Bác Hồ với Thái Nguyên

x¸c ®Þnh: \"Tæ chøc lùc l­îng vò trang... cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi sù thµnh b¹i cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc nãi chung vµ c¸c ®Þa ph­¬ng nãi riªng\"1. V× vËy, Trung ­¬ng x¸c ®Þnh, ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i, ph¶i x©y dùng lùc l­îng vò trang dùa trªn thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n, lµm lùc l­îng nßng cèt cho toµn d©n ®¸nh giÆc. Víi môc tiªu tõng b­íc hoµn thiÖn vµ chÝnh quy hãa qu©n ®éi, ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n dµnh sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn vai trß cña chØ huy c¸c lùc l­îng vò trang. Ngµy 20-1-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 110/SL thô phong §¹i t­íng cho ®ång chÝ Vâ Nguyªn Gi¸p - Tæng ChØ huy Qu©n ®éi quèc gia vµ d©n qu©n tù vÖ. §©y lµ vÞ t­íng ®Çu tiªn cña qu©n ®éi c¸ch m¹ng ®­îc phong qu©n hµm vµ lµ qu©n hµm cao nhÊt. Cã lÏ ®©y còng lµ tr­êng hîp duy nhÊt trong lÞch sö qu©n sù thÕ giíi cã mét vÞ §¹i t­íng lõng danh xuÊt th©n tõ mét gi¸o viªn lÞch sö. \"ViÖc trao quyÒn chØ huy quyÕt ®Þnh hµng tr¨m v¹n sinh m¹ng \"con d©n...\" trong cuéc chiÕn ®Êu gi¶i phãng d©n téc b¶o vÖ Tæ quèc cho mét nhµ v¨n hãa lµ mét quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c, víi tÇm nh×n xuyªn suèt kh«ng gian, thêi gian cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh\"2. Cã thÓ nãi, S¾c lÖnh sè 110/SL lµ mét b­íc tiÕn quan träng ®­a qu©n ®éi ta tiÕn lªn chÝnh quy vµ ngµy cµng hoµn thiÖn. ___________ 1. Ban ChØ ®¹o biªn so¹n LÞch sö ChÝnh phñ: LÞch sö ChÝnh phñ ViÖt Nam, S®d, t.1, tr. 173. 2. Lêi më ®Çu s¸ch §¹i t­íng Tæng T­ lÖnh Vâ Nguyªn Gi¸p - §¹i t­íng cña nh©n d©n, cña hßa b×nh, Nxb. Lao ®éng, Hµ Néi, 2009. 229

TiÕp ®Õn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 111/SL vµ 112/SL thô phong ThiÕu t­íng cho c¸c ®ång chÝ: Hoµng V¨n Th¸i (Tæng Tham m­u tr­ëng Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam), NguyÔn S¬n (Liªn khu tr­ëng Liªn khu 4), Chu V¨n TÊn (Liªn khu tr­ëng Liªn khu 1), Hoµng S©m (Liªn khu tr­ëng Liªn khu 3), TrÇn Tö B×nh (Tr­ëng phßng KiÓm tra c¸n bé), V¨n TiÕn Dòng (Côc tr­ëng Côc ChÝnh trÞ), Lª HiÕn Mai (ChÝnh trÞ ñy viªn Liªn khu 1). Ngµy 25-1-1948, theo ®Ò nghÞ cña Bé tr­ëng Bé Quèc phßng - Tæng ChØ huy Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 115/SL thô phong Trung t­íng cho ®ång chÝ NguyÔn B×nh (T­ lÖnh bé ®éi Nam Bé kiªm Phã Chñ tÞch ñy ban kh¸ng chiÕn kiªm hµnh chÝnh Nam Bé), S¾c lÖnh sè 117/SL thô phong qu©n hµm ThiÕu t­íng cho «ng TrÇn §¹i NghÜa (Côc tr­ëng Côc Qu©n giíi). TiÕp ®ã, ngµy 7-7-1948, Ng­êi ký S¾c lÖnh sè 203/SL phong qu©n hµm ThiÕu t­íng cho «ng Lª ThiÕt Hïng... §øng tr­íc yªu cÇu lÞch sö, Héi ®ång ChÝnh phñ trong phiªn häp ngµy 6-7-1948 ®· th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng tèi cao1. Ngµy 19-8-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 206/SL thµnh lËp Héi ®ång Quèc phßng tèi cao. Héi ®ång cã nhiÖm vô ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu kÕ ho¹ch kh¸ng chiÕn toµn diÖn, ®Ö tr×nh ChÝnh phñ duyÖt y vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ®ã. Héi ®ång Quèc phßng tèi cao ®­îc ChÝnh phñ ñy quyÒn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khÈn cÊp liªn quan ®Õn quèc phßng. Thµnh phÇn Héi ®ång quèc phßng bao gåm: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh (Chñ ___________ 1. Biªn b¶n Héi ®ång ChÝnh phñ n¨m 1948, tµi liÖu l­u Kho t­ liÖu, B¶o tµng Hå ChÝ Minh, ký hiÖu: H32C1/4. 230

tÞch ChÝnh phñ kiªm Chñ tÞch Héi ®ång) vµ c¸c ®ång chÝ Lª V¨n HiÕn, Phan KÕ To¹i, Phan Anh, Vâ Nguyªn Gi¸p, T¹ Quang Böu. Trong hoµn c¶nh kinh tÕ n­íc nhµ ®ang gÆp mu«n vµn khã kh¨n, thiÕu thèn, nh­ng do yªu cÇu cÊp thiÕt cña c¸ch m¹ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ ChÝnh phñ vÉn quyÕt t©m huy ®éng mäi tiÒm lùc ®Ó tõng b­íc chÝnh quy hãa lùc l­îng vò trang mét c¸ch toµn diÖn víi ba thø qu©n: bé ®éi chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph­¬ng vµ d©n qu©n du kÝch. Trong ®ã lùc l­îng d©n qu©n du kÝch lµ ®«ng ®¶o nhÊt, tiÕp theo lµ bé ®éi ®Þa ph­¬ng vµ ë vÞ trÝ trªn cïng lµ bé ®éi chñ lùc tËp trung. H×nh thøc x©y dùng lùc l­îng vò trang ba thø qu©n vÉn tiÕp tôc ®­îc ph¸t huy trong giai ®o¹n sau cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ c¶ trong kh¸ng chiÕn chèng Mü. Bé ®éi chñ lùc lu«n ®­îc x¸c ®Þnh lµ lùc l­îng nßng cèt cña qu©n ®éi ViÖt Nam, v× vËy, ngay tõ n¨m 1946, §¶ng, ChÝnh phñ, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ban hµnh rÊt nhiÒu s¾c lÖnh, chØ thÞ nh»m tËp trung x©y dùng lùc l­îng nµy. §Õn giai ®o¹n 1947-1950, tiÕp tôc cã c¸c s¾c lÖnh trong viÖc kiÖn toµn lùc l­îng nµy nh­: S¾c lÖnh sè 76/SL ngµy 26-8-1947 thµnh lËp §¹i ®oµn §éc lËp1, S¾c lÖnh 131/SL ngµy 15-2-1948 ph©n cÊp bËc vµ ®Þnh thêi h¹n th¨ng cÊp ®¹i óy, thiÕu t¸, trung t¸ vµ ®¹i t¸ trong qu©n ®éi. Sau ®ã, trong c¸c n¨m 1948, 1949, 1950 dï sèng vµ lµm viÖc ë ®Þa ___________ 1. Theo s¾c lÖnh nµy, ®ång chÝ Hoµng V¨n Th¸i - Tæng Tham m­u tr­ëng Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam kiªm chøc §¹i ®oµn tr­ëng, ®ång chÝ NguyÔn L©m KÝnh - nguyªn Tham m­u tr­ëng ChiÕn khu 2 gi÷ chøc §¹i ®oµn phã. 231

®iÓm nµo thuéc an toµn khu, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng th­êng xuyªn ký c¸c s¾c lÖnh nh»m ph¸t triÓn bé ®éi chñ lùc, t¹o nÒn t¶ng thùc lùc vÒ qu©n sù ®Ó chóng ta giµnh th¾ng lîi trong c¸c chiÕn dÞch. Bé ®éi ®Þa ph­¬ng lµ lùc l­îng vò trang thuéc c¸c khu, tØnh, huyÖn. Lùc l­îng nµy ®­îc h×nh thµnh ngay tõ ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. S¾c lÖnh cña ChÝnh phñ ngµy 7-4-1949 quy ®Þnh cô thÓ vÒ bé ®éi ®Þa ph­¬ng: \"Qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam cã hai phÇn: Qu©n ®éi chÝnh quy vµ qu©n ®éi ®Þa ph­¬ng. Bé ®éi ®Þa ph­¬ng cã ba ®Æc ®iÓm chÝnh lµ: Cã tÝnh c¸ch ®Þa ph­¬ng, cã nhiÖm vô chiÕn ®Êu b¶o vÖ ®Þa ph­¬ng, tù trang bÞ vµ tù tóc vÒ cÊp d­ìng\". Theo thèng kª, \"N¨m 1949, kh¾p c¶ n­íc, ®Æc biÖt vïng tù do Thanh - NghÖ - TÜnh vµ ViÖt B¾c ®· ®éng viªn hµng v¹n thanh niªn ®Çu qu©n vµo c¸c ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa ph­¬ng. §Õn cuèi n¨m 1949, tõ Liªn khu 4, bé ®éi ®Þa ph­¬ng ®· cã h¬n 20.000 ng­êi, ®Õn n¨m 1950, lùc l­îng bé ®éi ®Þa ph­¬ng ®· lªn ®Õn 45.000 ng­êi. Riªng ë Nam Trung Bé vµ Nam Bé, mçi huyÖn cã tõ 1 ®Õn 2 trung ®éi, mçi tØnh cã tõ 1 ®Õn 2 ®¹i ®éi\"1. D©n qu©n du kÝch lµ bé phËn ®«ng ®¶o nhÊt cña lùc l­îng vò trang. D©n qu©n du kÝch cã mÆt kh¾p mäi n¬i vµ ®­îc c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Æc biÖt quan t©m. Coi träng vai trß cña lùc l­îng nµy, trong Th­ göi nam n÷ chiÕn sÜ d©n qu©n, tù vÖ vµ du kÝch toµn quèc, ngµy 27-5-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt: \"D©n qu©n, tù vÖ vµ du kÝch lµ lùc l­îng cña toµn d©n téc, lµ mét lùc l­îng v« ®Þch, lµ mét bøc t­êng ___________ 1. Ban ChØ ®¹o biªn so¹n LÞch sö ChÝnh phñ: LÞch sö ChÝnh phñ ViÖt Nam, S®d, t. 1, tr. 175. 232

s¾t cña Tæ quèc. V« luËn ®Þch nh©n hung b¹o thÕ nµo, hÔ ®ông vµo lùc l­îng ®ã, bøc t­êng ®ã, th× ®Þch nµo còng ph¶i tan r·\"1. §Æt niÒm tin rÊt lín vµo lùc l­îng nµy, Ng­êi nãi: \"... T«i ch¾c r»ng d©n qu©n du kÝch sÏ lµm trßn nhiÖm vô vÎ vang lµ: giÕt nhiÒu giÆc, c­íp nhiÒu sóng, ®Ó gióp cho tr­êng kú kh¸ng chiÕn mau th¾ng lîi, thèng nhÊt vµ ®éc lËp mau thµnh c«ng\"2. Thùc hiÖn ®­êng lèi x©y dùng lùc l­îng vò trang nh©n d©n ®óng ®¾n, s¸ng t¹o cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tr¶i qua mét qu¸ tr×nh võa chiÕn ®Êu, võa x©y dùng, lùc l­îng vò trang ta víi ba thø qu©n ®· tõng b­íc lín m¹nh, hoµn thiÖn c¶ vÒ tæ chøc, chÝnh trÞ vµ hËu cÇn, søc chiÕn ®Êu ®­îc n©ng cao râ rÖt, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c chiÕn dÞch tiÕn c«ng vµ ph¶n c«ng ®Þch trªn quy m« lín ë giai ®o¹n sau. 3. C¸c s¾c lÖnh, chØ thÞ vÒ tæ chøc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - tµi chÝnh Trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh lan réng ra c¶ n­íc, §¶ng ta x¸c ®Þnh ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng nÒn kinh tÕ kh¸ng chiÕn trªn c¬ së nguyªn t¾c võa kh¸ng chiÕn, võa kiÕn quèc, tù cung tù cÊp vÒ mäi mÆt, ph¸ ho¹i kinh tÕ ®Þch, x©y dùng kinh tÕ cña ta víi ba nhiÖm vô c¬ b¶n: §¶m b¶o ®êi sèng tèi thiÓu cho c¸c tÇng líp nh©n d©n; ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng cuéc kh¸ng chiÕn vÒ nh©n tµi, vËt lùc vµ b­íc ®Çu x©y dùng mét sè nh©n tè míi cña nÒn kinh tÕ d©n chñ. ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 158, 509-510. 233

VÒ n«ng nghiÖp: Do thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ do ®iÒu kiÖn vïng gi¶i phãng chñ yÕu n»m ë n«ng th«n, rõng nói nªn n«ng nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh gi÷ vai trß hµng ®Çu. §Ó kh¾c phôc khã kh¨n tr­íc m¾t, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cïng ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng nh­: gi¶m t«, gi¶m tøc, chia ruéng ®Êt v¾ng chñ cho n«ng d©n, tæ chøc n«ng d©n lµm thñy lîi, nghiªm cÊm l¹m s¸t tr©u bß trªn toµn câi ViÖt Nam1... C¸c chÝnh s¸ch kÞp thêi vµ ®óng ®¾n cña §¶ng, ChÝnh phñ ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· t¹o nªn hiÖu qu¶ tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ kh¸ng chiÕn; nh÷ng khã kh¨n vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm cho nh©n d©n vµ cho quèc phßng dÇn dÇn ®­îc c¶i thiÖn. VÒ thñ c«ng nghiÖp: Ho¹t ®éng kinh tÕ nµy ®­îc tæ chøc b»ng c¸c h×nh thøc vµ quy m« phï hîp víi ®iÒu kiÖn toµn d©n kh¸ng chiÕn vµ tr×nh ®é kinh tÕ cßn thÊp kÐm cña n­íc ta. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng thuéc c¸c vïng tù do. §a sè c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuéc t­ nh©n vµ ®­îc sù hç trî vÒ vèn, vËt liÖu tõ ChÝnh phñ ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt. V× vËy, kh¸ nhiÒu nhµ t­ s¶n d©n téc ®· më c¸c x­ëng dÖt, giÊy, diªm, xµ phßng...; c¸c lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng phôc vô quèc phßng vµ d©n sinh ®­îc khuyÕn khÝch më mang, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ. VÒ c«ng nghiÖp: ChÝnh phñ tËp trung chØ ®¹o x©y dùng c«ng nghiÖp quèc phßng vµ khai th¸c má, c¸c c¬ së s¶n xuÊt tuy kh«ng lín, song cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng v× chóng phôc vô trùc tiÕp cho quèc phßng vµ cho kh¸ng chiÕn, Nhµ ___________ 1. Theo S¾c lÖnh sè 144/SL ngµy 2-3-1948. 234

n­íc qu¶n lý trùc tiÕp c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuéc hai ngµnh nµy. Ngµy 1-1-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 104/SL quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c c¨n b¶n cña doanh nghiÖp quèc gia. Mét sè doanh nghiÖp quèc gia ®Çu tiªn chñ yÕu khai th¸c c¸c hÇm má nh­ má than PhÊn MÔ, §Çm Bïn, Khe Bè... C«ng nghiÖp qu©n giíi lu«n ®­îc ­u tiªn x©y dùng, ®Çu t­, mua s¾m thiÕt bÞ. HÇu hÕt c¸c khu, c¸c tØnh ®Òu cã x­ëng qu©n giíi vµ c«ng nh©n qu©n giíi. Tõ n¨m 1948 trë ®i, ngµnh qu©n giíi ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi v­ît bËc trong viÖc chÕ t¹o binh khÝ trang bÞ cho bé ®éi. VÒ tæ chøc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i: ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chñ tr­¬ng tù do bu«n b¸n nh­ng qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, thùc hiÖn chñ tr­¬ng kh¸ng chiÕn vÒ kinh tÕ, bao v©y kinh tÕ ®Þch nh»m g©y khã kh¨n cho thùc d©n Ph¸p vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ ng¨n chÆn hµng hãa Ph¸p trµn vµo vïng gi¶i phãng. Nh­ng tr­íc thùc tÕ lµ hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch bao v©y kinh tÕ kh«ng lín, thËm chÝ cßn g©y khã kh¨n cho viÖc tiªu thô vµ thu mua hµng hãa. V× vËy, tõ cuèi 1947, ChÝnh phñ ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng mÒm dÎo h¬n nh»m ®iÒu hßa sù ph©n phèi hµng hãa vµ gi¸ c¶ trong c¸c ®Þa ph­¬ng. VÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ: Trong nh÷ng n¨m ®Çu toµn quèc kh¸ng chiÕn, tµi chÝnh ch­a cã nguån thu æn ®Þnh, chñ yÕu dùa vµo viÖc in, ph¸t hµnh giÊy b¹c vµ sù ®ãng gãp cña nh©n d©n. ChÝnh phñ ®· tæ chøc c¬ së in tiÒn vµ ph©n phèi cho c¸c ®Þa ph­¬ng. Ngay tõ cuèi n¨m 1946, víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cho di dêi an toµn c¸c x­ëng in tiÒn tõ thµnh phè vÒ n«ng th«n, ®Õn th¸ng 4-1947 c¸c c¬ së in tiÒn ®· æn ®Þnh vµ ho¹t ®éng an toµn t¹i ChiÕn khu ViÖt B¾c. 235

Còng chÝnh trong thêi kú nµy, Chñ tÞch ChÝnh phñ ký S¾c lÖnh sè 86/SL vµ S¾c lÖnh sè 48/SL (ngµy 17-9-1947 vµ 15-5- 1947) thµnh lËp Ng©n hµng quèc gia ViÖt Nam vµ cho phÐp in, ph¸t hµnh trong toµn quèc nh÷ng giÊy b¹c mÖnh gi¸ 1 ®ång, 5 ®ång, 10 ®ång, 20 ®ång, 50 ®ång, 100 ®ång vµ 500 ®ång, quy ®Þnh ai lµm gi¶ giÊy b¹c hoÆc cã hµnh ®éng ph¸ ho¹i gi¸ trÞ giÊy b¹c ViÖt Nam sÏ bÞ truy tè tr­íc tßa ¸n qu©n sù. TiÕp ®ã, ngµy 1-6-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh sè 51/SL t¹m thêi ®Þnh gi¸ tiÒn ®ång b¹c ViÖt Nam so víi ®ång tiÒn mang niªn hiÖu Minh MÖnh, ThiÖu TrÞ ®ang l­u hµnh. Tuy nhiªn, do c«ng viÖc in, ph¸t hµnh tiÒn ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®ã, ngµy 18-7-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh sè 231-SL/M cho phÐp ph¸t hµnh tÝn phiÕu t¹i Nam Trung Bé cã ghi Quèc hiÖu, h×nh ¶nh Chñ tÞch Hå Chñ tÞch vµ cã hai ch÷ ký: mét lµ cña \"§¹i diÖn ChÝnh phñ Trung ­¬ng\" Ph¹m V¨n §ång vµ mét ch÷ ký cña \"§¹i diÖn ñy ban hµnh ch¸nh Trung Bé\", gåm c¸c mÖnh gi¸: 1 ®ång, 5 ®ång, 10 ®ång, 20 ®ång, 50 ®ång, 100 ®ång vµ 500 ®ång cã gi¸ trÞ nh­ giÊy b¹c ViÖt Nam. Trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh ë Nam Bé ngµy cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n, vïng gi¶i phãng vµ vïng ®Þch chiÕm ®ãng xen kÏ nhau nªn viÖc vËn chuyÓn tiÒn vµo khu vùc nµy hÇu nh­ rÊt khã thùc hiÖn, ngµy 26-7-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh sè 67/SL cho phÐp ñy ban hµnh chÝnh Nam Bé ph¸t hµnh c«ng tr¸i (lÇn 2), ®Õn ngµy 1-11-1947 l¹i ký S¾c lÖnh sè 102/SL cho phÐp ph¸t hµnh ë Nam Bé c¸c lo¹i tÝn phiÕu: TÝn phiÕu, PhiÕu tiÕp tÕ, PhiÕu ®æi ch¸c... víi hai ch÷ ký cña Chñ tÞch ñy ban kh¸ng chiÕn hµnh chÝnh tØnh vµ Tr­ëng ty Ng©n khè, in h×nh Chñ tÞch 236

Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¶nh sinh ho¹t s¶n xuÊt víi c¸c mÖnh gi¸ 1 ®ång, 5 ®ång, 10 ®ång, 20 ®ång, 50 ®ång, 100 ®ång vµ 500 ®ång cã gi¸ trÞ nh­ giÊy b¹c ViÖt Nam. §Æc biÖt, tr­íc sù phøc t¹p vµ khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ khi cã sù l­u hµnh cña nhiÒu lo¹i tiÒn, ngµy 14-4-1948, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ký S¾c lÖnh sè 167/SL thñ tiªu tiÒn ®ång ë Trung Bé trong thêi h¹n 2 th¸ng; ngµy 30-4-1948 ký S¾c lÖnh sè 180/SL b·i bá c¸c lo¹i giÊy b¹c §«ng D­¬ng do Ng©n hµng §«ng D­¬ng ph¸t hµnh; ®Õn ngµy 6-5-1948 cho phÐp ph¸t hµnh vµ l­u hµnh trªn toµn câi ViÖt Nam giÊy b¹c lo¹i 2 hµo, 5 hµo (b»ng S¾c lÖnh sè 181/SL). §Æc biÖt, ®Õn ngµy 8-7-1948, Ng­êi ban hµnh S¾c lÖnh sè 199/SL Ên ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn tÖ ViÖt Nam lµ \"®ång\", b­íc ®Çu t¹o sù thèng nhÊt vÒ tiÒn tÖ trong c¶ n­íc. Sù kiÖn Ên ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn tÖ ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, tuy ph¶i ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh v« cïng ¸c liÖt vµ gian khæ nh­ng ChÝnh phñ, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn v­¬n réng c¸nh tay ra c¶ n­íc, thèng nhÊt ®¬n vÞ thanh to¸n ph¸p quy, chÊm døt sù tån t¹i cña nhiÒu ®¬n vÞ tiÒn tÖ tr­íc ®ã. Nh÷ng nç lùc cñng cè vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ - tµi chÝnh kh¸ng chiÕn cña toµn §¶ng, toµn d©n vµ toµn qu©n ta trong nh÷ng n¨m ®Çu toµn quèc kh¸ng chiÕn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc cña d©n téc tiÕn lªn mét b­íc míi, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu ¸c liÖt trªn mÆt trËn qu©n sù, ngo¹i giao ë giai ®o¹n sau. B»ng c¸c s¾c lÖnh, chØ thÞ ®óng ®¾n vµ kÞp thêi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ ChÝnh phñ kh¸ng chiÕn cña Ng­êi ®· l·nh ®¹o toµn qu©n vµ d©n ta, víi ý chÝ c¸ch m¹ng kiªn c­êng, ®· 237

thùc hiÖn th¾ng lîi hai nhiÖm vô chiÕn l­îc: kh¸ng chiÕn - kiÕn quèc vµ kiªn tr× phÊn ®Êu, t¹o nªn søc m¹nh néi lùc cÇn thiÕt c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù, v¨n hãa - x· héi, ®Æt nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho chÕ ®é míi, ®ång thêi ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó giµnh ®­îc nh÷ng th¾ng lîi quyÕt ®Þnh trªn mÆt trËn qu©n sù, víi ®Ønh cao lµ chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ. 238

T­ t­ëng ngo¹i giao hßa b×nh hå chÝ minh vµ cuéc ®µm ph¸n víi ®¹i diÖn chÝnh phñ ph¸p P¤N mUýT ë Th¸i Nguyªn (5-1947) PGS.TS. TrÇn Minh Tr­ëng* D©n téc ViÖt Nam cã truyÒn thèng yªu hßa b×nh, mong muèn quan hÖ h÷u nghÞ víi c¸c d©n téc trªn thÕ giíi. TiÕp nèi truyÒn thèng tèt ®Ñp cña cha «ng, ngay sau C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945, ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa ®· tá râ quan ®iÓm s½n sµng ®Æt quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ChÝnh phñ Ph¸p. Tuy nhiªn, víi d· t©m muèn quay trë l¹i cai trÞ n­íc ta mét lÇn n÷a, ChÝnh phñ Ph¸p, thay b»ng viÖc c«ng nhËn mét n­íc ViÖt Nam ®éc lËp, cã chñ quyÒn, l¹i nóp sau qu©n Anh, lÊy danh nghÜa gi¶i gi¸p qu©n NhËt, ®­a ®éi qu©n viÔn chinh do t­íng L¬c¬lÐc chØ huy ®¸nh chiÕm Nam Bé cña ViÖt Nam. Víi tinh thÇn nh©n nh­îng ®Ó b¶o vÖ nÒn hßa b×nh vµ tù ___________ * Nguyªn ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 239

do, ®éc lËp võa míi giµnh ®­îc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· thay mÆt ChÝnh phñ ta ký víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p J. Xanht¬ny HiÖp ­íc s¬ bé 6-3-1946. Sau ®ã, ®Ých th©n Chñ tÞch Hå ChÝ Minh sang th¨m n­íc Ph¸p (5-1946) víi t­ c¸ch lµ th­îng kh¸ch, hy väng th«ng qua c¸c cuéc gÆp gì, ®µm ph¸n trùc tiÕp víi c¸c chÝnh kh¸ch Ph¸p, n­íc Ph¸p sÏ cã th¸i ®é tÝch cùc h¬n vÒ vÊn ®Ò c«ng nhËn, t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn cña ViÖt Nam. MÆc dï trong c¸c cuéc ®µm ph¸n gi÷a ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ta víi ChÝnh phñ Ph¸p, ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p th­êng ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ngang ng­îc, v« lý, nh­ng víi tinh thÇn “cßn n­íc cßn t¸t” ®Ó cøu v·n hßa b×nh, Hå ChÝ Minh ®· ký víi ChÝnh phñ Ph¸p T¹m ­íc 14-9-1946. Trong ®ã, ViÖt Nam tháa thuËn nh©n nh­îng cho ng­êi Ph¸p mét sè quyÒn lîi ë ViÖt Nam, cè g¾ng t×m kiÕm tiÕng nãi chung gi÷a ViÖt Nam vµ Ph¸p, dï rÊt mong manh. Nh­ng ý ®å quay trë l¹i x©m l­îc ViÖt Nam cña thùc d©n Ph¸p ngµy cµng lé râ, viÖc Ph¸p tham gia ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, chØ lµ sù ngôy trang, ®¸nh lõa d­ luËn. Trong b¶n “ChØ thÞ h­íng dÉn” sè 9, ngµy 4-1-1947, cña Lª«ng Pinh«ng - Cè vÊn chÝnh trÞ cho Cao ñy Ph¸p ë §«ng D­¬ng - §¸cgi¨ngli¬ ®· thõa nhËn: “Cã mét ®iÓm ch¾c ch¾n lµ: Kh«ng thÓ nèi l¹i ®µm ph¸n víi ChÝnh phñ cña Cô Hå ChÝ Minh... Th­¬ng l­îng víi ChÝnh phñ Hå ChÝ Minh b©y giê lµ ngang víi mét sù ®Çu hµng, cã nghÜa lµ tiªu tan trong mét thêi gian ng¾n mäi ¶nh h­ëng cña Ph¸p kh«ng chØ t¹i c¸c xø An Nam, mµ cßn c¶ phÇn cßn l¹i cña §«ng D­¬ng vµ ViÔn §«ng”1. ___________ 1. Philip §¬vile: LÞch sö ViÖt Nam 1940-1952, Nxb. S¬i, Pari, 1952, tr. 331. 240

Tr­íc hµnh ®éng khiªu khÝch ngµy cµng tr¾ng trîn cña phÝa Ph¸p, ®Ønh cao lµ viÖc ®­a tèi hËu th­, ®ßi t­íc vò khÝ cña lùc l­îng tù vÖ ta ë Thñ ®« Hµ Néi, ®ªm 19 r¹ng ngµy 20-12-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ra Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn, nªu râ: “Chóng ta muèn hßa b×nh, chóng ta ph¶i nh©n nh­îng. Nh­ng chóng ta cµng nh©n nh­îng, thùc d©n Ph¸p cµng lÊn tíi, v× chóng quyÕt t©m c­íp n­íc ta lÇn n÷a! Kh«ng! Chóng ta thµ hy sinh tÊt c¶, chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt n­íc, nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu lµm n« lÖ. Hìi ®ång bµo! Chóng ta ph¶i ®øng lªn!”1. Nghe theo Lêi kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh©n d©n ta tõ trÎ ®Õn giµ, kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo, kh«ng ph©n biÖt ®¶ng ph¸i, t«n gi¸o, giai cÊp nhÊt tÒ ®øng lªn cÇm vò khÝ ®¸nh thùc d©n Ph¸p, quyÕt t©m b¶o vÖ nÒn ®éc lËp cña ®Êt n­íc. Trong t×nh thÕ n­íc s«i löa báng, chiÕn sù bïng næ kh¾p ba miÒn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ §¶ng ta vÉn chñ ®éng, b×nh tÜnh, tØnh t¸o ®Ó chØ ®¹o: mét mÆt kiªn quyÕt kh¸ng chiÕn, mÆt kh¸c vÉn cè g¾ng kiªn tr× t×m kiÕm kh¶ n¨ng cøu v·n hßa b×nh, nhÊt lµ khi ë Ph¸p lóc nµy §¶ng X· héi Ph¸p ®ang n¾m quyÒn vµ cã c¶ thµnh viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p tham gia thµnh phÇn chÝnh phñ. T­ t­ëng hßa b×nh cña Hå ChÝ Minh vµ cña §¶ng ta ®­îc thÓ hiÖn trong b¶n ChØ thÞ Toµn d©n kh¸ng chiÕn ngµy 12-12-1946 cña Ban Th­êng vô Trung ­¬ng. Chñ tr­¬ng cña ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 4, tr. 534. 241

§¶ng nªu ra lµ: Liªn hiÖp víi d©n téc Ph¸p, chèng bän ph¶n ®éng thùc d©n Ph¸p. Chñ tr­¬ng nµy ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ ®¹o thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n ngay tõ ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn. ChØ mét tuÇn sau ngµy kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ, ngµy 25-12-1946, ®­îc tin ChÝnh phñ Ph¸p cö hai ph¸i ®oµn sang ®iÒu tra t×nh h×nh §«ng D­¬ng1, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chñ ®éng göi ®iÖn cho Thñ t­íng Ph¸p Lª«ng Blum v¹ch râ tr¸ch nhiÖm g©y hÊn, ph¸ ho¹i hßa b×nh cña thùc d©n Ph¸p, ®ång thêi tá ý muèn thiÕt lËp l¹i nÒn hßa b×nh ë ViÖt Nam, Ng­êi tá râ quan ®iÓm ViÖt Nam s½n sµng thi hµnh nghiªm chØnh c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký víi ChÝnh phñ Ph¸p; yªu cÇu ChÝnh phñ Ph¸p cho qu©n ®éi rót ra khái Hµ Néi, trë vÒ vÞ trÝ ®ãng qu©n tr­íc ngµy 17-12-1946, chÊm døt c¸c cuéc cµn quÐt tr­íc khi ®×nh chØ xung ®ét. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tá ý s½n sµng gÆp Bé tr­ëng Mutª ®Ó ®µm ph¸n trùc tiÕp. Nh­ng do th¸i ®é thiÕu thiÖn chÝ cña Cao ñy Ph¸p ë §«ng D­¬ng §¸cgi¨ngli¬, ngµy 25-12-1946, khi Mutª võa ®Æt ch©n ®Õn Sµi Gßn, §¸cgi¨ngli¬ ®· b¸o c¸o xuyªn t¹c t×nh h×nh vµ ng¨n c¶n kh«ng cho Bé tr­ëng Mutª gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. V¹ch trÇn sù thËt vÒ t×nh h×nh ViÖt Nam vµ th¸i ®é thiÕu thiÖn chÝ cña Ph¸p vÒ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò §«ng D­¬ng, trong Lêi kªu gäi ChÝnh phñ vµ nh©n d©n Ph¸p, Hå ChÝ Minh ®· viÕt: “¤ng Bé tr­ëng Mutª ®· ®Õn ®iÒu tra. TiÕc thay «ng ®· ___________ 1. Hai ph¸i ®oµn cña ChÝnh phñ Ph¸p sang ®iÒu tra t×nh h×nh §«ng D­¬ng: mét ph¸i ®oµn do t­íng L¬c¬lÐc cÇm ®Çu; mét ph¸i ®oµn do Bé tr­ëng Ph¸p quèc H¶i ngo¹i Mariuýt Mutª dÉn ®Çu (TG). 242

ch¼ng muèn gÆp t«i. V× thÕ «ng ®· trë vÒ víi mét nhËn ®Þnh sai lÇm vÒ t×nh h×nh ViÖt Nam. Ng­êi ta ®· vu cho chóng t«i cè ý g©y cuéc chiÕn tranh nµy. §iÒu ®ã hoµn toµn sai sù thùc... Chóng t«i bao giê còng muèn céng t¸c víi d©n téc Ph¸p nh­ anh em, trong hßa b×nh vµ tin t­ëng lÉn nhau... Chóng t«i muèn hßa b×nh ngay ®Ó m¸u ng­êi Ph¸p vµ ViÖt ngõng ch¶y. Nh÷ng dßng m¸u ®ã chóng t«i ®Òu quý nh­ nhau”1. TiÕp sau ®ã, trong bøc th­ ®Ò ngµy 24-2-1947, göi cho «ng J.Xanht¬ny - nguyªn ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p t¹i Hµ Néi s¾p vÒ Ph¸p, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt: “T«i tin ch¾c r»ng, còng nh­ t«i, «ng rÊt tiÕc r»ng c«ng viÖc chung v× hßa b×nh cña chóng ta ®· bÞ ph¸ hñy bëi cuéc chiÕn tranh anh em nµy. T«i ®· hiÓu «ng kh¸ râ ®Ó nãi víi «ng lµ «ng kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm g× vÒ chÝnh s¸ch vò lùc vµ t¸i chinh phôc nµy”2. Kiªn tr× t­ t­ëng ®Êu tranh b»ng ®èi tho¹i hßa b×nh khi cßn c¬ héi, tõ ngµy 19-12-1946 ®Õn ®Çu th¸ng 3-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· t¸m lÇn göi th­ chÝnh thøc cho ChÝnh phñ, Quèc héi vµ nh©n d©n Ph¸p. C¸c bøc th­ cña Ng­êi mét mÆt lªn ¸n, tè c¸o téi ¸c tµy trêi cña qu©n ®éi Ph¸p trong cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam, ®ång thêi tá ý mong muèn cuéc chiÕn tranh mau chãng chÊm døt v× lîi Ých cña nh©n d©n hai n­íc. Ng­êi mong ®îi ë ChÝnh phñ Ph¸p mét cö chØ thiÖn chÝ mang l¹i hßa b×nh, ®¸p l¹i, phÝa ViÖt Nam s½n sµng gióp Ph¸p ph¸t triÓn c¸c quyÒn lîi kinh tÕ vµ v¨n hãa cña Ph¸p ë ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 23-24. 243

ViÖt Nam. Nh­ng thùc d©n Ph¸p lµm ng¬ tr­íc nh÷ng ®Ò nghÞ thiÖn chÝ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Kh«ng nh÷ng thÕ, chóng ph¸t ®éng mét chiÕn dÞch vu c¸o, ®æ lçi hoµn toµn cho phÝa ViÖt Nam g©y chiÕn tranh; chóng rªu rao quyÒn lùc ë ViÖt Nam ®· r¬i vµo tay “mét sè phÇn tö qu¸ khÝch” vµ cã t­ t­ëng bµi Ph¸p. §Çu th¸ng 3-1947, tr­íc sù bÕ t¾c cña cuéc chiÕn, nguy c¬ chiÕn l­îc “®¸nh nhanh, th¾ng nhanh” bÞ ph¸ s¶n, ChÝnh phñ Ph¸p cö £min B«lae sang thay §¸cgi¨ngli¬ lµm Cao ñy §«ng D­¬ng. Nh­ng môc ®Ých “thay ngùa gi÷a dßng” cña ChÝnh phñ Ph¸p kh«ng ph¶i lµ thiÖn chÝ muèn lËp l¹i hßa b×nh ë §«ng D­¬ng, mµ ng­îc l¹i Ph¸p muèn t¨ng c­êng søc m¹nh qu©n sù, më réng chiÕn tranh, ®Ó nhanh chãng tiªu diÖt ChÝnh phñ Hå ChÝ Minh, kÕt thóc cuéc chiÕn tranh hao tiÒn tèn cña nµy. XuÊt ph¸t tõ thiÖn chÝ hßa b×nh, ngµy 25-4-1947, Bé tr­ëng Bé Ngo¹i giao n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa Hoµng Minh Gi¸m tiÕp tôc göi th­ cho ChÝnh phñ Ph¸p, ®Ò nghÞ ngõng b¾n, më cuéc ®µm ph¸n gi÷a hai n­íc. D­êng nh­ ®Ó ®¸nh lõa d­ luËn, vÒ h×nh thøc lµ ®Ó ®¸p l¹i ®Ò nghÞ cña Bé tr­ëng Ngo¹i giao Hoµng Minh Gi¸m, ngµy 11-5-1947, Cao ñy B«lae ®· cö Gi¸o s­ P«n Muýt ®Õn thÞ x· Th¸i Nguyªn ®Ó gÆp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Bé tr­ëng Hoµng Minh Gi¸m. Trong cuéc gÆp gì nµy, vÞ gi¸o s­ kh¸ næi danh cña n­íc Ph¸p - P«n Muýt ®· trë thµnh “nh©n vËt lÞch sö” bÊt ®¾c dÜ, bëi khi ®­îc cö ®i thùc thi sø mÖnh ®¹i diÖn cho n­íc Ph¸p, «ng ta buéc ph¶i häc thuéc lßng b¶n th«ng ®iÖp do Cao ñy B«lae chØ ®¹o. P«n Muýt ®· ®­a ra nh÷ng ®Ò nghÞ mµ thùc 244

chÊt lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ßi ta ph¶i ®Çu hµng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã lµ: 1- Nép vò khÝ cho qu©n ®éi Ph¸p. 2- §Ó qu©n ®éi Ph¸p tù do ®i l¹i vµ ®ãng qu©n kh¾p n¬i trªn ®Êt ViÖt Nam, qu©n ®éi ViÖt Nam tËp kÕt t¹i mét sè ®Þa ®iÓm do qu©n ®éi Ph¸p quy ®Þnh. 3- Trao tr¶ lÝnh Ph¸p hay lÝnh lª d­¬ng ®µo ngò ch¹y sang phÝa ViÖt Nam vµ nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi kh¸c phôc vô trong qu©n ®éi ViÖt Nam. 4- Th¶ nh÷ng ng­êi Ph¸p vµ ng­êi ViÖt Nam th©n Ph¸p do ChÝnh phñ ViÖt Nam giam gi÷. 5- Kh«ng cã hµnh ®éng tr¶ thï víi nh÷ng ng­êi th©n Ph¸p. Sau khi kiªn nhÉn nghe Gi¸o s­ P«n Muýt tr×nh bµy xong, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh võa tr¶ lêi, võa chÊt vÊn «ng ta. Ng­êi nãi: “C¸c «ng ®Òu biÕt, chóng t«i muèn thùc hiÖn sù céng t¸c ViÖt - Ph¸p. Nh­ng nh÷ng ®iÒu kiÖn v« lÔ cña phÝa Ph¸p nh­ «ng võa nãi l¹i, theo ý «ng, nã cã gãp phÇn vµo sù hßa gi¶i ViÖt - Ph¸p hay kh«ng? ViÖt Nam lµ mét n­íc cã chñ quyÒn, t¹i sao ViÖt Nam l¹i kh«ng thÓ trõng trÞ bän ViÖt gian nh­ n­íc Ph¸p ®· tõng lµm víi bän Ph¸p gian Pªtanh, Lavan? C¸c «ng ®ßi ph¶i nép vò khÝ vµ ph¶i ®Ó cho qu©n Ph¸p tù do ®i l¹i trªn ®Êt n­íc chóng t«i. T«i hái «ng: NÕu ë vµo ®Þa vÞ t«i, «ng cã chÞu nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ vËy kh«ng?”. RÊt lóng tóng, P«n Muýt tr¶ lêi: “Th­a Chñ tÞch, Ngµi nãi ®óng. ChÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn ®©y cã nghÜa lµ ®Çu hµng. T«i ®o¸n tr­íc thÕ nµo Chñ tÞch còng kh«ng chÊp nhËn. Tuy vËy, v× nhiÖm vô t«i vÉn ph¶i ®i. Xin høa 245

víi Chñ tÞch, sau khi vÒ, sÏ cã c«ng hµm chÝnh thøc cña ChÝnh phñ Ph¸p tr¶ lêi nh÷ng ý kiÕn cña Chñ tÞch”1. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi tiÕp: “Trong khèi Liªn hiÖp Ph¸p, kh«ng cã chç cho nh÷ng kÎ hÌn nh¸t. T«i sÏ lµ mét kÎ hÌn nh¸t, nÕu t«i chÊp nhËn”2. P«n Muýt mØm c­êi ®Çy ý nhÞ vµ ra vÒ víi sù t©m phôc. Sau nµy, ghi l¹i håi t­ëng cña m×nh, trong cuèn s¸ch ViÖt Nam, cuéc chiÕn tranh xÐt vÒ mÆt x· héi (xuÊt b¶n n¨m 1952), «ng ta ®· thõa nhËn r»ng, ®ã lµ nh÷ng t×nh c¶m vµ ý chÝ chÝnh ®¸ng. ¤ng ®ång thêi còng phª ph¸n b¶n th«ng ®iÖp mµ Cao ñy B«lae b¾t «ng chuyÓn ®Õn Hå ChÝ Minh lóc bÊy giê. Nh­ vËy, cã thÓ nãi, cho ®Õn Héi nghÞ Gi¬nev¬ n¨m 1954, cuéc gÆp gì gi÷a Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ P«n Muýt ë Th¸i Nguyªn lµ cuéc ®µm ph¸n cuèi cïng gi÷a ViÖt nam vµ Ph¸p bµn vÒ vÊn ®Ò ®×nh chiÕn, lËp l¹i hßa b×nh ë ViÖt Nam. DÉu kh«ng thµnh c«ng, nh­ng cuéc trao ®æi cña Hå ChÝ Minh víi P«n Muýt còng lµ cuéc trao ®æi ngo¹i giao cã mét kh«ng hai trong lÞch sö, thÓ hiÖn tµi n¨ng, trÝ tuÖ cña B¸c Hå, thÓ hiÖn khÝ ph¸ch quËt c­êng cña d©n téc ViÖt Nam. ChÝnh nhê t­ t­ëng ®ã, chóng ta ®· khiÕn nh©n d©n, b¹n bÌ trªn thÕ giíi kh©m phôc, ñng hé cuéc chiÕn tranh chÝnh nghÜa cña nh©n d©n ViÖt Nam, ph¶n ®èi chiÕn tranh x©m l­îc; chóng ta ®· kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i, lµm nªn nh÷ng chiÕn th¾ng lÞch sö trong thÕ kû XX. ___________ 1. Ban Ký sù lÞch sö: TrËn ®¸nh ba m­¬i n¨m, Nxb. Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 1983, t. 1, tr. 205. 2. J. Xªn«: Gãp phÇn vµo lÞch sö d©n téc ViÖt Nam, Nxb. X· héi, Pari, 1955, tr. 267. 246

Cuéc gÆp gì lÞch sö gi÷a Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p - Gi¸o s­ P«n Muýt trªn m¶nh ®Êt Th¸i Nguyªn, thêi gian ®· lïi xa, nh­ng ©m h­ëng vµ gi¸ trÞ to lín cña t­ t­ëng ngo¹i giao hßa b×nh mµ sinh thêi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ ®¹o thùc hiÖn, ®· vµ ®ang trë thµnh xu thÕ ph¸t triÓn trong quan hÖ quèc tÕ cña thêi ®¹i ngµy nay. Trªn ý nghÜa ®ã, chóng ta cÇn nghiªn cøu, häc tËp t­ t­ëng cña Ng­êi mét c¸ch thÊu ®¸o, ®Ó tõ ®ã vËn dông s¸ng t¹o vµo sù nghiÖp b¶o vÖ ®Êt n­íc, ®ång thêi gãp phÇn x©y ®¾p nÒn hoµ b×nh thÕ giíi. §ã còng lµ mong muèn cña Anh hïng gi¶i phãng d©n téc - Nhµ v¨n hãa kiÖt xuÊt Hå ChÝ Minh. 247

T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH VÒ Tù PH£ B×NH Vµ PH£ B×NH TRONG §¶NG QUA T¸C PHÈM \"SöA §æI LèI LµM VIÖC\", ý NGHÜA §èI VíI C¤NG T¸C X¢Y DùNG §¶NG HIÖN NAY TS. §Æng V¨n Th¸i* N¨m 1947, t¹i ChiÕn khu ViÖt B¾c, mÆc dï bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc, nh­ng tr­íc yªu cÇu cÊp thiÕt cña c«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dµnh thêi gian, trÝ tuÖ viÕt t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc. T¸c phÈm hoµn thµnh vµo th¸ng 10-1947 vµ ®­îc Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh vµo ®Çu n¨m 1948. T¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò quan träng cña c«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng vÒ t­ t­ëng, tæ chøc, ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p l·nh ®¹o vµ c«ng t¸c quÇn chóng cña §¶ng trong ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc. Trong ®ã, Ng­êi ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò tù phª b×nh vµ phª b×nh. Ng­êi kh¼ng ®Þnh, tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ mét thø vò khÝ s¾c bÐn ®Ó mçi c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¸c tæ chøc ®¶ng ph¸t huy ­u ®iÓm, ___________ * ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 248

söa ch÷a khuyÕt ®iÓm, lµ quy luËt tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña §¶ng. C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tù phª b×nh vµ phª b×nh ®­îc Ng­êi tr×nh bµy mét c¸ch hÖ thèng, gi¶n dÞ, dÔ hiÓu víi nh÷ng vÝ dô sinh ®éng. 1. Môc ®Ých tù phª b×nh vµ phª b×nh Víi tÇm nh×n chiÕn l­îc cña mét nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i, mét nhµ v¨n hãa lín, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· thÊy râ nh÷ng khuyÕt tËt mang tÝnh x· héi mµ con ng­êi th­êng m¾c ph¶i trong tÊt c¶ c¸c nhµ n­íc, kÓ c¶ nhµ n­íc d©n chñ nh©n d©n hay nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa mµ ®¶ng céng s¶n khi n¾m chÝnh quyÒn cÇn ®Ò phßng, kh¾c phôc, ®ã lµ chñ nghÜa c¸ nh©n, \"kÎ ®Þch ë bªn trong\" xuÊt hiÖn víi nhiÒu d¸ng vÎ kh¸c nhau nh­: ãc ®Þa ph­¬ng, côc bé, ãc bÌ ph¸i, ãc qu©n phiÖt quan liªu, ãc hÑp hßi, v« kû luËt, Ých kû, tham nhòng, hñ hãa, sa ®äa... Ng­êi thÊy râ nh÷ng khã kh¨n khi §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n ta b­íc vµo x©y dùng mét x· héi hoµn toµn míi tõ mét n­íc thuéc ®Þa, nöa phong kiÕn lµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh gian khæ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i liªn tôc n¶y sinh gi÷a c¸i míi vµ c¸i cò, c¸i tiÕn bé vµ c¸i l¹c hËu, gi÷a nhËn thøc chñ quan cã h¹n vµ thùc tiÔn kh¸ch quan kh«ng ngõng vËn ®éng; lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng rót kinh nghiÖm, ph©n tÝch nguyªn nh©n thµnh c«ng vµ thÊt b¹i, ph¸t huy ­u ®iÓm, söa ch÷a khuyÕt ®iÓm vµ yÕu kÐm, ph¸t hiÖn ra quy luËt kh¸ch quan cña sù vËt, phÊn ®Êu cho c¸i tiÕn bé, ®Èy lïi c¸i l¹c hËu, n©ng cao nhËn thøc vµ ®iÒu chØnh hµnh ®éng cña m×nh phï hîp víi ®ßi hái cña thùc tiÔn cuéc sèng, ®¹t tíi thµnh c«ng míi lín h¬n. §ã còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh liªn tôc tù phª b×nh vµ phª b×nh cña §¶ng nãi chung vµ 249

cña mçi c¸n bé, ®¶ng viªn nãi riªng. Víi ý nghÜa ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh coi tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ quy luËt tù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ râ, §¶ng ta bao gåm ®ñ c¸c tÇng líp x· héi, cã nhiÒu ng­êi rÊt trung thµnh, rÊt kiªn c­êng c¸ch m¹ng, song trong §¶ng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tËp tôc, nh÷ng tÝnh nÕt, nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña x· héi bªn ngoµi l©y ngÊm vµo §¶ng. \"Trong §¶ng ta, gåm cã nh÷ng ng­êi cã tµi, cã ®øc. PhÇn ®«ng nh÷ng ng­êi h¨ng h¸i nhÊt, th«ng minh nhÊt, yªu n­íc nhÊt, kiªn quyÕt, dòng c¶m nhÊt ®Òu ë trong §¶ng ta... Tuy vËy, kh«ng ph¶i lµ ng­êi ng­êi ®Òu tèt, viÖc viÖc ®Òu hay. Trong §¶ng ta ch­a hoµn toµn tr¸nh khái vµi kÎ vu v¬, nh÷ng viÖc kh«ng chÝnh ®¸ng... §¶ng ta kh«ng ph¶i trªn trêi sa xuèng. Nã ë trong x· héi mµ ra. V× vËy, tuy nãi chung, th× ®¶ng viªn phÇn nhiÒu lµ nh÷ng phÇn tö tèt, nh­ng vÉn cã mét sè ch­a bá hÕt nh÷ng thãi xÊu tù t­ tù lîi, kiªu ng¹o, xa hoa, v.v.. Nh÷ng thãi xÊu ®ã cã ®· l©u, nhÊt lµ trong 80 n¨m n« lÖ. Nh÷ng thãi xÊu ®ã, hä mang tõ x· héi vµo §¶ng... §¶ng mét mÆt ph¶i lµm c«ng viÖc gi¶i phãng d©n téc, mét mÆt ph¶i gi¸o dôc ®¶ng viªn vµ c¸n bé, kiªn quyÕt c¶m hãa nh÷ng phÇn tö xÊu, söa ch÷a nh÷ng thãi xÊu cßn l¹i. Ph¶i cè söa ch÷a cho tiÖt näc c¸c chøng bÖnh, khiÕn cho §¶ng cµng m¹nh kháe, b×nh an\"1. Do vËy, theo Ng­êi, ®èi víi mét ®¶ng, tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ vò khÝ ®Ó n©ng cao tr×nh ®é l·nh ®¹o cña §¶ng, ®Ó §¶ng lµm trßn sø mÖnh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, lµm trßn tr¸ch ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 302-303. 250

nhiÖm tr­íc giai cÊp vµ d©n téc. \"§¶ng kh«ng che giÊu nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña m×nh, kh«ng sî phª b×nh. §¶ng ph¶i nhËn khuyÕt ®iÓm cña m×nh mµ tù söa ch÷a, ®Ó tiÕn bé, vµ ®Ó d¹y b¶o c¸n bé vµ ®¶ng viªn\"1. Ng­êi th¼ng th¾n v¹ch râ: \"mét ®¶ng mµ giÊu giÕm khuyÕt ®iÓm cña m×nh lµ mét ®¶ng háng. Mét ®¶ng cã gan thõa nhËn khuyÕt ®iÓm cña m×nh, v¹ch râ nh÷ng c¸i ®ã, v× ®©u mµ cã khuyÕt ®iÓm ®ã, xÐt râ hoµn c¶nh sinh ra khuyÕt ®iÓm ®ã, råi t×m kiÕm mäi c¸ch ®Ó söa ch÷a khuyÕt ®iÓm ®ã. Nh­ thÕ lµ mét ®¶ng tiÕn bé, m¹nh d¹n, ch¾c ch¾n, ch©n chÝnh\"2. §èi víi c¸n bé, ®¶ng viªn, theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ \"®Ó gióp nhau söa ch÷a, gióp nhau tiÕn bé... ®Ó söa ®æi c¸ch lµm viÖc cho tèt h¬n, ®óng h¬n\"3. Tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i nh»m tíi ®Ých t¹o ra sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt trong §¶ng. Ng­êi nhÊn m¹nh, tù phª b×nh vµ phª b×nh kh«ng ®ång nghÜa víi phª ph¸n vµ trõng trÞ. Víi Ng­êi, \"phª b×nh kh«ng ph¶i ®Ó c«ng kÝch, ®Ó nãi xÊu, ®Ó chöi rña\"4, mµ phª ph¸n chØ lµ sù mæ xÎ mét c¨n bÖnh mang ý nghÜa nh­ lµ sù khëi nguyªn cña mét quy tr×nh ®Ó ch÷a lµnh c¨n bÖnh lµm cho con ng­êi tån t¹i, ph¸t triÓn kháe m¹nh. Sù mæ xÎ, theo Ng­êi, chØ cã ý nghÜa khi nã ®¹t tíi c¸i thiÖn vµ c¸i ®Ñp. Víi quan ®iÓm nh­ trªn, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n lu«n coi tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ x©y dùng, lµ v­¬n tíi sù hoµn thiÖn, lµ thóc ®Èy sù tiÕn bé. Do ®ã, b¶n chÊt cña tù phª b×nh lµ h­íng tíi c¸i ®Ñp. ___________ 1, 2, 3, 4. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 290, 301, 272, 301. 251

2. Ph­¬ng ph¸p, th¸i ®é tù phª b×nh vµ phª b×nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh coi tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ mét thø \"vò khÝ thÇn diÖu\" ®Ó kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm, ®Ó v­¬n tíi c¸i ®Ñp, c¸i hoµn thiÖn, v× vËy muèn sö dông nã mét c¸ch hiÖu qu¶ tr­íc hÕt cÇn ph¶i cã mét th¸i ®é ®óng ®¾n, mét ph­¬ng ph¸p khoa häc. Mét lµ, ph¶i khÐo kÕt hîp tù phª b×nh vµ phª b×nh. Theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tù phª b×nh vµ phª b×nh cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, lµ nh÷ng yÕu tè chñ quan tÝch cùc trong mçi con ng­êi vµ tæ chøc c¸ch m¹ng, ®ßi hái mçi ng­êi ph¶i thÊy râ tÝnh tù gi¸c chñ ®éng cña ng­êi phª b×nh. Tr­íc khi phª b×nh ng­êi kh¸c, mçi ng­êi ph¶i tù phª b×nh m×nh. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh v¹ch râ: \"Phª b×nh lµ nªu ­u ®iÓm vµ v¹ch khuyÕt ®iÓm cña ®ång chÝ m×nh. Tù phª b×nh lµ nªu ­u ®iÓm vµ v¹ch khuyÕt ®iÓm cña m×nh. Tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i ®i ®«i víi nhau. Môc ®Ých lµ cho mäi ng­êi häc lÉn ­u ®iÓm cña nhau vµ gióp nhau ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm\"1. Ng­êi phª ph¸n th¸i ®é sî khuyÕt ®iÓm, sî phª b×nh: \"Sî mÊt oai tÝn vµ thÓ diÖn m×nh, kh«ng d¸m tù phª b×nh\", sî \"nÕu phª b×nh khuyÕt ®iÓm cña m×nh, cña ®ång chÝ m×nh, cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, th× ®Þch sÏ lîi dông mµ c«ng kÝch ta\"2. Ng­êi yªu cÇu mçi c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¸c tæ chøc ®¶ng ph¶i cã th¸i ®é ®óng ®¾n tr­íc sai lÇm, khuyÕt ®iÓm. Hai lµ, tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i tiÕn hµnh nghiªm tóc vµ th­êng xuyªn. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ râ, tù phª b×nh vµ phª b×nh ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 307, 301. 252

kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc nhÊt thêi mµ lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn h»ng ngµy. Ng­êi c¨n dÆn: \"Mçi c¸n bé, mçi ®¶ng viªn, mçi ngµy ph¶i tù kiÓm ®iÓm, tù phª b×nh, tù söa ch÷a nh­ mçi ngµy ph¶i röa mÆt\"1. VÒ th¸i ®é trong khi tù phª b×nh vµ phª b×nh, Ng­êi yªu cÇu ph¶i nãi thËt, nãi hÕt c¶ ­u ®iÓm c¶ nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm, ®Ó ph¸t huy ­u ®iÓm vµ kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm. Kh«ng nÐ tr¸nh, \"giÊu bÖnh sî thuèc\", kh«ng ®æ lçi cho kh¸ch quan hoÆc ng­êi kh¸c. CÇn tr×nh bµy râ nguyªn nh©n ®­a ®Õn sai lÇm, khuyÕt ®iÓm ®Ó t×m c¸ch kh¾c phôc. §èi víi ng­êi phª b×nh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®ßi hái ph¶i th¼ng th¾n, ch©n thµnh, nghÜa lµ \"kh«ng nÓ nang kh«ng thªm bít\". Ng­êi chØ râ: \"KhuyÕt ®iÓm còng nh­ chøng bÖnh. Phª b×nh còng nh­ uèng thuèc. Sî phª b×nh còng nh­ cã bÖnh mµ giÊu bÖnh. Kh«ng d¸m uèng thuèc. §Ó ®Õn nçi bÖnh ngµy cµng nÆng, kh«ng chÕt \"còng la lÕt qu¶ d­a\"\"2. \"NÓ nang m×nh, kh«ng d¸m tù phª b×nh, ®Ó cho khuyÕt ®iÓm cña m×nh chøa chÊt l¹i. ThÕ th× kh¸c nµo m×nh tù bá thuèc ®éc cho m×nh!\"3. Víi ng­êi phª b×nh, \"nÓ nang kh«ng phª b×nh, ®Ó cho ®ång chÝ m×nh cø sa vµo lÇm lçi, ®Õn nçi háng viÖc. ThÕ th× kh¸c nµo thÊy ®ång chÝ m×nh èm, mµ kh«ng ch÷a cho hä\"4. Ng­êi yªu cÇu c¸n bé ph¶i lµm g­¬ng trong tù phª b×nh vµ phª b×nh: \"Ph¶i ®ßi hái mçi ®¶ng viªn, tr­íc hÕt lµ mçi c¸n bé, ph¶i thËt thµ tù phª b×nh, tù söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña m×nh. §Æt lîi Ých cña §¶ng, cña d©n téc lªn trªn hÕt. Kiªn quyÕt chèng bÖnh tù m·n tù tóc, tù t­ tù lîi, kiªu ng¹o, ba hoa. Ph¶i thùc hµnh khÈu hiÖu: \"ChÝ c«ng v« t­; cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh!\"5. ___________ 1, 2, 3, 4, 5. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 279, 301, 308. 253

Ba lµ, ®èi t­îng tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ viÖc chø kh«ng ph¶i lµ ng­êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng c¨n dÆn: \"Phª b×nh lµ nªu ­u ®iÓm vµ v¹ch khuyÕt ®iÓm cña ®ång chÝ m×nh. Tù phª b×nh lµ nªu ­u ®iÓm vµ v¹ch khuyÕt ®iÓm cña m×nh... Môc ®Ých lµ lµm cho mäi ng­êi häc lÉn ­u ®iÓm cña nhau vµ gióp nhau ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm\"1. Trong lóc nhÊn m¹nh yªu cÇu cña phª b×nh vµ tù phª b×nh ph¶i nghiªm tóc, triÖt ®Ó, kh«ng nÓ nang, xuª xoa, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®ßi hái ng­êi phª b×nh cÇn cã th¸i ®é ®óng ®¾n, ph¶i cã t×nh ®ång chÝ th­¬ng yªu lÉn nhau, ®èi t­îng phª b×nh lµ viÖc chø kh«ng ph¶i lµ ng­êi. KhuyÕt ®iÓm møc nµo nãi møc ®ã, tr¸nh lèi phª b×nh theo kiÓu \"®ao to bóa lín\", g¾n phª b×nh víi hiÒm thï c¸ nh©n ®Ó vu khèng, nãi xÊu, ®¶ kÝch cho h¶ d¹. Ng­êi nhÊn m¹nh: \"phª b×nh m×nh còng nh­ phª b×nh ng­êi ph¶i r¸o riÕt, triÖt ®Ó, thËt thµ, kh«ng nÓ nang, kh«ng thªm bít. Ph¶i v¹ch râ c¶ ­u ®iÓm vµ khuyÕt ®iÓm. §ång thêi, chí dïng nh÷ng lêi mØa mai, chua cay, ®©m thäc. Phª b×nh viÖc lµm, chø kh«ng ph¶i phª b×nh ng­êi\"2. Th¸i ®é phª b×nh nh­ trªn tr¸nh cho con ng­êi kh«ng bÞ r¬i vµo c¸i t«i vÞ kû, thÊp hÌn, thñ ®o¹n, tr¶ ®òa, tranh giµnh ®­îc thua, ®è kþ, ghen ghÐt gi÷a con ng­êi víi nhau. Phª b×nh viÖc lµ sù gét röa bªn ngoµi con ng­êi, kh«ng cho nã \"« nhiÔm\" con ng­êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh coi tù phª b×nh vµ phª b×nh nh­ lµ dïng kh¨n mÆt vµ xµ phßng gét röa c¸c vÕt bÈn b¸m vµo con ng­êi chø ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 307, 272. 254

kh«ng ph¶i c¾t bá th©n thÓ con ng­êi. Tù phª b×nh vµ phª b×nh nh­ lµ uèng thuèc xæ, xæ xong råi l¹i båi bæ cho con ng­êi kháe m¹nh. Phª b×nh vµ tù phª b×nh lµ nh»m n©ng cao con ng­êi, lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña con ng­êi chø kh«ng ph¶i lµ ®Ó vïi dËp, h¹ thÊp con ng­êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng c¨n dÆn: Phª b×nh lµ ®Ó cho con ng­êi tù hoµn thiÖn m×nh. Con ng­êi chØ cã thÓ sèng tèt ®Ñp vµ lµm viÖc cã Ých khi tù m×nh biÕt ®Êu tranh, söa ch÷a lçi lÇm. Ngo¹i c¶nh chØ lµ thø yÕu, c¸i quyÕt ®Þnh vÉn lµ ë trong mçi con ng­êi. N¬i nµo sai lÇm, ai sai lÇm, th× lËp tøc söa ch÷a. Kiªn quyÕt chèng thãi nÓ nang vµ che giÊu, chèng thãi \"tr­íc mÆt th× nÓ, kÓ lÓ sau l­ng\". Phª b×nh th× ph¶i râ rµng, thiÕt thùc, ngay th¼ng, thµnh thËt - môc ®Ých lµ cèt söa ch÷a, chø kh«ng ph¶i ®Ó c«ng kÝch, cèt gióp nhau tiÕn bé, chø kh«ng ph¶i lµm cho ®ång chÝ khã chÞu, n¶n lßng. Tù phª b×nh vµ phª b×nh theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ph¶i xuÊt ph¸t tõ t×nh ®ång chÝ th­¬ng yªu lÉn nhau; nh­ng theo Ng­êi, cµng yªu bao nhiªu l¹i cµng ph¶i phª b×nh khuyÕt ®iÓm bÊy nhiªu. Ng­êi nªu ra nguyªn t¾c nªu g­¬ng vµ sù tù kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm. Ng­êi yªu cÇu cÊp trªn ph¶i g­¬ng mÉu, ®¶ng viªn ph¶i g­¬ng mÉu, \"§¶ng viªn ®i tr­íc, lµng n­íc theo sau\" lý lÏ ph©n minh, nghÜa t×nh ®Çy ®ñ. T×nh yªu th­¬ng nh»m tiÕp cËn vµ thùc hµnh ch©n lý lµm cho con ng­êi ®ãn nhËn tù phª b×nh vµ phª b×nh nh­ lµ tiÕp mét chÊt kÝch thÝch ®Ó ph¸t triÓn chø kh«ng ph¶i coi nã nh­ lµ mét c¸i g× ®ã rÊt ®¸ng ghª sî cÇn ®Ò phßng. Cµng kh«ng thÓ coi ®ã lµ nh÷ng ©m m­u vµ thñ ®o¹n ®èi xö gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång chÝ víi nhau. 255

Bèn lµ, tù phª b×nh vµ phª b×nh chØ thùc sù cã kÕt qu¶ khi cã sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña cÊp trªn, ®ång thêi ph¸t ®éng ®­îc quÇn chóng vµ cÊp d­íi h­ëng øng mét c¸ch ch©n thµnh vµ x©y dùng. Theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lµm nh­ vËy chóng ta míi kh«ng ®Ó cho kÎ xÊu \"t« vÏ ph¸ ho¹i §¶ng ta\", míi tr¸nh ®­îc th¸i ®é cña ®¶ng viªn vµ c¸n bé tho¸i hãa lîi dông ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých tù t­, tù lîi cña hä, míi kh¾c phôc ®­îc th¸i ®é ­¬n hÌn, yÕu ít thñ tiªu ®Êu tranh; míi tr¸nh ®­îc bÖnh chñ quan, \"qu¸ m¸y mãc\", cã th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng­êi m¾c sai lÇm, khuyÕt ®iÓm nh­ ®èi víi hæ mang, thuång luång. §ång thêi, b»ng con ®­êng tù phª b×nh vµ phª b×nh, §¶ng sÏ ph¸t huy ®­îc tèi ®a trÝ tuÖ cña toµn §¶ng vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng tham gia gãp ý x©y dùng §¶ng; mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ quÇn chóng, cÊp trªn vµ cÊp d­íi sÏ kh«ng ngõng ®­îc cñng cè, ph¸t triÓn. Nh×n l¹i lÞch sö cña §¶ng, chóng ta cã thÊy nh÷ng quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ tù phª b×nh vµ phª b×nh ®Ò cËp trong t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc ®­îc §¶ng ta thÓ hiÖn trong thùc tiÔn mét c¸ch nghiªm tóc vµ cã hiÖu qu¶. N¨m 1956, khi ph¸t hiÖn ra sai lÇm cña c¶i c¸ch ruéng ®Êt, §¶ng ta ®· nghiªm tóc phª b×nh, kÓ c¶ c«ng khai nhËn lçi víi nh©n d©n, ®· rót ra bµi häc kinh nghiÖm, tÝch cùc tiÕn hµnh söa sai, nhê vËy ®· nhanh chãng æn ®Þnh t×nh h×nh, æn ®Þnh lßng d©n, ®­a c¸ch m¹ng n­íc ta chuyÓn mét c¸ch thuËn lîi sang giai ®o¹n míi: x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. N¨m 1986, t¹i §¹i héi VI, §¶ng ta ®· dòng c¶m tù phª b×nh vÒ bÖnh chñ quan nãng véi, duy ý chÝ, kh«ng n¾m 256

v÷ng quy luËt kh¸ch quan trong x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tõ ®ã ®Ò x­íng c«ng cuéc ®æi míi víi néi dung kh¸ toµn diÖn mµ tr­íc hÕt lµ ph¶i ®æi t­ duy, nhÊt lµ t­ duy kinh tÕ. Cuéc tù phª b×nh nµy ®· tá râ th¸i ®é tr¸ch nhiÖm cña §¶ng tr­íc nh©n d©n, ®· cñng cè niÒm tin cña nh©n d©n, më ®Çu cho sù nghiÖp ®æi míi víi nh÷ng thµnh tùu to lín quan träng nh­ chóng ta ®· biÕt. HiÖn nay toµn §¶ng ta ®ang tÝch cùc häc tËp vµ thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng 4 (khãa XI) vÒ \"Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng hiÖn nay\". NghÞ quyÕt coi thùc hiÖn tù phª b×nh vµ phª b×nh, nªu cao tÝnh tiªn phong, g­¬ng mÉu cña cÊp trªn lµ gi¶i ph¸p hµng ®Çu. §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ tù phª b×nh vµ phª b×nh, gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi nghÞ quyÕt cña §¶ng, mçi c¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¸c tæ chøc ®¶ng cÇn ph¶i thÊm nhuÇn, qu¸n triÖt s©u s¾c nh÷ng quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, ®Æc biÖt lµ vÒ tù phª b×nh vµ phª b×nh ®­îc Ng­êi ®Ò cËp trong t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc: - Tr­íc hÕt ph¶i thÊy râ tù phª b×nh vµ phª b×nh lµ vò khÝ s¾c bÐn ®Ó mçi c¸n bé, ®¶ng viªn nãi riªng vµ toµn §¶ng nãi chung ph¸t huy ­u ®iÓm, kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm, lµm ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu nhÊt ®Ó tù hoµn thiÖn. - Tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së lËp tr­êng chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, n¾m v÷ng ®­êng lèi cña §¶ng thÓ hiÖn trong C­¬ng lÜnh, nghÞ quyÕt ®¹i héi, nghÞ quyÕt Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng. - Tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸i t©m trong s¸ng vµ ®¹o ®øc céng s¶n mét lßng, mét d¹ phôc vô nh©n d©n. Ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ tù phª b×nh víi phª 257

b×nh, trong ®ã tù phª b×nh lµ chÝnh, ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ phª b×nh tõ trªn xuèng víi phª b×nh tõ d­íi lªn. Tù phª b×nh ph¶i ®i ®«i víi gi÷ kû luËt nghiªm minh, ph¶i kÞp thêi ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi c¬ héi lîi dông phª b×nh ®Ó tr¶ thï c¸ nh©n, g©y rèi, ®ång thêi ph¶i nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng kÎ tho¸i hãa, biÕn chÊt kh«ng cßn t­ c¸ch ®¶ng viªn. NÕu cÇn th× tæ chøc ®¶ng khai trõ nh÷ng phÇn tö ®ã ra khái §¶ng, lµm trong s¹ch §¶ng. - Tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i ®­îc tiÕn hµnh d­íi sù l·nh ®¹o cña c¸c cÊp ñy ®¶ng, ph¶i kÕt hîp tù phª b×nh cña §¶ng víi ph¸t huy sù gi¸m s¸t, phª b×nh cña nh©n d©n. 258

Tõ \"Söa ®æi lèi lµm viÖc\" trong thêi kú kh¸ng chiÕn ®Õn \"Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay\" TS. V¨n ThÞ Thanh Mai* 1. \"Söa ®æi lèi lµm viÖc\" ®Ó x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng trong kh¸ng chiÕn Sau ngµy toµn quèc kh¸ng chiÕn 19-12-1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Trung ­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ cïng c¸c c¬ quan Trung ­¬ng rêi Hµ Néi di chuyÓn lªn c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c - an toµn khu, n¬i Ng­êi tõng kh¼ng ®Þnh: \"C¸ch m¹ng ®· do ViÖt B¾c mµ thµnh c«ng th× kh¸ng chiÕn sÏ do ViÖt B¾c mµ th¾ng lîi\". Lµ ®Þa bµn c­ tró cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè Tµy, Nïng, Dao, S¸n Chay..., giµu truyÒn thèng yªu n­íc, sím gi¸c ngé c¸ch m¹ng vµ hÕt lßng ñng hé kh¸ng chiÕn, §Þnh Hãa, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, Vâ Nhai (Th¸i Nguyªn) vµ S¬n D­¬ng, Chiªm Hãa (Tuyªn Quang), Chî §ån (B¾c K¹n) ®ång thêi lµ n¬i ®åi nói hiÓm trë, cã ®Þa thÕ chiÕn l­îc ®Ó \"tiÕn cã thÓ ®¸nh, lui cã thÓ gi÷\" ®· ®­îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ___________ * Ban Tuyªn gi¸o Trung ­¬ng. 259

chän lµm An toµn khu Trung ­¬ng trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy 2-4-1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Õn Tuyªn Quang vµ ngµy 20-5-1947, chuyÓn vÒ An toµn khu Th¸i Nguyªn. Trong thêi gian ë Th¸i Nguyªn, Ng­êi ®· sèng vµ lµm viÖc t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau: ®ã lµ §åi Khau Tý, xãm B¶n QuyÒn, x· §iÒm MÆc, huyÖn §Þnh Hãa; lµ Lµng Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai; lµ xãm Khu«n T¸t, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa - n¬i Ng­êi ë ba lÇn tõ ngµy 20-11 ®Õn ngµy 28-11-1947; tõ ngµy 11-1 ®Õn ngµy 7-3-1948 vµ tõ ngµy 5-4 ®Õn ngµy 1-5- 1948; ®ã lµ xãm Nµ Läm, x· Phó §×nh, huyÖn §Þnh Hãa; §åi TØn Keo, x· Phó §×nh, §Þnh Hãa; lµ §¹i Tõ, Phó L­¬ng ... \"thiªn thêi, ®Þa lîi, nh©n hßa\". An toµn khu Th¸i Nguyªn kh«ng chØ ®ïm bäc, b¶o vÖ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, mµ cßn lµ n¬i ghi ®Ëm dÊu Ên cña Ng­êi trong nh÷ng n¨m th¸ng Ng­êi cïng Trung ­¬ng §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n ta tiÕn hµnh sù nghiÖp kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc, nh­: ViÕt c¸c t¸c phÈm, bµi b¸o, bµi viÕt, v¨n kiÖn (nhiÒu th­ göi c¸c lµng, x·, ngµnh, trong ®ã cã Th­ göi nh©n d©n Ph¸p, Th­ göi anh em giíi v¨n hãa vµ trÝ thøc Nam Bé, Th­ göi nh÷ng ng­êi Nam Bé trong qu©n ®éi Ph¸p; viÕt nhiÒu tµi liÖu, ký nhiÒu s¾c lÖnh quan träng nh»m x©y dùng §¶ng, cñng cè chÝnh quyÒn, cñng cè hËu ph­¬ng, ®Èy m¹nh lùc l­îng vò trang, chuÈn bÞ thay ®æi côc diÖn chiÕn tr­êng chèng Ph¸p); häp bµn vµ quyÕt ®Þnh nhiÒu vÊn ®Ò lÞch sö, liªn quan ®Õn vËn mÖnh ®Êt n­íc (th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn mïa Xu©n n¨m 1954 vµ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ); lµ n¬i Ng­êi gÆp gì nhiÒu nhµ ngo¹i giao quèc tÕ ®Õn víi ViÖt Nam, ®Æt c¬ së cho viÖc x©y dùng nÒn ngo¹i giao gi÷a ViÖt Nam víi thÕ giíi, v.v.. 260

Th¸ng 10-1947, gi÷a nh÷ng ngµy ViÖt B¾c ®ang cïng ®ång bµo vµ chiÕn sÜ c¶ n­íc tËp trung ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n chiÕn l­îc nh»m tiªu diÖt \"c¬ quan ®Çu n·o\" cña Nhµ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa, khi vËn mÖnh d©n téc ë vµo thêi kh¾c cam go nhÊt, ®ßi hái ph¶i cã sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt cña mét ®¶ng cÇm quyÒn trong s¹ch, v÷ng m¹nh, víi mét ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn g­¬ng mÉu vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng: cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t­, th× nh÷ng tr¨n trë, nh÷ng c¶nh b¸o cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ c«ng t¸c tæ chøc, lÒ lèi lµm viÖc vµ nh÷ng khuyÕt ®iÓm, sai lÇm cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn trong tæ chøc bé m¸y cña §¶ng vµ ChÝnh phñ tõng ®­îc chØ râ trong Th­ göi ñy ban nh©n d©n c¸c kú, tØnh, huyÖn vµ lµng (10-1945), Th­ göi c¸c ®ång chÝ B¾c Bé (3-1947), Th­ göi c¸c ®ång chÝ Trung Bé (1947), v.v., vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó. Dï bén bÒ c«ng viÖc, song trong t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng lu«n lµ nhiÖm vô then chèt, cã ý nghÜa sèng cßn, quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng. V× vËy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc. Khi Êy, Ng­êi ®ang ë lµng Vang, x· Liªn Minh, huyÖn Vâ Nhai, Th¸i Nguyªn. Söa ®æi lèi lµm viÖc lµ mét t¸c phÈm quan träng, ra ®êi trong mét hoµn c¶nh ®Æc biÖt, thÓ hiÖn nh÷ng t­ t­ëng lín cña Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng ®¶ng cÇm quyÒn trong ®iÒu kiÖn võa kh¸ng chiÕn võa kiÕn quèc. Theo ®ã, söa ®æi ®Ó: ®æi míi trong t­ t­ëng, trong tæ chøc bé m¸y vµ trong c¸ch lµm viÖc cña §¶ng, cña c¸n bé, ®¶ng viªn tr­íc t×nh h×nh míi; trªn tinh thÇn nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt, ®Ó t×m ra nguyªn nh©n, biÖn ph¸p vµ c¸ch thøc tiÕn 261

hµnh ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn cã t­ t­ëng, ®¹o ®øc vµ c¸ch lµm viÖc ®óng h¬n, khÐo h¬n, hiÖu qu¶ h¬n; vµ néi dung cÇn ph¶i söa ®æi lµ toµn bé ho¹t ®éng cña §¶ng, cña mçi c¸n bé, ®¶ng viªn tõ nhËn thøc t­ t­ëng ®Õn tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn. T¸c phÈm ®Ò cËp s¸u vÊn ®Ò lín, võa cã tÝnh lý luËn, võa cã tÝnh chØ ®¹o thùc tiÔn s©u s¾c vÒ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng: 1- Phª b×nh vµ söa ch÷a; 2- MÊy ®iÒu kinh nghiÖm; 3- T­ c¸ch vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng; 4- VÊn ®Ò c¸n bé; 5- C¸ch l·nh ®¹o; 6- Chèng thãi ba hoa. §­a ra s¸u vÊn ®Ò lín vÒ c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, trong ®iÒu kiÖn toµn §¶ng, toµn qu©n vµ toµn d©n ta ®ang tËp trung tÊt c¶ nguån søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó ®¸nh b¹i cuéc tÊn c«ng cña thùc d©n Ph¸p vµo trung t©m ®Çu n·o ViÖt B¾c; trong ®iÒu kiÖn §¶ng ph¶i kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm, nh÷ng chøng bÖnh míi xuÊt hiÖn mµ tr­íc ®ã ch­a cã hoÆc ch­a cã ®iÒu kiÖn béc lé râ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· mét mÆt kh¼ng ®Þnh nh÷ng nguy c¬ tho¸i hãa, biÕn chÊt cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn vµ t¸c h¹i cña nã ®èi víi ®¶ng cÇm quyÒn; mÆt kh¸c, chØ râ nhiÖm vô võa cã tÝnh cÊp b¸ch, võa cã tÝnh th­êng xuyªn, l©u dµi lµ ph¶i \"söa ®æi lèi lµm viÖc\" ®Ó chØnh ®èn l¹i §¶ng, lµm cho §¶ng \"m¹nh kháe, ch¾c ch¾n\", lµm cho ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn xøng ®¸ng víi vai trß tiÒn phong vµ g¾n bã mËt thiÕt víi nh©n d©n. Trong t¸c phÈm nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng chØ v¹ch ra nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm, lÖch l¹c trong nhËn thøc t­ t­ëng, trong phÈm chÊt ®¹o ®øc, lèi sèng vµ n¨ng lùc c«ng t¸c cña c¸n bé, ®¶ng viªn, mµ cßn tËp trung nªu râ nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ch÷a khái nh÷ng c¨n bÖnh \"nan y\" nµy. Do ®ã, xuyªn suèt vµ cèt lâi trong t¸c phÈm nµy 262

®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò xoay quanh viÖc ph¶i gi¸o dôc, rÌn luyÖn vµ x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn cã n¨ng lùc lµm viÖc vµ t­ c¸ch ®¹o ®øc, thùc sù lµ \"c«ng béc\" cña nh©n d©n. Víi t­ t­ëng biÖn chøng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhÊn m¹nh r»ng: §¶ng còng lµ mét thùc thÓ x· héi, c¸n bé, ®¶ng viªn cña §¶ng cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ ®¹t nhiÒu thµnh tÝch nh­ng còng cã ®iÓm nh­îc vµ khuyÕt ®iÓm cña hä lµ: kh«ng gi÷ v÷ng ®­îc tÝnh c¸ch m¹ng trong mçi c«ng viÖc cña §¶ng; thiÕu chÝ c«ng v« t­; kh«ng gi÷ ®­îc kû luËt nghiªm tõ cÊp trªn xuèng cÊp d­íi; kh«ng gÇn d©n, l¾ng nghe vµ g¾n bã mËt thiÕt víi nh©n d©n, nhÊt lµ kh«ng lµm viÖc ®Õn n¬i ®Õn chèn. Nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®ã lµ do cã nhËn thøc t­ t­ëng ch­a ®óng, m¾c bÖnh chñ quan, hÑp hßi, ­a dïng c¸nh hÈu, kÐo bÌ kÐo c¸nh, ph¸ vì khèi ®oµn kÕt, thèng nhÊt trong §¶ng, gi÷a §¶ng vµ nh©n d©n, ­a ba hoa, nãi d«ng dµi, cÈu th¶, v.v., nªn g©y mÊt th× giê cña ng­êi nghe vµ ng­êi ®äc. Nh÷ng tån t¹i nµy sÏ ®­îc kh¾c phôc b»ng \"phª b×nh vµ söa ch÷a\". Nh­ng v× \"phª b×nh cèt ®Ó gióp nhau söa ch÷a, gióp nhau tiÕn bé. Cèt ®Ó söa ®æi c¸ch lµm viÖc cho tèt h¬n, ®óng h¬n. Cèt ®Ó ®oµn kÕt vµ thèng nhÊt néi bé\"1, cho nªn trong khi tiÕn hµnh tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i theo nguyªn t¾c \"phª b×nh viÖc lµm, chø kh«ng ph¶i phª b×nh ng­êi\", ®Ó ng­êi bÞ phª b×nh \"vui lßng nhËn xÐt ®Ó söa ®æi, kh«ng nªn v× bÞ phª b×nh mµ n¶n chÝ, hoÆc o¸n ghÐt\"2. NhÊn m¹nh tÇm quan träng vµ tÝnh tÊt yÕu cña tù phª b×nh vµ phª b×nh, coi ®ã lµ mét néi dung quan träng cña quy luËt ph¸t triÓn §¶ng, Ng­êi viÕt: \"mét ®¶ng mµ giÊu giÕm khuyÕt ®iÓm cña m×nh lµ ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t.5, tr. 272. 263

mét ®¶ng háng. Mét ®¶ng cã gan thõa nhËn khuyÕt ®iÓm cña m×nh, v¹ch râ nh÷ng c¸i ®ã, v× ®©u mµ cã khuyÕt ®iÓm ®ã... råi t×m kiÕm mäi c¸ch ®Ó söa ch÷a khuyÕt ®iÓm ®ã. Nh­ thÕ lµ mét ®¶ng tiÕn bé, m¹nh d¹n, ch¾c ch¾n, ch©n chÝnh\"1. Vµ chÝnh Ng­êi ®ång thêi lµ mét mÉu mùc cña tinh thÇn tù phª b×nh vµ phª b×nh trong mäi thêi ®iÓm c¸ch m¹ng. Theo tinh thÇn cña Hå ChÝ Minh, \"söa ®æi lèi lµm viÖc\" sÏ gióp gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i trong l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o thùc tiÔn cña mét ®¶ng cÇm quyÒn, ®­îc chØ râ trong \"MÊy ®iÒu kinh nghiÖm\", trong \"VÊn ®Ò c¸n bé\", \"C¸ch l·nh ®¹o\" vµ \"Chèng thãi ba hoa\" ®ang tån t¹i trong §¶ng; nh»m môc ®Ých ®Ó ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn lµm viÖc ®óng h¬n, khÐo h¬n, ®¹t hiÖu qu¶ h¬n. Muèn vËy, c¸n bé, ®¶ng viªn khi tù phª b×nh vµ phª b×nh ph¶i chó ý \"biÕt c¸ch phª b×nh s¸ng suèt, kh«n khÐo\"; khi chØ ®¹o thùc tiÔn, mét mÆt \"ph¶i biÕt khÐo lîi dông kinh nghiÖm\", mÆt kh¸c \"ph¶i khÐo dïng nh÷ng c¸ch thøc thi hµnh cho ho¹t b¸t\"; khi lµm c«ng t¸c c¸n bé, kh«ng chØ coi \"huÊn luyÖn c¸n bé lµ c«ng viÖc gèc cña §¶ng\", mµ ph¶i biÕt \"khÐo dïng c¸n bé\", \"®èi víi c¸n bé khÐo\" ®Ó trong mäi hoµn c¶nh, biÕt \"l·nh ®¹o khÐo, tµi nhá hãa ra tµi to\" th× mäi c«ng viÖc sÏ thuËn lîi vµ cã kÕt qu¶ tèt. Kh«ng chØ nh¹y bÐn tr­íc t×nh h×nh, Ng­êi cßn tr¨n trë víi c¸ch lµm viÖc xa d©n, coi th­êng d©n chóng, quen \"tr«ng tõ trªn xuèng\", kh«ng bao giê chÞu \"thÊy tõ d­íi lªn\" cña mét bé phËn c¸n bé l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc. Sù thËt ®ã g©y nguy h¹i vµ ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña §¶ng, v× thÕ, dï rÊt ®au lßng, Ng­êi vÉn yªu cÇu: \"Nh÷ng ng­êi m¾c bÖnh ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 301. 264

quan liªu, bÖnh bµn giÊy, kh«ng lµm ®­îc viÖc, ph¶i th¶i ®i\"1 vµ nh÷ng ng­êi cËy m×nh lµ \"c«ng thÇn c¸ch m¹ng\", \"h¹ng ng­êi nãi su«ng\" th× mêi \"c¸c «ng ®ã xuèng c«ng t¸c h¹ tÇng, khÐp hä vµo kû luËt\"2. Nh÷ng quan ®iÓm, t­ t­ëng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong Söa ®æi lèi lµm viÖc cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi nhiÖm vô x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng. Thùc hiÖn nghiªm tóc s¸u vÊn ®Ò ®ã, qu¸n triÖt nguyªn t¾c: \"Sù l·nh ®¹o trong mäi c«ng t¸c thiÕt thùc cña §¶ng, ¾t ph¶i tõ trong quÇn chóng ra, trë l¹i n¬i quÇn chóng\"3, sÏ gãp phÇn t¨ng c­êng b¶n chÊt c¸ch m¹ng, n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc cña c¸n bé, ®¶ng viªn; cñng cè ®­îc lùc l­îng, siÕt chÆt ®­îc khèi ®oµn kÕt, thèng nhÊt trong §¶ng, ®Ó hÕt lßng, hÕt søc phông sù Tæ quèc vµ nh©n d©n. 2. \"Söa ®æi lèi lµm viÖc\" ®Ó thùc hiÖn NghÞ quyÕt \"Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay\" Kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc, kÞp thêi trong toµn §¶ng vµo thêi ®iÓm ®ã, Söa ®æi lèi lµm viÖc ®· tiÕp tôc ®­îc thùc hiÖn ®Ó x©y dùng §¶ng ta lu«n trong s¹ch, v÷ng m¹nh, th«ng qua chuyªn môc \"Söa ®æi lèi lµm viÖc\" trªn b¸o Sù thËt vµ sau nµy lµ chuyªn môc \"Nh÷ng viÖc cÇn lµm ngay\" trªn b¸o Nh©n D©n. Tuy nhiªn, cïng víi nh÷ng thay ®æi cña t×nh h×nh thùc tiÔn, nguy c¬ tho¸i hãa, biÕn chÊt cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn d­êng nh­ kh«ng gi¶m, tr¸i l¹i ngµy cµng gia t¨ng vµ trë thµnh nguy c¬ ®e däa sù tån vong cña §¶ng cÇm quyÒn, cña chÕ ®é. ___________ 1, 2, 3. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 326, 330. 265

KÞp thêi vµ phï hîp víi t©m nguyÖn cña toµn §¶ng, toµn qu©n vµ toµn d©n ta; tiÕp tôc thùc hiÖn theo nh÷ng chØ dÉn cña Ng­êi vÒ viÖc tÊt yÕu ph¶i \"söa ®æi lèi lµm viÖc\" ®Ó x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng, NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng lÇn thø t­, khãa XI vÒ \"Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay\" ®· ra ®êi. Nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt vÒ nguy c¬, thùc tr¹ng suy tho¸i cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, NghÞ quyÕt nªu râ: \"Bªn c¹nh kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vÉn cßn kh«ng Ýt h¹n chÕ, yÕu kÐm, thËm chÝ cã nh÷ng yÕu kÐm, khuyÕt ®iÓm kÐo dµi qua nhiÒu nhiÖm kú chËm ®­îc kh¾c phôc, lµm gi¶m sót lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng; nÕu kh«ng ®­îc söa ch÷a sÏ lµ th¸ch thøc ®èi víi vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù tån vong cña chÕ ®é. Næi lªn mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch sau ®©y: Mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn, trong ®ã cã nh÷ng ®¶ng viªn gi÷ vÞ trÝ l·nh ®¹o, qu¶n lý, kÓ c¶ mét sè c¸n bé cao cÊp, suy tho¸i vÒ t­ t­ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng víi nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau vÒ sù phai nh¹t lý t­ëng, sa vµo chñ nghÜa c¸ nh©n Ých kû, c¬ héi, thùc dông, ch¹y theo danh lîi, tiÒn tµi, kÌn cùa ®Þa vÞ, côc bé, tham nhòng, l·ng phÝ, tïy tiÖn, v« nguyªn t¾c... §éi ngò c¸n bé cÊp Trung ­¬ng, cÊp chiÕn l­îc rÊt quan träng nh­ng ch­a ®­îc x©y dùng mét c¸ch c¬ b¶n. C«ng t¸c quy ho¹ch c¸n bé míi tËp trung thùc hiÖn ë ®Þa ph­¬ng, ch­a thùc hiÖn ®­îc ë cÊp Trung ­¬ng, dÉn ®Õn sù hÉng hôt, ch¾p v¸, kh«ng ®ång bé vµ thiÕu chñ ®éng trong c«ng t¸c bè trÝ, ph©n c«ng c¸n bé... Nguyªn t¾c \"tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch\" trªn thùc tÕ ë nhiÒu n¬i r¬i vµo h×nh thøc, do kh«ng x¸c ®Þnh râ c¬ chÕ tr¸ch nhiÖm, mèi quan hÖ gi÷a tËp thÓ vµ c¸ nh©n, khi sai sãt, 266

khuyÕt ®iÓm kh«ng ai chÞu tr¸ch nhiÖm..., t¹o kÏ hë cho c¸ch lµm viÖc t¾c tr¸ch, tr× trÖ, hoÆc l¹m dông quyÒn lùc mét c¸ch tinh vi ®Ó m­u cÇu lîi Ých c¸ nh©n\"... NÕu kh«ng cã nh÷ng chuyÓn biÕn thËt sù, nÕu t×nh tr¹ng ®ã cø kÐo dµi th× lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng sÏ kh«ng cßn vµ khi ®ã, nguån søc m¹nh néi lùc cña §¶ng còng v× thÕ mµ gi¶m sót. V× vËy, ®Ó \"Mét lµ, kiªn quyÕt ®Êu tranh ng¨n chÆn, ®Èy lïi t×nh tr¹ng suy tho¸i vÒ t­ t­ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng cña mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé, ®¶ng viªn, tr­íc hÕt lµ c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c cÊp ®Ó n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o, søc chiÕn ®Êu cña §¶ng, cñng cè niÒm tin cña ®¶ng viªn vµ cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng. Hai lµ, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c cÊp, nhÊt lµ cÊp trung ­¬ng, ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. Ba lµ, x¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm ng­êi ®øng ®Çu cÊp ñy, chÝnh quyÒn trong mèi quan hÖ víi tËp thÓ cÊp ñy, c¬ quan, ®¬n vÞ; tiÕp tôc ®æi míi ph­¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng\"1, lµm cho §¶ng v÷ng m¹nh, trong s¹ch, xøng ®¸ng víi vai trß tiÒn phong nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõng mong muèn, c¨n dÆn th× tÊt yÕu ph¶i \"söa ®æi lèi lµm viÖc\". Theo ®ã, nh÷ng ®iÒu Hå ChÝ Minh dù liÖu, t©m huyÕt, kiªn quyÕt chØ ra vµ nhÊn m¹nh ph¶i \"söa ®æi\" trong thêi kú kh¸ng chiÕn nh­: \"Phª b×nh vµ söa ch÷a\", \"MÊy ®iÒu kinh nghiÖm\", \"T­ c¸ch vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng\", \"VÊn ®Ò c¸n bé\", \"C¸ch l·nh ®¹o\" vµ \"Chèng thãi ba hoa\" vÉn vÑn nguyªn gi¸ trÞ thêi sù. ë trong nghÞ quyÕt nµy, ___________ 1. Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay, Nxb. ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, Hµ Néi, 2012, tr. 215. 267

nh÷ng vÊn ®Ò lín cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu ra ®· ®­îc kÕ thõa, bæ sung vµ ph¸t triÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ®ång thêi ®­îc cô thÓ hãa trong bèn nhãm gi¶i ph¸p. Cã thÓ nãi, viÖc §¶ng tæ chøc mét héi nghÞ toµn quèc nh»m qu¸n triÖt, triÓn khai thùc hiÖn nghÞ quyÕt cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng lÇn nµy lµ mét \"söa ®æi\" cã tÝnh ®ét ph¸, kÞp thêi vµ hoµn chØnh. Theo ®ã, kh«ng chØ nhËn ®­îc sù ®ång thuËn, sù ñng hé cña toµn §¶ng, toµn d©n, viÖc triÓn khai nghÞ quyÕt, triÓn khai thùc hiÖn c¸c nhãm gi¶i ph¸p ®­îc thùc hiÖn cÈn träng, nghiªm tóc, cã träng ®iÓm tõ cÊp Trung ­¬ng xuèng ®Õn chi bé; tõ Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ ®Õn c¸c cÊp ñy c¬ së vµ ®Õn tõng c¸n bé, ®¶ng viªn nhÊt ®Þnh sÏ gãp phÇn t¹o ®­îc sù chuyÓn biÕn s©u s¾c tõ nhËn thøc ®Õn hµnh ®éng trong toµn §¶ng vµ x· héi. §Æc biÖt, nh÷ng gi¶i ph¸p nªu ra trong nghÞ quyÕt lÇn nµy ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo ®óng nh÷ng chØ dÉn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu ra trong Söa ®æi lèi lµm viÖc. Thø nhÊt, mét trong nh÷ng viÖc cÇn ph¶i lµm ngay - nhãm gi¶i ph¸p ®Çu tiªn chÝnh lµ tù phª b×nh vµ phª b×nh vµ nªu cao tÝnh tiÒn phong, g­¬ng mÉu cña cÊp trªn. §iÒu Ng­êi nãi c¸ch ®©y 65 n¨m ®· kh«ng cò, tr¸i l¹i cßn mang tÝnh thêi sù, bëi v×, muèn \"§¶ng sÏ kh«ng cã bÖnh mµ §¶ng sÏ m¹nh kháe v« cïng\", th× tÊt yÕu \"mçi c¸n bé, mçi ®¶ng viªn, mçi ngµy ph¶i tù kiÓm ®iÓm, tù phª b×nh, tù söa ch÷a nh­ mçi ngµy ph¶i röa mÆt\". §ång thêi, viÖc tiÕn hµnh tù phª b×nh vµ phª b×nh sÏ ®­îc lµm nghiªm tóc, triÖt ®Ó. Theo ®ã, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­, Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng tËp trung kiÓm 268

®iÓm, ®¸nh gi¸ lµm râ t¹i sao nh÷ng h¹n chÕ, khuyÕt ®iÓm ®· chØ ra nhiÒu n¨m nh­ng chËm ®­îc kh¾c phôc, cã mÆt cßn yÕu kÐm, phøc t¹p thªm; lµm râ nguyªn nh©n trë ng¹i trong viÖc l·nh ®¹o thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt cña Trung ­¬ng vÒ x©y dùng §¶ng. Hai lµ, c¸c ®ång chÝ ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­, ñy viªn Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng tiÕn hµnh kiÓm ®iÓm, ®¸nh gi¸ liªn hÖ b¶n th©n vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao liªn quan ®Õn mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch nªu trong nghÞ quyÕt nµy, ®Ò ra biÖn ph¸p kh¾c phôc. TËp trung lµm râ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n, g­¬ng mÉu thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô tr¸ch, tù phª b×nh vµ phª b×nh, nãi ®i ®«i víi lµm, nªu g­¬ng vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng. Ba lµ, c¸c ®ång chÝ ñy viªn ban c¸n sù ®¶ng, ®¶ng ®oµn, ®¶ng ñy trùc thuéc Trung ­¬ng, l·nh ®¹o c¸c ban cña Trung ­¬ng §¶ng, ban th­êng vô c¸c tØnh ñy, thµnh ñy vµ cÊp ñy c¸c cÊp nghiªm tóc kiÓm ®iÓm, tù phª b×nh vµ phª b×nh, nªu g­¬ng b»ng hµnh ®éng thùc tÕ. Trong qu¸ tr×nh kiÓm ®iÓm cÇn liªn hÖ, g¾n víi xem xÐt viÖc thùc hiÖn c¸c quy chÕ, quy ®Þnh; viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tæ chøc, c¸n bé; vÒ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ngµnh, c¬ quan hoÆc ®Þa ph­¬ng. Thø hai, qu¸n triÖt lêi Ng­êi dÆn \"c¸n bé lµ c¸i gèc cña mäi c«ng viÖc\"1 vµ \"kh«ng ph¶i vµi ba th¸ng, hoÆc vµi ba n¨m, mµ ®µo t¹o ®­îc mét ng­êi c¸n bé tèt. Nh­ng cÇn ph¶i c«ng t¸c, tranh ®Êu, huÊn luyÖn l©u n¨m míi ®­îc. Tr¸i l¹i, trong lóc tranh ®Êu, rÊt dÔ mÊt mét ng­êi c¸n bé\"2, viÖc ®­a ra vµ thùc hiÖn nghiªm nhãm gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc, c¸n bé vµ ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 309, 322. 269

sinh ho¹t ®¶ng vµ nhãm gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch chÝnh lµ nh»m \"biÕt râ rµng c¸n bé, míi cã thÓ cÊt nh¾c c¸n bé mét c¸ch ®óng mùc\"1 nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· c¨n dÆn. Trªn tinh thÇn ®ã, cÇn nghiªm trÞ t×nh tr¹ng ch¹y chøc, ch¹y quyÒn trong c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé; kh«ng ®Ó c¸c \"nhãm lîi Ých\" chi phèi c«ng t¸c ®Ò b¹t, sö dông c¸n bé; chó träng ph¸t hiÖn, båi d­ìng, ®Ò b¹t, sö dông ng­êi cã n¨ng lùc, cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, d¸m nghÜ, d¸m lµm, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm, ®­a vµo gi÷ c¸c träng tr¸ch ë c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nhµ n­íc; ph¶i thùc hiÖn d©n chñ h¬n n÷a trong viÖc bÇu cö c¸c cÊp ñy ®¶ng tõ Trung ­¬ng ®Õn c¬ së. CÇn quy ®Þnh râ h¬n viÖc bÇu cö c¸c chøc danh chñ chèt, kÓ c¶ cÊp Trung ­¬ng còng nªn cã sè d­; t¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc, kiÓm tra, gi¸m s¸t ®Ó viÖc theo dâi, ph¸t hiÖn, båi d­ìng, ®Ò b¹t c¸n bé ®­îc chÆt chÏ; tiÕn hµnh viÖc xö lý kû luËt nh÷ng c¸n bé tho¸i hãa, biÕn chÊt mét c¸ch nghiªm minh. §èi víi c¸n bé cÊp cao do Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng, Bé ChÝnh trÞ, Ban BÝ th­ qu¶n lý cµng ph¶i ®­îc gióp ®ì, rÌn luyÖn, ®ång thêi ph¶i xö lý kû luËt nghiªm minh, thÝch ®¸ng nÕu cã sai ph¹m ®Ó nªu g­¬ng cho cÊp d­íi... phï hîp víi thùc tÕ sÏ gióp \"sµng läc ®éi ngò c¸n bé cña c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ vµ chuÈn bÞ quy ho¹ch cÊp ñy, c¸c chøc danh chñ chèt c¸c cÊp nhiÖm kú tíi\". Thø ba, theo lêi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, viÖc thùc hiÖn nhãm gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ, t­ t­ëng, trong ®ã ®Èy m¹nh Häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, \"®æi míi c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc chÝnh ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 321. 270

trÞ, t­ t­ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng cho c¸n bé, ®¶ng viªn g¾n víi viÖc kiÓm ®iÓm, ®¸nh gi¸ vµ biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng cña c¸c cÊp\"1, \"®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu lý luËn, tæng kÕt thùc tiÔn. §­a vµo nÒn nÕp viÖc båi d­ìng lý luËn, cËp nhËt kiÕn thøc míi cho c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ cÊp trung ­¬ng\"2 vµ \"chÊn chØnh ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn; qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng b¸o chÝ theo ®óng ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Chó träng lµm tèt h¬n viÖc nªu g­¬ng nh÷ng ng­êi tèt, viÖc tèt; lÊy nh©n tè tÝch cùc ®Ó ®Èy lïi tiªu cùc; ®ång thêi phª ph¸n, ®Êu tranh víi nh÷ng biÓu hiÖn sa sót vÒ t­ t­ëng chÝnh trÞ, v« tr¸ch nhiÖm, vô lîi c¸ nh©n, vi ph¹m nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc, lèi sèng...\"3, sÏ cã t¸c dông gi¸o dôc cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ toµn thÓ x· héi nhËn thøc ®óng vÒ c¬ së lý luËn vµ nÒn t¶ng t­ t­ëng cña §¶ng, t¹o sù thèng nhÊt vÒ hµnh ®éng c¸ch m¹ng trong §¶ng vµ toµn thÓ x· héi. C«ng viÖc quan träng nµy ph¶i ®­îc xem lµ nhiÖm vô võa cÊp b¸ch, võa th­êng xuyªn ®Ó c¸n bé, ®¶ng viªn lu«n gi÷ ®­îc vai trß g­¬ng mÉu, ®Çu tµu cña m×nh... Theo dßng thêi gian, nh÷ng yªu cÇu ph¶i \"söa ®æi\" trong t¸c phÈm Söa ®æi lèi lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®èi víi §¶ng, víi ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn tõ nh÷ng n¨m võa kh¸ng chiÕn, võa kiÕn quèc vÉn rÊt cÇn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn trong t­¬ng lai. §ã lµ nhiÖm vô võa cÊp b¸ch, võa th­êng xuyªn, gãp phÇn x©y dùng vµ chØnh ®èn §¶ng ta, ___________ 1, 2, 3. Mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x©y dùng §¶ng hiÖn nay, S®d, tr. 220, 221. 271

x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn cña §¶ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô ngang tÇm víi yªu cÇu cña nhiÖm vô c¸ch m¹ng; mÉu mùc vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ lèi sèng; lu«n ®oµn kÕt, thèng nhÊt vµ g¾n bã mËt thiÕt víi nh©n d©n, ®­îc nh©n d©n tin yªu vµ kÝnh träng. §iÒu ®ã cµng cho thÊy, gi÷a bén bÒ khã kh¨n cña cuéc kh¸ng chiÕn, nh÷ng ho¹t ®éng tËn t©m, tËn lùc, hÕt lßng v× §¶ng, v× d©n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ë An toµn khu Th¸i Nguyªn n¨m x­a cã ý nghÜa lín lao biÕt nh­êng nµo. 272

NH÷NG BµI VIÕT CñA Hå CHÝ MINH VÒ VÊN §Ò C¸N Bé Vµ C¤NG T¸C C¸N Bé T¹I an toµn khu §ÞNH Hãa - TH¸I NGUY£N PGS.TS. Ph¹m Ngäc Anh* Trong thêi gian ë An toµn khu §Þnh Hãa - Th¸i Nguyªn, Hå ChÝ Minh cã rÊt nhiÒu bµi viÕt ®Ò cËp trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò c¸n bé, c«ng t¸c c¸n bé. §¸ng chó ý lµ c¸c bµi: C¸n bé tèt vµ c¸n bé xoµng (1-6-1947); Th­ göi c¸c nh©n viªn c¬ quan ChÝnh phñ (16-6-1947); C¸n bé vµ ®êi sèng míi (2-9-1947); Söa ®æi lèi lµm viÖc (10-1947)... B»ng mÉn c¶m chÝnh trÞ vµ kinh nghiÖm thùc tÕ, Hå ChÝ Minh lu«n lu«n chó träng ®Õn viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé ®Ó cã ®ñ søc m¹nh hoµn thµnh sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc vÎ vang cña §¶ng. Quan ®iÓm lý luËn vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña Ng­êi vÒ c¸n bé vµ c«ng t¸c c¸n bé giai ®o¹n nµy cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam. VÒ vÞ trÝ cña c¸n bé, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cho r»ng, c¸n bé lµ d©y chuyÒn cña bé m¸y §¶ng, Nhµ n­íc, ®oµn thÓ nh©n ___________ * ViÖn tr­ëng ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng - Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. 273

d©n, \"lµ nh÷ng ng­êi ®em chÝnh s¸ch cña §¶ng, cña ChÝnh phñ gi¶i thÝch cho d©n chóng hiÓu râ vµ thi hµnh. §ång thêi ®em t×nh h×nh cña d©n chóng b¸o c¸o cho §¶ng, cho ChÝnh phñ hiÓu râ, ®Ó ®Æt chÝnh s¸ch cho ®óng\"1. Nh­ vËy, theo Hå ChÝ Minh, c¸n bé cã vÞ trÝ chñ thÓ cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng n­íc ta do §¶ng l·nh ®¹o. VÞ trÝ l·nh ®¹o, vÞ trÝ chñ thÓ cña c¸n bé lµ do §¶ng, Nhµ n­íc, ®oµn thÓ ph©n c«ng vµ quyÒn lùc cña c¸n bé còng nh­ nhiÖm vô cña ng­êi c¸n bé lµ do nh©n d©n giao cho. VÒ vai trß cña c¸n bé, Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh r»ng: C¸n bé lµ c¸i gèc cña mäi c«ng viÖc; mu«n viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i ®Òu lµ do c¸n bé tèt hay kÐm. Víi ý nghÜa nh­ vËy, Ng­êi nhiÒu lÇn nh¾c nhë ®Ó mçi ®¶ng viªn, nhÊt lµ ®¶ng viªn gi÷ vÞ trÝ l·nh ®¹o, cã thÓ hiÓu r»ng, c¸n bé lµ lùc l­îng tinh tuý nhÊt cña x· héi, cã vÞ trÝ võa tiªn phong, võa lµ trung t©m cña x· héi vµ cã vai trß cùc kú quan träng cña hÖ thèng chÝnh trÞ n­íc ta. Trªn thùc tÕ, luËn ®iÓm kh¸i qu¸t nhÊt cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ vÞ trÝ, vai trß cña c¸n bé ®¹t ®Õn chiÒu s©u triÕt lý nh©n sinh lµ: C¸n bé võa lµ ng­êi l·nh ®¹o, võa lµ ng­êi ®µy tí thËt trung thµnh cña nh©n d©n. Hå ChÝ Minh cho r»ng: Trong qu¸ tr×nh x©y dùng §¶ng, c«ng t¸c c¸n bé lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu, cã vai trß quyÕt ®Þnh thµnh c«ng tíi toµn bé c«ng t¸c x©y dùng lùc l­îng c¸ch m¹ng cña §¶ng. Khi nµo, n¬i nµo lµm tèt c«ng t¸c c¸n bé th× khi ®ã, n¬i ®ã c¸ch m¹ng sÏ cã nhiÒu thuËn lîi vµ giµnh ®­îc th¾ng lîi, vµ ng­îc l¹i. Víi ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 309. 274

quan ®iÓm ®ã, trªn c­¬ng vÞ ng­êi chÌo l¸i con thuyÒn c¸ch m¹ng, Hå ChÝ Minh lu«n lu«n chó träng ®Õn c«ng t¸c c¸n bé, tõ ®¸nh gi¸, lùa chän, huÊn luyÖn, thö th¸ch, rÌn luyÖn, sö dông, ®·i ngé. Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña Ng­êi lµ t×m kiÕm nh÷ng ®¶ng viªn chÝ cèt, ®µo t¹o, båi d­ìng, huÊn luyÖn hä trong tæ chøc ®¶ng vµ hÖ thèng chÝnh trÞ; göi nh÷ng ng­êi ­u tó hoÆc cã nhiÒu triÓn väng vµo häc t¹i c¸c tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. ChÝnh nhê nh÷ng nç lùc to lín nh­ vËy cña Ng­êi, cho nªn §¶ng ta trong mét thêi gian dµi cã ®ñ ®éi ngò c¸n bé ®Ó l·nh ®¹o thµnh c«ng vµ th¾ng lîi hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü x©m l­îc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c. Trong c«ng t¸c c¸n bé, Hå ChÝ Minh chó träng nhiÒu m¾t kh©u liªn hoµn, nh­ng tr­íc hÕt Ng­êi ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu rÊt cao ®èi víi c¸n bé c¸ch m¹ng, gióp hä ®Þnh h­íng ®Ó kh«ng ngõng hoµn thiÖn nh©n c¸ch lµm ng­êi, trë thµnh ®¶ng viªn tr­íc khi lµm c¸n bé, ®¶m nhËn c¸c vÞ trÝ l·nh ®¹o trong bé m¸y §¶ng, Nhµ n­íc. VÒ t­ c¸ch, Hå ChÝ Minh nªu ra ba néi dung chñ yÕu sau ®©y: Mét lµ: C¸n bé ph¶i suèt ®êi phÊn ®Êu hy sinh cho lý t­ëng cña §¶ng, suèt ®êi ®Êu tranh cho §¶ng, cho c¸ch m¹ng; tuyÖt ®èi trung thµnh víi §¶ng, víi nh©n d©n, lóc thuËn lîi còng nh­ khi khã kh¨n. Hai lµ: Ng­êi c¸n bé ph¶i ®Æt quyÒn lîi cña §¶ng, cña Tæ quèc lªn trªn hÕt vµ lªn tr­íc hÕt. Theo Hå ChÝ Minh: \"Ngoµi lîi Ých cña d©n téc, cña Tæ quèc, th× §¶ng kh«ng cã lîi Ých g× kh¸c. Cho nªn §¶ng ph¶i ra søc tæ chøc nh©n d©n, l·nh ®¹o nh©n d©n ®Ó gi¶i phãng nh©n d©n vµ ®Ó n©ng cao sinh ho¹t, v¨n hãa, chÝnh trÞ cña nh©n d©n. V× toµn d©n ®­îc gi¶i 275

phãng, tøc lµ §¶ng ®­îc gi¶i phãng\"1. Hå ChÝ Minh ®Ò ra nguyªn t¾c: \"Lîi Ých cña c¸ nh©n nhÊt ®Þnh ph¶i phôc tïng lîi Ých cña §¶ng. Lîi Ých cña mçi bé phËn nhÊt ®Þnh ph¶i phôc tïng lîi Ých cña toµn thÓ. Lîi Ých t¹m thêi nhÊt ®Þnh ph¶i phôc tïng lîi Ých l©u dµi\"2. Hå ChÝ Minh rÊt ghÐt bÖnh c¸ nh©n chñ nghÜa, nh­ng ph©n biÖt r¹ch rßi gi÷a chñ nghÜa c¸ nh©n vµ lîi Ých c¸ nh©n. Trong viÖc chèng chñ nghÜa c¸ nh©n, Hå ChÝ Minh rÊt coi träng lîi Ých c¸ nh©n, miÔn lµ lîi Ých c¸ nh©n cña c¸n bé phï hîp víi lîi Ých cña §¶ng, cña c¸ch m¹ng. Trong cuéc sèng, nhiÒu khi lîi Ých c¸ nh©n phï hîp víi lîi Ých cña §¶ng, nh­ng còng cã lóc kh«ng, v× thÕ mµ Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh: \"NÕu gÆp khi lîi Ých chung cña §¶ng m©u thuÉn víi lîi Ých riªng cña c¸ nh©n, th× ph¶i kiªn quyÕt hy sinh lîi Ých cña c¸ nh©n cho lîi Ých cña §¶ng. Khi cÇn ®Õn tÝnh mÖnh cña m×nh còng ph¶i vui lßng hy sinh cho §¶ng\"3; ®¶ng viªn vµ c¸n bé \"ph¶i ®Æt lîi Ých cña §¶ng lªn trªn hÕt, lªn tr­íc hÕt... V« luËn lóc nµo, v« luËn viÖc g×, ®¶ng viªn vµ c¸n bé ph¶i ®Æt lîi Ých cña §¶ng ra tr­íc, lîi Ých cña c¸ nh©n l¹i sau. §ã lµ nguyªn t¾c cao nhÊt cña §¶ng. §ã lµ \"tÝnh §¶ng\"\"4. Ba lµ: Ng­êi c¸n bé ph¶i cã mét ®êi t­ trong s¸ng, ph¶i lµ mét tÊm g­¬ng s¸ng trong cuéc sèng. Hå ChÝ Minh th­êng lÊy tÊm g­¬ng ®¹o ®øc cña c¸c bËc tiÒn bèi, c¸c anh hïng, chiÕn sÜ thi ®ua ®Ó gi¸o dôc c¸n bé, cho hä cã dÞp soi vµo. Theo Ng­êi, ®iÓm næi bËt cña nh÷ng ng­êi nµy lµ toµn bé cuéc ®êi cña hä lµ tÊm g­¬ng s¸ng vÒ ®¹o ®øc. Søc m¹nh cña ®¹o ®øc ®· lan táa, thÈm thÊu trong suèt chiÒu dµi lÞch sö ___________ 1, 2, 3, 4. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 290, 291. 276

cña d©n téc, trë thµnh gi¸ trÞ cèt lâi, vÜnh h»ng cña v¨n hãa trong c¸c thÕ hÖ c¸c d©n téc ë trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam. NÕu c¸n bé kh«ng cã mét ®êi t­ trong s¸ng th× sÏ kh«ng thuyÕt phôc, vËn ®éng ®­îc nh©n d©n trong c¸c phong trµo c¸ch m¹ng. Ng­êi c¸n bé, ngoµi viÖc ph¶i hoµn thµnh tèt c«ng viÖc chung cña §¶ng ®· ®­îc ph©n c«ng, l¹i ph¶i cßn lµ mét thµnh viªn tèt cña gia ®×nh, lµ mét ng­êi c«ng d©n tèt, kiÓu mÉu ë khu d©n c­ vµ ngoµi x· héi, sèng cuéc sèng chan hoµ, gÇn gòi víi mäi ng­êi chung quanh trong cïng b¶n lµng, phum, sãc, th«n xãm... VÒ phÈm chÊt, n¨ng lùc. Tr­íc hÕt, ng­êi c¸n bé ph¶i cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. §©y lµ yªu cÇu \"gèc\", \"nguån\" ®óng nh­ Hå ChÝ Minh ®· nªu. §©y còng chÝnh lµ quan ®iÓm xuÊt ph¸t, mét yªu cÇu cã tÝnh chÊt tiªn quyÕt ®èi víi c¸n bé c¸ch m¹ng. Kh«ng Ýt lÇn, Hå ChÝ Minh l­u ý r»ng: \"§¶ng kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc ®Ó lµm quan ph¸t tµi\"1, ng­êi c¸n bé c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i lµ ng­êi \"lµm quan c¸ch m¹ng\"; kh«ng ph¶i vµo §¶ng, kh«ng ph¶i lµm c¸n bé lµ ®Ó \"th¨ng quan tiÕn chøc\", kh«ng ph¶i nh­ d­íi thêi thùc d©n - phong kiÕn \"mét ng­êi lµm quan c¶ hä ®­îc nhê\", kh«ng ph¶i lµm c¸n bé ®Ó \"®Ì ®Çu c­ìi cæ d©n chóng nh­ d­íi thêi thùc d©n - phong kiÕn\", v.v.. Theo Hå ChÝ Minh, ng­êi c¸n bé ph¶i tËn tôy víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng, ph¶i trung thµnh víi §¶ng, víi Tæ quèc, \"ph¶i lµm trßn nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc, lµm cho Tæ quèc giµu m¹nh, ®ång bµo sung s­íng\"2. Trung thµnh ë ®©y tr­íc hÕt ®ßi hái c¸n bé ph¶i hoµn thµnh tèt, hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô cña m×nh ®­îc giao, kÓ c¶ trong thêi kú ___________ 1, 2. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 290-291, 289. 277

c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n vµ kÓ c¶ khi thêi b×nh, x©y dùng ®Êt n­íc; khi gÆp th¾ng lîi th× kh«ng kiªu c¨ng, chñ quan, tù m·n; khi gÆp khã kh¨n, gian khæ, trë ng¹i th× kh«ng hoang mang, dao ®éng; \"v« luËn hoµn c¶nh thÕ nµo, lßng hä còng kh«ng thay ®æi\"1; ph¶i lu«n lu«n cã ý thøc vµ hµnh ®éng b¶o vÖ §¶ng, b¶o vÖ Tæ quèc. Trung thµnh víi c¸ch m¹ng lµ ph¶i hÕt lßng, hÕt søc phôc vô c¸ch m¹ng, phôc vô nh©n d©n, lµ viÖc g× cã lîi cho d©n, dï nhá, còng g¾ng søc lµm, viÖc g× cã h¹i cho d©n, dï nhá, còng hÕt søc tr¸nh. §ång thêi, vÒ n¨ng lùc, c¸n bé ph¶i cã n¨ng lùc l·nh ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn ®­êng lèi, chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n. Muèn thÕ, ph¶i \"chuyªn\". §­êng lèi, chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, quyÕt ®Þnh cña ®oµn thÓ muèn biÕn thµnh hiÖn thùc trong cuéc sèng, ngoµi yªu cÇu vÒ viÖc ®­êng lèi, chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh ®ã ph¶i ®óng ®¾n, cßn cÇn ph¶i tæ chøc l·nh ®¹o toµn §¶ng, toµn d©n ra søc thùc hiÖn. Kh«ng nh­ thÕ th× ®­êng lèi, chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, quyÕt ®Þnh cña ®oµn thÓ sÏ chØ n»m trªn giÊy. C¸n bé ph¶i cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nh©n d©n. §©y lµ yªu cÇu ®èi víi c¸n bé ë tÊt c¶ c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, vµ trong thêi kú §¶ng cÇm quyÒn l¹i cµng ®Æc biÖt quan träng. Hå ChÝ Minh nhÊn m¹nh: ng­êi c¸n bé, b»ng hµnh ®éng thùc tÕ cña m×nh, ph¶i lµm cho d©n tin, d©n yªu, d©n kÝnh, d©n phôc; ®õng cã mang danh céng s¶n ®Ó ®Ì ®Çu c­ìi cæ nh©n d©n; ph¶i yªu d©n, kÝnh d©n; ph¶i viÖc g× cã lîi cho d©n dï nhá còng cè g¾ng lµm, viÖc g× cã h¹i cho d©n dï nhá còng cè ___________ 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 5, tr. 318. 278