ ใจ และสบื พยานในศาล ...แตเ่ ดก็ หญงิ คนนแ้ี ละครอบครวั ของเธอกท็ �ำไดใ้ นทส่ี ดุ หนังสือเล่มน้ีต้ังใจบอกเล่าเส้นทางการต่อสู้ของเด็กผู้เสียหายและ ครอบครวั และบทเรยี นการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร ทช่ี ว่ ยเปลย่ี นผา่ น “เหย่ือ” เป็น “พยาน” ให้ผดุงความยุติธรรมในสังคม โดยมีผู้ร่วมสร้าง “ปาฏหิ ารยิ ”์ คอื เดก็ สาวผถู้ กู กระท�ำ แมท่ น่ี �ำทพั การตอ่ สเู้ พอ่ื ลกู ครอบครวั ที่ รว่ มหวั จมทา้ ย คณะท�ำงานภาคประชาชน หนว่ ยงานและองคก์ รรฐั บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา อยั การ ทนายโจทก์ กรมคมุ้ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ กระทรวงยตุ ธิ รรม เอน็ จโี อ ต�ำรวจ ฯลฯ

หนงั สอื เลม่ นเี้ ขยี นขน้ึ จากค�ำบอกเลา่ การใหส้ มั ภาษณข์ องผเู้ กย่ี วขอ้ ง เอกสารขอ้ มลู ทางขา่ ว คลปิ ขา่ ว สกปู๊ สมั ภาษณ์ คลปิ เสวนาเวทตี า่ งๆ ทงั้ นี้ ผู้เขยี นเวน้ การพดู คยุ กบั เดก็ สาวตน้ เรอื่ ง ... พอแลว้ กบั การรอื้ ฟน้ื ความหลงั ที่ อยากจะลมื ... ไดเ้ วลาเดนิ หนา้ ไปตอ่ กบั ชวี ติ ทย่ี งั เหลอื อกี ยาวไกล แมเ้ กอื บทงั้ หมดเปน็ ขอ้ มลู ทบี่ อกเลา่ จากผเู้ กย่ี วขอ้ ง แตผ่ เู้ ขยี นกป็ รงุ แตง่ บางบทสนทนา บรรยากาศ ตามจนิ ตนาการเพอื่ สรา้ งอรรถรสในการอา่ น ดว้ ยความมงุ่ หวงั ใหผ้ อู้ า่ นไดต้ ดิ ตามและเขา้ ถงึ ความรสู้ กึ และเรอื่ งราวทเ่ี กดิ ขนึ้ ชอ่ื ของผถู้ กู กระท�ำและครอบครวั เปน็ นามสมมติ แตส่ �ำหรบั บคุ คลอนื่ ๆ ทท่ี �ำหนา้ ทชี่ ว่ ยเหลอื พยาน ผเู้ ขยี นไดร้ บั อนญุ าตใหใ้ ชช้ อื่ จรงิ ได้ ผเู้ ขยี นจ�ำเปน็ ตอ้ งระบชุ อื่ คดี สถานทเ่ี กดิ เหตุ เพอื่ สอื่ สารบทเรยี นให้ แจม่ ชดั เพราะแตล่ ะเรอื่ งราวมรี ายละเอยี ดใหเ้ รยี นรทู้ ตี่ า่ งกนั กระนน้ั ผเู้ ขยี น ไมไ่ ดม้ เี จตนาทจ่ี ะซำ�้ เตมิ เหยยี บยำ�่ ประณามผกู้ ระท�ำผดิ หรอื ชมุ ชนทก่ี ลา่ วถงึ เพราะแมผ้ กู้ ระท�ำผดิ กม็ คี วามเปน็ มนษุ ยเ์ ชน่ กนั ทกุ คนกา้ วพลาดไดแ้ ละเรมิ่ ใหมไ่ ดเ้ สมอ หวงั เปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ เรอื่ งเลา่ และบทเรยี นจากการตอ่ สเู้ พอื่ ทวงคนื ความ ยตุ ธิ รรมและกอบกศู้ กั ดศิ์ รคี วามเปน็ มนษุ ยข์ องพยานในเรอ่ื งน้ี จะเปน็ อทุ าหรณ์ ใหพ้ วกเราชว่ ยกนั ดแู ลเดก็ ๆ ของเรา ทง้ั ในครอบครวั โรงเรยี น และชมุ ชน ปกปอ้ งพวกเขาใหพ้ น้ จากภยั คกุ คามทอี่ ยรู่ อบตวั และหากเกดิ เหตรุ า้ ยขนึ้ แลว้ กข็ อใหเ้ ราชว่ ยกนั ประคบั ประคองลกู หลาน ตอ่ สเู้ คยี งขา้ งเขา รวมพลงั กนั หลาย ฝา่ ยเพอ่ื ความยตุ ธิ รรม ทไี่ มใ่ ชข่ องผหู้ นงึ่ ผใู้ ด หากแตเ่ ปน็ ของเราทกุ คน กรรณจรยิ า สขุ รงุ่

สารบญั จดุ เรม่ิ ตน้ คนื สมดลุ อ�ำนาจ 15 เรอื่ งเลา่ • ครอบครวั และชมุ ชน : ทม่ี น่ั ของหวั ใจและความยตุ ธิ รรม 24 • บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั : ประตบู านแรกสคู่ วามยตุ ธิ รรม 38 • ลมใตป้ กี : มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั 70 ตวั เชอื่ มงานขา้ มศาสตร-์ ขา้ มองคก์ ร • ความมน่ั คงในชวี ติ : เขา้ สรู่ ะบบการคมุ้ ครองพยาน 88 • เตมิ เตม็ หวั ใจดว้ ยการเยยี วยา 104 • เตรยี มความพรอ้ มพยาน 114 เสรมิ พลงั ใจเพอื่ ทวงคนื ความยตุ ธิ รรม • นดั สบื พยาน 144 • วนั พพิ ากษา 154 • ฟา้ หลงั ฝน คดจี บ แตช่ วี ติ ยงั ไปตอ่ 166

ก้าวต่อไปของชวี ิตและความภูมใิ จกบั การท�ำ งาน 174 ข้ามศาสตร์ ข้ามองค์กร เพอื่ เปล่ยี น “เหยอ่ื ” สู่ “พยาน” 182 190 ลงลึกหลากประเดน็ “อนาคตระบบการเสริมพลังใจเหย่ือ สกู่ ารเป็นพยาน” กบั ป้ามล ทชิ า ณ นคร 201 212 บทเรยี นการทำ�งาน ขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร 222 เปล่ียน “เหยอื่ ” สู่ “พยาน” เพ่อื ทวงคืนความยตุ ธิ รรมและศกั ด์ิศรคี วามเปน็ มนษุ ย์ “คนท่ใี ช”่ คอื กุญแจแหง่ ความสำ�เรจ็ ศลิ ปะการทำ�งาน ข้ามศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร เปลีย่ น “เหย่อื ” สู่ “พยาน” งานข้ามศาสตร์ ขา้ มองค์กร : ก้าวตอ่ เพ่ือก้าวข้ามขอ้ จำ�กดั

เดก็ สาวในเรอื่ งนมี้ ตี วั ตนอยจู่ รงิ เรอ่ื งราวทเี่ กดิ ขนึ้ กบั เธออาจฟงั ดเู หลอื เชอ่ื แตก่ เ็ กดิ ขนึ้ จรงิ และอาจเกดิ ขน้ึ กบั เดก็ สาวคนใดกไ็ ด้ ความทกุ ขแ์ ละเรอ่ื งราวการตอ่ สเู้ พอ่ื ความยตุ ธิ รรม ใหบ้ ทเรยี นทมี่ คี า่ ตอ่ สงั คม ทเ่ี ราทกุ คนจะไดช้ ว่ ยกนั ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ รอื่ งเลวรา้ ยเชน่ นเี้ กดิ ขน้ึ กบั เดก็ คนใดอกี หรอื แมห้ ากจะเกดิ ขนึ้ เรากจ็ ะเหน็ แนวทางทที่ กุ ฝา่ ย จะยน่ื มอื เขา้ มากอดประคองผเู้ สยี หาย ใหพ้ วกเขามแี รงและพลงั ลกุ ขนึ้ มากอบกศู้ กั ดศิ์ รี ทวงคนื ความยตุ ธิ รรมใหธ้ �ำรงอยใู่ นสงั คม เราทกุ คนมสี ว่ นในความเลวรา้ ยทเี่ กดิ ขน้ึ และเราทกุ คนกส็ ามารถหยดุ ยง้ั ความเลวรา้ ยนนั้ ได้

จุดเรม่ิ ตน้ คืนสมดลุ อำ�นาจ

กนั ยายน พ.ศ.2560 จบจากคดอี อ้ื ฉาวคา้ กามบา้ นนำ�้ เพยี งดนิ จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน ดว้ ยค�ำ พพิ ากษาลงโทษจ�ำคกุ ขา้ ราชการต�ำรวจผกู้ ระท�ำผดิ ถงึ 309 ป!ี เมย์ (เตชาต์ิ มชี ยั ) ตง้ั ใจวา่ คราวนเี้ ขาจะคนื สมดลุ ใหช้ วี ติ ตวั เองบา้ ง มเี วลากบั ครอบครวั และ ลกู ใหม้ ากขนึ้ เพราะ 20 กวา่ ปที ผี่ า่ นมา ในบทบาทผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นกฎหมาย ของมลู นธิ แิ หง่ หนงึ่ เขาตอ่ สเู้ พอ่ื พทิ กั ษส์ ทิ ธเิ ดก็ และเยาวชน ทถี่ กู กระท�ำรนุ แรง และลว่ งละเมดิ ทางเพศมาแลว้ ไมต่ ำ่� กวา่ 300 คดี ซง่ึ กท็ �ำใหเ้ ขาแทบไมม่ เี วลา เหลอื ใหก้ บั ครอบครวั และแมแ้ ตต่ วั เอง หนมุ่ ใหญก่ �ำลงั เดนิ ทางลงใตเ้ พอื่ ไปเทย่ี วกบั ลกู และเพอ่ื นๆ ทจี่ งั หวดั กระบี่ สดู ลมหายใจแหง่ ความปลอดโปรง่ ไรภ้ าระ ชน่ื ชมความงามของธรรมชาติ ระหวา่ งทาง การผจญภยั การเดนิ ปา่ เปน็ สงิ่ ทเี่ ขาโปรดปราน แลว้ เสยี งโทรศพั ทม์ อื ถอื กด็ งั ขน้ึ เปน็ เบอรข์ องรนุ่ นอ้ งทเ่ี คยรว่ มงานกนั ใน คดบี า้ นนำ�้ เพยี งดนิ “อา้ ว วา่ ไงอน๋ั ” เมยท์ กั ทาย ชวู ทิ ย์ จนั ทรส ผปู้ ระสานงานเครอื ขา่ ย รณรงคป์ อ้ งกนั ภยั แอลกอฮอล์ และปจั จบุ นั เปน็ เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั

17 “พไ่ี ดย้ นิ ขา่ วนแ้ี ลว้ หรอื ยงั ชว่ ยดหู นอ่ ยวา่ พค่ี ดิ ยงั ไง ผมสง่ ลงิ กใ์ หพ้ ดี่ นู ะ” จบการสนทนา เขาเปดิ ลงิ กท์ ไี่ ดร้ บั คลปิ รายการขา่ วการลว่ งละเมดิ ทาง เพศเดก็ หญงิ วยั 15 ปี ทห่ี มบู่ า้ นเกาะแรด อ. ตะกว่ั ทงุ่ จ. พงั งา จากคลปิ ขา่ ว แรกทถี่ กู สง่ มา น�ำไปสอู่ กี หลายคลปิ จากส�ำนกั ขา่ วตา่ งๆ ทป่ี ระโคมเรอ่ื งราว ขดุ คยุ้ เจาะลกึ คดฉี าวแบบรายวนั อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 40 ทรชนบา้ นเกาะแรด รมุ โทรมเดก็ สาววยั 14 จาก “พรหมพริ าม” ถงึ “บา้ นเกาะแรด” ปรากฏการณ์ “ขม่ ขนื ” สะทา้ นโลก??? ในคลปิ ขา่ ว ผสู้ อื่ ขา่ วหลามไหลลงไปทห่ี มบู่ า้ นเลก็ ๆ รมิ ทะเล จงั หวดั พงั งา เพอ่ื ขดุ คยุ้ เรอื่ งราวทกี่ �ำลงั เปน็ กระแสสงั คม มที งั้ ผทู้ ปี่ ระณามผกู้ อ่ เหตุ และผู้ท่ีต้ังค�ำถามด้วยความสงสัยว่า “มันเกิดข้ึนจริงหรือ?” “ใครกันแน่ท่ี โกหก?”

18 เดก็ หญงิ 1 คน กบั ชาย 40 คน! จ�ำนวนตวั เลขทยี่ ากจะเชอ่ื อกี ทงั้ ไมม่ คี นในหมบู่ า้ นสกั คนทอี่ อกมาแสดงตวั วา่ รเู้ หน็ เรอื่ งนี้ ชาวบา้ นเกาะแรดจ�ำนวนหนงึ่ แสดงความไมพ่ อใจตอ่ การน�ำเสนอขา่ ว ของสอื่ มวลชน และออกมาปฏเิ สธวา่ เหตดุ งั กลา่ วมไิ ดเ้ กดิ ขน้ึ ตามทผ่ี เู้ สยี หาย กลา่ วอา้ ง หน�ำซำ้� ยงั กน่ ดา่ และสวนขอ้ กลา่ วหาของเดก็ หญงิ ดว้ ยความเหน็ ใน เชงิ ลบ “จะเปน็ ไปไดอ้ ยา่ งไรทช่ี ายเกอื บทง้ั หมบู่ า้ นจะขม่ ขนื เดก็ โดยทไี่ มม่ ใี ครร”ู้ “ครอบครวั นไ้ี มส่ งุ สงิ กบั ใคร พอ่ แมม่ นั ไมใ่ หล้ กู ไปเลน่ กบั เพอื่ นๆ ใน หมบู่ า้ น เดก็ มนี สิ ยั เหมอื นเดก็ เกบ็ กด” “พอ่ เลย้ี งมนั นน่ั แหละเปน็ คนทำ� เคยเหน็ จบั หนา้ อกลกู เลยี้ ง ตอ้ งไป เอาพอ่ เลยี้ งมนั มาตรวจรา่ งกาย” “แมเ่ ดก็ เปน็ คนนอกศาสนา คดิ จะทำ� ลายชมุ ชน” “ครอบครวั นไี้ มไ่ ดอ้ ยใู่ นหมบู่ า้ น แมม่ นั เสย้ี มลกู กเุ รอื่ งจะเอาเงนิ เรยี ก รอ้ งความสนใจ” ฯลฯ ค�ำสมั ภาษณข์ องชาวบา้ นเหลา่ น้ี ประกอบกบั ขา่ วทมี่ ที มี นกั จติ บ�ำบดั และจติ แพทยล์ งชมุ ชนเพอื่ ดแู ลสขุ ภาพจติ ของชาวบา้ นเกาะแรด ท�ำใหส้ งั คม รสู้ กึ เหน็ ใจชาวบา้ น และสงสยั ในเรอ่ื งเลา่ ของผเู้ สยี หายและครอบครวั นอกจากนน้ั ตามค�ำกลา่ วของผเู้ สยี หาย เรอื่ งราวการกระท�ำผดิ เกดิ ขนึ้ กวา่ ปแี ลว้ คอื ตงั้ แตเ่ ดอื นพฤษภาคม ปี 2559 แตก่ วา่ จะปะทเุ ปน็ ขา่ วกเ็ ดอื น กนั ยายน 2560 จงึ ยากทเี่ จา้ หนา้ ทพ่ี สิ จู นห์ ลกั ฐานและตรวจดเี อน็ เอ จะพบ

19 รอ่ งรอยหลกั ฐาน ท�ำใหค้ �ำอา้ งการกระท�ำผดิ ของผเู้ สยี หายดเู ลอ่ื นลอยส�ำหรบั นกั เสพขา่ วหลายคน สนามขา่ วกลายเปน็ สงั เวยี นตอ่ สทู้ างความเหน็ ของคนในสงั คม ทม่ี ที งั้ ฝา่ ยทเ่ี ชอ่ื และไมเ่ ชอ่ื ผเู้ สยี หาย โดยนำ้� หนกั ดจู ะเอนไปทางชาวหมบู่ า้ นเกาะแรด ทรี่ อ้ งระงม ขอความเหน็ ใจทถ่ี กู ตตี ราวา่ เปน็ หมบู่ า้ นอนั ตราย ในขณะทฝี่ า่ ยผู้ เสยี หายเกบ็ ตวั เงยี บ ไมไ่ ดใ้ หส้ มั ภาษณก์ บั สอื่ ใด .................... หลงั จากดขู า่ วสกั ระยะ เมยก์ ดโทรศพั ทก์ ลบั ไปหาอน๋ั ทนั ที “พเี่ ชอื่ วา่ เดก็ ถกู กระทำ� จรงิ วะ่ ” หนมุ่ ใหญพ่ ดู ดว้ ยนำ�้ เสยี งนมุ่ แตข่ งึ ขงั “พไ่ี มเ่ หน็ มลู เหตจุ งู ใจอะไรทเ่ี ดก็ อยใู่ นชมุ ชนแลว้ จะลกุ ขน้ึ มาทำ� อะไรอยา่ งน้ี เพอื่ ทำ� ใหค้ นในชมุ ชน ทน่ี บั เปน็ ญาตเิ กลยี ดตวั เอง แลว้ เอาเรอ่ื งอบั อายขายหนา้ มาเปดิ เผยตอ่ สาธารณะ เดก็ จะมผี ลประโยชนท์ บั ซอ้ นอะไรทจี่ ะทำ� ใหต้ วั เองไม่ ปลอดภยั และอยใู่ นชมุ ชนไมไ่ ด้ เรยี นหนงั สอื ไมไ่ ด้ ตอ้ งออกจากชมุ ชน” “การอยู่ภายใต้กฎหมายเดียวกันไม่ได้รับ ประกันความยุติธรรมเสมอไป เพราะคนรวยกับ คนจน เดก็ กบั ผใู้ หญ่ มตี น้ ทนุ ชวี ติ และอำ� นาจทต่ี า่ ง กนั ทำ� ใหเ้ ขา้ ถงึ ความยตุ ธิ รรมตา่ งกนั ได้ หน้าท่ีของเราคือท�ำให้ทุกคนเข้าถึงความ ยุติธรรมได้เพราะความยุติธรรมเป็นส่ิงคู่ควรกับ มนษุ ยแ์ ละสงั คม” เตชาต์ิ มชี ยั (เมย)์ อดตี นกั กฎหมายทเ่ี ชย่ี วชาญดา้ นเดก็ และเยาวชน

20 “อกี อยา่ งนะ ฟงั จากเรอื่ งราวในสอื่ แลว้ ครอบครวั นกี้ ไ็ มไ่ ดเ้ ปน็ นกั การเมอื ง ทอ้ งถน่ิ ไมม่ เี รอื่ งหงึ หวงชสู้ าวอะไร ผลประโยชนห์ รอื มรดกอะไรกไ็ มม่ ี และไม่ เกย่ี วขอ้ งกบั ธรุ กจิ ผดิ กฎหมาย” “ผมกว็ า่ งนั้ แหละ” อน๋ั เสรมิ ความเหน็ “ใครจะสน้ิ คดิ อยากไดเ้ งนิ ถงึ ขนาดเอาตวั เอง เอาลกู มาขายใหเ้ ปน็ ขา่ วเสอ่ื มเสยี มนั นา่ จะมอี ะไรนะพ่ี ผมคยุ กบั ปา้ มล (ทชิ า ณ นคร) แลว้ เรานา่ จะทำ� อะไรสกั อยา่ งกบั เรอ่ื งน”ี้ “กค็ งตอ้ งเชค็ ขอ้ เทจ็ จรงิ กนั กอ่ น พเี่ ชอื่ วา่ นอ้ งถกู กระทำ� จรงิ แตจ่ ำ� นวน ผกู้ ระทำ� ผดิ จะกค่ี น อนั นน้ั ตอ้ งพสิ จู น์ คงตอ้ งลงไปคยุ ดขู อ้ มลู กนั หนอ่ ย” “ตอนน้ี เดก็ และครอบครวั อยทู่ บ่ี า้ นพกั เดก็ และครอบครวั จ. พงั งา ปา้ มล โทรไปคยุ กบั หวั หนา้ บา้ นพกั แลว้ เรานดั วนั ลงพงั งากนั แลว้ ” เมยจ์ �ำตอ้ งพบั แผนการไปพกั ผอ่ นกบั ลกู ชว่ั คราว แลว้ เปลย่ี นเสน้ ทาง จากกระบไี่ ปพงั งาทนั ที เพอื่ สมทบกบั คณะท�ำงานทน่ี นั่ 13 กนั ยายน 2560 บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั ต�ำบลเขาหลกั อ�ำเภอ ตะกว่ั ปา่ จ. พงั งา อนั๋ และ ทชิ า ณ นคร หรอื ทผี่ คู้ นรจู้ กั กนั ดใี นชอื่ “ปา้ มล” ผเู้ ชยี่ วชาญ ดา้ นเดก็ และเยาวชน ผอู้ �ำนวยการศนู ยฝ์ กึ และอบรมเดก็ และเยาวชน (ชาย) บา้ นกาญจนาภเิ ษก อยทู่ น่ี น่ั แลว้ พรอ้ มกบั เดก็ สาวผเู้ สยี หาย และครอบครวั ของเธอ รวมทงั้ หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา (นางดารารตั น์ สเุ ทศ) สว่ นเมย์ เขาขอนงั่ ฟงั อยหู่ า่ งๆ เพอื่ สงั เกตพฤตกิ รรมของครอบครวั

21 “ชาย 40 คนกบั เดก็ หญงิ ธรรมดา 1 คน คนเกอื บ ทง้ั ชมุ ชนบา้ นเกาะแรดกบั ครอบครวั เลก็ ๆ 4 ชวี ติ ทถี่ กู มองวา่ “ไมส่ าไหร” พดู กนั ไดว้ า่ “ลกู บา้ นนมี้ งึ เอาหรอื ยงั กูเอามาแล้ว” แล้วก็ไปชวนคนภายนอกหมู่บ้านมา ละเมิดอกี ซำ�้ ยงั มนี กั การเมอื งทอ้ งถนิ่ และผมู้ อี ทิ ธพิ ลใน ชมุ ชนเขา้ มาเกย่ี วขอ้ ง อยา่ งนค้ี อื อำ� นาจเหนอื (powerful) ที่เราต้องเข้าไปช่วยและช้อนคนท่ีมีอ�ำนาจน้อยกว่าให้ ลุกขน้ึ มา เปน็ การสรา้ งสมดลุ ของอำ� นาจ” ชวู ทิ ย์ จนั ทรส เลขาธกิ ารมลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และครอบครวั เมยป์ รายตามองไปทว่ี งสนทนาเปน็ ระยะๆ เพอื่ เกบ็ ขอ้ มลู ส�ำคญั ทโ่ี กหก กนั ไมไ่ ด้ --- ภาษากายและแววตา! ดว้ ยสายตาแหง่ ประสบการณท์ ค่ี ลกุ คลกี บั เดก็ เยาวชน ทถี่ กู ใชค้ วาม รนุ แรงและละเมดิ ทางเพศมามากตอ่ มาก เขารไู้ ดใ้ นทนั ทเี มอื่ สบตาเหยอื่ “เหน็ ทา่ นงั่ มอื ขา การสบตาคน แววตาเดก็ กร็ เู้ ลยวา่ มนั ใช!่ ” เมย์ ยำ�้ ความมนั่ ใจ “คำ� พดู นำ�้ เสยี ง อาจปกปดิ กนั ได้ แตแ่ ววตาไมโ่ กหก” หลงั จากรำ่� ลาครอบครวั ผเู้ สยี หายแลว้ ทกุ คนออกจากบา้ นพกั เดก็ ฯ และมาหารอื ถงึ กา้ วตอ่ ไปในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื

22 “เราตอ้ งเบยี่ งกระแสนำ้� และสรา้ งวาทกรรมใหม”่ อนั๋ น�ำทมี จดั เวที เสวนาในทนั ที พรอ้ มเชญิ นกั ขา่ วทอี่ ยใู่ นพน้ื ทม่ี ารว่ มรบั ฟงั “เราตอ้ งการใหส้ งั คม ฉกุ คดิ ตง้ั คำ� ถามกบั เรอ่ื งนว้ี า่ ใครทไ่ี หนจะลกุ ขน้ึ มากเุ รอ่ื งใหต้ วั เองอยบู่ า้ นไม่ ได้ ตอ้ งหนอี อกจากชมุ ชน และยงั โดนประณามอกี ” ไมเ่ พยี งเบรคกระแสสงั คม แตก่ ารเสวนาครงั้ นนั้ ยงั เปน็ เวทที พ่ี วกเขา -- ปา้ มล อน๋ั และเมย์ – ประกาศจดุ ยนื ทจ่ี ะชว่ ยเหลอื เหยอ่ื อยา่ งเชน่ ทพ่ี วกเขา เคยท�ำในคดคี า้ กามบา้ นนำ�้ เพยี งดนิ (2558 - 2559) “เมอ่ื เราพบวา่ มคี นทม่ี อี �ำนาจนอ้ ยตกเปน็ เหยอ่ื หนา้ ทขี่ องเรากค็ อื ชว่ ยปรบั สมดลุ ดว้ ยการท�ำใหผ้ มู้ อี �ำนาจนอ้ ย มอี �ำนาจเพม่ิ สามารถรบั มอื หรอื ตอ่ สกู้ บั อ�ำนาจทเี่ หนอื กวา่ ได้ ใหเ้ หยอื่ สามารถเผชญิ หนา้ กบั เหตกุ ารณ์ เลวรา้ ยในอดตี และบอกเลา่ เรอ่ื งราวทเี่ จบ็ ปวดแตเ่ ปน็ ประโยชนต์ อ่ การ ตดั สนิ คดไี ดใ้ นทสี่ ดุ ” ปา้ มลกลา่ วและเลา่ เสรมิ เรอื่ งราวทยี่ งั ตราตรงึ ในความ ทรงจ�ำ “วนั นน้ั ปา้ กำ� ลงั นง่ั กนิ ขา้ วกบั เดก็ ๆ ทเี่ ปน็ เหยอ่ื ในคดบี า้ นนำ้� เพยี งดนิ แลว้ นกั ขา่ วโทรเขา้ มาแจง้ ขา่ วคำ� พพิ ากษาวา่ ศาลตดั สนิ ลงโทษจำ� คกุ ผกู้ ระทำ� ผดิ 309 ปี (ฐานะพอ่ เลา้ ) ทนั ทที ป่ี า้ บอกเดก็ ทง้ั สามคนนน้ั เหน็ เลยวา่ แววตาพวก เขาเปลยี่ นไปอยา่ งไร มนั คอื ประกายตาศกั ดศิ์ รคี วามเปน็ มนษุ ยท์ ถี่ กู กอบกมู้ า อยา่ งชดั เจน” ปา้ มลหยดุ กอ่ นทจ่ี ะกลา่ วตอ่ ดว้ ยนำ้� เสยี งหนกั แนน่ วา่ “นาทที ค่ี �ำพพิ ากษาลงโทษผกู้ ระท�ำผดิ มนั เปน็ นาทแี หง่ การเยยี วยา ผถู้ กู กระท�ำ ทจ่ี ติ แพทยก์ ท็ �ำใหไ้ มไ่ ด”้ หวั ใจของการทวงคนื ความยตุ ธิ รรมคอื “พยาน” ผเู้ สยี หายทม่ี จี ติ ใจ มนั่ คง เบกิ ความและสบื พยานไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง ละเอยี ด แมน่ ย�ำ ซง่ึ การจะท�ำ อยา่ งนไ้ี ด้ ผเู้ สยี หายตอ้ งไดร้ บั การเยยี วยาเสรมิ พลงั ใจตลอดกระบวนการยตุ ธิ รรม หรอื จนกวา่ ทเ่ี ขาจะลกุ ขน้ึ ยนื และเดนิ ตอ่ ไปในชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมศี กั ดศิ์ รี

23 การเสรมิ พลงั ใจเปลยี่ นเหยอ่ื สพู่ ยานคอื หวั ใจ ทที่ มี ของปา้ มล อน๋ั และ เมยใ์ หค้ วามส�ำคญั “เราท�ำส่ิงนี้ในฐานะอะไรนะเหรอ” เมย์ย้ิมก่อนตอบว่า “ก็ฐานะ ประชาชนไง” ทมี ภาคประชาชน ซง่ึ ในภายหลงั กอ่ ตง้ั เปน็ “มลู นธิ เิ ดก็ เยาวชน และ ครอบครวั ” ไดร้ เิ รมิ่ รปู แบบการท�ำงานขา้ มศาสตร์ ขา้ มองคก์ ร รว่ มกบั ภาครฐั ต�ำรวจ อยั การ เอกชน เอน็ จโี อ ตลอดสายกระบวนการยตุ ธิ รรม เพอื่ เปลย่ี น “เหยอื่ ” สู่ “พยาน” ในการทวงคนื ความยตุ ธิ รรมและกอบกชู้ วี ติ ศกั ดศ์ิ รขี อง เหยอ่ื ไดส้ �ำเรจ็ และนค่ี อื บางสว่ นของเรอื่ งราวทเ่ี กดิ ขนึ้

ครอบครวั ทม่ี ัน่ ของหวั ใจและความยตุ ิธรรม

“มันไม่ใช่ความผิดของลูกเราเลย ลูกไม่ผิด เราจะสไู้ ปด้วยกัน ลกู จะไมโ่ ดดเด่ียว” แมเ่ อ ผพู้ าลกู สาวผา่ นมรสมุ ชวี ติ ดอกลลิ ลี่ สญั ลกั ษณข์ องความบรสิ ทุ ธใิ์ จ กลุ ธวชั เจรญิ ผล (ภาพประกอบ)

บา้ นเลก็ อนั แสนอบอนุ่ พ.ศ. 2546 หลงั จากเลกิ รา้ งกบั สามี เอ (นามสมมต)ิ แมห่ มา้ ยลกู หนง่ึ พบรกั ใหมก่ บั บงั วา (นามสมมต)ิ หนมุ่ จากพงั งาทแ่ี กก่ วา่ เธอ 9 ปี บงั วา หนมุ่ รปู รา่ งสงู โปรง่ ผวิ เขม้ แมจ้ ะไมไ่ ดม้ ฐี านะรำ่� รวยหรอื เปน็ ผนู้ �ำในชมุ ชน แตเ่ ขาเปน็ คนจติ ใจดี ออ่ นโยน สภุ าพ เอมนั่ ใจวา่ บงั วาจะเปน็ สามี ทด่ี แี ละพอ่ ทดี่ ใี หล้ กู ของเธอได้ ยงิ่ เมอ่ื เขาใหค้ �ำมน่ั กบั เธอวา่ “จะดแู ลเอและ ลกู สาวใหด้ ที ส่ี ดุ ” เอตดั สนิ ใจเรม่ิ ตน้ ชวี ติ ครอบครวั อกี ครง้ั กบั บงั วา เธอหอบหว้ิ ลกู สาว วยั 2 ขวบของเธอมาอยดู่ ว้ ยกนั กบั บงั วาทห่ี มบู่ า้ นเกาะแรด ต.หลอ่ ยงู อ.ตะกวั่ ทงุ่ จ.พงั งา และในเวลาตอ่ มา พวกเขากม็ ลี กู ชายดว้ ยกนั อกี 1 คน คอื นอ้ งเมฆ (นามสมมต)ิ หมบู่ า้ นเกาะแรดเปน็ หมบู่ า้ นเลก็ ๆ ทเ่ี งยี บสงบ ผคู้ นอาศยั อยรู่ าว 40 ครวั เรอื น และลว้ นเปน็ เครอื ญาตริ จู้ กั ใกลช้ ดิ กนั ดว้ ยสภาพพน้ื ทรี่ มิ ทะเล ผคู้ น ท่ีนี่ประกอบอาชีพประมงพ้ืนบ้าน ท�ำกระชังปลา ประกอบกับการท�ำสวน ยางพารา สวนมะพรา้ ว คา้ ขายเลก็ ๆ นอ้ ยๆ และดว้ ยบรรยากาศทะเลทง่ี ดงาม กพ็ อจะมนี กั ทอ่ งเทย่ี วแวะเวยี นเขา้ มาบา้ งเปน็ ระยะ

27 บงั วาและเอท�ำมาหากนิ เหมอื นชาวบา้ นทนี่ ที่ วั่ ไป ทงั้ สองชว่ ยกนั สรา้ ง ครอบครวั รบั จา้ งดปู ลาในกระชงั รบั จา้ งกรดี ยาง ปลกู ขา้ วโพด เอเปน็ หญงิ ทม่ี งุ่ มน่ั ขยนั อดทน และมภี าวะผนู้ �ำ ซง่ึ กไ็ มไ่ ดท้ �ำใหบ้ งั รสู้ กึ ดอ้ ยแตอ่ ยา่ งใด บงั วา เองเปน็ คนเงยี บๆ ไมค่ อ่ ยสงุ สงิ กบั ใครมากนกั ไมส่ คู้ น อาจเพราะเคยประสบ เหตใุ นวยั เยาวท์ ท่ี �ำใหเ้ ขามภี าวะวติ กกงั วล กลวั ความสงู ความเรว็ ความมดื และนบั ตงั้ แตเ่ อและลกู สาวยา้ ยมาอยกู่ บั บงั วา เขาเลกิ ดมื่ เหลา้ สบู บหุ รี่ ครอบครวั นร้ี กั ใครก่ ลมเกลยี วกนั มาก ผคู้ นในชมุ ชนมกั จะเหน็ 4 ชวี ติ อยดู่ ว้ ยกนั เสมอๆ กลางวนั พอ่ แมท่ �ำไร่ ไปกระชงั ปลา ลกู ๆ กจ็ ะตามไปดว้ ย ถา้ ไมใ่ ชว่ นั เรยี นหนงั สอื ตกกลางคนื พอ่ แมอ่ อกไปรบั จา้ งกรดี ยาง ลกู ๆ ทง้ั สองกไ็ ปดว้ ย “ทบ่ี า้ น เรานงั่ ลอ้ มวงกนิ ขา้ วดว้ ยกนั ทกุ มอื้ มขี นมกแ็ บง่ กนั กนิ ทง้ั ครอบครวั ” แมเ่ อเลา่ “เราทำ� งานเหนอ่ื ยมาก ไมม่ เี วลาพกั แตเ่ มอ่ื เหน็ ทกุ คน กนิ อมิ่ กม็ คี วามสขุ มแี รงสตู้ อ่ ในวนั ตอ่ ไป เอารอยยมิ้ ของทกุ คนในบา้ นมาเปน็ กำ� ลงั ใจ” แมเ่ อเลา่ พรอ้ มรอยยม้ิ เชน่ แมท่ วั่ ไป แมเ่ อตงั้ ความหวงั และวาดอนาคตทส่ี ดใสใหก้ บั ลกู ทง้ั สอง เธอเอาใจใสด่ แู ล ชที้ างทถี่ กู บอกสงิ่ ทผ่ี ดิ ลอ้ มรวั้ กนั สงิ่ ไมด่ ใี หไ้ กลจากลกู เธอ และดเู หมอื นลกู ๆ กเ็ ปน็ ไดด้ งั ทเี่ ธอหวงั นอ้ งฟา้ (นามสมมต)ิ เปน็ เดก็ ดี ตงั้ ใจเรยี นและเรยี นหนงั สอื ไดด้ จี นได้ รบั ทนุ การศกึ ษา เธอออ่ นโยน รกั เดก็ และหลายครง้ั กช็ ว่ ยดแู ลเดก็ เลก็ ๆ ทเี่ ปน็ ญาตกิ นั หรอื ลกู หลานของเพอื่ นบา้ นในละแวกนนั้ สว่ นลกู ชายกเ็ ปน็ เดก็ ดี ตง้ั ใจ เรยี น ไมเ่ กเร ไมอ่ อกนอกลนู่ อกทาง ชว่ ยเหลอื การงาน แมเ่ อภมู ใิ จในลกู ทง้ั สอง ของเธอมาก

28 ชวี ติ ด�ำเนนิ ไปอยา่ งราบรนื่ แตเ่ หมอื นทะเล ทยี่ อ่ มตอ้ งมมี รสมุ พดั ผา่ น เขา้ มา ชวี ติ พลกิ ผนั ปี 2559 นอ้ งฟา้ อายุ 14 ปี เธอเรม่ิ เปน็ สาว ผวิ พรรณขาวเปลง่ ปลง่ั ผมด�ำขลบั จดั วา่ เปน็ เดก็ สาวหนา้ ตาดคี นหนงึ่ ทเี ดยี ว แตเ่ ธอกย็ งั คงเปน็ ลกู สาว ทตี่ ดิ พอ่ ตดิ แม่ ไปไหนมาไหนกบั พอ่ แมเ่ สมออยา่ งทเี่ ปน็ มา ไมไ่ ดเ้ ปน็ เหมอื น เพอ่ื นวยั เดยี วกนั ทเี่ รม่ิ สนใจเพอ่ื นตา่ งเพศ หรอื ชอบไปเทย่ี วเลน่ กบั เพอื่ นๆ ญาตฝิ า่ ยพอ่ เหน็ แมเ่ อและบงั วากะเตงลกู ทงั้ สองไปกรดี ยางดว้ ย กอ็ ด หว่ งไมไ่ ด้ “หอบลกู ไปสวนยางทำ� ไม ลำ� บากเปลา่ ๆ กลางคำ�่ กลางคนื ยงุ กดั ลกู มนั กต็ อ้ งไปเรยี นหนงั สอื ตอนเชา้ ” แมเ่ อเรมิ่ เหน็ ดว้ ยกบั ค�ำทกั ทว้ ง ลกู สาวโตเปน็ วยั รนุ่ แลว้ พอดแู ลตวั เอง ได้ ดแู ลนอ้ งวยั 7 ขวบ ไดแ้ ลว้ ตดิ ๆ กนั กบ็ า้ นญาตทิ งั้ นน้ั “ไมม่ อี ะไรทตี่ อ้ งหว่ ง” ทกุ คนื ราว 23.00 น. ลกู ทงั้ สองนอนหลบั แลว้ บงั วาและแมเ่ อแตง่ ตวั และเตรยี มอปุ กรณไ์ ปกรดี ยาง ปดิ ประตู หนา้ ตา่ งเรยี บรอ้ ย แลว้ ทงั้ สองกข็ ่ี มอเตอรไ์ ซคพ์ ว่ งขา้ ง ออกจากบา้ นไปสวนยางทห่ี า่ งออกไปราว 30 นาที กวา่ ทง้ั คจู่ ะกลบั บา้ นกร็ าวตสี ก่ี วา่ ๆ ลกู ๆ ยงั นอนหลบั อยู่ แมเ่ ออาบนำ�้ ท�ำกบั ขา้ ว แลว้ ทงั้ ครอบครวั กก็ นิ มอื้ เชา้ ดว้ ยกนั กอ่ นทล่ี กู ๆ จะไปโรงเรยี น ชวี ติ เปน็ ปกตธิ รรมดาอยา่ งนี้

29 9 เดอื นผา่ นไป ราวเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ 2560 แมเ่ อเรม่ิ เอะใจกบั ทา่ เดนิ แปลกๆ ของนอ้ งฟา้ “ทำ� ไมเดนิ อยา่ งนนั้ ละลกู เปน็ อะไรรเึ ปลา่ ” แมเ่ อถาม “ไมม่ อี ะไรมะ” นอ้ งฟา้ ตอบ หลบตา “หนเู ปน็ แผลตรงน”้ี นอ้ งฟา้ ชไี้ ป ทขี่ าหนบี ของเธอ “คงเสยี ดสกี บั กางเกงแหละมะ” แมจ้ ะไดค้ �ำตอบจากลกู แต่ แมเ่ อยงั ไมค่ ลายสงสยั ระยะหลงั มาน้ี นอ้ งฟา้ มพี ฤตกิ รรมผดิ สงั เกตหลายอยา่ ง ซมึ สะดงุ้ ผวาตอนกลางคนื และแยกตวั ไปกนิ ขา้ วล�ำพงั ในหอ้ ง ไมม่ านงั่ ลอ้ มวงกนิ ขา้ วดว้ ย กนั เหมอื นเคย และบางครงั้ เธอรสู้ กึ เหมอื นจะเหน็ ลกู สาวมนี ำ้� ตา คนื หนงึ่ แมเ่ อกบั บงั วาไมไ่ ดไ้ ปกรดี ยางและนอนอยบู่ า้ นกบั ลกู ๆ เวลาหา้ ทมุ่ ก�ำลงั จะเคลมิ้ หลบั เธอไดย้ นิ เสยี งฝเี ทา้ คนเดนิ อยรู่ อบๆ บา้ น และยงั มเี สยี งไอทเี่ ธอรสู้ กึ คนุ้ ในนำ้� เสยี งอกี ดว้ ย (หนง่ึ ในผตู้ อ้ งหา) ความมดื และความสงสยั ท�ำใหเ้ ธอปะตดิ ปะตอ่ ภาพและเสยี งตา่ งๆ ใน หวั ทง้ั ภาพลกู สาวทเี่ ดนิ แปลกๆ เสยี งเดนิ รอบบา้ น เสยี งกระแอมไอ และยงั เรอื่ งทห่ี ลานสาวเอาโทรศพั ทข์ องนอ้ งฟา้ ไปเลน่ แลว้ บอกวา่ เหน็ อา (ผตู้ อ้ งหา) อยกู่ บั ลกู ของเธอ สญั ชาตญาณความเปน็ แมส่ ะกดิ เตอื นวา่ มบี างอยา่ งทไี่ มป่ กตเิ กดิ ขน้ึ กบั ลกู ของเธอแนๆ่ แตส่ ดุ จะเดาวา่ คอื อะไร

30 เชา้ วนั รงุ่ ขน้ึ หลงั จากภารกจิ ยามเชา้ และกนิ ขา้ วกนั เรยี บรอ้ ย “ออกไปขา้ งนอกกนั ” เธอชวนลกู สาวขนึ้ รถมอเตอรไ์ ซคพ์ ว่ ง แลว้ ขอี่ อก ไปใหไ้ กลจากผคู้ น เพราะละแวกบา้ นใกลก้ นั มาก พดู อะไร ขา้ งบา้ นทเ่ี ปน็ ญาติ กนั กอ็ าจจะไดย้ นิ เมอ่ื ถงึ ทปี่ ลอดคน แมเ่ อจอดมอเตอรไ์ ซคก์ ลางถนน แลว้ หนั ไปถามลกู “ไหน บอกแมม่ าสิ ขาเปน็ อะไร ทำ� ไมเดนิ แบบน”ี้ “เปน็ แผลอยา่ งทบ่ี อกมะแลว้ ไง” นอ้ งฟา้ ยนื ยนั ค�ำตอบเดมิ “งน้ั แมจ่ ะพาไปหาหมอนะ” แมเ่ อขู่ เพอื่ รดี ค�ำตอบจากปากลกู นอ้ งฟา้ รสู้ กึ หมดหนทางจะปดิ บงั “ถา้ หนบู อก ปะ๊ กบั มะไมจ่ บแคน่ ห้ี รอก” “ไมเ่ ปน็ ไร บอกมาเถอะ” แมเ่ อคะยนั้ คะยอ นอ้ งฟา้ เรม่ิ เปดิ ปากเลา่ สงิ่ ทเี่ ธอทนเกบ็ มานานกวา่ 9 เดอื น นบั ตงั้ แต่ เรอื่ งเลวรา้ ยเกดิ ขนึ้ กบั เธอกอ่ นโรงเรยี นเปดิ เทอมเมอ่ื เดอื นพค. 2559 ปที แ่ี ลว้ แมเ่ อแทบทรดุ ใจสลาย แตเ่ ธอกพ็ ยายามประคองตวั ไวเ้ พอ่ื ใหล้ กู เหน็ วา่ เธอยงั ไหวและพรอ้ มรบั ฟงั เรอ่ื งของลกู ตอ่ ไป หลานชายของพอ่ หรอื ผทู้ นี่ อ้ งฟา้ เรยี กวา่ “อา” เปน็ คนแรกทเ่ี ขา้ มา ขม่ ขนื เธอถงึ ในบา้ น หลงั จากทพี่ อ่ แมอ่ อกไปกรดี ยาง เขาเขา้ มาทางหนา้ ตา่ งท่ี ปดิ อยู่ เปน็ หนา้ ตา่ งทต่ี วั ลอ็ คกลอนเสยี ท�ำใหส้ ามารถเปดิ ผลกั เขา้ มาจากดา้ น นอกได้ วนั ตอ่ ๆ มา “อา” กย็ งั พาเพอ่ื นอกี 2 - 3 คนในหมบู่ า้ นมากระท�ำกบั เธอ อกี หลายครงั้ ถงึ ในบา้ น “ทำ� ใจไมไ่ ด้ ทกุ อยา่ งพงั ทลาย ทกุ อยา่ งทท่ี ำ� และหวงั ไว้ ไมส่ ามารถบอก เลา่ ออกมาไดว้ า่ ความเจบ็ ปวดมนั ขนาดไหน กบั แมค่ นหนง่ึ ทตี่ งั้ ใจสง่ ลกู ไปให้

31 ถงึ ฝง่ั แตพ่ วกเรากโ็ ดนทำ� รา้ ย” แมเ่ อสะอน้ื ไหแ้ มเ้ วลาจะผา่ นไปกวา่ 4 ปแี ลว้ กต็ าม บาดแผลในใจกย็ งั สดอยู่ ไมม่ ถี อ้ ยค�ำต�ำหนิ ประณามหรอื แสดงอาการรงั เกยี จลกู ตรงกนั ขา้ ม แมเ่ อท�ำใหล้ กู เหน็ วา่ เธออยขู่ า้ งลกู และพรอ้ มลยุ ไปดว้ ยกนั “มนั ไมใ่ ชค่ วามผดิ ของลกู เราเลย เรารวู้ า่ ลกู เรานสิ ยั เปน็ อยา่ งไร” เธอเลา่ ถงึ ความคดิ ในใจเวลานน้ั “ไมเ่ ปน็ ไร ลกู ไมผ่ ดิ ... เราจะสไู้ ปดว้ ยกนั ลกู จะไมโ่ ดดเดย่ี ว” เธอปลอบ และโอบกอดลกู ไว้ ถอ้ ยค�ำอนั ทรงพลงั และแสนอบอนุ่ จากแมท่ �ำใหน้ อ้ งฟา้ อนุ่ ใจ แมเ่ อกอบกพู้ ลงั ทยี่ งั เหลอื ขม่ี อเตอรไ์ ซคก์ ลบั บา้ น ทตี่ อนนไี้ มใ่ ชพ่ น้ื ที่ ปลอดภยั ส�ำหรบั ครอบครวั เธออกี ตอ่ ไป “ไมเ่ คยนกึ วา่ จะมเี หตกุ ารณแ์ บบนเ้ี กดิ ขนึ้ ทผ่ี า่ นมา เรากลวั แตค่ น ภายนอก แตไ่ มน่ กึ วา่ คนรอบขา้ งของเรานแี่ หละทนี่ า่ กลวั ทส่ี ดุ รสู้ กึ เจบ็ ชำ�้ เจบ็ ปวดมาก” หวั ใจบนทางแพรง่ คนื นนั้ เมอื่ ลกู ๆ หลบั แลว้ เธอปรบั ทกุ ขใ์ นใจใหบ้ งั วาฟงั รอ้ งไหส้ ะอกึ สะอน้ื แตพ่ ยายามขม่ เสยี งไว้ ไมใ่ หล้ กู ๆ ไดย้ นิ วา่ เธอรอ้ งไหแ้ ละเปน็ ทกุ ขอ์ ยา่ ง แสนสาหสั ในความมดื มน ฝนั พงั ทลาย หวั ใจบอบชำ้� เธอนกึ ถงึ การ “เอาคนื ” “ฉนั จะไปหาปนื ” แมเ่ อโพลง่ ขน้ึ แววตาแขง็ กรา้ ว “มนั ทำ� ใหล้ กู เจบ็ มนั ตอ้ งตาย” “กลา้ ทำ� เหรอ” บงั วาถาม

32 “กลา้ ” แมเ่ อเสยี งแขง็ บงั วากม้ หนา้ เงยี บไปสกั พกั กอ่ นจะเออื้ มมอื ไปกมุ มอื แมเ่ อ “แคน่ ล้ี กู กเ็ จบ็ พอแลว้ ลกู จะอยอู่ ยา่ งไร ถา้ แมต่ อ้ งเขา้ คกุ ตดิ ตาราง” ค�ำพดู นเี้ รยี กสตเิ ธอคนื มา แตม่ นั เหลอื ทางเลอื กอะไรอกี ส�ำหรบั เธอ เวลานน้ั เธอคดิ อยสู่ องทาง “สู้ แลว้ ไปตายเอาดาบหนา้ ” หรอื “ยอม แลว้ อยอู่ ยา่ งอปั ยศอดสู สนิ้ อนาคต” “หนจู ะไปแจง้ ความ บงั จะเอาอยา่ งไร มนั เปน็ หลานของบงั ถา้ บงั ไมไ่ ป ตอ่ หนคู งตอ้ งไปจากบงั ” สหี นา้ จรงิ จงั สายตาจอ้ งเขมง็ รอค�ำตอบจากคชู่ วี ติ “มนั ทำ� อยา่ งน้ี กไ็ มน่ บั มนั เปน็ ญาตแิ ลว้ ” ค�ำตอบของบงั ท�ำใหแ้ มเ่ อ อนุ่ ใจ “จำ� ไดไ้ หม ตอนทข่ี อแตง่ งาน บงั บอกวา่ จะดแู ลมะและลกู ใหด้ ที ส่ี ดุ กต็ อ้ งทำ� ใหไ้ ด”้ บงั วาทวนค�ำสญั ญาทเี่ คยใหไ้ วก้ บั แมเ่ อเมอ่ื 13 ปกี อ่ น แมจ้ ะไมส่ คู้ น แตค่ ราวนบ้ี งั วาเดด็ เดยี่ ว เลอื กตดั ญาติ และพรอ้ มทจี่ ะ ทงิ้ บา้ นเกดิ และชมุ ชนทเี่ ขาเตบิ โตมาเพอื่ สไู้ ปกบั เมยี และลกู ของเขา “เราจะสู้ แมจ้ ะไมร่ จู้ กั ใคร ไมร่ จู้ ะไปทางไหน ถงึ จะนอนวดั นอนศาลา กย็ อม” ทงั้ คตู่ กลงใจรว่ มกนั เปดิ ฉากสู้ มนี าคม 2560 แมเ่ อพานอ้ งฟา้ เดนิ ทางไปแจง้ ความท่ี สภ.อ. โคกกลอย เนอ่ื งจากผเู้ สยี หายเปน็ เดก็ อายตุ ำ่� กวา่ 18 ปี ตาม พ.ร.บ. คมุ้ ครองเดก็ พ.ศ. 2546 จ�ำเปน็ ตอ้ งมสี หวชิ าชพี คอื นกั สงั คมสงเคราะหห์ รอื นกั จติ วทิ ยา อยดู่ ว้ ย และการสอบปากค�ำเดก็ ตอ้ งท�ำทส่ี �ำนกั งานอยั การจงั หวดั ท�ำใหเ้ วลานนั้

33 ไมส่ ามารถสอบปากค�ำนอ้ งฟา้ ได้ ทส่ี ถานตี �ำรวจท�ำไดเ้ พยี งใหแ้ มแ่ จง้ ความไวแ้ ละ ต�ำรวจออกใบสง่ ตรวจใหก้ บั เธอ เพอ่ื พานอ้ งฟา้ ไปตรวจรา่ งกายทโี่ รงพยาบาล แลว้ คอ่ ยนดั สอบปากค�ำภายหลงั ยงั ไมท่ นั ออกจากสถานตี �ำรวจ ผใู้ หญข่ องชมุ ชนกม็ าถงึ เพอ่ื ขอเจรจากบั แมเ่ อ และบอกวา่ มผี เู้ สนอเงนิ ชดใชใ้ หเ้ พอื่ จบเรอื่ ง แมเ่ อโกรธมากแตร่ ะงบั อารมณไ์ ว้ เธอตอบปฏเิ สธ แมจ้ ะเปน็ ครอบครวั หาเชา้ กนิ คำ่� แตช่ วี ติ ลกู ของเธอกม็ คี า่ ทใี่ ครจะมา หยามแลว้ ฟาดดว้ ยเงนิ ไมไ่ ด!้ “เงนิ แคน่ ไี้ มม่ คี า่ สำ� หรบั ชวี ติ และอนาคตของลกู เรา ถา้ เรารบั เงนิ แลว้ คณุ คา่ ศกั ดศ์ิ รี ชวี ติ ของลกู เราละ่ ” ครอบครวั ของเดก็ ผเู้ สยี หายจ�ำนวนไมน่ อ้ ยทคี่ ดิ อยา่ งเธอ แตก่ ม็ อี กี มาก ทร่ี สู้ กึ อบั อายและอยากใหเ้ รอื่ งมนั จบลงเรว็ ๆ “ไหนๆ กเ็ สยี ไปแลว้ เลยตามเลย ละกนั ” หลายคดจี งึ มกั จบลงดว้ ยการเจรจากบั ฝา่ ยผกู้ ระท�ำผดิ รบั คา่ เสยี หาย เป็นตัวเงินตามจ�ำนวนที่ตกลงกัน และบางคร้ังก็หมายถึงการให้ผู้เสียหาย แตง่ งานอยกู่ นิ กบั ผกู้ ระท�ำไปเสยี เลย การตอ่ สเู้ ชงิ คดเี พง่ิ เรมิ่ ตน้ หนทางการตอ่ สยู้ งั อกี ไกลและจะยาวนาน เพยี งใด เธอไมอ่ าจหยง่ั รู้ การตอ่ สภู้ ายในใจเธอและครอบครวั กเ็ ชน่ กนั แตล่ ะวนั แมใ้ จจะแบกทกุ ขห์ นกั อง้ึ เธอกต็ อ้ งประคองกายและใจให้ ไปตอ่ ท�ำงานหาเลย้ี งครอบครวั ดแู ลลกู ๆ อยา่ งทเี่ คยท�ำ อกี ทง้ั คอยดแู ลจติ ใจ ลกู สาวทบี่ อบชำ�้

34 บทเรยี นของครอบครวั “บา้ นฉนั เปน็ บา้ นทอี่ บอนุ่ พอ่ แมท่ ำ� มาหากนิ ลกู ทง้ั สองเปน็ เดก็ ดี เรยี นหนงั สอื ดมี าก รอบขา้ งฉนั มเี รอื่ งยาเสพตดิ มคี นเสพยา ดดู ยาตรงไหน ฉนั ไมส่ นใจ เพราะลกู ฉนั ดมี าก แตแ่ ลว้ วนั หนง่ึ คนทเ่ี ราไมส่ นใจ คนทเ่ี รามองวา่ อเี หละเขละขละ ปนี ขา้ มขอบเขตของเขามาทำ� รา้ ยคนในบา้ นเรา” แมเ่ อสะทอ้ นขอ้ คดิ และบทเรยี นชวี ติ

35 แมว้ า่ พอ่ แม่ ครอบครวั จะพยายามปกปอ้ งดแู ลลกู ใหพ้ น้ ภยั คกุ คาม ตา่ งๆ เหตรุ า้ ยทไี่ มค่ าดคดิ กอ็ าจเกดิ ขนึ้ ไดเ้ สมอ และเมอ่ื เกดิ เหตกุ ารณร์ า้ ยขนึ้ แลว้ สง่ิ ทด่ี ที สี่ ดุ และส�ำคญั ยงิ่ ทเ่ี ดก็ ผเู้ สยี หายควรไดร้ บั คอื ความเขา้ ใจ การให้ ก�ำลงั ใจและการชว่ ยเหลอื โดยเฉพาะจากคนทเ่ี ขารกั และไวใ้ จ เชน่ ครอบครวั คนรอบขา้ ง ผปู้ กครอง ญาติ ครอบครวั ท�ำไมเดก็ มกั ไมว่ งิ่ ไปฟอ้ งผปู้ กครองในทนั ทที เี่ กดิ เรอื่ ง? หลายครงั้ เชน่ ในกรณขี องนอ้ งฟา้ ผกู้ ระท�ำมกั ขเู่ ดก็ วา่ หากปรปิ ากบอก ใคร จะท�ำรา้ ยเดก็ และคนทเี่ ดก็ รกั เชน่ พอ่ แม่ นอ้ ง หรอื อาจขจู่ ะเอาคลปิ ท่ี บนั ทกึ ภาพไปประจาน ผกู้ ระท�ำเปน็ คนในครอบครวั คนใกลช้ ดิ กย็ อ่ มยากทจี่ ะเอย่ ปากบอก ผกู้ ระท�ำผดิ เปน็ ผทู้ ผ่ี คู้ นเคารพนบั ถอื ครู ผใู้ หญ่ เจา้ หนา้ ที่ ใครจะเชอื่ ค�ำพดู ของเดก็ เดก็ ไมก่ ลา้ บอกเลา่ ใหผ้ ปู้ กครองฟงั เพราะรสู้ กึ วา่ ตวั เองไมด่ ี อบั อาย รสู้ กึ ตวั เองแย่ มมี ลทนิ กลวั ผปู้ กครองจะเสยี ใจ ผดิ หวงั ในตวั เขา กลวั ผปู้ กครอง ครอบครวั จะเดอื ดรอ้ น ความรสู้ กึ เหลา่ นเี้ ปน็ คกุ ทข่ี งั เดก็ ไวใ้ นความทกุ ขเ์ พยี งล�ำพงั ยง่ิ เดก็ เลอื กทจี่ ะเงยี บและกลบเกลอ่ื นเรอื่ งราว กย็ ง่ิ เปดิ ชอ่ งใหผ้ กู้ ระท�ำ ยา่ มใจ กระท�ำซำ้� กบั เหยอื่ ตอ่ ไป ซงึ่ เปน็ สง่ิ ทผี่ เู้ สยี หายจากการละเมดิ ทางเพศ

36 หลายรายประสบคลา้ ยๆ กนั จงึ ไมแ่ ปลกเมอื่ คดแี ดงขนึ้ มา เราจะพบวา่ เดก็ ถกู กระท�ำซำ้� ๆ เปน็ เดอื น เปน็ ปๆี กม็ ี การจะกา้ วออกจากคกุ แหง่ ความรสู้ กึ แยๆ่ นนั้ ไมง่ า่ ย แตเ่ ปน็ ไปได้ หาก เดก็ ผเู้ สยี หายรสู้ กึ ปลอดภยั ไดร้ บั ความเขา้ ใจ ไมถ่ กู ตดั สนิ ตตี รา กลา่ วโทษ ซำ้� เตมิ พวกเขา และพรอ้ มจะชว่ ยประคองใจพวกเขาใหส้ ู้ และหนว่ ยทใี่ กลช้ ดิ เดก็ ทส่ี ดุ คอื ครอบครวั พอ่ แม่ ผปู้ กครอง ญาติ ครู โรงเรยี น ฯลฯ ความรกั ความเขา้ ใจ และความสมั พนั ธท์ ด่ี ใี นครอบครวั จงึ เปน็ ตน้ ทาง ของความยตุ ธิ รรมและการกอบกศู้ กั ดศ์ิ รใี หเ้ ดก็ และชว่ ยใหเ้ ขามน่ั ใจวา่ เขาจะ ไดร้ บั ความยตุ ธิ รรม และมผี ใู้ หญท่ จ่ี ะชว่ ยกนั สรา้ งอนาคตในชวี ติ ตอ่ ไปแมจ้ ะมี เรอื่ งเลวรา้ ยมาสะดดุ ในชวี ติ แตช่ วี ติ ไปตอ่ ได้ และมผี ใู้ หญใ่ หก้ �ำลงั ใจ สนบั สนนุ ในครอบครวั ทต่ี น้ ทนุ ความสมั พนั ธใ์ นครอบครวั มนี อ้ ย เมอื่ เผชญิ กบั เหตกุ ารณแ์ บบน้ี สงิ่ ทเี่ กดิ ขนึ้ กอ็ าจเปน็ ผลรา้ ยและซำ้� เตมิ เดก็ ได้ อยา่ งทเ่ี กดิ ขนึ้ หลายกรณี หลายครอบครวั ไมอ่ ยากเผชญิ กบั ความอบั อายเลอื กทจี่ ะปดิ ปากและ หวงั ใหเ้ วลาลบเลอื นความทรงจ�ำนไี้ ป บางครอบครวั กก็ ลา่ วโทษเดก็ วา่ เปน็ เหตทุ ่ี ท�ำใหเ้ กดิ เรอื่ ง ตตี รา ลงโทษเดก็ ซำ�้ ทงั้ ทางวาจาและกาย หลายครอบครวั ยอมเจรจา ประนปี ระนอมกบั ผกู้ ระท�ำผดิ ดว้ ยการรบั คา่ เสยี หาย หรอื จบั เดก็ แตง่ งานกบั ผทู้ ขี่ ม่ ขเ่ี ธอ ... นเี่ ปน็ เสน้ ทางหนง่ึ ทมี่ กั พบ เกดิ ขน้ึ ในหลายกรณี ท�ำใหเ้ หตกุ ารณเ์ รอื่ งราวเดก็ ถกู ละเมดิ ทเี่ รารบั รนู้ น้ั อาจมี อกี มากทซ่ี กุ ซอ่ นเกบ็ ง�ำอยู่ ซง่ึ สง่ ผลหลอกหลอนชวี ติ เดก็ และครอบครวั นน้ั ไป อาจจะตราบชว่ั ชวี ติ

37 ไมก่ ค่ี รอบครวั ทเ่ี ลอื กลกุ ขนึ้ สู้ และไมม่ ากนกั ทไี่ ปจนสดุ ทาง เพราะการ ตอ่ สมู้ เี ดมิ พนั สงู ทง้ั ระยะเวลา คา่ ใชจ้ า่ ย ความยากล�ำบากทร่ี ออยเู่ บอื้ งหนา้ และความรสู้ กึ ทต่ี อกยำ�้ ความชอกชำ้� ระหวา่ งทางในกระบวนการตอ่ สเู้ พอ่ื ความ ยตุ ธิ รรม ... เหลา่ นท้ี �ำใหผ้ ทู้ ลี่ กุ ขน้ึ สู้ ถอย และลม้ เลกิ กลางคนั ดงั นนั้ เมอ่ื ใดผเู้ สยี หายตดั สนิ ใจลกุ ขนึ้ มาตอ่ สู้ พวกเขาตอ้ งกา้ วขา้ ม ความรสู้ กึ อบั อาย หวาดหวนั่ เพราะมสี งิ่ ทสี่ �ำคญั กวา่ ทพี่ วกเขาตอ้ งสมู้ าใหไ้ ด้ --- ความยตุ ธิ รรมและศกั ดศิ์ รใี นชวี ติ

บา้ นพกั เด็กและครอบครัว จังหวดั พังงา ประตบู านแรกส่คู วามยตุ ธิ รรม

“การดแู ลเด็กทถี่ กู ละเมิด เราตอ้ งดูแลครอบครัว และบริบทแวดล้อมของเดก็ ด้วย เพื่อให้เดก็ เกดิ ความรสู้ กึ มน่ั คง มน่ั ใจ ปลอดภัย ในเมือ่ เด็กรกั ครอบครัวของเขา เรากต็ อ้ งดูแลให้เขาไดร้ บั สง่ิ นี้ เด็กจะถกู แยกจากครอบครัวไมไ่ ด้ ไมเ่ ช่นนั้นเราจะไม่ไดข้ อ้ มูลจากเดก็ เด็กไมไ่ วว้ างใจกท็ ำ�งานตอ่ ไมไ่ ด้ คิดวา่ วธิ ีน้นี ่าจะตอบโจทยท์ สี่ ุด โดยการใหค้ รอบครวั มาทำ�งานร่วมกบั เรา” ดารารตั น์ สเุ ทศ อดตี หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา ดอกปปี สญั ลกั ษณข์ องการดแู ล การรกั ษา การเยยี วยา กลุ ธวชั เจรญิ ผล (ภาพประกอบ)

แมท่ ัพของลกู หลงั จากแจง้ ความในตน้ เดอื นมนี าคม เรอื่ งดจู ะไมค่ บื ผตู้ อ้ งหา 3 คน ไดร้ บั การประกนั ตวั ทง้ั ผเู้ สยี หายและผกู้ ระท�ำอยใู่ นชมุ ชนเดยี วกนั หน�ำซำ้� บา้ นกอ็ ยใู่ กล้ ในระยะมองเห็นกันได้ แม่เอรู้สึกปั่นป่วนทุกครั้งท่ีต้องพบหน้าผู้ที่ท�ำร้าย ลกู สาวเธอ “ปก้ั ๆๆ” กอ้ นหนิ และขวดนำ�้ เรม่ิ ลอยตกลงหลงั คาบา้ น “บรน๋ึ ๆๆๆ” เสยี งมอเตอรไ์ ซคเ์ บลิ้ เครอ่ื งใกลๆ้ บา้ น “ปงั ...โครม!” ถงั ขยะหนา้ บา้ นลม้ ดว้ ยฝเี ทา้ ของบางคน “มงึ จะมปี ญั ญาทำ� อะไรกไู ด”้ ค�ำพดู เยย้ ทลี่ อยมาเขา้ หู เวลาทเ่ี ดนิ ผา่ นกนั บา้ นไมใ่ ชท่ ปี่ ลอดภยั อกี ตอ่ ไป ลกู ๆ กส็ ะดงุ้ หวาดกลวั เธอเรม่ิ หารอื กบั สามถี งึ การยา้ ยออกจากพนื้ ท่ี แมเ่ อมเี ลอื ดนกั สชู้ วี ติ เตม็ เปย่ี ม เธอเลา่ วา่ กอ่ นหนา้ น้ี เธอรบั ใชช้ มุ ชน ในฐานะแกนน�ำประมงอาสาอยู่ 2 - 3 ปี เธอเคยเรยี กรอ้ งสทิ ธใ์ิ หช้ าวบา้ นกรณี กระชงั ปลาเสยี หายจากพายุ ประสานเจา้ หนา้ ทเี่ พอ่ื ขอลดภาษกี ระชงั ปลาจาก

41 กรมเจา้ ทา่ และท�ำเรอ่ื งขอสนบั สนนุ หอยแครงจ�ำนวน 1,000 กโิ ลกรมั มาปลอ่ ย ในชมุ ชนเพอื่ ใหช้ าวบา้ นไดร้ บั ประโยชนใ์ นการเลยี้ งชพี เมอื่ ถงึ เวลาทเี่ ธอตอ้ งการความชว่ ยเหลอื ไมม่ คี นในชมุ ชนทแี่ สดงตวั จะ ชว่ ยเธอ คงเพราะทกุ คนลว้ นดองเปน็ เครอื ญาตกิ นั หมด หรอื เพราะเธอและ ลกู สาวเปน็ คนตา่ งถน่ิ ทแ่ี มจ้ ะอยมู่ า 12 - 13 ปแี ลว้ แต่ “ความเปน็ อนื่ ” กย็ งั คงอยู่ เมอื่ “คนใน” ไมช่ ว่ ย เธอตอ้ งแสวงหาความชว่ ยเหลอื จาก “คนนอก” แมเ่ อตดิ ตอ่ ไปยงั มลู นธิ ทิ เี่ ธอเคยเหน็ ออกขา่ วในทวี ี ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผหู้ ญงิ และเดก็ ทปี่ ระสบเหตลุ ะเมดิ ทางเพศ เธอตดิ ตอ่ ไปยงั ทนายอาสาทเี่ ธอเคย เห็นในข่าว ซ่ึงในเวลาต่อมาทนายคนดังกล่าวก็ได้น�ำเร่ืองของเธอไปโพสต์ ในเฟซบกุ๊ ท�ำใหห้ นว่ ยงานภาครฐั ลงพนื้ ทมี่ าพดู คยุ กบั เธอ ทส่ี ดุ เธอยงั เขยี นจดหมายถงึ ศนู ยด์ �ำรงธรรมเพอ่ื ขอทด่ี นิ ท�ำกนิ ดว้ ย ความหวงั วา่ เธอและครอบครวั จะไดไ้ ปใชช้ วี ติ ใหมท่ ไ่ี กลจากชมุ ชน ท�ำทกุ อยา่ งแลว้ ทเ่ี หลอื คอื รอ และ อดทน “ไมม่ ีอะไรหรอก บา้ นนอ้ี ยากไดเ้ งนิ ” คณะกรรมการศนู ยด์ �ำรงธรรมจงั หวดั เรยี กประชมุ หลายหนว่ ยราชการ ทเี่ กยี่ วขอ้ ง หารอื กนั เรอื่ งของครอบครวั แมเ่ อ และสง่ ทมี ตวั แทน ซงึ่ มาจาก ส�ำนกั งานพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ยจ์ งั หวดั พงั งา (พมจ.) และ หนว่ ยงานราชการจ�ำนวนหนงึ่ ลงพน้ื ทเ่ี พอ่ื ประเมนิ ใหค้ วามชว่ ยเหลอื “ไมม่ อี ะไรหรอก บา้ นนอี้ ยากไดเ้ งนิ ” คอื ขอ้ มลู ทส่ี ะทอ้ นกลบั มา

42 ทปี่ ระชมุ สรปุ กนั วา่ ครอบครวั นไ้ี มม่ คี วามจ�ำเปน็ หรอื ความเดอื ดรอ้ น เรอื่ งทดี่ นิ สง่ิ ทน่ี า่ จะใหค้ วามชว่ ยเหลอื นา่ จะเปน็ เรอ่ื งการใหเ้ งนิ สงเคราะหเ์ พอ่ื ตอบโจทยท์ างเศรษฐกจิ จงึ ไดน้ ดั หมายใหค้ รอบครวั แมเ่ อมารบั เงนิ สงเคราะห์ จากกองทนุ พมจ. พงั งา จ�ำนวนราว 30,000 - 50,000 บาท ในวนั พธิ รี บั มอบเงนิ กองทนุ สงเคราะหเ์ ดก็ คณะกรรมการ เจา้ หนา้ ท่ี จากหนว่ ยราชการตา่ งๆ นงั่ กนั เตม็ หอ้ งประชมุ ดารารตั น์ สเุ ทศ หวั หนา้ บา้ น พกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา กอ็ ยทู่ น่ี นั่ ดว้ ย แวบแรกทเ่ี หน็ ครอบครวั ผเู้ สยี หาย -- ดารารตั น์ หรอื ทเ่ี รยี กกนั วา่ หวั หนา้ ปู เอะใจขนึ้ มาทนั ที “หอ้ งประชมุ กวา้ งขวาง แตท่ ำ� ไมครอบครวั นนี้ งั่ ตวั ตดิ กนั แมต้ อนยนื มารบั เงนิ สงเคราะห์ กย็ นื ตวั เบยี ดตดิ ๆ กนั ” หวั หนา้ ปเู ลา่ “ครอบครวั นไ้ี มแ่ สดง อาการลงิ โลดดใี จกบั การไดเ้ งนิ เลย เดก็ ไมส่ บตาใคร เหมอื นตวั เองผดิ ตลอด เวลา เหมอื นมบี างอยา่ งทเ่ี ขาอยากสอ่ื แตส่ อื่ ไมอ่ อก หรอื สอ่ื ไมห่ มด มนั เกดิ อะไรขนึ้ กนั แน”่ หวั หนา้ ปคู ดิ ในใจ กวา่ 20 ปี กบั การท�ำงานดา้ นเดก็ เยาวชนและครอบครวั ทป่ี ระสบ ปญั หา โดยเฉพาะชว่ งตงั้ แตป่ ี 2552 ทคี่ ลกุ คลกี บั เดก็ โรฮงิ ญาทถี่ กู ลอ่ ลวงสู่ กระบวนการคา้ มนษุ ย์ หวั หนา้ ปฟู นั ธงวา่ ภาพครอบครวั ทเ่ี ธอเหน็ ในวนั นน้ั สง่ สญั ญาณใหเ้ ธอรวู้ า่ มบี างอยา่ งทซ่ี กุ ซอ่ นอยแู่ ละเธอตอ้ งรใู้ หไ้ ดว้ า่ มนั คอื อะไร เสรจ็ พธิ มี อบเงนิ สงเคราะห์ เธอขอเอกสารเพม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั ครอบครวั นจี้ ากหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง แตข่ อ้ มลู ทเี่ ธอเหน็ กไ็ มม่ อี ะไรมากกวา่ ทเี่ ธอเคยรบั รู้ และอา่ นในบนั ทกึ กอ่ นหนา้ นี้

43 เคลยี รเ์ ร่ือง “คาใจ” ภาพครอบครวั 4 คนนงั่ ตวั ลบี เบยี ดกนั ทเ่ี กา้ อ้ี และยนื ชดิ กนั เปน็ แผง ตอนรบั เงนิ สงเคราะหย์ งั กวนใจหวั หนา้ ปู “มนั ผดิ ปกต”ิ เธอร�ำพงึ ในใจ เธอโทรศพั ทถ์ งึ เพอื่ นจากมลู นธิ มิ สุ ลมิ เพอื่ สนั ติ สาขาจงั หวดั ภเู กต็ ทเี่ คยลยุ งานรอ้ นดว้ ยกนั มากอ่ นในกรณโี รฮงิ ญา “วานลงไปเยยี่ มครอบครวั นหี้ นอ่ ยสิ ไปแบบไมเ่ ปน็ ทางการนะ ไมต่ อ้ ง บอกวา่ มาจากหนว่ ยงานราชการ” เธอยำ้� เพราะเธอเรม่ิ สงสยั วา่ ความเปน็ ราชการอาจเปน็ อปุ สรรคตอ่ การเขา้ ถงึ ความจรงิ บางอยา่ ง ทผ่ี า่ นมา ในฐานะเจา้ หนา้ ทร่ี ฐั หวั หนา้ บา้ นพกั ฯ กระทรวงการพฒั นา สงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ การลงพน้ื ทตี่ อ้ งไปตามระบบสายงานราชการ ทตี่ อ้ งผา่ นกนั เปน็ ทอดๆ ไปยงั ก�ำนนั ผใู้ หญบ่ า้ น โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ประจ�ำต�ำบล ฯลฯ เพอื่ เตรยี มการตอ้ นรบั ใหข้ อ้ มลู และรว่ มลงพน้ื ทไี่ ปดว้ ยกนั เปน็ ขบวน คราวนเ้ี พอื่ เคลยี รข์ อ้ สงสยั ในใจ การลงเยยี่ มตอ้ ง “ไมผ่ า่ น” เจา้ หนา้ ท่ี ฝา่ ยบา้ นเมอื ง “ไปคนเดียวนะ ไม่ต้องเอาทีมไปด้วย ไปในฐานะพี่น้องมุสลิมไป เยย่ี มเยยี นกนั ” เธอก�ำชบั เพอ่ื น ไมน่ าน เพอ่ื นคนนนั้ โทรกลบั มา “พป่ี ู มนั มอี ะไรมากกวา่ เรอ่ื งขอทดี่ นิ ทำ� กนิ แลว้ ละพ”่ี เสยี งปลายทาง พดู อยา่ งรอ้ นรน การเขา้ ไปพคู ดยุ แบบพน่ี อ้ งมสุ ลมิ ดว้ ยกนั ทอี่ ยากรบั ฟงั ปญั หา และชว่ ยเหลอื ท�ำใหค้ รอบครวั นเี้ ปดิ ใจ

44 “นอ้ งผหู้ ญงิ โดนชายในหมบู่ า้ นขม่ ขนื และมนั อาจมมี ากกวา่ 3 คนนะพ่ี แมแ่ จง้ ความไปแลว้ แตร่ สู้ กึ ถกู คกุ คาม และไมม่ นั่ ใจวา่ จะมใี ครชว่ ยเขาได”้ “ให้เด็กออกมาจากพ้ืนท่ีได้ไหม” หัวหน้าปูบอก ความเป็นนัก สงั คมสงเคราะหท์ มี่ ใี บป.ว.ิ อาญา (ประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา) เธอมอี �ำนาจชอบดว้ ยกฎหมายทจี่ ะน�ำตวั เดก็ ออกจากสภาพทอ่ี นั ตรายและสอบ ปากค�ำเดก็ ได้ 1 “นอ้ งไมย่ อมออกจากชมุ ชนสพิ ่ี ตวั พอ่ แมอ่ ยากพาลกู หนี แตน่ อ้ งไม่ อยากไป นอ้ งหว่ งเรยี น ยงิ่ ไดท้ นุ การศกึ ษา ยงิ่ กลวั วา่ ถา้ ออกไปแลว้ จะไมไ่ ด้ ทนุ เรยี น นอ้ งหว่ งขา้ วโพดทพี่ อ่ เพงิ่ ลง ยงั ไมอ่ อกฝกั เลย แลว้ ไหนจะการงานของ พอ่ แม่ รายไดอ้ กี ทสี่ ำ� คญั นอ้ งบอกวา่ จะไมไ่ ปไหนถา้ ไมม่ พี อ่ แมแ่ ละนอ้ งชาย ไปดว้ ย” หวั ใจมากอ่ นกฎเหลก็ เมอื่ ไดข้ อ้ มลู ใหมม่ า หวั หนา้ ปรู บี เสนอเรอ่ื งเขา้ ทป่ี ระชมุ คณะกรรมการ คมุ้ ครองเดก็ จงั หวดั พงั งา ผอู้ �ำนวยการศนู ยด์ �ำรงธรรม ผบู้ รหิ ารของจงั หวดั อยั การ ฯลฯ เพอื่ รว่ มพจิ ารณาหาทางชว่ ยเหลอื เรง่ ดว่ น ซง่ึ ทกุ หนว่ ยงานก็ พยายามหาหนทางชว่ ยเหลอื หากแตต่ ดิ “กรอบของกฎเกณฑ”์ หลายประการ ทที่ �ำใหไ้ มอ่ าจตอบโจทยข์ องนอ้ งฟา้ ไดท้ ง้ั หมด 1 ตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา การถามปากค�ำและการสบื พยานเดก็ ก�ำหนดวธิ ี ปฏบิ ตั ใิ นการถามปากค�ำ การชตี้ วั ผตู้ อ้ งหาของผเู้ สยี หายหรอื พยาน การสบื พยานทเี่ ปน็ เดก็ อายไุ มเ่ กนิ สบิ แปดปี รวมทง้ั การสอบสวนผตู้ อ้ งหาทเ่ี ปน็ เดก็ อายไุ มเ่ กนิ สบิ แปดปี ตอ้ งมนี กั จติ วทิ ยา หรอื นกั สงั คม สงเคราะห์ บคุ คลทเี่ ดก็ รอ้ งขอ และพนกั งานอยั การ รวมถงึ ทนายโจทกร์ ว่ มอยดู่ ว้ ย โดยมงุ่ หมายมใิ หเ้ ดก็ ไดร้ บั ผลกระทบทงั้ ทางรา่ งกายและสภาวะทางจติ ใจจากกระบวนการยตุ ธิ รรม (มลู นธิ ศิ นู ยพ์ ทิ กั ษส์ ทิ ธเิ ดก็ )

45 บางหน่วยงานรับน้องผู้เสียหายได้ แต่เอาพ่อแม่มาอยู่ด้วยไม่ได้ บางหนว่ ยงานรบั พอ่ ได้ แตแ่ มต่ อ้ งไปอกี หนว่ ยงานหนง่ึ สรปุ คอื ครอบครวั นต้ี อ้ ง แยกกนั ไปคนละทาง “บา้ นเดก็ และครอบครวั เปน็ ศนู ยแ์ รกรบั และกระจายตอ่ สว่ นใหญเ่ ดก็ มาอยู่อาทิตย์หน่ึงแล้วก็จะไปท่ีอื่น เช่นไปสถานคุ้มครองสวัสดิภาพ ส่วน ครอบครวั จะไปศนู ยไ์ รท้ พี่ ง่ึ แยกลกู แยกแม่ นเ่ี ปน็ เหตผุ ลทผ่ี หู้ ญงิ จำ� นวนหนง่ึ ทถี่ กู ละเมดิ ไมอ่ อกจากบา้ น ระบบทเ่ี ปน็ อยอู่ าจจะไมเ่ ปน็ มติ รกบั ผปู้ ระสบ เหตนุ กั ” หวั หนา้ ปสู ะทอ้ น ระหวา่ งฟงั การถกหาทางออก หวั หนา้ ปหู นกั ใจเพราะกฎเกณฑต์ า่ งๆ ไมน่ า่ จะท�ำใหเ้ ดก็ ผเู้ สยี หายตดั สนิ ใจออกจากพน้ื ทไ่ี ด้ และหากทางการยนื ยนั จะ เอาตวั เดก็ ออกมากอ็ าจเปน็ ผลเสยี ทางจติ ใจของเดก็ มากกวา่ จะชว่ ยเยยี วยา “เด็กท่ีขาดพ่อแม่ในช่วงเวลาแบบน้ีน่าจะย่ิงเป็นการซ�้ำเติมเธอ” หวั หนา้ ปคู ดิ ในใจ เมอื่ ยงั หาขอ้ สรปุ ไมไ่ ด้ รองผวู้ า่ ฯ ทน่ี งั่ หวั โตะ๊ ในทปี่ ระชมุ หนั หนา้ มาที่ หวั หนา้ ปู “บา้ นพกั เดก็ ฯ คณุ ตอ้ งเอาเดก็ ออกมาใหไ้ ด้ วธิ กี ารใดกไ็ ด้ พรงุ่ นเี้ ลย” เหมอื นเผอื กรอ้ นตกใส่ จะไมร่ บั กไ็ มไ่ ด้ “เอาวะ” หวั หนา้ ปบู อกตวั เองในใจ เธอทวนโจทย์ 3 ขอ้ ทจี่ ะชว่ ยให้ นอ้ งฟา้ สบายใจมากพอทจ่ี ะออกจากชมุ ชน --- ครอบครวั ตอ้ งอยดู่ ว้ ยกนั เธอและ นอ้ งชายตอ้ งไดเ้ รยี นและมที นุ การศกึ ษาให้ พอ่ แมม่ งี านท�ำและมรี ายได้

46 “เราตอ้ งปลดหว่ ง 3 ขอ้ นใี้ หไ้ ด”้ หวั หนา้ ปคู ดิ เรอ่ื งนที้ า้ ทาย แตก่ ไ็ ม่ เกนิ ก�ำลงั ส�ำหรบั นกั สงั คมสงเคราะหท์ ก่ี า้ วขา้ มกตกิ าขององคก์ รมานานแลว้ “วนั ทตี่ ดั สนิ ใจจะไปสอบเปน็ นกั สงั คมสงเคราะห์ เราเดนิ ไปหาพอ่ ปรดี ี (รปู ปน้ั ทล่ี านโพธิ์ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ทา่ พระจนั ทร)์ มองหนา้ ของทา่ นแลว้ บอกวา่ หนจู ะตง้ั ใจเปน็ ขา้ ราชการนำ้� ดคี นหนงึ่ ทจี่ ะเขา้ มา เปลย่ี นระบบ จะไดไ้ มต่ อ้ งมาโจมตรี าชการวา่ ระบบแย่ ขอใหพ้ อ่ ปรดี เี ปน็ ก�ำลงั ใจใหห้ นดู ว้ ย” เธอเลา่ ปณธิ านทอี่ ยใู่ นใจนบั แตว่ นั ทเ่ี รยี นจบจากคณะ สงั คมสงเคราะห์ ธรรมศาสตร์ เมอ่ื กวา่ 20 ปมี าแลว้ หวั หนา้ ปเู ปน็ คนกรงุ เทพแตก่ �ำเนดิ เสน้ ทางรบั ราชการกบั กระทรวงการ พฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ย์ เรมิ่ ทภี่ าคอสี าน ภาคเหนอื จนเมอื่ เรมิ่ ชดั เจนกบั ตวั เองวา่ สนใจและเหมาะกบั งานดา้ นเดก็ เธอจงึ ขอยา้ ยมาเปน็ หวั หนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั ทจี่ งั หวดั พงั งาตงั้ แต่ 2552 -2563 ทเ่ี ธอไดท้ �ำงาน ประเดน็ ผลู้ ภ้ี ยั และผเู้ สยี หายจากการคา้ มนษุ ยก์ รณชี าวโรฮงิ ญา “โจทยม์ ไี วใ้ หแ้ ก้ กฎมไี วเ้ พอื่ เขา้ ใจ ไมใ่ ชอ่ ปุ สรรค หากเราตระหนกั วา่ เปา้ หมายส�ำคญั คอื อะไร เราเอาเคสเปน็ ตวั ตง้ั ระเบยี บราชการ กฎเกณฑ์ ทงั้ หลายตอ้ งเออื้ เพอื่ ใหค้ วามชว่ ยเหลอื เหยอ่ื ไมใ่ ชเ่ ปน็ อปุ สรรค” ส�ำหรบั ครอบครวั แมเ่ อ เธอมคี �ำตอบใหท้ กุ โจทยข์ องครอบครวั นแี้ ลว้ “เดก็ รสู้ กึ วา่ แบกภาระของพอ่ แม่ จะทำ� มาหากนิ อยา่ งไร สวนยางทกี่ รดี อยู่ ตอนนแี้ ตง ขา้ วโพดกำ� ลงั จะออก จะทำ� อยา่ งไร อยากเกบ็ ผลผลติ เพราะ ปลกู มา โจทยข์ อ้ นต้ี อ้ งตใี หแ้ ตก นอ้ งฟา้ ตอ้ งไดเ้ รยี น ไดท้ นุ แมก่ บั พอ่ ตอ้ งไดง้ าน และตอ้ งอยรู่ วมกนั ครอบครวั ใหไ้ ดด้ ว้ ย” หวั หนา้ ปขู อใหต้ วั แทนจากมลู นธิ มิ สุ ลมิ เพอื่ สนั ติ สาขาจงั หวดั ภเู กต็ ลง ไปหาแมเ่ ออกี ครง้ั

47 “พป่ี คู นนไ้ี วใ้ จได้ เธอเปน็ คนพทุ ธทดี่ แู ลชาวมสุ ลมิ ไดแ้ ละเปน็ ทร่ี กั ของ คนมสุ ลมิ ดว้ ย พป่ี จู ะชว่ ยแมเ่ อและนอ้ งฟา้ เชอ่ื มงานกบั หนว่ ยงานบรกิ ารภาครฐั เพอ่ื ปกปอ้ งคมุ้ ครองสทิ ธไิ ด้ ... พรอ้ มจะออกจากพน้ื ทเ่ี มอื่ ไร บอกมาเลย” ตวั แทนมลู นธิ มิ สุ ลมิ เพอื่ สนั ตใิ หค้ วามมน่ั ใจกบั ครอบครวั แมเ่ อ ลงพน้ื ทสี่ รา้ งความมน่ั ใจ เมอ่ื ตอ้ งเอาเดก็ ออกจากพน้ื ทแ่ี นๆ่ ในวนั ทพ่ี รอ้ ม หวั หนา้ ปลู งชมุ ชน และไปทโี่ รงเรยี นของนอ้ งฟา้ รถตสู้ ชี มพขู องราชการเขา้ ไปในหมบู่ า้ น ทกุ บา้ นปดิ ประตู ยกเวน้ บา้ น เดก็ ทเ่ี ปดิ ประตู “ไมธ่ รรมดาซะแลว้ ” หวั หนา้ ปคู ดิ เธอเดนิ ทางไปพบนอ้ งฟา้ ทโี่ รงเรยี น เพอ่ื ท�ำความรจู้ กั สรา้ งความคนุ้ เคย และท�ำใหน้ อ้ งฟา้ วางใจ หวั หนา้ ปสู บื รมู้ าวา่ นอ้ งฟา้ เปน็ คนรกั เดก็ ชอบเลน่ และชว่ ยเพอื่ นบา้ น ดแู ลลกู หลานเลก็ ๆ เสมอ “อยากไปอยกู่ บั มาเธอรไ์ หม ไปชว่ ยกนั ดแู ลนอ้ งๆ มสุ ลมิ ทบี่ า้ นพกั ฯ” ทบี่ า้ นพกั เดก็ ฯ เดก็ ๆ ทอ่ี ยทู่ นี่ นั่ เรยี กหวั หนา้ ปวู า่ “มาเธอร”์ “แลว้ หนจู ะไดเ้ รยี นหนงั สอื ไหม” นอ้ งฟา้ ถาม “ไดเ้ รยี นส”ิ หวั หนา้ ปเู ชค็ กบั ทางโรงเรยี นทเี่ ธอประสานสง่ เดก็ โรฮงิ ญา ไปเรยี นแลว้ วา่ ทน่ี น่ั มสี ายการเรยี นบญั ชที น่ี อ้ งฟา้ สนใจ “นอ้ งเมฆกไ็ ดเ้ รยี น ดว้ ยจะ้ ”

48 “แลว้ หนจู ะไดท้ นุ เรยี นหนงั สอื ไหมคะ” ค�ำนวณเรว็ ๆ ในหวั เวลานนั้ เธอนกึ ถงึ เงนิ สงเคราะหข์ องบา้ นพกั ฯ ขน้ึ มาได้ เลยตอบอยา่ งมนั่ ใจ “ไดส้ ิ มที นุ เรยี นเหมอื นเดมิ ดว้ ย” หวั หนา้ ปตู อบ “ได”้ ในทกุ โจทยข์ องนอ้ งฟา้ ดว้ ยตน้ ทนุ ทเ่ี ธอมี “จะใหค้ วามฝนั ของเดก็ สะดดุ ไมไ่ ด”้ หวั หนา้ ปบู อกตวั เอง จำ� ใจ-จำ� จากบา้ น 4 สงิ หาคม 2560 เมอ่ื ขา้ วโพดทบ่ี งั วาปลกู ไวเ้ รมิ่ ออกฝกั ออ่ น แมเ่ อ โทรตดิ ตอ่ หวั หนา้ ปใู หม้ ารบั พวกเขาออกจากพน้ื ที่ ซงึ่ หวั หนา้ ปกู ไ็ มร่ รี อ เดนิ ทาง พรอ้ มกบั ทมี งาน 3 คน ไปหมบู่ า้ นเกาะแรดเยน็ วนั นนั้ ทนั ที “เขาเชอื่ เรา เรากไ็ ปเลย เราเปน็ เจา้ บา้ น ตอ้ งมารบั เขาดว้ ยตวั เองเพอื่ ใหเ้ ขาเหน็ วา่ เราเตม็ ใจใหเ้ ขามาเปน็ สมาชกิ ในครอบครวั ” รถสชี มพชู อ๊ กกงิ้ พงิ กส์ ญั ลกั ษณข์ องกระทรวงการพฒั นาสงั คมฯ แลน่ เขา้ ไปตามทางคอนกรตี สองเลน ลดั เลาะไปในหมบู่ า้ น สองขา้ งทางเปน็ สวนยาง มบี า้ นหลงั เตย้ี เปน็ ระยะๆ จนมาหยดุ ทหี่ นา้ บา้ นกอ่ อฐิ ชน้ั เดยี ว ทกุ คนในบา้ นหลงั เลก็ ออกมาทกั ทาย “เอาของขน้ึ รถแลว้ รบี ไปกนั ” หวั หนา้ ปบู อก ในใจของเธออยากตอ่ ความวา่ “เราตอ้ งไปใหเ้ รว็ ทส่ี ดุ ทกุ คนในหมบู่ า้ นรกู้ นั หมดแลว้ วา่ มเี จา้ หนา้ ที่ รฐั มารบั คนบา้ นน”ี้

49 ทกุ คนในบา้ นกลุ กี จุ อยกขา้ วของทเ่ี ตรยี มไวข้ น้ึ รถ นอกจากจะเปน็ เสอื้ ผา้ ของใชจ้ �ำเปน็ สว่ นตวั แลว้ พวกเขากไ็ มล่ มื เอาสง่ิ มคี า่ ทางใจตดิ ไปดว้ ย “ผมเอาตปู้ ลาไปไดไ้ หม” เดก็ ชายวยั 10 ขวบ มองตาใส ปลาหางนก ยงู เปน็ สตั วเ์ ลย้ี งทน่ี อ้ งเมฆรกั และเขาไมอ่ าจทง้ิ มนั ไวใ้ นบา้ นทก่ี �ำลงั จะรา้ ง “เอามาเลยครบั ” หวั หนา้ ปยู มิ้ อะไรทเี่ ปน็ คณุ คา่ ทางใจของเดก็ เขาตอ้ ง ตดิ ตวั เอามาดว้ ยได้ “หนเู อาหนงั สอื ไปนะคะ” นอ้ งฟา้ สะพายเปห้ นงั สอื และเสอื้ ผา้ “หนเู อาเตาแกส๊ ไปดว้ ยไดไ้ หม” แมเ่ อถาม แมท้ บ่ี า้ นพกั จะมอี ปุ กรณท์ �ำอาหารอยแู่ ลว้ และระเบยี บกไ็ มอ่ นญุ าต ใหน้ �ำสง่ิ ทอี่ าจเปน็ วตั ถอุ นั ตรายไปในบา้ นพกั ฯ แตส่ ายตาของแมเ่ อสะทอ้ น ความหมายบางอยา่ งทหี่ วั หนา้ ปยู ากจะปฏเิ สธ นอี่ าจเปน็ สมบตั ชิ น้ิ หนง่ึ ส�ำหรบั คนเปน็ แมท่ พี่ าความหมายของ “ครอบครวั ” ไปดว้ ยกบั เธอ “เอาไปไดค้ ะ่ ” แมเ่ อกลุ กี จุ อยกเตาแกส๊ ขนึ้ รถ และเครอื่ งครวั บางชนิ้ เชน่ หมอ้ หงุ ขา้ ว กระทะเลก็ ๆ ผเู้ ปน็ พอ่ โกยขา้ วโพดทเ่ี พง่ิ เกบ็ เกยี่ ว แมจ้ ะยงั ออ่ นอยู่ แตก่ พ็ อไดใ้ น ยามน้ี กองขา้ วโพดออ่ นบนถงุ ปยุ๋ มดั สม่ี มุ แลว้ เอาขนึ้ รถ รถมอเตอรไ์ ซคก์ เ็ อา ขน้ึ รถตมู้ าดว้ ย! ทกุ อยา่ งทสี่ �ำคญั ตอ่ ใจและเปน็ ความทรงจ�ำของ “บา้ น” ส�ำหรบั 4 ชวี ติ นถ้ี กู มดั โกย ใสเ่ ขา้ ไปไวใ้ นรถตู้ ดวงอาทติ ยก์ ลมแดงเคลอ่ื นคลอ้ ยชดิ ขอบฟา้ “ตอ้ งรบี ไปกนั แลว้ ละ่ ” หวั หนา้ ปพู ยกั หนา้ ใหท้ กุ คนรบี ขน้ึ รถ

50 รถตสู้ ชี มพคู อ่ ยๆ เคลอื่ นออกไป ทงั้ สชี่ วี ติ เหลยี วมองบา้ นอกี ครงั้ และ นนั่ คอื ครงั้ สดุ ทา้ ย บา้ นหา่ งออกไปเรอ่ื ยๆ บา้ นใหมจ่ ะเปน็ อยา่ งไร กส็ ดุ จะคาดเดา แตส่ ง่ิ ส�ำคญั คอื พวกเขากย็ งั มกี นั และกนั ... ครอบครวั ชวี ติ ในบา้ นหลงั ใหม่ ฟา้ มดื แลว้ รถสชี มพเู คลอื่ นผา่ นเขา้ มาในประตรู ว้ั ทมี่ ปี า้ ยเขยี น “บา้ น พกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา” เมอ่ื รถจอดสนทิ ทกุ คนลงจากรถ หวั หนา้ ปู พาใหค้ รอบครวั แมเ่ อเขา้ พกั ทตี่ คู้ อนเทนเนอร์ ตงั้ แตส่ รปุ ในใจวา่ นอ้ งฟา้ ตอ้ งไดอ้ ยกู่ บั ครอบครวั หวั หนา้ ปคู ดิ ถงึ ทพ่ี กั เปน็ อนั ดบั แรก ครอบครวั จะอยอู่ ยา่ งไร แยกกนั อยคู่ นละตกึ ? คนละท?ี่ หรอื จะอยดู่ ว้ ยกนั ? แลว้ อยตู่ รงไหน? แลว้ เธอกน็ กึ ถงึ ตคู้ อนเทนเนอร์ ทเ่ี คยไดร้ บั บรจิ าคมาครง้ั ทเี่ ธอเปดิ ประตตู อ้ นรบั เดก็ ชาวโรฮงิ ญามาทบ่ี า้ นพกั เดก็ ฯ ซง่ึ ใน เวลานน้ั ไมส่ จู้ ะมใี ครอยากรบั เดก็ กลมุ่ น้ี กอ่ นทจี่ ะออกไปรบั แมเ่ อในชมุ ชน วนั นนั้ เธอเรยี กลกู ๆ โรฮงิ ญาในบา้ น พกั มาชว่ ยกนั จดั พน้ื ท่ี เกณฑเ์ ดก็ ชายทอี่ ยใู่ นตคู้ อนเทนเนอรใ์ หข้ นึ้ ตกึ นอน ที่ ตอ้ งท�ำเปน็ โซนแยกหญงิ -ชาย เพอ่ื ใหต้ คู้ อนเทนเนอรน์ เี้ ปน็ “บา้ น” ชว่ั คราวของ ครอบครวั แมเ่ อ “กฎเหลก็ ของบา้ นพกั เดก็ ฯ ไมอ่ นญุ าตใหร้ บั ผชู้ ายอายเุ กนิ 18 ปี เขา้ บา้ น นเ่ี ปน็ เคสแรกในชวี ติ ทตี่ ดั สนิ ใจทำ� เองโดยไมป่ รกึ ษาใคร” หวั หนา้ ปยู มิ้ วธิ ปี ฏบิ ตั โิ ดยสว่ นมาก เมอื่ รบั เดก็ ออกจากพน้ื ทอ่ี นั ตรายแลว้ บา้ นพกั จะรบั เดก็ กบั ผหู้ ญงิ มา แลว้ กระจายตอ่ ไปศนู ยอ์ นื่ เชน่ บา้ นพกั พงิ คนไรท้ พี่ ง่ึ