ระบบชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์

บทที่ 9 การชาระเงนิ ผ่านโทรศัพท์มือถือ 251 บารโ์ คด้ 2 มิติ สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท (APPDISQUS, 2015) 1. ประเภทสแตก็ (Stacked Barcode) บาร์โค้ด 2 มิติ ประเภทสแต็กมีลักษณะคล้าย ๆ การนาบาร์โค้ด 1 มิติ วางซ้อนกัน หลายแถวเพ่ือให้สามารถบรรจุข้อมูลได้มากข้ึน ปัจจุบันบรรจุข้อมูลได้มากท่ีสุดจานวน 2,710 ตัวเลข หรอื คิดเป็น 1,850 ตัวอกั ษร และเทา่ กบั 1,018 ไบนารี ดงั ภาพที่ 9-27 ภาพที่ 9-27 บาร์โคด้ 2 มิติ แบบ PDF417 ที่มา: APPDISQUS, 2015 2. ประเภทเมตริกซ์ (Matrix Barcode) บาร์โค้ด 2 มติ ิ ประเภทเมตริกซ์ มลี กั ษณะเปน็ สัญลกั ษณ์ส่ีเหลี่ยม มหี ลายรปู แบบ เชน่ - Data Matrix สามารถบรรจุข้อมูลไดจ้ านวน 138 ตวั เลข หรือคิดเป็น 93 ตวั อักษร - คิวอาร์โค้ด สามารถบรรจุข้อมูลได้มากท่ีสุดจานวน 3,116 ตัวเลขหรือจานวน 2,355 ตัวอักษร แต่สาหรับข้อมูลประเภทอื่น ๆ เช่น ข้อมูลเลขฐานสอง สามารถบรรจุได้ 1,556 ไบต์ ดังภาพที่ 9-28 ซงึ่ เป็นคิวอารโ์ คด้ จากโปรแกรมไลน์ - รหัสแม็กซี (Maxi Code) บรรจุข้อมูลได้สูงสุด 7,089 ตัวเลข หรือเท่ากับ 4,296 ตัวอักษร โดยเป็นข้อมูลเลขฐานสอง 2,953 ไบต์ ภาพท่ี 9-28 ตัวอย่างบาร์โค้ด 2 มติ ิ ประเภทคิวอาร์โคด้ ในโปรแกรมไลน์ของผู้เขียน ทีม่ า: ผู้เขยี น

252 การเงินและระบบชาระเงินอเิ ลก็ ทรอนิกส์ คิวอารโ์ คด้ ในระบบการชาระเงินของประเทศไทยใช้มาตรฐานของ EMV QR-Code ช่วยให้ สามารถชาระเงินผ่านโทรศัพท์สมาร์ทโฟนด้วยการสแกน และสามารถใช้ได้ในทุกธนาคาร นอกจากน้ียังรองรับการใช้งานบัตรเครดิตมาสเตอร์การ์ด (MasterCard), บัตรเครดิตยูเน่ียนเปย์ (UnionPay), บัตรเครดิตวซี า่ (Visa), บัตรเครดิตอเมริกันเอ็กเพลส (American Express) และบัต เครดิตเจซีบี (JCB) รวมท้ังบัตรเดบิต และกระเป๋าเงินอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (e-Wallet) ซ่ึงใน พ.ศ.2560 มี 5 ธนาคารที่ได้ใช้คิวอาร์โค้ดในการทาธุรกรรมทางการเงิน ได้แก่ ธนาคารกสิกรไทย ธนาคาร ไทยพาณิชย์ ธนาคารกรุงไทย ธนาคารกรุงเทพ และธนาคารออมสิน ในอนาคตจะมีจานวน ธนาคารทรี่ องรับการใช้งานคิวอารโ์ ค้ดมากยิง่ ข้ึน ดงั ภาพที่ 9-29 ภาพที่ 9-29 ตัวอย่างคิวอาร์โค้ด ระบบรบั ชาระเงินพร้อมเพย์ของผู้เขียน ท่มี า: ผู้เขียน

บทที่ 9 การชาระเงนิ ผ่านโทรศัพท์มอื ถือ 253 9.3 การชาระเงินโดยใช้ขอ้ มลู ทางชีวภาพ จากความสามารถของอุปกรณ์เคลื่อนที่ โดยเฉพาะโทรศัพท์สมาร์ทโฟนที่มีการพัฒนาให้มี ความสามารถหลากหลายเทียบเท่ามีอุปกรณ์หลาย ๆ อย่าง ทาให้ทุกคนสามารถใช้ชีวิต ได้อย่างสะดวกสบายทันสมัยย่ิงข้ึนด้วยโทรศัพท์สมาร์ทโฟนเพียงเคร่ืองเดียว ไม่ว่าจะเป็น การเชื่อมตอ่ อินเทอรเ์ น็ต การเลอื กซื้อสนิ ค้า การชาระเงินค่าสินค้า การเดนิ ทาง หรอื การทาธุรกิจ รวมไปถึงการใช้บริการจากหน่วยงานรัฐบาล เป็นต้น ดังน้ันสิ่งสาคัญที่ต้องคานึงเป็นอย่างยิ่ง คือความปลอดภัยในการใช้งาน เน่ืองจากอุปกรณ์ดังกล่าวเก็บข้อมูลส่วนตัวที่สาคัญ และหาก มีความผิดพลาดเกิดข้ึนก็จะส่งผลให้เกิดปัญหาต่อทรัพย์สินค่อนข้างสูง ดังน้ันจึงมีการประยุกต์ใช้ ข้อมูลทางกายภาพเพ่ือระบุตัวตนเจ้าของอุปกรณ์เคล่ือนท่ีเพ่ือให้เจ้าของอุปกรณ์ไม่ต้องจดจา ข้อมูลแต่สามารถเข้าถึงการใช้งานได้อย่างรวดเร็ว อีกท้ังยังเป็นการป้องกันการเข้าถึงการใช้งาน เม่ืออปุ กรณ์เคลอ่ื นทถ่ี กู ขโมยไดอ้ ีกด้วย ระบบชาระเงินโดยใช้ข้อมูลทางชีวภาพ (Biometric Payment) คือการใช้เทคโนโลยี ทางด้านชีวภาพผสานกับเทคโนโลยีทางการแพทย์และเทคโนโลยที างคอมพิวเตอร์ เพ่ือตรวจสอบ และยืนยันตัวบุคคลในการทาธุรกรรมทางการเงินผ่านอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น การชาระเงิน ในร้านสะดวกซื้อ การยืนยันตัวตนในการรับพัสดุไปรษณีย์ การล็อกอินเข้าเว็บไซต์ การควบคุม การเข้าอาคาร การเปิดประตูการบันทึกเวลาทางาน การตรวจสอบผู้เดินทางต่างประเทศ การตรวจสอบผ้ตู ้องหา เปน็ ตน้ ข้อมลู ทางชีวภาพ สามารถแบ่งไดเ้ ปน็ 2 ประเภทได้แก่ (นัยนา มาแสง, 2551) 9.3.1 ลกั ษณะทางกายภาพ (Physical Characteristics) ข้อมูลชีวภาพทางกายภาพ คือ ลักษณะทางร่างกายของบุคคล ได้แก่ ลายน้ิวมือ (Fingerprint) เส้นเลือดดาบนฝ่ามือ (Palm Veins) ลายฝ่ามือ (Palm Print) ลักษณะใบหน้า (Face Recognition) รูปทรงฝ่ามือ (Hand Geometry) ลักษณะใบหู (Ear Shape) จอตา (Iris) รมู ่านตา (Retina) กลิ่น (Human Scent) เปน็ ต้น - ข้อมูลลายนิ้วมือ (Fingerprint) ลายนิ้วมือของแต่ละบุคคลเป็นเอกลักษณ์ ตั้งแต่กาเนิดและไม่มีการเปลี่ยนแปลงตลอดชีวิต สามารถแบ่งออกเป็นหลายรูปแบบ ได้แก่ ลายก้นหอย ลายลูกคล่ืน ลายลูกคล่ืนม้วน ลายรูปภูเขา ซึ่งประกอบด้วยลักษณะเส้นและตาหนิ ต่าง ๆ บนน้ิวมือ เช่น เส้นตรง เส้นโค้ง เส้นวกกลับ เส้นเวียน เส้นขาด ซึ่งโดยท่ัวไปจะมี 2 ลักษณะใหญ่ ๆ คือ เส้นนูน (Ridges) และเส้นร่อง (Furrows) โดยข้อมูลลายนิ้วมือที่จัดเก็บใน หน่วยความจาจะเป็นขอ้ มูลตาแหน่งหรอื จดุ ท่ีสาคญั (อัจจิมา มณฑาพนั ธ์ุ, 2557) ดงั ภาพที่ 9-30

254 การเงินและระบบชาระเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ภาพที่ 9-30 การอา่ นลายนิ้วมือ (Fingerprint) ทม่ี า: ผูเ้ ขียน; Hans Braxmeier & Simon Steinberger GbR. 2018 - การสแกนเส้นเลือดดาบนฝ่ามือ (Palm Veins) เป็นข้อมูลรูปแบบเส้นเลือด บนฝา่ มือ ดงั ภาพท่ี 9-31 ภาพที่ 9-31 ภาพจาลองลกั ษณะเสน้ เลือดดาบนฝ่ามือ (Palm Veins) ท่มี า: ผ้เู ขียน - ลักษณะลายฝา่ มือ (Palm Print) เป็นขอ้ มลู ลายมอื สายหลัก ริ้วรอยบนฝ่ามือ และความนนู ของมอื แสดงดงั ภาพท่ี 9-32 ภาพที่ 9-32 ลักษณะลายฝ่ามือ (Palm Print) ท่มี า: Fabricatorz LLC, 2018

บทท่ี 9 การชาระเงินผา่ นโทรศัพท์มือถือ 255 - ลักษณะใบหน้า (Face Recognition) การวิเคราะห์โครงหน้าของบุคคล และส่วนประกอบท่ีสาคัญ เชน่ ระยะห่างระหว่างดวงตา รูมา่ นตา คว้ิ จมูก ปาก เปน็ ต้น ดงั ภาพท่ี 9-33 ภาพที่ 9-33 การใช้ฟังกช์ ัน Face Recognition ในโทรศัพทส์ มาร์ทโฟน ทม่ี า: ผูเ้ ขยี น; Hans Braxmeier & Simon Steinberger GbR, 2018 - รปู ทรงฝ่ามือ (Hand Geometry) เป็นขอ้ มูลรูปทรงเรขาคณิตของฝ่ามือ เช่น ขนาดของฝ่ามือความยาวและความกว้างของน้ิว รวมทั้งระยะห่างระหว่างข้อน้ิว เป็นต้น (360 Biometrics, 2017) - ลักษณะใบหู (Ear Shape) เป็นข้อมูลรูปร่างของใบหู เช่น ขนาดใบหู รอยหยักตาแหน่งตา่ ง ๆ ของใบหู - จอตา (Iris) เป็นขอ้ มลู เนื้อเย่ือในดวงตาทีเ่ รียกว่า Trabecular Meshwork - รูม่านตา (Retina) คอื ข้อมลู เส้นเลอื ดในจอประสาทตา ซงึ่ อยู่ดา้ นหลังของตา 9.3.2 ลักษณะทางพฤตกิ รรม (Behaviors) ข้อมูลชีวภาพทางพฤติกรรม คือ การแสดงออกของบุคคล ได้แก่ ลักษณะการพิมพ์ ( Keystroke Dynamics) ก า ร เ ดิ น ( Gait Recognition) เ สี ย ง พู ด ( Voice Recognition) ลายมือเขียน (Signature) เปน็ ตน้ ดงั แสดงในภาพที่ 9-34

256 การเงนิ และระบบชาระเงินอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ภาพที่ 9-34 การปลดลอ๊ คโทรศัพท์สมารท์ โฟนด้วยลายเซ็นต์ ทม่ี า: ผเู้ ขียน ตารางที่ 9-3 การเปรยี บเทียบผลการใชไ้ บโอเมตรกิ ดว้ ยวธิ ที แี่ ตกตา่ งกัน คณุ ลักษณะ ความ กรณผี ดิ พลาด ความ การ ระดับของ การใช้งาน สะดวก แมน่ ยา ยอมรบั การรักษา ระยะยาว ลายนว้ิ มอื ของ ผใู้ ช้ ความ สงู ผวิ แหง้ , สกปรก, สงู ปลอดภยั สูง รปู ทรงของ อายุ ปานกลาง สูง ฝา่ มือ สงู มอื บาดเจ็บ, สงู ปานกลาง จอตา อายุ ปานกลาง ปานกลาง ม่านตา ตา่ สวมแว่นตา สงู มาก สูง ใบหนา้ ปานกลาง แสงไม่ เพยี งพอ สงู มาก ปานกลาง สงู สูง ปานกลาง แสงสว่าง, อายุ, สูง ปานกลาง สงู มาก ปานกลาง ลายเซ็นต์ ทรงผม,สวมแว่น ปานกลาง ปานกลาง สูง เปล่ยี นลาย สงู ปานกลาง เสียง เซน็ ต์ ปานกลาง ปานกลาง สงู เสียงรบกวน, สงู ปานกลาง เปน็ หวดั สูง ปานกลาง ทม่ี า: นยั นา มาแสง, 2551

บทที่ 9 การชาระเงินผา่ นโทรศพั ท์มือถอื 257 ขอ้ ดขี องการใชข้ ้อมูลทางชีวภาพสาหรับระบบชาระเงนิ 1. ใชง้ านงา่ ย ไมต่ ้องจาจดข้อมลู 2. ราคาไมแ่ พง 3. ป้องกนั การขโมยข้อมูล เนอ่ื งจากข้อมูลชีวภาพไมส่ ามารถลอกเล่ียนแบบได้ ข้อเสยี ของการใชข้ ้อมูลทางชวี ภาพสาหรับระบบชาระเงนิ 1. ข้อมลู ชวี ภาพมีการเปลีย่ นแปลงเมื่อบุคคลมีการเตบิ โต เช่น จากเดก็ สูผ่ ใู้ หญ่ 2. การสวมใส่เคร่ืองประดับ อาจทาให้ข้อมูลมีการเปลี่ยนแปลง เช่น การสแกนใบหู การสแกนมอื เปน็ ตน้ 9.4 สรปุ การชาระเงินผ่านโทรศัพท์มือถือเพื่อซื้อสินค้า บริการหรืออ่ืน ๆ เช่น ซ้ืออุปกรณ์กีฬา เครื่องแต่งกาย การเดินทาง การซ้ือเงินอิเล็กทรอนิกส์หรือสินค้าดิจิตอล การบริจาคเงินเพื่อการ กุศล การซื้อสินค้าออนไลน์ หรือการซื้อสินค้าในร้านค้าทางกายภาพ ปัจจุบันสามารถดาเนินการ โดยใช้อปุ กรณเ์ คลื่อนท่ีทม่ี ีเทคโนโลยีทันสมยั ชว่ ยปกปอ้ งใหก้ ารใช้งานมคี วามปลอดภัย ซึง่ วธิ กี าร ชาระเงินด้วยโทรศัพท์มีหลากหลายวิธี ได้แก่ การส่งข้อความสั้น หรือใช้บริการธนาคารทาง โทรศพั ทห์ รอื ชาระเงินโดยใช้เทคโนโลยอี ารเ์ อฟไอดี หรอื เทคโนโลยเี อ็นเอฟซี เปน็ ตน้ ในการยืนยันตัวตนของผู้ใช้งานโทรศัพท์สมาร์ทโฟน ในระยะเริ่มต้นเป็นการยืนยันตัวตน ด้วยรหัสผ่านแบบตัวเลข ซึ่งอาจไม่ปลอดภัยต่อการใช้งาน เนื่องจากโทรศัพท์อาจถูกขโมยและ รหัสผ่านก็ถูกลักลอบจดจาได้ ดังนั้นจึงมีการพัฒนาระบบยืนยันตัวตนโดยใช้ข้อมูลทางชีวภาพ รวมทั้งลกั ษณะทางพฤติกรรมเพื่อป้องกนั การใช้งานโดยผู้ไม่มีสิทธ์ิ ทง้ั นีเ้ ทคโนโลยพี ิสจู นต์ ัวตนโดย ใช้ข้อมูลทางชีวภาพมีหลายเทคโนโลยีได้แก่ การตรวจสอบลายน้ิวมือ (Fingerprint) การตรวจสอบเส้นเลือดดาบนฝ่ามือ (Palm Veins) การตรวจสอบลายฝ่ามือ (Palm Print) การตรวจสอบลักษณะใบหน้า (Facial Recognition) การตรวจสอบรูปทรงฝ่ามือ (Hand Geometry) การตรวจสอบลักษณะใบหู (Ear Shape) การตรวจสอบจอตา (Iris) การตรวจสอบ รูม่านตา (Retina) การตรวจสอบกลิ่น (Human Scent) และลักษณะทางพฤติกรรม ได้แก่ ลักษณะการพิมพ์ (Keystroke Dynamics) การเดิน (Gait Recognition) เสียงพูด (Voice Recognition) ลายมือเขียน (Signature) ซ่ึงปัจจุบันมีเพียงบางเทคโนโลยีที่นามาใช้จริง เช่น ลายมือเขียน (Signature) ลายน้ิวมือ (Fingerprint) ลกั ษณะใบหน้า (Facial Recognition) และจอตา (Iris)

258 การเงินและระบบชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ คาถามท้ายบท 1. การชาระเงนิ ผา่ นโทรศพั ทม์ ือถือหมายถงึ อะไร 2. จงอธิบายวธิ กี ารชาระเงนิ ผา่ นโทรศพั ท์มือถอื 3. จงยกตวั อยา่ งเทคโนโลยกี ารชาระเงนิ ผา่ นโทรศพั ท์มือถือที่นักศึกษารจู้ ักในปัจจุบนั 4. เทคโนโลยีการชาระเงินผ่านโทรศพั ท์มือถอื ในปัจจบุ นั ที่เปน็ ท่นี ยิ มมอี ะไรบ้าง 5. จงอธิบายคุณลักษณะของเทคโนโลยีการชาระเงินผ่านโทรศัพท์มือถือที่ใช้งานในปัจจุบัน มาอยา่ งน้อย 2 เทคโนโลยี 6. จงศึกษาข้อมูลโทรศัพท์มือถือท่ีใช้เทคโนโลยีการชาระเงินผ่านโทรศัพท์มือถือมาอย่าง นอ้ ย 3 ยี่หอ้ ในประเดน็ ต่อไปน้ี ก. ย่หี อ้ ข. รนุ่ ค. ราคา ง. เทคโนโลยกี ารชาระเงินทใี่ ช้ จ. เทคโนโลยี/คณุ สมบตั ิอืน่ ๆ ของโทรศพั ท์ ทน่ี ่าสนใจ ฉ. จากข้อมูลโทรศัพท์ที่ได้ศึกษา หากท่านต้องการชาระเงินผ่านโทรศัพท์มือถือ ทา่ นจะใช้โทรศัพทเ์ คร่ืองใด เพราะเหตุใด 7. ระบบการชาระเงนิ โดยใช้ขอ้ มลู ทางชีวภาพหมายถงึ อะไร 8. จงอธิบายระบบการชาระเงนิ โดยใชข้ อ้ มูลทางชีวภาพ 9. จงวเิ คระห์ความแตกต่างระบบการชาระเงินโดยใช้ขอ้ มูลทางชีวภาพมาอย่างน้อย 3 แบบ 10. จงวิเคราะห์ว่าโทรศัพท์มือถือในปจั จบุ นั นยิ มใช้เทคโนโลยใี ดเพื่อการชาระเงิน และเพราะ เหตใุ ด 11. จงวิเคราะห์ว่าระบบการชาระเงินโดยใช้ข้อมูลทางชีวภาพแบบใดที่ไม่นิยม นามาใช้ สาหรับการชาระเงินผ่านโทรศัพท์มอื ถอื และเพราะเหตใุ ด 12. เทคโนโลยี NFC มีหลักการทางานเหมือนหรือแตกต่างจากเทคโนโลยี RFID หรือไม่ อย่างไร จงใหเ้ หตุผล 13. การชาระเงินจากโทรศัพท์มือถือ โดยการใช้บริการจากแอพพลิเคชั่นของธนาคาร แตกตา่ งจากการใช้บริการจากผใู้ หบ้ ริการเงินอิเลก็ ทรอนิกส์อย่างไร จงอธบิ าย 14. เทคโนโลยี SMS คืออะไร

บทที่ 9 การชาระเงินผา่ นโทรศัพท์มือถือ 259 15. กาหนดข้อมูลทางชีวภาพตอ่ ไปน้ี ก. ลายน้วิ มอื (Fingerprint) ข. เสน้ เลอื ดดาบนฝา่ มือ (Palm Veins) ลายฝา่ มือ (Palm Print) ค. ลักษณะใบหนา้ (Facial Recognition) รูปทรงฝา่ มือ (Hand Geometry) ง. นิว้ มือ (Finger Geometry) จ. ลักษณะใบหู (Ear Shape) ฉ. จอตา (Iris) ช. รูมา่ นตา (Retina) ซ. กลน่ิ (Human Scent) ฌ. ลายนว้ิ มือ (Fingerprint) ญ. เส้นเลือดดาบนฝ่ามือ (Palm Veins) ลายฝ่ามือ (Palm Print) จงใชต้ วั เลือก ก-ญ ข้างตน้ เพ่ือตอบในขอ้ 15.1-15.10 ทีม่ คี วามหมายตรงกัน ______15.1 รปู รา่ งของใบหู เชน่ ขนาดใบหู รอยหยกั ตาแหน่งต่าง ๆ ของใบหู ______15.2 ลกั ษณะเส้นเลือดบนฝ่ามือมือตั้งแต่ข้อมือถงึ ปลายนิว้ มือ ______15.3 ข้อมลู รูปแบบโครงหนา้ ขนาดใบหน้า ระยะห่างระหว่างดวงตา เป็นตน้ ______15.4 เส้นจะมี 2 ลักษณะ คือ เส้นนูน เส้นร่อง และหลายลวดลาย เช่น ลาย กน้ หอย ลายลกู คลืน่ ลายรปู ภูเขา เปน็ ต้น ______15.5 วิเคราะห์ส่วนประกอบที่สาคัญโดยรวมร่วมกัน ได้แก่ ดวงตา รูม่านตา คิว้ จมูก ปาก เปน็ ตน้ ______15.6 ข้อมูลเน้ือเย่ือในดวงตา กลมุ่ ที่มชี อื่ ว่า Trabecular meshwork ______15.7 ลวดลายท่ีเปน็ สายหลกั ริว้ รอยต่าง ๆ ตลอดจนความนูนของฝ่ามือ ______15.8 ข้อมลู เสน้ เลือดในจอประสาทตา ______15.9 รูปทรงเรขาคณิตของฝ่ามือ เช่น ขนาดและความยาวฝ่ามือ ระยะห่าง ระหว่างข้อนิ้ว เปน็ ตน้ ______15.10 ลักษณะเส้นและตาหนิต่างๆ เช่น เส้นตรง เส้นโค้ง เส้นวกกลับ เสน้ เวียน เสน้ ขาด โดยจะบนั ทกึ ข้อมลู เฉพาะตาแหน่งหรือจดุ ท่ีสาคัญ

260 การเงนิ และระบบชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ 16. เทคโนโลยี HTTP มีประโยชน์ตอ่ การชาระเงินผ่านโทรศัพท์มือถอื อยา่ งไร จงอธบิ าย 17. เทคโนโลยี QR-Code คอื อะไร 18. ธนาคารพาณิชยไ์ ทยใช้ QR-Code ประเภทใด และมีลักษณะเป็นอยา่ งไร 19. จากภาพทก่ี าหนดให้จงบอกเทคโนโลยขี องโทรศัพทม์ ือถอื ในการยืนยันตวั ตน (ก) (ข) (ค) (ง)

บทท่ี 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงิน ในระบบการชาระเงนิ หลังจากทไ่ี ดศ้ ึกษาในบทน้ีแลว้ นกั ศกึ ษาสามารถ: 1. อธิบายเกี่ยวกับความเสี่ยงและวิธีแก้ปัญหาความเส่ียงในระบบพาณิชย์ อิเล็กทรอนิกสไ์ ด้ 2. ระบคุ วามหมายของการฉ้อโกงได้ 3. อธบิ ายเกย่ี วกบั การฉอ้ โกงในกบั บตั รอเิ ล็กทรอนกิ สไ์ ด้ 4. อธบิ ายวิธีการฉ้อโกงแบบต่าง ๆ ได้ 5. ระบคุ วามหมายของการฟอกเงนิ ได้ 6. อธบิ ายขนั้ ตอนการฟอกเงนิ ได้ 7. อธบิ ายความผิดมลู ฐานเกยี่ วกับการฟอกเงินได้ 8. วเิ คราะหเ์ หตุอันควรสงสยั ของการฟอกเงนิ ได้ 9. วิเคราะห์ผลเสยี ของการฟอกเงินได้ 10. อธิบายหน้าทขี่ ององคก์ รดา้ นการฟอกเงินได้

262 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ สาหรับธุรกิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ที่การซื้อขายสินค้าและบริการรวมทั้งระบบ การชาระเงิน มีการดาเนินการผ่านช่องทางเว็บไซต์และสื่อสารสังคมอเิ ล็กทรอนิกส์ที่สะดวกสบาย ต่าง ๆ เช่น เฟซบุ๊ค ไลน์ อินสตราแกรม เป็นต้น ซ่ึงทั้งหมดล้วนเป็นธุรกรรมท่ีมีการทางานผ่าน อุปกรณ์อิเลก็ ทรอนกิ ส์รว่ มกับเครือข่ายคอมพิวเตอรเ์ ป็นหลัก คือ เม่ือมกี ารส่งั ซ้อื สินค้า ผ้ซู อื้ จะส่ง ข้อมูลสว่ นตัว เช่น ช่อื นามสกลุ ที่อยู่ เบอรโ์ ทรศัพท์ หมายเลขบัญชีธนาคาร หมายเลขบตั รเครดิต หรือรหัสผ่านต่าง ๆ ไปยังผู้ขายเพ่ือทาการชาระเงิน ด้วยเหตุดังกล่าวจึงทาให้เกิดการฉ้อโกงโดย การโจรกรรมข้อมูล การปลอมแปลงข้อมูล รวมท้ังการแอบอ้างวิธีการต่าง ๆ จากบุคคลภายใน และภายนอก โดยสถิติภัยคุกคามในเครือข่ายอินเทอร์เน็ตของประเทศไทยในปี พ.ศ. 2557 - พ.ศ.2559 ใน 3 ลาดับแรก พบว่ามีลักษณะเป็นโปรแกรมไม่พึงประสงค์ (Malicious Code) มากที่สุด รองลงมาคือการหลอกลวงเพ่ือผลประโยชน์ (Fraud) และการเจาะระบบ (Intrusions) (สานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศูนยป์ ระสานการรักษาความมั่นคง ปลอดภัยระบบคอมพิวเตอร์ประเทศไทย (ไทยเซิรต์ ), 2559) ดังภาพที่ 10-1 นอกจากนี้เนื่องจากการทาธุรกรรมผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์มีความเป็นส่วนตัว ดังน้ัน จงึ กลายเปน็ ช่องทางหน่ึงของการประกอบธรุ กิจผดิ กฏหมายรวมถึงการฟอกเงินอีกดว้ ย ภาพที่ 10-1 สถิตภิ ัยคุกคามในประเทศไทย พ.ศ. 2557-2559 ท่มี า: ผ้เู ขยี น

บทที่ 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงนิ 263 10.1 ความเสีย่ ง ความเส่ียงในธุรกิจ หมายถึง การได้รับอัตราผลตอบแทนกลับคืน (Actual Return) คาดเคลอื่ น ไปจากอัตราผลตอบแทนทคี่ าดหวงั ไว้ในตอนต้นของการลงทุน (Expected Return) ความเส่ียงในธรุ กิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์เป็นความเส่ียงเก่ียวข้องกับผขู้ าย ผู้ซ้ือหรือระบบ คอมพิวเตอร์ก็ได้ ในหลายมิตขิ องเหตกุ ารณ์ เช่น - ความเสี่ยงจากการส่งสินค้า เช่น การไม่ตอบสนองต่อคาส่ังซ้ือ การได้สินค้าได้ไม่ครบ สินค้าเสียหายระหว่างการขนส่ง สินค้าสูญหาย การส่งสินค้าผิดคนโดยการนาบัตรปลอมมาใช้ ซอื้ สินคา้ การสง่ สนิ ค้าลา่ ชา้ สินคา้ ไม่มีคณุ ภาพหรอื เป็นสนิ คา้ ปลอม - ความเสี่ยงจากการไม่มีกฎหมายรองรับการค้าแบบพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ มักเกิด ขึ้นกับผู้ดาเนินธุรกิจซ้ือขายสินค้ากับต่างประเทศ หากมีปัญหาเกิดข้ึนจะไม่สามารถติดตามหรือ เอาผดิ ไดเ้ นอ่ื งจากบางประเทศไม่ได้ระบกุ ฎหมายเอาความผดิ ไว้ - ความเส่ียงด้านความปลอดภัย คือ การส่งข้อมูลส่วนบุคคล เช่น ชื่อ ที่อยู่ หมายเลขโทรศัพท์ รวมท้ังข้อมูลบัตรเครดิต เพ่ือแจ้งท่ีอยู่สาหรับการจัดส่งสินค้า หรือ การชาระเงินผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ ท่ีซึ่งข้อมูลอาจถูกขโมยจากฐานข้อมูลของผู้ขายหรือ การถกู ลักลอบดกั จับขอ้ มลู ระหว่างการทาธรุ กรรมซื้อสนิ ค้า - ความเสี่ยงด้านเสถียรภาพในการนาเสนอข้อมูล เป็นความเส่ียงของร้านค้า ในการนาเสนอข้อมลู สินค้า หรอื การรบั คาส่งั ซื้อจากลูกค้า ซึง่ ส่งผลตอ่ ความเช่ือม่ันวางใจต่อลูกค้า รวมทั้งคู่ค้าและอาจเกิดผลกระทบต่อความก้าวหน้าในการดาเนินธุรกิจ เช่น เว็บไซต์ล่ม เวบ็ ไซต์ประมวลผลผิดพลาด เป็นตน้ - ความเสี่ยงในการลงทุน คือ ความเส่ียงต่อความก้าวหน้าในการดาเนินธุรกิจ เช่นการเปิดเว็บไซต์แต่ขายสินค้าไม่ได้ ซ่ึงการวางแผนการตลาดก่อนการดาเนินธุรกิจ ช่วยลด ความเสย่ี งในประเดน็ นไ้ี ด้ - ความเสี่ยงในระบบชาระเงิน คือ ความเส่ียงในระบบชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ เนื่องจาก ผู้ขายและผู้ซ้ือไม่ได้พบเจอหน้ากัน จึงต้องพ่ึงพาส่ืออิเล็กทรอนิกส์ในการชาระเงิน ดังน้ันจึงมี โอกาสที่การชาระเงินไม่สาเร็จได้จากหลายสาเหตุ เช่น ผู้ซื้อมีจานวนเงินไม่เพียงพอ ระบบ เครือข่ายคอมพิวเตอร์ล่ม ระบบไฟฟ้ามีปัญหา เป็นต้น ทาให้เกิดความเสียหายต่อบุคคลที่ เกี่ยวข้องในธุรกิจ และหากกระทบกับคนจานวนมากหรือมีมูลค่าสูงก็อาจส่งผลเสียต่อความมัน่ คง ของสถาบันการเงิน และยังส่งผลต่อเนื่องเป็นลูกโซ่ถึงธรุ กิจรายอื่นๆ รวมท้ังเสถียรภาพของระบบ การเงิน (Systemic Risk) ในประเทศได้

264 การเงนิ และระบบชาระเงินอเิ ล็กทรอนิกส์ ความเส่ยี งในระบบชาระเงนิ แบง่ เปน็ 3 ประเภท ได้แก่ (ธนาคารแหง่ ประเทศไทย, 2558ง) 1. ความเส่ียงด้านปฏิบัติการ (Operational Risks) หมายถึง ความเส่ียงที่เกิดขึ้น จากความผิดพลาดในการดาเนินงาน ของบุคคลและอุปกรณ์ระบบคอมพิวเตอร์ เช่น ความสะเพร่าในการทางาน การขาดความรู้ความเข้าใจในการใช้งาน การทุจริตปลอมแปลง ตราสารทางการเงินและสื่อชาระเงิน การใช้อานาจเจ้าพนักงานในการทาธุรกรรมทางการเงิน ในบัญชีที่ไม่ใชข่ องตนเอง ระบบคอมพิวเตอรล์ ่ม การเกิดภัยธรรมชาติ เปน็ ตน้ การป้องกันปัญหาความเสี่ยงด้านปฏิบัติการสามารถทาได้โดยการให้ความรู้ผู้ปฏิบัติงาน และนาระบบการทางานอัตโนมัติมาทดแทนมนุษย์ การผลิตตราสารทางการเงินและสื่อชาระเงิน ที่ยากต่อการปลอมแปลงและการเก็บรักษาอย่างม่ันคง การเข้ารหัสข้อมูล การติดต้ังซอฟต์แวร์ ตรวจสอบการใช้งานคอมพิวเตอร์และเครือข่าย การสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยต่อระบบ คอมพวิ เตอร์ รวมทั้งมแี ผนฉุกเฉินที่ได้รบั การทดสอบเป็นระยะ ๆ เปน็ ตน้ 2. ความเสี่ยงด้านการชาระดุล (Settlement Risk) เป็นช่วงระยะเวลาการรอคอยคาส่ัง ชาระเงินให้เสร็จสิ้น ภายหลังจากผู้จ่ายเงินได้ทาธุรกรรมชาระเงินไปแล้ว ซึ่งความเสี่ยงด้าน การชาระดุลคือการที่ธนาคารผู้ส่งเงินไม่สามารถชาระหน้ีให้แก่ธนาคารผู้รับเงินได้เนื่องจาก เกิดสภาวะการเงินขัดข้องช่ัวคราว (Liquidity Risk) แต่สามารถชาระเงินได้ในอนาคต หรือ เกิดจากฐานะทางการเงินของธนาคารผู้ส่งเงินมีปัญหา (Credit Risk) ดังนั้นธนาคารผู้รับเงิน จงึ ใหเ้ งนิ แก่ลกู ค้าของตนเองไปก่อน การป้องกันปัญหาความเสี่ยงด้านการชาระดุล สามารถทาได้โดยการคัดเลือกธนาคาร ทีม่ คี วามนา่ เชอ่ื ถอื เข้าร่วมเป็นสมาชิกระบบการชาระเงิน การกาหนดเพดานวงเงนิ รบั ของธนาคาร ในการเข้าสู่กระบวนการชาระดุลในแต่ละวัน หากเกินจากเพดานท่ีกาหนด จะต้องเข้าสู่คิว การชาระดุลในวันถัดไป หรือมีการทาข้อตกลงในการร่วมรับความเส่ียง (Liquidity-sharing and Loss-sharing Agreement) ของธนาคารที่เก่ียวข้อง เช่น กระจายให้ธนาคารต่างๆ ที่เหลือ ร่วมรับผิดชอบในอัตราส่วนท่ีเท่ากัน หรือกระจายให้ธนาคารต่าง ๆ ท่ีเหลือร่วมรับผิดชอบ ในอัตราส่วนตาม Bilateral Exposure หรือกระจายให้ธนาคารต่าง ๆ ท่ีเหลือร่วมรับผิดชอบ ในอตั ราสว่ นตาม Bilateral Net Receiver Limit หรอื การยกเลิกการคานวณดลุ สทุ ธิของธนาคาร ท่ีมีปัญหาและทาการคานวณดุลสทุ ธิใหม่ แต่วิธีท่ีนิยมใชใ้ นการแก้ปัญหามากท่ีสุดคือการใช้ระบบ ชาระเงินท่ีสาเร็จเสร็จสิ้นทันทีทีละรายการ (Real Time Gross Settlement: RTGS) คือ การชาระเงินแต่ละคาส่ังผ่านบัญชีของธนาคารพาณิชย์ที่เปิดไว้กับธนาคารแห่งประเทศไทย

บทที่ 10 ความเสีย่ ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 265 โดยระบบจะตัดเงินจากบัญชีของธนาคารผู้ส่งเงิน ไปเข้าบัญชีธนาคารผู้รับเงินทันทีเม่ือคาส่ัง ชาระเงินเสรจ็ สน้ิ 3. ความเส่ียงในลักษณะลูกโซ่ (Systemic Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่เมื่อธนาคาร ผู้ส่งเงินไม่สามารถชาระเงินให้แก่ธนาคารท่ีรับเงินได้ และปัญหาดังกล่าวทาให้ธนาคารที่รับเงิน ไม่มีเงินไปชาระให้ธนาคารอื่น ๆ ได้ จึงเกิดเป็นปัญหาลูกโซ่แก่ธนาคารอ่ืน ๆ ต่อเน่ืองกันไป ท้ายท่ีสุดคือกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศเนื่องจากเกิดปัญหาขาดสภาพคล่อง ทางการเงินในภาคองคก์ รธรุ กจิ และภาคประชาชน การป้องกันปัญหาความเส่ียงลักษณะลูกโซ่สามารถทาได้โดยให้ธนาคารติดตามและ ตรวจสอบความเสี่ยงของตนเอง และลดระยะเวลาการรอคอยการชาระดุลระหว่างธนาคาร รวมทงั้ การใชก้ ฏหมายการชาระดุล 10.2 การฉอ้ โกง การฉ้อโกง (Fraud) หมายถึง การหลอกลวงผู้อื่นด้วยการแสดงข้อมูลเท็จ หรือการปกปิด ความจรงิ โดยการหลอกลวงนั้นมีเปา้ หมายเพ่ือให้ได้มาซ่ึงทรัพยส์ ิน หรอื ขอ้ มลู จากผู้ถูกหลอกลวง หรอื ทรพั ยส์ ินของบุคคลที่สาม หรือทาให้ผู้ถูกหลอกลวงหรือบุคคลท่ีสาม กระทา ถอนหรอื ทาลาย สทิ ธิ์ (กระทรวงยุติธรรม, 2557) การฉ้อโกงภายในองค์กรสามารถแบ่งเปน็ ผู้ฉ้อโกงได้ 2 กลุ่มคือ (1) บุคลากรภายในองค์กร เป็นกล่มุ บุคคลทส่ี ทิ ธใ์ิ นการเข้าถึงข้อมูลในระบบขององค์กร และสามารถแกไ้ ขเปล่ียนแปลงข้อมูล ได้ (2) บุคคลภายนอกองค์กรเป็นบุคคลที่ไม่มีสิทธ์ิเข้าถึงระบบขององค์กรแต่มีการใช้เล่ห์ อุบาย ในการเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ขององค์กรเป้าหมายหรือบุคคลเป้าหมายเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ ในบางกรณี อาจเป็นความร่วมมือระหว่างบุคคลภายในและภายนอกองค์กรซึ่งมีการกระทาในลักษณะ ขบวนการ ไดแ้ ก่ การสร้างรายการปลอม การเปลี่ยนแปลงข้อมูล การลกั ลอบนาขอ้ มูลไปใช้ ตัวอย่างการฉ้อโกงเช่น พนักงานธนาคารปลอมแปลงเอกสารของลกู ค้าธนาคารที่มีเงินฝาก มูลค่าสูงเพ่ือให้สามารถใช้บริการฝากถอนเงินทางอินเทอร์เน็ต ( Internet Banking) ได้ เมื่อพนักงานได้รับรหัสผ่านเข้าสู่บัญชีเงินฝากของลูกค้าแล้ว พนักงานก็จะทาการโอนเงิน ไปยังบัญชีเงินฝากของตนเองซ่ึงเปิดเป็นบัญชีปลอมไว้ก่อนหน้า และมีการทาธุรกรรมในร้าน อนิ เตอร์เนต็ คาเฟห่ รือถอนเงินจากตู้เอทเี อ็มเพื่อป้องกันการตรวจสอบ สาหรับเงินในธุรกิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์มีลักษณะเป็นเงินอิเล็กทรอนิกส์ ไม่สามารถ จับต้องได้ดังน้ันจึงมีการเก็บรักษาเงินไว้ในสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ปัจจุบันมีการเก็บเงินอิเล็กทรอนิกส์

266 การเงินและระบบชาระเงนิ อิเล็กทรอนิกส์ ในบัตรเงินอิเล็กทรอนิกส์ (Card-Based) หรืออาจเก็บในระบบคอมพิวเตอร์ (Network-Based) ดังนั้นจึงเกิดการฉ้อโกงเงินอิเล็กทรอนิกส์ในบัตรอิเล็กทรอนิกส์ (Card-Based Frauds) หรือการ ฉ้อโกงในเครอื ข่ายคอมพวิ เตอร์ (Networks-Based Frauds) เกดิ ขึ้น 10.2.1 การฉ้อโกงเกย่ี วกับบัตรอเิ ล็กทรอนิกส์ การฉ้อในบัตรอิเล็กทรอนิกส์ เป็นการฉ้อโกงบัตรเอทีเอ็ม บัตรเครดิต และบัตรกดเงินสด เช่น การขโมยข้อมูลบนบัตร (Skimming) การปลอมแปลงบตั ร การใชบ้ ตั รเครดติ ปลอม เป็นตน้ การขโมยข้อมูลบนบัตร คือ การขโมยข้อมูลทางการเงินในขณะที่มีการทาธุรกรรม ทางการเงินหน้าตู้เอทีเอ็ม โดยมีการใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า “เคร่ืองสกิมเมอร์” ซึ่งเป็นอุปกรณ์ อิเล็กทรอนิกส์สาหรับอ่านข้อมูลบนแถบแม่เหลก็ ของบัตรเอทีเอ็ม บัตรกดเงินสด หรือบัตรเครดิต และเป็นอุปกรณ์เช่นเดียวกับที่ใช้ในธนาคาร แต่มีการใส่อุปกรณ์ซ้อนทับในส่วนใดส่วนหนึ่ง ท่ีตู้เอทีเอ็มของธนาคารอีกทีหนึ่ง ดังนั้นเมื่อมีการสอดบัตรที่ตู้เอทีเอ็ม ข้อมูลในแถบแม่เหล็ก บนบัตรจะถูกคัดลอกออกมา นอกจากนี้ยังมีการบันทึกรหัสผ่านของเจ้าของบัตร โดยการติดต้ัง กล้องขนาดเล็กเรียกว่า “กล้องรูเข็ม” เพ่ือบันทึกวิดีโอ หรือการใช้แป้นกดตัวเลขปลอม ดังภาพท่ี 10-2 ภาพที่ 10-3 และภาพที่ 10-4 ภาพท่ี 10-2 เปรียบเทียบเคร่ืองสกิมเมอร์จริงและปลอม ท่ีมา: สานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศนู ย์ประสานการรักษา ความม่นั คงปลอดภัยระบบคอมพิวเตอร์ประเทศไทย (ไทยเซริ ์ต), 2556

บทที่ 10 ความเสย่ี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 267 ภาพที่ 10-3 การใชแ้ ป้นพิมพ์ตัวเลขปลอม ทม่ี า: สานกั งานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) ศูนยป์ ระสานการรกั ษา ความมั่นคงปลอดภยั ระบบคอมพวิ เตอร์ประเทศไทย (ไทยเซิรต์ ), 2556 ภาพที่ 10-4 การใช้กลอ้ งรูเข็ม ทีม่ า: สานักงานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) ศนู ยป์ ระสานการรกั ษา ความมั่นคงปลอดภัยระบบคอมพวิ เตอร์ประเทศไทย (ไทยเซริ ์ต), 2556; การป้องกันการขโมยข้อมูลบนบัตรในปัจจุบันมีการกาหนดให้ตู้เอทีเอ็มมีไฟกระพริบตรง ช่องเสียบบัตร นอกจากนี้ควรใช้ตูเ้ อทเี อ็มทต่ี ้ังในบริเวณพืน้ ทีโ่ ล่ง มีแสงสวา่ งเพียงพอ มกี ล้องวงจร ปิดและไม่มีบุคคลท่นี ่าสงสยั ใบริเวณใกล้เคยี ง รวมทัง้ ควรสงั เกตความผดิ ปกติของแปน้ กดตวั เลขที่ อาจมีลักษณะนูนผิดปกติและควรเปล่ียนรหัสผ่านอย่างสม่าเสมอ รวมทั้งการใช้บริการรับส่ง ขอ้ ความสน้ั แจง้ เตอื นเมื่อมีการทาธุรกรรมทางการเงนิ เป็นต้น

268 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อเิ ล็กทรอนิกส์ 10.2.2 การฉอ้ โกงในเครอื ขา่ ยคอมพิวเตอร์ กรณีที่มีการเก็บข้อมูลในระบบคอมพิวเตอร์ที่ใดที่หนึ่ง การโจรกรรมจะเป็นรูปแบบ การเจาะระบบหรือการหลอกลวงเจ้าของบัญชีเพ่ือขโมยรหัสผ่าน เช่น การหลอกลวงโดยใช้ อีเมลปลอมหรือเว็บไซต์ปลอม (Phishing) การล่อลวงทางโทรศัพท์ (Vishing, Smishing) (ธนาคารกรุงเทพ จากัด (มหาชน), 2545ก; สานกั งานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส์ (องค์การ มหาชน) ศูนย์ประสานการรักษาความม่ันคงปลอดภัยระบบคอมพิวเตอร์ประเทศไทย (ไทยเซิร์ต) 2555) 10.2.2.1 การหลอกลวงโดยใช้อีเมลปลอมหรือเว็บไซต์ปลอม (Phishing) เป็น การส่งอีเมลแจ้งให้เจ้าของบัญชีธนาคารทาการปรับปรุงข้อมูลหรือยืนยันข้อมูลในเว็บไซต์ปลอม (Spoofed Website) ตามที่อยู่ของเว็บไซต์ท่ีแนบมาในอีเมลล มิฉะนั้นอาจมีปัญหาในการใช้งาน ในอนาคตหรือเกิดความเสียหายแกเ่ จ้าของบัญชี เมื่อเจ้าของบญั ชีเขา้ ไปทารายการจะทาให้ข้อมูล สว่ นตัวและข้อมลู ความลบั ทางการเงินถกู ส่งไปยงั เว็บไซตป์ ลอม ตัวอย่าง อีเมล์ปลอม ได้แก่ การแอบอ้างให้เจ้าของบัญชี เข้าไปบันทึกข้อมูลส่วนตัวในลงิ ค์ ท่ีแจ้ง เน่ืองจากมีการเปล่ียนแปลงระบบ ดังภาพท่ี 10-5 และภาพท่ี 10-6 (ธนาคารกรุงเทพ จากัด (มหาชน), 2545ก; สานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศูนย์ ประสานการรักษาความมั่นคงปลอดภัยระบบคอมพิวเตอร์ประเทศไทย (ไทยเซิร์ต), 2555) ซ฿ง สามารถสงั เกตไดจ้ ากแหลง่ ทมี่ าของอเี มลล ซึง่ เป็นอีเมลลปลอม ดังนี้ - remittancedept@bkokbank. com เ ป็ น อี เ ม ล ล ป ล อ ม ที่ มี ก า ร แ อ บ อ้ า ง เ ป็ น ธนาคารกรงุ เทพฯ - [email protected] เป็นอีเมลลปลอมทีม่ ีการแอบอ้างเป็นธนาคารกรุงเทพฯ - [email protected] เป็นอีเมลลปลอมท่ีมีการแอบอ้างเป็นระบบชาระเงิน PayPal ดังภาพท่ี 10-7 ตัวอย่าง URL ปลอม ไดแ้ ก่ (ธนาคารกรุงเทพ จากดั (มหาชน), 2545ก) - http://infosecthai.com/ibanking.bangkokbank.com/index.html - WWW.BKOKBANK.COM - http://www.xxxbank.com/signin/scripts/login/user_setup - เว็บไซต์เลียนแบบเป็นธนาคารไทยพาณชฺ ย์ แสดงดังภาพท่ี 10-8

บทที่ 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงนิ 269 ภาพที่ 10-5 อีเมล์ปลอมท่มี ีการแอบอ้างเปน็ ธนาคารกรุงเทพ ที่มา: ธนาคารกรุงเทพ จากัด (มหาชน), 2545ก ภาพท่ี 10-6 อเี มล์ปลอมของระบบเวบ็ เมล และภาพหนา้ หน้าเวบ็ ปลอม ท่มี า: สานกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศนู ยป์ ระสานการรักษา ความมน่ั คงปลอดภยั ระบบคอมพวิ เตอรป์ ระเทศไทย (ไทยเซิร์ต), 2558

270 การเงนิ และระบบชาระเงินอเิ ล็กทรอนิกส์ ภาพที่ 10-7 อเี มล์ปลอมที่มีการแอบอ้างเป็น PayPal ทีม่ า: สานกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศูนย์ประสานการรกั ษา ความม่นั คงปลอดภยั ระบบคอมพวิ เตอร์ประเทศไทย (ไทยเซริ ต์ ), 2555

บทท่ี 10 ความเสี่ยง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงิน 271 ภาพท่ี 10-8 อีเมลป์ ลอมและเวบ็ ไซต์ปลอมท่ีมีการแอบอา้ งเปน็ ธนาคารไทยพาณชิ ย์ ท่มี า: ธนาคารไทยพาณิชย์ จากดั (มหาชน), 2556ก ในการน้ีการหลอกลวงโดยใช้อีเมลปลอมหรือเว็บไซต์ปลอม (Phishing) ท่ีมีการกาหนด เป้าหมายของการหลอกลวงท่ีชัดเจนเรียกว่า “Spear-Phishing” และหากเป้าหมายดังกล่าวคือ บุคคลผู้ทมี่ ีบทบาทสาคญั ในองคก์ รหรือระดบั ผูบ้ รหิ ารจะเรียกว่า “Whaling” การป้องกัน Phishing สามารถทาได้โดยการสังเกตุท่ีมาของอีเมล โดยเฉพาะอีเมล จากธนาคารหรือสถาบันการเงิน ซ่ึงลูกค้าธนาคารไม่ควรกรอกข้อมูลส่วนตัวผ่าน URL ของเว็บไซต์ท่ีได้รับ หากไม่แน่ใจหรือมีข้อสงสัยควรติดต่อธนาคารโดยตรง โดยเว็บไซต์ ของธนาคารจะขึน้ ตน้ ดว้ ย HTTPS เสมอ 10.2.2.2 การหลอกลวงทางโทรศัพท์ (Vishing = Voice+Phishing) คือ การหลอกลวงทางโทรศัพท์ โดยการแอบอ้างเป็นเจ้าหน้าที่จากธนาคาร หน่วยงานราชการต่างๆ หรือบคุ คลที่นา่ เช่ือถือ เพื่อให้เหย่ือดาเนินการทาธุรกรรมทางการเงินตามท่ีต้องการ โดยการสร้าง

272 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ เรือ่ งราวหลอกลวงเก่ียวกับผลประโยชน์ของเหย่ือ เช่น ได้รับภาษคี นื ไดร้ บั รางวัลใหญ่จากการสุ่ม ผู้โชคดี โดยเหย่ือต้องมีการทารายการโอนเงินให้แก่บุคคลท่ีอ้างถึงก่อน จึงจะได้รับผลประโยชน์ เช่น ต้องโอนเงินค่าภาษีจากการได้รับรางวัล มิฉะนั้นจะไม่ได้รับสิทธิ์ในข้างต้น หรืออาจมี การแอบอ้างจากปัญหาเช่น มีการค้างจ่ายภาษี คนในครอบครัวได้รับอุบัติเหตุหรือเป็นหน้ี การพนัน ค้างชาระหนี้บัตรเครดิต โดยเหย่ือต้องโอนเงินทันที เพื่อให้พ้นจากความผิด (สานักงาน พัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) ศูนย์ประสานการรักษาความม่ันคงปลอดภยั ระบบคอมพวิ เตอร์ประเทศไทย (ไทยเซริ ต์ ), 2555; สเุ ทพ พงษหา, 2553) ท้งั นี้อาจมีการกระทาความผิดเป็นขบวนการ เรยี กว่า “แกง๊ ค์คอลเซน็ เตอร์” เช่น มิจฉาชีพ คนท่ี 1 โทรศพั ท์ แอบอ้างตนเองเป็นศูนยบ์ ริการข้อมูลลูกค้า (Call Center) ของธนาคารเพ่ือแจ้ง ปัญหา เช่น การคา้ งหนบ้ี ัตรเครดติ และมกี ารดาเนนิ การส่งข้อมลู ให้แก่หน่วยงานอื่นทีเ่ ก่ยี วข้องซ่ึง เป็นมิจฉาชีพคนที่ 2 จากนั้นมีการสอบถามข้อมูลส่วนตัว เช่น ช่ือ-นามสกุล วันเดือนปีเกิด หมายเลขบัตรประชาชน เป็นตน้ ตอ่ มามกี ารแจง้ ปญั หาระบบข้อมลู ล่ม และอาจเกิดความเสียหาย แต่เหยื่อสามารถแก้ไขปัญหาได้โดยดาเนินการทารายการทางการเงินที่ตู้เอทีเอ็มตามคาแนะนา แทนได้ 10.2.2.3 การส่งข้อความหลอกลวงทางโทรศัพท์ (Smishing = SMS + Phishing) หมายถึง การส่งข้อความหลอกลวงทางโทรศัพท์ มีลักษณะคล้ายกับการหลอกลวงทาง โทรศพั ท์ (Vishing) แต่เริ่มต้นจากการส่งข้อความสน้ั ไปยงั โทรศัพท์เป้าหมาย เพอ่ื ใหต้ ิดต่อกลับไป ยังหมายเลขท่ีระบุในข้อความทางโทรศัพท์ เช่น การแจ้งยอดเงินคงเหลือของบัตรเครดิตท่ีต้อง ชาระเพิ่มเติม (สุเทพ พงษหา, 2553) ดงั ภาพที่ 10-9 และภาพที่ 10-10 การป้องกันการหลอกลวงทางโทรศัพท์ (Vishing) และการส่งข้อความหลอกลวงทาง โทรศัพท์ (Smishing) คือ ไม่ควรรับโทรศัพท์จากหมายเลขที่ไม่รูจ้ ักหรือหมายเลขที่ไม่ได้บนั ทึกใน โทรศัพท์ และไม่ทาตามคาแนะนาหรือคากล่าวอ้างจากบุคคลที่โทรศัพท์เข้ามาในทันที แต่ควร ติดตอ่ ไปยังหนว่ ยงานราชการหรือธนาคารโดยตรงเพ่ือขอรับคายนื ยันถึงปญั หาหรือความผดิ พลาด และไม่ควรหลงเชอื่ การได้รับผลประโยชน์ หรอื รางวัลตา่ ง ๆ

บทท่ี 10 ความเสีย่ ง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงนิ 273 (ก) ข้อความแจง้ ใหเ้ ขา้ ไปปรับปรุงระบบ (ข) ขอ้ ความแจ้งใหด้ าวนโ์ หลดแอพลิเคชนั่ ของธนาคาร ภาพที่ 10-9 ตัวอย่างข้อความหลอกลวงทางโทรศัพท์ (Smishing) ท่ีมา: Belfer, I, 2015; บริษัทไทยแวรค์ อมมวิ นิเคชนั่ , 2556 ภาพที่ 10-10 ตัวอย่างข้อความหลอกลวงทางโทรศัพท์ (Smishing) การไดร้ ับรางวลั ทม่ี า: Wintonyk, D and Steele, L, 2012

274 การเงนิ และระบบชาระเงินอิเลก็ ทรอนิกส์ 10.2.2.4 การหลอกลวงผ่านเครือข่ายสังคม (Social Engineering on Social media) คือ การหลอกลวงผา่ นเฟซบุ๊ค หรือไลน์ เป็นต้น โดยกลุ่มมิจฉาชีพมีการรอ้ งขอเป็นเพื่อน ทางอีเมลหรือเฟซบุ๊ค จากน้ันมีการสร้างการสนทนาเพื่อสร้างความสนิทสนมและความไว้วางใจ ต่อมามีการสร้างเร่ืองราวเพื่อหลอกลวงให้โอนเงิน เช่น ถูกปล้น หรือกระเป๋าเงินหาย จึงต้องการ ขอยืมเงินด่วนหรือยืมเงินเพื่อใช้เป็นค่าธรรมเนียมในการรับมรดก โดยยื่นข้อเสนอให้เหย่ือได้รับ ส่วนแบ่งด้วย รวมทั้งการขายสินค้าออนไลน์ที่กาลังเป็นท่ีนิยม โดยมีการต้ังราคาถูกกว่าราคาจริง หากมีผู้สนใจซือ้ จะตอ้ งทาการโอนเงนิ บางสว่ นก่อน แตเ่ มอื่ ไดร้ ับเงินก็ไม่มีการสง่ สนิ ค้าแต่มีการปิด บัญชี เฟซบุ๊ค หรือไลน์ รวมท้ังปิดโทรศัพท์เพื่อหลบหนีการติดตาม (นิรินทร์ ธานีรัตน์, 2555) นอกจากนี้มีการหลอกลวงจากลูกค้า เช่น การส่งสลิปโอนเงินปลอมไปยังร้านค้า เพ่ือหลอกลวง รา้ นคา้ ให้ส่งสนิ ค้า อีกกรณีหน่ึงคือการสวมรอยเป็นร้านค้าและเป็นลูกค้าในคราวเดียวกัน โดยการหลอกลวง ให้ลกู ค้าตนเองโอนเงินไปยังรา้ นคา้ ท่ีตนส่ังซื้อสนิ คา้ ตวั อย่างเชน่ นายจรสั สรา้ งเว็บไซต์ปลอมเพ่ือ ขายสินค้าอุปกรณ์เทคโนโลยี โดยได้คัดลอกรูปภาพจากเว็บไซต์อื่นมาใช้โฆษณา ต่อมานายสกล มีความสนใจกล้องถ่ายรูปของร้านออนไลน์ของนายจรัส จึงได้ติดต่อขอซื้อกล้องถ่ายรูปจาก นายจรัสในเวลาเดียวกันนายจรัสได้สั่งซื้อนาฬิกาจากร้านออนไลน์ของนางสาวระพี ซ่ึงนายจรัสได้ ร้องขอเบอร์โทรศัพท์ รูปภาพสาเนาบัตรประชาชน และสาเนาหน้าปกสมุดบัญชีธนาคารจาก นางสาวระพี จากน้ันนายจรัสได้ส่งข้อมูลของนางสาวระพีให้แก่นายสกล ดังน้ันนายสกลจึงถูก หลอกให้โอนเงนิ ไปยังนางสาวระพี เมื่อเวลาผ่านไปนางสาวระพไี ดส้ ง่ สนิ คา้ ใหน้ ายจรัส แต่นายจรสั ไม่ได้ส่งสินค้าให้นายสกล นายสกลจึงติดต่อไปยังนางสาวระพีแต่นางสาวระพีไม่รู้จักนายสกล ดงั น้นั จึงสรุปไดว้ ่านายสกลถูกนายจรัสหลอกลวงให้ซ้อื สนิ ค้าท่ีไมม่ ีอยจู่ ริง ดังภาพที่ 10-11 การป้องกันคือ ไม่หลงเช่ือคาบอกกล่าวของบุคคลที่เพ่ิงรู้จักในเครือข่ายสังคมมากเกินไป เพราะไม่ได้รู้จักและพบเจอตัวตนจริง ๆ ควรเลือกซื้อสินค้าจากร้านค้าท่ีมีเคร่ืองหมายรับรองจาก หน่วยงานรัฐบาล รวมท้ังควรตรวจสอบข้อมูลอ่ืน ๆ ของร้านค้า เช่น สถิติการขายสินค้า จานวน ลูกค้า การรีวิวสินค้า เป็นต้น สาหรับเจ้าของร้านค้า ควรตรวจสอบรายการโอนเงินจากบริการ ธนาคารออนไลน์ หรือการติดต่อธนาคารโดยตรง หรือใช้บริการระบบชาระเงินเพย์เมนเกตเวย์ (Payment Gateway) เป็นต้น

บทท่ี 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงนิ 275 ภาพท่ี 10-11 การสวมรอยเป็นร้านค้าและเป็นลูกค้าเพ่ือหลอกลวงผู้อน่ื ทีม่ า:ผู้เขยี น ภาพที่ 10-12 ตัวอยา่ งสลิปปลอม ทีม่ า: กรงุ เทพธุรกิจออนไลน,์ 2559

276 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ 10.2.2.5 การปลอมแปลงคาขอทาธุรกรรมระหว่างเว็บไซต์ (Cross Site Request Forgery: CSRF) เกิดข้ึนเมื่อผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตมีการเปิดเว็บไซต์หลายเว็บควบคู่กับ การเปิดเว็บไซต์ของธนาคาร เป็นการเปิดช่องทางให้มิจฉาชีพสามารถดาเนินการธรุ กรรมทางการ เงินเสมอื นเป็นเจา้ ของบญั ชีได้ ดังภาพที่ 10-13 ภาพที่ 10-13 การเปดิ เว็บไซต์ธนาคารควบคูก่ ับเว็บไซต์อ่ืนๆ ทเ่ี กิดความไม่ปลอดภยั ที่มา: ธนาคารกรงุ เทพ จากัด (มหาชน), 2545 การป้องกัน คือ ไม่เปิดเว็บไซต์ธนาคารในขณะที่เปิดเว็บไซต์อื่น ๆ ควรเปิดเบราเซอร์ใหม่ ทุกครง้ั เมอื่ ต้องการเขา้ ถงึ เว็บไซต์ของธนาคาร และออกจากระบบทุกคร้งั เม่ือใชง้ านเสรจ็ 10.2.2.6 การเจาะระบบ (Pharming) เป็นภัยคุกคามประเภทการเจาะระบบ ร่วมกับการใช้โปรแกรมไม่พึงประสงค์ โดยมีการโจมตีระบบหลากหลายรูปแบบ เช่น (1) โจมตี DNS Server ของผู้ให้บริการ เรียกว่า Domain Hijacking เพื่อให้ลิงค์ไปยังเว็บไซต์ปลอม หรือ (2) โจมตี DNS ในคอมพิวเตอร์ลูกข่าย (Client) ให้เช่ือมโยงไปยังเว็บไซต์ปลอม เรียกว่า DNS Poisoning หรือ (3) ใช้โปรแกรมไม่พึงประสงค์จัดการคอมพิวเตอร์ลูกข่ายให้เชื่อมโยงไปยัง

บทท่ี 10 ความเสย่ี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงนิ 277 เว็บไซต์ปลอม โดยที่ผู้ใช้จะไม่ทราบว่าเว็บไซต์ท่ีกาลังทาธุรกรรมทางการเงินไม่ใช่เว็บไซต์ตัวจริง จงึ มกี ารกรอกข้อมูลสาคญั ส่งไปยังมิจฉาชีพ (นิรนิ ทร์ ธานรี ัตน์, 2555) การป้องกนั คอื ไม่เปดิ อีเมลทนี่ ่าสงสัยหรือหากเปิดอ่านแล้วข้อความมลี ักษณะไม่ปกติ เชน่ มีการแจ้งรางวัล ผู้ใช้ไม่ควรคลิกท่ีอยู่ของเว็บไซต์ (URL) ที่แนบมาเพราะอาจเป็นการดาวน์โหลด โปรแกรมไม่พึงประสงค์มาสู่คอมพิวเตอร์ และควรติดต้ังโปรแกรมสแกนไวรัสพร้อมทั้งอัพเดท โปรแกรมสม่าเสมอ 10.3 เงินอิเลก็ ทรอนิกสแ์ ละการฟอกเงิน การฟอกเงิน (Money Laundering) คือ การนาเงินหรือทรัพย์สินท่ีได้มาจากการทา ความผิดมูลฐานตามกฏหมาย มาเปลี่ยนแปลงให้เสมือนว่าได้มาโดยสุจริต ถูกต้องตามกฏหมาย โดยใช้วิธีการต่างๆ เพ่ือปกปิดการตรวจค้น เช่น การทาธุรกิจซ้ือขายท่ีดิน การทาธุรกิจอัญมณี การฝากเงิน การถือเงินและทรัพย์สินหรือให้ผู้อื่นถือ เป็นต้น (สานักงานป้องกันและปราบปราม การฟอกเงิน, 2559) ท้งั นด้ี อกผลทเ่ี กิดข้นึ ในภายหลงั ถอื วา่ เปน็ ทรพั ย์สิน 10.3.1 ข้ันตอนของการฟอกเงินมี 3 ขั้นตอน ดังภาพท่ี 10-14 (สีหนาท ประยูรรัตน์, 2558) ดงั นี้ 1. การนาเงินและทรพั ยส์ นิ เขา้ สรู่ ะบบ (Placement) เป็นการนาเงินจากธุรกิจผิดกฏหมายเข้าสู่ระบบการเงิน โดยอาจมีการแบ่งเงินเป็นหลาย ส่วน แล้วนาไปใช้จ่ายหรือลงทุน เช่น นาเงินสดไปฝากบัญชีธนาคาร นาเงินสดไปซ้ือสินค้า มูลคา่ สูง ได้แก่ อญั มณี รถยนต์ วถั โุ บราณ เป็นตน้ 2. การจดั ชัน้ บังตา (Layering) เป็นการสร้างความซับซ้อนของการใช้เงินโดยการโยกย้ายเงินจากท่ีหนึ่งไปท่ีอ่ืน ๆ เพื่อให้ สะท้อนความสุจริตของเงินให้มากที่สุด เช่น ขายรถยนต์แล้วนาเงินไปซ้ือตราสาร ชาระเงิน ทางอิเล็กทรอนิกส์ไปสู่บัญชีบุคคลหรือบัญชีบริษัทอื่น ๆ ท้ังในประเทศและต่างประเทศ ขายอญั มณีเพื่อซ้ือทดี่ นิ เป็นตน้ 3. การปนทรพั ย์ (Integration) เป็นการนาผลประโยชน์ท่ีได้จากข้ันตอนท่ี 2 มาลงทุนอีกคร้ัง เช่น ขายตราสารแล้วนาเงิน ไปลงทุนเปิดร้านเชา่ ซอ้ื รถยนต์ ขายที่ดินเพ่ือซ้ือบ้าน เปน็ ต้น การเคลื่อนยายเงินมีการทาใน 2 กรณี คือ (1) การเคลื่อนย้ายเงินโดยไมใชสถาบันการเงิน ถือเป็นวิธีการนอกระบบ ได้แก่ การใช้คนขนเงิน การขนส่งเงินทางเคร่ืองบิน เรือ รถยนต์

278 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ ไปรษณีย์ การส่งเงินไปกับสินค้า หรือ (2) การเคล่ือนย้ายเงินโดยใชสถาบันการเงิน เช่น ธนาคาร บริษัทประกัน บริษัทนายหน้า เครดิตยูเน่ียน เงินฝากและเงินกู้ บ่อนพนัน ธุรกิจการแลกเปล่ียน เงนิ ตรา เป็นตน้ ภาพท่ี 10-14 ขนั้ ตอนของการฟอกเงนิ ที่มา:ผเู้ ขียน ในการน้ี เงินอิเล็กทรอนิกส์เป็นส่ือชนิดหนึ่งท่ีนิยมใช้ในการเคล่ือนย้ายเงินของกิจกรรม ท่ีผิดกฏหมาย เช่น การฉ้อโกง หลอกลวงการค้ายาเสพติด เน่ืองจากสามารถโยกย้ายเงิน จานวนมาก ภายในระยะเวลาอันส้ัน มีความเป็นส่วนตัว และยังสามารถทาธุรกรรมข้ามประเทศ ดงั นน้ั จึงมกี ารวเิ คราะหล์ กั ษณะธุรกรรมทางการเงินทีเ่ ขา้ ข่ายเกยี่ วข้องกับการฟอกเงิน 10.3.2 ขอ้ สงั เกตุเก่ียวกับการฟอกเงนิ เหตอุ ันควรสงสัยของการฟอกเงนิ (สีหนาท ประยรู รัตน,์ 2558; สรรเพชร แสงเนตรสว่าง, 2560; วลิ าวัลย ลิมปนะวรรณกลู , 2557) สามารถพิจารณาจากลักษณะของธรุ กรรมทางการเงิน ได้ดังนี้

บทที่ 10 ความเส่ียง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงิน 279 1. ธุรกรรมทางการเงนิ มีความซับซ้อนและแตกต่างจากธรุ กรรมปกติ เชน่ - มีการทาธุรกรรมทางการเงินจานวนมากระหว่าง 2 บัญชี ท่ีไม่มีความเก่ียวข้อง ในทางธุรกจิ เช่น มกี ารโอนเงนิ มีเงินโอนมาจากตางประเทศบอย ๆ หรอื มีการโอนเงินจานวนมาก ระหว่างบรษิ ัทที่ไม่ได้ทาธุรกจิ ระหว่างกนั - มีการทาธุรกรรมซ่ึงจานวนเงินต่ากว่า หรือใกล้เคียงกับจานวนเงินข้ันต่า ที่ต้องรายงาน แตม่ ีการทาหลายธุรกรรมในวนั เดียวกันหรือหลาย ๆ วนั ต่อเน่อื งกัน 2. ธรุ กรรมทางการเงนิ ไม่มคี วามเปน็ ไปได้ในเชงิ เศรษฐกิจ เชน่ - มีการทาธรุ กรรมทางการเงินที่ไมส่ มเหตุสมผลกับอาชีพ เช่น มีอาชีพเป็นแม่บ้าน อาชีพรับจ้างท่ัวไป หรือบุคคลไม่มีอาชีพ แต่มีการฝากเงินจานวนมาก (ท้ังสกุลเงินไทยและสกุล เงินต่างประเทศ) ซ่ึงไม่สอดคล้องกับการฝากเงินในคร้ังก่อน ๆ ที่ผ่านมา และถอนหรือโอนไปยัง บัญชอี ่ืนเกือบทง้ั หมดในระยะเวลาสน้ั และมีการกระทาดังกล่าวบ่อย ๆ - มีการวางเงินสดจานวนมากเพื่อค้าประกันการกู้ยืมเงิน และการจ่ายคืนเงินกู้ ทั้งหมดสามารถทาได้กอ่ นครบกาหนด - บัญชีที่ไม่มีความเคล่ือนไหวเป็นระยะเวลานาน มีการทาธุรกรรมทางการเงิน ขนาดใหญ่ จากน้ันอาจมีการยกเลิกบัญชี หรือบญั ชหี ยดุ เคลอ่ื นไหวเปน็ ระยะเวลานานสลบั กัน - มีการทาธุรกิจกับประเทศที่เป็นแหล่งยาเสพติด หรือเป็นประเทศท่ีมีเสี่ยง ตอ่ การฟอกเงิน - มีการทาธรุ กรรมทางการเงนิ ขนาดใหญ่ แตกต่างจากธุรกรรมของลูกคา้ รายอืน่ ๆ ของธนาคาร - การไม่สามารถตอบคาถามถึงวัตถุประสงค์ในการทาธุรกรรมเม่ือถูกถาม จากเจา้ หนา้ ท่ธี นาคาร อาจเปน็ พฤติกรรมการเปดิ บัญชีแทน 3. ธรุ กรรมทางการเงินมีการหลีกเลย่ี งข้อบังคบั ของกฏหมาย - มกี ารฝากเงินหรือโอนเงินผ่านตเู้ อทเี อ็มหรือผ่านระบบธนาคารอนิ เทอร์เน็ต เปน็ มูลค่าสูงเข้าบัญชีใดบัญชีหน่ึงหลายๆ คร้ัง แทนที่จะใช้บริการที่สาขาธนาคารซึ่งมีความสะดวก มากกวา่ - มีการเปิดบัญชีหลาย ๆ บัญชี ของธนาคารเดียวกัน หรือต่างธนาคารในสาขา ต่าง ๆ ในหลายจังหวัด หรือจังหวัดเดียวกัน และมีการโอนเงินแบบกระจายไปมาจากบัญชีต่าง ๆ ไม่สอดคลอ้ งกบั การประกอบอาชพี

280 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อิเล็กทรอนิกส์ 10.3.2.1 ความผิดมูลฐานเกี่ยวกับการฟอกเงินมี 21 ฐานความผิด ตาม พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. 2542 ดังนี้ (สานักงานป้องกันและ ปราบปรามการฟอกเงิน, 2559) 1. ความผิดเก่ียวกับยาเสพติดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามยาเสพตดิ หรือกฎหมายว่าดว้ ยมาตรการในการปราบปรามผู้กระทาความผิดเกีย่ วกับยาเสพติด 2. ความผิดเก่ียวกับการค้ามนษุ ย์ตามกฎหมายวา่ ด้วยการป้องกันและปราบปรามการคา้ มนุษย์ หรือความผิดตามประมวลกฎหมายอาญาในความผิดเกี่ยวกับเพศ เฉพาะท่ีเกี่ยวกับ การเป็นธุระจัดหา ล่อไป พาไป หรือรับไว้เพื่อการอนาจารซ่ึงชายหรือหญิง เพ่ือสนองความใคร่ ของผู้อื่นหรือความผิดฐานพรากเด็กและผู้เยาว์เฉพาะท่ีเก่ียวกับการกระทา เพ่ือหากาไร หรือเพื่ออนาจาร หรือโดยทุจริต ซื้อ จาหน่าย หรือรับตัวเด็กหรือผู้เยาว์ซึ่งถูกพรากน้ัน หรือความผิดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณีเฉพาะท่ีเก่ียวกับ การเป็นธุระจัดหา ล่อไปหรือชักพาไป เพื่อให้บุคคลนั้นกระทาการค้าประเวณีหรือที่เกี่ยวกับ การเป็นเจ้าของกิจการการค้าประเวณีผู้ดูแลหรือผู้จัดการกิจการค้าประเวณีหรือสถานการค้า ประเวณีหรือเป็นผคู้ วบคมุ ผกู้ ระทาการคา้ ประเวณีในสถานการคา้ ประเวณี 3. ความผิดเก่ียวกับการฉ้อโกงประชาชนตามประมวลกฎหมายอาญาหรือความผิด ตามกฎหมายว่าด้วยการกู้ยมื เงินที่เป็นการฉ้อโกงประชาชน 4. ความผิดเก่ียวกับการยักยอกหรือฉ้อโกงหรือประทุษร้ายต่อทรัพย์หรือกระทา โดยทุจริตตามกฎหมายว่าด้วยธุรกิจสถาบันการเงิน หรือกฎหมายว่าด้วยหลักทรัพย์และตลาด หลักทรัพย์ซ่ึงกระทาโดยกรรมการ หรือผู้จัดการ หรือบุคคลใด ซึ่งรับผิดชอบหรือมีประโยชน์ เกี่ยวขอ้ งในการดาเนินงานของสถาบันการเงินน้ัน 5. ความผิดต่อตาแหน่งหน้าที่ราชการ หรือความผิดต่อตาแหน่งหน้าท่ีในการยุติธรรม ตามประมวลกฎหมายอาญา ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยความผิดของพนักงานในองค์การ หรือหนว่ ยงานของรัฐ หรอื ความผดิ ตอ่ ตาแหน่งหนา้ ท่หี รือทจุ รติ ต่อหนา้ ที่ตามกฎหมายอนื่ 6. ความผิดเก่ียวกับการกรรโชก หรือรีดเอาทรัพย์ที่กระทาโดยอ้างอานาจอั้งย่ี หรือ ซอ่ งโจร ตามประมวลกฎหมายอาญา 7. ความผิดเก่ียวกบั การลักลอบหนศี ุลกากรตามกฎหมายวา่ ด้วยศุลกากร 8. ความผิดเกยี่ วกับการกอ่ การร้ายตามประมวลกฎหมายอาญา

บทท่ี 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 281 9. ความผิดเกี่ยวกับการพนันตามกฎหมายว่าด้วยการพนัน เฉพาะความผิดเกี่ยวกับ การเป็นผู้จัดให้มีการเล่นการพนันโดยไม่ได้รับอนุญาต โดยมีวงเงินในการกระทาความผิดรวมกัน มมี ูลค่าตั้งแตห่ า้ ล้านบาทขน้ึ ไป หรอื เปน็ การจัดให้มกี ารเล่นการพนันทางสือ่ อิเลก็ ทรอนิกส์ 10. ความผิดเกี่ยวกับการเป็นสมาชิกอ้ังยี่ตามประมวลกฎหมายอาญา หรือการมีส่วนร่วม ในองค์กรอาชญากรรมทม่ี กี ฎหมายกาหนดเป็นความผดิ 11. ความผดิ เกยี่ วกบั การรับของโจรตามประมวลกฎหมายอาญา เฉพาะที่เกี่ยวกบั การช่วย จาหน่าย ซื้อ รับจานา หรือรับไว้ด้วยประการใดซึ่งทรัพย์ที่ได้มาโดยการกระทาความผิด อนั มลี กั ษณะเปน็ การค้า 12. ความผิดเกี่ยวกับการปลอมหรือการแปลงเงินตรา ดวงตรา แสตมป์และต๋ัว ตามประมวลกฎหมายอาญาอนั มีลกั ษณะเปน็ การคา้ 13. ความผิดเกี่ยวกับการค้าตามประมวลกฎหมายอาญาเฉพาะท่ีเก่ียวกับการปลอม หรือการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของสินค้า หรือความผิดตามกฎหมายที่เก่ียวกับการคุ้มครอง ทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาอนั มลี ักษณะเป็นการค้า 14. ความผิดเกี่ยวกับการปลอมเอกสารสิทธิบัตรอิเล็กทรอนิกส์หรือหนังสือเดินทาง ตามประมวลกฎหมายอาญาอนั มลี ักษณะเปน็ ปกติธุระหรือเพื่อการคา้ 15. ความผิดเก่ียวกับทรัพยากรธ รรมชาติหรือสิ่งแวดล้อม โดยการใช้ยึดถือ หรือครอบครองทรัพยากรธรรมชาติหรือกระบวนการแสวงหาประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ โดยมิชอบด้วยกฎหมายอนั มีลักษณะเปน็ การค้า 16. ความผิดเกี่ยวกับการประทุษรา้ ยต่อชวี ิตหรอื ร่างกายจนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายสาหสั ตามประมวลกฎหมายอาญา เพอ่ื ให้ไดป้ ระโยชน์ซง่ึ ทรัพยส์ ิน 17. ความผิดเก่ียวกับการหน่วงเหน่ียวหรือกักขังผู้อ่ืนตามประมวลกฎหมายอาญาเฉพาะ กรณีเพอ่ื เรยี กหรอื รบั ผลประโยชนห์ รือเพ่ือต่อรองให้ได้รบั ผลประโยชน์อยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ 18. ความผิดเก่ียวกับการลักทรัพย์กรรโชก รีดเอาทรัพย์ชิงทรัพย์ปล้นทรัพย์ ฉ้อโกง หรอื ยักยอก ตามประมวลกฎหมายอาญาอันมีลกั ษณะเป็นปกตธิ ุระ 19. ความผิดเกี่ยวกับการกระทาอันเป็นโจรสลัดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและ ปราบปรามการกระทาอนั เปน็ โจรสลัด 20. ความผิดเกี่ยวกับการกระทาอันไม่เป็นธรรมเกี่ยวกับการซื้อขายหลักทรัพย์ ตามกฎหมายว่าด้วยหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ หรือความผิดเกี่ยวกับการกระทา อันไม่เป็นธรรมเก่ียวกับสัญญาซื้อขายล่วงหน้าตามกฎหมายว่าด้วยสัญญาซ้ือขายล่วงหน้า

282 การเงินและระบบชาระเงินอิเลก็ ทรอนิกส์ หรือความผิดเกี่ยวกับการกระทาอันไม่เป็นธรรมท่ีมีผลกระทบต่อราคาการซื้อขายสินค้าเกษตร ล่วงหนา้ หรอื เกยี่ วกบั การใช้ข้อมูลภายในตามกฎหมายว่าด้วยการซ้ือขายสนิ ค้าเกษตรลว่ งหนา้ 21. ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยอาวุธปืน เคร่ืองกระสุนปืน วัตถุระเบิด ดอกไม้เพลิงและ สิ่งเทยี มอาวธุ ปนื เฉพาะที่เป็นการคา้ อาวุธปนื เครือ่ งกระสุนปนื และวัตถรุ ะเบิด และความผิดตาม กฎหมายว่าด้วยการควบคุมยุทธภัณฑ์เฉพาะที่เป็นการค้ายุทธภัณฑ์เพื่อนาไปใชใ้ นการก่อการร้าย การรบ หรือการสงคราม 10.3.4 ตวั อย่างการฟอกเงิน ตัวอย่างที่ 1 นายเอ๋ซ่ึงเป็นอดีตข้าราชการทหาร ได้รับจ้างผลิตปืนเถ่ือนและเปิดร้าน ออนไลน์ขายปืนเถื่อน นายเอ๋ได้รับการว่าจ้างจากลูกค้าแถบชายแดนไทย-มาเลเซีย ให้ผลิตปืน เถ่ือนจานวน 20 กระบอก รวมท้ังเคร่ืองกระสุน คิดเป็นเงิน 4 แสนบาท แต่นายเอ๋ผลิตเคร่ือง กระสุนเองไม่ได้จึงส่ังซื้อจากนายบี๋เป็นเงิน 5 หม่ืนบาท โดยได้จ่ายเงินผ่านระบบพร้อมเพย์ จากน้ันนายเอ๋จึงว่าจ้างนายซ้ีจานวน 5 พันบาท ให้ส่งอาวุธปืนและเครื่องกระสุนโดยรถยนต์ สว่ นตวั โดยจ่ายเงนิ ผ่านแอพพลิเคชน่ั rabbit LINE Pay ใหแ้ ก่นายซี้ ดงั ภาพที่ 10-15 สาหรับกรณีดังกลา่ ว นายเอ๋ นายบี๋ นายซี้ และลูกคา้ ของนายเอ๋ มีความผิดฐานฟอกเงิน ภาพท่ี 10-15 ภาพประกอบ ตัวอย่างท่ี 1 ทม่ี า:ผูเ้ ขียน

บทท่ี 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 283 ตัวอยา่ งท่ี 2 นายสงบซง่ึ เปน็ ผใู้ หญ่บา้ น ถูกว่าจา้ งจากนายสรติ จานวน 3 แสนบาท ใหไ้ ปตดั ต้นพะยูงในป่าท้ายหมู่บ้าน จากนั้นนายสริตนาไม้พะยูงไปขายต่อแก่นายทุนต่างประเทศ โดยนาย สริตได้โอนเงินเข้าบัญชี PayPal ซ่ึงเป็นบัญชีลูกสาวของผู้ใหญ่บ้าน จานวน 3 แสนบาทจากน้ัน ผู้ใหญ่บ้านนาเงินไปซื้อหุ้น 5 หมื่นบาท พร้อมทั้งเปิดบัญชีธนาคารจานวน 2 บัญชี โดยใช้ชื่อ ภรรยาและนอ้ งสะใภ้คนละ 1 แสนบาท และนาเงนิ ท่ีเหลือจานวน 5 หมน่ื บาท ไปเล่นการพนันใน บ่อนและได้เงินกลับมา 3 แสนบาท จากนั้นเม่ือเวลา 3 เดือนผ่านไป ผู้ใหญ่บ้านได้นาเงินจากการ ขายหุ้น รวมทั้งเงินจากบัญชีเงินฝากภรรยาและน้องสะใภ้ไปซื้อบ้านห้องแถวเพื่อปล่อยเช่า ดัง ภาพท่ี 10-16 สาหรับกรณีดังกล่าว เงินในบัญชี PayPal การลงทุนในหุ้น การฝากเงินบัญชีธนาคาร เงิน จากการเล่นการพนันในบ่อน รวมท้ังการซ้ือบ้านห้องแถว ล้วนเป็นการฟอกเงิน และผู้กระทา ความผิดประกอบด้วย นายสรติ นายสงบ ลูกสาว ภรรยา และน้องสะใภข้ องนายสงบ ภาพที่ 10-16 ภาพประกอบ ตัวอยา่ งท่ี 2 ทมี่ า:ผเู้ ขยี น

284 การเงินและระบบชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ ตัวอย่างท่ี 3 นายโมเป็นผู้ไม่มีอาชีพ ได้จ้างวานตาสีและยายสาให้เปิดบัญชีบัตรเอทีเอ็ม โดยให้ค่าจ้างคนละ 2,500 บาท ต่อมานายเอวองได้มอบบัตรเครดิต ซึ่งเป็นค่าจ้างส่งยาเสพติด นายโมจึงนาบัตรเครดิตไปกดเงินสด 10 คร้ัง คร้ังละ 2 หม่ืนบาท ได้เงิน 2 แสนบาท แล้วไปฝาก บญั ชีในชื่อของตาสีและยายสา บัญชีละ 1 แสนบาท จากนนั้ 6 เดือนถัดมา นายโมไดถ้ อนเงินจาก ตเู้ อทีเอ็มเพื่อซื้อทองคา 5 หมืน่ บาท และนาเงินที่เหลือให้นางสาวสวยซ่ึงเปน็ ญาติ ยมื เงินเพื่อเปิด รา้ นเสรมิ สวย ในภายหลังนายโมนาทองคาไปขายและนาเงนิ มาใชจ้ า่ ย ดังภาพท่ี 10-17 ดังนัน้ การซอ้ื ทองคาและการเปดิ ร้านเสริมสวยถือเป็นการฟอกเงิน สาหรับกรณีนม้ี ผี ู้กระทา ความผดิ ประกอบด้วย นายเอวอง นายโม นางสาวสวย ตาสีและยายสา ภาพที่ 10-17 ภาพประกอบ ตวั อยา่ งท่ี 3 ท่มี า:ผูเ้ ขียน ตัวอย่างท่ี 4 คดียักยอกเงินในองค์กรช่ือดงั โดยผู้อานวยการกองคลังขององค์กรร่วมมือกบั ผู้จัดการธนาคาทาการถอนเงินจากบัญชีธนาคารขององค์กร ไปยังบัญชีบุคคลธรรมดาหลายบญั ชี จากน้ันทาการปกปิดข้อมูลจริงในสมุดบัญชีธนาคารโดยการประกบหน้ากระดาษเข้าด้วยกัน แล้ว พิมพ์ข้อมูลใหม่ตามจานวนเงินที่แจ้งไว้กับองค์กร โดยใช้เครื่องพิมพ์ดีดไฟฟ้าในใบท่ีเหลือ เพื่อ แสดงให้เหน็ ยอดเงนิ ท่ียังคงปกติ

บทที่ 10 ความเสยี่ ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 285 ทั้งนี้ เน่ืองจากองค์กรดังกล่าวมีนโยบายการการถอนเงินและนาเงินไปฝากธนาคาร ที่ให้ดอกเบ้ียมากกว่าในระยะเวลาทุก ๆ 6 เดือน ดังน้ันผู้อานวยการกองคลังจึงมีการเสนอใหย้ ้าย เงินฝาก โดยการซื้อแคชเชียร์เช็คจากบัญชีเงินฝาก จากธนาคารเดิม ไปยังบัญชีเงินฝากธนาคาร อีกสาขาเน่ืองจากให้ดอกเบี้ยมากกว่า หลังจากน้ันมีการกระทาทุจริตเร่ือย ๆ ในช่วงเวลาระหว่าง ปี พ.ศ. 2555 - พ.ศ. 2558 รวมทัง้ สนิ้ กวา่ 1.475 พนั ลา้ นบาท ท้งั น้ีตามข้อกาหนดในการถอนเงิน ออกจากบัญชีขององค์กร จะมีลายมือชื่อของ 3 บุคคลร่วมกัน ได้แก่ ประธาน รองประธาน และ ผู้อานวยการกองคลัง สาหรับทรัพย์สินที่มีการตรวจสอบพบเจอ ได้แก่ รถสปอร์ตหรูลัมโบร์กินี คอนโดหรู บริษทั จานวน 2 บริษทั ฯลฯ จากตัวอย่างจะพบว่าการทาธุรกรรมช่องทางอิเล็กทรอนิกส์เป็นช่องทางหนึ่งท่ีความเสี่ยง ต่อการฟอกเงิน ดงั นั้นจึงมีการออกกฏหมายเพ่ือป้องกันและควบคุมในการทาธุรกรรมทางการเงิน ตามพระราชบญั ญัตปิ ้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. 2542 โดยต้องมกี ารรายงานการทา ธรุ กรรมต่อสานกั งานป้องกนั และปราบปรามการฟอกเงนิ 10.3.5 ผู้ที่มีหน้าที่ต้องรายงานธุรกรรมทางการเงินต่อสานักงานป้องกันและปราบปราม การฟอกเงินมีดงั ต่อไปนี้ (สานักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงนิ , 2559) 1. สถาบนั การเงิน ได้แก่ - ธนาคารแห่งประเทศไทย ธนาคารพาณิชย์ และธนาคารตามที่มีกฎหมาย จัดตง้ั ขึ้นโดยเฉพาะ - บริษัทเงินทุน และบริษัทเครดิตฟองซิเอร์และบริษัทหลักทรัพย์ตามกฎหมาย ว่าดว้ ยหลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรัพย์ - บรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทยและบรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรม ขนาดยอ่ ม - บริษัทประกนั ชีวแิ ละบริษทั ประกนั วนิ าศภัย - สหกรณ์ซึ่งมีมูลค่าหุ้นรวมต้ังแต่สองล้านบาทข้ึนไป และมีวัตถุประสงค์ดาเนิน กิจการเก่ียวกับการรับฝากเงิน ให้กู้ ให้สินเช่ือรับจานองหรือรับจานาทรัพย์สิน หรือจัดให้ได้มา ซง่ึ เงนิ และทรพั ยส์ นิ ต่าง ๆ โดยวิธใี ด ๆ - นติ ิบคุ คลท่ีดาเนินธรุ กิจอื่น ๆ ที่เกี่ยวขอ้ งกับการเงิน 2. กรมท่ดี นิ 3. ผปู้ ระกอบอาชพี อ่นื ๆ ดังต่อไปนี้

286 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ - ผู้ประกอบอาชีพเกี่ยวกับการดาเนินการ การให้คาแนะนา หรอื การเปน็ ท่ีปรึกษา ในการทาธรุ กรรมทเี่ กย่ี วขอ้ งกับการลงทนุ หรือเคลือ่ นยา้ ยเงินทนุ - ผู้ประกอบอาชีพค้าอัญมณีเพชรพลอย ทองคา หรือเครื่องประดับท่ีประดับ ด้วยอญั มณเี พชรพลอย หรือทองคา - ผู้ประกอบอาชีพคา้ หรือให้เช่าซือ้ รถยนต์ - ผู้ประกอบอาชพี เกีย่ วกับนายหน้าหรอื ตวั แทนซอ้ื ขายอสังหาริมทรัพย์ - ผู้ประกอบอาชีพค้าของเก่าตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมการขายทอดตลาด และคา่ ของเก่า - ผู้ประกอบอาชีพเกี่ยวกับสินเช่ือส่วนบุคคลภายใต้การกากับสาหรับผู้ประกอบ ธุรกิจท่ีมิใช่สถาบันการเงินตามประกาศกระทรวงการคลัง เก่ียวกับการประกอบธุรกิจสินเช่ือ สว่ นบุคคลภายใตก้ ารกากบั หรอื ตามกฎหมายว่าดว้ ยธุรกิจสถาบนั การเงนิ - ผู้ประกอบอาชีพเกี่ยวกับบัตรเงินอิเล็กทรอนิกส์ท่ีมิใช่สถาบันการเงิน ตามประกาศกระทรวงการคลังเกี่ยวกับการประกอบธุรกิจบัตรเงินอิเล็กทรอนิกส์ หรือ ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยธรุ กจิ สถาบนั การเงิน - ผู้ประกอบอาชีพเก่ียวกับบัตรเครดิตท่ีมิใช่สถาบันการเงินตามประกาศ กระทรวงการคลังเก่ียวกับการประกอบธุรกิจบัตรเครดิต หรือตามกฎหมายว่าด้วยธุรกิจสถาบัน การเงิน - ผู้ประกอบอาชีพเก่ียวกับการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ตามกฎหมายว่าด้วย การควบคุมดแู ลธุรกจิ บรกิ ารการชาระเงินทางอเิ ล็กทรอนิกส์ - ผู้ประกอบอาชีพที่ดาเนินธุรกิจทางการเงินตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุม การแลกเปล่ียนเงินที่มิใช่เป็นสถาบันการเงิน ซ่ึงปรากฏผลจากการประเมินความเส่ียงที่เกี่ยวกับ การฟอกเงินหรือการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้ายว่ามีความเสี่ยงที่อาจถูกใช้เป็น ช่องทางในการฟอกเงินหรอื การสนบั สนุนทางการเงินแกก่ ารกอ่ การร้าย

บทที่ 10 ความเส่ยี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงนิ 287 โดยธุรกรรมซึ่งไม่ต้องรายงานธุรกรรมทางการเงินต่อสานักงานป้องกันและปราบปรามการ ฟอกเงิน(สานักงานปอ้ งกนั และปราบปรามการฟอกเงนิ , 2559) ดังตอ่ ไปนี้ 1. ธุรกรรมที่พระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี พระรัชทายาท หรือพระบรมวงศ์ต้ังแต่ช้ัน พระองคเ์ จา้ ขึน้ ไปเป็นค่กู รณี 2. ธุรกรรมท่ีรัฐบาล ราชการส่วนกลาง ราชการส่วนภูมิภาค ราชการส่วนท้องถ่ิน รฐั วิสาหกจิ องคก์ ารมหาชน หรอื หนว่ ยงานอื่นๆของรฐั เป็นคู่กรณี 3. ธุรกรรมของมูลนิธิต่าง ๆ ได้แก่ มูลนิธิชัยพัฒนา มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพใน สมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกิติ์พระบรมราชินนี าถ มูลนิธิสายใจไทย 4. ธุรกรรมท่ีเกี่ยวกับทรัพย์สินประเภทสังหาริมทรัพย์ที่ทากับสถาบันการเงิน เว้นแต่ (ก) ธุรกรรมท่ีเป็นการโอนเงินหรือชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ (ข) ธุรกรรมท่ีเก่ียวกับทรัพย์สินท่ี เป็นเรือกาป่ัน เรือท่ีมีระวางต้ังแต่หกตันข้ึนไป เรือกลไฟหรือเรือยนต์ที่มีระวางตั้งแต่ห้าตันข้ึนไป รวมทง้ั แพดว้ ย (ค) ธุรกรรมท่เี ก่ยี วกับทรัพย์สนิ ทีเ่ ป็นยานพาหนะ เคร่ืองมอื หรอื เคร่ืองจักรกลอ่ืนใด 5. การทาสัญญาประกันวินาศภัย เว้นแต่การชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามสัญญาประกัน วินาศภยั ที่คาดว่าจะต้องจ่ายต้งั แต่สิบล้านบาทขึ้นไป 6. การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมประเภทโอนเป็นท่ีสาธารณประโยชน์หรือการได้มา โดยการครอบครองหรือโดยอายุความตามมาตรา ๑๓๘๒ หรือมาตรา ๑๔๐๑ แห่งประมวล กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 7. ธุรกรรมที่เกี่ยวกับการบริการ ดังต่อไปนี้ (ก) การบริการรับชาระเงินแทนเฉพาะท่ีมี มูลค่าน้อยกว่าเจ็ดแสนบาท (ข) การบริการเครือข่ายบัตรเครดิต (ค) การบริการเครือข่ายอีดีซี (ง) การบรกิ ารสวิตช์ชิ่งในการชาระเงนิ (จ) การบรกิ ารหักบัญชี (ฉ) การบริการชาระดุล 8. ธุรกรรมที่ทาผ่านเคร่ืองถอนเงินอัตโนมัติหรือผ่านเคร่ืองฝากเงินอัตโนมัติ เว้นแต่ กรณีเป็นธรุ กรรมทมี่ ีเหตุอันควรสงสัย 9. ธุรกรรมที่เป็นการโอนเงินหรือการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ดังต่อไปน้ี ยกเว้น เป็นธุรกรรมที่มีเหตอุ นั ควรสงสัย (ก) การโอนเงินหรือการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ภายในสถาบันการเงินหรือ ภายในผู้ประกอบอาชีพตามมาตรา ๑๖ วรรคหนึ่ง หรือระหว่างสถาบันการเงิน หรือระหว่าง ผู้ประกอบอาชีพตามมาตรา ๑๖ วรรคหน่ึง หรือระหว่างสถาบันการเงินกับผู้ประกอบอาชีพ ตามมาตรา ๑๖ วรรคหนง่ึ ท้ังนเี้ ฉพาะท่ีทาขนึ้ เพ่ือสถาบนั การเงนิ หรือผู้ประกอบอาชีพตามมาตรา ๑๖ วรรคหนงึ่ เทา่ นน้ั

288 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อเิ ล็กทรอนิกส์ (ข) การโอนเงินหรือการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ภายในสถาบันการเงิน หรือภายในผู้ประกอบอาชพี ตามมาตรา ๑๖ วรรคหนึ่ง (๙) เฉพาะที่ทาขึ้นเพอ่ื ลกู ค้ารายเดยี วกันเท่านั้น หมายเหตุ ผ้ปู ระกอบอาชพี ตามมาตรา ๑๖ วรรคหนงึ่ คือ ผูป้ ระกอบอาชีพเกยี่ วกบั การดาเนินการ การให้คาแนะนา หรือการเป็นท่ีปรึกษาในการทาธรุ กรรมท่ีเก่ียวกับการลงทุนหรือการเคล่ือนย้าย เงนิ ทนุ ตามกฎหมายวา่ ด้วยหลักทรพั ย์และตลาดหลกั ทรัพยท์ ีไ่ ม่ใชส่ ถาบันการเงินตามมาตรา ๑๓ ตารางที่ 10-1 มลู คา่ เงินของธุรกรรมทลี่ กู คา้ ธนาคารตอ้ งแสดงตน และธนาคารต้องรายงาน ตอ่ สานักงาน ปปง. (ข้อมลู ณ วันที่ 16 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2560) รูปแบบธรุ กรรม การแสดงตนของ การรายงานธุรกรรมต่อสานกั งาน ปปง.* ลูกค้าขาจรผู้ไม่มี ธุรกรรมเงนิ สด ธุรกรรมโอนเงิน/ชาระ บัญชีกับธนาคาร เงนิ ทางอิเลก็ ทรอนิกส์ ฝาก-ถอนเงนิ สด ผา่ นเคานเ์ ตอร์ - 2 ล้านบาทข้ึนไป - บริการโอนเงนิ ภายในธนาคาร - - 7 แสนบาทขึน้ ไป บรกิ ารชาระเงนิ (Bill Payment) 7 แสนบาทข้นึ ไป 7 แสนบาทขน้ึ ไป 7 แสนบาทขน้ึ ไป บรกิ ารโอนเงินออนไลน์ (Online 5 หมนื่ บาทขึ้นไป 1 แสนบาทขึ้นไป - Money Transfer) บรกิ ารโอนเงนิ ระหวา่ งธนาคาร 5 หมื่นบาทข้ึนไป 1 แสนบาทขน้ึ ไป - ผา่ นเคานเ์ ตอร์ (ORFT via Counter) บรกิ ารโอนเงินไปยงั บุคคลท่ีสาม 5 หม่นื บาทขน้ึ ไป 1 แสนบาทขนึ้ ไป 7 แสนบาทขน้ึ ไป ผา่ นเครือขา่ ย BAHTNET โอนเงนิ ผ่านบริการ SMART - - 7 แสนบาทขึ้นไป บัตร Purchasing Card - - 7 แสนบาทขึ้นไป บตั ร Prepaid Card 5 หมนื่ บาทขึ้นไป 1 แสนบาทขึ้นไป 7 แสนบาทขึน้ ไป Teletrade 5 หม่ืนบาทขน้ึ ไป 1 แสนบาทขึ้นไป 7 แสนบาทขน้ึ ไป หนว่ ยลงทุน/ตราสารหนี้ 7 แสนบาทขึ้นไป 2 ล้านบาทข้นึ ไป - ทีม่ า: ธนาคารกรงุ เทพ จากดั (มหาชน), 2545ข

บทท่ี 10 ความเสี่ยง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงนิ 289 10.3.6 ผลเสียของการฟอกเงิน - เศรษฐกิจของประเทศขาดความมัน่ คง ส่งผลเสียต่อธรุ กจิ สจุ รติ - สถาบนั การเงินขาดความน่าเช่อื ถอื - นักลงทุนตา่ งชาตไิ มม่ ่นั ใจที่จะเขา้ มาลงทุน - เปน็ แหลง่ ซอ่ งสุมอาชญากร การก่อการร้าย และผู้มีอทิ ธพิ ล - ประชาชนท่ีไม่มีความรอู้ าจมคี วามผดิ และกลายเปน็ ผูร้ ว่ มขบวนโดยไม่รู้ตัว 10.3.7 บทลงโทษ ผู้กระทาความผิด รวมท้ังผู้พยายามกระทาความผิดฐานฟอกเงิน จะมีการนับรวมถึงผู้โอน ผู้รับโอน ผู้เปล่ียนสภาพทรัพย์สิน ผู้ครอบครองหรือใช้ทรัพย์สินโดยรู้ในขณะท่ีได้รับมา รวมท้ัง ผู้ใหก้ ารสนบั สนนุ ช่วยเหลอื ชว่ ยอาพราง ซ่อนเร้น ในทีน่ แ้ี มจ้ ะมีการกระทาความผดิ นอกประเทศ ก็ยังคงได้รับความผิดเช่นเดียวกัน รวมถึงชาวต่างชาติที่กระทาความผิดในประเทศไทย สาหรับ เจ้าหน้าท่ีในส่วนงานราชการ หากมีการกระทาความผิด จะได้รับโทษเป็น 2-3 เท่า ของบุคคล ธรรมดา โดยบทลงโทษเปน็ ดังตอ่ ไปน้ี (สานกั งานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงนิ , 2559) - สาหรับบุคคลธรรมดา : จาคุก 1-10 ปี หรือปรับ 2 หม่ืนบาท – 2 แสนบาท หรือทั้งจาทัง้ ปรับ - สาหรับนิติบุคคล: ปรับ 2 แสนบาท – 1 ล้านบาท โดยกรรมการและผู้จัดการ ของบรษิ ทั จาคุก 1-10 ปี หรอื ปรบั 2 หมน่ื บาท – 2 แสนบาท หรือทั้งจาท้ังปรบั 10.4 องค์กรด้านการฟอกเงิน องค์กรด้านการฟอกเงินในปัจจุบันมีท้ังองค์กรที่จัดต้ังขึ้นในประเทศไทยและองค์กร นานาชาติ ไดแ้ ก่ 1) สานักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (Anti-Money Laundering Office: AMLO) เรียกย่อๆ ว่า “ปปง.” จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. 2542 โดยมีฐานะเป็นกรมอยู่ในบังคับบัญชาของรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงยุติธรรม มีอานาจ หน้าท่ีในการตรวจสอบและดาเนินการเก่ียวกับธุรกรรมหรือทรัพย์สินท่ีเก่ียวข้องกับการกระทา ความผิดฟอกเงิน โดยการเก็บ รวบรวม ติดตาม ตรวจสอบ ศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลต่าง ๆ เก่ียวกบั การทาธุรกรรม เก็บรวบรวมพยานหลักฐานเพ่ือดาเนินคดีกับผู้กระทาความผิด ยึด อายัด และ บริหารจัดการทรัพย์สินตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน รวมทั้ง ให้ความรู้แกภ่ าครฐั และภาคเอกชน (สานักงานปอ้ งกนั และปราบปรามการฟอกเงนิ , 2559)

290 การเงินและระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ 2) คณะทางานเฉพาะกิจเพ่ือดาเนินการทางการเงินเกี่ยวกับการฟอกเงิน (Financial Action Task Force : FATF (แฟท-เอฟ)) ก่อต้ังขึ้นในเดือนกรกฎาคมปี พ.ศ.2532 โดยกลุ่ม G-7 มีสานักงานใหญ่อยู่ท่ีปารีสประเทศฝร่ังเศส เป็นหน่วยงานนานาชาติทาหน้าที่กาหนดนโยบาย ท่ีมีวัตถุประสงค์ในการสร้างมาตรฐานระหว่างประเทศและการพัฒนา และส่งเสริมนโยบาย ทั้งในระดับชาติและระดับนานาชาติเพ่ือต่อต้านการฟอกเงิน (ML) และการจัดหาเงินทุน การก่อการร้าย (TF) มีหน้าที่ในการตรวจสอบติดตามและกาหนดมาตรการปราบปราม การฟอกเงิน ปัจจุบันประกอบด้วยสมาชิก 35 ประเทศ จากทวีปยุโรป อเมริกาเหนือและใต้ และเอเชีย ได้แก่ ประเทศอาร์เจนตินา ประเทศออสเตรเลีย ประเทศออสเตรี ประเทศเบลเย่ียม ประเทศบราซิล ประเทศแคนาดา ประเทศจีน ประเทศเดนมาร์ก ประเทศฟินแลนด์ ประเทศฝรั่งเศส ประเทศเยอรมัน ประเทศกรีซ ประเทศฮ่องกง ประเทศไอซ์แลนด์ ประเทศไอร์แลนด์ ประเทศอินเดีย ประเทศอิตาลี ประเทศญี่ปุ่น ประเทศเกาหลี ประเทศลักเซมเบิรก์ ประเทศมาเลเซยี ประเทศเม็กซโิ ก ประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ ประเทศนวิ ซีแลนด์ ประเทศนอรเ์ วย์ ประเทศโปรตุเกส ประเทศรสั เซยี ประเทศสงิ คโปร์ ประเทศแอฟรกิ าใต้ ประเทศ สเปน ประเทศสวีเดน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ประเทศตุรกี สหราชอาณาจักร ประเทศ สหรัฐอเมริกา สาหรบั ประเทศท่เี หลือจะเป็นสมาชิกทางอ้อมผ่านองค์กรเครือขา่ ยในแตล่ ะภูมิภาค (Financial Action Task Force, 2017) ดงั ภาพท่ี 10-18 ท้ังนี้ทุก ๆ 8 ปี คณะทางานเฉพาะกิจเพื่อดาเนินการทางการเงินเก่ียวกับการฟอกเงินจะมี การทบทวนการใช้ข้อแนะนา 40+9 ข้อ ในการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินของแต่ละ ประเทศ เพอ่ื ขึน้ บัญชีรายชื่อสมาชิก ซงึ่ มี 3 ระดบั ได้แก่ (1) บญั ชเี ขยี วเข้ม หมายถงึ ประเทศท่ีใช้ มาตรฐานเต็มรูป (2) บัญชีเขียวอ่อน หมายถึง ประเทศที่ใช้มาตรฐานบางสว่ น และ (3) บัญชีแดง หมายถงึ ประเทศท่ีมีกฎหมายเฉพาะท่ีไม่สอดคล้องมาตรฐาน ซง่ึ ต้องมีการปรับปรงุ โดยประเทศท่ี ไม่ใช่สมาชิกจะมี 2 ระดับ ได้แก่ (1) บัญชีเทา (Gray Lists) หมายถึง ยังมีข้อบกพร่องในการ ดาเนินการ (AML/CFT deficiencies list) ซึ่งประเทศส่วนใหญ่ในโลกถูกจัดในกลุ่มน้ีและ (2) บัญชีดา (Black Lists) หมายถึงประเทศที่มีความเสี่ยงการฟอกเงินและก่อการร้าย (AML/CFT risks list) ซ่ึงปัจจุบันมี 10 ประเทศ (พ.ศ. 2560) ได้แก่ ประเทศอัฟกานิสถาน ประเทศบอสเนีย และเฮอร์เซโกวีนา ประเทศอิหร่าน ประเทศเกาหลีเหนือ ประเทศอิรัก ประเทศยูกานดา ประเทศลาว ประเทศไซเรีย ประเทศเยเมน และประเทศวานูอาตู (Financial Action Task Force, 2017) ดงั ภาพที่ 10-19

บทท่ี 10 ความเสย่ี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงนิ 291 ภาพท่ี 10-18 ประเทศสมาชิกของ FATF ท่ีมา: Financial Action Task Force, 2017 ภาพที่ 10-19 ประเทศที่ถูกจัดให้อยใู่ นกลุ่มบญั ชีดาของ FATF ท่มี า: Financial Action Task Force, 2017

292 การเงินและระบบชาระเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ 3) กลุ่มปฏิบัติการด้านการต่อต้านการก่อการร้ายของกลุ่มประเทศ G-8 (Counter Terrorism Action Group: CTAG) ประกอบด้วย ประเทศแคนาดา ประเทศฝร่ังเศส ประเทศ เยอรมัน ประเทศอิตาลี ประเทศญี่ปุ่น ประเทศรัสเซีย สหราชอาณาจักร ประเทศสหรัฐอเมริกา รวมท้ังสหภาพยุโรปร่วมดว้ ย โดยทาหนา้ ทวี่ เิ คราะห์และกาหนดมาตรการ ฝึกฝนและใหค้ าปรึกษา แก่ประเทศที่มีอยู่ในพ้ืนท่ีเส่ียง ควบคุมด้านภาษีศุลกากร และการตรวจคนเข้าเมือง การค้าขาย ท่ีผิดกฏหมาย การออกและบังคับใช้กฏหมายเป็นต้น ท้ังนี้ในปี พ.ศ. 2557 ประเทศรัสเซียได้ออก จากการเป็นสมาชิก ปัจจุบันจงึ กลายเปน็ กลมุ่ ประเทศ G-7 (Wikipedia, 2017) ดงั ภาพที่ 10-20 ภาพท่ี 10-20 ประเทศในกลุ่ม G7 และสหภาพยโุ รป ที่มา: Wikipedia, 2017 4) คณะกรรมการว่าด้วยการต่อต้านการก่อการร้าย ( UN Counter Terrorism Committee – CTC: CTC) เปน็ องค์กรภายใต้สหประชาชาติ กอ่ ต้ังเม่ือวันท่ี 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2544 เนื่องจากเหตุการณ์ก่อการร้ายที่สหรัฐฯ เมื่อวันที่ 11 กันยายน 2544 โดยมีหน้าท่ีกาหนด มาตรการป้องกันและปราบปรามการก่อการร้าย เช่น มาตรการด้านการเงิน การเมือง การตรวจ คนเข้าเมือง การแลกเปลี่ยนข่าวกรอง เป็นต้น ปัจจุบันมีสมาชิกจากทุกประเทศสมาชิกของคณะ มนตรคี วามมนั่ คงฯ ซ่ึงมสี หราชอาณาจกั รเป็นประธาน ทาหนา้ ทีต่ ิดตามผลและให้คาปรึกษาหารือ เกี่ยวกับการปฏิบัติตามข้อมติฯ (กระทรวงต่างประเทศ กรมองค์การระหว่างประเทศ, 2553; Security Council Counter-Terrorism Committee, 2017)

บทที่ 10 ความเสย่ี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 293 ภาพที่ 10-21 ตราสญั ลักษณ์สานักงานปอ้ งกันและปราบปรามการฟอกเงิน ที่มา: สานกั งานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน, 2559 ภาพท่ี 10-22 ตราสัญลักษณ์คณะทางานเฉพาะกจิ เพ่ือดาเนินการทางการเงนิ เกย่ี วกบั การฟอกเงิน ทมี่ า: Financial Action Task Force, 2017 ภาพท่ี 10-23 ตราสัญลักษณ์คณะกรรมการวา่ ดว้ ยการต่อตา้ นการก่อการรา้ ย ที่มา: Security Council Counter-Terrorism Committee, 2017

294 การเงินและระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ 5) คณะกรรมการด้านการกากับดูแลสถาบันการเงินภาคการธนาคาร ( Basel Committee on Banking Supervision: BCBS) ก่อตั้งเม่ือปี พ.ศ. 2531 เพ่ือกากับดูแลให้ สถาบันการเงินนากฎเกณฑไปใชเหมือนกันท่ัวโลก เปนการลดความไดเปรียบเสียเปรียบและ ปองกันไม่ให้ธนาคารเป็นเครื่องมือในการฟอกเงินของอาชญากร โดยมีการทาความเข้าใจและ ตรวจสอบข้อมูลของลูกค้า มีการใช้มาตรฐานการรูจักลูกคา รวมทั้งปฏิเสธการรับทาธุรกรรม ที่นาสงสัย ซง่ึ ปจั จบุ นั มีการออกหลักเณฑ์ Basel เปน็ ระยะท่ี 3 (ธนาคารแหง่ ประเทศไทย, 2558) ดงั น้ี - Basel I มีวัตถุประสงค์เพ่ือใหสถาบันการเงินมีเงินกองทุนเพียงพอรองรับความเส่ียงด านเครดติ จงึ มีการกาหนดวิธีวัดคาความเสี่ยงทางดานเครดิต เครดิตของธุรกรรมนอกงบดุลตาง ๆ เชน การค้าประกัน การออกหนังสือรับรองตาง ๆ รวมท้ังการกาหนดมาตรฐานเงินกองทุนเพ่ือ รองรับความเส่ียงต่างๆ - Basel II เปน็ การกาหนดหลกั เณฑ์ด้านการวดั ความเส่ยี งของสนิ ทรพั ย์ - Basel III มีจุดเร่ิมต้นจากวิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ในประเทศสหรัฐอเมริกา ที่สถาบันการเงิน มีการลงทนุ ในสนิ ทรัพย์ท่ีมีความเส่ียงสูงเปน็ จานวนมาก ดังน้นั เมอื่ เกิดปัญหาในสินทรัพย์ดังกล่าว สถาบันการเงินจึงขาดทุนส่งผลให้ประชาชนไม่ม่ันใจต่อสถาบันการเงินจึงมีการถอนเงินอย่าง กระทันหัน ส่วนสถาบันการเงินอ่ืน ๆ ไม่ยอมปล่อยสินเช่ือระหว่างกันส่งผลให้เกิด การขาดสภาพคล่อง (สถาบันการเงินมีเงินสดไม่เพียงพอ) กระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศ เป็นผลให้รัฐบาลต้องทาการแทรกแซงในที่สุด ดังนั้น ในเดือนธันวาคมปี พ.ศ. 2553 จึงมีการ กาหนดหลักเกณฑ์เพื่อให้ความสาคัญด้านการดารงกองทุน การบริหารความเสี่ยงดา้ นสภาพคล่อง การดูแลธนาคารที่มีความสาคัญต่อระบบการเงินโลก (Systemically Important Financial Institutions: SIFIs) ใน พ.ศ. 2560 มีประเทศต่าง ๆ ท่ัวโลกท่ีสมัครเป็นสมาชิกจานวน 28 ประเทศ และมี 45 ธนาคาร (The Bank for International Settlements, 2016) แสดงดงั ตาราง

บทท่ี 10 ความเสยี่ ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 295 ตารางท่ี 10-2 ประเทศสมาชิกของคณะกรรมการด้านการกากับดูแลสถาบันการเงิน ภาคการธนาคาร ประเทศ ธนาคาร อาร์เจนติน่า - Central Bank of Argentina ออสเตรเลีย - Reserve Bank of Australia - Australian Prudential Regulation Authority เบลเย่ียม - National Bank of Belgium บราซลิ - Central Bank of Brazil แคนาดา - Bank of Canada - Office of the Superintendent of Financial Institutions จนี - People's Bank of China - China Banking Regulatory Commission สหภาพยโุ รป - European Central Bank - European Central Bank Single Supervisory Mechanism ฝร่งั เศส - Bank of France - Prudential Supervision and Resolution Authority เยอรมนั - Deutsche Bundesbank - Federal Financial Supervisory Authority (BaFin) ฮอ่ งกง - Hong Kong Monetary Authority อินเดีย - Reserve Bank of India อนิ โดนีเซีย - Bank Indonesia - Indonesia Financial Services Authority อิตาลี - Bank of Italy ญ่ีปนุ่ - Bank of Japan - Financial Services Agency เกาหลี - Bank of Korea - Financial Supervisory Service

296 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ ตารางท่ี 10-2 (ต่อ) ประเทศสมาชิกของคณะกรรมการด้านการกากับดูแลสถาบันการเงิน ภาคการธนาคาร ประเทศ ธนาคาร ลักเซมเบิรก์ - Surveillance Commission for the Financial Sector เม็กซิโก - Bank of Mexico - Comisión Nacional Bancaria y de Valores เนเธอร์แลนด์ - Netherlands Bank รสั เซีย - Central Bank of the Russian Federation ซาอุดีอาระเบยี - Saudi Arabian Monetary Agency สงิ คโปร์ - Monetary Authority of Singapore แอฟริกาใต้ - South African Reserve Bank สเปน - Bank of Spain สวีเดน - Sveriges Riksbank - Finansinspektionen สวิตเซอรแ์ ลนด์ - Swiss National Bank - Swiss Financial Market Supervisory Authority FINMA ตุรกี - Central Bank of the Republic of Turkey - Banking Regulation and Supervision Agency สหราชอาณาจักร - Bank of England - Prudential Regulation Authority สหรฐั อเมรกิ า - Board of Governors of the Federal Reserve System - Federal Reserve Bank of New York - Office of the Comptroller of the Currency - Federal Deposit Insurance Corporation

บทที่ 10 ความเสย่ี ง การฉ้อโกงและการฟอกเงนิ ในระบบการชาระเงิน 297 10.5 สรปุ ในระบบการชาระเงินยุคดิจิทัลท่ีทุกคนต่างให้ความสาคัญกับการชาระเงินผ่านช่องทาง อิเล็กทรอนิกส์เนื่องจากสามารถใช้งานได้ง่าย มีความเป็นส่วนตัว ค่าธรรมเนียมต่า ข้อมูลเป็น ความลับ ดังนั้นปัจจุบันจึงมีผู้ก่ออาชญาใช้ช่องทางการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์เป็นเครื่องมือ ในการฉอ้ โกง โยกยา้ ยถ่ายโอนเงินจากพืน้ หนึง่ ไปยังพื้นทอ่ี นื่ ๆ รวมทั้งการฟอกเงนิ การฉ้อโกงมีหลายประเภท ได้แก่ (1) การฉ้อโกงเกี่ยวกับบัตรอิเล็กทรอนิกส์คือการขโมย ข้อมูลบนบัตร เช่น การสร้างเครื่องสกิมเมอร์ (2) การฉ้อโกงในเครือข่ายคอมพิวเตอร์ คือ การ เจาะระบบ หรือหลอกลวงเจ้าของบัญชีเพื่อขโมยรหัสผ่าน เช่น การหลอกลวงโดยใช้อีเมลปลอม หรือเว็บไซต์ปลอม, การล่อลวงทางโทรศัพท์, การส่งข้อความหลอกลวงทางโทรศัพท์, การหลอกลวงผ่านเครือข่ายสังคม, การปลอมแปลงคาขอทาธุรกรรมระหว่างเว็บไซต์, การเจาะ ระบบรว่ มกบั การใช้โปรแกรมไมพ่ ึงประสงค์ เป็นตน้ สาหรับการฟอกเงิน คือ การเปลี่ยนแปลงทรัพย์สินท่ีผิดกฏหมาย ให้กลายเป็นทรัพย์สินท่ี ถูกกฏหมาย มีการทางาน 3 ขั้นตอน คือ (1) การนาเงินและทรัพย์สินเข้าสู่ระบบ (2) การจัดชั้น บังตา และ (3) การปนทรัพย์ สาหรับการวิเคราะห์ลักษณะธุรกรรมท่ีมีแนวโน้มฟอกเงิน สามารถ พิจารณาจากความซับซ้อนของธุรกรรม หรอื ลักษณะธรุ กรรมท่ีไม่นา่ จะเป็นไปไดใ้ นทางธรุ กิจ หรือ ธุรกรรมท่ีมีพฤติกรรมหลีกเล่ียงข้อบังคับทางกฏหมาย ทั้งน้ีมีการกาหนดให้องค์กรต่าง ๆ เช่น สถาบนั การเงิน กรมท่ีดิน รวมถงึ ผู้ทป่ี ระกอบอาชพี เกย่ี วกบั ทรัพยส์ นิ ทมี่ ีมูลค่าสงู เช่น ผ้คู ้าอญั มณี นายหน้าหรือตัวแทนซ้ือขายอสังหาริมทรัพย์ ผู้ค้าของเก่า บริษัทบัตรเงินอิเล็กทรอนิกส์หรือ ให้บริการชาระเงินอิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น ต้องรายงานธุรกรรมทางการเงินต่อสานักงานป้องกัน และปราบปรามการฟอกเงินโดยบทลงโทษสูงสุดกรณีมีการฟอกเงิน สาหรับบุคคลธรรมดา คือ จาคุก 10 ปี หรือปรับถึง2 แสนบาท หรือท้ังจาทั้งปรับ ส่วนนิติบุคคลมีโทษปรับถึง 1 ล้านบาท โดยกรรมการและผู้จัดการบริษัทมีโทษจาคุกสูงสุด 10 ปี หรือปรับสูงสุด 2 แสนบาท หรือ ทั้งจาทง้ั ปรับ

298 การเงินและระบบชาระเงนิ อิเลก็ ทรอนิกส์ คาถามทา้ ยบท 1. จงอธบิ ายเกยี่ วกับความหมายของความเสย่ี ง 2. ความเสย่ี งในระบบพาณิชยอ์ เิ ล็กทรอนกิ สม์ อี ะไรบ้าง จงยกตัวอยา่ งมาอย้างน้อย 5 ขอ้ 3. ความเสย่ี งในระบบการชาเงินมีกป่ี ระเภท อะไรบา้ ง 4. จงยกตัวอย่างความเส่ียงในระบบการชาเงินด้านปฏิบัติการ (Operational Risks) และ วิธีการแกป้ ญั หามาอย่างนอ้ ย 3 ประเด็น 5. จงยกตัวอย่างความเสี่ยงในระบบการชาเงินด้านการชาระดุล (Settlement Risk)และ วิธกี ารแกป้ ญั หามาอย่างน้อย 3 ประเด็น 6. จงยกตัวอย่างความเสี่ยงในระบบการชาเงินในลักษณะลูกโซ่ (Systemic Risk) และ วธิ กี ารแก้ปัญหามาอยา่ งนอ้ ย 3 ประเด็น 7. การฉ้อโกงหมายถงึ อะไร 8. การฉอ้ โกงมีความเก่ยี วขอ้ งกบั บัตรอิเล็กทรอนิกส์อยา่ งไร จงอธบิ าย 9. จงอธบิ ายความหมายของการฉ้อโกงตอ่ ไปน้ี a. Skimming b. Phishing c. Vishing d. Smishing e. Whaling f. Social Engineering on Social Media g. Cross Site Request Forgery h. Pharming 10. จงยกตัวอย่างวิธีการฉ้อโกงแบบตา่ งๆ มาอย่างนอ้ ย 5 วิธี 11. จงอธบิ ายความแตกตา่ งของความเสี่ยงและการฉ้อโกงในระบบพาณชิ ยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ 12. การฟอกเงินคอื อะไร 13. กระบวนการฟอกเงนิ มีข้นั ตอนอยา่ งไร จงอธิบาย 14. จงยกตวั อยา่ งความผิดมูลฐานเกี่ยวกับการฟอกเงินมาอยา่ งน้อย 5 ขอ้ 15. จงยกตัวอย่างการสงั เกตุหรือวิเคราะห์เหตอุ ันควรสงสยั ของการฟอกเงนิ 16. จงยกตัวอย่างผลเสยี ของการฟอกเงนิ มาอยา่ งนอ้ ย 5 ประเดน็

บทที่ 10 ความเสยี่ ง การฉ้อโกงและการฟอกเงินในระบบการชาระเงนิ 299 17. จงยกตัวอย่างองค์กรที่มีหน้าที่รายงานธุรกรรมทางการเงินต่อสานักงานป้องกันและ ปราบปรามการฟอกเงินมาอยา่ งน้อย 5 องค์กร 18. จงอธิบายเก่ียวกับบทลงโทษสาหรับผู้ที่กระทาความผิดฐานฟอกเงิน ในฐานะบุคคล ธรรมดาและนิตบิ คุ คล 19. องคก์ รด้านการฟอกเงนิ ในประเทศไทยชื่ออะไร และมีหน้าที่อะไรบา้ ง 20. อ ง ค์ ก ร FATF ( Financial Action Task Force) แ ล ะ อ ง ค์ ก ร CTAG ( Counter Terrorism Action Group) มหี นา้ ทด่ี า้ นการฟอกเงนิ แตกต่างกันหรือไมอ่ ย่างไร 21. Basel Committee on Banking Supervision (BCBS) เปน็ องคก์ รทม่ี หี น้าท่อี ะไร 22. จงอธิบายความแตกต่างระหวา่ ง Basel I และ Basel II และ Basel III 23. จงยกตัวอย่างรายช่ือประเทศที่เป็นสมาชิกขององค์กร Basel Committee on Banking Supervision (BCBS)

300 การเงนิ และระบบชาระเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ บันทกึ